________________
૧૯૨ : રામાયણની રત્નપ્રભા
મહામુનિનાં ચરણોમાં વંદના કરી, અશ્રુભીની તેમાં અન્યત્વપણાને-પારકાપણાનો ભાવ જાગૃત કર્યો. આંખે તે નગર તરફ વળ્યો. તેનું ચિત્ત પરસ્પર પિતાની જાતને રાગનાં બંધનમાં જકડીને “હું તમારો વિરોધી વિચારોમાં અટવાઈ ગયું. મુનિભગવંતની છું” એમ સંસારને જાતનું સમર્પણ કર્યું હતું, સચોટ દેશનાથી કર્તવ્યપરાયણ બનેલું ચિત્ત કહે છે. ત્યાં pritsણું નો પવિત્ર મંત્ર ગુંજતો કરી દીધો ! જે
ઇન્દ્રા હવે આત્માને કર્મોનાં બંધનોમાંથી મુક્ત જીવાત્માઓ પ્રત્યે દેષનો અગ્નિ પ્રગટાવ્યો હતો તેમના કરવાનો સંગ્રામ ખેલી લે, એમાં જ તારું પરાક્રમ પ્રત્યે શુભ મૈત્રી ભાવનું ઝરણું વહેતું કરી દીધું. દાખવે...”
- ઇન્દ્ર સંસારનો ત્યાગ કરવા દઢ સંકલ્પ કર્યો. અનાદિકાલીન કુસંસ્કારેથી વાસિત બનેલું ચિત્ત પિતા સહસ્ત્રારની અનુમતિ લેવા તે સહસ્ત્રારના કહે છે.
મહેલમાં પહોંચ્યો. - “ઇન્દ્ર! શું તું સાધુ થવાના મારથી કરે છે? પ્રભાતનાં કાર્યોથી પરવારી સહસ્ત્રાર શ્રી નવકાર રાવણથી એકવાર તારો પરાજય થયો એટલાથી હતાશ
મંત્રનું ધ્યાન ધરતા બેઠા હતા. ઇન્દ્ર જઈને પિતાનાં થઈ જાય છે ? તારી કાયરતાને તું બૈરાગ્ય માની
ચરણોમાં પ્રણામ કર્યા. સહસ્ત્રારે ઈન્દ્રના મસ્તકે રહ્યો છે...અત્યારે તને સંસાર અસાર લાગે છે...
• હાથ મૂકીને આશીર્વાદ આપ્યા. પણ જ્યારે સિંહાસન પર આરુઢ હતો ત્યારે સંસાર,
“પિતાજીએક અનુમતિ લેવા માટે આવ્યો છું.' કેવો લાગતો હતો ?”
પિતાની સમક્ષ વિનયપૂર્વક બેસીને ઇન્દ્ર વાતને જિનેશ્વરભગવંતના જ્ઞાનથી પ્રકાશિત થયેલું ચિત્ત આરંભ કર્યો. કહે છે. ઇન્દ્ર! રાવણે કરેલો તારો પરાજય એ તે દુષ્ટ
શાની અનુમતિ ભાઈ?” કએ પિતાની દુષ્ટતાનો એક નમુને તને બતાવ્યો
સંસાર ત્યાગની.” છે. એટલાથી જ ડાહ્યો માણસ સાવચેત બની જાય.
હૈ ?” સહસ્ત્રારની આંખે અંધારાં આવ્યાં. વળી, માની લે કે ફરીથી તે રાવણ પર વિજય મેળવ્યો,
હવે સંસારમાં રહેવું વ્યર્થ છે.” તે વિજય શું કાયમી છે ? એ વિજય પણ કર્મોની જ
પરંતુ રાવણની ગુલામીમાં કાયમ માટે ન ભેટ છે! કર્મોએ અપાવેલો પરાજ્ય જેમ ભયાનક છે રહેવું પડે તે ઉપાય હું શોધી રહ્યો છું. જરા તેમ કએ અપાવેલો વિજય પણ ભયંકર છે ! માટે છે તો વાલીરાજાએ વિજયને પણ ફગાવી દીધો હતો ! “આપનો મારા પરનો અપાર સ્નેહ છે તેથી રાવણનો પરાજય કરે તે સરળ છે. કર્મોનો પરાજય આપ મને સુખી કરવા આપનાથી શકય બધું જ કરે તે જ દુષ્કર છે. દુષ્કર કાર્ય સિદ્ધ કરનાર મહાન કરશે પરંતુ હવે તે સુખમય સંસાર પરથી પણ પરાક્રમી ગણાય છે...”
" મારું મન ઉઠી ગયું...સંસારનું સ્વરૂપ મેં જાણી ઇન્દ્રનાં ચિત્તમાં સાત્વિક વિચારોને વિજય થયો. લીધું છે..” . તેણે જ્ઞાનદષ્ટિથી સમસ્ત સંસારને માપી લીધો. સંસારને સહસ્ત્રારને અતિવૃદ્ધ દેહ ઇન્દ્રની વાતથી દૂછ પોતાની મલિન વૃત્તિઓને પિષવાનું સાધન બનાવ્યું ઉઠયો. પુત્રવિરહનું દુ:ખ તેના માટે અસહ્ય હતું તે સંમારને હવે પોતાની પવિત્ર વૃત્તિઓને પોષવાનું અને તેથી જ તે રાવણના દ્વારે જઈ પુત્રભિક્ષા માંગી સાધન બનાવ્યું.
લાવ્યો હતો. પરંતુ પુત્ર જ્યારે સંસાર ત્યાગના જે સંસારના વિષયોમાં તેણે નિયતાને ખ્યાલ બાંધ્યા માર્ગે જવા તૈયાર થયે ત્યારે તે વાતનો ઇન્કાર હતા તેમાં અનિત્યતાનું ભાન કર્યું. જે સંસારમાં શરણુ- કરે તે પણ સહસ્ત્રાર માટે અશકય હતું. ' બુદ્ધિ હતી તેમાં નરી અશરણુતા નિહાળી. જે સંસારના “પિતાજી! જ્ઞાની ગુરુદેવ નિવણસંગમ મહાસગા-સંબંધીઓને મેહપરવશ બની પિતાને માન્યા હતા મુનિએ મારી આંતરચક્ષુએ ઉઘાડી નાંખી છે. મારા
