Kalyan 1952 10 Ank 08

Author(s): Somchand D Shah
Publisher: Kalyan Prakashan Mandir

Page 6

જ વિ ચે ક નું મ હ ત !
– પૂર્વ મુનિરાજ શ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી મહારાજ :– ઝાકળના બિંદુનું મૂલ્ય તે કાંઈ નથી શું–આ બધી પ્રવૃત્તિઓ વિવેક માંગે છે. પણ એ જ્યારે કમળના પાંદડા પર પડયું હોય વિવેકના અભાવે આ વસ્તુઓ જળ-વિહેણું છે, ત્યારે તો એ સાચા મિતીની રમ્યતા સર્જતું સરોવર જેવી બની જાય છે. જેને વિવેકને હેય છે; તેમ વિવેક કરવા જતાં એનું મૂલ્ય ચીપીઓ મળી જાય છે, તે ગમે તેવી વસ્તુને કાંઈ નથી બેસતું, પણ વિવેક કરનારનું મૂલ્ય પણ એ ચીપીઆથી ઉપાડી સમયને અનુરુપ અનેકગણુ વધી જાય છે.
બનાવી શકે છે. પણ જેને એ ચીપીઓ મળે આવનાર માટે બધી સગવડતા સાચવી નથી, એ ગમે તેટલી પ્રવૃત્તિ કરે પણ એ હેય, દરેક રીતે તૈયારી કરી હેય, કઈ પણ પરિમલ વિનાના પકજ જેવી જ ગણાય. વસ્તુ વસ્તુની જરાય ખામી ન હોય; પણ એમાં દેખાય ઘણી પણ એમાં સર્વ કાંઈ ન હોય. જરાક જે વિવેકની ખામી રહી ગઈ ગઈ હોય એટલે જ વિવેકી માણસે દુનિયામાં ધમાલ તે બધી તયારીઓ અને સાચવેલી સગવડ ભરેલાં શબ્દો કરતાં અર્થ ભરેલા કાર્ય તરફ વ્યર્થ જાય છે એમ કોણ નથી જાણતું ? છતાં વધારે લક્ષ્ય આપતા હોય છે. એ કાર્ય કરતા આપણે જોઈશું તે જાણવા મળશે કે, જીવન- જાય તેમ એમાંથી સુવાસ પ્રગટતી જાય. અને પંથના ઘણા ખરા મુસાફરે માત્ર એક વિવેકની કાર્યની સુવાસ જ્યારે બેલે છે ત્યારે એની ઉણપને લઈને જીવનમાં નિરાશા અનુભવતા આગળ માણસની વાચા સાવ પામર લાગે છે. હોય છે.
પણ અવિવેકી માણસે તે બેલવાને બહુ - ધાર્મિક ઉત્સવ શું કે આધ્યાત્મિક ચિન્તન મહત્વ આપતા હોય છે. એ તો એમજ માનતા શું; સામાજિક પ્રવૃત્તિ શું કે રાષ્ટ્રીય કાન્તિ હોય છે, કે બોલવાથી જ આ જગતને રથ ખાવ, સદાચારનું સેવન કરે, દુરાચારને તજે અવિરતપણે ચાલે છે. પણ અર્થહીન અને ને આત્માની ઉન્નતિ સાધે.
વિવેકહીન વાચાથી અનથની હારમાળા ઉભી ચાર દિન આ કુડ કપટના,
થાય છે એ એમના ધ્યાનમાં નથી આવતું. - કાલે સવારે વહી જશે
પણ આજ જ્યારે વિવેકની ચર્ચા ઉપડી સુખ સંપત્તિ ને સાહ્યબી,
છે ત્યારે મુંબઈને એક પ્રસંગ મને યાદ હતી નહોતી થઈ જશે.
આવે છે. બાળ રચેલી આ તરંગની, મનમાં અધુરી રહી જશે;
નવેક વાગ્યાને સમય હતે, ગુમાસ્તાધારા યમદુત ગળચી પકડીને,
પ્રમાણે સમયસર દુકાન બંધ કરી હરિલાલને - નિશ્ચય નરકમાં લઈ જશે.
માથે ચોપડા ઉપડાવી રમણલાલ ઘેર જઈ માટેજ દુન્યવી સંપત્તિની મમતા તજે. રહ્યા હતા, એમનું ઘર ત્રીજા ભઈવાડામાં એ સંપત્તિ તો જીવનને આપત્તિમાં મૂકશે, હતું, એટલે ગલ્લીના વળાંક પાસે જ રસિકમાટે સદ્ગુણોની સંપત્તિ પ્રાપ્ત થાય એવા લાલને ભેટે થયે, રસિકલાલ રમણલાલને ઉપાયનું અહર્નિશ સેવન કરી જીવતરને સફળ હરીફ હતા, અને એ જરા ગુ ડે પણ હતું, બનાવે.
એના મનમાં ઘણા વખતની દાઝ હતી, એ