________________
રસ્ટ
કલયાણ
હજારે જેને છતાં એકે જેન નથી. દર દશ વર્ષે તૈયાર થતું હિંદનું વસ્તીપત્રક એક પ્રમાણભૂત દસ્તાવેજ મનાય છે. સરકારી અમલદારની સાથે સહકાર સાધી પ્રજાસેવકે પણ એમાં ઉમંગથી ભાગ લે છે. એ વસ્તીપત્રક પાછળ પ્રજાના લાખો રૂપિયા ખર્ચાતા હશે, છતાં સો મણ તેલે અંધારૂં કેમ રહે છે તેને એક ચમકાવનારો દાખલે મેરઠ જીલ્લાના બડૌત ગામની વસ્તીગણતરીને અંગે બન્યો છે. - આ ગામમાં અઢી ત્રણ હજાર જેનભાઈઓ રહે છે. દિગંબરે છે,
શ્વેતામ્બરે છે, તેમ સ્થાનકવાસી પણ છે. ત્રણ-ચાર મોટા જૈન મંદિરે પણ છે. જેના ભાઈઓમાં મોટો ભાગ કેળવાયેલ અને આગળ પડતા છે. દસ બાર જેટલા યુનીવર્સીટીની ડીગ્રી ધરાવનારાઓ તથા વકીલે અને ઓનરરી માસટેટ વગેરે પણ છે. છતાં છેલ્લું વસ્તીપત્રક અમલદારીરીતે કહે છે કે, “બડતમાં એકે જેન નથી.”
ત્યાંના વતની એક ભાઈ લખે છે કે, થોડા દિવસ ઉપર મને વસ્તીપત્રકના આંકડાની જરૂર જણાઈ. મેં મારા નાનાભાઈને સરકારી વસ્તીપત્રક જોઈને ખાત્રીલાયક આંકડા મોકલવાનું લખ્યું. મને જવાબ મળ્યો. * આશ્ચર્યની વાત છે કે બડૌતમાં સરકારી વસ્તીપત્રકના આધારે એકે જૈન નથી.” મેં પિતે એ રિપોર્ટ મંગાવીને જોયો છે તેમાં જૈનના મથાળા નીચે માત્ર મીંડાં જ ભાળ્યા. પુસ્તકના નામમાં ભૂલ નથી ને તે ફરીથી જોયું. ખરેખર એ સરકારી રિપોર્ટ જ હતો.
હવે ધારે કે બડૌતમાં સ્થાનિક જેન–સંઘની એક મેટી સભા મળે અને પાર્લામેન્ટમાં હિંદી વજીર એમરી સાહેબને એ સભા વિષે કોઈ એક સભ્ય તરફથી પૂછવામાં આવે તે હિંદી વજીર ઠંડે હૈયે સંભળાવી શકે છે,
બડૌતમાં જેમનું એક પણ ઘર નથી. સરકારી વસ્તીપત્રકના આધારે હું હીંમતપૂર્વક કહું છું કે બડૌત જેનેની વસ્તી વિનાનું શહેર છે. એટલે પછી જૈનસંધની સભાને કોઈ પ્રશ્ન જ નથી રહેતે.” પાર્લામેન્ટના સભ્યોને એ જવાબ સાંભળી મુંગા થઈ જવું પડે.
