________________
૩૦૪
કયાણ ૧
એ વાંચી શકશે કે કેમ એ એક શંકા છે. આવાં મોટાં વિશ્વયુધ્ધ એ અનેક પાપનું અને દુઃખનું પરિણામ છે. પણ આ કણું સમજી શકે? આર્ય ભાવનાથી કે આર્ય સંસ્કારથી જેનું હદય વાસિત હોય તે જ. આર્યની ગણતરીમાં લેખાતે હેવા છતાં પણ જેનું હૃદય અને માનસ ગીરો મૂકાયું હોય તેને યુદ્ધ ઉત્પત્તિની પૂર્વ ભૂમિકા જડવી મુશ્કેલ છે.
યુધ્ધારર વિશ્વ-શાંતિ નજીકમાં કલ્પવી તે પણ ઉતાવળ છે કારણ કે દેશની અને હક્કોની વહેંચણમાં હજુ અનેક મુશ્કેલીઓ આડે આવી ઊભી છે. યુદ્ધના અભ્યાસીઓ અને અખબારનવેશની કલમે હજુ કાંઈ જુદું જ કહે છે. ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધની આગાહીઓ અત્યારથી જ થઈ રહી છે તો પછી શાંતિનાં વલખાં મારવાં એ ધૂમાડામાં બાચકા ભરવા જેવું છે. કહેવું જોઈએ કે, આખાયે જગતના પ્રત્યેક માનવીને હેરાન-પરેશાન કઈ પણ કરતું હોય તો અમર્યાદિત ઈચ્છાઓ અને લોભની અપરિમિત ભૂખ.
આ લેખ લખાય છે ત્યાં સુધી તે હજુ સાનફ્રાન્સીસ્ક પરિષદ ચાલુ છે. વાટાઘાટેની પતાવટ જૂનની પંદરમી સુધી કલ્પવામાં આવે છે. પરસ્પર એક બીજા સામ્રાજ્યના સત્તાધીશેની ખેંચતાણ ચાલુ છે. પરિષદ હેમ–ખેમ રીતે પતી જાય અને અધાંનાં મન સંતેષાય તે તે ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધની આગાહીઓ બેટી પડશે, નહિતર આજે નહિ તે આવતી કાલે પણ ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધની શરૂઆત હશે અને તે યુદ્ધ કેવું દારૂણ અને હત્યાકાંડવાળું હશે તે તે તે વખતના ઇતિહાસકારો કહેશે.
આર્ય પ્રજાની મનીષા તે અંતરથી તેજ હોય કે “જગત આવાં હત્યાકાંડી યુધ્ધોથી કયારે મુક્ત બને અને જગત પર
