________________
ખડ : ૨ ઃ
૨૩
સંસ્થાના ફાલ મેટે ભાગે દેવ, ગુરુ અને ધર્માંની નિ ંદા કરનારા ઉતરે છે અને એથીજ ધર્મી જતે એવી સંસ્થાઓથી દૂર રહે છે, રહેવા માગે છે.
જેને ઉચ્ચ કેળવણી માનવામાં આવે છે તે કેળવણીની શરૂઆત સને ૧૮૫૭ માં મુંબઇ, મદ્રાસ અને કલકત્તામાં યુનિવર્સીટી સ્થાપવાદ્વારા થઈ. આજે તે ઉચ્ચ કેળવણીનુ ચેામેર સામ્રાજ્ય ફેલાયું છે. લાખાની સખ્યામાં વિદ્યાર્થીએ યુનિવર્સીટીની પરીક્ષા આપે છે અને ઉત્તી પણ થાય છે પણ એક બંગાળી લેખકના લખવા મુજબ “ વમાન શિક્ષાના પરિણામે ભારતવર્ષના ૯૫ ટકા યુવા નાસ્તિક બને છે. ’’
ભારતવષ માં અંગ્રેજી કેળવણીની શરૂઆત કરાવનાર જો કાઇ હોય તો મેકેાલા [ Macaulay ] છે. એકાલેએ પોતાના પિતા ઉપર એક પત્ર ૧૮૩૬ માં લખ્યા હતા તેમાં લખ્યું હતુ કે “ અ ંગ્રેજી શિક્ષણુથી હિન્દુઓ ઉપર આશ્ચર્યજનક અસર ઉત્પન્ન થઇ છે. જે કાઇ હિન્દુ અંગ્રેજી શિક્ષણુ ગ્રહણ કરે છે તે ધાર્મિક તત્ત્વા ઉપર શ્રદ્ધાળુ કે ભકત રહેતા નથી. એ અગ્રેજી શિક્ષણને પ્રભાવ છે. મારા વિશ્વાસ છે કે અમારી શિક્ષણ પદ્ધતિથી આજથી ૩૦ વર્ષ પછી અંગાલમાં પ્રતિષ્ઠિત કુટુમ્મામાં પણ કોઇ વ્યકિત મૂર્તિપૂજક નહિ રહે. આ પ્રમાણે અંગ્રેજીમાં તેના ખાપ ઉપર પત્ર લખી હિન્દુએ ઉપર અંગ્રેજી કેળવણીથી થતી અસરને ખ્યાલ આપ્યા છે. મેકાલાએ તે વખતે કેળવણીની અસરનું જે ખ્યાન આપેલુ છે તે આજે આપણે પ્રત્યક્ષ રીતે જોઈ રહ્યા છીએ કે
૧ તર્ક વિતર્ક જીવનમાં વધુ પડતું સ્થાન લીધુ છે.
૨ શ્રદ્ધાવાદ નષ્ટ થઇ બુદ્ધિવાદ આગળ આવ્યે છે.
૩ આ સંસ્કારને દૂર કરી સ્વચ્છંદાચારને શીખવ્યા છે.
૪ ત્યાગ, તપ ઘટયાં છે અને મેાજશેખ અને એશઆરામ વધ્યા છે.
૫ દે, ગુરુ અને ધમ ઉપરથી શ્રદ્દા ઊડી ગઇ છે અને જે તે સ્વાર્થી માણસા અને સમયધમ પ્રત્યે રુચી વધી છે.
