________________
સદ્ગુરુ કબીર સાહેબ આપ્યો છે. લોકોમાં વાત પ્રસરી કે સ્વામી રામાનંદજીએ કબીર સાહેબને શિષ્ય બનાવ્યા. એટલે ઘણા લોકોને કુતૂહલ થયું કે આવા રૂઢિચુસ્ત સ્વામીજી કબીર સાહેબને કદાપિ શિષ્ય બનાવે નહીં. પરંતુ તેમને ક્યાં ખબર હતી કે સ્વામીજીની વિચારસરણી ઘણી ઉચ્ચ પ્રકારની, ભેદભાવ વિનાની હતી. તેમના બાર ભાગવત શિષ્યોમાં સૈનાજી નાઈ, પીપાજી રાજા, ધનાજી ખેડૂત, રૈદાસજી ચમાર આદિ અનેક હતા કે જેઓ પૈકી કેટલાક સમાજની દષ્ટિમાં અછૂત, નિમ્ન કોટિના હતા. પરંતુ તેઓ પૂર્વના મહાન ભાગવતો કલિયુગમાં વિશ્વબંધુત્વ તથા એકતાનો અમર સંદેશ આપવા અવતરિત થયેલા હતા. શ્રી રામાનંદજીના પ્રધાન બાર ભાગવત શિષ્યોમાં શ્રી કબીર સાહેબનું અગ્રસ્થાન હતું. ગુરુદીક્ષામંત્ર ધારણ કર્યા પછી તેઓ શ્રી રામાનંદ સ્વામીના મઠમાં જ નિવાસ કરવા લાગ્યા અને શ્રી રામાનંદ સ્વામીની જમાતમાં તેઓ તેમની સાથે જ ભારતવર્ષમાં ફરેલા તેનો ઉલ્લેખ ‘પ્રસંગ પારિજાતમ્” નામના ગ્રંથમાં મળે છે, તે જ રામ મંત્રનું - ઓકારયુત તેમણે તેમના શિષ્યોને પ્રદાન કર્યું :
રામ મંત્ર કારયુત, સત્ય દિયા નિજ નામ, સાત્વિક યજ્ઞ કરાય કર, કિયા સહજ અભિરામ.
અનેક સ્થળોએ વિચરણ કબીર સાહેબે પોતાની નાની વયમાં જ શ્રી રામાનંદ સ્વામીની જમાતમાં ઠેર ઠેર ફરી સત્યધર્મનો પ્રચાર કરી મનુષ્યની નૈતિક તેમ જ આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ માટે ઉપદેશ આપવો શરૂ કર્યો હતો. તેઓનું વચન છે કે –
