________________
૩૦
સંત કબીર સબહિ તે સાંચા ભલા, જો દિલ સાંચતી હોય, સાંચ બિના સુખ નાહિ હૈ, કોટી કરે જો કોય.
(બી. સા. ૬ ) વ્યવહારમાં સુખ માટે સત્યનું શરણ જ જરૂરનું છે. અસત્ય વ્યવહાર જીવનને દુઃખરૂપ બનાવે છે. પ્રાણીમાત્રમાં પ્રેમભાવના રાખી કોઈની હિંસા ન કરોઃ
જીવ મત મારે બાપુરા, સબકા એકહિ પ્રાણ, હત્યા કબહુ ન છુટિ હૈ કોટી સુનહુ પુરાણ.
(બી. સા. ૨૧૯) મન, વચન, કર્મથી પણ હિંસા કદી ન કરો. કારણ હત્યાના કર્મનું ફળ અવશ્ય ભોગવવું પડશે. અહિંસાના પાલનથી શીલસદાચારના ગુણો સ્વાભાવિક રીતે પ્રાપ્ત થાય છે. અપરિગ્રહવ્રત. પણ સામાજિક જીવન માટે અતિ આવશ્યક છે. તેથી કહ્યું છે કે -
સાંઈ ઈતના દીજિયે, જામેં કુટુંબ સમાય,
મેં ભી ભૂખ ના રહું, અતિથિ ભૂખ ન જાય. ધન, સંપત્તિ આદિનો અતિશય સંગ્રહ દુઃખ રૂપ છે. કુટુંબના નિર્વાહ પૂરતી સામગ્રી મળી રહે તથા અતિથિ-સત્કારની શક્તિ પ્રાપ્ત થાય તેટલાથી જ સંતોષ રાખવો જોઈએ. તેથી જ કહ્યું છે
કે
બહુત પસાર મત કરો, કર થોડેકી આશ,
જિન જિન પસારા બહુત કિયા, સો ભી ગયે નિરાશ. ધન, સંપત્તિ આદિનો ફેલાવો દુઃખરૂપ છે કારણ તેની પ્રાપ્તિમાં સુખનો આભાસ છે, પરંતુ તેને સાચવવામાં તથા તે જાય તેના ભયમાં દુઃખના અંકુરો રહેલા છે. સંસારના દ્વન્દવમાં સુખ પછી
