________________
૨.૮
સંત કબીર સ્વરૂપજ્ઞાનનો અનુભવ પ્રાપ્ત થાય છે. મન, વચન અને કર્મની એકતાથી જ સર્વાત્મા રામનો અનુભવ શક્ય છે.
કહૈ કબીર કૈસે બને, બિનુ કરતે કી દાવ, યે તીન મિલે નહીં, સુરતિ, બોલ, સુભાવ..
(બી. સા. ૩૬૧) તેથી જીવનમાં વ્યવહારશુદ્ધિની ખાસ આવશ્યકતા છે. જે મન વશમાં ન રહે તો શરીરને યોગયુકિતથી સાધ્ય કરો કે જેથી જેમ ધનુષની પણછને જો કાઢી નાખવામાં આવે તો તીર સાધી શકાતું નથી, તેમ શરીર જો મનને સાથ નહીં આપે તો મન કાંઈ કરી શકશે નહીં.
મન ગયા તો જાને દે, મત જાને કે શરીર, ઉતરા રદ કમાન તે, ક્યાં કર લાગે તીર.
(બી. સા. ૨૪૩) તન રહ્યું મન જાત હૈ, મન રહ્યું તન જાય, તન મન કે હો રહે, હંસ કબીર કહાય.
(બી. ૨. સા. પ૧) તેથી તન અને મનની એકતા આવશ્યક છે. તેને માટે કલિયુગમાં તપ સાધન શક્ય નથી, માટે નામચિંતન અર્થાત્ નામીનું ચિંતન, સ્વાત્મચિંતન જ ફકત શક્ય છે. તેથી કહ્યું છે કે -
રામનામ તે સુમિરતે, ઉધરે પતિત અનેક,
કહૈ કબીર ના છોડિએ, રામનામકી ટેક. વાલ્મીકેજી લૂંટારામાંથી શ્રેષ્ઠ ઋષિ બની શક્યા. તેથી રામનામની ટેકને છોડવી જોઈએ નહીં. તેથી સ્મરણનો સાર કહ્યો છે કે –
