________________
૩૮
સંત કબીર
તામસને પી જઈ ચિત્તની શાંતિ પ્રાપ્ત કરવી જોઈએ. ૧૦
તામસ પી શીતલ ભયા, ફિર કહૂ રહી ન પ્યાસ, ભૃગુ મુનિ મારે લાત સો, પ્રભુ પદ ગહિ જિમિ દાસ. ૧૧ ક્રોધને પીને હૃદયમાં પચાવી દો. જે મનુષ્ય ક્રોધને શાંત કરે છે તે સાત્ત્વિક ધૈર્ય વિચારાદિથી આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી તૃપ્ત થઈ જાય છે. તેને કોઈ વસ્તુની તૃષ્ણા રહેતી નથી. ભૃગુ મુનિએ ભગવાન વિષ્ણુને વિના અપરાધ લાત મારી, પરંતુ ભગવાને ક્રોધને પી જઈ સાત્ત્વિક રૂપથી ઋષિના પગને પ્રેમભક્તિપૂર્વક પકડી લીધો, તેથી તેઓ સર્વમાં મુખ્ય પૂજ્ય બન્યા. તેવી જ રીતે જે કોઈ આ પ્રમાણે ક્રોધને પી જાય છે, તેને પ્રભુત્વ મળે છે અને પૂજ્ય ગણાય છે. પછી ધર્મ-વિહિત કર્મ ધ્યાન યોગાદિને ધારણ કરી નિજ ધર્મની ધારણા કર્તવ્ય છે. ૧૧
અપને અપને ધર્મમે, સબ દઢ હવે સબ કાલ,
ધર્મ જુ નિજ આપન ગહા, સહજે ભયો નિહાલ. ૧૨ ધર્મની રક્ષા કરવી જોઈએ. પોતપોતાના ધર્મમાં સ્થિર રહેવાથી અર્થાત્ અધૈર્ય, નિન્દ્રિત કર્મ હિંસાદિનું સેવન, વિષયપરાયણતા, અનુચિત કામ તથા ક્રોધરૂપ રજોગુણનો ત્યાગ કરી, લોભ, પ્રમાદ, ક્રૂરતા, નાસ્તિકતા, અજ્ઞાનાદિરૂપ તમોગુણથી રહિત થઈ વર્ણાશ્રમ ધર્મમાં સ્થિર રહી, વિવેકમય માનવધર્મ સ્થિર રહેવાથી, સર્વ મનુષ્યો હંમેશાં કામ-ક્રોધાદિને તથા ઇંદ્રિયોને વશમાં રાખવા શક્તિમાન થાય છે. તેમનાથી તે કદી પરાજિત થતો નથી. જેઓ નિજ ધર્મ સદા સેવન કરવા યોગ્ય ગુરુસેવા, ધ્યાન, વિચારાદિ તથા જ્ઞાનવિજ્ઞાનાદિરૂપ અધ્યાત્મતત્ત્વને સમજે છે, ધારણ કરે છે તેઓ સહજમાં જ,
