________________
૪૦
સંત કબીર મન, ગુરુના એક સ્વરૂપમાં સ્થિર થઈ સુખની પ્રાપ્તિ કરે છે. તેથી સર્વમાં આત્મસ્વરૂપનું દર્શન કરો. આત્મા કેવળ શુદ્ધ નંદકિશોર-કૃષ્ણ રૂપ છે. પુરાણમાં કહેલું છે કે -
કૃષિભૂવાચક શબ્દો ણ ચવાનન્દ વાચક,
તયોરિક્ય પરં બ્રહ્મ કૃષ્ણ ઇત્યભિધીયતે. ભૂવાચક સત્ય આનંદને કૃષ્ણ કહેવામાં આવે છે. તેથી સત્યાનંદ સ્વરૂપ આત્માને સર્વમાં જુઓ. તે સર્વ અભિમાનનો ત્યાગ કરવાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. ૧૫
દેખો સબમેં રામ હૈ, એકહિ રસ ભરપૂર,
જૈસે ઉખતે સબ ભયા, ચીની સક્કર ગૂર. ૧૬ સર્વમાં આત્મારૂપ રામ જ રહેલો છે. તે એકરસ નિર્વિકાર પૂર્ણ છે. તો પણ તેની સત્તાથી માયા દ્વારા સર્વ ચરાચર સંસારની ઉત્પત્તિ થયેલી છે. જેમ શેરડીના રસમાંથી જ ગોળ, ખાંડ, ચીની આદિ થાય છે. તેમ રામરૂપ આત્મા જ સર્વનો અધિષ્ઠાન છે. તે જ કેવળ, નિર્ગુણ, ઉજજવળ, શુદ્ધ, સૂક્ષ્મ, અનાદિ, સર્વના અંતરમાં અપરોક્ષ ચેતન માત્ર તમથી પર છે તેમ જાણીને, અનિત્ય, અશુચિ, દુ:ખ અનાત્મામાં નિત્ય, શુચિ, સુખ આત્મતા આદિના જ્ઞાનરૂપ ભ્રમને (વિપરિત જ્ઞાનને) , વિવેકજ્ઞાનથી નિવૃત્ત કરવો જોઈએ. ૧૬
ભરમ મિટા તબ જાનિયે, અચરજ લગે ન કોય, યહ લીલા હૈ રામકી, નીરખો આપા ખોય. ૧૭
જ્યારે સંસારના સ્વરૂપને જોઈને પણ તેને સ્વપ્નતુલ્ય સમજવાથી તેમાં કોઈ વસ્તુ આશ્ચર્યરૂપ, અભુત, રુચિકર ન જણાય ત્યારે અજ્ઞાનરૂપ ભ્રમ નિવૃત્ત થયો છે એમ કહી શકાય.
