________________
પર
સંત કબીર રૂપ જ્ઞાન થતું નથી, ત્યાં સુધી જ જીવ કર્મના વંશમાં સંસારી રહે છે, જ્ઞાનથી કર્મોનો નાશ થાય છે, અને જીવ મુક્ત બને છે.
સંગત કરિયે સાધુકી, હરે ઓર કી વ્યાધિ, ઓછી સંગતિ ક્રૂરકી, આઠો પહર ઉપાધિ. ૧૪
(બી. સા. ર૧૫) સત્યાત્મા અને નામાદિ સાધનોને જાણવા માટે જ્ઞાની સાધુની સંગતિ કરવી જોઈએ. કેમ કે તે સંગતિ, અનાદિ અવિદ્યા, કામાદિ વ્યાધિ, રોગને હરે છે. કુસંગનો ત્યાગ કરવો જોઈએ કેમ કે ક્રૂર, શઠની થોડી સંગતિથી પણ આઠે પ્રહર ઉપાધિ થાય છે. સદા મનમાં રાગદ્વેષાદિ ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી ક્રૂરની પૂર્ણ સંગત હોય તો તો પછી કહેવું જ શું?
સબ ઘટ મેરા સાંઈયા, સૂની સેજ ન કોય,
બલિહારી વહ પુરુષ કી, જા ઘાટ પરગટ હોય. ૧૫ મારો પ્રભુ સર્વ ઘટમાં – પ્રાણીમાત્રમાં રહેલો છે. તેના વિના કોઈ ઘાટ - આસન ખાલી નથી. પરંતુ વિશેષતા તે ઘટની પુરુષની છે કે જેનામાં પ્રભુની સ્પષ્ટ અભિવ્યક્તિ જોઈ શકાય.
કબીર કૂવા એક હૈ, પનિહારી અનેક, ભિન્ન ભિન્ન સબ ઘટ ભયે, પાની સબમેં એક. ૧૬ કબીર સાહેબ કહે છે કે સર્વાત્મારૂપ ચેતન સ્વરૂપ એક છે. પરંતુ ઘડાયુક્ત પનિહારીઓ અનેક છે. અર્થાત્ ચતુષ્ટય અંત:કરણની ઉપાધિથી આભાસ રૂપ પનિહારીઓ અનેક છે. તેમની પાસે ઘડા-ચતુષ્ટય અંત:કરણ જુદાં જુદાં છે. પરંતુ સર્વમાં ચેતન સર્વાત્મા બ્રહ્મસ્વરૂપ એક જ છે.
