________________
૧૪
સંત કબીર હિંદુ તુરુક કહાંસે આયા, કિન યહ રાહ ચલાયા.
(બી. ૨૪ ૨૫)
હિંદુ તુરક કી એક રાહ હૈ, સતગુરુ ઈહ બતાઈ.
(બી. ૨/ ૨૩) હે બાદશાહ! હિંદુ અને તુરુકના ભેદ ક્યાંથી આવ્યા ? આ બંને ભિન્ન રસ્તા કોણે કાત્યા? મનુષ્યમાત્ર જન્મ સમયે એક જ માતાના ગર્ભમાંથી એક જ પ્રકારનાં માંસ, હાડ અને રક્તનું શરીર લઈને બહાર આવે છે. પછી હિંદુ, તુરુક, ઊંચનીચ, બ્રાહ્મણ, શૂદ્ર વગેરે ભેદ ક્યાંથી આવ્યા? તે કેવળ મનુષ્યની કલ્પના છે. બંનેના ઈશ્વર જુદા જુદા ક્યાંથી હોઈ શકે ? અલ્લાહ, રામ, કરીમ, કેશવ, હરિ, હજરત આદિ એક વસ્તુનાં ભિન્ન ભિન્ન નામો છે. જેમ સુવર્ણનાં અનેક આભૂષણો. બનાવી તેનાં જુદાં જુદાં નામો આપવામાં આવે પણ સર્વમાં સુવર્ણ એક જ છે. તેમ ઈશ્વર પણ સર્વાત્મારૂપ સર્વનો એક જ છે. તેથી ભેદ વાસ્તવિક નથી. જે તે વાસ્તવિક ભેદ હોત તો મુસલમાન ગર્ભમાંથી જ સુન્નત કરાવીને આવતા અને બ્રાહ્મણો ગર્ભમાંથી જ જનોઈ પહેરીને આવત. તે ઉપદેશથી બાદશાહ શાંત થયા. પરંતુ શેખતકીને શાંતિ થઈ નહીં. તેણે બાદશાહને ખૂબ ભંભેર્યા અને તેથી બાદશાહે કબીર સાહેબની બાવન પ્રકારે કસોટી કરી. તેમને તલવારથી મારવા પ્રયત્ન કર્યો તો તલવાર આરપાર નીકળી ગઈ અને ટીપું લોહી પણ નીકળ્યું નહીં અને કબીર સાહેબ હસતા જ રહ્યા. પછી ગંગામાં ડુબાડી દેવાનો, અગ્નિમાં બાળવાનો, હાથીના પગ નીચે કચડી નાખવાનો,
