________________
૨૫૪
પામવા નિત્ય કર્મ કરે છે, બ્રાહ્મણા સધ્યા અને આપણે શ્રી પરમાત્માએ પેાતાના પર કરી સિદ્ધ કરેલ સામાયિક કરીએ છીએ.
“જનયુગ
કરે છે પ્રયાગ
શ્રી મહાવીરે સાડાબાર વર્ષ, અને એક પખવાડીઆ સૂધી સાધના કરીને જ્યારે પૂર્ણજ્ઞાન, પૂર્ણ સામર્થ્ય સ'પાદન કર્યું, ત્યારે અનુભવ્યું કે-ચૌદ રાજલાકના આત્મા સર્વ સમાન છે, કાષ્ઠના પણ આત્મ પ્રદેશા વધારે આછા નથી, વનસ્પતિ, કીડી કે ઇંદ્રના આત્મા લે। તાપણુ એ સમાન છે અને એ આત્માના અકેક પ્રદેશમાં, અનંતજ્ઞાન, અનંત દર્શન, અનંત સામર્થ્ય ભરેલું છે.
જ્યારે ચરમ તીર્થંકર શ્રી મહાવીર સ્વામીએ તીર્થસ્થાપ્યું,–સંધ સ્થાપ્યાસમાજ રચના કરી, ત્યારે સર્વવિરતિષ સામાયિક ચારિત્ર લેનાર, જે બહાર આવ્યા તે સાધુ અને સાધ્વી લેખાયા, અને દેશિવ-દિતિ રિત એટલે બે ઘડી સામાયિકમાં રહી સાધુત્વ આચ રનારને શ્રાવક શ્રાવિકા ગણવામાં આવ્યા. આવી રીતે ચતુર્વિધ સંધ શ્રી વીરના શાસનમાં પેાતાના આત્મામાં વિશ્વાસ રાખી સામાયિકધારી થયા, અને તેથી શ્રી વીરના શાસનમાં તે ગણાય કે જેએ વીરના સામાયિકને અનુસરી તેના પગલે ચાલતા હૈાય. આવા જે સામાયિક કરતા હોય તે તેમના તીર્થરૂપ સંધમાં મળ્યા. બાકીના સામાયિકની અનુમાદના કરનાર માર્ગોનુસારી' ગણ્યા.-સભાના સભ્યા નહિ તે અનુમેાકેા
મનાયા.
હા! કાઈના આત્મા અલ્પે વિકસિત છે, કેન્દ્રના વિશેષ વિકાસવાન છે, અને શ્રી મહાવીર સરખા સમના પૂર્ણ વિકાસ પામેલ છે. આત્માને નહિ વિકસવાનું કારણ, કે દિવસે દિવસે સંકુચિત થઇ જવાનું કારણુ દેહાત્મબુદ્ધિ છે. ‘હું દેહ છું ' એવી ખેાટી અને અજ્ઞાનમૂલક સમજણુથીઆત્મ વિકાસ અટકી રહે છે. પશુ દેહાદિતા સાક્ષી છું. એ રૂપ સમ્યકત્વી થવા, એટલે પૂર્ણ વિકાસ પામવાને માટે
અંતરાત્મા થવું પડશે.
માહ ૧૯૮૩
આર્દિ આવશ્યક અનુષ્ઠાનેાનું અનુશીલન કરી શાસનમાં ફેલાવેા કરી આખા જગતમાં તેને વિસ્તારવા પ્રયાસ કરવા જોઇએ.
આવા આત્મસ દેશ જૈન ધર્મ-નિજ ધર્મે જગતના કલ્યાણ અર્થે, પાતે પ્રતીત કરી સામાયિક
મારા એક જર્મન મિત્ર ડેા. હુમન જેકાખી કહે છે કેઃ—
નળયયળ પત્તિનું નવુવિવમિ ધૈવત્તવ્યમિ
નન ગ્રચિત્ત હાથો સયહ પુઢવિયે અર્થાત્ જિન પ્રવચન કે જે જબુદ્વિપમાં, સાંપ્રત એશિયામાં છે, તેની દિગંતમાં કીર્તિ પ્રસરા, અમે માનવ જાત એ ધર્મ વડે પોતાનું સાધ્ય પ્રાપ્ત કરે.
જિન ધર્મ એ નિજધર્મ છે-આત્મ ધર્મ છે, અને તેના અનુયાયીએ જો આત્મ સંદેશ પામી સામાયિક આદિ વિધિ અને ક્રિયાએ સમજપૂર્વક કરવા પ્રવૃત થાય તેા તેઓ તે ધર્મનુ' રહસ્ય પામી જગતના તમામ મનુષ્યાને હાલના વિસ્તારસુગમ કાળમાં સંદેશ પહેાંચાડી શકશે.
મારા પિતા અચલ ગચ્છ સંપ્રદાયના હતા. અને તેથી પાતે જ્યારે મુંબાઇમાં અંદર રેડ ઉપર નિવાસ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે સર્વ અચળ ગુચ્છવાળા કચ્છી બધુ અેના સાથે પ્રતિક્રમણાદિ કરતા, ૪૦-૪૫ વર્ષ ઉપર આ કચ્છી ભાઇએમાં પ્રતિક્ર મણુ ભણાવનાર, માત્ર એકજ ધર્મપ્રેમી સજ્જન દેખાતા હતા, એટલે કે પ્રતિક્રમણ કઠસ્થ હોય તેવા આ એકજ ભાઇ હતા અને તે સ્વ॰ ભીમશી માણેક હતા.
જેમ દેવર્ષી ગણિ ક્ષમાશ્રમના સમયમાં, દેશકાળાનુસાર પ્રયત્નથી, જૈન આગમા, લેખનરૂપે પુસ્તકારૂઢ થયા, તેમ એ મર્હુમ ભીમશી માણેકના સતતપ્રયાસથી જૈન આગમાદિ અને જૈન સાહિત્ય વિશેષ અને બાળકા પણ સામાયિક, પ્રતિક્રમણ જેને મુખ ભાવે વિસ્તર્યાં, જેના પરિણામે આજે બાર વર્ષનાં પ્રતિક્રમણના ગુજરાતી અર્થી પણ સમજી શકે એવા પાઠ હોય તેવા જોઈ એ છે. ત્યાર પછી તે સામાયિક, ઉમદા આશયથી, મૂળ સૂત્રેા અર્થ સહિત પ્રકટ કરવામાં આવ્યાં પણ તેનું પરિણામ પ્રાયઃ એવું આવ્યું કે જેમ પ્રથમ લેાકેા સૂત્રેા કડકડાટ ખેલી જતા
