________________
આગમાય સમિતિનું કર્તવ્ય
૨૦૧
ન થથતે ન યિસ્યમયં વૈજ્ઞના પ્રાન્તોન્નીતિ દોષન ચાજ્ઞવલ્ક્યઃ ॥
આવી રીતે જૈન દર્શનમાં ‘ સરા તથૅ નિવત્તતે સદ્દા તથન વિજ્ઞTM ' ( આચારાંગ ૫-૬ છે ઇત્યાદિ શબ્દથી કહ્યુ* છે. આ અનિર્વચતીત્વનું કથન પરમ નિશ્ચય નયથી યા પરમ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નયથી શ્રી શ`કરાચાર્યકૃત ઉપદેશસાહસ્રીમાં નાન્યદન્યત્ર સમજવું જોઇએ. અને જે જીવનું લક્ષણ ચેતના યા અમૂર્ત્તત્વ કહેલ છે તે નિશ્ચયદૃષ્ટિથી યા શુદ્ધ પર્યાયાચિંક નયથી કહેલું છે. '’
પ્રકરણુ શ્લોક ૩૧ માં જણાવ્યું છે કે
નિર’જન છે. બધા નયે દોડે, પણ તેના સ્વરૂપના સ્પર્શ કરી શકતા નથી, નયપતિ શબ્દોથી જેવું રૂપ જોઇ શકાય તે વર્ણવે છે, પણ જેનું રૂપ નિર્વિકલ્પ છે તે અનુભવ વગર ગમ્ય નથી. સિદ્દા તેને અત ્ વ્યાવૃત્તિથી ભિન્ન કહે છે પણ વસ્તુતઃ તેનું સ્વરૂપ કાષ્ટ રીતે કહી શકાતું નથી.
अप्राप्यैव निवर्तन्ते वचोधीभिः सहैव तु । निर्गुणत्वात् क्रियाभावाद विशेषणामभावतः ॥
આ છેલ્લી હકિકત પંડિત સુખલાલજીના પંચ
અર્થાત્-શુદ્ધ જીવ નિર્ગુણ અક્રિય અને અવિશેષ પ્રતિક્રમણ (૫. શ્રી આત્માનંદ જૈન પુસ્તક પ્રચારક
હાવાથી તે બુદ્દિગ્રાહ્ય નથી તેમજ વચન-પ્રતિપાદ્ય નથી.
માંડલ, રાશન મહેાલ્લા આગરા ) માંથી પહેલાં પ્રથમ જે જીવ અને પંચ પરમેષ્ઠીનું સ્વરૂપ' આપ્યું છે તેના પૃ. ૭ થી ૯ માંથી લીધેલી છે. આટલાથી શકાકાર ગૃહસ્થનું સમાધાન થશે એવી અમારી આશા છે. છતાં આ વિષય જેમ વધુ સ્પષ્ટ થાય તેમ કરવાની જરૂર છે ને તે માટે વિદ્વાના-અનુભવીએને લેખદ્વારા સ્પષ્ટ કરવા વિનંતિ છે. તંત્રી, ]
બૃહદારણ્યક અધ્યાય ૪ બ્રાહ્મણ ૨ સૂત્ર ૪ માં નૈતિ નૈતિ' શબ્દથી નીચેના કથનથી તેનું સ્વરૂપ જણાવ્યું છે કે:-~~
સ પણ નૈતિ નાટ્યારમાડવૃધોન દિનૃત્યતે. શીા નદિ શીર્યતેલંગો ન દ્દેિ સન્યતેઽનતો
આગમાદય સમિતિનું કર્તવ્ય.
શ્રીયુત માહનલાલ દલીચંદ દેશાઇ, માનદ’ત્રીજનયુગ.
સુજ્ઞમહાશય
જૈન. ધર્મના તથા સાહિત્યના ઇતિહાસ ત્યારેજ સપૂર્ણ થઇ શકે કે જ્યારે આગમ સાહિત્ય-નિર્યુક્તિ ભાચૂર્ણિ ટીકા રૂપ વ્યાખ્યા સાહિત્ય, પ્રાચીન પ્રાભૂત સાહિત્ય તેમજ મલ્લવાદીજીના નયચક્રવાલ જેવા અતિ પ્રાચીન ગ્રંથા પ્રસિદ્ધે કરવામાં આવે. એ શેાચનીય છે કે આગમાય સમિતિ જેવી ખાસ આગમ સાહિત્ય પ્રસિદ્ધ કરવાના હેતુથી સ્થાપેલી સંસ્થા પણ જ્યારે ધ્યેયથા `ઇક કારણે પ્રસિદ્ધ ન કરે, ભાષ્યા ખીજા કંઇક કારણે પ્રસિદ્ધ ન કરે, અને ચૂણ અને ત્રીજા કંઇક કારણે પ્રસિદ્દ ન કરે અને મહદ્વ્યયે સ્તુતિ સ્તવનાદિને શણગારી બહાર પાડવાના કાર્યમાં વ્યાવૃત થાય તેા જૈનધર્મના તથા સાહિત્યના પ્રતિ
હાસ અપૂર્ણ અને ભ્રાંતિપુર્ણ રહે. આગમ પંચાંગી સાહિત્ય એટલું વિશાળ છે કે થયલું કાર્ય જોતાં મહાસાગરમાંથી એકાદ પણ નદી માત્ર ઉલેચવામાં આવી છે અને સાગર ભર્યાં પડયા છે. એજ આશા છે કે જૈનસાહિત્ય સાગર જનસમસ્તને સદ્ય સુલભ થાય અને સિમિત પેાતાનું કર્તવ્ય સમજે. એ પ્રસિદ્ધિ કાર્ય થાય તેના અંતરમાં ઇતિહાસરસિકે! જેમને મૂળ પ્રતિએ લભ્ય છે તે સબદાસાદિ પ્રાચીન ભાષ્યકાર, જિનદાસ મહત્તર ગણુ, આમ્રદેવ, પ્રલંબર, સિદ્ધસેનગણિ આદિ ચૂર્ણિકારાની કૃતિએ તથા તેવીજ આગમના વ્યાપ્યાસાહિત્યમાંની નામ રહિત કૃતિ તપાસી ઇતિહાસિક ઘટનાઓ રજુ કરશે તે જૈનઇતિહાસ સત્વર શૃંખલાબદ્ધ થશે.
લિ. જૈન અભ્યુદયાકાંક્ષી,
