________________
પાંચ સરોવરને ભેદીને મેરુ પર્વત તરફ આગળ વધે છે. એ જ વળાંક લઈને વૈતાઢ્ય પર્વતને ભેદીને લવણ સમુદ્રમાં જઈ ભળે રીતે નીલવંત પર્વત ઉપરના કેશરી દ્રહમાંથી નીકળતી સીતા છે. એ જ રીતે પુંડરીકદ્રહની પશ્ચિમ દિશામાંથી નીકળતી. નદી ઉત્તરકુરુમાં જમક-સમક બે પર્વતોની વચમાંથી થઈ પાંચ રક્તવતી નામની નદી આગળ વધતાં વૈતાઢ્ય પર્વતને ભેદી સરોવરને ભેદીને મેરુ પર્વત તરફ આગળ વધે છે.
લવણસમુદ્રમાં જઈ ભળે છે. ૮-૮ વિજયની આજુબાજુ છેડે કિલ્લા જેવી વેદિકા આવેલી ભરત ક્ષેત્રની જેમ આ ક્ષેત્રમાં પણ આડો પર્વત અને ઉભી છે. (ચિત્રમાં જગતીને બદલે વેદિકા સમજવી.) આ બે વેદિકાની બે નદીઓથી ૬ ખંડ સર્જાયા છે, લઘુ હિમવંત અને વચમાં ૮ વિજય, ૪ પર્વત અને ૩ નદીનો સમાવેશ થાય છે. શિખરી પર્વતના બે બાજુના છેડા ઉપર લવણસમુદ્રમાં બે-બે ફાંટા
(૫) નીલવંત પર્વતની ઉત્તરમાં રખ્યક નામનું ક્ષેત્ર છે. આવેલા છે, કુલ ૮ ફાંટા બને છે. દરેક ફાંટા ઉપર ૭-૭ તેના મધ્ય કેન્દ્રમાં માલ્યવંત નામનો ગોળાકાર પર્વત છે. નીલવંત અંતરદ્વીપ રહેલા છે. ૭X ૮ તેથી કુલ ૫૬ અંતરદ્વીપ લવણપર્વત ઉપર રહેલા કેશરી નામના દ્રહમાંથી નીકળતી ઉત્તર તરફ સમુદ્રમાં છે. જે યુગલિક મનુષ્યની વસ્તી ધરાવે છે. વહેતી નારીકાંતા નામની નદી માલ્યવંત પર્વત પાસે વળીને લઘુ હિમવંત-મહાહિમવંત-નિષધ તથા નીલવંત-રૂશ્મીપશ્ચિમ દિશામાં લવણસમુદ્રને મળે છે. રમ્યક ક્ષેત્રની ઉત્તરમાં શિખરી. આ છે મહાગિરિથી જંબુદ્વીપના (ભરત-હિમવંતરૂષ્મી નામનો પર્વત આવ્યો છે. તેના ઉપર આવેલા મહાપુંડરીક હરિવર્ષ-મહાવિદેહ-રમ્ય-હૈરણ્યવંત-ઐરવત) કુલ સાત ભાગ નામના દ્રહમાંથી દક્ષિણાભિમુખ નીકળતી નરકાંતા નામની નદી = ક્ષેત્ર થાય છે. માલ્યવંત પર્વત પાસે આવીને પૂર્વ દિશા તરફ વળી જઈ લવણસમુદ્ર - જંબૂદ્વીપને ફરતો વીંટળાઈને રહેલો ૨ લવણસમુદ્રને મળે છે.
લાખ યોજન પહોળો અને ૧૦૦૦ યોજન ઊંડો સમદ્ર (૬) રૂકમી પર્વતની ઉત્તરમાં હરણ્યવંત નામનું ક્ષેત્ર છે. આવેલો છે. જેના મધ્ય કેન્દ્રમાં વિકટાપાતી નામનો ગોળાકાર પર્વત છે, લવણસમુદ્રમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ-ઉત્તર-દક્ષિણ મધ્ય કેન્દ્રમાં ૧મહાપુંડરીક દ્રહમાંથી ઉત્તરાભિમુખ નીકળતી રૂધ્યકુલા નામની ૧ કળશ આકારે મોટા ખાડા છે. જે પાતાલ કળશ કહેવાય છે. નદી વિકટાપાતી પર્વત પાસે વળીને પશ્ચિમમાં લવણસમુદ્રને આ કળશમાં દર ૧૪ મુહૂર્ત = ૧૧ કલાકે અંદર વાયુ પ્રકોપ મળે છે. હૈરાગ્યવંત ક્ષેત્રની ઉત્તરમાં શિખરી નામના પૂર્વ પશ્ચિમ થતો હોઈ સમુદ્રમાં ભરતી આવ્યા કરે છે. અન્ય સમુદ્રમાં આવા આયત પર્વત છે. એ પર્વત ઉપર પુંડરીક નામનો દ્રહ આવેલો કળશો ન હોઈ ભરતી-ઓટ પણ હોતા નથી. છે. તેમાંથી દક્ષિણ દિશાભિમુખ વહેતી સુવર્ણકુલા નામની નદી લવણ-સમુદ્રની ૪ વિદિશાના મધ્યકેન્દ્રમાં ૧-૧ પર્વત વિકટાપાતી પર્વત પાસે વળીને પૂર્વદિશામાં લવણ સમુદ્રને આવેલા છે. જેને અનવેલંધર પર્વત કહે છે. તે દરેક ઉપર શાશ્વત મળે છે.
જિનચૈત્ય આવેલા છે. (૭) શિખરી પર્વતની ઉત્તરમાં ઐરવત નામનું ક્ષેત્ર છે. ચારેય પાતાલ કલશની ડાબી બાજુએ ૧-૧ વેલંધર નામનો જેની અન્ય ત્રણ દિશાઓને ફરતો લવણસમુદ્ર છે. આ ક્ષેત્રના પર્વત આવેલ છે, એની ઉપર ૧-૧ શાશ્વત જિનચૈત્ય મધ્યભાગમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ આયત વૈતાદ્ય પર્વત આવેલો છે. જે આવેલા છે. ઐરાવત ક્ષેત્રને બે ભાગમાં વહેંચી દે છે.
જંબૂઢીપ સબંધની સઘળી માહિતી પૃ. ૧૩-૧૪-૧૫ શિખરી પર્વત ઉપર આવેલા પુંડરીક દ્રહની પૂર્વ દિશામાંથી જાણશો : - રક્તા નામની નદી નીકળીને આગળ વધતાં ઉત્તરદિશા તરફ
તત્ત્વચિંતનથી મનની પીડા દૂર કરો. ૧. ઈષ્ટ સંયોગ કરવામાં મારું પુણ્ય નથી, અંતરાય કર્મનો ઉદય છે. મને જરૂરી રોટલો ઓટલો મળી ગયો છે. લોભનો ત્યાગ કરી સંતોષી બન. વળી ઈસ્ટપદાર્થો વિનશ્વર છે. પાપબુદ્ધિ કરાવી દુર્ગતિમાં લઈ જનારા છે. આવા તત્ત્વચિંતનથી મનને શુભમાં જોડવું. ૨. અનિષ્ટ યોગમાં વિચારવું કે અશુભ કર્મના ઉદયે અનેકવિધ અણગમતી પ્રતિકૂળતાઓ આવી પડે છે. જેમાં ભૂતકાળના મારા બાંધેલા પાપકર્મો જવાબદાર છે. કર્મની સત્તા બળવાન છે. મેં બીજાને પ્રતિકૂળતા આપી તેનું આ પરિણામ છે. સમતાપૂર્વક સહન કરવાની વૃત્તિથી મનનું દુઃખ નહિં રહે, ૩. રોગ મુક્તિ:- અશાતા વેદનીયકર્મના ઉદયે કરોડો રોગો નરકમાં વેક્યા છે. નિગોદ અવસ્થામાં અનંતી વેદના ભોગવી છે. મારા પાપકર્મનું પરિણામ છે. આ રોગો પણ કાયમ રહેવાનો નથી. પાપ જ અશાતાના દુઃખ આપે છે, માટે સર્વપાપનો ત્યાગી બની જાઉં તો કેવું સારું? આ રીતે શુભમાં મન વાળવું. ૪. ઐશ્વર્યકામના :- બધી પદ્ગલિક ઋદ્ધિ નાશવંત છે. ચિંતાને કરાવનારી છે. નિયાણું કરીને મેળવનારા રાગ-મમત્વથી નરકગામી બન્યા...દુઃખની પરંપરા કરી આપનારી ઐશ્વર્યકામનાથી શર્યું? અવિનશ્વર આત્માની અનંતી જ્ઞાનઋદ્ધિ મેળવવા જેવી છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
