________________
'(૪) જંબૂતીપથી નંદીશ્વરદ્વીપ : 'બાવન શાશ્વત ચૈત્ય : નંદીશ્વર સમક |
મનુષ્યલોકના મધ્યમાં થાળીના આકારે સ્થિર રહેલ ૧ અંજન રત્ન-શ્યામ રત્નમય છે. દરેક ઉપર પદ્મવર વેદિકા, લાખ યોજન પ્રમાણ જંબૂ નામનો દ્વીપ છે. જેના મધ્યભાગમાં ૧ વનખંડ હોવાથી રમણીય છે. વિશેષમાં ઉપરના મધ્યભાગમાં લાખ યોજન પ્રમાણ ઊંચો મેરુપર્વત છે. તેને પ્રદક્ષિણા આપતું શાશ્વતા જિનનું સિદ્ધાયતન=જિનભવન છે.
જ્યોતિષ ચક્ર છે. આ દ્વીપમાં ૨ ચંદ્ર અને સૂર્ય છે. ત્યારપછી દરેક અંજનગિરિ પર્વતની ચારે દિશામાં આગળ એક લાખ બે લાખ યોજનના વિસ્તારવાળો ચૂડી આકારે વલયાકાર યોજન દૂર જતાં એક લાખ યોજનાના વિસ્તારવાળી ગોળાકાર લવણસમુદ્ર છે. જેનું પાણી ખારા સ્વાદવાળું છે. જેમાં ૪ ચંદ્ર સુંદર વાવડી છે. તે દરેકના મધ્યભાગમાં ઊંધા પ્યાલાના અને ૪ સૂર્ય છે. ત્યાર પછી ૪ લાખ યોજનાના વિસ્તારવાળો આકારવાળા સફેદ વર્ણના સ્ફટિકમય દધિમુખ પર્વત આવેલા બીજો દ્વીપ ધાતકીખંડ નામનો છે. જેમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ મળીને છે. તે દરેક ઉપર શાશ્વતજિનનું ચૈત્ય આવેલું છે, આમ ચાર ૧૨ ચંદ્ર અને ૧૨ સૂર્ય છે. ત્યાર પછી આઠ લાખ યોજનના અંજનગિરિના ચારે દિશાના ૧૬ દધિમુખ પર્વત થાય છે. વિસ્તારવાળો કાલોદધિ સમુદ્ર છે. જેનું પાણી ચાલુ પાણીના દરેક દધિમુખ પર્વતની બન્ને બાજુ વાવડીના બહારના સ્વાદવાળું છે. જેમાં ૪રે ચંદ્ર અને ૪૨ સૂર્ય છે.
ભાગમાં વિદિશામાં બે બે રતિકર પર્વત છે. અર્થાત્ ૧૬ ત્યારપછી ત્રીજો દ્વીપ પુષ્કરવર ૧૬ લાખ યોજનના દધિમુખના ખુણામાં બે બે રતિકર ગણતા ૩૨ રતિકર પર્વતો વિસ્તારવાળો છે. જેના મધ્યભાગમાં માનુષોત્તર પર્વત આવેલો છે. તે દરેક ઉપર શાશ્વતા જિનનું ભવન છે, જેમાં ઋષભાનન, છે. તેથી આ દ્વીપ બે ભાગવાળો બને છે. જંબૂદ્વીપ, ઘાતકી ખંડ ચંદ્રાનન, વર્ધમાન, વારિષણ નામના શાશ્વત જિનબિંબ છે. એમ તથા અર્ધપુષ્કરવર દ્વીપ સુધી ૪પ લાખ યોજનમાં મનુષ્યોના ચારે દિશાના ગણતા ચાર અંજનગિરિ, સોળ દધિમુખ, બત્રીસ જન્મ મરણ અને મોક્ષગમન થાય છે. અઢીદ્વીપ બહાર મનુષ્યના રતિકર પર્વત મળી બાવન પર્વતો અને તે ઉપરના બાવન ચેત્યો. જન્મ, મરણ આદિ થતાં નથી. અર્ધપુષ્કરવરમાં ૭૨ ચંદ્ર અને | (જિનમંદિર) છે. શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતોના કલ્યાણક પ્રસંગે ૭૨ સૂર્ય જંબુદ્વીપના મેરુને પ્રદક્ષિણા આપે છે. આમ અઢીદ્વીપમાં તથા શાશ્વતી-અશાશ્વતી અઠ્ઠાઈઓમાં ભવનપતિ, વ્યંતર, ચર ૧૩૨ ચંદ્ર અને ૧૩૨ સૂર્ય છે. ત્યાર પછીના દ્વીપસમુદ્રમાં જ્યોતિષ, વૈમાનિકના દેવો અાઈ મહોત્સવ કરે છે. બાવન સ્થિર જ્યોતિષચક્ર છે. ત્યાર પછી ૩૨ લાખ યોજનનો પુષ્કરવર ચૈત્યોના આદર્શના આલંબન રૂપે જૈનોમાં બાવન જિનાલય સમુદ્ર છે જેના પાણીનો સ્વાદ ચાલુ પાણી જેવો છે. પછી ૬૪ નામના બાવન દહેરીવાળા દહેરાસરો બનાવાય છે. લાખ યોજન પ્રમાણ વારૂણિવર દ્વીપ છે. પછી ૧૨૮ યોજન રતિકર પર્વતથી ૧ લાખ યોજન દૂર અગ્નિ તથા નૈઋત્ય પ્રમાણ વારણિવર સમુદ્ર છે. તેના પાણીનો સ્વાદ દારૂ જેવો છે. ખૂણામાં શક્રેન્દ્રની આઠ અગ્ર મહિણીઓની ચાર ચાર ત્યારબાદ ૨૫૬ લાખ યોજન પ્રમાણ પાંચમો ક્ષીરવરદ્વીપ છે. રાજધાનીઓ છે. પ્રત્યેક એક લાખ યોજનાના વિસ્તારવાળી છે. પછી પ૧૨ લાખ યોજન પ્રમાણ ક્ષીરવર સમુદ્ર છે. જેનું પાણી પ્રત્યેકમાં એક એક જિનમંદિર છે. ત્યાર પછી નંદીશ્વર નામનો દૂધના સ્વાદ જેવું છે. પછી ધૃતવર દ્વીપ ૧૦૨૪ લાખ યોજના સમુદ્ર ૩૨૦૬૮ લાખ યોજનનો છે. જેનું પાણી ઈશુરસના પ્રમાણ છે. તેના પછી ૨૦૪૮ લાખ યોજન પ્રમાણ ધૃતવર સમુદ્ર સ્વાદવાળું છે. ત્યારબાદ દ્વિગુણ-દ્વિગુણ માપવાળા એ છે. જેનું પાણી ઘી જેવું સ્વાદિષ્ટ છે. ત્યારબાદ સાતમો ઈક્ષવર અને સમુદ્રો છે. ક્રમશઃ છેલ્લો અસંખ્ય યોજન પ્રમાણનો દ્વીપ ૪૦૯ ૬ લાખ યોજન પ્રમાણ છે. તે પછી ૮૧૯૨ લાખ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર છે. નંદીશ્વર સમુદ્રથી ભૂત સમુદ્ર પર્વત યોજન પ્રમાણ ઈસુવરસમુદ્ર છે. જેનું પાણી ઈશુરસ જેવું સ્વાદિષ્ટ સમુદ્રોનું જલ શેરડીના રસ જેવું અને ત્યાર પછી આવતા છેલ્લા છે. ત્યાર પછી આઠમો દ્વીપ૧૬૩૮૪ લાખ યોજન પ્રમાણ નંદીશ્વર સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રનું પાણી ચાલુ પાણીના સ્વાદ જેવું છે. ત્યાર નામનો છે. તેમાં સ્થાને સ્થાને પદ્મવર વેદિકાઓ, વનખંડો, પછી ચારે તરફ ફરતો લોકનો છેડો આવેલ છે. અલોક શરૂ વાવડીઓ, સર્વરત્ન ઉત્પાત પર્વતો, આસનો વગેરે આવેલા થાય છે. છે. આ દ્વીપની ચારે દિશામાં મધ્યભાગમાં એક એક અંજનગિરિ • વિશેષ માહિતી લોકપ્રકાશ-ક્ષેત્રે સમાસ આદિ ગ્રંથથી પર્વત આવેલા છે. જે ૮૪ હજાર યોજન ઊંચા છે. જે નિર્મળ જાણવી.
૧૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
