Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 3

તત્રીની નોંધ,
તંત્રીની નોંધ.
રૂ
૧.
સાધુઓ માટે શાળાઓ-કાશીના સ્વામી અદ્દભુતાનંદે જાન્યુઆરી માસમાં એક ભાષણ, કેવી રીતે સાધુએ ઉપયોગી થઇ શકે ? એ વિયારપુર આપતાં જણાવ્યું હતું કે “પૂર્વે સાધુએ ઉચ્ચ તત્વદષ્ટિથી થતા અને સાદું જીવન અને ઉચ્ચ વિચાર એ તેમા સિદ્ધાન્ત હતા. હીથ્રુ કહેવત છે કે The spirit of mendicancy was the candle of the Lord' એટલે ભિક્ષુનુ પ્રેરક તત્વ એ પ્રભુના દીપક છે, તે પ્રમાણે ત્યાગ અને સેવા એ તેમના ઉદ્દેશ હતા. હમણાં ગમે તે માસ નૈતિક અને બુદ્ધિવિષયક અગ્રગણ્યતાની સાખીતી આપ્યા વગર સાધુ-ભિક્ષુ થઇ શકે છે. હિંડમાં સાધુએ ૭૨ લાખ છે તેમાં માટા ભોગ ભટકતા ભિખારીએ છે ને સનાજને એક ખેાજા સમાન છે. તેમાંના કેટલાક જેનામાં જ્ઞાન હોય છે અને સારી રીતે ભેાન મેળવી શકે છે, તે ખીજાએ પ્રત્યે પેાતાની પૂજ બજાવતા નથી. પૈસાદાર મદાધિપતિ અને મંડલેશ્વરા ધર્મોદાના મોટા ડા પાતાના સ્વામય અને મેાજશાખના કાર્યોમાં વાપરી પાતાનામાં મૂકેલા વિશ્વાસના દુરૂપયાગ કરે છે. સ્વામી વિવેકાનંદ અને બીજાએ, મિક્ષુક સાધુએ લેાકાની સામાજિક અને ધાર્મિક સેવા બજાવી શકે તે માટે તેમને કેળવી સુશિક્ષિત બનાવવા માટે શાળાઓ સ્થાપવા માગતા હતા, અને કેટલેક અંશે તે દિશામાં તે કંઇ કરી ગયા છે.” હવે દેશ ભાષામાં જ્યાં જ્યાં મોટાં તીનાં ધામ છે ત્યાં ભિક્ષુકાને કેળવવા શાળાઓ સ્થાપવા સ્વામી અદ્દભુતાનંદનિય પર આવ્યા છે કે જેથી તેઓ ગામડાંઓમાં શિક્ષક અને ઉપદેશક બની શકે; કારણ કે ગામડાંઓમાં કેળવણી નહિવત્ છે, હિંદમાં છ ગામડે એક નિશાળ છે તે હૅાકરાંઓ તદ્દન અજ્ઞાનાવસ્થામાં છે, તેમજ હાલ કેળવણી ગરીબ ગામડીઆ માટે ઘણી મેાંધી છે. ખર્માના સાધુઓ ખારાકને લુગડાં લઈ તે બદલે ગામડામાં ગરીબ છે।કરાંઓને કેળવી શકે તેમ છે, કારણકે દેવું તે ગામડીઆને ભારે નહિં પડે. હાલ તુરંત કિષ્કિંધા નામની પર્વતની ટેકરીમાં હેપી આગળ આવી શાળા સ્વામી અદ્દભુતાનંદ કોઢનાર છે.
અતિ ઉપયાગી છે. અવિચ્છિન્નપણે વહે
ભૂમિતલપર
આ ઉપરથી આપણા જૈન સાધુએ માટે આવી શાળા જૈન આચાર વિચાર મુજબ કાઢવામાં આવે તેા કેટલું સારૂં ! અમે બતાવી ગયા છીએ કે આપણા સાધુ સંધ ઉત્થાપવા યોગ્ય નથી ! સાધુસ‘ધ તેમના પ્રતાપથી જૈન ધર્મના પ્રવાહ છે. પણુ કાલ, સંજોગ અને દેશસ્થિતિ બદલાતાં જો કોઇપણ દેશ, સમાજ, ધર્મ કે સંપ્ર દાયને આગળ વધવું હાય ! તેમાં આવશ્યક ફેરશર અને અવનતિરોધક પગલાં ભરવાની જરૂર છે. કાઇપણુ જાતના અધિકાર વગર દીક્ષા લેવી કે આપવી કે અયેાગ્ય છે. લઘુ દીક્ષા ને વડી દીક્ષામાં પૂર્વજોએ રાખેલા અંતર બતાવી આપે છે કે લધુ દીક્ષા એ Probational -Trial દીક્ષા છે એટલે દીક્ષાને માટેની લાયકાત પૂરવાર કરનારજ વડી દીક્ષામાં-ખરી દીક્ષામાં આવી શકે છે માટે દીક્ષા લીધા પહેલાં અને લઘુદીક્ષા તથા વડી દીક્ષા વચ્ચેના ભીતરકાળમાં પૂરેપૂરા ધર્મસંસ્કાર અને જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે સાધુ અને સાધ્વી શાળા જેવી સસ્થા આવશ્યક છે.