Jain Shasan 2001 2002 Book 14 Ank 19 to 48

Author(s): Premchand Meghji Gudhka, Hemendrakumar Mansukhlal Shah, Sureshchandra Kirchand Sheth, Panachand Pada
Publisher: Mahavir Shasan Prkashan Mandir

Page 9

જૈન દર્શનમાં બાર ભાવનાઓ
જૈન શાસન (અઠવાડીક) વર્ષ ૧૪
અંક ૧૯-૨
તા. ૮૧૨૮૨
આ માન ! લોકનું અમૃત સમાન છે. આત્મત્વની દૃષ્ટિએ | ભાવના રોજ રાખવી. અને આ વિશ્વ ઉપર એકપણ જીવને વિશ્વના મિસ્ત જીવો સિધ્ધ સમાન છે. તેથી મારું અને મારે દુઃખી પીડીત જોવો ન પડે ? આવી ભાવનાનું નિરંતર તેઓને સે ટલેકે સમસ્ત જગતનું સ્વરૂપ એકજ છે. તેઓનું ચિંતન કરનાર જીવ અનંતાનંત પુણ્યનું ઉપાર્જન કરે છે. સુખ તે મારું સુખ, અને તેઓનું દુ:ખ તે મારૂ દુઃખ, હું અને કઈ જન્મોના પાપોનો એક ક્ષણ માં ખતમ કરી નાખે બુદ્ધિમાન અને મોટો અને ધર્મના રહસ્યને જાણનારૂં છું છે. પ્રમોદ ભાવના ગુણાનું રાગનું પ્રતિક છે. તો મારું કર્તવ્ય તેઓને ધર્મ બતાવી, ધર્મ સમજાવી તેઓના,
કરૂણા ભાવના દુ:ખ દુર કરવાનું. મારે, તમારે, આપણે એવી રીતજીવન | જીવવું જે ઈએ કેતા જીવવાનું કે મારી ખાતર (આપણી |
પ્રથમ તો જગતના દુ:ખી જીવોના દુઃખો ઈ હૈયુ ખાત૨) તારા અન્ય સુખ ખાતર બીજા જીવોના પ્રાણ,
કંપી ઉઠે. જેમ પોતાના માતા પિતાના કે નજીકના સગાં ન જાય, તેમને મારા તરફથી દુઃખ પીડા ન થાય. કોઈ વ્હાલાઓનાં દુ:ખો-રોગો-પીડાઓ જોઈને જેવી યામાં અગવડ • આવે. આનું નામ સાચી મૈત્રિ ભાવના. બાકીના
ની લાગણી થાય છે. તેવી લાગણી બીજા બધા જીવો પ્રેમ પણ કોઈ પણ પ્રાણી બીજા પ્રાણીઓને દુ:ખમાં નાખી, તેમના
જોઈએ. એક જીવ સુખી બીજા જીવોને દુઃખંથી મુકત કરવાની જીવનને નષ્ટ કરી, સુખ શાંતિની ચાહના-ઈચ્છા કરે તો
3 ભાવના નહિં રાખે તો કોણ રાખશે ? આ ક્ષણીક દ, ધન, તે યઈ તેની તે હવા પS થવાની નથી જ બુધ્ધિ, બળ, લક્ષ્મી વગેરેનો ઉપયોગ દુઃખીઓના ઇખ દુર આપણે (મારે તમારે) બધાને સુખ શાંતિ જોઈતી હોય કરવા માટ
કરવા માટે કરવામાં આવે ને કર્યો તેજ સફળ છે બાકી કાલે તો આપણું શાંતિનું દાન કરવું પડશે અને બીજાના દુઃખોની |
શું થશે ? આપણી મારી પણ તે જ દશા નજીકના ભવિષ્યમાં નિરંતર ચિંતા કરવી પડશે, તેમના પ્રત્યે અથાગ પ્રેમ આવી મૈત્રીભાવ સેવવો પડશે, પછી જુઓ કે આપણું જીવન
- ' એટલે કે આપણી કયારે કઈ દશા થાય એ કયાં કેવુ દૈવી- સ્વર્ગીય બની જાય છે.
| ખબર છે આજે આપણે સુખી સ્થિતીમાં બીજાં દુખી જીવોની
સાર સંભાળ નહિં કરીએ તો પછી આપણી કફોડી મિતીમાં ૨. મોદ ભાવના
કોણ જાશે ? સુખો, સમૃધ્ધિ કયાં અમર છે ? માજટલો ૯ીજા જીવોને સુખી જોઈ રાજી થવું, બીજા |દુખીયાના દુઃખો દુર કરવામાં ઉપયોગ કરી લઈએ તેટલો જીવોની સુખ સમૃદ્ધિથી આનંદ થવું, રાજી થવું, બીજાના નકકર પુણ્યનો લાભ છે. પાપી-દુર્ગુણી દુરાચારી જીવોને ગુણો જો') અતિ પ્રસન્ન થવું, તેનું નામ પ્રમોદ ભાવના, સદ્ગુણી, સદાચારી, ધર્મી બનાવવાની ભાવના તે પણ કરૂણા ચાલો સુ ી છે – આબાદ છે મારો ભાઈ છે ને ? મારો ભાવના છે. તેથી પાપોથી દુરાચારોથી જીવો મુકત ને તો પાડોશી દે ને ? સાધર્મીક બંધુ છે ને ? વળી તેના પુણ્યના દુઃખોથી સ્વયંમ મુકત બની શકે છે. તેથી દુરાચારીનો ઉદયે તે સુખી છે. સમૃધ્ધ છે. તો મારે તો પુણ્યશાળીના દુરાચાર મુકવવો, પાપીનું પાપ મુકાવવું, માંસાહારી માંસ પુણ્યની અનુમોદના કરવી જોઈએ કે ગત જન્મમાં સારૂં મુકાવવું. શરાબીનો શરાબ છોડાવવો આ મહાન કા સાધુ પુણ્ય કરીને આવેલો છે. બાકી બીજાના સુખની અદેખાઈ ભગવંતો કરે છે. તેથી સાધુ-સંતોના વિશ્વના જીવી ઉપર ઈર્ષા તો ન જ કરવી. અને ઈર્ષા અદેખાઈ કરવાથી અમાપ ઉપકાર છે. આ કરૂણા ભાવના છે. ઈર્ષાદિ કરનારનું પુણ્ય બળી જાય છે. તેના હદયમાં,
“|૪. માધ્યસ્થ ભાવના કદાપી શ તિ હોતી નથી અને આવા ઘણા દ્રષ્ટાંત મોજાદ છે. માટે હંમેશા બીજાનું સુખ જોઈ રાજી થવું પણ કદી અત્યંત પાપી, દુરાચારી પ્રત્યે ન રાગ કેમ દ્વેષ હલકાભાવ દિલમાં ન લાવવા. બીજું બીજા ગુણવાન
તા સેવવો. તેનું નામ માધ્યસ્થ ભાવના. જેમ આપણા ઘરમાં જીવોને ર માદર કરવો (આપવો) તેઓનું સન્માન કરવાની |
કોઈ આપણો વડીલશ્રી વધારે બિમાર હોય છે તે તેના ભાવના, તેઓને જોઈ હૃદય નાચી ઉઠે, મો ઉપર આનંદ તરફ આપણે કેવી સહાનુભુતિ, પ્રેમ ભાવના રાખી છીએ છવાઈ તે ઓના ગુણોની પ્રશંસા કરવી, બાકી કદી પણ || અપરા
|પણ અણગમો કે તિરસ્કાર નથી કરતાં તેવી જ રીતે વધારે નિંદા-હત કાય તો ન જ કરવી. સર્વ જીવોને સુખી જોવાની સાથે
ના | પાપોથી, કર્મોથી બિમાર પડેલા જીવો પ્રત્યે આપણી મારી)
T૪૧૩