Jain Dharm Prakash 1916 Pustak 032 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

પ્રારા પ્રકરણ.
હવે શાસ્ત્રકાર રરત્ય સંબંધી સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કરે છે.
आविसंवादनयोगः कायमनोवागजिह्मता चैव ।
सत्यं चतुर्विधं तच जिनवरमतेऽस्ति नान्यत्र ।। १७४ ।। ભાવ-પૂવોપર અવિરૂદ્ધ વચનને ઉચ્ચાર કરો અને તન મન વચનની રોકતા-અકટિલતા આદરવી એમ ચાર પ્રકારનું સત્ય શ્રી જિનેશ્વર શાનમાં કહ્યું છે; અન્યત્ર કહેલું નથી. ૧૭૪
વિટ–અન્યથા સ્થિત વસ્તુને અન્યથા ભાષવી જેમકે બળદને ઘેડા કહેલો અને ઘડાને બળદ કહે અથવા ચાડીયે થઈને કે ગમે તે રીતે સામાને લગ્ન લેરી પ્રીતિનું છેદન કરવું તે વિસંવાદન યોગ કહેવાય. તેમ નહિં કરતાં વસ્તુને વસ્તુ ગતે કહેવી તે પ્રથમ સત્ય—અવિસંવાદન ચોગ જાણવો, કાયાવડે કૃત્રિમ પ ધારીને જે પરવંચના કરવી, તેવી કાય કુટિલતા ન કરે તે બીજે અવેકકાય સત્યભેદ સમજે. મનવડે પ્રથમથી જ એવી આલોચના કરીને બોલે અથવા કરે છે જેથી પરવંચના થવા ન પામે તે અવક મન સત્ય નામે ત્રીજો ભેદ જાણો. તેમજ સદ્ભૂતનો અપલાપ અને અસદ્દભૂતનું ઉદ્દભાવન (પ્રગટન) તથા કટુક, કર્કશ અને સાવધાદિ નહિ વદતાં અવકવાણુ વદવી તે અવક વચન સત્ય જાણવું, એ ચવિધ સત્ય જૈનંદ્ર શાસનમાં જ સંભવે છે. અન્યત્ર આવું સત્ય સંભવતું નથી.૧૭૪ - હવે શાસ્ત્રકાર તપ સંબંધી સમજ આપે છે. તેમાં બાહ્ય અશ્વેત૨ તપના છે ભેદ બતાવે છે.
अनशनमुनोदरता वृत्तेः संक्षेपणं रसत्यागः
कामशः संलीनतेति बाह्यं तपः प्रोक्तम् ॥ १७५ ।। નાથાને વૈચાવનથાવથોસઃ |
स्वाध्याय इति तरः पट प्रकारमभ्यन्तरं भवति ।। १७६ ।। ભાઇ--2નશન, ( આહાર ત્યા), ઉદરી (આહારમાં ઓછાશ કરવી), કૃત્તિએ કોપ (નિયમિત રહેવું ), રસત્યાગ (વિષય તજવી), કાયલેશ (શીતતાપદિ સમભાવે સહેવાં) અને સલીનના (સ્થિરાસને રહેવું) એ છ પ્રકારને બાહ્ય તપ કહ્યો છે. પ્રાયશ્ચિત્ત ( પાપની આલોચના). ધ્યાન, વૈયાવચ, વિનય, કાયેત્સર્ગ, અને સ્વાધ્યાય. એ રીતે અત્યંતર તપ પણ આ પ્રકારનો છે. ૧૭૫–૧૭૬
વિ૦-૧ એક ઉપવાસથી માંડી છ માસ પર્યત કાળ અવધિવાળું અનશન, અને બીજી ભક્ત પ્રત્યાખ્યાન, ઇગિની મરણ, પાદપેપગમન નામે કાળ અવધિ વગરનું જીવિત પર્યત અનશન જણવું. ૨ ઉત્તમ પુરૂષ ચગ્ય બત્રીશ કવલના બહારથી યથાશક્તિ ન્યુનતા આઠ કવળ સુધી કરવી તે ઉણાદરી નામે તપ જા