________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૩૭
એક સ્મરણીય દિવસ,
દ્રવ્યપૃળમાં જીવહાનિ જણાઇ અને એવી ચિત્રવિચિત્ર પરિસ્થિતિ જણાઈ કે એ ઉંચમાંથી કેવી રીતે બહાર નીકળવુ તેના ખ્યાલ અાવતા પણ અટકી ગયા, આથી માત્ર ગમ દૃષ્ટિએ શ્વેત પણ સાધ્ય સમીપ આવતુ હોય એમ ન લાગ્યું.
સાથે એમ પણ લાગ્યુ કે પરંપરાને અનુભવ અને આગમજ્ઞાનના ચા અકુશનો ઉપયાગ હાય તે સ્થિતિ કાંઇક સુધરે ખરી, પરંતુ જ્ઞાનની નિર્માતા અને ઉપચેગની વિશુદ્ધિ કેટલી થઇ છે ? અનુભવ જાગ્રુતિ ગ્ઝ છે કે નહિ ? તેને નિર્ણય કરવાનું કામ ઘણું આકરૂ લાગ્યુ, સામાન્ય પ્રાકૃત જનસમાજની સમજણુ કરતાં જરા વિશેષ વાંચન કે ઐતિહાસિક નરને અનુભવ જાગૃતિ માની લેવાની ચીકી પણ અરાત્ કલ્પના કેટલી લલચાવનારી છે અને તે કેટલી નુકશાન કરનારી નીવડે છે એ વિચારથી એક જાતના માંતર પ્રત્યાઘાત થયે. આવી રીતે સાથે પહોંચવાની મુશ્કેલીમાં વધારે થતે જાણ્યે
પરંપરા અનુભવનું અનુકરણ અને ગમારા વસ્તુ વિચારણા એ મહા રનાં સાધના વિચારતાં તે દારા સાધ્યું પહોંચવાની મુશ્કેલી પર કાંઇક ખ્યાલ થયા પછી તૃતીય નાગ ત વિચારણાના છે. તે પર વિચાર થતાં ત્યાં તે હેત્વાભાસ, અ પતિાતિ અને ભાવાભાવના ડુંગરા જાયા. દની મારાારી, વ્યાખ્યાઓની વિચિત્રતા, લક્ષણનું મધિરત્ન, પ્રથકરણ કરવાની નાના પ્રકારની પદ્ધતિઓ પર વિચાર કરતાં કલ કામ કરે તેમ નથી તેમ જણાયું. દરેક દર્શનકારાએ પેાતાની તક્તિના ઉપયાગ કરી પદાર્થની જે રચના તાવી છે અને અપરસની વ્યાખ્યાઓ ખાટી બતાવવા તથા નિર્ણય ન ટકી શકે તેવા બતાવવા જે પ્રયત્ન કર્યો છે તે વિચારતાં જીંદગી પૂરી થાય, પણ એક નિર્ણાય પર આવી શકાય નહિ એવી સ્થિતિ જણાઇ, અને તેમાં પણ જ્યાં શબ્દની મારામારી ચાલે, સામા ચર્ચા કરનારને કાઇપણ પ્રકારે પુરારત કરવાની ઈચ્છાથીજ વાતચીત શરૂ થાય, સ” શોધક બુદ્ધિ કરતાં સ્વમત સ્થાપના કરવાના સિદ્ધાન્તથી વાર્તાલાપ ચાલે ત્યાં શબ્દના કેવા ઝગડા થાય છે. તેની સાંભળેલી, અનુભવેલી અને વાંચેલી વાત યાદ કરતાં એ માગે તત્ત્વપ્રીતિ કે તત્ત્વપ્રાપ્તિ થવાના તદૃન સભવ જણાય. સુક્તિ કરતાં કુયુક્તિએ વધારે ય છે એવુ' પરપરા શ્રવણ કરેલું વાકય યાદ આવ્યું અને શબ્દના ઝગડાએ કેવા થાય છે તે સ્મરણમાં આવ્યા. અભાવાભાવને ભાવ કહેવાય કે તે કોઇ જુદીજ ત્રીજી વસ્તુ છે. એવા એવા ઝગડાએ ઉપર લખાયલા પુસ્તકોના વિચાર કરતાં જ્ઞાનસારના લૈક યાદ આવી ગયો કે વાદ અને પ્રતિવાદ કરતાં તે તલનો પાર કર્દિ પણુ પામી શકાતે નથી, તેમાં તે ઘાણી પીલતા
For Private And Personal Use Only
