________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જિનરાજ ભક્તિ.
૨૨૭
રચાર કરવા વડે કહેવા અને તેના અર્થની વિચારણા થઈ શકવા માટે તેના અર્થ પ્રથમથી ધારવા. જેઓ અર્થ સમજ્યાવિના ચેત્યવંદન કરે છે તેઓ ખરી રીતે શુદ્ધ ઉચ્ચાર પણ કરી શકતા નથી, કારણકે શુદ્ધ ઉચારને આધાર અર્થ સમજવા ઉપર વધારે છે. વળી અર્થ સમજ્યા વિના ચૈત્યવંદન કરનારા કેટલીક વખત પાઠ અશુદ્ધ બોલવાને લીધે સ્તુતિને બદલે નિંદા કરે છે. જો કે તેના અધ્યવસાય નિંદા કરવાના નથી, તેથી માનસિક તેવા બંધ પડતો નથી, પરંતુ વચન આશ્રી તો અશુભ બંધ પડે છે. ચૈત્યવંદન ને સ્તુતિ કે જે ગુજરાતી ભાષામાંજ પાયે હોય છે, તેનો પણ અર્થ સમજવાની ઘણાએ દરકાર કરતા નથી અને જેવું યાદ રહી ગયેલ હોય તેવું બોલે છે કે જે સાંભળતાં ઘણી વખત અર્થ સમજનારને તેના પર ખેદ થાય છે,
૨૮ ત્યવંદન, સ્તવન કે સ્તુતિ કયાં કહેવા? કયું ત્યવંદન, કયું સ્તવન, કે કઈ સ્તુતિ કયાં કહેવા યોગ્ય છે? તે સમજવાની પણ ખાસ જરૂર છે. કેટલાક ચૈત્યવંદન, સ્તવન અને સ્તુતિ સર્વત્ર કહી શકાય તેવાં હોય છે ને કેટલાક અમુક સ્થળે જ કહેવાય છે, એટલું જ નહીં પણ કેટલાક સ્ત્રીને જ કહેવા ચેગ્ય હોય છે, કેટલાક પુરૂષને કહેવા યોગ્ય હોય છે, તેમજ કેટલાક શ્રાવક શ્રાવિકાને કહેવા યોગ્ય હોય છે, ને કેટલાક સાધુ સાધ્વીને કહેવા યોગ્ય હોય છે. બધા સ્તુતિ સ્તવનાદિના અધિકારી નિવિશેષપણે બધા હોઈ શકતા નથી. આની વિચારણા પિતે કરે અથવા તેના જણને પૂછે તો થઈ શકે, તે શિવાય લેખથી સમગ્રતાએ કહી શકાય નહી. તો પણ દાંત તરીકે કહીએ છીએ કે જે સ્તવનાદિ અમુક સ્થળના, અમુક તીર્થના, અમુક સ્થિતિના હોય તે ત્યાંજ કહી શકાય. સામાન્ય જિનસ્તુતિના હોય તે સર્વત્ર કહી શકાય. સ્તુતિ જે ચાર હોય તો તેમાંથી પહેલી બે કે ત્રણ મધ્યમ
ત્યવંદનમાં છેવટે કહેવાય, જેથી ન કહેવાય. વળી જે સ્તવન સ્ત્રીને અશ્રીને જ કહેલી હકીકતવાળું હોય તે સ્ત્રી જ કહી શકે. જેમાં દ્રવ્યપૂજાનો અથવા સાધુ મુનિરાજને કહેવા યોગ્ય ન લાગે તેવો અધિકાર હોય તેવા સ્તવનાદિ શ્રાવકેજ કહી શકે. સાધુ સાધ્વી ન કહી શકે એમ સમજવું. સ્તવનો પરમાત્માની સ્તુતિના, પ્રાર્થનાના, ગુણાનુવાદના, આત્મનિંદાના અને પરમાત્માના બહમાનવાળાં હોવા જોઈએ. અને તે પણ પ્રત્યેક ગંભીર અર્થવાળા અને પૂર્વ પુરૂનાં કરેલાં ઉત્તમ પ્રતિનાં હવા જોઈએ. તુચ્છ શબ્દવાળા અને નિઃસાર ઉકિતવાળા અ૫ ભંડળવાળાના આધુનીક બનાવેલા કહેવા ન જોઈએ. વળી ચૈત્યવંદન સ્તવનાદિ મધુર શબ્દવડે શાંતિથી કહેવા, પણ જેમ પાછળ લશ્કર આવતું હોય તેવી ઉતાવળથી પૂર્ણ શબ્દચાર વિના ન કહેવા.
૨૯ દ્રવ્યપૂજા ભાવપૂજાના કારણભૂત હોવાથી ભાવવૃદ્ધિને નિમિત્તે કરવાની છે, તેથી ધીમે ધીમે તે સાધન વડે ભાવની વૃદ્ધિ કરી ભાવપૂનમાં વિશેષ વિશેષ કા
For Private And Personal Use Only
