Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 04

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

જ્ઞાનસાર સૂત્ર વિવરણ
૧૦૫, ભાવાર્થ–કમી રચના ઉંટના બરડાની જેવી વાંકી જ છે; કેમકે જાતિ, કુળ, બુદ્ધિ, બળ, અર્ય પ્રમુખમાં પ્રગટ વિષમતા દેખાય છે, સર્વ કેઈને તે એક સરખાં હતાં નથી. પૂર્વકૃત કમાનુસારે તે સારા નરસાં કે વધારે ઘટાડે હોઈ શકે છે. કમની વિચિત્રતા પ્રમાણે ફળની વિચિત્રતા સમજનારા મુનિજ નેને તેવી વિષમ સ્થિતિમાં રતિ-પ્રીતિ કેમ હોવી ઘટે? નજ ઘટે તેમને તે પ્રાપ્ત સુખ દુ:ખમાં સર્વત્ર સમભાવજ રાખવે ઘટે છે. ૪.
વિવ—આ પ્રમાણે ઉંટની પીઠની જેમ કમજન્ય રષ્ટિ વાંકી-વિચિત્ર છે. એને લીધે જગતમાં અનેક પ્રકારની વિચિત્રતા દષ્ટિએ પડે છે. એક મનુષ્યની એક ભવમાંજ અનેક પ્રકારની જુદી જુદી દિશામાં દેખાય છે. ઘડીમાં પરમ સુખી હોય તે પરમ દુઃખી થઈ જાય છે, માટે ધનવાન હોય તે ઘડીમાં નિધન થઈ જાય છે અને નિર્ધન હોય તે ડપતિ થઈ જાય છે. આવી દઇનg કર્મજન્ય સ્થિતિ જોઈને કોણ ચગી પુરૂષ-વિરતાત્મા તેમાં રતિ-પ્રીતિ કરે? તેવા પુરૂષને તેમાં આનંદ કે વિશ્વાસ આવે જ નહીં. ૪.
બાજરા નાવળિ, મુતરિનો િ7 ||
भ्राम्यन्ते जन्तसंसार-महो दुष्टेन कर्मणा ॥ ५ ॥ ભાવાર્થ—અહો ! અતિ આશ્ચર્યની વાત છે કે ઉપશમબ્રેણિ ઉપર આ રૂઢ થયેલા તકેવળી ( ચાદ પૂર્વ ધર) મુનિએ પણ દુષ્ટ કર્મના ભેગે પતિત થઈને અનંત સંસાર પરિભ્રમણ કરે છે. જ્યારે આવા સમર્થ પુરુને પણ કવિ પાક આ રીતે છે, તે બીજા સામાન્ય માણસનું તે શું કહેવું ? દુષ્ટ કર્મની પ્રબળતા પાસે પ્રાણીઓનું કશું ચાલતું નથી. પ.
વિવેદ-દુછ કમને પ્રભાવ ક્યાં સુધી આ પ્રાણીને હેરાન કરે છે? તે બતાવે છે--અપ્રમત્ત મુનિ પાણું પામી ઉપશમ શ્રેણીએ ચઢી કમને પરાસ્ત કરી અગ્યારમે ગુગઠાણે પહોંચેલા મુનિમહારાજ કે જેઓ શ્રુતકેવળી થયેલા હોય છે તેમને પણ અશુભ કર્મ-સુમ રહેલે લેભ અથવા કષાય મેહની જે સત્તામાં રહેલ છે તે ઉદયમાં આવીને ત્યાંથી પાડી દે છે. એટલે તે શ્રેણીચુત થાય છે, એટલું જ નહીં પણ ત્યાંથી છ સાતમે ગુણઠાણે આવતાં ત્યાંથી ચળે ને બીજે ગુઠાણે લાવી પહેલે ગુણઠાણે પહોંચાડી દે છે. અને જે શ્રેણિગત સ્થિતિમાં આયુષ્ય પૂર્ણ થયું હોત તે જે સવાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં દેવ થાત અને એકાવતારી થઈ સિદ્ધિ પદને પામત તેને અનંતકાળ પર્યત આ દુરત સંસારમાં પરિ ભ્રમણ કરાવે છે. દુછ કમની આવી અવાય પ્રબળતા છે. તેથી તેને આધીન કરવા માટે ઉ૫ - દરેક પ્રકારના પ્રયત્ન કરવા એગ્ય છે, ૫.