________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમ્યકત્વ રન-એક અત્યાવશ્યક ગુણ
૧૧૧
શાનથી શ્રદ્ધા થયા પછી હેય-ત્યાગ કરવા ગ્યને અને ઉપાદેય–આઇરવા યોગ્ય વિવેક થાય છે. બાદ જીવ આત્મિક આનંદ સાથે ઉન્નતિમાં આગળ વધતા જાય છે અને થોડા વખતમાં મોક્ષ મેળવે છે. આથી મેક્ષનગર જવા માટે પ્રયાસ કરનાર, માગણી કરનાર જીવને જ્ઞાન ચારિત્રની પ્રાપ્તિ કરવી પડે છે અને તે કરતાં પ્રથમ દર્શનગુણ મેળવવારૂપ યોગ્યતાની કેટલી બધી આવશ્યક્તા છે? એ સુસ્પષ્ટ થાય છે, એટલે કે જીવને પ્રથમમાં પ્રથમ દર્શન ગુણ મેળવવાની અનિવાર્ય આવશ્યક્તા છે એ વિચારપથ ઉપર આવવા એગ્ય છે.
સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ સ્વાભાવિક-કુદરતી રીતે તથા શાસ્ત્રબોધ-અભ્યાસથી એમ બે રીતે થાય છે. પણ તેમાં પહેલી રીતે કઇ વિરલ જીવને અને બીજી રીતે અનેક જીને સત્ત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે. બીજી રીતને ઉત્સર્ગ માર્ગ–-ધેરી રસ્તારૂપે અને પહેલી રીતને અપવાદ માર્ગ–છીંડી તારૂપે સમજવી યોગ્ય છે.
સમ્યકુવ પ્રાપ્તિ પહેલાં જીવમાં માગનુસારીપણાના ગુણે આવવા જોઈએ. એટલે એ ગુણોને અન્યાસ-તદનુસાર વર્તન રાખવાની ટેવ પાડવી જોઈએ.
ફી માગણી કરનાર જીવે પિતામાં એ ગુણાની વ્યક્તિ છે કે નહિ એ સ્વયમેવ વિચારવું. સમ્યકત્વ તે તે પછી આવે છે. એ ગુણો નીચે મુજબ છે –
વાયથી પાર્જન, સપ્ત વ્યસન ત્યાગ તથા અભક્ષ્ય ભક્ષણ અને અપયાનવર્જન, સમાન ધર્મ તથા આચાવાળા સાથે વિવાહરણ, સર્વ પ્રકારે પાપભીરુતા, દેશાનુસાર વર્તન, પરનિંદા ત્યાગ, અનેક દ્વારવાળા ગૃહમાં વાસને ત્યાગ, સારા પડોશવાળા ગૃહમાં વાસ, અતિ ગુપ્ત તથા અતિ પ્રગટ ગૃહમાં વાસને ત્યાગ, ગુણી જનની સંગતિ, માતા પિતાને અનુકુળ વર્તન, ભયવાળા સ્થાનને ત્યાગ, વિત્ત પ્રાપ્તિ અનુસાર વ્યય, ધન અનુસાર વસ્ત્રાભૂષણ પરિધાન, શાસ્ત્ર થવામાં એક ચિત્તતા, કૃપાનુસાર આહાર કરણ, અકાળ ભજન વર્જન, પરસ્પર અબાધિત પણે ધર્મ, અર્થ અને કામ એ પુરૂષાર્થ ત્રયનું સાધન, ગુણીજનને પક્ષપાત, મુનિજનેનું આતિથ્ય, જિનમતમાં રાગ, પ્રવેશ નિષેધ દેશમાં ગમનને તથા અકાલે કાર્ય કરને ત્યાગ, ધજન અનુસરણુ, સ્વકુટુંબ પાલન પિષણ, શુભાશુભ કાર્યારંભ પૂર્વે પરિણામ ચિંતવન, વિશેષજ્ઞતા, કપ્રિયતા, લજજાળુતા, દષ્યિતા, વિનીતતા, દુ:ખી જનો પર અનુકંપા, કામ, કે ધ, લેમ, , મદ તથા મસર આ ષડરિ ના જય, કૃતજ્ઞતા, અને પંચે દ્રિય વશીકરણ )
આ ગુણોના વિવરણમાં ઉતરવાને અત્ર પ્રસંગ નથી પણ એ બાબત સુકુમ વિચાર કરતાં જણાશે કે તેઓ આ પણ વ્યવહાર તથા ધર્મમાર્ગ બને
ધારનારા છે, જેમાં એ ગુણે ન હોય તેઓ મોક્ષમાર્ગ થી બહુ દૂર ગણાય, એન જે ધર્મને લાજ ન થઈ શકે,
For Private And Personal Use Only
