________________
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ દરેક બીલામાં પરસ્પર પ્રેમ, કબીલાની પ્રતિષ્ઠાનો ખ્યાલ, સરદારની આજ્ઞાનું પાલન વગેરે સગુણો ખીલેલા હતા. બહારના લોકોને અથવા બીજા કબીલાવાળાઓને પણ આપેલું વચન પાળવું, મહેમાનની પરોણાગત કરવી તથા જેની બાંય પકડી તેને છેવટ સુધી સાથ આપવો – એ માટે આરબો હંમેશાં પ્રખ્યાત હતા. જુદા જુદા કબીલાના લોકોની રહેણીકરણી, તેમના રીતરિવાજ, તેમની ભાષા અને તેમના ધર્મ વિશેના
ખ્યાલો પણ એકબીજાને ઘણા મળતા આવતા હતા. પરંતુ આ બધા કબીલા ન તો કોઈ એક સૂત્રથી બંધાયેલા હતા કે ન તો આ બધાનો કોઈ એક રાજા હતો.
એટલું જ નહીં પણ આખા હેજાઝમાં અને કેટલેક અંશે આખા અરબસ્તાનમાં આ અગણિત કબીલાઓ વચ્ચે વારંવાર લડાઈઓ થતી રહેતી. આ લડાઈઓનું એક કારણ એ હતું કે દરેક કબીલાને પોતાના કુળની મોટાઈનું બેહદ ગુમાન રહેતું, અને જો કોઈ કબીલાનો માણસ બીજા બ્રીલાના કોઈ માણસ આગળ પોતાના કુળની મોટાઈનું વર્ણન કરે અને બીજાથી તે સહન ન થાય, તો બંને તરફથી તલવારો ખેંચાતી. આને મળતું બીજું કારણ એ હતું કે એક બીલાના કોઈ માણસે બીજા કબીલાના કોઈ માણસનું અપમાન કે ખૂન કર્યું હોય – અને આ તો રોજની વાત હતી – તો આખા કબીલા તરફથી વેરનો બદલો અને બદલાનો બદલો એમ કેટલીય પેઢીઓ અને કયારેક કેટલાક સૈકા સુધી ચાલ્યા કરતું, અને તેમાં બંને પક્ષના સેંકડોના જીવ જતા.
એ જમાનાના આરબો માનતા કે જે માણસનું ખૂન થયું હોય તેનો આત્મા એક પક્ષી બનીને તેની કબર આસપાસ વરસો સુધી ક્ષ્ય કરે છે, અને “ઓસ્કૂની, ઓસ્કૂની' ('મને પીવા આપો, મને પીવા આપો) એમ બોલ્યા કરે છે, અને જ્યાં સુધી તેના ખૂન કરનારનું લોહી તેને પીવા ન મળે અને ખૂનનો બદલો ન લેવામાં આવે ત્યાં સુધી તે આ રીતે કિક્વિારી માર્યા જ કરે છે. આથી જ પોતાના કબીલાના કોઈ માણસ અથવા પૂર્વજના ખૂનનો બદલો લેવો, તેને દરેક આરબ પોતાનો ધર્મ માનતો.
