________________
ઇસ્લામ ધર્મનો સાર
૧૨૯ સર્વ કાંઈ તે જ અલ્લાના આધારે છે. તે પોતે ન તો કદી જન્મ લે છે ન કોઈને જન્મ આપે છે, કોઈ તેના જેવું નથી. તે પોતે જ પોતાની ઉપમા છે” કુરાનની આ સૂરાનું નામ જ “અલ ઇખલાસ” (એક હોવું) છે.
ઉપનિષદોના “મવાદિતોય” અથવા “યો તેa: સર્વભૂતેષુ જૂઢ:"ની પેઠે કુરાનમાં વારંવાર આવે છે કે “લાઇલાહા ઇલ્લલ્લાહ” (એ એક સિવાય બીજો અલ્લાહ નથી) અલ્લાને કુરાનમાં સૌથી પહેલાં “રબિલ આલમીન (બધાં વિવો કે કોમોનો રબ એટલે પાલનહાર) અને સૌથી છેલ્લે “રમ્બિનાસ” (સૌ મનુષ્યોનો રબ), “મલેકિન્નાસ” (સૌનો બાદશાહો, “ઇલાહિત્નાસ” (સૌનો પૂજ્ય) કહેવામાં આવ્યો છે.
ઈશ્વર એક છે એ ઉપરથી જ માણસો બધાં એક છે એવું તારણ કુરાને કહ્યું છે.
કાનન્ના સો ઉમ્મર્તવાહિદતન” (સર્વ માણસો એક ઉમ્મત એટલે એક કોમ છે) (૨-૨૧૩)
વમાં કાનના સો ઈલ્લા ઉમ્મસંવાહિદન” (અને સર્વે માણસો એક કોમ ઉપરાંત વિશેષ કાંઈ નથી.) (૧૦-૧૯)
ખરેખર તમે સૌ માણસો એક કોમ છો. હું તમારા સૌનો રબ (માલિક) છું. તમે સૌ મારી જ ઇબાદત (ઉપાસના) કરો. લોકોએ માંહોમાંહે પોતાના વિભાગો પાડી નાખ્યા છે, પરંતુ સૌએ અલ્લા પાસે જ પાછા જવાનું છે. એટલે જે કોઈ સત્કર્મ કરશે અને ઈશ્વરમાં વિશ્વાસ રાખશે તેને પોતાનાં કૃત્યોનું સારું ફળ મળશે.” (૨૧-૯૨, ૩, ૯૪) છેલ્લી આયતોમાં કુરાનના બંને સૌથી મોટા સિદ્ધાંત આવી ગયા.
સત્કર્મો પર કુરાનમાં પહેલેથી છેલ્લે સુધી વારંવાર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.
સૌ માણસો એક જ કોમ”ના સિદ્ધાંતથી જ ઈસ્લામે નાનામોટા, અમીર-ગરીબ, ઊંચ-નીચ, નાત-જાત, કુળ, વંશ, રંગ, ગુલામ અને માલિક વગેરેના સર્વ ભેદો દૂર કરીને સૌ માણસો સમાન હોવા પર અતિશય
