________________
યુરોપિયનોના કેટલાક અભિપ્રાયો
૧૫૧
જમ્યા હતા જ્યાં ન તો કોઈ જાતનું વ્યવસ્થિત રાજ્ય હતું, ન તો અક્કલમાં ઊતરી શકે એવો કોઈ ધર્મ હતો અને ન તો કોઈ જાતનો સદાચાર હતો. આ ત્રણે ત્યાં નામ પણ નહોતું. મહંમદસાહેબે એ ત્રણેની સ્થાપના કરી. પોતાની અસામાન્ય સૂઝના કેવળ એક જ ઘાથી તેમણે પોતાના દેશવાસીઓની હકૂમત, તેમનો ધર્મ અને તેમનું આચરણ ત્રણેને એકીસાથે સુધારી દીધાં. છુટા છુટા અનેક કબીલાઓને બદલે તેઓ એક સંયુક્ત કોમ મુકી ગયા. અનેક દેવદેવીઓ અને ખુદાઓમાં અંધશ્રદ્ધાને બદલે તેમણે બુદ્ધિથી સમજી શકાય તેવી સૌના નાથ, સર્વશક્તિમાન એક દયાળુ પરમાત્મામાં શ્રદ્ધા પેદા કરી. તેમણે લોકોને જણાવ્યું કે, પરમાત્મા આપણને હર ક્ષણે જોતો રહે છે અને આપણાં સારાંમાઠાં સૌ કર્મોનાં બરાબર ફળ આપે છે. આ શ્રદ્ધાને આધારે જ તેમણે લોકોને સારું જીવન ગુજારવાનું શીખવ્યું.'
મહંમદસાહેબનો ઉપદેશ ઈશ્વરી વાણી કે ઈશ્વરનો સંદેશો હોવા વિશે એક બીજો વિદ્વાન લખે છે :
ખરેખર, પરમેશ્વર બધી ભલાઈનો ઝરો છે. એ પરમેશ્વર તરફની આકાશવાણી જેવી કોઈ વસ્તુ હોય તો જે ધર્મનો મહંમદસાહેબે ઉપદેશ કર્યો તે ધર્મ, કેવળ બીજાઓની નકલ કરીને અથવા બીજાઓમાંથી સારી સારી વાતો વીણી વીણીને ઘડી કાઢવામાં નહોતો આવ્યો પણ, ખરેખર ઇલહામી (ઈશ્વરીય Inspired) હતો. મારી મુદ્રતા બરાબર સમજતાં છતાં હું કહેવાની હિંમત) કરું છું કે, આત્મબલિદાન, સાચી દાનત અને લગની, પોતાના જમાનાની બૂરાઈઓ અને દોષોને સમજી લેવાની અસામાન્ય શક્તિ અને તે બૂરાઈઓ તથા દોષો દૂર કરવાના સારામાં સારા ઉપાય સમજી લઈને તેમનો ઉપયોગ કરવો – આ બધી બાબતો જે ઈલહામ(ઈશ્વરીય વાણી)ની સૌ જોઈ શકે તેવી નિશાનીઓ
* *
* *
*
2. W. R. W. Stephen's Christianity and Islam : The Bible and the Quran, pp. 112 and 129.
