________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦.
ગુજરાતના જૈનતીર્થો
પાટણની સ્થાપના બાદ થોડા સમયમાં એક ભવ્ય જિનાલયનું નિર્માણ કરાવ્યું અને તેમાં પંચાસરથી શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાજી લાવીને પ્રતિષ્ઠિત કરાવી. પંચાસર વનરાજના પિતા જયશિખરીની રાજ્યભૂમિ હતી. તેથી ત્યાંથી આવેલા આ પાર્શ્વનાથ “શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથ'થી પ્રસિદ્ધ થયા. વનરાજે આ જિનાલયમાં પોતાની આરાધક મૂર્તિ પણ બેસાડી.
આ જિનાલય નવમી સદીના આરંભમાં નિર્માણ પામ્યું હતું. આથી ગુજરાતનાં પ્રાચીનતમ જિનાલયોમાંનું એક ગણવામાં આવે છે. વનરાજ પછીના રાજવીઓ, મંત્રીઓએ પાટણ જિનાલયોની નગરી બનાવી દીધી. શ્રી પંચાસર પાર્શ્વનાથનું જિનાલય વનરાજ ચાવડાએ બંધાવેલું તેથી વનરાજ વિહાર'ના નામથી જાણીતું થયું. આ જિનાલયનો તેરમી સદીમાં આસાક મંત્રીએ જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો. પિતાના આ કાર્યની યાદગીરી રૂપે તેના પુત્ર અરસિંહે સં.૧૩૦૧માં પોતાના પિતાની મૂર્તિ આ જિનાલયમાં મૂકી. જયદેવસિંહ અને કુમારપાળના મંત્રી પૃથ્વીપાલે પોતાનાં માતા-પિતાના સ્મરણાર્થે આ જિનાલયમાં મંડપની રચના કરાવી. વસ્તુપાળ મંત્રીએ આ જિનાલયનો જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યો હતો. એક ઈતિહાસ પ્રમાણે વિ.સં.૧૬OOમાં અહીં ૧૦૧ વિશાળ અને ૯૯ નાનાં જિનાલયો હતાં. હજારો પ્રતિમાજીઓ હતી. જેમાં ૩૮ પ્રતિમાઓ રત્નોની હતી. વિ.સં. ૧૭૦૦માં મોટાં ૯૫ અને નાના દેરાસરો ૫૦૦ હતાં. ત્યાર બાદ અલ્લાઉદ્દીન ખીલજીએ ઘણું જ નુકસાન કરેલું હતું.
હાલમાં પાટણ નગરીમાં ૮૪ મોટાં અને ૧૩૪ નાનાં દેરાસરો છે. પાટણ શૂરતા, સત્યતા, પવિત્રતા અને સાહસિકતા માટે પ્રખ્યાત છે. જૈન સાહિત્ય, કલા અને સંસ્કૃતિના અખૂટ ભંડાર જેવા આ શહેરમાંથી સેંકડો વીરપુરુષો, આચાર્યો, શ્રેષ્ઠીઓ તથા શ્રાવકોએ વિશ્વભરમાં પાટણને મશહૂર કર્યું છે.
પાટણમાં શ્રી ધીયા પાર્શ્વનાથજીનું જિનાલય, શ્રી ચંપા પાર્શ્વનાથજીનું જિનાલય, શ્રી કંકણ પાર્શ્વનાથજીનું જિનાલય, શ્રી ટાંકલા
For Private and Personal Use Only
