Atmanand Prakash Pustak 020 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૫૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. જે તૈયારી અને અનુભવ મેળવવા જોઈએ તે તેનામાં રહેતા નથી. વર્તમાનમાં તે પદ રૂપી ઈમારત રેતીના પાયા ઉપર ચણવામાં આવેલી જ્યાં ત્યાં જોવામાં આવે છે. તે તે પદની પૂર્વગામી ભૂમિકામાં જે જે ધર્મોનું વહન કરવાનું નિર્માણ છે, તે ધર્મો મનુષ્યોને અકિંચિકર અને વિસાત વિનાના જણાય છે. પરંતુ કુદરતનું વિધાન એવું છે કે નીચેના ધર્મો રૂપી ભઠ્ઠોમાં પાકીને મજબુત થયા વિના ઉપલા ધર્મોના નિર્વાહ માટે તે આત્મા લેશ પણ લાયક થતો નથી.
શાસ્ત્રોએ સ્પષ્ટ પ્રકારે બેધેલું છે કે સાધુત્વનું પદ સર્વ લાલસાએથી વિરામ પામેલા સમકતિ ગૃહસ્થ જ પામી શકે છે. અને તે સમ્યગ્રત્વની પ્રાપ્તિ, જેમણે સામાન્ય ગ્રહસ્થાને પાળવા ચગ્ય લક્ષણે અને ગુણેનું બરોબર પરિશીલન કરેલું હોય છે તેમને જ હોઈ શકે છે. જેઓ પોતાના ગૃહજીવનમાં કુદરતી નિયમના સાહજીક માર્ગને અનુસર્યા નથી, અને તેમ કરીને માર્ગાનુસારીના બાળધોરણનું શીક્ષણ પણ મેળવ્યું નથી તેઓ કેઈ કાળે આત્માના સ્વરૂપની ઉપલબ્ધિ કરી સમકિતિ બની શકે જ નહીં. કેમકે જેમાં શ્રાવકના સામાન્ય ગુણેને અભાવ છે, તેમનામાં વિશેષ ગુણ સંભવેજ કયાંથી! સમ્યગત્વ એ આત્મિક સાક્ષાત્કારનું સુચન કરનાર એક મહાન અને મહિમાસંપન્ન ભૂમિકા છે. અને તે ભૂમિકાને પાયે માર્ગનુસારપણાના ધર્મોના પાલન ઉપર રચાયેલે હોય છે. જોકે આ પંચમ કાળમાં આપણે તે પાયાની કે ઇમારતની, એકેની પરવા રાખ્યા વગર આકાશમાં દશ્યમાન થતા ગંધર્વનગરની માફક અધરથીજ સમકિત અને સાધુત્વની જે સ્થળે ઈમારત કલ્પનાવડે સાધી લીધી છે ત્યાં શાસ્ત્ર કે અનુભવ દષ્ટિએ એ સમકીત અને એ સાધુત્વની કશી જ કીંમત નથી. કેમકે ત્યાં બહુધા તેમાં પ્રાથમિક ગુણોને જ અભાવ હોય છે. માર્ગાનુસારીના સામાન્ય ધર્યોનું સમ્યગ્રત્વની પ્રાપ્તિ રૂપ વિશેષ ધર્મોનું અને વૃત્તિ-સંયમ રૂપ દેશ વિરતિના ધર્મોનું કમિક પરિશીલન પૂર્વક કશું જ આચરણ થએલું હોતું નથી. આડે ધડે ફાવે તેમ ગમે તે ધર્મને ઉપાડીને આત્માની સાથે જોડવા પ્રયત્ન જ્યાં કરેલો હોય છે. પરંતુ તેમ કરવાથી તે ધર્મ આત્માની સાથે એકરસ થતો નથી.
આત્મા જે ધર્મોનું વહન કરવાના અધિકારવાળે હોય છે, તે ધર્મો તેને તે ભૂમિકાએ સહજ અને કુદરતી જણાય છે. સુધા જણાય ત્યારે આહાર–ગ્રહણ, શ્રમને અનુભવ થાય ત્યારે નિદ્રા, પ્રમાદ જણાય ત્યારે વ્યાયામ, વિગેરે જેમ સહજ સરળ, આનંદપ્રદ અને સ્વાભાવિક હોય છે તેમ આત્મા જે કાળે પોતાના ક્રમિક વિકાસની જે ભૂમિકાને શોભાવતો હોય છે તે કાળે તે ભૂમિકાને અનુસરતા ધર્મો તેને સહજ સરળ અને સુખદાયક જણાય છે. કલેશ, કૃત્રિમતા, કંટાળે, કષ્ટ અને અસ્વાભાવિ તાનું જ્યાં જ્યાં દર્શન થાય છે ત્યાં ત્યાં એમજ માનવું યોગ્ય છે કે તે દુખદ ભા. વિને અનુભવ કરનાર આત્મા પિતાને ઉપયુક્ત ધર્મનું વહન કરવાને બદલે અન્યના