________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મધ્યમ અવસ્થાને ઉપયોગ.
e૫
ચતુરાઈ, આધ્યાત્મિક સાહસ તથા સમયસૂચકતાની જરૂર છે. તરૂણ અવસ્થામાં મનુએના સદગુણ લુંટી લેવા માટે વિષય વિકાર તથા યુવાવસ્થાનો ઉન્માદ જેવી રીતે પિતાનું બળ અજમાવ્યા કરે છે તેવી રીતે મધ્યમાવસ્થામાં મનુષ્યના મહા મહેનતે બચાવેલા ગુણેનું હરણ કરવા માટે ઉપર્યુક્ત દુર્ગણે નિરંતર હુમલો કર્યા કરે છે. તેથી કરીને એ અવસ્થામાં અત્યંત સાવધાન રહેવાની જરૂર છે. નિંદ્ય સ્વાર્થપરાયણતા આદિ દુર્ગણોને લઈને મનુષ્યમાં એક પ્રકારનું પાપમૂલક બાયલાપણું આવી જાય છે કે જેને લઈને તેનાં હૃદયમાં ઉદારતા, વત્સલતા, સહિષ્ણુતા, મમતા વિગેરે કમળ દૈવી ગુણે માટે સ્થાન રહેતું નથી; જેને પરિણામે એ મનુષ્યનું “મનુષ્યત્વ” સર્વથા નષ્ટ થઈ જાય છે અને તેનામાં કેવળ “પશુત્વજ ” પ્રાધાન્ય ભેગવે છે. ૫રંતુ જે મનુષ્ય પોતાના જીવન-સંગ્રામમાં વિજય પ્રાપ્ત કરીને પિતાનું મુખ ઉ
જ્વળ કરવા ચાહતા હોય તેઓએ ઉક્ત દુર્ગથી બચવાના અવિરત પ્રયત્ન આ દરવા જોઈએ.
બાલ્ય અને તરૂણ અવસ્થામાં આપણું આયુષ્યને કેટલે અંશ કેવી રીતે વીતી ગયે, કેવા કેવા પ્રકારની હજારો ઘટનાઓ બની ગઈ, વિગેરે બાબતોને, અ. ર્થાત્ ભૂતકાળની ઘટનાઓને તેનાં કારણ તથા પરિણામ સહિત મનનપૂર્વક વિચાર કરે એ છડું આવશ્યક કર્તવ્ય છે. તેના પર એગ્ય વિચાર કરીને આપણે એવી ચતુરાઈ શીખી લેવી જોઈએ કે જેથી કરીને આપણે આપણું શેષ આયુષ્ય સુખપૂર્વક સ્વપરહિત સાધનામાં લગાવી શકીએ. ભૂતકાળના વિષયમાં આ પ્રકારનું મનન કરતી વેળાએ આપણે દયાળુ કુદરતને ધન્યવાદ આપ જોઈએ કે જેણે આપણને સુખપૂર્વક રાખીને સન્માર્ગનું સેવન કરવા માટે વારંવાર પ્રેરણા કરી છે અને જેની નિ:સીમ કૃપાવડે આપણને એ પ્રેઢાવસ્થા જેવાનું સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું છે. એ રીતે આપણામાં પ્રત્યેક બાબતની જીજ્ઞાસા અને તત્વજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા બળવાન હોવી જોઈએ. સર્વ સાધારણ લોકોના આચાર વિચાર તથા રૂઢિમાં ફેરફાર, તે. ઓની રહેણી કરણીમાં વિલક્ષણ પરિવર્તન, નવીનતાના ધારા પ્રવાહમાં અનાવશ્યક પ્રાચીનતાને લેપ, જીવન–કલહના સાધનની નિત્યનુતન વિષમતા, વિશ્વની હમેશાં પરિવર્તનશીલ ગતિ વિગેરે બાબતોની કાર્યકારણુ પરંપરા તેમજ ઈતિહાસનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણવાને સમય એ પ્રોઢાવસ્થા જ છે. સાચું સ્થાયી સુખ તથા માન સિક શાંતિ પ્રાપ્ત કરવા માટે સતત જીજ્ઞાસા અને યથાર્થ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સિવાય બીજું કઈપણ સાધન નથી, એટલા માટે તેની પ્રાપ્તિ માટે હમેશાં ઉદ્યમવંત રહેવું જોઈએ. સ્મરણમાં રાખવા જેવી વાત છે કે ઐઢ મનુષ્ય વૃદ્ધાવસ્થાનું હર્ષપૂર્વક સ્વાગત કરી શકે છે કે જેણે એ અવસ્થામાં કેવળ વયેવૃદ્ધ ન બનતાં જ્ઞાનવૃદ્ધ બનવાની તૈયારી કરી હોય છે.
મધ્યભાવસ્થાની જવાબદારીઓની અધિકતાને લઈને તથા ઈષ્ટ સિદ્ધિ માટે
For Private And Personal Use Only
