________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આવશ્યક પ્રતિદ્વન્દ્રતાને લઈને અધિકાંશ લોકો પોતાના સમાજમાં સ્નેહ તેમજ સહાનુભૂતિ સંપાદન કરવાનું કાં ભૂલી જાય છે અથવા તેની ઉપેક્ષા કરી બેસે છે. પરંતુ વૃદ્ધાવસ્થામાં સન્મિત્રો તેમજ સહાયકોની ઘણુંજ જરૂર રહે છે. તેથી મધ્યમાંસ્થાની ઉપયોગિતા ત્યારે જ સિદ્ધ થઈ શકે છે કે જ્યારે તે અવસ્થાનાં સાતમાં કર્તવ્ય–સન્મિત્ર સંગ્રહનું એગ્ય પાલન કરવામાં આવે છે. શરીર–શક્તિ ક્ષીણ થવાથી તથા મન ઉદાસીન થવાથી વૃદ્ધાવસ્થામાં સાચા મિત્રો અને શુભચિંતકેથી જે સુખ પ્રાપ્ત થાય છે તે અન્ય ઉપાયોથી થઈ શકતું નથી. આપણે સપ્રેમ આદર કરનાર મિત્રોજ આપણું દુ:ખ તેમજ પરિશ્રમના ભાગીદાર બની શકે છે. આપણું ખિન્ન મનને પ્રસન્ન કરવા માટે તથા વિપન્ન દશા સુધારવા માટે પોતાના મિત્રને અનેક પ્રકારની ચેષ્ટાઓ કરતા જોઈને એ યે વૃદ્ધ પુરૂષ હશે કે જે અ૫ સમયને માટે પણ પિતાનું દુખ ભૂલી ન શકે ? “ પ્રસંશાનુસાર સહાયતા તથા પ્રેમ કરનાર દુપ્રાપ્ય સ્નેહી સભાગ્યયોગે મને પ્રાપ્ત થયેલ છે” એમ વિચાર કરીને એ કર્યો વૃદ્ધ પુરૂષ ક્ષણભર પોતાની જાતને ધન્ય નહિ માને? ખરેખર, એવો મિત્ર આ પ્રપંચી દુનિયામાં એક અમૂલ્ય રત્ન છે. એવા મિત્રને યથાસમય સંગ્રહ કરવા માટે પ્રત્યેક વ્યક્તિએ ઉદ્યોગ પરાયણ રહેવું જોઈએ. તરૂણ અવસ્થામાં એવા મિત્રની સાથે ઉદારતા તથા સમતાભર્યું વર્તન રાખવાથી અને મધ્યમાવસ્થામાં નિષ્કપટ વ્યવહાર રાખવાથી તેને પ્રેમભાવ અઢીભૂત થાય છે, તેથી કરીને જ્ઞાન–સંગ્રહની માફક સન્મિત્ર-સંગ્રહની પણ પરમ આવશ્યકતા છે.
પિતાની મિલકતની ઉત્તમ વ્યવસ્થા કરવી એ મધ્યમાવસ્થાનું આઠમું આવશ્યક કર્તવ્ય છે. જ્યાં સુધી એ પ્રબંધ નથી થતું ત્યાં સુધી વૃદ્ધાવસ્થામાં સુખ પ્રાપ્તિ અસંભવિત છે. પિતાના બાળ બચ્ચાં તથા કુટુંબીઓના શિક્ષણ તેમજ ભરણ પિષણ માટે યથાશક્તિ પ્રબંધ કરે તે પ્રત્યેક સંસારી મનુષ્યનું કર્તવ્ય છે. એ કાર્ય વૃદ્ધાવસ્થા માટે છેડી દેવું ન જોઈએ, કેમકે પહેલાં તો વૃદ્ધાવસ્થા સુધી પહોં. ચવામાં જ શંકા રહેલી છે અને બીજુ એ કે કદાચ પરમાત્માની કૃપાથી વૃદ્ધાવસ્થામાં પહોંચી ગયા છે પણ તે અવસ્થા માટે ઘણું કાર્યો મોજુદ રહે છે. એક જ બરી ઉપેક્ષાનું છેવટે એક શેકમય પરિણામ આવે છે કે જે બાળકે તથા કુટુંબીએને આપણે પ્રાણ સમાન પ્રિય સમજી હમેશાં તેઓના સુખ માટે પ્રયત્ન કરતાં કરતાં તેઓજ આપણું મૃત્યુ પછી આપણું રહેજ અસાવધાનતા અને વિચાર હીનતાને લઈને નજીવી બાબતો માટે દુઃખી થાય છે અને હમેશાં દરેક ઠેકાણે ઠાકર ખાતાં ફરે છે.
એ વખતે આપણું કે પ્રતિભાજન, સ્વદેશ અથવા સ્વજાતિ–હિતકારી સં. સ્થાને કોઈ રકમ દાન સ્વરૂપે આપવી જોઈએ. તેનાથી યશ અને પુન્યની પ્રાપ્તિ થાય છે, પિતાના દેશભાઈઓનું હિત થાય છે અને સહન શીલતાનું ઉજવલ ઉદા.
For Private And Personal Use Only
