________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭ર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
યુવાવસ્થા પૂર્ણ કર્યા પછી ધ્રઢ અવસ્થામાં પદાર્પણ કરનાર મનુષ્યનું સૈથી પહેલું કર્તવ્ય એ છે કે તેણે પિતાનાં મનને નિકૃષ્ટ વાતોથી ધીમે ધીમે હઠાવીને પિતાની અવસ્થાને શોભાવે એવી વાતો તરફ વાળવું જોઈએ. મનવકારોની ઉછું. ખલતા યુવાવસ્થામાં જ ઉપેક્ષણીય રહે છે. પરંતુ તે સમય વીત્યા બાદ તેની અધિકતા ઘટી જવી જોઈએ. એમ ન બને તે મનુષ્ય હાંસીપાત્ર જ બને છે. ઉપહાસ તે. મજ તિરસ્કારથી બચવા માટે અવસ્થાનુરૂપ પ્રઢતા તથા ગંભીરતાનો સ્વીકાર કરવાની પરમ આવશ્યકતા છે. હા એ સહસા સંભવિત નથી કે તરૂણ અવસ્થા પૂરી થતાં વેંત જ મનુષ્ય પોતાની ચિર-અભ્યાસી ઉદંડ વૃત્તિઓને પણ ત્યાગ કરી શકે, પરંતુ ક્રમે ક્રમે પ્રયત્ન કરતા રહેવાથી એ વૃત્તિઓ અવશ્ય દૂર થઈ શકે છે. સ્વભાવમાં કંઈક ખામીને લઈને આપણે બીજાને દુ:ખ દઈને તેનું કોઈને કોઈ પ્રકારનું અહિત તે કરીએ જ છીએ, પરંતુ આપણે તેને લઈને આપણું પિતાનું પણ હમેશાં અહિત કરીએ છીએ. એટલા માટે દેશ અને સમાજની દષ્ટિથી નહિ, પરંતુ આપ| સ્વાર્થ ત્યાગની દષ્ટિથી તે સ્વભાવની ખામી દૂર કરવી જોઈએ.
મધ્યમાવસ્થાના મનુષ્યનું બીજું ઉચિત કર્તવ્ય એ છે કે તેણે એ સર્વ સાધારણુ વાત પ્રદર્શિત કરી દેવી જોઈએ કે પોતામાં અને યુવાન પુરૂષમાં બે વાતનું
અતિ મહાન અંતર છે. પહેલી વાત એ છે કે પોતાના વર્તનમાં અવસ્થાનુસાર સાત્વિક પરિવર્તન થયું છે, અને બીજી એ છે કે પિવામાં વિલાસપ્રિયતાની માત્રા દિનપ્રતિદિન ઘટતી જાય છે. પ્રઢ મનુષ્યની ચિત્તવૃત્તિ શાંત તેમજ સુવિચારમય હોવી જોઈએ એ અવસ્થામાં જે માણસ વિલાસ અને આમેદ પ્રમોદમાં મગ્ન રહ્યા કરે તે તેના તરફ લેકને પૂજ્યભાવ નષ્ટ થઈને ધૃણા અથવા તિરસ્કાર ઉત્પન્ન થવા લાગે છે અને તે સમાજમાં વિન્દિત બની જાય છે. તે અવસ્થાનો હેતુ ઇશ્વરનિર્દિષ્ટ આપણું જીવનકાર્ય પૂર્ણ કરવાનું છે. એટલા માટે વિલાસાદિ આલસ્યપૂર્ણ કાર્યો ત્યજી દઈને તે સમય સઘળાં ઉત્તમ કાર્યો કરવામાં ઉત્સાહ સહિત લાગી જવાનો છે. ઉત્સાહવૃત્તિ એ એવી ચીજ છે કે જે મનુષ્યની સઘળી અવસ્થામાં હોવી જોઈએ કેમકે તે વડે મનુષ્યને હંમેશાં પ્રસન્નતા અને સફળતા પ્રાપ્ત થાય છે. પરંતુ એ મધ્યમાવસ્થામાં તે પ્રત્યેક કાર્યમાં નિરંતર ઉત્સાહ ટપકતે રહેવો જોઈએ. કેમકે એ અવસ્થા મુખ્યત્વે કરીને કાર્ય કરવા માટે જ છે, તેથી કોઈ પણ કાર્યમાં ઉદાસીનતાની ગંધ પણ ન હોવી જોઈએ. સ્મરણમાં રાખવું કે મધ્યમાવસ્થાની એ ઉત્સાહ વૃત્તિ વૈવનકાલની ચંચલ તથા જેશપૂર્ણ ઉદંડ વૃત્તિથી તદ્દન ભિન્ન છે.
જેની તરૂણ અવસ્થા વ્યતીત થઈ ગઈ હોય એવા મનુષ્ય માટે ત્રીજી આવશ્યક વાત એ છે કે તેણે ભવિષ્ય પર સમુચિત ધ્યાન આપીને વર્તમાન કાળના કર્તએમાં નિમગ્ન રહેવું જોઈએ, હમેશાં ભવિષ્ય પર ધ્યાન આપવાથી અને વર્તમાનની
For Private And Personal Use Only
