________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અનુશીલનથી મનુષ્ય સમાજમાં, દેશમાં, વ્યવહારમાં અને સર્વ લોકિક ક્ષેત્રોમાં મહત્વ અને શૈરવ મેળવી શકે છે. ધન, યશ, અધિકાર સન્માન, આદિ લૌકિક મહતાની એક પક્ષે જેમ પ્રાપ્તિ થાય છે તેમ અન્ય પક્ષે તે ગુણેના આવિર્ભાવથી આત્મ તત્વની પ્રાપ્તિને અધિકાર પણ વૃદ્ધિ પામતો જાય છે. કેમે કમે જે શકિત વડે લો કિક મહત્વની પ્રાપ્તિ થયેલી હોય છે તે શક્તિને પ્રવાહ આધ્યાત્મિક વિકાસ અર્થે પ્રવાહિત થતું જાય છે. પરંતુ સરત એટલી કે એ શક્તિ શાસ્ત્રકારોએ નિર્દિષ્ટ કરે લા માગે વિકાસ પામેલી હોવી જોઈએ. મનુષ્યની જે શક્તિમાં માર્ગાનુસારીપણુના ગુણેનું તત્વ હોતું નથી તે શકિત અને તેના વડે સાધેલા દ્રવ્ય, અધિકાર આદિ મનુષ્યની આત્મિક ઉન્નતિના કદી નિમિત્ત બની શક્તા નથી. માર્ગાનુસારી પણાના ગુ
નું મંડાણ ધર્મજીવન ઉપર છે અને ધર્મ–જીવનની ઈમારત ઉપરજ સમ્યગ્રત્વની દીવ્ય રચના થઈ શકે છે.
જેમના જીવનનું કે ચારિત્રનું મંડાણ ધર્મ ઉપર નથી, પરંતુ એકલા સ્વ સુખ, અંગત સ્વાર્થ અને ક્ષણિક લોકિક ઉપયોગીતા રૂપી રેતિના પાયા ઉપર ચણુએલું હોય છે, તેવા પ્રકારના જીવન કે ચારિત્રમાં આધ્યાત્મિકતા પ્રવેશી શકતી નથી. આવા પ્રકારના ચારિત્રસંપન્ન મનુષ્યો કદાચ વ્યવહાર જીવનમાં માન, ધન, યશ અધિકાર આદિ મેળવી શકે છે. પરંતુ જે શકિત વડે તે બધું તેણે પ્રાપ્ત કરેલું હોય છે તે શકિતને પ્રવાહ તેના આત્મિકવિકાસ માટે પ્રવાહિત થતું નથી. તે શકિત તેના શુદ્ર સ્વાર્થ માંજ નિબદ્ધ રહે છે. જેમના હૃદયમાં જીવનની મહત્તાની અને ધર્મ–મય ચારિત્રની ઉપયોગીતાની ભાવના જાગી નથી, તેવા આત્માની સર્વ પ્રકારની શક્તિઓ તેમના પરમ કલ્યાણ અર્થે વળી શકતી નથી. કુદરતે આપણું હૃદયમાં ધર્મ–ભાવનાની જે વૃત્તિ પ્રતિષ્ઠિત કરેલી છે, તે વૃત્તિને આપણું જીવન-પથની દીવાદાંડી તરીકે રાખીને જે બધી શક્તિઓનો ઉપયોગ થાય તો જ તે શક્તિઓ ચરિતાર્થ થાય છે.
પરંતુ એ ધર્મ–ભાવનાની વૃત્તિ મનુષ્ય-હદયમાં ખાસ કરીને પ્રાથમિક કેટના મનુષ્યના હૃદયમાં એટલી બધી અવ્યક્ત અને અજ્ઞાત હોય છે કે તેના અસ્તિત્વ સંબંધે પણ તેને ભાગ્યેજ ભાન હોય છે. આમ હોવાથી મનુષ્ય શરૂઆતમાં તેને પિતાના જીવન-પથના પ્રકાશ તરીકે સ્વીકારી શકતો નથી. આવા પ્રસંગે તેના હદયમાં વસેલા ધર્માવત મહાપુરૂષને આદેશ તે સમજી શકતો હોતો નથી. તેની ઈછાઓ માત્ર પોતાના ક્ષણિક તાત્કાલિક સુખ સાથેજ સંબંધ રાખનારી હોય છે. જીવનને ગંભીર ઉદ્દેશ, આત્માનું મહતું દિવ્ય નિર્માણ, આ લેકમાં તેના અવતરણને હેતુ આદિ મહાપ્રશ્નો તેના હદયમાં ઉઠેલા હોતા નથી. તે મહા માર્ગ ઉપર ગતિ કરવામાં શું શું અંતરાયે રહેલા છે અને તે અંતરાને પરિહાર કેવા પ્રકારે થઈ શકે તે બાબત તેનું હૃદય બાળકના હૃદયથી ભાગ્યેજ ચઢી આતું હોય છે. વર્તમાનમાં
For Private And Personal Use Only
