________________
છે. અવધિજ્ઞાની સમ્યફ સામાયિક, શ્રત સામાયિક અને દેશવિરતિ સામાયિક આ ત્રણ સામાયિકને તે તે પ્રતિપત્તા હોતો નથી. પરંતુ સર્વવિરતિ સામાયિકનો તે એ પ્રતિપત્તા થઈ શકે છે. તથા આ ચારેચાર સામાયિકને પૂર્વ પ્રતિપનક તે હોય જ છે. મનપર્યયજ્ઞાની જે છે તે દેશવિરતિ સામાયિકને છોડીને ત્રણ સામાયિકને પૂર્વ પ્રતિપનક હોય છે, પ્રતિપદ્યમાનક હા નથી. જે ભવસ્થ કેવલી છે તે સમ્યક્ત્વ સામાયિક અને ચારિત્ર સામાયિકના પૂર્વ પ્રતિપન્નક જ હોય છે, પ્રતિપદ્યમાનક હોતા નથી. ૧૦
તથાઃ– મન, વચન અને કાય આ ત્રણ વેગોને આશ્રિત કરીને કયા કયું સામયિક હોય છે? આ વિષે પણ કહેવું જોઈએ. જેમને સામાન્ય રૂપથી ત્રણ થાગોને લઈને જીવ વિવક્ષિત સમયમાં ચાર ચાર સામાયિક પ્રતિપત્તા થઈ શકે છે, તથા એમના ચારેચારને તે એ પૂર્વે પ્રતિપન હોય જ છે, વિભાગની અપેક્ષાએ વિચાર કરવાથી-દારિક કાયયુક્ત યે ગત્રયમાં વર્તમાન જીવ ચારેચાર સામાયિકોના પ્રતિપદ્યમાનક હેઈ શકે છે. અને પૂર્વ પ્રતિપન્નક તે હોય જ છે. વૈકિય શરીર યુક્ત ગત્રયમાં વર્તમાન જી સમ્યકત્વસામાયિક અને શ્રત સામાયિકના પ્રતિપત્તા થઈ શકે છે, તથા ચાર ચાર સામાયિકેના એ પૂર્વ"પ્રતિપન્નક હોય જ છે. આહારક શરીર યુક્ત ગત્રયમાં વર્તમાન જીવ દેશવિરતિ સામાયિક સિવાય અવશિષ્ટ ત્રણ સામાયિકે પૂર્વ પ્રતિપન્નક હોય જ છે. ફકત તેજસ કાર્માણ શરીર યુક્ત કાર્પણ કાય વેગમાં જ વર્તમાન જીવ અપાતરાલ ગતિમાં આદિના બે સામાયિકના પૂર્વ પ્રતિ પિનક જ થઈ શકે તેમ છે. તથા કેવલિ સમુદ્દઘાતમાં તે જીવ સમ્યકત્વ અને ચારિત્ર આ બે સામાયિકના પૂર્વ પ્રતિપન્નક હોય જ છે. કેવલ મનો
ગમાં અને કેવલ વાગમાં કોઈપણ સામાયિક હોતું નથી કેમ કે ન તે ફકત વાગ હોય છે અને ન ફક્ત મનેયેગ હોય છે. કાયાગ અને વાગ આ બે ગોમાં વર્તમાન સાસ્વાદન જીવને કે જે દ્વીન્દ્રિય આદિમાં ઉત્પન્ન થઈ ગયો છે, સમ્યક્ત્વ સામાયિક અને શ્રત સામાયિક એ બે સામાયિક પૂર્વ પ્રતિપન્ન થઈ શકે છે. ૧૯
તથા–ઉપગને આશ્રિત કરીને કયાં કયું સામાયિક હોય છે? આ વિષે પણ કહેવું જોઈએ. જેમ સાકાર ઉપયોગ અને અનાકાર ઉપગ આ ઉપરોગોમાં ચારેચાર સામાયિકાના પ્રતિપદ્યમાનક જીવ થઈ શકે છે. તથા એમના જે પૂર્વ પ્રતિપનક જ હોય છે, તેઓ તે અહીં હોય જ છે. ૨૦
તથા–શરીરને આશ્રિત કરી કયાં કયું સામાયિક હોય છે? આ વિષે પણું કહેવું જોઈએ. જેમ ઔદારિક શરીરમાં ચારેચાર સામાયિકના પ્રતિપદ્યમાનક જ હોઈ શકે છે. અને પૂર્વ પ્રતિપનક હેય જ છે, વૈક્રિય શરીરમાં સમ્યકત્વ સામાયિક અને શ્રત સામાયિક આ બે સામાયિકેના પતિ
અનુયોગ દ્વાર સુત્રમ ભાગ ૨
૨૫૭
