Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho zrutajJAnama graMtha jIrNodhdhAra - 16 vAstuzAstra graMtha vAstusAra : dravya sahAyaka adhyAtmayogI AcArya mahArAjA zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.ne jJAnanI eTalo rasa vihAra game teTalo karIne AvyA hoya chatAM mahAtmAone vAcanA Ape ja, teozrInA hAthamAM pustaka hoya ja, kyAre paNa pustaka vInA beThelA joyA nathI... jeozrIe jJAna mATe athAga mahenata karI hatI evA adhyAtmayogI pa.pU. kalApUrNasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTaprabhAvaka gacchanAyaka pa.pU. kalAprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartInI sarala | svabhAvI pa.pU. nyAyazrIjInA ziSyA mAtRhRdayA pa.pU. vidyutaprabhAzrIjIna ziSyA vikramaindrAzrIjInA ziSyA zrIIndrayazAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI kezavabAga kolonInA bahenonI jJAnakhAtAnI upajamAMthI - saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2065 I.sa. 2009
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIvizvakarmaNe nmH|| sUtradhAra maMDana viracita vAstusAra saTIka VASTUSAR By: SUTRADHAR-MANDAN saMpAdaka padmazrI prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA zi95vizArada Edited By : Padmashri Prabhashanker 0. Sompura Arehitect Shilpvisharad. prakoNArka : zrI balavaMtarAya ka. semapurA ane baMdhuo 3 pathIka sAyaTI, amadAvAda-13. te prathamavRtti prata. 700 vi. saM. 2032 sane 1976 V =O -3 )- CON
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziha5sthApatyanA graMthaprAptisthAna Shilpa Book Will be, Available At Padmashry PRABHASHANKER O. SOMPURA ARCHITECT SHILP-VISHARD 3 Pathik Society. Behind S. P. Colony AHMEDAAAD-13. 1. baLavaMtarAya pI. semapurA (1) B. P. Sompura 3 pathIka sosAyaTI, amadAvAda-13. 3, Pathik Society, AHMEDABAD 2. ena. ema. tripAThI (2) N. M. TRIPATHI & Co. bukaselara Princes Stret. BOMBAY-2. prInsesa sTrITa, muMbaI-2, ya : rU! 1 pisTeja alaga 6 0 Fin --- -- -5 5 mudaka: zrI maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prInTIMga presa, ghIkAMTA, amadAvAda,
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra maMDana viracita "vAstusAra prastAvanA jagatamAM chava prANI mAtrane AzrayanI jarUra rahe che, prAgaihita kALamAM manuSya bphA ke vizALa vRkSanA Azraya letA. pachI manuSya ghAsa ane kASTanI kuTira karIne rahevA hyA, pakSIo vRkSa para mALA bAMdhI Azraya meLavatA. samaya jatAM kuTuMba parivAra vistAra thatA gAma vasAvI samuhamAM rahevA lAgyA. puza ane vAstuzAstranA graMthamAM jaNAvela che ke brahmAe vizvanI utpatti karI pRthvInuM nya rAjA pRthune soMpI prajAnA vasavATa mATe grAma nagare vizvakarmA dvArA vasAvA kahyuM 'zAnIthA pahADone vicheda karI bhUmi samatala karavA mAMDI. AthI pRthvI dhA nAkhatI brahmA pAse gaI ke mArA aMgonuM vikeda thaI rahyuM che. pIDA karI rahyA che mATe rakSaNa mAkhyuM. rAjA pRthu ane vizvakarmAnI sAnidhyamAM pRthvIne samajAvI ke, lokonA hitamAM je kI rahyA che te yogya che ema karI pRthvIne sAMtvana ApyuM. samayAnusAra vAstuzAstramAM vikAsa thato rahyo ane vAstuzAstronA graMthanI racatAo judA judA kALe RSi munIoe karI temAM sAmAnya leke gRhe rAjagRhe deva maMdira jaLAzaya sarovara kuMDa vA nagaro kalA udhAnanI racanA AdinA bAMdhakAmanA mIyama nakkI thatA gayA che ke kALakrama pramANe te graMthamAM tenI racanA ghATa vagerenA parivartane thatA rahyA. prAcina RSimunIonA graMthe upalabdha thatA nathI paraMtu pAchalA kALamAM I. sa. pachInA vidvAnonA graMthamAM tenA avataraNe ullekha nedha maLe che dazamI saptAbdI pachInA graMthanI racanAo je thaI te vartamAnamAM pravartatI zilpa sthApatyanI relIne anurUpa tenA mAna pramANu ghATa racanA thaI rahyAM che ke bhAratanA prAdezika prAsAdAdi zilIo ochAvattA aMgemAM bhinnatA che. uttara bhArata karatA draviDa bane draviDa patha pradezamAM bhinnatA vizeSa jovAmAM Ave che. pratyeka zailInA zAstrokta graMtha che. samayane pravAha haMmezA badalAte rahyo che. vAstuzAstranA prAcIna zailInA graho eka TAla dvi. tri. catuH zAla gRho krame krame vRddhi pAmatA gayA tenI racanA cekasa svarUpamAM bApela che paraMtu vartamAnanA samAja pitanA anukuLa svarUpa (plAna) bhavanA nirmANa karI kahA che paraMtu bhavanamAM be vastuo pUrNa khyAla rAkhavo joIe ke 1 ApaNuM kaSimunIoe kahelA veSa rahita racanA karavI 2 bIju ApaNA dezanI havAne anumaLa ane bhAratIya relInA mukha darzana yukta bhavananI racanA hovA joIe vartamAnamAM cAlIzeka varSathI morDana sTAIlanA nAme bhavanamAM sukha darzananI haitI eTalI AvI gaI che ke kaLAvAnene ghaNA upaje tevI vikRta thaI rahI che bhava
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ nane chAM, jALIyA, jarUkhA, staMbha, madaLa (bekaTe), AdithI suMdara suzobhita karavuM joIe. paradezanuM anukaraNa karI ApaNI bhAratIya kaLAne kavaMsa rahyo che A pravAha kayAre aTakaze ? - samayanA pravAha pramANe bhavananI aMdaranI sukha sagavaDo jarUra karavI joIe paraMtu bAhya mukha darzananI vikRti kaLAvAnene AMkhanA kaNAnI jema khuMce jagatanA vikAsa sAthe ApaNe cAlavuM joIe egya rIte vikAsa jarUra svikArAya paraMtu dezanI kaLAnI vikRti te na ja thavI joIe. Ama sthApatyanI jema zilpa ane citromAM paNa evIja vikRti piThI che prAcina kALamAM thayelA adUbhuta amulya sthApatyo para sthapationA nAmathI anabhinna che je ke madha kALamAM kayAMka zilpIonA nAmane ullekha jovAmAM Ave che madhyakALanI keIka mUrtio para zilpIonA nAme utkarNa thayelA che gujarAtanI prAcina rAjadhArI rAjasthAna tarapha vacce purAtana bhinnamALamAM vi. saM. 741 ane 686 mAM bhinnamALanA utkRSTha zilpakAra kalA vizArada sUtradhAra gRha-2 nA putra sUryavarmA ane gRhavarmA kuza rUpa karma nipuNa hatA. vAsuvighArtei tAti tami vivRvaterevedhArita bIje eka lekha vi. saM. 744 sane 682nI be dhAtu mUrti paranA lekhamA ziva nAga nAmanA zikipane sAkSAta brahmA kahela che. rAjasthAna pIMDavADA pAse be dhAtu mUti para sAkSAta pitAmahe ne ya vizvarUpa vidyAtyinA zilpinA zivanAgena kRtameva jinadvayam A zilpiIo e eka prAsAda nirmANa karyAne lekha maLe che. caudamI sadI pachInA zilpIonA nAme TuMkA phakata be akSarAnA vizeSa maLe che. ahI mevADanA zilpIone caudamIthI sattaramI sadI sudhInA kALamAM thayelA zilpI, eno ullekha Apela che A graMthanA kartA sUtradhAra maMDananuM kuTuMba mULa gujarAta aNahIlapura pATaNanA bhAra dvAja gotranA semapurAne mevADanA kuMbha rANae selaMkI kALanA adbhuta sthApatyathI AkarSAIne sU. maMDananA pItA betAnA kuTuMbane mevADa nimaMtrI gayelA ane tyAM teonI pAse ghaNA maMdire mahele kIllA kItistaMbha AdinA nirmANa karAvela sU. maMDananA bhAradvAja gotranA somapurA hatA teonuM kuTuMbane mevADamAM lAMbA kALanA vasavATa daramIyAna tyAMnI anya zilpI jJAti sAthe bhaLI gayA sU. maMDana kuzaLa sthapati ane saMskRtano paMDita hate. junA kALanA zi95nA astavyaratha graMthanuM saMkalana karyuM. ane teNe pite navA graMthanI racanA karI. prasAdamaMDana rUpamaMDana vAstumaMDana rAjavallabha-vAstusAranI racanA karI. devatAmati prakaraNa graMtha junA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALanA vizvakarmAnA jeSTha putra zilpI jaye racelA hoya tema lAge che paraMtu tenu saMzAdhana kone te graMtha peAtAnA nAma para caDAvI dIdheA haiAya tema jaNAya che. s. maDananA laghu badhu nAthajI e paNa vidvAna hatA teNe vAstuma jarI nAme graMtha traNa stabaka (adhyAya) nA lakhelA maDananA be putrA goviMda ane izvara haeNttA. IzvaranA putra chIta chItA vi.sa. 1555 mAM hatA sU. ma`DananA putra gAvi Mde kalAnIdhi, uddhArayeAraNI, dvAradIpIkA ane rakhANu va nAme cAra graMthA visa' 1681 mAM racelA govide. kubhA rANAnA putra rANA rAyamalanA rAjya kALamAM kalAnidhi kavi sa 1981 mAM purA karelA su. nAthajIe vAstu mA~dI graMtha paNa rANA rAyamalajInA samayamAM racele mahArANA kuMbhAnA pitA mekalajInA samayamAM sU. maMDanane kuTuMbane mevADamAM nImaMtrela. meAkalajI, sa' 1478 thI 1485nI eka lIMgajInI pAsenI prazastinA lekhamAM sUtradhAra hAdA. sUta. karaNaH sUta. vijala. sUtamanA, vIrAmanAnA putra vIza ane visA uparokta prazastimAM karaNane zilpa vizArada ane sUtradhArane gurU jaNAvela che. tema sAhityanetA paNa kahela che mekalajInA visa' 1485nI cIteDanI prazastinA lekhamAM sUtradhAra khIjala, sUta. manA, sUta. vIsalanA nAmA ApelA che khIlane sakala guNavAna kahyo che temanA samayanAM visa 1487 nA eka lekhamAM jahu nAme pramukha zIlpinA ullekhamAM tene sUtradhAranA pramukha kahyo che. kuMbhArANAnA samayamAM sUtra. maMDane kubhalameranA vizALa du ane temAMnAma di ane ekalIMgajInA durgAnI aMdaranA maMdiranA nirmANa karelA che visa` 1482 nA eka tAmapatramAM varNana che ke mahArANA mekalajInA darabAramAM evA kuzaLa zilpI sUtradhAra na hatA tethI rANAnA prayatnathI gujarAtamAMthI sUtradhAra khetA ane tenA putra parivArane nimaMtrI mevADamAM vasAvyA kALAMntare temane dAnAdi vyavasthA paNa karI mahArANA kuMbhAe citeDa para prIti sta'bha vi. sa. 1488mA dhAbyA te paranA lekhamAM sUtradhAra lakSa (lAkhA)nA putre kapha zilpi jaitAe tenA putra nAtha pemA ane pUjAe kIrtistaMbha adhela te upalA mALe eka Asana para zilpI jetAnI mUrti esArI che tenA pAse tenA traNa putrAnI AkRti vi. sa. 1495 nA eka lekhamAM sUtra nAradanA pItA lakSa. teja jatAnA pItA lakSa (lAkhA) hAvA joie ekaliM'gajI pAse nAgadAnA jaina zAMntInAthajInI pratimAnI pATalI para vi. saM. 1494 kuMbhArANAnA kALamAM sUtra madana putra dharaNA katarela che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ : jodhapura rAjyanA golavADanuM rANapura AgaLanA vakhatama mekara rAja putrInA dAyajAmAM jodhapuramAM Apela rANakaparatA dara suzobhata kara . 1499mAM. sUtradhAra depAka semapurAnA netRtvamAM baMdhAyu. 1 vi. saM. 1430 thI 78-mahArANuM malakanA rAjyakALamAM paNa chelA ta jhArA e baMdhAvela - udayapuranA vikhyAta jagadIza maMdira vi saM 1708mAM bhaMgerA jJAtina bhANAnA be putre mukuTa ane bhUdare bAMdheluM tenA kAryathI prasanna thaI mahArANA prapautra jagatasiMhe teone devadaha nAmanuM gAma Apelu uparAta mukuTane survaNane bhudarane cAMdIne gaja arpaNa karela A zilpiomAM suvarNa gajanI prAptie ghaNuM mAna gaNAya ane te tenA kuLanuM mA che mahArANA amarasiMhajI vi. saM. 1651 thI 76nA rAjya kALamAM uparokta budhara hayAta hatA - mahArANA jagasiMhanA kuMvara rAjasiMha vi saM 1709 thI 37)nA samaya relInu rAjasamudra nAmanuM vizALa sarovara baMdhAvela tenA kAMThA paranA nava cokInA ni aneka semapurA zilpIo sUtradhAroe kArya karela temAM kuzaLa sUtradhAranI zreNImAM jJAtinA kalyANa" nAme pramukhazilpi hato temAM vaMzajenA nAme ane anya sUtra nAme paNa ApelA che somapurA- kalyANa jaganAtha ujavaNuM 2ganA minI lAlA megha lakhA A kALamAM sUtradhArane badale gajadhara upamA apAtI tema tenA zilAlekha jaNAya che. vi saM 1733 varSe mAgha mAro zukalapakSe 15 tithI rAjasamudra pratiSThA samaye gajadAra mukuda, gadhara kalyANuH gajathara sukhadevaH gajadhara keze suMdara. gajaghara meha Adi sarva semapurA zilpIo udayapura nivAsI jaNAvyA che rAja prazasti mahAkAvyamAM sUtradhAra vAdhane ulleza karela che te jagadIza maMdi prazastimAM vAdhanA pitAnuM nAma mukuMda Apela che te samaye sUtra, vAghane gAma, gAye moTA pramANamAM kaDa dravya paNa Apela tene prazastimAM ullekha karela che rAja samu
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja vAta. e maparAo vaselA hatA ahI saMgemarara (Arasa) nI paNuM he paNuM che " para caDAvI mahArANuM 2AjasiMhanA kuMvara jayasiMha vi saM 1737 thI 55 nA rAjyakALamAM 1LAnasamudra nAmanuM vizALa sarovara baMdhAvela zilpi-sthapatine suvarNa gaja yajamAna rAjA arpaNa kare te zilpanuM ghaNuM moTuM mAna nA nimAM gaNAya amArA prapitAmaha rAmajI bhAne suvarNa gaja vi. saM. 1894mAM zeTha meti- pra taraphathI arpaNa thayela. somanAthanA suprasiddha sAdhAra mahAprAsAdamAM pratiSThA vi.saM. gajabhArata sarakAra taraphathI rASTrapati rAjendraprasAdajIe mAruM bahumAna karI suvarNa gaja karela zrI bIralAjIe uttara pradezanA reNukuTanA maMdiranI pratiSThA visiM 2028 mAM na ga te samaye zrI baLavaMtarAyanA nAme caMdrakAntane suvarNa gaja zrI bIralAjI taraphathI arpaNa . muDa madhya kALamAM rAjAo zilpionuM ghaNuM mAna sanmAna karI teone gAma garAga mana tenA vaMza paraMparAne tAmrapatra arpaNa karatA mAM paMdaramI zatAbdImAM mevADamAM zilpI varganI traNa jAti hatI temAM zilAlekho rmANa jANI zakAya che. semapurA bhaMgerA ane gauDa zilpIema semapurA zilpI vizeSa soma maLatu sU. maMDana bhAradvAja gotrane parivAra mevADamAM vasIne teo gerA jJAtimAM dhAna thaI gayA hoya tema tenA graMthanI prazasti parathI jaNAya che te Azcarya che ! mAnamAM udayapura rAjyanA zikSI tarIke bhavaralAla karIne che te potAne maMDanamAM pari. nA hovAne garva le che. bhaMgerA jJAti e kASTa kAra vaganA haze? gauDa zilpIo vartamAnamAM jayapuramAM pratimA mUrtinuM zipa karma vizeSa kahe che teo brAhmaNakuLanA che. sUtradhAra maMDane racelA rAjavallabha suMdara sAstara graMtha saMskRtanA judA judA chaMdamAM - le che tene saMkSipta sAra rUpa "vAstusAra" nI racanA maMDane pAchaLathI karela jaNAya 3 vAstusAra graMthanI hasta lakhIta prato amArA graMtha saMgrahamAM cha sAta che temAM nIcenI sone AdhAra levAmAM Avela che. pada 1 cApAneramAM vaDIle lakhela patra vi. saM. 1818 nI pratA azADa suda 2 somavAranI prata zleka saMkhyA 161 te. 2 rAjasthAnamAMthI prApta thayelI prata vi.saM 1lpanI 5 149 navuM 3 trIjI prata pAnA 1 thI 30 saM. 1885 phAgaNa kRSNapakSavatIyA 161 | 4 thI prata pAnA 1 thI 18 vi. saM. 1904 citravada 5 147 rane 6 gu. pATaNathI prApta thayela patra saM 1942 bhADa5da 15 zanI ,, 149 " - A sivAyanI prate temAM eLIyA (TIpaNuM rUpeamArA graMtha saMgrahamAM che. , graMthamAM AyAdi gaNIta tiSa guhe jaLAzraye gavAkSe nagara vagere che,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mApadaMDa-gajanA mApa pramANa vize lava sUtra rIte jotAM sthaLamAna lAge che taphAvata rahe che junA rAmayanA gaje sADI bAvIza AMgaLathI trevIsa gulanI aMdaranI laMbAInA maLe che amArA vaDIlonA baseka varSanA judA samayanA junA gajenA saMgrahamAM kASTa ane leha paTTInA gaje sADA bAvIzathI trevIza AMgulanA madhya mApanA che tenA covIza bhAga AMgulanA karelA che ciDanA kIrtistaMbha para eka gajanI AkRtI cAvIza AMgula sAthe karelI te sADA bAvIza AgulanI (vartamAna gaja mApe) che gajane saMskRtamAM kaMmmA kahela che. gaja ane hasta eka arthamAM che daseka varSanA aMgrejI rAjakALamAM teoe. bAra icanA phUTanuM cokkasa mApa nakakI kareluM che te ApaNA junA gajathI be phUTanuM mApa deDhaka Ica vadhu che paraMtu zilpI vargamAM aMgrejI gajane ja pravega vartamAnamAM thaI rahyo che, junA maMdiregRhe Aja nakSatrAdinu gaNIta vartamAna gaje mApatA taphAvata rahe che te svAbhAvika che. teNI catura buddhImAna zIlpIo junA maMdiranA gaNatane deSa kahe nahi. alapamatinA aNu samaju zIlpIo deDha varSanA junA mApanA gaNatane doSa kADhI yajamAnane vahemamAM nAkhe te agya che. yavanA mApanA gaja uparAMta bIjI rIte paNa gajanuM mApa kahyuM che majamAnanA mApathI ke temAM jayeSTha putranA ke zIpInA zarIra pramANathI gajanuM pramANa aMkIta karavAnuM kahyuM che. temAM ochA vatu thavAno saMbhava rahe junA thayela kAmanA uddhAramAM ke dizA sAdhana dhuvamAM AyAdi gaNItane deSa na mAnavAnuM zAstroe kahyuM che bhavana ke prAsAdanA zuddha dizA sAdhana karIne bAMdhavAnuM zAstrakAre kahe che. bhUminI vizALatA para vadhu sAdhanane Agraha rAkhavuM joIe paraMtu zahera-vizenA mAryAdita cekasa pramANanI bhUmi jyAM hoya tyAM dhru dIzA sAdhanane gauNu mAnavAnI pharaja paDe che evA saMjogomAM viveka buddhine zipIo praveza kare. vaLI te sArU zAstromAM keTalAka apavAda paNa kahyA che amAre kuLa paraMparA gata zilpa vyavasAye vaDIlee aneka sthApatyanA nirmANa karelA che. hasta lakhIta graMtheno mATe saMgraha vArasamAM jaLavAye che amArA prapitAmaha rAmajIbhAe aneka sthaLe e maMdironA nirmANa karelA zatrujya parvata para keTalIka ke maMdira nirmANa temaNe karelA tenA durganA eka dvAranuM nAma "rAmapaLa" temanI smRtimAM zeDa metIzAhe rAkhela. madhyakALa pachI zipIemAM kriyAtmaka jJAna rahyuM paraMtu graMthastha jJAna tarapha teo durlabha rahyA tethI graMthamAM azuddha vadhI graMtha milakta takI ke kuMTubamAM vahecaNI karatA rahyA tethI prAcina graMthe chinnatina thaI gayA saMskRtamAM lakhAyelA graMthe bhASAnI ajJAnatAnA kAraNe zilpIomAM ajJAnatA vadhatI cAlI.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyA ane kaLAnA bhede ane tenA mahoya che tenuM jJAna gurU mamaMthI prApta thAya che tevuM zAstrakArenuM kathana che jIjJAsu su " zilpIne gurU jJAna arpe paraMtu kupAtrane vivA kaLAnA adhikArane pAtra nathI evuM zAra. kahe che meM daza bAreka graMthanA anuvAda temAM bhede ane marma sAthe spaSTa rIte saMke vagara udAra hRdaye ApelA che. jo ke AthI mane kupAtrane anubhava paNa prApta thayuM che te paNa udAra hRdaye hu badhu sahana karato rahyo chuM je ke bhAratamAM AvA kupAtranA bhagurUgamanI guptatA rAkhI ethI dezanI keTalIka prAcina vidyA kaLa lupta thaI, prAcina zi5 graMthanA anuvAdanuM chellA paMcAvana varSathI maMthana karI rahyo chuM paccIseka varSathI tenA prakAzana zarU karI zake 1 dIrNava. 5 vedhavAstu prabhAkara 9 vAstu kalAnIdhI 2 kSIrANuMva - 6 chanadarzana zIpa 10 pratimA kalAnIdhI 3 prAsAdamaMjarI 7 prAsAda tilaka 11 vAstu nighaMTu 4 dIpA uttarArdha 8 vAstusAra 12 vAstu tilaka 13 bhAratIya duganidhAna se mA pablikezana dvArA prakAzIta karela muMbai. 14 bhAratIya zilpasaMhitA nIcenA saMzodhana karI taiyAra karela che 15 vRkSArNava 16 jaya pRcchA vAstuzAstra 17 vAstu vidyA vidvAna sUra maMDane paMdaramI sadImAM chInna bhInna graMthanA saMzodhana karI pAMca cha graMthanI racanA karI jyAre pAMca varSa pachI mArA zipanA a5 jJAne huM je kAMI karI rahyo chuM temAM IzvarI saMketa haze prAcina vidyAne sajIva rAkhavAne mAre a5 prayAsa che mArA. 60 varSanA lAMbA kALa vyavasAya daramyAna judA judA pradezamAM prasAda nirmANa karela che saurASTra gujarAta mahArASTra madhyapradezarAjasthAna uttarapadeza AMdha karNATaka kerAlA baMgALa bihAra vagere pradezamAM prasAda nirmANe karela che. mArA jeTha putra sva. baLavaMtarAya zilpa sthApatyanuM ghaNuM sArU jJAna dharAvatAM bhavivyamAM amArA kuLa paraMparA zilpavyavasAya te jALavI rAkhaze tevI AzA hatI. himAlayamAM badrInAtha maMdiranA jIrNoddhAra mATe zrI bIralAjIe melelA vaLatAM tA. 17-9-69nA bhAdaravA suda 5 nA roja alakanaMdAnA pravAhamAM ekAvana varSanI uMmare dehavilaya thaye tenuM mane ghaNuM duHkha che. mArA bIjA putramAM cI. vinodarAya sahakuTuMba amerIkA vase che. trIjA putra cI harSadarAya hAyaka/ eDavekeTa che kaniSTha putra dhanavarAya beMka vyavasAyamAM che amArA kuLa paraMparAnI vidyAne kaLAne vAraso mArA prapautra cI. caMdrakAnta saMbhALI lIdho che tethI mane saMteAya che,
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilpa sthApatyanA sAhityanA prakAzamAM zrImAna zrI zeThajI jayaprakAza vAlamIyA mane Arthika pretsAhana ApavA bada mAtra zrImAnane AbhAra mAnuM chuM zilpa sthApatyanI prAcina graMthamAM saMskRta azuddhio, raNa truTIo saheje hoya, te varatu lakSamAM laI sujJa vidvAna vAMcakee upekSA batAve thanA mULa artha ane bhAva grahaNa kare evI vidvAnene mArI vinaMtI che. keTalAka dhAne kahe che jyotiSe taMtra sa ca vivAde vaidya zilpake athaimAtra tu gRhINIyataGgata zabdavicArayem / tiSa taMtrazAstra vivAda 2the Ayurveda ane zilpa graMthamAM tenI bhASA zabdone bahuvicAra na karatAM tenA arthane bhAvane ja gRhaNa kara suvAcaka vidvAnane haMsavRttithI zilpA ze vAMcavA vinaMtI che amadAvAdanA vidvAna siddhAMta tiSAcArya vyAkaraNa zAstrI ane kAvyatIrtha zAstrI zrI hImatarAma mahAzaMkara jAnIe A graMthanI zuddhI karI mane madada karI temane AbhAra mAnuM chuM navaprabhAta mudraNAlayamAM zrI-maNIlAla chaganalAle potAnA presamAM suMdara rIte chApI Apela che. sarveSu sukhi naH santu sarve santu nirAmaya savai bhadrANi pazyatuM mA kazvaM duHkhamApnuyAt padmazrI prabhAzaMkara vi saM 2032 mAgha zuda 5 gurU che. vasaMta paMcamI amadAvAda, tA. 5-2-76 dhaDabhAI semapurA zilpa vizArada zubhaM bhavatu zrI kalyANa mastu zrI dastu
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra maMDana viracita vAstusAra graMthanI viSayAnukramaNikA bleka saMkhyA 1 2 mAsaphaLa 2-2 3 kai dIzAmAM kayA mukhanuM ghara:karavu. 4-6 4 vatsanumukha kaI rAzImAM I dIzAe 7 5 plavamaunanA DhALa viSaya stuaima'galAcaraNu huM kyA varNana kyA varNanI bhUmi zreSTha 9 cha gRhArabhe ke vAstunA nakSetra 8 chAyA Sa 9 gula ane gajanu pramANuM uttama madhyamane kaniSTa gaja kyAM mApamAM levA 13 10 aSTa AyAdi garzita AyanA sthAna 11 nag2atranI mUla rAzi, ane vyaya 16 20 21 25-20 28 31 32 33 12 nakSatranA gaNu, 13 tArAcaMdra, zaka, 14 rAzi matrI 15 nakSatranI rAzi 16 rAzinA svAmI 17 rAzinA svAmInA paraspara bhAva 18 padeSane gurudhiya vAstu nirdoSa 10 11 jANavA 36 19 kai rAzIvALA ke kayA mukhanuM ghara karavuM 37 20 i rAzi ke kyA mAsamAM nAgacuka joI khAta karavuM. 39 21 varNAdi gRha pramANa 40 22 ghara kevaDu ke keTalA cajalAnuM karavuM. 41 23 kAra mAna 43 24 ekAzI ke ceAsaTha padanA vAstumAM yA devanA sthaLe dvAra mukavA 25 gharanuM' udayamAna 45 42 na viSaya 26 gharanA kuMbha sthaMbha sarA pArTanuM' pramANa 50 27 gharanA udaya mAnamA sabreka para pa3 54. 56 58 31 zAla=ghara cAkhadArUnuM pramANa 32 gharamAM vAparavAnA kASTanA guNukASa 60 33 seApAna--dAdara--ArahaNa 28 dvArAyanu bIjI mAna 29 jALIyA gavAkSanuM udaya pramANa 30 agalA-AgaLIe 34 bhI'tanI jADAInuM mAna 35 dIgsAdhana-dhruvasAdhana sva. sA 36 vAstu 6481 padmanA vAstunA 45 DhavAnA sthAna 47 dvIzAla graheA 48 trizAla grahe 49 catuzAla gRhA 50 rAjabhavanamAM hastIzALA Adi 64 e pAya 37 pIstAlIza devAnA pada vibhAga 38 ma vAstu 39 gharanA kArya mAM pAMca vakhata vAstu yajJa karavA 80 40 nagara, pura khera, khaTa phUTAdinuM pramANa 81 41 zaheramAM kayA varNane kayAM kayAM vasAvavA 86 42 6 kIllAnA udaya ane vistAra mAna88 43 vAdi 16 gRheH laghugurU prastATaudRiSTa naSTa da 91 44 surAdi 16 graheA SaTadArU sahIta 98 45 hastAdi 16 gRhA 100 46 alakArAdi 16 grahA 102 103 109 114 112 OM OM OM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya parva rAjagRheAnA nAma ane tenA pramANu pratApa ke lakSmIvilAsa zrIvilAsa * kamalAdbhava vaMra rAjasihrAsana chatra zayyA udyAnanuM * phleTa saMkhyA na 119 * 127 pramANa 13 rAjabhavanamAM kayA kayA sthAnA jyAM 129 rAkhavA 14 cAra prakAranA praveza zreSTha neSTha 132 15 veghadoSo zve sakhyA 58 - 99 141 59 rAjabhavananA padara gavAkSAnA sva rUpa ane nAma 60 gRhanA praveza ane pratiSTha muhurta 149 61 zakuna pakSIzabda 142 62 praveza-vAstu-nakSatrAdi 153 133 63 graMthakAranI prazasti 151 viSaya 56 ghara dhaNInA hAthathI hasta pramANu 57 kyA kyA vezanI paDakhe ghara na karavuM 1 / tenA paryAya 14 graMtha pUrti -pariziSTamA khanana vidhi; vAstu dravya, zikSA pramANu. gRhe|pacegI vastusthAna, mahAbhavananA udaya pramANu; vithiH zalya vijJAna, zakya sa'zAdhana, kIrtista Mbha, bhUmizuddhi; rASTra pramANa; rAjAonA grAmadhikAraH pura-zaheranA rAjamAgenA pramANa: jaLAyA; kUpe; vApikAe; sarovara, jaLAzraye kuMDI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIgaNezAya namaH | zrIsarasvatyai namaH / zrIvizvakarmaNe namaH || sUtradhAra-maMDana - viracito // vAstusAraH // saTIka gaNezaM girijAM devIM goviMda gopatiM gurum I girIza bhaktito natvA sAraM vakSyAmi vAstunaH // 1 // zrIgaNezajI, girijAdevI, govida, geApati eTale vANInA adhipati guru ane zrImahAdevajIne bhaktithI namaskAra karIne (huM sUtradhAra maMDana ) vAstuzAstrane sAra kahuM chu. 1. gRhArambhe mAsaphalam 1 vaizAkhe phAlgune mArge poSe ca zrAvaNe tathA / dine zuddhe site pakSe gRhAraMbhaH sukhAptaye || 2 || vaizAkha, phAgaNu, mAgazara, poSa ane zrAvaNa e pAMca mAsamAM, zukalapakSamAM zubha divase karelA vAstu-gharane prAraMbha sukhanI prApti mATe thAya che. ra. caitre zokaM mRtyurjeSThe zUnyaM bhAdre'zvine kaliH / mAghe hyagniH pazornAzaH zucau bhRtyaM ca kArtike // 3 // caitramAM gharane prArabha kare te zeka upajAve. jeSDamAM mRtyu thAya. bhAdrapadamAM ghara zUnya rahe. Aso mAsamAM kalahu thAya. mAgha mAsamAM agnine bhaya rahe, ASADha mAsamAM pazune nAza thAya ane kArtika mAsamAM prAraMbha kare te nAkarane (vaibhavanA) nAza thAya. 3. iti dvAdazamAsaphalam 1 dvAraM pUrvAparaM karkasiMhanakraghaTe aau / yAmyottarAsyaM kartavyaM vRSameSatulAdiSu // 4 // na gRhaM kArayetsUrye dhanurmInasthite budhaH / kanyAmithunayoryasmAtsvAminAzo dhanakSayaH // 5 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-viracito karka, siMha, makara ane kuMbha saMkrAMtimAM pUrvapazcima mukhanuM ghara karavuM. vRSabha, meSa ane tulA saMkrAMtimAM uttara-dakSiNa mukhanuM ghara karavuM. dhana, mIna, kanyA ane mithuna saMkrAMtimAM kaIpaNa dizAnA mukhavALuM ghara na karavuM. je kare te gharanA svAmIne nAza thAya ane dhanane paNa nAza thAya. 4-5 pUrvAdiSu tyajedvAraM kanyAditritrige ravauM / vRSAlisiMhakuMbheSu kuryAccAturdizaM mukham // 6 // kanyA, tulA ane vRzcika saMkrAMtimAM pUrvadizAnA dvAra-mukhanuM ghara na karavuM. dhana, makara ne kuMbha saMkAMtimAM dakSiNa mukhanuM ghara na karavuM. mIna, meSa, ane vRSabha saMkrAMtimAM pazcimAbhimukhadvAranuM ghara na karavuM. mithuna, karka ane siMha saMkrAMtimAM uttarAbhimukha dvAranuM ghara na karavuM. vRSabha, siMha, vRzcika, ane kuMbha rAzine sUrya hoya tyAre cAre dizAmAMnA caturmukha gharane prAraMbha karI zakAya. 6 __vRpAlighaTage siMhe kramAdabrAhmAdikoNataH / __tadA gehaM caturdikSuH kuryAdityapare'pyucuH // 7 // vRSabha, vRzcika, kuMbha ane siMha saMkrAMtimAM vatsane cAra keNamAM vAsa hoya che, tyAre cAre dizAnA dvAravALuM ghara karavuM ema bIjA paNa kahe che. (prAcIna graSie kahyuM che ke bhAradvAjanetra ane viziSTa gotranA vaMzajone vizeSa karIne vatsadeSa lAgatuM nathI.) temaja caturmukhane paNa doSa lAgatuM nathI) 7 dAH prANattAne e jemakakSare .. kilakAH koNato vahaneH zilAstaMbhAzca vezmanaH // 8 // gharanI bhUmi DhALa pUrva, IzAna ke uttare hoya te zreSTha jANavuM. gharamAM praveza sRSTi mAge thAya tema karavuM. gharanA pAyAnI khuMTIo choDavAnuM tathA zilAropaNa ane staMbha ubhA karavAne prAraMbha agnikoNathI suSTi mArge kare.' 8 uparA sphUTitA nIcA bhUmirvAlmIkinI tyajet / viprAdInAM zubhA zvetA raktA pItA ca zyAmikA // 1 // ghara karavAnI jamIna khAravALI hoya, phATelI hoya, uMcA nIcI hoya, rAphaDAvALI hoya che tevI jamInamAM ghara na karavuM, paNa tene tajI devI. brAhmaNane sapheda varNanI, kSatriyane rakta varNanI, vaizyane pILA varNanI ane zUdrane zyAma varNanI bhUmi zreSTha jANavI.ra 9 1 suSTi mArga-pradakSiNa mArga eTale prathama pUrva pachI dakSiNa pazcima ane uttara ema kramathI pharavuM te, suSTimArgathI ulaTuM phare to te. saMhAramArga-apasavya kahevAya. te naSTa jANo.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAstusAraH hastAtrirohiNIyugmaM jyeSThA mUlottarAzvinI / revatipuSyamaitraM ca zaMsanti vAstukarmaNi // 10 // hastathI traNa (ha. ci, svA) rohiNI ane mRgazIrSa, jyeSThA, mULa, traNe uttarA ( u.phA, u.SA. u.bhA.) azvinI, revatI ane puSya e cauda nakSatre gRhArale ke vAstu karmamAM levAM ema vidvAne kahe che. 10 yAmorce vezmanaH chAyAM vRkSaprAsAdajAM tyajet / saumyAdiSu zubhaH palakSo kToduMbarapippalAH // 11 // eka prahara dina caDhayA pachI ghara para vRkSa ke prAsAda (devaLa)nA dhvajanI chAyA paDe te naSTa jANavuM. chAyA tajavI. bIjA ne trIjA praharanI chAyAne deSa jANa. pahelA ke cothA praharanI chAyAne doSa nathI. uttare pipaLI, pUrva vaDa, dakSiNe uMbare (gulara) ane pazcime pIMpaLa e vRkSa repavAM. 11 suvarNasyApi dravyasya dhArayena gRhAzraye / AzrayaMti ca bhUtAdyAH kaliM kurvanti dAruNam // 12 // senAnuM baneluM hoya te paNa ghara AgaLa vRkSa na rAkhavuM, kAraNa bhUta-preta temAM rahe che ane tevA vRkSathI meTo kaleza thAya che. 2 gharanI jamInanA guNadoSa anyagraMthomAM savistara darzAvyA che. bhUmi parIkSAmAM (1)gadha (2)varNa (3)svAda ane lava TALathI parIkSA prathama karI che. jyAM pUrve smazAna hoya. jyAM pUrve yuddho thayAM hoya. pANInA pravAha ke dhedha vALI, bhejavALI, ble, cAMDALa pUrve vaselA hoya tevI ane tenI paDozanI jamIna. kugrAma eTale jyAM sajajanono vAsa na hoya, jyAM durjano vasatA hoya, pUrva kALe deva maMdira haya ke kaI malIna devanuM sthAnaka hoya, tevI bhUmi para ghara na karavuM. je jamIna ThaMDInA kALamAM garama huMphavALI hoya ane garamI unALAnA samayamAM ThaMDaka Ape tevI hoya te bhUmi sarvottama jANavI. zItakAle uSNadA ca uSNakAle shiitprdaa| prazastA sarvottamA bhUmirbhASitA vizvakarmaNA // ghara karavAnI bhUminI zuddhi karavI. gharanI bhUmimAM hADakAM, kelasA, vALa, rAkha, lAkaDuM Adi zalya kahevAya. te bhUmimAMthI kADhI ghara karavAnI bhUminI zuddhi karavI, zalya zodhananI vidhi anya graMthoe kahI che. manuSyanA gharomAM manuSyanA mAthaDAthI nIce zavya hoya te doSa kahyo nathI. zayodhanane maMtra. f Mhi kari mama hRdya jathaya thaya phra vAta ema A maMtrano ekavIza vAra japa karavA, 3 ghara samIpe dUdhavALAM, kAMTAvALA ke ghaNuM phaLavALAM vRkSo vAvavAM nahi, paNa epi, keLa, juI vAvavAM. duSTakSa ke je kApatAM lAla rasanIkaLe che ane bhUtapretAdino jemAM vAsa hoya te vRkSo baLa vaDe paNa kApavAM nahi. AsopAlava ke borasalI jevAM kSa vAvavAM. ghara samApe drAkSa ke pupa velIne maMDapa, caMdana ane dADama vAvavA. (vRkSa viSayamAM ghaNuM matamatAntara che.)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUdha-caMdana-viyA, SaTsaptASTayavairmAtrA cturvishtisttkrH| khAdiro vaMzadhAtvottho'STaparvA puSpasaMyutaH // 13 // cha, sAta ane ATha ADA javano aMgula-mAtrA jANavo. tevA vIza aMgula pramANa hasta=gAja kaniSTha, madhyama ane zreSTha jANo. te gaja kheranA kASTane vAMsane ke dhAtune banAva. te covIza aMgulanA gajamAM traNa traNa aMgule parva karI tyAM kUdaDI ke puSpathI alaMkRta kara. 13 jyeSTho'STAbhiryavodaraistu munibhirmadhyastu paibhirlaghumApyaM cottamakena grAmanagaraM krozAdikaM yojanam / prAsAdaM pratimA nRpasya bhavanaM madhyena hAdikaM yAnaM SaTyavasamavena zayanaM chatrAzanAstrAdikam // 15 // rudro vAyu vizvakarmA vahibrahmA yamastathA / varuNo dhanado viSNuH puSpeSu navadevatAH // 14 // gajanA Adha cheDAnA devatA 1 rUdra, 2 vAyu, 3 vizvakarmA (vizvarUpa) 4 agni, 5 brA, 6 yama (kAla) 7 varuNa, 8 kubera (dhana, sema) ane 9 viSNu gajanA deva che. rudra ane viSNu cheDA paranA be deve che ane 3-6-9-12-15-18-21 AMgaLanA sAta phUlanA vAyu Adi de che. 14 ATha ADA javanA pramANa aMgulane gaja jayeSTha, sAta ADA yava pramANanA aMgulane gaja madhyama ane cha yava pramANunA aMgulane gaja kaniSTha jANavo.' ziva -vizvakarmA x agni -4 --* * '""" "" " "" * 4 gaja-hastanuM pramANa ra4 AMgaLanuM vartamAna kALamAM aMgrejonA rAjyakALamAM cekasa thaeluM che. paraMtu zipIonA gharanA junA gajanAM mApa tapAsatAM te ochAvattAM thAya che. mArA pUjya vaDilAnA kASTanA ane lokhaMDanA gaja paNa 23-24-27 ema aMgulanA mApanA che. te doDhase baso varSanA junA che. gaja hastane kabA kahe che. gaja, harata ke kaMbA e gajanAM nAmo che. 1 AMgaLa=mAtrA 12 mAtrAntAla athavA visti be hajAra cApaka kozagAu be mAtrA kalA be tAlano 1 kara=hastagaja be korA= gaLyuti 3 mAtrA parva piNAbe kara=gaja eka kidhu 2. gadyuti jana 4 mAtrA=muSTi 4 hAtha cAMpa (dhaSpadaMDa) 100 karoDa yojana=pRthvI 5 gaja pUjanAdi karyA pachI zilpAe gaja kema upADe te buddhithI jANavuM joIe, gaja upara phUlana devo vaccenA bhAgathI gaja pakaDe. gajanA phUlanA devatA hAthathI dabAvA na joIe. te, te depa lAge,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bArasusAraH nagara, grAma (kheTa), keza, janAdi jeTha gaje mApavAM. prAsAda, pratimA, rAjyagRha ane sAmAnya lekanAM ghare madhyama gaje mApavAM. vAhana, pAlakhI, gADAM, palaMga, chatra, rihAsana ane zastro kaniSTha gaje mApavAM. 15 iti mishrkaadhyaayaaH| AyAdigaNitam AyAme vistAraguNe'STAbhirbhakte dhvajAdayaH / zeSAste tu karaiH kalpyA aMgulairvA yavAMzakaiH // 16 // - gharanA aMdaranI laMbAI ane pahoLAIne guNAkAra karI ADe bhAgavAthI zeSa rahe te dhvajAdi ATha Aya jANavI. laMbAI pahoLAI gajathI, aMzulethI athavA yavathI gaNavI. 16 dhvajo dhUmastathA siMhaH zvAno vRSaH kharo gajaH / dhvAkSazceti krameNaiva varNAnAM viSamAH kramAt // 17 // 154 2 dhUma, 3 siDa, 4 vAna, 5 vRSa, 6 52, 7 104, 8 5ikSa se maa| Aya anukrame jANavA. temAMthI viSama Aya keme karIne cAra varNane zreSTha jANavA.7 17 deve chatre jale vastre dhvajo vedyucchraye zubhaH / dhAnyabhojanazAlAyAM turagANAM gRhe vRSaH // 18 // zastre rAjyAlaye siMhaH zreSTho hastyaMganAgRhe / paryake vAhane yAne tathA hastigRhe gajaH // 19 // 6 gajapUjanAdi karyA pachI prathama gaja upADatAM je hAmamAMthI paDI jAya te apazukana jANavA. aAbha 50 thAya. 7 dhvajaH siMho vRSo gajaH zazyate zubhavezmasu / adhamAnAM kharaM dhvAkSaM dhUma zvAnaM yathAthalam // ATha AcAmAM dhvaja, siMha, raja ane gaja e cAra Aya zubha gharamAM devA. khadhyAM dhUma ane zvAna e cAra Aya, halakA konA gharamAM levA. 6 tatpuruSAya vidmahe mahAdevAya dhImahi / tanno rudraH pracodayAt / ete aMgulAkSarANi kramatazcaiva saMsthitAni // rudragAyatrInA A vIza akSare covIza aMgulA akSare jANavA. Izvaro pahilA divAkaraH rudro / yamo virUpArayo vasuriMdro jlaadhishH| 13 14 15 16 skaMda icchA kriyA jJAnaM dhanado nishaaptirjyH| vAsudevo balabhadraH kAmezo vissnnudevtaaH| za, vAyu, vivaDheSa, bhani, bhA, sUrya, 26, 4 / 3 (1), vibhI, 4su, caMdra, 1355, tivAmA vI, yA mAnavI, jumera, yA , ya, vAsudeva, masarAma, abhaddeva bhane viSaya meM vIsa aMgulanA cevisa devatAo che, 10 11
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-vi agnijIvagRhe kuMDe dhUmo dhvAMkSo maThAdiSu / dhUmaH zvAno'ntyajAtInAM vAdyAMtajIvinA kharaH // 20 // devamaMdire, cha, jaLAzaye, (vAva, kuvA, taLAve) vaccee, ane vedIe dhvaja apa de. anAjanA koThAre, bhejanazALAe ane azvazALAe vRSa Aya deve. rAjagRha, Ayudha zAlAe, siha Aya de. rANInA AvAsamAM gaja. Aya de. palaMga, vAhana, pAlakhI, ratha ane tenI zAlAe gaja Aya de. agnikuMDo ane agni karmathI jIvanAra (luhAra ke bhADabhuM jAne tyAM dhUma Aya devo. sAdhunA maThamAM (ane zilpIne tyAM) kavAM Aya de. zvAna para jenI AjIvikA hoya tevA pleccha, aMtyajane ghare zvAna Aya de, vAghazALAe gavaiyAne tyAM ane kuMbhArane tyAM khara Aya de. 18-20 ratramUzi ! pUrvavadguNite'STamne saptaviMzatibhAjite / vyayo'STAhate dhiSNyai rAyAdhikye suzobhanaH // 21 // pUrvanI jema gharanI laMbAI pahoLAIne guNIne tene AThathI guNa sattAvIza bhAgavA. je zeSa rahe te nakSatranI saMkhyA (mULarAzi) jANavI. te mULarAzinA aMkane ATha guNa sattAvIze bhAgatAM zeSa rahe te aMka vyaya jANa. vyaya karatAM Ayane aMka adhika hoya te zubha jANavuM. 21 vayanAM nAmo-1 zAntA, 2 prauDhA, 3 pradyota, 8 kriyAnaMda, pa manehara, 6 zrIvatsa, 7 vibhava ane 8 cidAtmaka e ATha vyayenAM nAma jANavAM. 8 ghara ke kSetranI bhUla rAzi-pAme che ? tu viratA ja guont ! saptaviMzatihRdbhAgaM kSetre syAnmUladhiSNyakam // 9 prAsAda ke gharanA kSetranI laMbaI pahoLAIne guNIne je aMka Ave tene sattAvize bhAga detAM ke zeSa rahe te kSetranI mULa rAzine aMka jANavo. phale cASTaguNe tasmin saptaviMzati bhAjite / yacchedyaM labhate tatra nakSatraM tad gRhastha ca kSetraphaLane AthI guNI ra7 thI bhAgatAM zepa rahe te gharanA azvinyAdi nakSatrano aMka jANavo. 12 26 3 23 13 16 27 7 4 24 21 aMka nakSatra muwAziH 1 azvinI 17 4 rahiNI 14 8 2 bharaNI 3 kRtikA 5 mRgaza 7 punarvasu 1 6 ArkA ( Thulex The 1 8 puSya 10 mA 11 pU.phA. 12 u.phA. 13 hasta 14 citra 15 svAti 16 vizAkhA 17 anurAdhA 0: 11, he 19 mULa 20 pR.pATA 21 u.pAda. 22 zravaNa 23 dhaniTI 24 zatabhiSA 26 u.bhAda 27 revatI 7
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhArela deva gaNa ane manuSya gaNe nakSa lAvavA nuM koSTaka kSetraphaLanA banne bAjunA AgaLanA AMkaDA kaTakamAM mUkelA che. gaNa. deva gaNunA nakSatra cadamA dIkSA dakSiNa pazcima uttara svAti mon anurAdhA. ]i zravaNa revatI [ re che 27 22 4-2-13 | | 2 21 -20-11 2 { ra1-8-18 { 27 27 ra17-18-9 27 27) 3-6-12-18 21-217 | | Dha | Ta | } | | mRgazIrSa Ta | punarvasu * ! . 2 { 8 - | ! 4 | - 8 | Ta | Tha | Ta | Tha | - 2 | hara ! = = ! - | 24 | hasta R | S 1 ta ha ! | 9 ka. Da | rada | | Ai | | 8 - 6 da ! kada | ha | che ? | 2 1-10-19 | ja * | 2 || 24 8-1 (21 -2 6 | K | | ja ra7 ra3-9-18 ra6 rakA 27-9-18 27 ra7 27-3-6-9 15-18-21-24 27 15 2 | R | S | 23 ! 12 - 4 | - rapa-ka-16 ! 27-9-18 | * 20 ! 19 ra4 -- pa-14-23 | 13 - 11 | 21 26 22] 15 ja | * * - - 1 - 2 | | * : 27-18-9 27 27 27 ekathI 27 sudhInA e ke uparanI pahelI paMktinA 1 thI 27nA aMka sAme uparanA chUTAchUTA aAMkaDA che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-virapi devagaNe nakSatro ane zubha Aya meLavelA samarasa ane cha AMgaLa sudhInA vadhaghaTanA mApanA ane koTaya 2 gaja A gaja aAI. gaja A gaja A nakSatro | gaja A gaja AnakSatro e ke ttra 1 1 mRgazIpa ! 11341-3 | anurAdhA zravaNa | 1-154121 ] revatI 1 7 | anurAdhA | 1-194ra-1 | pu.... 0 21 svAtI 1-1941-23 { zravaNa 1-214-21 revatI 1-123 revatI 2-14245 2-1pa4-15 revatI 2-1521 ] revatI 2-1742-11 puSya 2-1943-1 mRgazIrSa 2-1942-23 hasta 2-2642-23 svatI 1 3 [ revatI 1 7 1-23x1-- 1-54-5 | mRgazIrSa ! 2-2342-23 anurAdhA 1-5x1-9 | svAtI 2-52-5 ) mukhya 3143-5 sta 1- 1-11 | hasta 2-742-7 3-143-9 revatI 1-141-17 | mRgazIrSa 2- ra-11 3 hasta 3-343-6 svAtI 1-134-15 " svAtI | | 2-1342-17 | zravaNa 3-343-9 revatI 1-1341-17 ' hasta I ! 2-1542-9 ] revatI 3-540-8 revatI upara pramANe samacArasa ane A AMgaLa sudhInA vadhaghaTanA mApanA devagaNI nakSatro maLe ga. o. ga. . ga. . che. AnAthI vadhu moTA mApanA garbhagRha ke maMDapa karavAnA hoya te 2-6, 4-12, 6-18, agara , gaja upara ApelA keTakanA AMkaDA umerI upara lakhyA teja deva gaNI nakSatro ja maLI Ave che. A sahelI rIta che. gRhasvAmInA nAma parathI ane gRhane nakSatra parathI rAzi jANavAnuM keka 3 jha ghA 2 a la che ! gharadhaNInA | kh 6 bha dha pha 8 = ca P : nAmAkSara te rUTa h . ts & P ke te I kaka [ mIna] vRzcika meSa | siMhadhana | pRSTha | kanyA 1 makara | mithu] tulA | 2 | 6 | 10 | - kRtikA (u.phA upAdAne nakSatra - 3 | 12 [ 21 kale revatI peThA bharaNI|pU.phA.pu.vAya yuga. | citrA dhani purvasu vizAkhApU.bhAdrapa | ha | ra7 | 18 2 | 11 | 20 | 5 | 14 23 | 7 | 16 1 25 puSya ui.bhA. anuM. azvinI maghA mUla rihi. hasta zravaNa A svAti zatabhiSA 8 | 26 [ 17 : 1 | 10 | 18 { 4 | 13 | 22 { 6 ) 15 | 24
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ h [[VI davivAtizrutipuSyapunarvasuH / revatI hastamaitraM ca nRNAM pUrvottarA tathA // 22 // azvinI, mRgazI, svAti, zravaNa, puSya, punarvasu, hasta, anurAdhA ane zravaNu e nava nakSatranA devagaNa jANavA. (A blekamAMnA mULa pUrvottarA tathA nA sabaMdha AgaLanA zleAka sAthe che. chatAM temAM sinnaH pUrvottarAyela e punarukti karI che. 22 tisraH pUrvottarAcaiva tisro'pyArdrA ca rohiNI / bharaNI vai manuSyANAM gaNo'sau kathito budhaiH // 23 // traNe pUryAM, traNe uttarA ane ArdrA, sahiNI tathA bharaNI e nava nakSatrane anuSkANu che. 23 kRtikA ca mUlAsszleSe maghA citrA vizAkhayoH / dhaniSThA zatabhiSA jyeSThA navaite rakSasAM gaNaH // 24 // kRttikA, mUla, AzleSA, maghA, citrA, vizAkhA, dhaniSThA, zatabhiSA ane ThA A nava nakSatrAnA rAkSasa gaNu che. 24 svagaNe cosamA prItirmadhyamA devamAnuSaiH / kalaho devadaityAnAM mRtyumAMnavarAsAm // 21 // ghara ane gharadhaNInA ekaja gaNu hAya te paraspara uttama prIti gaNAya che. atyaMta te zreSTha gaNavuM. ekanA devagaNu ane khIntanA manuSyagaNu hAya te te madhyama jAgavu. ne ekanA devagaththu ane bIjAnA daitya (rAkSasa) gaNu ya te huMmezAM kleza rahe. je ene manuSyagaNu ane khIjAne rAkSasagaNu hAya te mRtyukAraka jAvu. 25 tArA sAmimAdvezmabhaM yAvat zeSaM tArAMkabhAjite / spAjyA stripaMcasaptAkhyAcandramA agrapRSThataH // 26 // gharadhaNInA janmanakSatrathI gharanA nakSatra sudhI gaNatAM je aka saMkhyA Ave nathI bhAgatAM zeSa rahe te tArA jANavI. temAM trIjI, pAMcamI ane sAtamI tArA vajya gaNavI. tArAonAM nAma (1) zAntA (2) maneharA (3) kUrA (4) vijayA (5) lobhavA (6) pazcimI (7) rAkSasI (8) vIrA ane (9) AnaMdA ema anukrame che. trIjI, pAMcamI ane sAtamI tArA kanAmavALI hAvAthI te tajavI, gharanA sa'mukha ke pAchaLa caMdramAnu ghara Avatu hAya te na levu'. 26 R
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRhasvAmInA nAma uparanI ane graha nakSatra uparanI rAzi jANavAnuM keSTaka. gRhasvAmIkA nAmAkSara bAra vRzcika | meSa siMha | dhana | pRSTha | kanyA ! makara | mithuna - tulA rAzi [ $ 11 ! 12 | u. phAguna | u. vADhA 12 21 | azleSA | revatI ! jeThA bhaNI | pU. phAguna | pU. vADhA, mRgazIrSa citrA | dhaniSThA punarvasu vizAkhA pU. bhAdrapada 2 | * 2 11 | 20 | | 5 | 14 16 | 25 nakSatra - puSya | u bhAdra anurAdhA azvinI maghA mUla ! rohiNI hasta zravaNa | A | svati | zatabhiSA : 22 | 15 ) sUtradhAra-maMDana-virita brAhmaNa jAti kSatriya jAti vaizya jAti jAti | ddha jAti
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAra: caMdravAsaH sapta sapta vaye pUrvAdisTaSTitaH / gRhakSe candramA jJeyaH prAsAde cAgrataH zubhaH // 27 // kRttikAdi sAta sAta nakSatre pUrvAdi cAre dizAe mUkavAM.10 caMdranuM nakSatra je dizAmAM DhAya tyAM tenA vAsa (gRha-ghara) jANavA. ghara anAvatAM je cadramAnuM ghara sanmukha ke pachaLa heAya te nephTa jANavuM. DAkhI jamaNI tarapha caMdramA leve, prAsAdane, rAjamahelene viSe sanmukha caMdramA levA. bAjumAM paNa leve. prAsAda(devagRha, devadira)mAM saMmukhacaMdranA doSa lAgato nathI. 27 aMzakaH vyayavedamAkSarairyukto mUlarAzivibhAjitaH / pheMko co daiH prItine zrumAdhivASTAH // 28 / gharane jeTalAmA vyayaneA aMka hoya te tathA mULa rAzinA aMka ane gharanA nAmanA akSaronA aMka e sarjane saravALA karI tene traNe bhAgatAM zeSa rahe te azaka jANuvA eka vadhe te indrAMzaka, e vadhe te camAzaka ane traNa vadhe te rAjA zaka jAve. 1. devAlaya, mUrti, liMga, ma`Dapa, vedI, ane kuMDamAM indrAMzaka ApavA, 2. kSetrapALa, bhairava, nAgedra ane mAtRdevInI mUrtine yamAMzaka devA. 3. pura, killA, zikhara, havelI, rAjamahela ane siMhAsanane rAjAzaka deve 28 mini saptame cosamA prItiH SaDASTe maraNaM dhruvam / navapaMce hyatiklezaH puSTirdazacaturthake // 29 // tRtIyaikAdaze maitrI dvitIye dvAdaze ripuH / evaM tu SaDavidhaM proktaM rAzInAM ca parasparam // 30 // gharanI rAzithI gharanA svAminI rAzi sudhI gaNatAM sAtamI Ave te uttamaprIti, chaThThI ke AThamI Ave te mRtyu thAya. navasI ne pAMcamI rAzi Ave te kleza thAya. dazamI ane ceAthI Ave te te puSTikAraka jANavI. trIjI ane agyAramI rAzi Ave te mitratA 10 (1) pUrva dizAnAM nakSatro:-kRttikA, reAhiNI, mRgazIrSa, mArkA, punarvasu, puSya, ane AzleSA. (2) dakSiNadizAnAM nakSatro-madhA, pU. phAlgunI, uttaraphAlgunI, hasta, citrA svAti ne vizAkhA, (3) pazcimamukha nakSatroH-anurAdhA, rekhA, mULa, pu. SADhA, u. pATA, zravaNa e cha nakSatro. (4) uttaradizAnAM nakSatro-niSThA, zatabhiSA, pU, bhA., u. bhA. revatI, azvinI ane bharaNI,
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ nora kramAMka nakSatra mULa rAzi gaNa 4 1 7 8 * jarrata 9 1deg 12 caMdra rAzi rAzikA svAmi ya ' nAmAkSara r azvinI bharaNI 18 7 devagaNa manuSya tstsh / raa / / / , zAMtta 1 nADI Adya nakSatra yAni adha yeni vaira | mahila nakSatra vaira ma uttara kSatri maganna paura madhya ga siha u.phA, svAti pU meSa mepa kSakSa kSatriya vaizya 3 } kRtikA rAhiNI mRgazI Ardra 24 14 ' 21 manuSya | deva pU pR mithuna | mithuna ka rAkSasa anya nakSatranA nabara, mULa sati, gaNu, cadra rAzinA svAmi, jAti, vyaya ' 10 11 12 mULa maTa * 0 manuSya deva pUrva pU moMgala zukra zukra pradyota zroyAna da manahara P ma 5 anya vRkSabha vaizya madhya u. mA cha zudra Adha sapta sa nALiye nALiye vAnara dhAna cha .. punarvasu puSya 11 1 rAkSasa manuSya manuSya ya dakSiNa dakSiNa dakSiNa dakSiNa siha sihora siddha hanyA brAhmaNa jJatri kSatriya kSatriya vaizya mukhya jIva sAma sAma zrAvaso vibhava | cidAtmaka zAMnta : 1 Adya K brAhmaNa khIlADa ka deva zravaNa OM che k pUrvI madhya 9 r AzleSA mA 18 * rAkSasa pu ka anya anya sUrya paura 2 markaTa paNa azleSA puchya jasa pu. k. 25 khIlADa bhUlaka bhad ha madhya sU sU sudha prAMta bhayAna'da manAhara 3 4 * u. phrA. hasta 15 { ma ra mAdha khIlADa lADa vyAdha 1 gAya * Adha mahiya azva azvinI citrA ma 6 2 sUtradhAra-maMDana - viracita
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ nADI, nakSatranI cenI, ane ceAnI vera vigere daza ganu koSTara nakSatra 14 15 18 19 20 21 kramAMka citrA nakSatra mULarAzi 2 gaNu 3 ca ja rAzi 5 jAti || rAzikA svAmi ja vyasa z = = = = = budha dakSiNa | dakSiNa 1 svAti vizAkhA anusaMdhA jeSTA 12 ra 1k 9 86 nADI 9 nakSetra ye| vyAdha 10 / vaira : gAya 11 na. vara hasta 12 nAmAkSara deva gadhya zukra daivatsa vibhatra 7 tulA zudra anya mahiSa ana bharaNI * rAkSasa rAkSasa dakSiNa pazciNa pazcima tulA anya 17 zukra maMgaLa cidAtmA zAMnta - 1 gAya deva 1. ThA mAdA bhRga vRzriya vRzciya dhana brAhmaNa brAhmaNa kSatriya madhya siha . . maMgaLa paura ja Adya mRga siddha vizvabhA maLa pa rAkSasa manuSya anya pazcima | pazcima | pazcima | pazcima dhAta 22 24 spa pU. pADhA uSA zravaNu dhaniSTa | zatabhiSA pu. bhA. 1 23 13 . 20 deva' | rAkSasa vAnara dhana dhana Ava madhya aya 0 kSatriya kSatriya mAna makara vaizya kapI nakula sa rAhiNI punarvasu . laya anya vaizya zuka zuddha ni: zana guru guru ni zani guru pradyota zrIyAnaka manohara zrIvatsa vibhava | cidAtmaka, zAMnta OM * 5 -- ' ka 212223 mAna 23 uttara makara madhya siha kha ja gAya rAkSasa . uttara kuMbha Adya zra mahiSa . manuSa uttara kuMbha Adha siMha [ja ga sa 26 u. bhA. raivatI 1. 27 manuSya uttara maoNna bhajI guru paura ra madhyu gAya vyAgha . re devagaNa uttara mIna brAhmaNa guru pradhAMta 3 matsye [ja siMha 6 ya jhAya vAstusAraH
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-virata thAya. bIjIne bAramI rAzi zatrutA karAve. A SaDASTaka, rAzinI paraspara mitrI, varakanyAnA saMbaMdhe, zeTha nekaranA saMbaMdhe vageremAM paNa jevI. 30 smraashydhikaassbhidNptyorbhuvneshyoH| saukhyadA svAmimitratvAtpaMcamI viSamA samAt // 31 // sama sazi (bekI rAzi) mAMhe bIyA bAruM ane vaDASTaka (6-8) ane viSama rAzimAM navapaMca (9-5) A sarva daMpati purUSa ane gharanA gharadhaNInA SaDASTaka jevA nekarane zeTha mitra amitramAM jevu ISTaprApti rAkhavI duSTa prIti tajavI. 31 nakSatronI rAzi gacitrivuM : hiMda sedya mAtrA mUlAditritayaM cApe zeSANi navarAziSu // 32 // azvinI, bharaNa ne kRtikAnI meSa rAzi, maghA, pU. phAgunI ne u.phAgunInI siMha rAzi, mULa, pU.SADhA ne uttarASADhA e traNa nakSatranI dhanarAzi jANavI. bAkInI nava rAzi bakhe nakSatranI jANavI. 32 rAzinA svAmi bhaumabhRgujJacaMdrArkabudhabhArgavabhUmijAH / gurumaMdAjA jIbo meSAdInAmadhIzvarAH // 33 // meSa ne vRzcikano svAmi maMgaLa. vRSabha ne tulAno zuka. kanyA ane mithunane budha. kane svAmi caMdramA ane siMhane svAmi sUrya jANa. Ama bAra rAzinA A sAta graha kSetranA adhipati deva jANavA. A sarva rAzisvAmI pitAnA kSetramAM hoya te piDA karatA nathI. viSama sthAne, zatrusthAne pIDA kare ane tethI zatru mitra saMbaMdha bhAva je. 33 rAzinA svAminA bhAva (maitrI) mitrAmA phuvA zanizcara vairamanyo'nyameteSAM syAjyA harmyagRhezayoH // 34 // rAhuravI paraM vairaM gurubhArgavayorapi / himAMzubudhayodhairai vivasvAnmaMdayorapi // 35 // Aditya (sUrya, caMdra, maMgaLa ane gurUne maitrI che. budha, zukra ane zanaizvarane maitrI che. paraMtu bIjA grahane a nyara che. jemake rAhu ravi ne vera. zukra ne gurUne vaira. caMdramA ane budhane vara. sUrya ane zanizcarane vaira. 34-35
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAzinA svAmi ane tenA mitra-samabhAva ke zatrubhAva jevAnuM kekhake. zazi | ravAmi mitrabhAva, samabhAva zatrubhAva siMha | sUrya | caMdra-gurU budha zukra zani | maMgaLa ! | karka | caMdra | sUrya-budha gurU-zukra 0 ma, zanI meSa-vRzcima maMgaLa surya-caMdra gurU zani budha gure | mithuna | budha | sUrya-zukra maMgaLa gurU caMdra | zani | dhana-mIna gurU sUryacaMdra zani | budha zuka | maMgaLa vRSabha-3 zuka budha-zani caMdra gurU, sUrya tulA maMgaLa makara- ! za ? budha-zukra gurU sUrya caMdra | maMgaLa AyasthAna sRpe gajastayoH siMhaH dhvajasteSvanyato na gau| svasthAne dakSiNe vAme'pyekaikastu dizA traye // 36 / / vRSAyane sthAne gAya de. e beunA sthAne siMhAya de. vRSa, gaja ane siMhAyana sthAne vijaya devo. paNa vRSAya bIjA koIne sthAne na levo. dareka Aya pitAnA sthAne tathA pitAnAthI DAbe jamaNe sthAne ema traNa jagyAe laI zakAya. 36 alpadoSaM bahuguNaM na bhayAya gRhe sadA / Ayavyayo prayatnena viruddhaM varjayetsudhIH // 37 // ghara ke prAsAda nirmANamAM ceDA deSa hoya ane guNa vadhAre hoya to te vAstu nirdoSa deva vagaranuM hamezAM mAnavuM. Ayavyaya Adi gaNita prayatna karIne deSa tajIne karavuM. 37 siMhamInAlirAzInAM nRNAM pUrvamukhaM gRham / kanyAmakarakazanarANAM dakSiNAmukham // 38 // tulAmithunacApAnAM pazcimAbhimukhaM hitam / / kuMbhameSabhUSAdhIzanarANAmuttaraM muNa rU5 che
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-dizA siMha, mana ane vRzcika rAzivALA svAmine pUrva mukhanA dvAravALuM ghara karavuM. kanyA, makara ane karka rAzinA svAmine dakSiNAbhimukhadvAravALuM ghara karavuM. tulA, mithuna ane dhana rAzinA svAmine pazcimAbhimukhanA dvAravALuM ghara karavuM. kuMbha, meSa, ane vRSabha zazinA svAmine uttarAbhimukha dvAravALuM ghara karavuM. 37-37 bhAdrAditritrimAseSu sRSTAdipUrvato mukham / khAtaM vAyumahezAgninaiRtyeSu zuma kramAt // 40 // 11bhAdara, Aso ne kArtika e traNa mAsamAM nAganuM mukha pUrve hoya che, tyAre vAyavya khUNe khAta karavuM. mArgazIrSa, piSa ne mAgha e traNa mAsamAM nAganuM mukha dakSiNe hoya tyAre IzAna keNe khAta karavuM. phAgaNa, cIva ne vaizAkha e traNa mAsamAM nAganuM mukha pazcime hoya tyAre agni khUNe khAta karavuM. jeTha, azADa ne zrAvaNa e traNa mAsamAM nAganuM mukha uttare hoya tyAre nitya koNe khAta karavuM. 38 varNAdine gRhaprayANa dvAtriMzatahastaparyantaM catuIstAdito gRham / tato rAjagRhaM kuryAdaSTotarazatAvadhi // 41 // cAra gajathI batrIza gaja sudhInA mApanAM ghare brAhmaNadi jAtine mATe karavAM. temAM brAhmaNanuM ghara batrIsa hAthanuM kSatriyanuM, aThThAvIza hAthanuM, vezyanuM cavIza hAthanuM, zuddhanuM ghara viza hAthanuM ane aMtyajanuM soLa hAtha sudhI ema ghare karavAM. rAjAne mATe cosaTha hAthathI eka ATha hAtha parvatanA mApanAM rAjabhavana karavAM, tethI adhika na karavAM. 40 11 (1) mIna, mepane vRna e traNa saMkrAtimAM nAganuM mukha pazcio hoya tyAre agni mANe "R jkelA phI bAta karavuM khAta karavuM, (2) mithuna, karka ke siMha e traNa saMkrAtimAM. SS zi. jaka nAganuM mukha uttare hoya che. tyAre trarjAya ke khAta karavuM. (3) kanyA, tulA, vRzcika e traNa saMkrAtimAM nAganuM mukha pUrve deya tyAre vAyavya koNe khAta karavuM. (4) dhana makara ke kuMjae traNa saMkrAtimAM nAganuM mukha dakSiNe heya tyAre IzAna keNumAM khAta karavuM. che vAvI vAva) ne
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vistAreNa samaM dairye dviguNAvadhi ceSyate / ekabhUraSTa haste syAd dazavRddhayA punastataH // 41 // gharanI kahelI pahoLAIthI sama=sarakhuM lAMbuM ghara karavuM ke savAyuM ke deTu ke bamaNA sudhI lAMbuM ghara karavuM. je ATha gajanuM ghara heya te eka bhUmi (majalA)nuM ghara karavuM. bIjI bhUmi (majale) na kare. nava gajathI daza gaja payatanA gharane be bhUmi majalA karavA 19 thI 28 gaja sudhInA gharane traNa bhUmi (majalA) karavI. e rIte anukrame daza gajanI vRddhi upara eka eka bhUmi vadhAravI. 41 / bhUmi-majalA-pramANa eka bhUmI dvi bhUmIca tri bhUmI bhavanaM nRNAm / tatparaM bhUpatInAM ca navaikAdazabhUmikam // 42 // eka bhUmi, be bhUmi ke traNa bhUmi (majalA) sarva lekone karavA. tethI adhika bhumi pAMca, sAta, nava, ke agyAra parvatanI bhUmi nRpati-rAjAone karavI. rAjamahela pAMthI agIAra majalA sudhInA karavA. 42 ekAzI padano vAstu puSya a6 vita hAra mukavuM gRha ThAra mukavu brahmA cama bhilloTa gaMdharva mukhya bhRga nA ! bhRga ga | pApa | zera asura + varUNa puSya sugrI | nadI ; pita DhiAra mukavuM
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana- pita " ja - ~ dvAramAna saptatiSaSTi paMcAzada vyaashstmitaalH| mizritaH bhavanadvAro deyo vyAsastadardhataH / / 43 // * zIttera AgaLa UMcuM gharanuM dvAra uttama sADa AMgaLanuM madhyama ane pacAsa AMgaLanuM dvA2 kaniSTha jANavuM. te dvAranA udayamAM gharane vyAsa jeTalA gaja hoya teTalA agulA dvAranA vyAsamAM umeratAM je jANavuM. tathA madhyane kaniSThamAM vadhAravAthI deSa nahi. dvAranA udayamAnathI ardhI hArane vyAsa (pahoLAI) upara kahela AMgulathI vadhArelA hoya te tenA ardhA jeTaluM paheluM dvAra karavuM. 43 __vAmeM dakSe kramAnmadhye narAzvegRhe zubham / kSetrAMkabhAjite dvAraM krUrasthAne vivarjayet // 44 // manuSyanA gharanuM dvAra garbhathI DAbI bAju mukavuM. azvazAlane jamaNa tarapha ane hastizAlAne garbha (madhyama) dvArA mukavuM, te zubha jANavuM. krUra asthAne dvAra na mukavuM. bIje bheDha-kSetraphaLanA nava bhAga eTale 888 cosaThapadanA vAstu devatAnA cosaTha padane vAstu adita '{ x X aula tiyA dIkSA JrI brahmA bhallA I X mukhya 4] nAga bhaMga | rAga | ya | asara vara | mukhya sakhI 1 | na | | cekaDI mUkI che te nava sthAne dvAra na mUkavuM.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAraH 19 bhAgane pI temAM badhA devAnuM sthApana karavuM. temAM zubha devatAnA sthAne dvAra mukavu. krUra asthAne dvAra na mukavuM, 44 jayaMta iMdravitatha upadvAre gRhakSate / varuNe puSpadaMte ca some bhRllATake tathA // 45 // ekAzIpadana. vAstunA padma sthAne dvAra mukavAnu kahe cheH jaya'ta, iMdra, ane gRhasthata, varUNu, puSpada Mta, sAma ane bhallATanA e ADe padmanA sthAne suLadvAranI bAjunA nAnA dvArane upaDhAra kahe che. 45 iMdre gRhakSate puSpadaMte bhallATake tathA / dvAravedhaM tyajetkoNe staMmbhe kUpe surAlaye || dakSiNe zrUyate dvArAnavedho dviguNAntare // 46 // indra. vitatha dvAra mukavu. vAstunA padanA IMdra, gRhakSata, puSpada Mta ane bhallATanA pade dvAra vedha tajavA khuNA paDatA hAya, sta la ke kuvo ke devasthAna Adi dvArA sAme Ave te te vedha tajavA. sAMbhaLavA mujaba (bIjA AcAryanA matamAM) dvAranI jamaNI khAjI ke dvArathI bamaNA atare (dvAranA pramANuthI bamaNA aMtare) vedha utpanna karanAra padAthI hAya teA vadha lAgate dvArA khaTakIdvAraM SoDazAMzamagho hyadhaH / nathI. 46 saptaharastAvita paMca pratoyA viai re ! 47 | mukhya dvAra teTaluM UMcuM huMya tenAthI parasALanuM dvAra bArazAkhanA soLamAM bhAga jeTaluM nIcuM mAMDavuM. paNa uttaraga eka sUtramAM rAkhavA. pachI tethI khaDakI dvAranu taLagaDha eTaluM nIcuM mukavu. ane te khaDakInu dvAra pratAthathI zerI-peALathI pAMca sAta nava hAthanA viSaya hastanA 'tare rAkhavI. gharanA udayanumAna SaNNavatyA yugAzItyA dvisaptatyaMgulairyutaH / vyAsasya SoDazo bhAgaM stadavadhi maMdirodayaH // 48|| 14gharanA udayanA traNa bheda channu AMkula, ceArANI AMzula, ane hetera AMzula, ema uttama, madhyamane kaniSTha mAna ubhI jANavI. 48 14 (1) drAranA udaya. gharanI pALAinA jeTalA gaja heya teTalA AMgulamAM ATha Agula meLavatAM je thAya thAya teTalu gharanA dvArane udaya-mAna madhyamAta ane 50 gula umeratAM kaniSThamAn 70 AMzula umeratAM jeDa mAna. (2) matsyapurANamAM drAdayanA daza prakAra bheda kahyA che. pa. mAMgalathI, 140, 130, 120, 110, 18, 190, 116, 19 ane 80 AMzula e prakAre dvAreAyanA daza bheda buddhImAna zA pIe jyAM ghaTe tevA udayanuM drAra karavuM. (3) dharanA vyAsane seALamAM aMzamAM traNa hAtha umeravAthI madhyamAnanAdAranA udaya jAsUve,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ji. sUtradhAra-maMDana-viracita paMyAzai bharbhAjite tasmin vedikA bhAgato bhavet / mattavAraNa mekAMzan tAvedAMzataH zrubhA // 49 // gharanI udayanA mAnamAM pAMca bhAga karIne uMcAI athavA ubharNa athavA eTavaNuM ane vedikA eTale madonmata hAthI jenI dekhAtI pagathInI AjubAju mukAtI eTalIe te. matavAraNanA udayanA cothA bhAge namaNu karavo. 4 udaye navabhibhakte ekAMze padakuMbhike / bhAgArdhe bharaNaM zIrSa madhyaM staMbha SaDAMzake 150 // gharanA udayanA pATaDA mathALethI nava bhAga karavA, temAM eka bhAga kuMbha, cha bhAgane thaMbha, bharaNuM aTadhe bhAga ane sarU adha bhAga ane meka bhAgano pATa-pATaDe jANa. pa0 udambarasamAkAryA kubhikA sarvato vudhaiH| . madhya uccagRhaM zreSTha bhAgoccaM na zubhAvaham // 51 // gharanA dvArano uMbarone kuMbhI eka sUtramAM buddhi mAna zilpI zrI rAkhavAM. gharane madhya bhAga-jarA uMce hoya te zreSTha jANavuM. parasALa gharathI nIcI gharanuM taLa uMcu ke rAkhavuM AMgaNA karatAM parasALa UMcI ane parasALa karatAM oraDe UMce rAkhave, e vRddhone mata che. pa1. bhUmeH padasya vedAntaM pNcaashiityaaNgulodvyH| dvidhaMgulA bhavet buddhi vidhekotaraMzatat // 52 // gharanI bhUmi thakI pATanA piTA sudhInI uMcAInA 85 paMcAzI AMgula udaya rAkha. tenI vRddhI abe Agula karatAM 101 ekoeka AMgula sudhInA nava bheda kahA che. 85 87" 89" 91" 93 95" 97 999 101" AMgula ema nava bheda udayanA jANavA. para hArodayana vIju yAna SaTcatuHpacamAMzena tadAdhodvArapeTakam / acchAyAna kartavyaM zobhanaM vA kalAnidhim // 5 // gharanA udayamAM che, pAMca ane cAra bhAga karavA. temAM cAra bhAgamAM eka bhAga upara rAkhI bAkInA traNa bhAga udayanuM dvAra karavuM-pAMcamA bhAgamAM eka bhAga upara rAkhI cAra bhAganuM udayanuM dvAra karavuM ane cha bhAgamAM eka bhAga upara rAkhI pAMca bhAga kAThaya rAkhavuM, pa3
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAra: dvArArdhenAM tribhAge na dvAraM jAlAgavAkSayo / dIrgha hInaM ca prakartavyaM samasUtraM ca mUrdhani // 54 // 1paDhAra udayanA traNa bhAga karI eka bhAga jALIyA gavAkSa gokhalAnuM mApa rAkhavuM, dvArathI tenI UMcAI hIna thAya para Mtu upara utaraMga badhAM samasUtramAM rAkhavAM. 54 paMcahastAditaH zAlA yAvata hasta trayodazaH / 21 eka zAlAdito gehUM paryaMta daza zAlakam ||55 // pAMca gajathI tera gaja sudhInI zAlA karavI (iMDa karavA) ghara eka zAlAthI daza zAlA SadhInAM karavAM. zAlA eTale khaMDa athavA eraDA. papa argalA gRhavAmAMge kapATaM gRha dakSiNe / dIyAlayoser tulyo dakSiNAMge varapradaH // 56 // gharanA dvArane eka kamADa heAyate ghaNI jamaNI tarapha kamADa karavuM alA (bhegaLa) ghaNI DAkhI tarapha karavI. dIpAlaya (dIvAnuM cADuM) alAnI jema DAkhI tarapha (tevaDuM UMcu) nahiM paraMtu dakSINumAM rAkhavu te zreSTha gaNAya. pa nAgadaMto dvAra samo zAlAyAM vAma dakSiNe / ekastu dvAdazAMzena tasmAd sArddhaM dvitIyaH || 57|| nAgadata-(narajI) dvAra zAkhAnA utaraga ToDalAnI barAbara rAkhavA. ane te gharane DAbe pAse ke jamaNe pAse karavI. eka dizAmAM khAramAM bhAge eka khuTI mukI pachI aDhI aDhI bhAge khIjI mukavI. nAga ta eTale khuTIe, pacha paTadAru paMca saptanavAM zaistu daiyai dvitri navAMzakaiH / samAno madhya padaHsyAcchAlAyAstatsamakSAH ||28|| gharanI laMbAInA pAMca bhAga karavA, bhAga be bhAga madhyamAM (SaTa dAru) mAjImAM doDha doDha bhAgamAM khInnumA je gharanI sAta bhAga karatA madhyamAM traNa bhAga ane ne nava bhAga kare te! madhyamAM cAra bhAga karI bAjumAM aDhI aDhI bhALa rAkhavA madhyapadanI samAna zAlAnI uMcAI sarakhI rAkhavI. 58 zAlA liMda pramANa paMcabhAgadvayaM kRtvA saptabhAga tryaM tathA / catvAro nava bhAgazca zAlAliMda pramANataH // 59 // (pa) gharanA khArI khAraNA kabATa jALI e sare. dAranA utaraMga vADhe samasUtra eka sUtramAM rAkhavAM, yAM nIcAM karatA doSa hajuve.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-birazita gharanI jamInamAM zAlA (ghara) ane pratizALA-(parasALa osarI) rAkhavAnuM pramANa kahe che gharanI jamInanI uMDAInA pAMca bhAga karI traNa bhAganI zAlA (ghara) ane e bhAganI parasALa karavI. je gharanI jamInanA sAta bhAga kare te zAlA cAra bhAganuM ane parasALa traNa bhAganI. ane je nava bhAga kareto pAMca bhAganI zAlA (ghara) ane cAra bhAganI parasALa rAkhavI. 59 kASTanAguNadoSa gRhaM kASTaM tyajaM ciMcA akSaM sakSIra kaMTakam / nivaM dagdhaM svayaM zuSkaM caitya devAlayodbhavam // 6 // gharamAM vAparavAne tyAjya kASTa, AMbalI, baheThA, dudhALAM, kaMTakavALAM, lImAM (bakAma lIMbaDI) baLevuM vRkSa ke pitAnI meLe paDI gayeluM vRkSa, ke pitAnI meLe sukAI gayeluM vRkSa citya (smazAna) pAsenuM ke je vRkSamAM devanuM sthAnaka hoya tevA vRkSanA gharamAM vAparavAM nahi. (pakSIonA jhAjhA mALAvALuM vRkSa na kApavuM. 60 zaMsaMti zAkaM madhuyaM sajazAlaM ca khAdiram / / panasAzanA hAridraM devadAruM zirISajam // 6 // sAga, mahuDo, sajI (akSaNa) zAla, khera, panasa, azanalIo (ayana lAkha) haLadara, devadAra zirIra (sarasaDe) eTalAM vRkSene gharamAM vAparavA mATe vakhANe che. 61 zrIpaNI zizupAnyA tiDakI caMdanArjunai / pataMga rohiNI lAMghra sArA anye'pi zobhanAH / / 62 // kASTArthe paMcakra tyAjyaM zAkhAM pazcima yAmyata / dvayaika kASTajaM zreSTaM bahubhirbhayadaM gRham // 63 // sevana zrI paNa (kAyaphaLa) zIzama, yAsI (?) TIMmarUM, caMdana, sAdaDa, akavRkSa pannADa, rehiNI ledhara ane bIjAM sArAM kASTa gharamAM vAparavAM. kASTa levA jatAM (vanayAtrAmAM) paMcakamAM na javuM. temaja pAchaLanI ane DAbA bhAganI DALI be na levI. kASTa zarUmAM ghaDatAM. ghara para pATaDe, mobha ke zAkhA ubhI karatAM paMcakamAM na karavuM. 62-63 kASTanI zAkhA (uparano bhAga) pazcime ke utare rAkho. gharane vize eka jAtinA ke be jAtinA kASTa vAparavA paNa judA judA kASTa vAparavAne doSa kahyo che 63 (16) sAga zALa mahuDA sarga (akSarava), khera biA eTalA vRkSanA kA eka gharamAM bhegA heya agara temAMthI game te eka veDhAnA kASTa ghara vAparavAM te zreSTha che. tathA sarala= vAra. arjuna vRkSa sAdaDa, panasa. zrI paNa kA zIzama haLadaro caMdana suratarUkAyevRkSa AMbe padmAMka TIMbara eTalA vRkSanA kATe eka dharamAM bhegAM vAparavAM nahi. paraMtu AmAMthI game te vanatinAM eka ja eka ja jAtinAM kATa vAparavAM.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sopAna ArohaNArtha sopAnaM kartavyaM sRssttimaargtH| dvAdazena sarvAsu isvAUcauMrdhabhUmayaH // 64 // ghara jamaNI tarapha dAdara sIDI sRSTimArge caDAya tevI. nIcenI bhUmi-majehAthI uparanI bhUmi-majala bAramA bhAge nIcI ubhI karavI. dAdarane be bAju karAdAra ( kaTheDe) kare. 65 bhitimAna tulAdhastAtyaje dvAraM pAdAyastAcca zobhanam / bhittirvezma kAzena tatpAdairdhe ca hInakA // 65 // 1dvAranI madhya garbhe utaraMgapara tulA pIDhIyuM ke pATa na mukavA. (dvAranA utaraMga para lIdhA pIDhIyA ke pATa mukavA nahi) paNa kadAca sIDInAM pagathIyAM nIce dvAra AvatuM hoya li vadhe nahi. gharanI paheLAIne pramANathI raLamAM bhAge dIvAla (bhIta)nI jADAI karavI te uttama tenAthI cothA bhAgehIna kare te te madhyAmAna. 65 digmuDhaM varjayelprAjJaH puraprAsAda maMdiram / dIpe sUtraM dhrubaikena dikasAdhanamidaM zrubham // 66 // 18nagara, prAsAda, rAjabhavana jaLAdivAsu catura zilpIe dImuDha na bAMdhavA dizA sAdhana rAtrIe karavuM. dhruvane tAre barAbara uttara dizAmAM rahe che. pAMca ke sAta divA dhruvatArAnI sIdhI lITImAM Ave tema ghaDA goThavI te upara karavA. pachI eLa laI laI oLaMbAnuM sUtra, divAonI yeta ane dhruva ekasUtramAM dekhAya tevI rIte goThavI (17) rAjavallabhamAM bhIta jADAI. pAMca hAthanI zAlAne cauda AgaNe jADI dIla karavI kaDI che (18) tA. 21mI mArca ane tA. 23mI sapTembaranAM dine sUryodaya zuddha pUrva dizAmAM uge che. te pramANe dIzAmAM sAdhana jANavuM varSamAM be ja divase zuddha dizANAM mRdaya thAya che khUlI bhUmimAM nagara-jaLAzraya ke rAjabhavana ke devaprAsAda banAvavAnuM hoya te te ghaNu anukuLa rahe. paraMtu zaheranI sAMkaDI nIyukta jamInamAM dizA sAdhana karI dhuvamAM sAdhavuM muzkela bane che. jo ke apavAda zipazAstromAM ApelA che. jemake : pUrvottare dizAmuDha-mUDhaM pazcimadakSiNe tatramUDhaM amUDhaMvA yatratirthasamAhItaH pUrva ane uttara dizA vacce trAsu hoya te pazcIma ane dakSiNa dizAe ema trAMsu hoya te doSa nathI. vaLI tIrtha rUpa mAnavuM. siddhayatanatIrtheSu nadInA saMgameSu ca / svayaMbhUbANaliteSu tatra doSo na vidyate // siddha purUSanA AzramamAM, tIrthamAM, nadI ke samudranA saMgama sthAne svayaMbhu bANanA sthaLe dIgnehane doSa lAgato nathI. vaLI kahyuM che ke baLe su vite vAstu zeSa ja citte ! junuM ghara ke maMdira dImukha hoya to te ja sthitimAM tene jIrNoddhAra karavo ja nathI lAgato.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra8 sUtradhAra-maMDana-vicita jamIna upara oLaMbAthI TapakuM pADavuM. pachI divAo ane te TapakA vacce lITI karavI te uttara dakSiNa rekhA siddha thaI. pachI kapAsathI te rekhAne lITIne trijyA kalpI ane cheDethI vRtta karavAM. A be vRtta jyAM eka bIjA ne chede te be biMdu vacce lITI karavI. te pUrva pazcima rekhA thAya. A vAstavika disAdhana che. 66 3 vAtuM catuHSaSTipade vAstu mekAzItyA zatena ca / pure rAjagRhe hamye prAsAde maMDape'cceyet // 67|| 848 cosaTha padane bhadraka vAstunuM nagara, jaLAzrayanA kAryamAM pUjana karavuM. 949 ekAzIpadanA kAmada vAstu nagara, rAjagRha samasta guhAmAM pUjavo. 10x10 sepadane bhadraka vAstu prasAda ane maMDapanA kArya pUjave. hajArapadanA sarvate bhadra vAstu mahAmerUprAsAda yajJa ane moTA liMga sthApane pUje 747 ogaNI pacAsapadanAM marIthI vAstu chaddhAra samaye pujavA vAstukSetra che prakAre kahyA che. 1 corasa, 2 laMbacorasa 3 geLa 4 laMbagoLa 5 aSTabhadraka 6 ardhacaMdra ema racanA yathA sthAne jANavI. 67 IzaH parjanyojayedaH sUryaH satyo bhRshonmH| agniH pUSA'thaktitho gRhakSatoyama stathA // 68 // gAMdhoM bhRgarAjazca bhRgaHpitRgaNa stathA / dauvAriko'dha sugrIvaH puSpadaMto jalAdhipaH // 69 / asuraH zeSa yakSmANo rogo'rhimukha eva ca / bhallATaH sema girayastathA bAhye 'diti ditI // 7 // Ayavatsa Ayazca sAvitrI savitA bhgH| iMdra iMdrajayotasmina rudro varuparudrarAjakaH / / 71 // aryo vivasthAn mitra viSNupUrvAditukramAn madhye brahmAsurAsyeSAM pUjAH sarveSu vAratuSu / / 72 // (848 64) padama vAstunA padanA devene kama nIce pramANe dizAvAra jANu. (1) pUrva 1 IzAna keNuthI 1 Iza, 2 parjanya, 3 jya, 4 iMdra, 5 sUrya, 6 satya, - 7 bhraza ane 8 AkAza (2) dakSiNe 1 agni, 2 pUSA, 3 vitatha, 4 grahakSata, 5 yama, 6 gaMdhana, 7 bhUgarAja ane 8 mRga. (3) pazcime 1pitR, naMdI, 3sugrIva, puSyata, pavarUNa, asura, chazeSa,8 pApayaNamAM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ mavAra ' (4) tare 1 re ga 2 nAga, 3mu ca hai , 5 sema, 6 zaila, chatragaNune 8 diti roTalA. 32 De bAhya paktinA pUjavA dayAna koNa Apa-ApavAM agni keNa, savitA sAvitrI. netratya keNa, iMdra idrajya, vAvyuM keNa, rUdrane rUdradAsa e ATha deve aMdaranA cAre keNanA. pUrvamAM arthamA, dakSiNe vivasAna pazcime mitragaNa. uttara pRthvIdhara. ane madhyamAM brahyA e rIte pIstAlIza deve vAtunA pUjavA. 6872 AhA dIzAmA IzAne carakIdevI, pUrva pilipicchA, agnikoNe vidyArikA dakSiNe jubhA, nairUtye pUtanA, pazcime aMdhA; vAyavya parAkSasI uMre aryamA devI e sarva eka eka padanA bhAge pUjavA. bahAranA aSTabhairave. IzAne bhIma bhairava. parve heta bhairava agni ke tripura auirava dakSINe vetAla bhairava, navA ye agni vaitAla bhairava, pazcime kAlaurava, vAyavya karAlabhairava, uttare agni bhairava, ema aSTabhairava pUjavA. iti vAstu devanA 1 cka vAra marya vireja para adini \ cheng | karyaar | na / kULa jee 1 34Tsa , WtI kubera yIdhara dha uttara vaivasva ! pramA pada gha magTo maitragaNa dAsa udaya graMnarAga As a sUra ! vaDha puSyata | ava naMti ! yAce patanA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ cxc=6 sUtradhAra-maiDama-viva ||ath vAstudevatA bhAganiNyaH cosaThapada 25 // arthamAdhAcaturbhAgA: brahmavedapado bhavet / brahmakarNeSTayugmAMzA / vAhakoNepu sArddhagAH // 73 // zeSA eka padA bAhye svaSTAviMzati devatAH / madhye brahmA navAMzo'sin SaTpadA aryamAdayaH // 74|| dvipadA dhadhye koNasthA bAhye sarthe dvibhaagikaaH| zate brahmA kalAMzeSa vasvaMzA aryamAdayaH // 75 / / bAhya koNeSu sArddhazAH zeSAstu pUrvavAstukt / vAstupUjA vinA vAstu prAraMbhe na pravezane // 76 // ming, imer saya bhUza bhani artha pradIta | mraCAN anitA thA RS Hama sAvika vidhi Y ___e. sA. 56 16 RATE 304 tevata 8 rAma Ind senA | 23dAsa menu abhU22 ! 2g pApa JA-1 padanA bhadrAkSavAstu devamaMdira maMDapa nirmANa kALe pUjo. 14414-149 56 vAstu aya nirmANa pUrA. 32432 hajAra pada sarvate bhadra vAstu merUprAsAda nagara killA mahAliMga pratiSThA mahotsa mahAyajJa samaye pUjana karavuM.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ cesaTha padanA vAstumAM madhyanA brahma cArapadamAM tenA cAre khuNe caccArapadanA babe devatA. ane cAre dizAnA caccAra padanA aryama, vivasthAna. mitragaNa ane pRthvIdhara de sthApavA bAkInA akeka padanA 32 de sthApavA Iti catuSaSTivAstu ekAzIpadanA vAstumAM madhye navapadanA brahma, tenI cAre dizAe cha cha padanA arya. Adi cAra de keNamAM babbe padanA Aya Ayavatsa sthApavA tenA bAhya pharatA akeka padanA cAre dizAnA nava nava devatA sthApavA iti ekAzI padavAstu sopadanA zatapada vAstumAM madhye soLa padamAM brahyA temAM cAre bAju ATha ATha padanA arthaAdi cAra deva sthApavA brahmAnA cAra khuNe doDha deDha bhAgavA Aya-A5tsAdi de sthApavA bAkI bAhya pharatA cAre tarapha akeka padanA daza daza de sthApavA. iti zatapadavAstu ghara maMdira rAjabhavana maMDapa kIllA jaLAzrayA Adi vAstu kamanA prAraMbhe ane praveze vAstupUjana avazya vidhi pUrvaka karavuM. 76 | za | ya | ka | sUrya sarca | pRSa kanara prApta dIni Adha sAvima arthamA 5 6 rAni ! nuonsa savitA prarvadhara || 56 6 6.6 cUMTa muraNya keam vada 6 nAma svara vaMza puSTa pApa
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jUna-rara-pitta svAminAzomavedhasyA tasmAtyaSyohitAthibhiH / catuSaSTipadhe karNe rekhA bhAgA pade pade // 77 // madhye pUrvottare tisratensayAtastu mrmyH| bhiti staMbho ca rekhA to, varjayetkIlikAdikaM // 78 // vAstu. karma, ghara, prAsAda, rAjabhavana, jalAzraya, kilA nAra maMDapa Adi kA nA AraMbhe ke praveze je vAstu pUjA vidhi karavI. pUjAya te svAmIne nAza thAya. te hitArthI yajamAne vAstu pUjana jarUra karavuM. 77 : 3 arayA vAranuM nAma " pabhya - sUrya ti ghaTe 2 si | 3 - / / 3ya che ne ! ra? yara , ", :: ve , - mR. TaT 2 12 mr, (19) (1) bRhadasaMhitAmAM 81 padanA vAstu padamAM vikarNa traNa traNa rekhA doravI tene zI kahI che. tevI che zIrA rekhA thAya. brahmAnA 343 padanI rekhAne vaMza kahe che. brahmanI padane cAraSTra atimarma temaja zIrAnI be rekhAne saMghAta (saMgama) thAya tene paNa atirmamamAM e rIte navasthA atimanA jANavA marmasthAna, vaMza sthAne bhIMta staMbha ke pATa na muka.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa bAstusAra cesaTha padanA vAstumAM pUrva ane uttara ema vikarNarekhA deravI. teo jyAM sUtra saMpAta thAya tene marma kahevA te mama sthAne khuTI sthaMbha ke bhItanA karAthI ya nahi tema racanA karavI. je marma vedha thAya dabAya te svAmI dhanane nAza thAya. te marmavAstuvinyAsa bhuvanapurasurANAM sUtreNapUrvamRktaM / kathita IDa pRthivyAM zobhane ca dvitiye // 79 // tadanumukhaM niveze sthaMbha zIlAropaNe syAt / bhavanapraveza kAle paMcadhA vAstu yajJaH // 80 // iti kSepakaH ghara zahera ke rAjabhavananA sUtra jamIna para 1 cheDatAM, 2 zilAropaNa samaye 3 staMbha hoya tyAM 4pATake mela caDAvatAM pa bhavanamAM praveza vakhate ema pAMca samaye vAstu ya karavA. *_ - 2 * * 1mAM-- * : >>ra = ! ( 1 " rama karatI | Guhone - - 6 6. :: 1 "Uta da * dradAsa rA'! unuz Br's | | ! che - ra|i mI, 1 gi | Kend. FO-SC! :PURA (2) samarAMgaNa sUtradhAra graMthamAM 99 ekAzIpadanA vAtu padanA khuNe khuNAnI rekhAne zIrA hI che 'ami ke vAyavya keNanI vaka vikarNa be rekhAne anuvaMza rekhAM kahI che. IzAnane naiRtyanI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-viracita vakra vikarNa rekhAne vaMza kahela che. brahmAnApadanA padanI cAre ADI ubhI saLaMga rekhAne mahAvaMza kahela che, brahmAnA padanA cAra khuNe saMdhivaMza karatA eka eka pada choDIne vikarNanA cAra khUNe anusaMdhi anuvaMzane saMpAta (saMgama) thAya tene upamama kahela che tevA cAra upamarma makhamAM Ave. pharatA devanA pada upara vaMza ane anuvaMzanI saMyAta sthAne (brahmAnA cAra garbhanA devatApadaM) ATha marma upaje (te cAra upamarmanI bAjue) marmasthAna-vAstunA mukha, hRdaya, nAbhi, mukha be stana A che aMga dabAya te marma vedhane vAstu vidyAnA graMthamAM tene mahAmarma kahela che. saMdhI- rAhya : hari ra ravi riti tirA ye punaH syustadanAnAM proktAste cAnu saMdhayaH / / vaMza ane zIrAnI saMdhi sthAne cAra saMdhi sthAna. ubhama-3thama itAjAdu jAni ni driA dui vAra = = . ! A 1 ja ! dvara , mAvA upara 26 4+4------ ma -- * rana (3) vAstuma mama vaMza ane anuvaMzanA saghAta sthAne upama upaje mahAma-vAstumAM paritAne ekAzI padanA vAtumAM mahAmarma vAstunA zarIramAM zarAo vize anuvaMze saMdhiothI mama ane mahAvaMza kathA kayA sthAne che. tenuM jJAna nIce mujaba che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Part R 1 zIrAdhAtukSetranA khugukhuNe e vikarNa mukhyarekhA (2) mahAza rUkhA madhyanI e ADI phanI rekhA te mahAza tenI cAra rekhA. (3) anuva za zIrAnA samanne tir (ADI) e e rekhA te anuvaza tenI kula ATha rekhAo. (4) ma, zIrA, mahAva'za, nADI vaMza ane anuva'za emAMnA be traNa ke cAra tyAM soMpAta thAya te savila Mgama thAya te sthAnane ma kahela che. tevA kula 56 chappana masthAna 81 padmanA vAstumAM supta sudhinA cevIzama sthAna. e catusUtra sadhinA bannIza saMsthAna (5) upamama padanA madhya bhAgamAM be anuvaMza rekhAne soMpAta thAya te 83 padanA vAstumAM vitra saMpAtanA vIza ane catuHsutra sapAtra sUtra pAMca upamama upaje. cAre dizA. zAonI khAdya bhAgamAM trika rekhAenA saMgamane sadhi kaDuM che. te seALa upasanA namathI paNu smRti oLakhAya che. tevA kula 41 upamana ke mahAma=tima, vaza. anuvaza mahAbha ane zIrA rekhAonA sadhi sthAnane mahAsama ke atimama' kahe che. 81 padanA vAstunA mahAmamAM ATha sthAne Apare che jyAM A sUtro bhegA thAya che sadhI anya graMthAmAM e rekhAonA sa'gamane sthAne sadhi ane traNa rekhAnI sadhine ma kahela che. vAstu vidyAmAM lAMgulanA lakSaNa vize kahyuM che ke be anuva`zanI sadhine lAMgula Clie `mr 5+ *15 sa iza putra eyaMta batti arhati rAje 31 pa HAY mukhya tr na full *** [1-Jer Ku .M <> Uqfee. pUrva kuM E???< 4 20 ' // ZI4 3 Do Sit 3f4 rUpA - ma ** *4YF ARR car C136 yamika mane sUtra J ya anya dera t ma Zaj va Jeff 35 :; t I parvata muvA vi 3 2. | 3131 abhai ghuTaka dilaya $ 1,93 sa Taa tR OM vara sAvara pravara
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 nagarapura pramANa catvArtha'STAdviSTau ca sahasrANi karaipuraH / sUtradhA-mAna-vidhi tanmadhye dazadhA proktaM vRdhyA hasta sahasrataH // 81 // nagara puranuM pramANu hajAragaja, ATha hajAra gaja, seALa hajAra gaja RNuvu'. temAM za prakAra kahyA che. te jeSTa, madhyamane kaniSTha pramANe mULa bheda traNa, sahasra cAra prathamathI vRddhi pAMca sahasra ane sAta sahastra pramANu kaniSTha, pachI ATha sahasrathI nava daza, agyAra, tera e rIte graMrthAntare kahela che. nagara savAyuM lAMbu tathA deDha sahasra lAMbu; athavA aSTAMza AThame bhAge sADA cAra lAMbu karavuM. e rIte ATha hajAranuM madhya pramANu karavu. tema soLa hajAra gajanuM pura e rIte vidhathI jANavuM'. 81 aSTAdazapada sAddhA rAyataM bAsamAMzakakai / grAmaH purArdhato'rdhe'rthe kheTaM kUTaM ca kharbaTam // 82 // 2 puratu adha grAma; grAmanu ardho kheTaka kheTanuM a phUTa: phrUTanuM adha khaTatu pramANu jANavu, 82 (4) apAnitasUtra mAM 81 padanA vAstumA 1 vaza vAstunI pUrva pazcima madhyanI ubhA traNe rekhAe 2 upavA----vAstunI uttara dakSINanI madhyanI traNa rekhAo OM zIta- -vAstupadanA tiMga khuNAkhuDDAnI be rekhA ane puSpadaMta yama IMdra sUrya bhallAvarUNa gRhakSatatA padane chedatI tigU cAre rekhA tema kula cha zIrA. 4 mahAma vAstupadanA cheDAnA putra madhyagarbha upavaza rekhAnA sa`pAta sthAne temaja brahmanA padanI cAra khuNe lAMcalane mahAma upaje, lagulatyAM cha sutronA saghAta sudhi thAya te lAMgula: zIrAte lagatA cha sutronA saMpAtane paNa lAMgula kahe che. mahAmarmane lAMgula paNa kahe che. cAvIza lAMgula hAyate vAstunA karatAM eka padanA sadhi sthAne jo heyA te 24 lAMgula thAya. 5 padmaka--buddhanA madhyanA ATha sutro bhegA thAza te padmaka huM zUla--trizUla brahmAnA pada bahAranA cAraNe trizula 7 vajraka brahmAnA padanI trAMsI e rakhAe e vajraka (20) samAnasUtradhAra ane brahmAMDupurANamAM nagarAdinA mAnapramANa kaLyAM che. temaja te pratyeka vacce keTalu aMtara rAkhavuM te paNa kahyuM che. amara zerAAM sAta nAmeA ApelA che. 1 pura ra purI 3 nagara 4 pattana 6 sthAniya cha nigama. 5 puTabhedana mAnasara graMthamAM A! prakAranA nagara kahyAM che. 1 rAjadhAnI 2 nagarI 3 pura 4 nAgarI 5 kheta 6 khavaTa 7 kubja 8 pattana citrAmamAM koI mahAnagaranA parAne dajJa kahyuM che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ **** jIvadaSamAM nagara racanAnuM mULa AveluM che. temAM gehamAMthI hAdi, temAMthI bahugAmI kayavahAra sthAna, temAMthI purI, temAMthI nagara, temAMthI padana, te pachI bhede zanI rAma rAma brA nigama bhane puTamedanam-ekavipravarAgAraM tataHkuTumbasamandhitam / pakayoga bhavednAma tadbhUyAyatanAvRtam // A mizanamAM paMdara nagaro prabhAde ApelA che. tenA kAra, pada, vi yAsa, mAga, devAyatana, ThAra, gapurama, prAkAra, vasatI, ane jaLAzrayanA bheda kahIne tenA virUponAM nAme nIce pramANe ApelAM che. 1 daMDaka 4 pama (pamaka) 7 kArmupha 10 parAga 13 kuMbhaka 2 sayetobhadra 5 svastika 8 caturbhuja 11 zrIpratiSTi 14.zrIvarasa 3 naMdyAvarta 6 prastAra 9 prakIrNaka 12 saMpatkara 15 vaidika saha34 ma pAsa 5naMda __ vidhAdarA naMdAta 6 praya kAlA parvatamastaka diyara Togg AkAra aparAjitra pAM kahelAM vIza nagaronAM nAma ane svarUpa zubha NavAM. kama nagaranuM AkAra krama nagaranuM AkAra kama nagaranuM nAma nAma 1 maheMdra corasa 8 svastika adAsa 15 somA 2 sarvatobhadra laMbacorasa 9 pAdaDa AtadIpAghaDIpane 16 dharma 3 siMhAvalokana -- 10 jayaMta yathAkRti 17 kamI ja vArUNa laMbagoLa 11 zrIpura eka killAvALuM 18 zukra 5 naMdAvarta svastikAkAra 12 riSadamana be kilAvALuM 19 pauruSa 6 naMdAkha mukeza 13 snAha parvatanI kakSe 20 sAMprata 7 puSpaka aSTadalapu.pAkAra 24 divya parvata mastake nadInI uttara nadInI dakSiNe nadInI pazcime nadInI pUrve purUSAkRtinagara jenI be bAju nadI hoya
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-vicita , praNavpurANa mujaba laghunagara eTale samatala bhUmi para ke saritA taTa para hoya ke vanaprade zamAM ke nAnA pahADanI pAse vaseluM hoya ane vizeSa karIne zilpavarga ane anya kArIgara vargane nivAsa heya ditya-tene dhULano keTanuM kahe che. zivatvam mAM kahyuM che ke kalA kalApene kAraNe adhika samRddha thayuM hoya to tene rAjavA-navAra kahevuM. 6 ne mana mAM grAmanuM ardha kahyuM che temaja jIda ne mokana TAi paNa kahyo che. ka-zivira chAvaNI, senA sthAna. di2 mAM baso grAmanA rakSaNArthe durga kahe che. 8 sthAnI-nAmaka nagara mATe jApaja arthazAstra mAM durga kahyo che ane 800 kAmonA emAM sthAnIya nAbha durga kahyo che. mathakama ne ripatramAM saritA taTa para athavA parvatIya talATI (taLeTI) pAse jyAM satyArtha sthAna ane rAjanuM upavyavahAra (daphatara) sthAna hoya tene sthAnIya kahyuM che. 9 ku. saritA taTa ke sAgara taTa. baMdara-(5) 10 cari parvatonA madhyamAM araNyaka nagara, e daMDathI pAMca daMDa sudhInA pramANanuM nagara. 11 nijhAma-cAra-meTA nagaranI vacce zipionI vastIvALuM nagara, kasa kahevAya tevuM - pramANa nagara ane grAma vaccenuM samAja sUtradhAra mAM kahyuM che temAM zilpi varga pradhAnya rIte uparAMta cAre varganA loko paNa rahe. kahyuM che. temAM nijamano paryAya zabda DhacAra 12 i-vida6. vidyA sthAna ane saMta bhikSukanuM sthAna brahmacArI vidyArthIonuM adhyayana avasthA saMsthAne. AcAryAdinAM sthane ciMtana bhajana sarva darzana abhyAsa sthAna. khAdyapeya khuNa prabaMdha yukta sarva vidyAnI nagarI. Azrama sthAna, bhaDa sthAna. draSTAMta tarIke nAlaMdA, takSazilA sAranAtha vagere. zilAratnam nA kartA zrI kumAre tene prAkAra ane kSA prabaMdha sAthenuM vidyA AzramanuM nagara (ma.) kahyuM che. samaur sUtradhAra . 28 rAjapura prAra 1 sajadhAnI-nagara 5 rAjadhAnInuM upanagara jatana 7 naSTa pazu samuhanuM sthAna 2 nagaranI zAkhA-karvata 6 jyAM samRddha A bhavano rayA jene nesaDA kahe che. 3 karvaTathI nyuna-nigama hoya ane vyavasAyayukta 8 rTI tarUghAsane pApANadizA 4 nigamathIbyuna-grAma heya te pura bharapurabhAgamAM kuTira, paDI ( g ) vasAvI bhIla, cAMDAla, zikArI loko vasatA hoya te. 9 "ja 59lIthI nAnI hoya che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAraH puruSa 11 parvata nahalA TI 11 15 dharma pura dakSINe nadI 16 mahAjaya ? zrI nagara nagara zakrapura 13 1 ane draviDa graMtheTamAM bAra prakAranAM nagarA kahyAM che. 1 nagara, 2 rAjadhAnI, 3 pattana, 4 du, 1 kheTa, 6 kharcaMTa 9 zibira 8 sthAnIya 9 droNamukha' 10 kATayukilana, 11 nigama, 12 ma--vihAra 1 nagar-jemAM pApaNa ke pAkI ITomAM bhavatA hAya. dunA cAre bhAjInA dvArA para gepurama DAya. vANija vyavahAranuM keMdra hAya, aneka kRtinA lAke nivAsa karatA heAya. aneka zipoyaccha vasatA hAya, ane sa prakAranA zreSDa devAlayeAte, udyAna nArAyo hoya te nagara kahevAya. nagara kamala pura 14 pazcima nadI cha sne uttare nadI 35 svastika 20 2 rAnnayanI rAjazAsana (hArTakA) sIDa hoya tene rAjadhAnI kahe che. rAjA sainya sAthe rahetA haoNya temaja prAkAra killAthI rakSAyeluM heya. killAnA mukhya dvArA paTa geApurama hAya. sava deva devIe AyatA hoya, rAsAda, udyAna, jaLAye moTA mAryAM hoya, sarva jAtinA lokone avara javara DrAya vyApaka vyApAra hoya te rAjadhAnI kahevAya,
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuda sUtradhAra-maMDana - viracita pure grAme tathA kheTe kUTe ca khaveTaM kramAt / mArgAH saptadazAMkeSu trayodazanavaca dizaMprati // 83 // pura, grAma, kheTa, phUTa, khaTane mA-rastA mATe ThaMDe che. je jeSTha nagarane sattara mA, mane tera mA` ane kaniSTha nagarane nava mArgo (ADA ubhA karavA, daza daze pratimAge traNa ke e galI karavI. 83 tridhA brahmapuraM hastai hiMsArdhaka sahasrakaiH / kalArka vabhAgaiva jyeSThaM madhyaM kaniSTakam // 84 // brahmapuranA traNa bheda prathama e hajAra, bIjo doDha hajAra ane trIjo eka huMjAra gajane jANavA, vaLI tevA ekanA ATha bheda jepTa, madhyamane kaniSkanA jANuvA. 84 jyeSThe saptadazaproktA mArgA madhye trayodazaH / kanIyase natra mAnaMtu poDazArka nakhaiH kare ||85|| jayeSTha nagarane sattara mA (ADA ubhA) karavA, thadhyamAna nagarane tera mA ane kaniSTa nagarane nava mArga (ADA UbhA) karavA. te mAnA vistAranuM mApa kaDe che reSTha nagaranA mArga vize gaSTa vistAra, madhyane seLa gaja vistAra, ane kaniSTha nayane khAra gaja vistAranA rAja mArga karavA, 85 pUrvA brahmaNA yAme kSatriya madhyatovizaH / zUdrAsyuH dhanadizAyAM vAruNyAM ca jalAzayAH ||83 // zilpiraMgakarAIze vItajjIvino'tyajanAH / nairRtye zauDikA vezyA vAyavye lubdhakAdayaH // 87 // kauTilya ane zukranA mata mujba rAjadhAnInI AkRtI suMdara ardhacaMdrAkAra: vRtta ke samacArasa hAya prAkATa killAne bhI'teA ane parikhA (khAI ) thI Avrutta hAya vibhinna prajAe anukuLa hoya rAjadhAnI kahevAya 3 pattana (puTamena) rAtanuM upasthAna te khuMTa bhedana zrIma ke zIna kALamAM jyAM rApIDa heya te pattana. rAjavyavasAya ate vANijayanuM kendra hoya te puracaMdana mAnasAra ane manuSyAlaya ca'trikAnA kathana pramANe sAgara take saritA taTa paranuM baMdara hAya vizeSa karIne vANijya vizALa rUpe thatA DAya te patana kahevAya. kauTilya arthazAstranA pattana tathA paTTananAM be rUpA kahyAM che. 4 duH-zabda kAvyakrama-puranA artha durga. adhisthAna, iMTa tathA rAjadhAnI kare che. abhyaMtara vastInA vasavATanA cAre tarapha durgaM hoya. tema nagaranA bAra prakAranA mayata ane mAnasAramAM kahyuM che. 5 kheTaka-phruTa nagarathI ApramANa viSNubha pramANanu` ke te nagarathI eka yojana dura hoya, nagaranA mArgo 30 dhanuSya paheALA hAya ne kheTakanA mArgo vIza dhanuSya vistAranA heAya.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ i: A grahane vize pUrva brAhmaNo vasAlavA. dakSiNe kSatriyane, zaheranA madhya bhAgamAM vaizya Drone uttare, vasAvavA. pazcime jaLAzayeA karAvavAM. zilpIne roMgATI ke saMdhADAnuM kAma kare te kaDiyA, chIpAne, izAna keNumAM vasAvavA, agni sakhI kAma karanArA tathA atyaja jAtine agni kALuM, naiRtye dhUtakAra tathA vaizyAne vAcana kANe zikArIone kasAvavA. 86-87 ''' prAkArasyodayaM kuryAdekatripaMcaviMzatiH / stara fatara vANamArgavirAjiteH // 88 // prAkAra=kATa=killAne udaya ekavIza tevIza te paccizagajane eTale jyeSTha madhyamane kaniSTa mAnanA kepTa karave. udayane adha vistAra (jADe! pahALe) karave temAM uparanA bhAgamAM khANuM mA amuka amuka aMtare rAkhavA, 88 tadrthye kapizIrSANi aSTamAMzatarANi ca / hter tulA vA vidyAdharyo'pi koSTakAH || 89 // ullAne upara kAMgarA ATha ATha AMgaLanA aMtare karavA,killAne bahAra khUNA geLa buraja kaThAvALA geALa temAM aMtara ceArasa kAThA karavA. tenu vidyAdharI nAma jANyu (jIranI aMdaranA keDAne vidyAdharI kahe che.) 89 vRttaM vRttAyatASTAtre aSTapatre yavAkRtiH / svastirka puruSAkAraM durgamityAdi saukhyadAsa ||10|| du` killA, gALa, lakhagAMLa, aSTAsa, aSTapatra, puSpAkRti ane yavanA AkAranA svastikAkAra purUSAkAra durgA haiAya te te sukhane ApanArA jANavA. 90 trikoNaM rasakoNaM ca ekAdvizakaThAkRtiH / vajra trizUlaM vaikarNa purANi ca varjayet // 91 // je nagarane kille 1 trikeNu, 2 chaThThAsane 3 keNu 4 eka ke be joDIyA gADAnA AkAravALA 5 vajAnA AkArane 6 trizUlAkara ke cha vikarNa e sAta AkRtinA keTa vALAM nagara tajI devAM vika eTale sAmasAmA khUnnura eDanArI rekhA eTale cAkaDI pADanArA AkAra DAya tevA 6 91 zobhitaM nagaraM kArya prakAra gopuraiH / prAsAdanagarodhAna kIrtistaMbha jalAzrayaiH ||12|| je nagara TATa dukAnethI killAthI ane tenA daravAjA gepura, pALe, devama diza, rAjaprAsAda, udyAna, agiyA, kIrtista Mbha ane jaLAsayA vAva, kuvA, taLAvAthI zelatu
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-pita heya te zreSTha jANavuM. eka be ke traNa mALanA katistaMbha caturmukha gavAkSethI bhatuM nagara zreSTha jANavuM, 92 puri bojhatha katAra guroradholaghuyaMse tpUrvazeSayathopari / gurubhiH pUrayetpazcAdyAvetsarvalaghurmavet / / 93 // 2 prathama cAra gurU pachI bIjAmAM pahelA gurU taLe laghu. bAkI AgaLa heya tema gu mukavA. jyAM sudhI sarva laghu Ave tyAM sudhI. karatA javuM. (21) 1-dhuva-s ss S prathama rupamAM cAra gurUnAM cihena mukavA 2-dhAnya- S s s-bojA rUpamAM adya gurU nIce ladhunuM cihna mUkI pachI traNa gurU mUkavA 3-jaya ! -trIja rUpamAM Adya gurU pI laghu ane chellA be gurU 4-naMda-11 SAthA rUpamAM prathama be laghu 5chI be gurU 5-khaTa- 5 1 -pAcamA rUpamAM be gurU pachI eka laghu pachI gurU. 6-kAnta- 5 | S-chA rUpamAM prathama ladhu pachI gurU, pachI laghu chelle guru. 7-manorama-s !! -sAtamA rUpamAM prathama gurU pachI be laghu chele gurU ke vadhu kA pachI ple gura ghA- dhura 1 DaDaDaDa 2 jaya DA: 6 raara-5 vana-6 phApha kAka [1] [2E | Ea de/ DA vija Is sAvadara saya 13 Ssts SA ra
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ -suvakana | 15-AThamA rUpamAM prathama traNa ladhu 3 pachI chelle gurU, 9-6khanDa Da Da A-navamA rUpamAM traNa gurU pachI chelle laghu. 10-dUrana Da Da -dazamA rUpamAM prathama laghu pachI be gurU ne chelle laghu. 11-vipakSa-DA DA-agyAramA rUpamAM prathama gurU pachI laghu pachI gune chevale laghu 12-dhanadana ! : -bAramA rUpamAM prathama be laghu pachI gurUne chelle ladhu 1-kSaya... s | -teramA rUpamAM be gurU pachI be laghu 14-AkaMda-1 s5-caudamA rUpamAM prathama ladhu pachI gurU ane chellA be lai 15-vipula-Da 1 1 -paMdaramA rUpamAM prathama gurU pachI traNa ladhu 16-vijayanA | -seLanA rUpamAM cAre badhuM tijAra nipA 21 prastAva utpanna karavAnI rIta-dara paMktinAM Agha gurU nIce laghu mUke. te pachI AgaLa jevuM rUpa hoya tema karavuM. ane pachI laghu nIce mArga vadhe tyAM gurUnuM cihna mUkavuM. e rIte jatAM AdyagurU nIdhe ladhu Ave ane AgalA ladhu nIce gurU mUkI uparanI paMkitanAM bIjA rUpo hoya tevAM karatA javuM. chelle badhA vaghu Ave tyAM sudhI karavuM. Ama seLa prastAra thAya che. s A gurUnuM cihna che ane ! A laghunuM ciMhna che. udiSTa-cAra gurunA pUrA kahelA prastAramAM karyuM keTalAmuM rUpa thAya te jANavAnI rIta. udiSTagurU laghunA cAra rUpa para 1, 2, 4, 8 ema eka ekathI bamaNa aMka mUkavA temAM jeTalA ladhu hoya tenA paranA aMkene saravALo karI eka umeravAthI teTalA cuM rUpa jANavuM. .. s. . . AmAM traNa laghunA. 1-4ne ATha maLIne teno aMka Ave temAM eka umeravAthI cauda thAya te teTalAmuM caudamuM rUpa samajavuM. bIju daSTAMta Da Da Da 1 AmAM phakata eka ja laghu che te parano aMka A che temAM eka ume. ratA nava thAya tethI te navamuM rUpa samajavuM. gurU paranA aMko na gaNatAM ladhu paranA aMka gaNIne temAM eka umeravA. nacchanIti-cAra prastAramAM amuka saMkhyAnuM rUpa kevuM haze ? te jANatI rItane nIti kahI che praznamAM jaNAvela ekasama athavA bekI ane viSama ekI te jovuM. sama hoya che A gha laghu maka ane viSama hovAne Adya gurUnuM cihna mUkavuM. te pachI tenuM aradhuM karatAM sama hoya te gurU ane viSama hoya te tenuM ardhajo sama ekamAM na thAya te eka umerIne ardha karavuM jema ke dazamuM rUpa kevuM hoya? te daza sama che. mATe laghunuM cihna karavuM. dazanuM ardha pAMca thAya ne viSama che. tethI prathamanA laghu AgaLa gurUnuM cihna na mukavuM. 15 have pAMcanuM ardha thatuM nathI. tethI eka umeratA 6 thAya tenuM ardha traNa thAya te viSama che tethI gurUnuM cihna mukavuM 5 s te pachI bAkI rahelA traNanuM ardha thatuM nathI tethI eka umeratAM cAra cAya tenuM ardha be sama che tethI vadhu muko Da ema dazamuM rUpa thayuM. e rIte sama aMke aradhuM karavuM ane viSama aMka Ave te tenuM ardhA karatAM eka umerI tenuM ardha karatA javuM te jeTalA gurU hoya teTalA cihno Ave tyAM sudhI vimane sama eka karI ardha karatAM javuM jyAre cAra gurUnA prastAranuM rUpa kahyuM hoya teTalA cihno puAM karavAM. A rIta piMgalanI che, teja rIti gharanA chaMdanA rUpane lAgu thaya kAvya saMgIta ane zilpamAM Tara laghu Ave.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDapa-vina gurUNAmiti vedAnAM prastAre poddshaalyaa| bhavaMti mukhato'liMde laghusthAne pradakSiNe // 94 // pahelA cAra prastAra gurUnA rUpathI seLa rUpa sudhI dhuvAdi gharanAM rUpa jANavAM te. rUpamAM laghu gurU Ave, jyAM laghunuM cihna hoya tyAM aliMda parasALa jANavI gurUnI sthAne zALA eraDo (mukhya) ghara samajavuM. e rIte suSTi mArga jANavuM. 94 dhruvaM dhAnyaM jayaM naMda kharaM kAntaM manoramam / sumukhaM durmukhaM krUraM supakSaM dhanadaM-zayam // 95 // cAra prastAranA gurU laghu parathI seLa gRha upaje temanA nAme 1 dhruva, 2 dhAnya 3ya, 4 na4, 5 ma2, 14ird, 7 manobha.. 8 subhu5 (su145), 8 bhuma , 10 11 supakSa (vi56), 12 ghanada, 13 kSaya, 14 246, 15 vidhusa, 16 vijaya, ye seLa ghara upaje, temAM pa khara. 9 durmukha, 10 dUra, 13 kSaya, 14 AkaMda, e pAMca gRhanA nAma pramANe guNa jANavA. tethI te tajI devA. 5 AkraMdaM vipulaM vijayaM yathAnAma stthaagunnaaH| dhAnyAMce kAMntare'STau ca mukhAliMgyutAni ca // 96 // tadA ramyaM zrIdharaM ca muditaM vardhamAnakam / karAlaM ca munAbhaM ca thyAMkSaM samRddhimityapi // 9 // iti ramyAdigRhalakSaNam pravAmiAMthI dhAnyAdi eka ekane aMtare ATha ghare laI ne te pratyekanA mukha AgaLa eka eka aliMda (parasALa) vadhAravAthI ramyAdi ATha gRha upaje che. ramya, zrIdhara mudita, vardhamAna, kara la, sunAbha, dhAkSa ane samRddha e rIte ADa ramyAdi gharanAM nAme anegai. 86-87 suMdarAdi 16 gRho dhuvAdi madhye padAru sso'shaivpunrgrhaaH| . suMdaraH varadaM bhadraM pramukhaM vimukhaM zivam // 98 // rArthalAbhaM vizAlaM ca vilakSa'mazubhaM dhvaja / udyotaM bhIpaNaM zUnya majitaM kulanaMdanam / / 19 / /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ stusAra 2 dhUvAdi seLa gRhanI aMdara SaTArU (bhItaDAmAM sAmasAmA 24 be be staMbhe para be pATaDI mukAya te che kASTa) karIe te pharI seLa gRha upaje. 98-99 1 suMdara, 2 varada, 3 bhaka, 4 pramukha, 5 vichukha, 6 ziva 7 sarvalAbha 8 vizAla kavilakSa 10 aThThama 11 vaja 12 udyota udita) 13 bhiSaNa 14 zanya saumya) 15 basita 16 kulanaMdana haMsAdi 16 gRho pUryAliMdeSu sarveSu kuryAt paTadArukaM punaH / haMsaM sulakSaNaM saumyaM hayaM bhAvukamusamam // 1.0 // tasmAduttamarocire satataM kSemaM tathA kSepake / covRtaM vRSamucchitaM ca vyayamAnaMdaM sunaMda kramAt // 10 // AgaLa dhuvAdi se gRhe kahyAM che temAM jyAM aliMda kahela che tyAM be aliMka ane aliMgI zAlAmAM be (parazALane mukhya oraDAne) pATaDA nAkhavAthI te yuvAdhinA rUpanA sthAne haMsAdi seLa gRha thAya. haMsa, 2 sulakSA, 3 saumya, 4haya, 5 bhAvuka, 6 uttama, 7 rUcira, 8 satata, 9 kSetra, 10 kSepaka, 11 ukRta, 12 vRSabha, 13 ucchi, 14 vaya, 15 AnaMda, 16 sunaMdana, 100 anuvAda artha upara Apela che. ___ alaMkArAdi 16 gRho agnirakSo'nilezAna navAMzA bhuvanasya ca / karNezAlA laghusthAne bhedAH paMcadazaivAhi / / 102 / / 2chuvAdi grahamAM apaka (oraDI koTaDI) Ave te alaMkArakAdi seLa graha thAya laghu gurU prastAramAM jayAM jayAM aliMda laghu vege upajatA bIjA rUpathI agni keNathI 22 rAjavallabharyA ane sthAne saumya kahela che. 23 vAra eTale gharanA be jarAmAM aradhIyAM badhe staMbha ubhA karI te staMbha para be pATa muke te vidyAre ema che kA' te pardArU 24 gharanuM mukha govALa je dizAmAM hoya te pUrva dizA. sAmAnya lokonA gharamAM AthamaNe eka kare dakSiNe bIjo uttare ane pachI na pRSTha pazcima ema sRSTi mArge prastAmAM laghu Ave te rIte gharane aliMda prastAra Ave e rIte anukrame soLa grahanAM rUpe jANavAM. 25 (1) dhuvAdine apavaka gharanI DAbI tarapha karavAthI alaMkRtAdi soLa graha upaje 1 alaMkRta 2 alaMkAra 2 ramaNA ja pUrNa 5 Izvara 6 mukhya cha sugarbha 8 kapIza 9 durgata 10 rikta 11 imita 12 bhadraka 13 vaMcita 14 dIna 15 vibhava 16 kAma e rIte sALa gRha thAya, (2) uparanA sarva apAvaka vize paTadArU nAkhavAthI soLa upaje.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-bira anukrame laghu gaNIye, pUrve ladhu. agnie, dakSiNe naiRtya, pazcime, vAyavya, uttare che jyAM laghu tyAM karNa zAlA upaje te La mAMhi pUrvanA rUpanI zAlAnuM rUpanA bIjA ? laI te vigate izvarAdi paMdara gRhe upaje - je gharane apavarka karavA kahyuM hoya te buddhimAna zAye gharanI oraDI DAbI karavAnuM kahyuM che iti. alaMkArAdi gRhapaMcadA atha dvizAlagRhANi dvizAlaM kevalaM yugma maghaSaTrArumadhyataH / ekAlide na vimalaM vIryavantaM dvaliMdakam / / 103 // 2 dvizAla gRha kevaLa be zAlanuM kahyuM che. tenuM yugma nAma jANavuM. temAM SaTaddhArU eka aliMda AgaLa kate tenuM nAma vimala. ane be alida karete viryavAna jANavuM. 103 bhAsuraM mukhaM yugmmaDhayaM pradakSiNakena saMyutam / samagra dakSiNokaM dundubhi hamuttamam / / 104 // mu aliMda beu hoya ane dakSiNe 1 ahiMda hoya to tenuM nAma bhA jANavuM. je AgaLa aliMda traNa hoya ane dakSiNe eka aliMda hoya te tenuM ' duMdubhi jANavuM. 104 yAme dakSiNa ekaikaM nAdaM mukha to dvayam / sutejo'liMda saMyuktaM hayajaM maMDapAdhikam / / 105|| jene DAbI ane jamaNI dizAe ekeka aliMda hoya ane mukhe aliMda be : 1 prabhAva 2 bhAvita 3 rUkama 4 tilaka 5 kikina 6 saukhya cha marama 8 yazoda 9 10 bhAsura 11 bhANa 12 sudhara 13 ghAnA 14 kapita 1pa vitaddhi 16 kalasamRd. (3) aparvaka sAthe padArU sahita je prabhAdi ghara kahyAM che te dharonA mukha AgaLa eka alaMda vadhAravAmAM Ave to te cUDAmaNi Adi 16 ghare upade 1 cUDAmaNi 2 prabhadra 3 4 zekhara 5 ukti 6 vizALa che bhUtita 8 hRSTa 9 virodha 10 kAlapAya 11 nirAcaya 12 su 13 raudra 14 megha 15 manamava 26 subhadra e rIte ghavAdi laI eka zAlAnA 104 ekane graha upaje che. (26) vizAla gRha eTale be oraDAvALAM gRhanI judI judI racanA. dizAla gRha karavAnI evI che ke be bhUminA 343 ema ADA ubhA nave para pADavAM e nava padanA madhyenuM pada mUkI bhA. be padonI be zAlA karavI. tathA bAkInI bhUmI khullI rAkhI. A pramANe cAra dIvAlomAM prakAranI zALA thAya.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ stusAra: maiMnuM nAma narada jANavu. AgaLa traNa ali haiya ane DAbI jamaNI dizAe eka eka aliMda hAya tA tenuM nAma suteja jANuvu. 105 dakSiNe pazcime caiko mukhe yugmaM ca bAlakam / vilAsaM vAmato'liMde mahaMtaM pUrvato'dhike // 106 // dakSiNe ane pazcime ekeka alida karIye ane mukhe AgalI dizAe aliMda e karIe tenu nAma bALaka jANavu vaLI pUrva ane DAkhI dizAe eka alida kare ta tenuM rUpa vilAsa jANavu, vilAsa gRha AvA alida karetA mahata nAma jANavu. 106 dakSiNa pazcime vAme'liMda eke saumukhe dvayam / dravya maMDapa saMyuktaM dvizAlAni yathAkramam // 107 // dakSiNe pazcime ane uttare ekeka alidra hAya ane e ali mukha bhAge haiya temaja tenAthI AgaLa eka maMDapa hoya te drazya nAma RNuvuM. Ama anukrame dvizAla dharA jANavAM. 107 pUrvottarasyAM zAlAyAM lAMgulaM saukhyakArakam / aiye tritayAgraM ca culhi yugmaM bhayAvaham ||108 // 27pUrva ane uttara jenu mukhanuM gRha hAya ane tenA khuNAnAMsaka aMgra (meLelAM) hAya te uttama lAMgula gaNAya ane tene sukha kAraka jANavuM, 108 trirUpa trikaNa rUpa lAMzula maLe tema na karavuM. ane cuThThI yugma eTale pUrvApara dvizAla gRha pUrvAbhimukha hoya ke pazcimAbhimukhe hAya te culhIyugma kahevAya. te bhaya upajAve, azubha jANavuM, salagna iti dvizAlagRha dvAdazarUpANi (27) rAjavallabhanA kA adhyAyamAM zAntAda dizAla evA anukrame sALa ghara vaLI hastinAde zAlAnA bhadre karI tevAM zRNDAnAM ekeka rUpa mAM caccAra nAmAM thAya te sarvene ekatra karatAM cAsa nAmeA navAM. dizAlavRkSanI DALI jamaNI take ekeka alida hAya ane mukhe AgaLa traNa aliMda hoya te te sUrya" nAmanuM gRDha jAvuM pa dizAlanA mukha AgaLa cAra AliMda hoya ane DAbI jamaNI tarapha ekeka Alida hoya to te vAsava gRha navuM . dvizAla gRhanA mukha AgaLa traNa alida ane DAbI jamaNI tarapha ane pAchaLa eka li'da DrAya to tenu prAsAdanA nAma jIvu mukha AgaLa cAra alida hoya to tenu vimala nAma vimala nA mukha AgaLa eka maDapa vadhAre hoyato vi bhAgaLano e alida hoya tema jamaNuMI tarapha eka avida hAma zAlajI AgaLa eka alida hoya ane tenAthI nIkaLatA gAlida hoyato te dudubhi nAmanuM jANavuM. zAka gRhanA mukha navuM, mAna nAma navuM. hiM zAlanA mukha ane madhye paTadAra hoya te bhApura, mapa hoya ane jamaNI tarapha eka AgaLa je alida ya ane tenA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDala-ghira atha trizAlagRhANi saumyAdi dvArabhedena trizAlaM laghusaMyatam / nidarza tridazovAsaM surUpaM kumudaM kramAt // 109 / / vizALa gRhe saumyAdi bhede ke hastinAdi bheTe karIne jANavA. ekeka rUpanA cara nAma upaje jema zAntanAdika gRha hastinAdi bhede esiDa nAma upaje che tema cesaTha thAya. trizAla gRha-zAlA eka lagI mAMDIe vizAla kevaLa rUpa 1 tridaza ra tridazavA surUpa 4 kumuda, ema anukrame upaje madhya padArU ekeka Ave. 109 (4)pArakhu rAmA vAmaio kSane g: . varadaM-saradaM caiva daMDakaM kAkapakSakam // 110 // zAlAmAM zarU karavA ane DAbI jAmaNI dizAe ekeka aliMda hoya tyAre tene traNa AliMda karIye eTale tene traNe dizAmAM paTTazAlA thAya tenuM nAma varada jANavuM te rUpa uttarAbhimukha hoya te tenuM nAma sArada kahevuM dakSiNAbhimukha heya te daDaka jA ane teja rUpa pazcimAbhimukha hoya te kApakSa nAma jANavuM. 110 vimalaM zrInivAsaM ca zrIvatsaM vIryavaMtakam / duMdubhaM sAgarAkhya syAt trizAlaM kriyate yadi // 111 // vaivAyuM che dvighAra trizAstram | samAliMdA mukha kAryAstrayoliMdA dizAtraye // 11 // prizAlaM prAgudaka zAlAvihinaM sUryakaM zubham / dakSiNe pazcimAbhirya dvihInaM taddhananAzanam // 11 // vimala, zrInivAsa, zrIvatsa, vIryavaMtra, duMdubhi, sAgara, e trizAla graha che. bahArU e vizAla gRhamAM karavA eTale te gelekaya suMdara gaNAya. AgaLa mukhe eka ane ane traNe dizAmAM traNa traNa aliMda karavA. (trizAla) gRhane pUrva ane pazcima zALA rA hoya te te uttama tene sUrya evI saMjJAthI jAgavuM. daphriNa ane pazcime je gharane a na hoya te te dhanane nAza karAve. 111-113 iti vAstusAra graMtha trizAlagRhANi AgaLa maMDapa hoya tathA jamaNI tarapha eka aliMda hoya ne temAMthI AgaLa maMDapa hoya se dizAla gRhanA mukhya traNa AliMda hoya ne AgaLa maMDapa hoya. tathA jamaNI tarapha eka alAdane maMDapa hoya to tenuM nAma hayaja jANavuM. di zAla gRhanA mukha AgaLa traNa aliMda hoya ane be maMDapa hoya to te mahAta di zAla mukhe be aliMdane be maMDapa heya ane jamaNI DAbI tarapha be be aliMda hoya to tenuM nAma loka
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ julA: catuHzAlagRhANi catuHzAlaM guNAtra ca SaTdAru zobhanaM gRham | malayaM mukhayugmAkhyaM vAmaiko dakSiNe laghuH ||114 // SaTyukta catuH zAla gRhane AgaLa traNa alida karIe tenuM sezana nAma jANyuM ane khe e alida ane DAkhI jamaNI dizAe eka eka alida karIe te tenu nAma malaya jANavu'. 114 dviSadAru mukhe vedAH ekaikavAmadakSiNe / aliMdo'thamukhe bhadre tadgRhaM makaradhvajam // 115 // catuH zAlamAM e SaTTharU zAlAmAM karavA ene mukhe AgaLa cAra aliMda karI DALI jamaNI dizAe ekeka alida kare ene mukhe bhadra kare te te grahanuM nAma makaradhvaja jANuvu. 115 iti catu:zA gRraha saumyA syAt hastinI zAlA mAhiSI pUrvadigmukhA / dakSiNAbhimukhA zAgau chAgalI pazcimAnanA // 116 // rAjyagRhe uttare hasti zALA karavI, pUrvamAM bhaseAnI dakSINuM gauzALA ane pazcime chAgalI-makarAnI zAlA karavI. 116 AzAmagra gRhadvAraM dakSiNAMge bhaveyadi / iMdre gRhakSate puSpadaMte bhallATake tathA // 117 // subhadraM naMdapIThaM ca saurabhi puSkaraM kramaHt / catvAro'mIgRhAH puMsAM dhanaputra sukhAvahA // 118 // aparazAlA hastinI, mahithI AdinA dvAra AgaLa kayA padma vibhAga mukavAM ? tathA khaDakI dvAra kayAM mUkevu...? kSetranA nava bhAga. 81 padanA karavA. temAM hasti zAlAmAM jamaNI taram idra devanA sthAne dvAra mUkavu. mahithI zALAmAM jamaNI dizAe gRhakSatanA sthAne dvAra mukavuM. gauzAlA hAya tA jamaNI dizAe puSpadaMtanA sthAne dvAra mukavu. ane chAga zALA mATe jamaNI bAjI bhallAkanA sthAne dvAra mUvu e rIte cAre dizA tathA cAra nAma anukrame jANavA, hastizAlAe subhadra, mahiSIne na pITha, gauzALAne saurabhi ane chAgalI zALAne puSkara evu nAma apAya, cAra grahe te uttama pUrNa sukha Ape. 117-118 iti bhadrANi rAjagRham AargardhanaM nAma sarAjJAM paMcaviMzatiH / tanmadhye SoDazasthAne subhadre zobhanAH smRtAH // 119 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhItti caturdazAMzena catuHdvAropazobhitaM / mADaMbhadre dvimobhyo sAdhu paMcAtrabhUmikAH // 120 // pratA5vardhana nAme rAjamahela paccIza gajane karo. temAM ma nava cokInA sta karavA. pharatI AgaLa cAkI karavI. kula batrIsa taMbhe caturmukha karavA. bhIticodanA bhAge karavI. cAre dizAe dvArathI zebhAne rAjaprAsAda karato. AgaLa bhaTTe be majalA karavA. sADA pAMca ke traNa bhUmi majalA mULa graha para karavA (bhauttinI graMthAtare jADI kahe che. 119-120 iti pratApavardha lakSmIvilAsastatulyaM bhadre staMbhA daza smRtaaH| eka bhadre tribhadrANi paTsArdhA bhUmibhiSyate // 12 // lakSmIvilAsa rAjyagrasa pratApavardhana jevuM karavuM. aMdara sarakhuM paraMtu bahAra staMbhe daza vadhAravA. eka bhadrane badale traNa bhadra karavuM sADA cha bhUmi udaya traNa kare. 121 padaistu paMcaviMzatyA zrI vilAsagRhaM bhaveta / staMbhA SaTviMzata madhye dazAM zobhitti vistara // 122 / / zrI vilAsa rAjagRhanuM svarUpa kahe che. tene paccIza pada maLe karavA. tenA cha sta karavA. vistAranI jADAI dazamAM bhAge rAnIvI. 122 bhadraM trilokyavata kuryAta madhyabhUmi iiyordhvtH| bhUmiyaH paMcasArdAsyu rathAMtaH kamalodbhavaH // 12 // ekkAzIti pade garbha madhye staMbha zata bhavet / aSTAdazA bhittizca catudvAraupazobhitam / / 124 // bIjI bhUmi para bhadra leka jevuM karavuM sADA pAMca bhUmi ucca karavuM. bhadra dUbhava jema karavuM. ekAzI pada maLe karatAM tenA se staMbhe thAya bhIMta divAla aDhAramAM karI cAre tarapha dvArathI zubha kamaleddabhava pramAda zobhate (tenA dvAranI bahAra vi kIvALA karavA) 123-124 sapta sapta tathA paMca tribhirbhadraM ca dhanAjataM / saptabhUmyo'rtha bhUmizca ramate kamalA sadA // 125 // mADhamaddhodaya kuryAta kalazaM vajabhUSitaM / prAsAde devarAjJo syAta tyajetprAsAdajagrahe // 126 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vaibhava rAjagRhanA cAra dvAra AgaLa sAta-sAtathI pAMca pada ane AgaLa A patranA cAphIyALA karavA (kula khAvIzapada ekeka dvAra AgaLa thAya) tenI sAtamI bhUmi upara haMmezA lamI ramaNa kare che bhUmi mADhanA A kAya bhAgaLanA bhAgamAM karavA te dhvaja kaLazathI thebhatA karavA devo prasAdane ane rAjagRhane vajALaza caDAvavA paraMtu zrIma'tanA ghare ke sAmAnya lekanA ghera ja kaLaza na muDAvavA, 125 126 atha rAjasiMhAsanaH chatra, zaiyyA, vATikA, udyAna pramANaH SaSTAzItyA dvIsaptatyAMgulaireSa vistaraH / SaSTi to dazahAnyA tu tridhA siMhAsanaM bhaveta // 127 // dvisaptamItyagulaiH zatadaidhya vyAsa tadarghataH | tridhaika zatavaMDezva trividhA vATikA zubhA // 128 // rAjAnuM chatra, sATha AMgula-ahetera Azula ane eMzI AMzula vistAranuM rAjAnuM siMhAsana 60 AMzula-50 egula ke cAlIza AMzula ema traNa prakA karavu.rAjAnI zayA palaMga ke 72 khasAMtera AMgula lAMbI ane tenuM adha paheALe karavA. rAja nATikA--udyAna-traNaseA daMDanuM jeSDamAna khase IMDa madhyamAna ane se IMDa kaniSTamAna e pramANa vistArathI udyAna traNa prakAre jANavA. 127-128 aanteratarrthI deve vAme gRhasya ca / after gRhaM vAme nRtyazAlA ca dakSiNe // 129 // avasthAnaM ca vAmAMge gajAnAM dakSiNe tathA / gosthAnaM zayanaM cApi bhojanaM dakSiNe zubham // 130 // pUrva sabhAjanaM yAmye vahniko mahAnasam / zastragehaM ca naiRtye vadhasthAnaM tato vahiH // 131 // rAjyagRhamAM kayA kayA sthAne kayuM karyuM... rAkhavuM? te kahela che. vajra auSadha dhAnya jaiva pUjA. gharanI DAI taraph rAkhavAM, vATikA (udyAna) janAnakhAnuM (sIgRha) paNa DAmI tarapha rAkhavA nRtyazALA jamaNI tarapha, azvazALA DAkhe ane gajazALA jamaNI tarapha rAkhavI gauzALA zayanakhaMDa ane bhAjana jamaNI tarapha, rAjagRha AgaLa pUrve sabhAnAnuM sthAna agni keNamAM raseDuM pANIyArU-zastrAgATa naiRtya hAlamAM rAkhavu. vadhasthAna khahAranI mAju rAkhavu'129131 praveza pRSThe kSaNe pravezastu na kartavyo gRhe kvacita / Adi bhU samamityAtu na doSo mArgatottare ||132||
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 ripa-aMja-ri gharanI pachita puMTha jeIne gharamAM kadI paNa praveza na kare-kadApi tema praveza thavA paryAyamAM gharanI prathama bhUminA urayanA jeTalI bIjI bhIMta ubhI karavAthI deva bhAga nathI. athavA rAjamArga. Avate heya te deSa lAgatuM nathI. 1thara vedhadoSo na vezma dRSTa bhUgarbha grahA staMbho honAdhiko nahi / staMbhapadatulA zreNI madhyamAnena kArayeta // 133 // gharanI pAchaLa bhoyarUM na karavuM AgaLa bhUmi ucI levI tenA taMbhe hInAdhika na kara gharanA staMbha. vada tulAnI zreNuM e sarva madhyamAnane anusarIne levAM. 133 zAlAyoraMtarebhitti staMbha zreNI dvayaM ca yata / tadagna maMDape tyAjyaM nAthaM sarvako bahi // 13 // zAlane gRhazAlAnI mahenI vacalI bhItarA paDakhe stanI zreNika Adi bAhara parazAlA pramANe eka sUtre karavI tenI AgaLa maMDapa na karavA te sarva eka sUtramA kara to staMbho thato re urdhvare guort uDhanyArthena kartavyaM chAdyapada samaM zubhaM // 135 // tyajeta kinnara panANikumArAM kitAzIrSakaM / kSaNamadhye tu sarveSu tulA tyaktA na bhomanAM // 136 // je be ghara hoya tyAM vacce be staMbhe bhIte karavI tenI ubhaNIthI ucAI e na karavI chanuM pada sarva samasUtre rAkhavuM te zreSTha jANavuM lekenA gharamAM staMbha para zarA kinAravALA ke patrAdi nakazIvALA na karavA khaMDamAM sarva staMbha tulA uMcA nIcA na kara bhiti madhye grahamAnaM yanmadhye zayanAsanaM / / prAsAde bhitti saMyuktaM madhya bAhyazubhAvaha / 167 // Aya nakSagAdi gaNIta gharanI aMdara bhItI choDIne aMdaranA gALe temaja palaMka paNa aMdaranA bhAge devaprasAdanA bhIte sahIta bahAranA mAne gaNIta meLavavuM. . (28) praveza- rIndra jAdu gvAta . pratyakAyazcaturthaM ca nivezaH parikIrtitaH // ke prAsaMda che. cAra prakAranA praveza kahyA che. sanmukhathI praveza thAya te uha te zAbhe DAbI taraphathI apa anya praveza azubha. AgaLa anya ghare oLaMgIne praveza thAya che ? bAba eTale satra praveza thAya te svaSTi mArge praveza thAya te pUrNa bAbu. te zreSTha pachIta je praveza thAya te pratyakAya jeSTha praveza jANo
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAra svAmi hasta pramANena krayAtraiNa gRhasudhA / niziddhaSvAmakAleSu svAnukule dIne hota // 138 // ghara ghaNunA zarIra hasta pramANanI gRhanA badhA pramANe rAkhavA te zubha jANavuM tema na karI kareto te kuLanA dIpa hItamAM na jANavuM. zivasUryAgrahogeha na kuryAjina pRSThataH / / pArzvayo brahma viSNau ca caMDayA caturdizenahi // 139 // zIva ane sUryanA maMdira sAme ghara na karavuM. tyA jIna devanI pAchaLa ghara na karavuM brahmA ane viSNunA maMdiranI paDakhe ghara na karavuM. tyA caMDI devInI cAre tarapha najIkamAM ghara na karavuM rAjamArgantare bAddhona prAkArAMntarepi ca / staMbha paTTAdi vedhastu nabhotyaMntare tA bhavet // 14 // (29) vizvakarmA prakAzanA bIjA adhyAyamAM 40nA lekamAM hastapramANa kahe che svAmi hasta pramANena jyeSTha patnI kareNa ca / jyeSThaputrakaraNApi karmakArAkareNa ca 3nAmavAta sUrataH sthANA rAja | ghara dhaNInA haste pramANa ke tenI je patinA hAtha pramANathI ke jeTha putranA hAthe athavA zihepInA hAthethI anAmikA sudhInuM rata pramANu gaNa e uparanA uThAvaNa ubhA bhanusyanA pAMca bhAga thAya. kanikA ke madhyamAna pramALI ghara banAvavuM. 1 2 IST tilittlvi+dilJa[B]klilu, LETTROMEDITECHT iiiI]WLETETI IIIjI]\ IIIril]ILIMt[ti hoya che svArita-navAvarsava * priyava samakSa
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra - - *uparokta ane vedha vacce rAjamArga hoya keTa, killo ke bhItInuM aMtara che te vedha doSa lAgato nathI (vaLI tyAre rAjuLA mUri no gharanI uMcAIthI bama: tajIne je vedha hoya te tene deSa lAgato nathI.) (20)veva de zilpazAstramAM aneka prakAranA kaSA che (1) gharanI pahoLAIthI uM: hA cullI vedha. (2) pada hIna na ka (3) ghara avAvarU rAkhavAthI tapretane vAsa thAya (4) deva maMdiranI avananI ke vRkSanI bIna ke tri paranI chAyA paDe che ane doSa thAya ( - - - - L AMUNT DOTATTI 11 f*T}}' : i I - UHTIMITTA NUTTA priyaMga 13 ha ! - papatra -0.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ rastusAraH 3 1LIyA bArI ke kabATa utaraMga vAda saMmasutra rAkhavA (6) pATaDApIThIyA ucAM nIce hoya che - vedha. () pADA ke dayA ADA ubhA pATa nIce taMbha na hoya te tulA vedha je ghara devejAja' 'ci kare ke bhayaMkara lAge che. (9) sAmenA gharavALA ApaNA gharanI cahA joI zake tevuM hoya (10) ke sAme khaMbha Ave te staMbha vedha . (11)marmala - dhA vAstu purU' aMga 1 zIra 2 hAni 3 mastaka nAbhI ane be stana ema A aMge para khuba bhIta ke pATa Ave te marmavedha 12, dvAdhi ekamAM bIjAnI sAmasAmI zALA bArI ga ke kha ga ke kavA hoya te-13, svaradha. dAra ughADatA ke vAsatA avAja thAya ke kasmAta thAya te vadhu 14 devasthAna dha dara sAme dAI malIna devanuM thAnaka hoya vizva mAM aMtara thiti vedha sAdha prakAranA kahyA che temaja daza prakAranA bAhya kaDyo che. (14+6+10=40 vedha) lIdha vagaranuM dara 41 zakhapAla vedha 4ra saMghAta vedha teyA ghara gharo vacce eka bhIta hoya te vikAsa mAM vaLI bIja 2 dudhita grahe kathA che (63) Thakakura kerU e pitAnA sAra graMthamAM soLa prakArane dha kahyuM che (19) arabaMga padalepa vikarNa talavedha gharanI bhUminA nIcI hoya gharanuM taLIyu nIcuM hoya ane zAlA (paraphola) nuM taLIyu ucuM hoya ne talavedha. saMganA pirAmAM bhoTavaTa sAmela karyo hoya dvAranA niraMganI hoya te lalATa vedha gharanA chAparAnA ti KAranA uttaraMgathI nIyA heAya. nIcatI bhUmInA dAra staMbha pATa para uparanA majale temaja rAkhavuM - LITY
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUdhara-maMtra vAla rAvala gavAkSastripatAkAMkSo dvibhuNvirubhyontH| naMdyAvartazcaturbhuvI raSTaluvirupriyAnataH // 141 // sanmukho dvAdazayukto cchaMdAH paMca prakortita / ekabAhonekavaktra priyaMgAH paMkti yugmataH / 142 // lAdyatraye padmanAbho dIpacitrAyugAnvitA / vicitraH paMcamI chAthaiH paMcabhedA ca punarmata // 143 // AthAmato'dhikaM siMdA siMhAkSaH pRthulo'dhikaM / vuddhidazcaturazro'subhadraM buddhisAgaraH // 144 // garuDaH pakSa saMyukto mukha vAme dakSiNe / gavAkSAH bhupati vihi vallabhA dazapaMcadhA / / 145 // iti dazapara chAdha jAlailaMka vedI mattavAraNa zAbhitA / madalA rupa siMhazca kartavyA vidhipUrvaka // 146 // nIce pATA para bhIta na levI. gharanA dvAra sAthe pANInI gaTara hoya te vedha gAmanA e ghara na karavuM ITa ke pApaNanA thare caNataramAM eka sutre karavA. caNataramAM gharane lepa na kara jema AgaLano bhAga pahoLo ane pAchaLa sAMkaDA hoya ke vAMdho hoya, tevI jamInamAM ghara Thakakura phera "vaghusAra graMthamAM lakhe che ke AgaLano bhAga sAMkaDo ne pAchaLa paLa hoya te ke hATa zreSTha kahI che dekhAya nahi teTale dura ke nadInA sAmA kAMThe vedha hoya te naMda nahi nIca jAtine deva nathI jIrNa maMdirane gRhamAM corAmAM depa lAgatuM nathI evuM brahmAnA mukha zrI vizvakarmA e : te vedha doSanuM phaLa chaThThA varSe svAmInuM mRtyu, name varSe lakSmI nAza. cothA va yu ane Ame varSe sarva nAza thAya. gargataMtramAM ane bRhadasaMhitA ne vAstukautuka graMthamAM kahe che ke mana ane 2 kAryathI saMtoSa thAya tevA kArya nirdoSa naNavA. vaLI gaga kaSi kahe che ke je vAstu lataNa huM paraMtu mananI rUcI vadhe tevuM sAruM lAge tyAM depa na jANavo. zukrAcArya kahe che ke zAstra mAnathI rahIta hoya te vidyAne ramya lAgatuM nathI paraMtu ke mata e hoya che ke tyAM jenuM mana rUchyuM hoya tene priya lAge tevA (temAM doSa na mAnave atha gRhAdubhUta vAsturAjagraMtha) gharanA dvAra pitAnI meLe akAraNa UghaDa vasAya AvI akasmAta paDa kaMpAyamAna thAya-devAlayanuM toraNa ke dava8 gaDha kile akasmAta 5Da, bhUmi kAre ziyALa ke sapanA praveza thAya ke phaLIyAmAM lehInI dhArA dekhAya te azubha phaLa dAtA jANavuM atha vRkSAbhUtanI-kSamAMthI rUdana ke hAsyane avAja Ave, zAkhA DALa akasmAta 5Da, bAi aparipakava samaye phaLa Ave, sukala kSa pharI koLe, rUtu vagaranA phaLa Ave, UbheluM 'kakSa akAra jAya, bhUta pretAdine vAsa hoya tevA vRkSe baLapUrva kApavA nahi A badho doSa anISTha phaLa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ frgulAi rAjabhavanamAM gavAkSane vidhi kahe che je gavAkSane lubI na hoya che 1 tripatrAkara jene be lubI (padaLa) heya 2 ubhaya; cAra lumI cuta gavAkSane 3 saMghAvata (svastika) pATha luMbI yuktane 4 priyAna bAra luMbI heya tenuM nAma sanmukha e rIte vAkSanA pAMca prakAra kahyA che. je gavAkSane eka chA hoya te 6 sukata be chAgha hoya 7 priyaMgu gavAkSa, jema traNa cha% hoya te 8 pAnAbha; cAra chAdha hoya te 9 pacitra; pAMca chAdha hoya te 10 vaicitra e rIte cha% cukta gavAkSanAM pAMca keda kahyA. je gavAkSa lAMbA hoya te 11 siMha gavAkSa. je gavAkSa vadhAre pahoLA hoya 1 12 siMhala gavAkSa, je laMbAI paheLAImAM sarakho hoya te gavAkSa 13 buddhi ke gavAkSa bhadra yukta hoya te 14 buddhisAgara : je gavAkSa pakSa sahita DAbe jamaNuM jALI heya te 15 garUDa nAme gavAkSa jANave. e rIte paMdara gavAkSa rAjAone halabha ANavA ke gavAkSe ne chajA, jALI, vedI, kakSAsana, siMha yukta madaLothI zobhatA evA vidhi pUrvaka rAjabhavanane suzobhita kare. : arvAva gagANA 14 | | | mItika gavAkSa 1 i kaMsa JpAsa 14 ; ?i - TIMENT ETURAULICULATIE IiS[JI[li[stra ' I gi[piri[l; fliliiiiiiiiiilmru -1||
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-vira pravezapratiSThAmuhurta saumyAyaneravau kuryAt prapeza muttarAtraye / vAhathe maitre mRge pUSye citrAMtyAM dhAsaravedvaye // 147 // karkathI cha saMkrAti dakSiNa hoya che ane makarathI cha saMkrAMti utarAyatana jANavI citra mAsa choDIne bIjA pAMca mAsamAM gRha praveza ke pratiSThA karavI utarA traNa, re anurAdhA, mRgazIrSa, pukha, citrA, revatI, dhaniSThA zatabhiSA e nava nakSatramAM praveza ka zukana durgAdakSiNe ceSTA ca tArAmA vAmanAdinI / prayANA dvau zubhAzAMnta na kuryAtpravezonyathA // 148|| praveza samaye zukana jevA, dupakSI jamaNI dizAe ceSTA kare tyAre uttara bele tyAre prayANa tathA gharane AraMbha ke praveza kare jamaNe aMge ceSTA kare, uttare jamaNe beu tarapha bele te samaya zubha jANo. vAmato dakSiNe yANi sarvato bhayanAzinI / dakSiNA ghAtiyA vAme sA vAmA kurute bhayaM // 149 // zvAnasya viparItAM syA iti ceSTA tu tAdazI / vAmA duSTA pani svAsa vipTA jaM bhAga dhUnana / 150 // dhAna zvAnanI ceSTA dhUNe vagere ceDA kuSTa jANavI prathamaM dhuva dezo dakSiNe cotare punaH / zukano bhavanAdInA vinivezaH sukhAvahA // 15 // prathama iva nizci deza bhede dakSiNe uttare te zukana bhavanAdi=gRhAdine vize A DAbe ane pravezamAM jamaNo hoya te zreSTha jANavuM. gRhadvAre samIpe vA zUnyaM jJAta kozIzvara / sayyaM karoti vAgehaM kAgatAdi pravezanaM / / 152 // gharane dvAre agara pAse kezIka svara kare te gRha gRnya rahe athavA ghara upara ! ke hele gharamAM praveza kare te ghara zunya rahe gharaghInuM mRtyu thAya bhAmeNa kyaci kiMvita loke prAta nizAmukhe / sarvakAryoM dimo bhAvame tatsarvamupazrutau // 152 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ susAra vANI jaI rAtrInA cothA prahare ghaDI............... bole tyAre........na bole tyAre joI che prAtaH kAle joI je kAma karavAnuM hoya te manamAM cIntavI je pachI nizcaya ghare I gRha samIpa bele te sAMbhaLI pachI vicAra kare murta praveza vAstu dikyAla kartavyaM gRhapUjanaM / AcArya zilpino pazcAt bhojaye svajanAdikaH // 153 // gRha praveza samaye vAtuM dI5Ala grahonuM pUjana karI AcArya ane zijInuM pUjana skiAra karI sarvane kArIgara vagere ane pitAnA sagAone jamADavA. prazasti medhapaTe vare deze kuMbhakarNa nRpaalyeH| kSetrAkSaH sUtradhAra svaputro maMDana Atmajana // 154 // kRtena vaastuddhHsaarmaadiiygurushktitH| nirmito vAstutaHsAraH vizvakarmAprasAdataH // 155 // medhA paTa (cevADa) dezamAM citrakoTa nagare divAna kuMbhakarNane sUtradhAra khetAtmaja sUtradhAra maMDana viracita vAstudadhisAramAMthI mathIne uddhArIne vAstusAra nAma graMtha zrI vizvakarmAnA vAkayaprasAdathI ra - zrImaMDanasUtradhAre vAstuzAstranA saMkSipta sArarUpa vAstusAra graMthanI racanA karI ne anuvAda "padmazrI sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA zilpavizArade riI prakAzita karyuM.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasUbadha-maMDana-vi pariziSTa graMthapUrti zrI vizva kama prakAzamAM khanana vichI samaye "namostu sarthe jyanA maMtrane zakti japa karavA. karAve adhyAya 1 1 gajathI 32 gaja sudhInA gRhone AyAdi meLavavA te uparanA gharane me meLavavAnI cIntA na karavI vaLI jINoddhAramA paNa AyAdi gaNitanI cIntA na temaja dvazAla gRhane paNa gaNIta na meLavavuM. pASANa nirmitaM yatutagRhamaMdiraM smRtam / pakkeSTakaM vAstunAma bhavanaM hitamuttamam // 13 // aniSTakaiH sumanaMntusudhArakardamena tu / / mAnasyaM varddhitaM kASTai kSetrazca candanaM smRtam // 14 // vastraizca vijayaM proktaM rAjJAzilpi vikalpitam / kAlaM meti ca vijJeya maSTamaM tRNajAtibhi // 15 // uttamAni ca catvAri gRhANi gRhamedhinAma / sauvarNa rAjasaMtAmra mAyasaM ca prakIrtitam // 16 // sauvarNAntukaranAma rAjataM zrImavantathA / tAmreNa sUryamaMtrantu caMDanAma tathAyasam // 17 // devadAnavagaMdharva ykssraakssspngaa| dvAdazaite prakArAMstu gRhANAM niyatA smRtaaH| jAtuSatva nilayaM nAma prAyuSaM vAribandhakam // 18 // evaM sarvAsujAtISu gRhANi ca cturdshH| catvArazcotamAye ca te gRhAvarNa pUrvakAH // 19 // paranuM banAvela gharane, 1 maMdiraH pAkI IMTathI banela gRhane 2 bhavana. IMTanA gRhane 3 sumana gArA mATInA gRhane 4 sudhArA kASTathI banAvela gRhane pamAna te uttama kASTathI banAvela gRhane 6 caMdana vastra taMbunA gRhanuM 7 vijaya tRNa ghA jhupaDAne 8 kAlimA kahe che. suvarNanA gRhane 9 karaH cAMdInA gRhane 10 zrIbhava tAM grahane 11 sUryamaMtrI ane lehanA gRhane 13 caMDa lAkhathI banelA gRhane 14 A kahe che ane jaLabaMdhanana 15 pAyuSa kahe che vizvakama prakAza 40 4 kaleka 50 mAM zilAM pramANa kahe che athaikaviMzaM dhana naMdA vistArakevyAsamitaM tadardham / tadardha mAnatyaM ca piMDakAsyAAdhikAnyUnatarAnakArya /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlA. 21, 17, 13, ke nava AMgaLanI hoya te tenuM ardha vyAma pahelI ane dhanuM ardha jADI zIlA karavI dAhara rasoDuM pANIyArU khANIe gharanI jamaNI tarapha tIjorI izAnakeNu devapUjA DAbI madAdaranA kaTheDAne karAdhAra kahe che rAta tAjo kUdAvApU1i. madhyauccagRhaM zreSTaM magrocca'pazubhAvahA // iti garga vAstuzAstra / / gargAcA se hAtha sudhI bhavana ucu karavuM. ke bAra bhUmi (mALa) sudhI ucuM karavuM maha mihira ane kiraNakSa taMtramAM paNa che hAtha sudhI bhavana ucu karI zakAya bhavananI thanAmAM pharatA khaMDamAM madhyano khaMDa ucA karI paraMtu gRhasthanA bhavanane AgaLa lI lANuka kadI uMcuM na karavuM te azubha che mULa gharathI mADha DevI nIcI karavI. vithi, keTalAka bhAvanAne traNa bAju ghaunIyu hoya tyAM tene virthi karavI eTale DhaLate kesa karavo. athavA evA sthaLe pharate eTale karavAthI gharanA pAyAnI majabutAI vadhe che. lAka gharane pharatI chuTI jamIna rAkhe che tene vithi kahe che zaheranA rastAothI ADI lIne paNa svathI kahe che zayana-dakSiNa ke pUrve mastaka rAkhIne zayana karavuM te zreSTha jANavuM pIDhIyA-pagathIyArI saMkhyA keTalI rAkhavI-trivimA surAri dirouM nA jAye vApRddhimathApyuya vizeSa eka zepaMSa tadAvRdhima vA pyuyAna // parimANa maMjarI paDhIyA ke pagathIyAnI saMkhyA jeTalI hoya tene traNa bhAgatAM zeva je be raheto azubha jANavuM paraMtu zunya athavA eka vadhe te te sarva sukhI vRddhadAyaka jANavuM. ISa 1 vadhe be vadhe traNa vadhe cAra vadhe pAMca vadhe cha vadhe sAta vadhe ATha vadhe te te te to te to te te rAjaza iMdra yama rAjya iMdra yama zreSTa naSTa zreTa eka nesTa zreSTha zraSTa naSTra atha zarva vijJAna jalAntaM prastarAMtaM vA puruSAntamathopi ca / kSetra saMzoddhaye coddhAtya zalya sadanamArabhet // 1 // kezA kapAlaM bhatyAsthi bhasmalohe ca mRtvaye / zalyAnakavidhAH proktA dhAtu kASTasthi saMbhavA // 2 // iMdra yama yama yama
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 sUtradhAra-maMja-ri tAnparikSaNa prakartavyo gRhAraMbho dvijottama / navakoze kRte bhUmi bhAge prAcyAditolikhet // 3 // baja ta ra ya zA mA nini ja vizvAll prAsAda ke rAjabhavanane pAye pANI ke paththara Ave tyAM sudhI khedI bhUmizuddhi (agara zuddha kuvArI bhUmi kaDaNa Ave tyAM sudhI pAyo dave) anya manuSyanA gharanI ja mANasanA mAthaDA nIce zalya hoya te doSa nathI lAgate rAjabhavana ke prAsAda nIce rIta bhUmi zuddha karavI prasAda ke gharanI bhUmi zuddha karIne zaddhAra karI gRhAraMbha karava-vALa-parIhADakA-bhasma-rAkha-cAmaDu kelasA letuM-kASTane zalya kahyAM che te bhUmimAMthI kADhI zake karavo zalyanA aneka prakAra kahyA che temAM dhAnya dhAtu kASTa-senuM-pu dravya paNa hoya to kADhI levA je ke e prakAranA zalya deSakAraka gaNatA nahi. deTa hAthe naRtya bALakanA hAhAthe asthi zvAnanA nIce narazalya vAyavya cAra hAtha AtA madhya uttara keDa no ne bAmaNanA mADA para | zalya zalya agni keDa nIce nara zalya deTa hAthe naraza65 IzAne deDha hAthe gausala vAstu-gharano AraMbha karatAM pahelA dIzAmAM uttama evA zilpIe bhUminI karavI-gharane bhUminA nava jeThAbhAge pUrva dizAmAM kAme pADIne temAM ba, , 4, 8, to 2, . ema akSaro lakhavA svAmie-koI kumArIkAnA hAthamAM phaLa ApIne- TIM suHipha imama thara thara phrI vAdA no maMtra eka vIsa vAra bhaNIne phaLa kumArikA uparokta phaLa jyAM tenI nIce pramANe zalya bhaNavuM te kADhIne bhUmi zuddha karI gRhahAraMbha kare. prazna karatAM pUrve 4 khaMDa-koThAmA phaLa muke to deDha hAtha nIce manuSyanuM zalya nI agnikoNamAM ja kaThAmAM keDa nIce manuSyanA hADakA nIkaLe dakSiNe ra nIce mAthaDA narazalya naiRtya keNu koThAmAM vAnanA hADako nIkaLe pazcime ta koThAmAM deDha hAtha
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ htNA bALakanA hADakA nIkaLe-vAvyakeNamAM kaThAmAM cAra hAtha nIce manuSyanA hADakA nIkaLe, uttara dizAmAM ya kaThAmAM brAhmaNanA hADakA keDa nIce uMDA nIkaLe izAna keNamAM jha keDAmAM BDha hAtha nIce gAyanA hADakA nIkaLe zalyanI kame madhyanA keDAmAM chAtI eTale uDe vALa khoparI ane leha bhasma rAkhya Adi zalya nIkaLe te sarva zilya kADhIne vAstu pUjana karavAthI bhUminI zuddha karavAthI svAmi sukha vaibhava prApta kare (10) kIrtistaMbha. nagaranI pUrve 108 hAtha uco ne vistAramAM 28 bhAga kare rine sAta ke nava mALa karavA temAM aneka devadevInA svarUpe cAre dizAmAM karavA janAdana anaMta rudra Idra upedra brahmA. dazAvatAra sapta mAtRkAo Aditya svarUpe karavA kIrtistaMbhane pUrve vijataMbha ubho kare. . (11) bhUmi zuddhi pachI zIlAropaNa vidhi karavI vartamAnamAM prAsAdane nava zilAthI thAya che jo ke pAMca zIlAonuM paNa lIrAvaNamAM kahela che. vizvakarmA prakAzamAM paNa pAMca zIlA ane temAM aMkIta karavAnA cInha svastIka kaLazAdi ketaravA 21-17-13 AgulanI zIlA tenA ardhA bhAge pahelI ane tenA ardhA bhAge jADI zIla karavI, zIlA karAvavI nIce trAMbAnA kaLaza nAga kAcabA sthApana karavAnuM kahyuM che (12) 1 rASTra khaMDa, moTuM rAjya, deza-rASTrano eka bhAga, 3 maMDaLa dezane eka bhAga. (13) samarAMgaNa sUtradhAramAM rASTra grAma samRddhi uttamarASTra. 91pa0 gAme haya, te madhyamarASTra pa384 gAme hoya te, kaniTarASTra 1548 gAme heya te, pratyeka rASTramAM -7 nagaranuM nirmANa karavuM hoya. (14) rAjA mahArAja oe grAma samRddhi pramANa (rAjavallabha maMDana sUtradhAra) 1 kravarti eka cakadhArI sarvopadi pa sAmata rAjA daza hajAra grAmane pati 2 mahAmAMDalika ekathI be lAkha gAmane pati 6 sAmaMta pAMca hajAra grAmane pati 3 mAMDalika pacAsa hajAra grAmano pati 7 caturAkSika rAzI eka hajAra 4 mukhamAMDalika rAjA vIza hajAra grAmane pati grAmane pati 8 abhya rAjA so grAma pati (15) mArga-pura nagara ne ADA ubhA-17-17 mArgo. grAmane nava mArgo. kheTakane pAMca mA phaTane traNa karvATane be mArgonI yojanA karavI mayamanI ane mAnanAre grAmanA bArathI paMdara bheda pADelA che daMDaka. sarvata bhadra, svastika, padmaka, Adi tenA svarUpa ane mArga gaNanA parathI temAM nAma karaNa pADela che mova prati . rasama sUtradhAramAM nagarane 9 thI 17 ADA rAjamArgo javA kahyuM che temAM traNa pAMca padanA aMtare prasiddha rAjamArgo rAkhavA zAzvata-rathAntara mAga 30 40 ke 50 hAtha vistAra-pahoLA javA, cheDA para ghaMTAmArga mahAracyA. yAnamArga rAkhavAnuM kahyuM che be mArgama saMgamasthAne catvare tyAM udyAna devasthAna kIrtistaMbha, vajastaMbha, dIpastaMbha ubhA karavA devIpurANamAM rAjamArga daza dhanuSya (60 phUTa) pahoLA rAkhavA. kauTilya arthazAstramAM kahelA rAjamArgo paNa vadhu vistIrNa mArga racanA zukrAcAryajI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-vira kahe che. teo uttama mArga 30 gaja madhyama vIza gaja ane kaniSTha mArga 15 he vistArane karo ekamucI mukhau vApikA bhar3A2 trImuspI jayA 3 4 vinayA caturmu cAra prakAranI vAva maMDapa CNORIA kUra Ta vAvanuM ekazana
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwww viracinusAra devIpurANa ane brahmADapurANamAM dezamArga (nezanala hAIve) 65 hAtha pahelA rAkhave 5 nagaranA mArga 60 hAtha zAkhA racyA soLa hAtha upara racyA ane janapada (phUTapAtha) bavAnuM kahe che viSNusaMhitA 30. 23 mAM sAMkaDA mArgane niSedha kare che paMkhyAna vizuddha somasUryAza mAsta : semasUryanA kiraNe ane vAyu pavanane cArathI mArga zuddha rahe nagarajanenuM svAsthaya jaLavAya sAruM rahe svacchatAvALA -- - - * * - - - - - - - - - vAvanuM taladarzana (16) cAra hAthathI tera hAthanA vistAranA jaLAzraya kuvAnuM kahyuM che cAra hAtha ritAranA kuvAne 1 zrImukha pAMca hAthanAne 2 vaijaya 6 hAthanAne 3 prAMta sAta : dubhi ADe hAthanAne pa manahara nava hAtha vistAranAne 6 cUDAmaNi daza hAthamane 7 dikSadra agyAra hAthanAne 8 jaya bAra hAthanAne naMda tera hAtha vistArane # nAma kahevu cAra hAthathI nAnA yuvAne kUI kahevI (17) je jaLAzraya (3) cirasa hoya tenuM nAma bhadra, je bhadra sahita hoya te bhadra, je pratibhadra sahIta hoya te kuMDane naMda je phUDanA madhyamAM bhiTTa heya ne kuMDane , rika kahe che kuMDane pagathIA pachI-oTalA rAkhavA tene bhiTTa kahe che. pagathiyA pachI maNuM rAkhavuM tene parigha kahe che bhiTTanA udayamAM gaMgA Adi nadInI mUrtio karavI temaja sUrya, dazAvatAra, viSNuo-ekAdaza rUdro, durgA, bhairava, mAtRkA, gaNapati, agni, visA nAradadagyAlAdi mUrtionA gokhalAomAM A sarva svarUpa karavA tethI kuMDa tIrtha pa bane che ATha hAtha gajathI se gaja sudhInA kuMDanuM pramANa kaheluM che. kuMDane cAra pAra cotarapha utaravAne pagathIA-bhImAM gekhalAo ane kuMDanA khuNaemAM cokI tathA paTTazAlI karavI kuMDanA praveza dvAra para zrIdhara maMDapa kare teraNa yukta be staMbhane pratalpA paNa karavI. (18) vApikA-vAva-eka mukhanI vAvane traNa phUTa heya tene te naMdA be mukhanI bhAvane cha phUTa heya te bhadrAH traNa mukhanI vAvane nava phUTa heya tene jayA ane cAra khanI vAvane bAra phuTa hoya tene vijayA vapikA kahevI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhAra--jita (19) sarovara-ardha caMdrAkAra hoya tene ardha caMdra sAvara kahevuM. cAre 8 bAMdheluM hoya, tene mahAsara kahevuM. goLa savarane vRta kahevuM catuSkoNa hoya te ca kAyA saravara kahevuM. jene eka bhadra hoya tene bhadra saravara kahevu AvA sare pagathInI paMkatI pachI meTu ramaNa karavuM meTuM ramaNa heya tene paridha jeSTha kahe sarevaranA madhyamAM TekarA citarAne baka sthaLa (pakSI mATe kahe che te karavuM. mAnamApa-eka hajAra-kaMDa athavA dhanuSyanuM sarevara jeTha mAnavuM pAMca so dhanu madhyamAna ane aDhIse dhanuSya vistAra kaniSThamAnanuM sarevara jANavuM sarovara 6 sarovara bhadraka3 para pU sara? parighA ramaratha che . kuMDanuM sekazana
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtAna gaNasUtradhAra pratam niti isaMhitA prAcina graMthonuM RNa zilparatnam brahmADapurANa zabdakalpadruma nirvANakalikA kauTilya arthasAra matsyapurANa manuSyAlayacaMdrikA rAjavallabha kAraNalakSasUtra kAmIkAgama mAnasAra ratnakoza gargasaMhitA kiraNAkSataMtra parimANamaMjarI devIpurANa viSNusaMhitA pataMjalI rakoza padmazrI prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA zilpavizArada __ dvArA saMpAdIta zilpagraMtho ke prakAzana pArNava gujarAtI anuvAda kiM. ru. 50) 8 vedhavAstu prabhAkara hindI guja, ru. 12) rArNava gujarAtI hindI anu. ,, ru. 25) 9 vAstukalAnIdhi pArNava utarArdha gujarAtI anu. ,, ru. 20) Alabama opha inDIyana AciMTemgharala DIjhAinasa sAdatiLaka gujarAtI anu. ,, ru. 15) 10 pratimAkalAnIdhi-Alabama opha hindu ikonogrAphI stusAra gujarAtI anu. ,, ru. 15) 11 vAstunighaMTu sAdamaMjarI hindI anu. ,, ru. 7) 12 vAstutilaka sAdamaMjarI gujarAto anu. ,, ru. 7) 13 jInadarzana zilpa ru. 10) ratIya durga vidhAna gu0 ru. 35) / ratIya zilpasahIta hi0 ru. 12 somayA pablikezana bambaI 17 jayapRcchAvAstuzAstra 18 vAstuvidyA ru. 30) mArNava -wo
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ puravaNuM sUtradhAra maMDana viracita vAstumAranI je hastaprate maLI AvI che, temAM saurASTra tamAMthI prApta thayelI pratamAM 155 zleke che. te mujaba laI A AvRtti chApI jasthAnanI prata (je mevADamAMthI maLI che temAM keTalAka vadhAre pleke che. jemAM prakhyAta zabda mUkAele che, eTale te loke mULagraMthana nahi hoya ema che. paNa kadAca sUtradhAra maMDane ja graMthasaMkalana vakhate graMthAntarathI vijya spaSTa mATe che ke mUkayA hoya te tema bane paNa kharuM ema mAnI laI lipikAre saLaMga anukamamAM lakhyA che. | ahIM te leke judA tAravI kADhI puravaNe rUpe ApyA che. ane temanA anukramAMka mi ema ApavA ucita hovA chatAM te prakAre ApelA naMbara ja AvyA che. tI zilpakAronI pratimAMnA je leke te pratamAM nathI tenI paNa taidha ApIe eTale vAcakane plekAnukramanI spaSTatA thaze. - saMpAdaka nedhaleka 78 (pR-28)nA pUrvArdha pachI jaMtudhvadi A padathI ileka zarU che, eTale e traNa lITAne kaleka 78 bane che, ema samajavuM. ahIM sudhInI rAjasthAnanI pratamAM gujarAtanI pratimAMnA 7, 6, 12, 15, 24, 29, 30, 35, (38-39 e be zloThAnI jagyAe eka ilekamAM pAThArathI ApavAmAM Avyo che eTale ke 38 nathI tethI) 39 ane 60 Ama zleka 73 saMkhyAmAM 10 ghaTavAthI te pratamAM gujarAtanI pratanA zloka 73 leka daranI ne Ave che. bleka 63, 24, 25 e traNa vAstudevatAnA vadhArAnA lake che ane te jarUranA A gujarAtanI pratanI kSatinI pUrti karanArA che. je ahIM ApyA che. rAjahita vA varaso vivAra . pUtanApAparAkSasyau deyastAbhyo bahirbaliH // 63 // A be zloka chApelA pR-24 upara 72 pachInA che. temanuM bhASAntara pR-25 AvI gayuM che. eTale zloka naM. 73ne che te 75 saMkhyAne thAya che, tenuM bhASApR-27 upara catuSaSTi vAstu vALuM apAyuM che. pachI ekAzIpadavAstu zatapada vAstu di leka 76 sudhInuM bhASAntara pR-27 upara che. hetukaH zrIpurandhazca vaitAlazcAgnijibakaH / #ArA roDanirite mInapUri maravA dukA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUjhadhAra-na-ji. devatAH pUjya gaMdhAdhebrahmA vedapado bhavet / trADarau sumazA mALAza vAha ghaNA zeSA ekapadAH proktAzcaturviMzatidevatAH / catuHSaSTipade vAstu vaikAzItipade'dhunA // 66 // madhye brahmA navAMzo'sti paTUpadArtha arthamAdayaH / dvipadA madhyakoNe'STau bAhye dvAtriMza devatAH // 67 // zate brahmA kalAMzo'STabAhyakoNeSu saardhgaaH| catubhiraryamAdyAzca zeSA ca pUrvavAstuvat // 68 / vAstu devatAonuM caMdanAdi padArthothI pUjana karavuM. cosaThapada (catuSTi che vAstumAM brahmA cAra padamAM, brahmakarNanA ATha mA, bApavatsa, sAvitra, vata, che rUdraka, sara, sara A devatAe be be padamAM, cAra khUNAomAM rahelA IMrA, aMtarikSa, , vRA: pitR, roga, pApaMcazmA ATha devA ardhA ardhA padamAM ane bAtha nyAdri devatAo eka eka padanA che. 65-66. ekAzIpadanA vAstumAM madhyamAM brahmA navapadanA, aryamAdi cAra dizAnA ? devatAo che, cha padanA, aMdaranA cAra khUNAonA Apa Adi ATha devatAo . padanA ane paridhimAM rahelA batrIsa devatAo eka eka padanA che. - zatapada vAstumAM brahmA oLapadanA bAhyakoNa (bahAranA khUNA )mAM rahenA para devatAo deDha deDha padanA ane aryamAdi aMdaranA bAra devatAo cAra cAra padanA che che. bAkI rahelA pahelAM kahelAM vAstudonI mAphaka eka eka padanA thAya che. sApa vAstumAM brahmA 16 + bAhyakeNanA 8 8 15=12, aMdaranA bAra devatAo nA 12 48 ane bAkInA 24 devatAonA 24 eTale 16 + 12 + 48 + 24 = 100 pada thAya gujarAtanI pratamAM ane rAjasthAnanI pratamAM A rIte prakArAntara che te dhyAna levuM gujarAtanI pratamAM A lekanI anukrama saMkhyA 3 74-75 che. 76nuM pUrva paNa A arthanuM che. 76nuM uttarArdha ane 77nuM pUrvArdha kaleka rAjasthAna pratamAM leka 72 tarIke ane bleka 73. catuHSaSTipade bAstumarmasthAnaM parIkSayet / bhittiH stambhe ca rekhAto varjayet kIlikAdikam / / je gujarAtanI pratanA zloka 68nA bhAvane ja che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatAH pUjya gandhAdhairdadyAtsAdhAraNo baliH / dadhyodanAjyaM soMkArairnamontai mabhiH kramAt // 69 // devatAonuM caMdana AdithI pUjana karavuM ane :devatAnA nAmanI AgaLa che ane chaLa namaH pada mUkI che trahmaLe ema maMtrothI dahIM bhAta ane ghI (ekatra karI) mAthI bali Apa. dha-A bleka pR-ra6 upara leka 76 nA pUrvAdha pachI mUka joI e. devAMzca bhairavAdIMzca tarpayet murayAmiH / ___ yastailyarghatairyuktairaSTAviMzatimAhutIH // 7 // - devatAone tathA bhairavane surA tathA mAMsathI (paNa) tRpta karavA temaja nAmAMthI kola ke ghI meLavelA jaLathI 28-28 Ahuti ApavI. pratyekaM juhUyAd dhImAn aSTottarazataM hi vA / tarpayeta kAMcanaM datvA homaM kRtvAbhiSicayet // 71 // athavA sujJa puruSe 108 AhutithI ApavI. pUjA karI, suvarNa dakSiNa arpaNa karI hema kare. pachI emanA pramANathI (moTe homa heya te Ahuti saMkhyAnA zAMzathI) tarpaNa karavuM. ane mArjana karavuM tathA brahmabhejana karAvavuM. zleka 72-73 gujarAtanI pratamAM mApana vidhi kare karane tu karA agulagne kre'nggulaaH| aGgule'Glaghne ca labdhaM jinahRt phalaM bhavet // 54 // hastane hastathI guNavAthI hasta Ave. hastane aMgulethI guNavAthI aMgula Ave. aMgulane aMgulathI guNI temAM 24 thI bhAga ApavAthI aMgula Ave. aMgulane 24 thI bhAga ApavAthI hasta thAya. 74 vRttavyAsastriguNitaH paridhiH pabhAgayuk / vyAsapAde paridhinA guNite vRttajaM phalam // 7 // vRttanA vyAsane 3 thI guNa temAM vyAsane do bhAga umeravAthI paridhi Ave. paridhithI vyAsanA caturthI ane guNIye te vRttanuM kSetraphaLa thAya. 75 A zlokathI paridhinuM mApa rasthUla Ave che. kAraNa sarahma paridha vyAsane 3927 thI guNI ripa0 thI bhAgavAthI Ave che. je vyArA alI lagabhaga thAya che. lagabhaga eTalA mATe ke cha karatAM kaIka vadhAre Ave che. eTale vyAsane 7 mo bhAga paNa skUla che, to ddho bhAga te vadhAre sthUla thAya, paNa sAtamAM kAma karatAM ke da bhAga levA sarala che, kAraNa hAtha ane aMgulanuM pramANa 24 aMgulane hAca evuM che, jethI bhAga sahelAIthI karI zakAya tathI cha bhAga lIdho che,
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUdhAra-maMtragolvyaasghnsyaaii svaikaviMzAMzayuk phalam / vyAsa ekAdazainidhne pRSThajaM zakrahRt phalam // 76 // golanA vyAsanA ghananA arthamAM tene 21 mo bhAga yukta karavAthI golanuM ? Ave che. athavA vyAsane agiyArathI guNa caudathI bhAgavAthI pRSThaphaLa Ave che. ' A pachInA ke 78 thI 79 gujarAtanI pratamAM naM. 81-82 nA che. je vikamAM 78-79 naMbaranA hovA joIe, kAraNa teja 79-80 kSepaka che. Ama saMkhyA samAna bane che. ahIMthI nagara racanA zarU thAya che. je gujarAtanI leka 92 parvatamAM che. rAjasthAnanI pratamAM bleka 87 sudhI ja che eTale temAM apUrNa jalAzayanirmANam gopadenApi tulyena jalAdhAre kRte sati / SaSThivarSasahasrANi prApnoti svargajaM sukham // 8 // gAyanA paga jevaDuM paNa sarovara-jalAzaya banAve to sATha hajAra varSa sudhI e sukha prApta kare. 88 saro nAmArddhacandrAmaM vRttAkAraM mahAsaram / caturasraM tu bhadraM syA subhadraM bhadrasaMyutam / / 89 // udAharaNa: kSetranI laMbAI ane pahoLAIne guNAkAra tenuM kSetraphaLa thAya che. tethI dhAro ke eka bhUmI rapa hAtha 3 AgaLa lAMbI ane 8 hAtha 6 AMgaLa pahoLAI vALA che te 25-3 200-24 150-18 2009-174-18 thayA AmAM 200 e hAthathI hAthane guNAkAra hovAthI hAtha thayA. ra4 ane 15 AgaLane guNakAra hovAthI AgaLa thayA. ane 18 AMgaLane AgaLa sAthe gu3 " pratiaMgula thayAM. pratiaMgulamAM 24 no bhAga ApavAthI AgaLa thAya ane AMgaLamAM 24ne ra tare hAya thAya. eTale ahIM 18 mAM 24 no bhAga ApatAM labdhi Ave tethI 174 ( kaI umeravAnuM thatuM nathI 174 mAM 24ne bhAga ApavAthI ladhi cha hAya A AgaLa rahe che. sAta hAthane 200 mAM umerI devAthI kSetraphaLa 207 hesta 6 aMgula aMgula athavA 207 hAtha 6 aMgula thayuM.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAraH jenA AkAra acaMdra jevA hAya te sarezavara kahevAya. je vRttAkAra ( gALa ) hoya te mahAsara kahevAya. cAraka AkAranuM sareAvara bhadra kahevAya ane ekathI joDAelu khIjuM bhadra hoya te subhadrasare.vara gaNAya. 89 nandA bhadrA jayA bApI vijayAca kramAcchutA / triSaNNavArkakuTasyairekadvitricaturmukhaiH // 90 // 5deg !! ema cAra prakAranI kahevAya che. vApI ( vAva ) naMdA, bhadrA, jayA ane vijayA jene traNa phUTa ane eka mukha (praveza dvArA ) heAya te na MdA, jene cha phUTa ( e kAThA) mane e mukha hAya te bhadrA, jene nava phUTa ( kAThA ) ane traNa mukha hAya te jayA ane jene khAra phUTa ( kAThA ) tathA cAra mukha hAya te vijayA ema ( sAMbhaLavAmAM AvI che.) hevAya che. 90 vRkSA ropAvanAra trIsa hajAra varSa sudhI devatAethI pUjAtA svagamAM vAsa kare che ane prANIonu hita karavAnA kAraNe bhege bhAgavI khuza rahe che. 91 kuryAdudyAnamuttamam / ekadvividhanuH zate // 92 // nagaranA Adi, madhya athavA bahAranA bhAgamAM udyAna ( agIce! ) karavu. gharanI DAbI bAjue athavA jamaNI bAjue udyAna karavuM, bagIcA ane gharanI vacce 10, 1, ke 360 dhanuSya pramANu aMtara rAkhavu. 92 bagulane mAga mA vRttana ridhithI udyAna nirmANam vRkSANAM ropakaH svarge vasedvarpAyutatrayam / surANAM pUjito bhogaiH prINAti prANinAM hitaiH // 91 // s purAdimadhyAhye vA gRhasya vAmadakSe vA aneka prakAranAM vRkSa ane latAethI, kIDA sthAneAdhI temaja kheDapheAthI, nAnAM nAnAM ghaTIyaMtra kuvArA vagerethI yukta jalAzaya manAvavAM. 93 A 250 thI bhA * karatAM kaiMkI, putra, phUla thAya, pa. traNa 54 aMkulanA dvA nAnAdrumalatopetaM krIDAsthAna. sanairdhRtan / toyAzayI yaMtradhAragRhavirAjitam // 93 // gRhaprazaMsA gRhaM strIputrabandhvAdinAnAbhogasukhapradam / prANinAM jayati puNyaM trivargaphalasAdhanam // 94 // khaMdhue Adi aneka prakAranAM sukha ApanArUM ane dhama, a tatha puruSArthInI siddhimAM sAdhana rUpa thatu gRha ( ghara) vijaya pAme, 94
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ so wwwja rApara-kaMDana-jijad yajJo devAlayo dIkSA pUrvairdharmapravartanam / zItavAtAmbudharmAdiduHkhaghnaM na gRhAtparam // 9 // yajJa (homa havana ADhi), devAlaya (pUjA sthAna) tathA dIkSA (vivAhAdi saMskAra kAryo) dvArA dharmamAM pravRtti karAvanAra ane TADha, vAyarA, pANI, tApa Adi duHkhone nAza karanAra gRhathI uttama bIju koI sAdhana nathI. 95 ataH zrIvizvakarmAdyAH prAhuH pUrva gRhaM budhaaH| vATibhittipurAntatvaM tanmadhye kArayed gRham // 9 // AthI zrIvizvakarmA Adi AcAryo (paMDito) pahelAM ghara karavuM ema kahe che. (sujJa puru) vATikA-bagIce, keTa ane daravAjAjAnI aMdaranA bhAgamAM Ave tevA sthAne ghara karavuM joIe. 96 kSudrANAM ca caturdaNDAdito dnndddshaavdhiH| madhyAnAmaSTadaNDAdi dvAtriMzadaNDakAvadhi // 97 / / nAnA mANasa mATe cAra daMDathI laI daza daMDa eTale cAra hAthane daMTha thAya e mApathI 16 hAthathI 40 hAtha parvatathI laMbAI paheLAva nuM ghara karavuM. madhyama varganA mANasa mATe ATha daMDathI laI batrIza daMDa paryatanuM ghara karavuM. 97 catustriMzadaNDAccheSTAnAM yAvadazItidaNDakam / daizya samaM ca pAdaM vA sAddha vA dviguNAvadhiH // 18 // zreSTha puruSa (upalA varganA mANase) mATe 34 daMDathI laI 80 daMDa paryatanuM ghara karavuM. laMbAI ane pahelAI mATe pahoLAI laMbAInA jeTalI athavA cothA bhAganI hevI joIe. paheLAI karatAM laMbAI deDhI athavA bamaNI paNa rAkhI zakAya. 98 bAhyabhittau hIdaM mAnaM tadantabhittito gRham / triharataM vedahastaM vA gehe pIThaM karonmitam // 99 // A je pramANa (le. 96-98mAM) batAvyuM che te bhiMtanI bahAranI bAjunuM mApa che. bhiMtenI aMdaranuM je mApa hoya teTalA mApanuM ghara gaNAya che. eTale bIjI bAbatamAM te mApa levuM. gharanI pIThikA (eTavaNa-1lI) cAra hAtha, traNa hAtha athavA eka hAthanI rAkhavI joIe. 9 tAmrapAtrasthitaM dhAnyaM satkaMdoSaM vidhAtRbhiH / zaMsate svasvacihnAdhai yastaM garbhagRhAdiSu // 10 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ hia gharanA garbhagRhamAM tAMbAnA pAtramAM mUkeluM dhAnya bhUmimAM rahelA dene pitapitAnAM cinha vaDe jAhera kare che. 100 pUrvasyAM sthApitaM saumyAM nanu vA maMtramuccaran / maMtramuccArya vinyasya pAtraM bAhya sakhAdibhiH // 10 // A pAtra pitAnA mitranA hAthe (athavA mitra jevA snehIjananI hAthe) gharanI bahAranI jagyAmAM maMtranA uccAra sAthe mUkAvavuM temaja garbhagRhamAM, uttara ane pUrva dizAmAM maMtra bhaNatAM jANatA mUkavAM, evaM gRheSu prAsAde nyasedurge sabhAdiSu / vApI kupataDAgAdau dhAtujAnyabaTe nyaset // 102 / / A pramANe ghara, mahela, kille, sabhAgRha, vAva, ku, taLAva Adi banAvatAM pahelAM bhUminA zubhAzubhanI parIkSA karavA pAtra mUkavAM. pAtro khADo karI khADAmAM bhUphavAnAM hoya che. 102 matsyaM kulIraM maMDUkaM sarpa vA zizumArakam / sagarbha sarvasaMpatyai vigarbha sarvanAzakam // 10 // gharanI jamIna khodatAM temAMthI mAchalAM, karacalA, deDakAM, sApa athavA zizumAra (e nAmanuM jalacara prANI) vagere nIkaLe che te ghara sarva saMpattivALuM bane che evuM kaMI na nIkaLe che te jamIna sarvanAza karanArI samajavI. 103 sAdhehastAtrihastAnto nyAso dvAre kArayet / dvArazobhaM trihastAdi vizvahastaM trivistaram // 104 // doDha hAthathI laI traNa hAtha sudhIne kArane vyAsa (pahoLAI) rAkha. dvAranI uparanuM zobhatuM (uttaraMga) traNe hAthathI laI tera hAtha sudhInI uMcAI e ka vuM paNa te traNa hAthanI laMbAInuM karavuM. 104 pAdonadvighnAnya prakArAdantabhUmikam / maNDapAkRtisaMyuktA varNAnAM bhUvane zrutA // 105 // iti granthAnto dvAranI bAbatamAM graMthAntarano mata e che ke piNa be hAthanI pahoLAI aMdaranA eraDAonA dvAra mATe rAkhavI. uttarArdhane AgaLanA leka sAthe saMbaMdha che. 105 vyAsa sArdhAdvihastAntaH pratolyA vrnnmndire| rAjadugaiMkahastAnta yathA dantA pravinyaset // 106 // poLanA daravAjAnI bArIne vyAsa deDhathI be hAtha sudhIno rAkha. rAjadurga (rAja mahelanA killAnA mukhya daravAjAnI bArIne vyAsa eka hAthane rAkhavo. jema dAMta vaccethI jagyAmAM saMkaDAza hoya che, tema A bArInA daravAjAnI sAMkaDAza ( kaThinAIthI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra sUtradhAra-mana-civita aMdara pesI zakAya tevA) rAkhavI, jethI daravAna joI zake paNa mahAranA mANasa ekdama temAM pravezI na zake. 106 yathA / sapAdasArdhapAdonadviguNA devadvijapAvAse ito svo'tha varjayet // 107 // devagRha ( dhruvala )nuM dvAra savA hAthathI laI aDhI hAtha sudhInI paheALAi vALu, brAhmaNanu ghara hAya te tenu' dvAra doDhathI traNa hAthanA vyAsavALu ane rAjagRha ( mahela ) hAya te tenuM dvAra pANA e hAthathI lai sADA traNa AthanA vyAsavALu karavu. dvAranA vyAsa A pramANathI eche. hAya tA te tajave. arthAt tenAthI sAMkaDAM dvAra na karavAM. 107 prAgbhUmimRttikA kumbhI vinA zailaM nRNAM gRhe / zailabaddhA pratikaraM bhUmirddhirdviyavonnatam // 108 // gharanI AgaLanI bhUmi mRttikA ( mATI )nI hAya teA tene ghaDAnA jevA vaLAMkanI DhALa paDatI rAkhavI. patthara na nAkhavAnA hoya teAja tema rAkhavI, paNa jo patthara jaDavAnA hoya te prati haste eka eka hAthanA aMtare e e jaLa jeTalI uMcI rAkhavI. 108 vRSAjaviSamadhvAjyavINAbharaNacandanaiH / hayAdarza svarNa tAmrapatrairnityaM samanvitam / / 201 / / gAya, bakarIo, pANI, madha, ghI, vINA, AbharaNa, caMdanarmade uttama padArtho, gheADA, daNu, senu, tAMbAnAM vAsaNA vagerethI sadA bharapura rahe tevu. 109 sadAnulipta saMdhisu gRhamaMbusamukSatam / kRtapuSpa cayaM nityaM sUryAvakSita dIpakam // 110 // sadA sAMdhAo purAelA ane lI' pAelA hoya, pANIne chaMTakAva karelA hAya puSpa verAelAM hAya ane jemAM divase dIve karavAnI ( adhArU na rahe tevu') jarUra na paDe tevu'. 110 nityAgnisalilasUryAdRSTatalpaM zriyaH padam / atha grahAdirazubhAni na karoti gRhAdiSu // 111 // nitya agni, pANI ane sUryAM jemAM pathArI na jotA hoya arthAt savAranA hAma karavAnI veLA, navuM pANI bharI lAvavAnI veLA ane sUryoMdayanI veLA pahelAM je gharamAM badhAM uDI jatAM hoya ane pathArI vALI devAmAM AvatI hoya tenu ghara lakSmInuM sthAna ane che. have jenAthI gRhArdi (geAcaramAM ) graheA azubha rUpa na Ape tevuM kAraNa kahe che. 111
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAra: 73 vinAdhatUryayAmAsyaM chAyA prAsAdavRkSajA | naSTA gRhe vA tatpArzve bhUmiM haimImapi tyajet // 112 // pahelA ane ceAthA praharanA ArabhakAma vagara je gharamAM najIkamAM AvelA devaLanI athavA vRkSanI chAyA naSTa thatI hoya arthAt gharamAM AvI gharanI chAyA (uparanAM chAparAne lai utpanna thatI chAyA)mAM naSTa thai jatI hAya, samAI jatI hAya tevA gharanI bhUmi sAnAnI hoya te paNa tajI devI. 112 mAlatIdADimI drAkSA badarI kadalI nizA / bIjapuramagastIM ca ciMcekSukaravIrakAn // 113 // nikSAvaM ketakI zvetA girikaNIM ca mandire / na vapedatha rohante svayaM tatrAzubhaM bhavet // 114 // mAlatI, dADama, drAkSa, kheraDI, keLa, dArU, haLadara, khIorAM. agathIe AMkhalI, zeraDI, karaNa, nikSAva (?) kevaDA ( dheLe), garamALA A vRkSeA gharanI a Mdara ( gharanI najIka paNa ) na vAvavAM. A vRkSe jevA potAnI meLe UgatAM hoya ane phAlatAM haiAya tevA jagyAmAM AvelA gharamAM azubha thayA kare che. 113-114 gRheSu citrAdyAdau raudrAkAraM vibhISaNam / kapoto bAjagRdhrAdIn siMhAsanamapi tyajet // 115 // gharanI aMdara bhayaMkara ane khIhAmaNA AkAranAM citra athavA ( jemanA upara bhaya'kara AkAza katarelA heAya ke citarelA hAya tevA) vAjiMtrA, hAlA, mAja ane gIdha na hAvAM joie. sihAsana upara AvA AkAra kotarelA hAya te! te paNa tajI devu. arthAt A badhAM gharamAM rahe te azubha thayA kare che. 115 guhe na zubhadaM bhinnamAdyabhUmau rave kare | karNe'tha kukSau pRSThe vA salagnAnyaniketanam // 116 // gharanI AgaLanI jamInamAM mAra hAthanI aMdara khIjAnA bhAga hoya athavA tenA ka mAge, vacce ke pAchaLanA bhAgamAM bIntanuM sthAna ( ghara) Avatu. hAya tA te azubha mAnavuM. 116 ekAlidaM vAmabhAge'dhikahInAGgikaM hi vA / kSaNastatulA stambhabhittibhUSA vAkSanuM kA eka AMgaNAmAM DAmA bhAgamAM gharanI paheALAi karatAM AchA ke vadhAre ochA mApavALu hoya tevuM tathA jenA pATaDA, thAMbhalA, bhita, khArIe tathA jALIyAM khIka lAge tevAM lAgatAM hoya tevuM ghara azubha mAnavuM. 117 tathA hinAdhikastambhaM bhagnazreNIdharaM hi vA / vikarNa viSamastambhaM tulA nimnaM ca madhyamam // 118 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtradhAra-maMDana-viracita jemAM nAnA meTA thAMbhalA hoya, eLa (hAra) bhAgatuM hoya tevuM, viSama karuM vALuM (samacorasa ke laMbacorasa na banatuM hoya tevuM ) ekI saMkhyAvALA thAMbhalAe vALuM ane jenA pATaDA namI paDayA hoya tevuM ghara madhyama jANavuM. 118 uccakAdyaM hInamadhyaM hInAbhittimUSonnatam / mAnahInaM marmavidvaM sazalyaM vistare'dhikam // 11 // bahudvAraM cAnyavAstu citradravyavinirmitam / / samIpakagRhaM mUlagRhAduccaM tathAdhikam // 12 // ziyasUryajinAdInAmantare yadgRhaM bhavet / AliMdarahitaM dvitricatuHzAlaM ca yadgRham // 121 // bhittau bahulalepAcaM samasaMdhizirogurU / apratiSThaM pAdahInaM mArgayugmAntarasthitam // 122 / ajJaiH saMtApavidbhirvA paradravyaizca nirmitam / tvaritaM pUrNatAM nItaM sthapati dvayakAritam / 123 / vinaSTayAstujaidravyaiH kRtamakRtatatkRtam / atRptavAstudeve ca garbhavinyAsarjitam // 124 // devarAjamoDhayadhUrtacatvArAdisamIpagam / adhastalAdardhatale dvika vA na zubhaM gRham // 125 // AgaLanA bhAgamAM uMcuM, vaccenA bhAgamAM nIcuM, nIcI bhiMte ane uMrI bArIevALuM, pramANa vagaranuM, marmavedhavALuM, zalyavALuM, vadhAre laMbAIvALuM, ghaNAM bAraNuM vALuM bIjAnA gharanI citravicitra vastuo bhegI karI banAveluM (bIjA bhAgI gaelAM gharanI nAnI moTI vastuo lAvI ADedhaDa bAMdhI dIdheluM ). keI gharane Teke laine aDoaDa bAMdheluM. mULa gharane jemanuM tema rahevA daI tenI AgaLa pAchaLa UMcuM lIdheluM temaja vadhAreluM, ziva, sUrya ane je nA maMdiranI vacce je ghara AvatuM hoya te ghara, temaja ijA ke AMgaNa vagaranuM be traNa ke cAra oraDAvALuM ghara, bhIto upara khUba lIMpaNa kareluM, samasaMdhivALuM paNa AgaLathI moTuM thaI gaeluM, pAyA vagara banAveluM, be rastAo racce AvI jatuM, mukhae athavA kaleza karanArAM mANasoe bIjAnAM bAra bAraNAM tyAdi vastuo uThAvI lAvI banAveluM, jaladI jaladI purUM karAveluM, be judA judA sthapati dvArA purUM karAeluM, temaja bhAgI gaelAM gharanAM sAdhana tUTelAM sAdhana vaDe banAveluM ghara karyuM na karyA barAbara che. vaLI jenuM vAstu pUjana nathI thayuM tevuM, mApa rahita, devamaMdira ke rAjadalathI DhaMkAi jAya tevI rItanuM, dhUrta lekanA cotarAnI pAse AvatuM, nIcA, aDadhA ke bamaNA taLIyAvALuM UMcAnIcuM ghara azubha jANavuM. 119-125
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstusAraH dvau stambhau kSaNamadhye tu dadhAdgarbha na pIDayet / vRddhi hAdivAstUnAmicchedyAcadaMzA samuddhRtA // 126 // gharanI vizALatA hoya te dareka padamAM be be staMbha mUkavA paNa garbha dabAya tema na karavuM. gRha Adi bAMdhakAma mATe jeTalA bhAgane svIkAra karelo hoya teTalI vRddhivALuM te karAya te IcchavA gya che. 126 prAguttare sarvato vA varddhate nAnyato gRham / / dviguNaM veNI tribhiH kSIristu syAccaturguNam / / 127 // pUrvamAM ke uttaramAM athavA cAre bAju gharanI vRddhi karI zakAya. asala gharanI bhUmithI bamaNuM ghara banAvyuM hoya te te veNI kahevAya kSaNa gaNuM banAvyuM hoya te te caTU kahevAya ene cAra ghaNuM banAvyuM hoya te te phari kahevAya che. 127 prAsAdasyodayAdbhUmi parityajya ca SaDguNAm / liMgasyASTaguNAM tyaktvA gRhaM kuryAnna dopadam // 128 // devaprAsAdanI UMcAithI cha gaNI jagyA choDI daIne ghara karavAmAM deSa nathI. zivaliMgathI eTale zivAlayanI UMcAithI ATha gaNI jamIna choDI daI teTalA aMtare ghara karavAmAM Ave che te doSa karanArUM thatuM nathI. 128 vividhopaskarairvazma yatra suvidhinivartate / / sUtradhArabhavedhaiH pUrNa durga prakArayet // 129|| iti nagarANi vividha prakAranAM sAdhanothI bharapura ghara banAvavAM ke jethI temAM sagavaDatA pUrvaka rahI zakAya. AvAM gharamAM zipi, subhaTo (sainike) tathA vaidyone vasAvavA. AvI rIte killo vastIthI bhareluM rahe tevo banAvavo. 129 noMdha-ATalA loko gharanA prastAra karavAnI rIta banAvanArA 903mAM lekanI pahelAM rAjasthAnanI pratamAM vadhAre che ane temAM eDanirmANanI keTalIka sArI rIte samajAvelI hovAthI te upayogI paNa che. A bleke mULamAM grantharamaNiI saMgraha karI mUkavAmAM AvyA hoya te Azcarya nathI. kAraNa gujarAtanI pratamAM TI lAgatI nathI. zrI maMDana sUtradhAra viracita vAstusAra graMza sATIkaanuvAda paththI sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAI emapurAe karela che. -saMpAdaka (saMpUrNa )
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
_