Book Title: Upadhimat Tarjana Yane Prarupana Vichar
Author(s): Narendrasagarsuri
Publisher: Shasankantakoddharaksuri Jain Gyanmandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022065/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthAdhirAja zrI zatruMjayagirivarAya namaH zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI graMthamAlA-graMthAMka naM. 116 upAdhimatalarjanA -cAne-- prarUpaNA-vicAra sAnuvAda graMtha : saMzodhaka-anuvAdaka : zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-siddhahasta lekhaka-zAsana prabhAvaka-zAsanakaMTakoddhAraka pU. AcAryadeva zrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra jyotirvid pU. A. zrI narendrasAgarasUrijI ma. : prakAzaka : zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI jaina jJAnamaMdira vya. zA. jItendrakumAra laheracaMda bhAvanagara-vAyA taLAjA-mu. ThaLIyA-364145 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ StaQmQqQQQQQQQQQQQQQQQQ9 * tIrthAdhirAja zrI zatruMjayagirivarAya namaH 6 : zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI graMthamAlA-graMthAMka naM. 116 upAdhimatAjanA -cAne- prakSaNA-vicAra sAgvAda graMtha 29696969696969696262096226206221 : saMzodhaka-anuvAda zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSekasitta lekhaka-zAsana prabhAvaka-zAsanakaMTakoddhAraka pU. AcAryadeva zrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra jyotirvid pU. A. zrI narendrasAgarasUrijI ma. ' I : prakAzaka : zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI jaina jJAnamaMdira vya. zA. jItendrakumAra laheracaMda jI. bhAvanagara-vAyA taLAjA-mu. ThaLIyA-364145 " Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyakonI zubha nAmAvalI rUA. 2000=00 pU. A.zrI narendrasAgarasUri ma. nA upadezathI zrI jaina zve. mU. pU. tapAgaccha saMgha-rANapura * rU. 1500=00 pU. A.zrI naradevasAgarasUrijI ma. nA upadezathI - zrI AdinAtha je. mU. pU. saMgha-katAragAma, surata rU. 1000=00 pU. gaNi zrI pUrNacaMdrasAgarajI ma. nA upadezathI zrI | AgamoddhAraka phAunDezana-surata rUA. 2000=00 pU. sAdhvIjI zrI vidyAzrIjI ma. nA upadezathI zrI aMjanAzrIjI ArAdhanA bhavananI ArAdhaka baheno-pAlItANA rU. 150U=00 pU. sA. zrI NiraMjanAzrIjI ma. nA smaraNArthe teozrInA ' . ziSyA pU. sA. zrI dharmarasAzrIjI ma. nA upadezathI bhaktagaNa-amadAvAda ( viIra saM. 2533 ''kiMmata rUA30=00 mauna ekAdazI vi. saM. 2063 kopI : 500 L: prAptisthAna : zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI jaina jJAnazALA The. girirAja sosAyaTI, mu. pAlItANA 364270 ': mudraka : kahAna mudraNAlaya jaina vidyArthI gRha kampAunDa sonagaDha-364250 che H (2848)244081 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA] [3 'prarUpaNAviyAre grantha aMgeno pUrva che che ItihAsa ane maLatIya prastAvanA ! le. "zAsanakaMTakoddhAraka' sUrizizu narendrasAgarasUri pAlItANA 2063 kArataka suda pa A "upAdhimata tarjanayAne prarUpaNAvicAra graMthanA kartA ajJAtanAmadheya koI mahopAdhyAya jaNAya che ane teoe A graMtha tatkAlIna pU. A. zrI vijayasenasUrijI ma. nA paTTadhara pU. A. zrI vijayadevasUrijI mahArAjanI manaH prasannatA khAtara vikrama saMvat 1675mAM banAvela che. tema prazastimAMnA zlokonA AdhAre nizcita thAya che. yathArthanAmAM A prarUpaNAvicAra' graMthamAM vikramanI 17 mI zatAbdinA pUrvapakSa ane uttarapakSanI prarUpaNAo aMgenI madhyasthabhAve vicAraNA karavAmAM Avela che. temAM pUrvapakSa tarIke vikramanI 17 mI zatAbdimAM thayela nirNAyaka evA pU. maho. zrI somavijayajI ma. nI prarUpaNAone ane uttarapakSa tarIke pU. maho. zrI dharma sAgarajI gaNivaranI prarUpaNAone lIdhela che. prabhu mahAvIradevanI pa6mI pATe thaelA pU. A. zrI AnaMdavimalasUrijI ma. nI pa7mI pArTInA paTTadhara pU. A. zrI. vijayadAnasUrijI ma., pa8mA paTTadhara pU. A zrI vijaya hIrasUrijI ma., pa9mA paTTadhara pU. A. zrI vijayasenasUrijI ma. ane 60mA paTTadhara pU. A. zrI vijayadevasUrijI mahArAja H Ama pa6-57-58-59-60 paTTadharonA ekachatrIya sAmrAjyanA kAlamAM vidyamAna evA pU. zAsanastaMbha, zAsana ane svasamudAyanA hitane mATe sadAya jAgrata, samartha tArkika ziromaNi evA pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNivara temaja samudAyamAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] [ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA sAruM varcasva dharAvatA evA pU. maho. somavijayajI mahArAja : A baMne pUjyonuM dareka paTTadharonA tatkAlIna samudAyanA munio temaja prakAMDa mahopAdhyAyo upara varcasva sAruM hatuM. tevI ja rIte pa7-58-59 ane 60 mA paTTadhara gacchAdhipatio paNa A baMne mahopAdhyAyazrIonI prakRtithI saMpUrNa mAhitagAra hatA, ke"pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNi, samartha tArkika, vAdiparAbhavakArI, zAsana tathA samudAya mATe prANa nyochAvara karanAra che ane A maho. zrI somavijaya gaNi samartha zaktizALI-gItArtha hovA chatAM potAnA ja mAna, sthAna ane utkarSanI khevanAvALA hovA sAthe "jo bIjA koInuM sthAna, gacchAdhipatinI pAse thAya, samudAyamAM ke zAsanamAM tene mAna, sanmAna maLe ke te utkarSa pAme to tenI adekhAIvALA che ane sAthosAtha vadhatA mAna-sthAna utkarSa ke tejane sahana karavAne badale yenakena prakAreNa tenI laghutA kema thAya? tenI khAsa kALajI rAkhavAvALA ane tevI peravI karanArA paNa che!!" - A paristhitinA saMpUrNa jANa evA te te pUrva pUjya gacchanAyako - turnane prathama vaMde sajhanaM tavaMta nA nyAye sAmudAyika ke para sAmudAyika koIpaNa mahatvanuM kAma upasthita thAya tyAre athavA pratispardhI vAdi Adino prasaMga Ave tyAre samudAyanA prakAMDa paMDita mahopAdhyAyo tathA maho. zrI somavijaya ma. nI salAha sUcanA letA hatA-pUchatA hatA chatAM paNa chevaTe pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNinI salAha sUcanAne ja mAnya rAkhIne ja cAlatA hatA. (kAraNa ke temanI salAha-sUcanA, samudAyanA utkarSa mATenI ja hovAthI) temaja A prarUpaNAvicAra graMthanA ajJAtanAmAM kartA paNa pU. maho. zrI somavi. ma. nI paddhatithI mAhitagAra hatA tema temanI A nIcenI vAtathI jaNAI Ave che. kAraNa ke te graMtha karatAM te graMthakAra lakhe che ke- "adyeha zrI pravacane ye kecana buddhaviparyAsAt vyApannadarzanAsteSAM mUlabhUto nirnAmaka: (nirnAyaka:) prabalataramithyAtvamohanIyodayavazaM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5 prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA ] vadaH, paMcamArakavihitasahAyakaH, 'mA'yaM gaNabhedaM karotu' iti zaMkamAnaiH bhaTTAra zrI vinasenasUmi pravahumAnanAtAnI" artha :-"A zrI jaina zAsanamAM je koI potAnI buddhinA viparyAsa-ulaTApaNAnA kAraNane laIne vyApanadarzana=samyaktabhraSTa (mithyAtvI) thayelA AtmAo che te badhAyanA mULa svarUpa evo nirnAmaka (nirNAyaka u. somavi.) ke je prabaLatara. mithyAtva mohanIyakarmanA udayane vaza che ane jene pAMcamA ArAe sahAya karela che te AtmA, "A AtmA, gaNano bheda=samudAyanI cchinnabhinnatA karanAro na thAva evI zaMkAe karIne " sahita evA bhaTTAraka pU. A. zrI vijayasenasUrijI mahArAje jemane bahumAna Apela che ane te bahumAnanuM ajIrNa jemane thayela che te ++" Ama prarUpaNAvicAra graMthamAMnA pUrvapakSanI prarUpaNAonA vicAranA prAraMbhamAM ja lakhe che tethI te madhyastha ane gItArtha graMthakAra paNa pU. maho. zrI somavi. gaNinI prakRtinA pUrNa jANakAra hatA tema ApaNe mAnI zakIe chIe. ane tethI ja te 17mI zatAbdinA pU. bhaTTAraka paTTadharI paNasamudAyamAMnA te pU. maho. zrI soma vi. ma. ne ane temanA pakSakAra evA paMDita pravara mahopAdhyAyonI salAha, sUcanA, kArya viziSTa prasaMge pahelAM levAnuM rAkhatA hatA. ane AkharI salAha sUcanA pU. maho. zrI dharmasAgarajI mahArAjanI levAnuM rAkhatA hatA. ane temanI samudAya aMgenA utkarSane karanArI hitI salAha-sUcanA ja mAnya rAkhatA hatA. jemake... 1. prabhu mahAvIra devanI pa7mI pATe AvelA gacchAdhipati pU. A. zrI vijayadAnasUrijI mahArAja, potAnI pratisaMpAdana karela "pU. maho. zrI rAjavimalagaNi' ne ja potAnI pATe sthApavAnI icchAvALA hovA chatAM ane samudAyanA mahopAdhyAyo AdinI paNa tevI ja gaNatrI hovA chatAM pU. maho. zrI dharmasAgarajI ma. nI vAtane ja mAnya rAkhIne paM. hIraharSane AcAryapadavIdAna karavApUrvaka vijayahIrasUrijI'nAma sthApanA karIne potAnI pATe sthApyA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ] [prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA V 2. vijayadAnasUrijI ma. nI pATe AvelA 58mA paTTadhara pU. A zrI vijaya hIrasUrijI mahArAje paNa devIvacana ane te aMge pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNinuM protsAhana maLatAM paryAya ane jJAne karIne vRddha evA prakAMDa mahopAdhyAyo samudAyamAM hovA chatAM te badhAyane choDIne bAlasAdhu evA 'jayavimala' ne AcAryapada ApIne ane 'vijayasenasUri' nAma sthApIne potAnI pATe sthApyA. pratipakSI upAdhyAyonI pracAranIti pU. gacchAdhipati A. zrI vijayadAnasUrijI ma., pU. A. zrI vijayahIrasUrijI ma. tathA pU. A. zrI vijayasena sUrijI ma. Adi pUjyonA dilamAM pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNinuM AvA prakAranuM sthAna ane mAna joIne atizaya krodhe bharAyelA evA pU. maho. zrI somavi. mahArAja ane temanA pakSakAra pU. maho. zrI rAvimala gaNi, pU.. maho. zrI mAnavijaya, pU. maho zrI kalyANa vi., pU. maho zrI bhAnucaMdrajI, pU. maho. zrI siddhicaMdrajI, paM. zrI naMdi vi gaNi Adie pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNinuM mAna-mahatva-pratibhA-sthAna ane varcasvane dhakko pahoMcADavA tema ja temane badanAma karavA mATe teozrInA banAvelA 'pravacana parIkSA' tathA sarvajJazataka' graMthane apramANa TharAvavA mATe-- "A graMthomAM anya dharmonI ane anya gacchonI niMdA karavAmAM Avela che, pU. A. zrI vijayadAnasUrijI mahArAje je 'utsUtrakuMdakuMddAla' graMthane jalazaraNa karAvela che te graMthane A graMthomAM 'AgamAnusArI vacanavALo' jaNAvela che, pU. A. zrI vijayahIrasUrijI ma. tathA pU. A zrI vijayasenasUrijI ma. ne gALo ApI che, mithyAtvI kahyAM che, pAMca bola-bArabolanI chaDecoka avagaNanA karI rahyA che, ane viparIta prarUpaNAo karelI che!! mATe AvA zAsanahIlanAkArI, bhaTTArakonI avahelanAkArI graMthone vahelI take apramANika graMtho tarIke jAhera karavA joIe tema ja tevI avahelanA karanArA sAgarone yogya prAyazcitta ApavuM joIe" Avo sva tathA para samudAyanA muniomAM temaja zrAvakavargamAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA ] [7 pracAra AdarI dIdho. temaja 58, 29 mA paTTadhara pU. A. zrI vijaya hIrasUrijI ma., pU. A zrI vijayasenasUri mahArAjane paNa rUbarU jaNAvyuM. pravacana parIkSA graMthAdhAre ja khAtarono karelo parAjaya A vAtonA pratikAra mATe pU. bhaTTAraka zrI hIrasUrijI mahArAje AgarAsthita pU. A. zrI senasUrijI ma. ne pATaNa AvIne kharataro sAthe vAda karIne parAbhavita karavAnI AjJA pAThavI. A AjJAnusAra pU. A. zrI vijayasenasUrijI mahArAje saM. 1642 mAM pATaNa AvIne pU. maho. zrI dharmasAgarajI gaNinA banAvela pravacana parIkSA" graMthanA AdhAre ja vAda karavApUrvaka kharatarone parAbhavita karyA ane saM. 1643mAM amadAvAda khAte sUbAnI sabhA samakSa e ja pravacana parIkSA' graMthAnusAre kharataro ane temanI sAthe maitrI saMbaMdha rAkhatA evA potAnA upAdhyAyavarga Adino sajjaDa parAbhava potAnA ziSyane mokalI karAvyo. Ama te pravacana parIkSA graMthane apramANa karAvAnA badale amarapada apAvyuM. sarva saMmatithI sarvajJazatakAdi graMthone pramANika TherAvyA. potAnI pracAranItine phaLa besAravAne badale AvI rItanuM pagaluM pU. bhaTTArako taraphathI levAtAM nAkhuza thayelA pratispardhI varge pU. hIrasUrijI ma. nA svargavAsa bAda pU. A. zrI senasUrijI mahArAja upara vadhu paDatuM dabANa karatAM te vargane pUjyazrIe eTaluM ja jaNAvyuM ke "amadAvAdamAM samudAyanA sarvagItArthonuM saMmelana vaizAkha mAsamAM bolAvIza ane teo sarvasaMmatithI je nirNaya Apaze te jAhera karIza." Ama kahIne pUjyazrIe amadAvAdamAM gItArtha mahopAdhyAyonuM saMmelana bolAvyuM ane temAM badhI vAtonI rajuAta karI ane saM. 1671nA vaizAkha zudi 3nA divase caturvidha saMgha samakSa baMne pakSanA gItArtha sAdhuonA saMmelanamAM carcAvicAraNAo thayA bAda * sarva gItArthoe-"pravacana parIkSA, sarvajJazataka, iryApathikIkulaka ane dharmatattvavicAra" A cAra graMthone pramANika graMtho" tarIke jAhera karIne amadAvAda-pATaNa-khaMbhAta Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] | [prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA gaMdhAra Adi nagaronA jJAnabhaMDAromAM tenI nakalo karAvIne paNa mUkAvyA.[juo vIravaMzAvalI, ANasUragacchayatikRta sAgara gacchapaTTAvalI Adi] pariNAme pratipakSayUthamAM vyApaka banelI kInnAbuddhi pU. gacchanAyaka zrI vijayasenasUrijI ma.nA hAthe ja "sarvajJazataka' Adine apramANa jAhera karAvavAnI pU. maho. zrI somavi. gaNi AdinI dhAraNA ane yojanA hatI tene bhaTTAraka vijayasenasUrijI mahArAje gItArthasaMmelana karIne pramANika graMthotarIke jAhera karAvyA ane temAM potAnA pakSakArone paNa saMmati ApavI paDe! eka pratanI nakalane badale aneka nakala thAya! ane prasiddha zaheronA jJAnabhaMDAromAM paNa mUkAya!! A badhuM pratispardhI upAdhyAyone atizaya asahya thaI paDyuM. AthI te saMmelana bAda vizALa parivAra sAthe khaMbhAta comAsu padhArI rahelA pU. bhaTTAraka vijayasenasUrijI mahArAjane sojItrA gAme navakArazI vakhate pratispardhI sAdhvAbhAse viSa ApI daIne pU. gacchAdhipatine mRtyunA ghATe utArI dIdhA!! A pachI pU. A. zrI vijayasenasUrijI ma. nI pATe AvelA pU. A. zrI vijaya devasUrijI mahArAja paNa A kinnAkhorIbharyA kAvatarAM bAda vadhu sajAga banI gayA ane pratispardhI upAdhyAyo sAthe uparachallo saMbaMdha ane sneha rAkhavA lAgyA!! pU. maho. zrI somavi. mahArAje to sAmethI-"sevAmAM AvavAnI mAMgaNI karI tyAre pU. gacchAdhipati vijayadevasUrijI mahArAje "amArI pAse tamAruM kAma nathI' ema jaNAvI spaSTa nA suNAvI dIdhI!! (vijaya tilakasUri rAsa kaDI 1061) Ama chatAM kapaTakalAniSNAta ane khaTapaTI evA pU. maho. zrI somavijayajI mahArAje nirdhAra karyo ke -"jahAMgIra bAdazAha pAse maho. zrI bhAnucaMdragaNi tathA maho. zrI siddhicaMdra gaNinI lAgavaga ghaNI hovAthI teonI dvArA bAdazAhane ThasAvI devuM jarUrI che ke "kajIyAnuM mULa, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA ] [9 vartamAna gacchAdhipati A. zrI vijayadevasUrijI tathA sAgaro che temaja sAgaranA banAvelA pravacana parIkSA ane sarvajJazataka graMthamAM bIjA bIjA gaccho-saMpradAyo temaja paradarzanIone khUbaja bhAMDyAM che to tene sadaMtara khoTA graMtho tarIke jAhera karo ke-jethI bIjA--bIjA darzano ane jainadarzana tathA bIjA gacchomAM zAMti thAya, kleza-kaMkAsa maTe." A nizcaya karIne pU. maho. zrI bhAnucaMdragaNine tAkIda ApI. bhAnucaMdrajI gaNi mAravADamAM hovAthI teoe pU. maho. zrI siddhicaMdra gaNine badhI vAtanI jANa karIne mAMDavagaDha pahoMcavAnI AjJA pAThavI. AthI 1673mAM sirohIthI daDamajala vihAra karIne teo mAMDavagaDha pahoMcI jaIne jahAMgIra bAdazAhane araja karI ke pAdazAha! eka agatyanA kAme Avyo chuM ke--"sAgaroe 'sarvajJazataka' nAmano graMtha banAvIne temAM 'jagadguru temaja vijayasenasUrijI ma. ne gALo ApI che, khUba bhAMDyA che, tema ghaNI khoTI khoTI vAto lakhI che. ane tevI jUThI vAto lakhanAra te sAgarone temaja temanA pakSakAra senasUrijI ma. nI pATe AvelA vijaya devasUrijIne yogya salAha-sUcanA Apo athavA senasUri ma. nA kharA vArasadAra e nathI' tema jAhera karazo ke jethI dareka gacchomAM kleza-kaMkAsanI zAMti thAya." pU. maho. zrI siddhicaMdrajIe gaNinI AvI bhaMbheraNIthI uzkerAyelA bAdazAha jahAMgIre khaMbhAta comAsuM rahelA pU. bhaTTAraka zrI vijayadevasUrijI ma. ne temaja rAdhanapura rahelA pU. maho. zrI nemasAgarajI gaNine A comAsAmAM mAMDavagaDha AvI javA mATenuM tAkIdanuM pharamAna mokalyuM! AthI khaMbhAtathI pU. gacchanAyaka saparivAra temaja rAdhanapurathI maho. zrI nemisAgarajI gaNi, paM. vIra sA., paM. bhaktisA., paM. kuzala sA., paM. prema sA., paM. zubha sA., paM. zAMti sA., paM. guNa sA. AdinI sAthe comAsAmAM ja vihAra karI mAMDavagaDha padhAryA--ane bAdazAha jahAMgIranI rAjasabhAmAM paMDitonI hAjarImAM pratispardhI evA pU. mahopAdhyAyonI samakSa pU. gacchAdhipati tathA pU. maho. zrI nemasAgarajI gaNie vAdano prAraMbha karyo. temAM sarvajJazataka graMthamAMnI-kaivalInI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] [prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA kAyAthI jIva virAdhanA thAya nahi, jamAlI-marIcI Adi deva-gurunI AzAtanAkArIne anaMto saMsAra, marIcInuM vacana, utsUtra nahI paNa durbhASita, utsUtramizra vagere je je vAto bAdazAha samakSa pratispardhI upAdhyAyoe rajU karI te te dareka vAtono jaDabAtoDa javAbo, pU. maho. zrI nemisAgarajI gaNivare ApavAthI te upAdhyAyone Akhare cUpakIdI pakaDavI paDI. tethI bAdazAhe potAnI paMDita parSadAthI yukta evI rAjasabhAmAM 'sarvajJazataka' graMthane pramANika graMtha tarIke jAhera karyo ane--A prarUpaNA vicAra graMthamAMnA zrImatsAhitattImabhUmipatinA zrutvA navInA sthitIrnyaayessvshissnnunaa varacarAdIdAbhidhe parvaNi / varyArohaNapUrvakaM kathanataH sUritvamuddAlitaM, gaccho rAsabhiko hyasAviti jane prApa prasiddhiM tataH khe zlokAnusAra jahAMgIra bAdazAhe pratispardhi mahopAdhyAya varge potAnA navA banAvelA AcArya tilakasUrijIne gardabha upara besADIne temanA sUripadane phoka karyuM ane pU. bhaTTAraka vijayadevasUrijI ma. ne 'jahAMgIra mahAtapAnuM ane pU. maho. zrI nemisAgarajI gaNine 'vAdIjIpaka' (jagajIpaka)nuM biruda rAjyasabhAmAM enAyata karIne potAnA pradhAna-maMtrIo Adine Adeza Apyo ke-- anyadA maMDapAcale zrI akabbarapAtizAhiputra jahAMgIra zrI salemazAhiH sUrIn (vijayadevasUrIn ) staMbhatIrthataH sabahumAnamAkArya gurUNAM mUrtiH, rupasphUrtiM ca vIkSya vacanAgocaraM cmtkaarmaaptvaan| tataH samaye zrI gurubhiH samaM dharmagoSThIkSaNe vicitradharmavArtAM (maho. zrI dharma sA. gaNi satkAM vArtA) dRSTvA sAkSAd gurusvarUpaM nirUpamaM ca dRSTvA svapakSIyaiH paraiH (maho zrI siddhicaMdrAdyaiH) prAk kiMcid vyudgrAhito'pi sAhistadA tatpuNyaprakarSeNa harSitassan 'zrI hIrasUrINAM vijayasenasUrINAM' ca ete (vijayadevasUrayaH ) eva paTTadharAH sarvAdhipatyabhAjo bhavantu, nApara: (vijayatilakasUrirAdi) ko'pi kUpamaMDukaprAya, ityAdi bhUyaH prazaMsAM sRjan 'jahAMgIrI mahAtapA ' birudaM dattavAn / 44 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 11, . prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA] anujJApitavAMzca tapAgacchIyazrAvakendracandrapAlAdIn 'yadasmadIya dakSiNI mahAvAdyavAdanapUrvakaM gurUn (vijayadevasUrIn) svAzrayaM preSayantu, yathA yuSmadgurUn vayamapi gavAkSasthA nirIkSya hRSTA bhvaamH|' ityAdi vacanotsAhitaistaiH rAjamAnyasaMghai-rdAkSiNAtya-mAlavIyasaMdhaizca tathA mahotsavAH kRtA yathA tapagaNasaMghamukhe pUrNimAvatIrNA, anyeSAM ca gurudviSAM (maho zrI soma vi. bhAnucaMdrAdInAM) mukhe'mAvAsyeti kiM bahunA ? 'yathA purA'kabbareNa zrI hIrasUrivarAstatopyAdhikyena zrI vijayadevasUrayaH zrI zAhi / nahIrA sanmAnitA (paTTAvalI samuccaya, bhrA-1 pR. 83, prAcInArvAcIna itihAsonI samIkSA' pR-163) pratipakSavarganI hAjarImAM ja hAthInI aMbADImAM sarvajJazataka' graMthane padharAvI bAdazAhI vAjIMtronA nAdapUrvaka varaghoDo mAMDavagaDhamAM kADhI pU. devasUrijI ma. ne ThAThamAThathI upAzraye pahoMcADavAnI AjJAnuM pAlana karavAnI sAthe pU. A. zrI vijaya devasUrijIne upAzraye padharAvavAnuM kArya saMghamukhya caMdrapAla Adi ane te te saMghoe karyuM!! Ama vAraMvAra pratispardhi upAdhyAyo dvArA ja pU. bhaTTAraka A zrI vijayasenasUrijI mahArAje saM. 1971mAM amadAvAda mukAme samasta gItArthonuM saMmelana bolAvIne te samasta gItArthonI pUrNa saMmatithI 'sarvajJazataka' Adi graMthone pramANika TharAvyA chatAM pratispardhi upAdhyAyajIe jahAMgIra pAtazAhanI rAjasabhAmAM "sarvajJazataka' graMthane apramANa karAvavAnI puSkaLa koziSa karavA chatAM, potAnA pakSane nAmozI maLI! ane "sarvajJazataka pramANika TharyA pachI paNa zAMta besI rahevAne badale pAchI tenI carcA cAlu karatAM tatkAlIna paTTadhara pU. A. zrI vijayadevasUrijI mahArAje saM. 1686 nA jeTha zu. 17 zukravAranA roja 7 bolano paTTaka jAhera karyo hato. je nIce mujaba - ! parva | saMvat 1686 varSe zrI rAjanagare ye zu, 13 zukra zrI vijayadevasUribhiH sprikrailikhyte|| 1-apara kevalInA yogathI jIvavirAdhanA sarvathA na haIzrI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] [ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA ThANAMga-bhagavatIsUtra pramukha samastagraMthanI melaI-e prathamavotta': 2 tathA bhagavatIsUtra pramukha samasta graMthanaI anusAra jamAlinaI anaMtA bhava kahI che. dvitIyavona ra | 3 tathA marIcii "vitnA rUtthapi pharyApi vitA(ve) duSita dIrUM, paNi sarvathA utsutra na kahaIzrI Avazyaka niryukti pramukha graMthanI melaI ! tRtIya vAta che 4 tathA usUtrabhAsI aNaAloI aNapaDikkamaI kAla karaI tehanaI niyamA anaMta saMsAra hoI, paNi asaMkhyAtao tathA saMkhyAta nahIM. gacchAcAra pramukha graMthanI melaI ne vaturthavo che 5 tathA mArgAnusArI dharmakartavya anumodavA jogya huI, anyathA na huI. paMcAzaka graMthanI melaI paMvamona che. 6 tathA bRhakalpAdika graMthanaI anusAra mithyAdRSTi grahIta caitya avaMdanIka huI. ehathI anyathA prarUpaI te usUtrabhASI jANII kaI sahII che pa8ma vona che ? ( 7 tathA mAMsabhakSaNa karaI tehanaI samyakatva na rahaI te samavota | zrIratuM zukaM bhavatu A prarUpaNA vicAra graMtha aMge kiMcit vaktavya - A pachI te pratispardhI ane nirNAyaka upAdhyAyakavargane sarvajJazataka Adine apramANa karavA karAvavAno purUSArtha mAMDI vALavo paDyo hato. Ama vikramanI sattaramI zatAbdimAM pU. gacchAdhipatio ane sAgara munio ane sAmA pakSe nirNAyaka pratispardhI evA upAdhyAyavarga vaccenI prarUpaNAono prathama pakSa ane dvitIya pakSa vicAra" rUpe A madhyastha evA koI ajJAta kartAno A banAvelo prarUpaNA vicAra graMtha che. temAM (1) saM. 1671nI gItArtha samitimAM tathA (2) saM. 1643mAM amadAvAdamAM jahAMgIra bAdazAhanA subAnI rAjasabhAmAM pratispardhI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA ] [ 13 upAdhyAyavargano parAjaya karavAmAM pU. gacchanAyaka vijayasenasUrijI ma. temaja saM. 1973mAM vijayadevasUrijI mahArAja mokhare hatA ane sarvajJazataka Adi graMthone pramANapadavI apAvI hovAnuM itihAsa bolI rahela che. temAM- A ajJAtakartA kRta prarUpaNAvicAramAM je 1 kevalanI kAyAthI jIva virAdhanA na thAya te vAtamAM sayogI-ayogInA bheda pADIne sayogI kevalIne kathaMcita jIvavirAdhanA gaNAvI ra-utsutra ane durbhASitane paryAyarUpe gaNAvyA, 3-usUtrabhASIne anaMtA bhava ja hoya evA ekAMtano niSedha karavAnuM jaNAvela che. 4-je sUtramAM je vAta hoya te vAta te pramANe kahevI (paraMtu temanA kahevA pramANe jo karavAmAM Ave to koI vAtano nirNaya ke nizcaya nahi thAya tenuM zuM?) pa-jamAlI-maricinA anaMtA bhava mAnavA mATenI anizcitatA AvI je vAtonI rajUAto karI che te yogya jaNAtI nathI. A badhI vAtono nirNaya 1641-43 ane 1673nI rAjasabhAmAM nirNaya thaI gayA pachI ja "sarvajJazataka' graMthane pramANika TharAvAyo che. mATe A graMthamAMnI A badhI vAtono samanvaya karavApUrvaka gItArtha gurubhagavaMtoe dhyAnamAM laI prarUpaNAvicAra' graMthamAMnI vAtonI yogyAyogyatAno, nizcitanizcitatAno samanvaya karavo evI prArthanA che. A prarUpaNAvicAra graMthanI hastalikhita prata vikrama saMvata 2018mAM pU. zAsanakaMTakoddhAraka pUjya gurudevazrI sAthe khaMbhAta comAsu hato tyAre pU. A. zrI vijaya nemisUrijI jaina jJAnazAlA'nA jJAna bhaMDAra naM 2489nI prata pahela vahelI mArA jovAmAM AvI ane meM nakala tAbaDatoba karI paNa kharI; paraMtu te hastalikhita pratamAM 10muM pAnuM na hatuM. A pachI keTakeTalA jJAnabhaMDAromAM tapAsa karavA chatAM te prarUpaNA vicAra graMtha' vikrama saMvat 2062 sudhI truTaka ja rahyo!! tevAmAM A 2062nI sAlamAM pAlItANA cAturmAsa sthita pU. sva. A. zrI buddhisAgarasUrijI ma. nA praziSya zAMtamUrti pU. A. zrI padmasAgarasUrijI mahArAjanuM maitrIbhAvapUrvakanuM milana thatAM teoe 'amadAvAda-pU. A. zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA nA hastalikhita pustakonA sUcipatrarUpe e Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [ prarUpaNAvicAragrantha prastAvanA bahAra paDelA traNa daLadAra graMtha mane bheTa ApyA. temAM tapAsa karatAM eka naM. 2142 sA. kra. 12747 naMbaranI pUrvapakSavALI 12 pAnAnI prata ane eka ra500 pUrvapakSa uttarapakSa sAthenI 18 pAnAnI prata jotAM mane anahada AnaMda thayo. pU. A. zrI padmasAgarasUrijI ma. ne A pratanI ane bIjI bIjI pratonI mAMgaNI karatAM teoe udAradile graMthapAlakane tAkIdanI AjJA karI! ane mane baMne pratonI jherokSa nakalo pUrI pADatAM mArA manorathanI siddhi thavA pAmI che ane Aje sattaramI sadInuM eka aprakaTa sAhityanuM bhASAMtara karavApUrvaka jaina samAjane khoLe pIrasavA bhAgyazALI banavA pAmyo chuM. te badala pU. A. zrI pAsAgarasUri ma. no jeTalo AbhAra mAnuM teTalo ocho gaNAze. bhaviSyamAM mArA hAthe tevA aprasiddha graMtho ke sAhitya prasiddha thAya to temAM paNa tevo ja maitrIbhAvapUrvakano mane sahayoga teozrI ApatA rahe evI AkAMkSA rAkhuM chuM. A graMthanuM saMpUrNa bhASAMtara lakhavApUrvakanI babbe vAra nakalo karanAra pU. munizrI mahAbhadrasAgarajIne tema ja mArA dareka sAhityanI presakopIo kALajIpUrvaka ane khaMtathI karI ApanAra sAdhvIjI zrI vidyAzrIjI ma. nA praziSyA sAdhvIjI zrI pUrNakalAzrIjI Adine jeTalA dhanyavAda pAThavuM teTalA ochA ja gaNAze. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAtanAmA 'zrIvijayadevasUri' ziSyakRtaH / // prruupnnaavicaargrnthH|| ArhantyamAdhAya ciraM svacitte, prayujya tAn suzrutasiddhayogAn // prapIDitAn kiMcana durvidagdhai-nirdoSatAM bodhimahaM nayAmi // 1 // aparApi (rA api) rogadoSaiH pIDitAH satI (ntaH) suzrutagranthoktayogairnirdoSA vidhIyate tatheyamapi ityuktilezaH / / adyaiha zrIpravacane ye kecana buddherviparyAsAd vyApannadarzanAsteSAM mUlabhUto nirnAmakaH prabalataramithyAtvamohanIyodayavazaMvadaH, paMcamArakavihitasAhAyakaH, 'mA'yaM gaNabhedaM karotu' iti zaMkamAnaiH bhaTTAraka zrI vijayasenasUribhiH pradattabahumAnasaMjAtAjIrNaH sUtrArthobhayarahasyamanAlocya lokalajjAmapahAya durgatiprapatayAlutAmavagaNayya "seaMbaro a AsaMbaro a buddho a ahava anno vaa| samabhAvabhAviappA, lahai mukkhaM na sNdeho||1||" tti| "pazyaMtu lokA :-atra gAthAyAM mAdhyasthyAparanAmnA samabhAvena sarveSvapi darzaneSu mokSo bhavatItyuktaM, tato mAdhyasthyamevAstheyaM, na ca vaktavyam-'ayameva dharmaH satyo nApara' iti rAgadveSa-saMbhavAdi"tyAdi mAyAgarbhamRduvacanairmugdhajanAn vipratArya cAhatpraNItamArgamAcchAdayati, darzanAntaraiH saha sakhyaM kurvannasti / . paramevaM na vetti| kaH samabhAvaH ? kathaM ? kadA ca bhavati ? / tajjJApanAya kiNciducyte| pAtaMjalipramukhagrantheSu yama 1 niyama 2 Asana 3 prANAyAma 4 pratyAhAra 5 dhAraNA 6 dhyAna 7 samAdhi 8 ityaSTau yogaaNgaani| tatra yamAdyabhyAsakrameNa prAnte samAdhirjAyate sa eva smbhaavH| nyAyazAstre ca zravaNAdikrameNa sAkSAtkArAparaparyAyassama Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] [ prarUpaNAvicAragranthaH bhAvaH / zrIyogazAstre cAyamarthaH sAkSAt samarthito'sti / yathA ' evaM kramazo'bhyAsAvezAda, dhyAnaM bhajennirAlambaM / samarasabhAvaM prAptaH paramAnandaM tato'nubhavet // 1 // ' kramazo'bhyAsAvezAditi - vikSiptAccetasaH svAbhAvikAdyAtAyAtaM cittamabhyaset / tato'pi viziSTaM / tato'pi sulInam / evaM punaH punarabhyAsAnnirAlambaM dhyAnaM bhajet, tataH samarasabhAvaprApteH paramAnandamanubhavati / samarasabhAvaprAptiryathA bhavati tathA hetyAdi dvAdazaprakAze / / ' yadA saMlIyate prANo mAnasaM ca pralIyate / tadA samarasaM ceti' granthAntare // jainAnAM mate tu kSapaka zreNImantareNa na ko'pi siddhaH, setsyati / tAM ca caturthapaMcamaSaSThasaptamaguNasthAnastho jIvaH prArabhate / dazamaguNasthAnake tu rAgadveSAMzaM niravazeSaM kSipati / ekAdazaM tu prApnotyeva na / tato dvAdaze trayodaze caturdaze pratipannasamabhAvaH mokSamavApnoti / ata eva 'muktiraSTAMgayogene' tyetatsAdhAraNaM vaca iti // anyacca -" he hale ! mama tu cetasi 'sarvve puruSAH sadRzA eva' yA tu rAgadveSAkrAntaH (ntA) ciMtayati - ' mamAyaM svakIyaH parakIyazcAyamiti' tasyA mAdhyasthyaM vizIryata iti" / atra dvayormadhye mAdhyasthyaM bhAvayantI AdyA satItvaM labhate zIlazAlinI, parA vA ? iti sUkSmekSikayA vimarzane sarvaM sAkSAdevAvabhAsate / tasmAdvipratArakaM vAkyaM nAkarNanIyameva / ityarthamUlakamutsUtraM nirastaM ( ||1|| ) atha nirmUlakamutsUtram / yanmAghasnAna- paMcAgnyAdikaSTAnuSThAnaM vitanvatAM mithyAdRzAM sakAmanirjarA bhavatIti / tannirAsazcaivam / yadi vyutpattimAtreNa sakAmanirjjarocyate tadA tApasAdInAM sakAmamaraNamapi vaktavyaM bhavettathA cAgamavirodhaH / tathAhi " -saMti me aduve ThANA akkhAyA maarnnNtiaa| akAmamaraNaM cevaM tahe sakAmamaraNaM tahA // 1 // taha nathI zreNAjJAnamaMdira sA. kraM. 12347 pratau / 1 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH ] [ 17 bAlANAM akAmaM tu, maraNaM 'asai bhve| paMDiANaM sakAmaM tu ukkoseNa 'saIMbhave // 2 // ' atra paMDitapadena 'saMyamI' sUtrakAreNaiva spaSTIkRto'sti / yathA-'maraNaMpi sapunnANaM jahAmetamaNussu / vippasannAmaNAghAyaM saMjayANAM busImao || 18 || uttarAdhyayana 5 tathA yogazAstre saMsArabIjabhUtAnAM, karmmaNAM jrnnaadih| nirjarA sA smRtA dvedhA, sakAmAkAmabhedataH / / 186 zloka // / jJeyA sakAmA yaminAmakAmA tvanyadehinAM / karmaNAM phalavatpAko, yadupAyAt svato'pi ca // 87 // caturthaprakAze / tathA / nirjarAkarmanirjjaraNarUpA, dvidhA - sakAmA akAmA ca / tatra sakAmA sAdhUnAM, akAmA ajJAnajIvAnAmityAdi navatattvAvacUrNau / pravacana saaroddhaavRttaavpyevmev| yathA atha nirjarabhAvanA | saMsArahetubhUtAyAH, yaH kSayaH kramasaMtateH / nirjarA sA punardvadhA, sakAmAkAmabhedataH || 1 || zramaNeSu sakAmA syA- dakAmA zeSajantuSu / vipAkaH svata upAyAcca, karmaNAM syaadydaamrvt||2|| 'karmaNAM naH kSayo bhUyAdityAzayavatAM punaH / vitanvatAM tapasyAdi, sakAmA zaminAM matA ||3|| tadvRtau pa. 100 / / punastatraiva / avirayamaraNaM bAla maraNaM / 8 / virayANaM paMDiaM biMti / 9 / jANAhi bAlapaMDiamaraNaM puNa desavirayANaM / 10 / viramaNaM - viramaH hiMsAnRtAderuparamaNaM na vidyate yeSAM te amI, taddhi bAlA iva bAlAH aviratAsteSAM mRtisamaye'pi dezaviratimapratipadyamAnAnAM maraNaM bAlamaraNamiti bruvate iti saMbandha: / pratikramaNasUtrAtIcArAdau mithyAduSkRtapradAnamapi dRzyate / tsmaadruuddhirevaashrynniiyaa| rUDhiH-prakriyA - pratIti: paribhASA ityanarthAntaraM [paryAyAH 5 ] tatra zAbdikAnAM triphaleti rUDhitaH / 1 / nyAyavidAM smRtivyatiriktaM jJAnaM prabhA / 2 / tArkikANAM pratItireva bhagavatI balIyasI / 3 / siddhAMte ca 1 asaiyaM bhave 'hitAM asata uhitAM dhaegA bhava vadhAra / jaMbhAta vi. ne. sU. jJAnazAlA naM. 2489 sayaM bhave ahitAM tdRSTa 1bhavaI muktaI jAi sakAmamaraNa karatuM huMvau || vazyatAM jitendriyANAm bhAta ha. vi. pratau. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] [ prarUpaNA vicAra granthaH pauSadhaM parvadinamaSTamyAdi, tatropavAso' bhaktArthaH, pauSadhopavAsa iti / iyaM vyutpattireva, pravRttistasya zabdasya AhAra-zarIrasatkArA-brahmacaryavyApAraparivarjaneSviti smvaayaaNgvRttau| evaM sthAnAMge'pi dvitiiysthaanke| iryApathikIvyAkhyAne paribhASA caitadgAthAnusAreNa smvseyaa| 'sadasadavisesaNAo, bhavaheU jhicchiovlNbhaao| nANaphalAbhAvAo, micchaddiTThissa annANaM / / 1 / / ' tata eva matiajJAna-zrutaajJAna-vibhaMgajJAnabAlatapa-akAmamaraNa -akAmasakAmanirjarA ityAdayo vyavahArAH pravacane niyatAH shruuynte| na cedaM kenApi paraMparayApi zrutaM yanmAghasnAnAde(di) kriyAM kurvatAM mithyAdRzAmaNuto'pi sakAmanirjarA bhvti| bhavati cettadA samyagdRzAM tatkurvatAM paMcaguNA saptaguNA vA nirjarA bhaviSyati / yadAgamaH / 'jaM annANI kammaM khavei, bahuAhiM vaaskoddiihiN| tannANI tihiM gutto, khavei usAsamitteNa / / 1 / / ' evaM sati svavazIkRtopAsakAnAM kathaM na tadupadizaMti ? kiMca-mithyAdRzAM tapo'nuSThAnAdi vidadhatAmakAmanirjaraiva pratipAditAsti na tu skaamnirjraa| na caikendriyAdInAmavyaktAnAmevAkAmanirjarA, na tApasAdInAmiti vaacym| samyaktvaprApterarvAk sarvatrApyakAmanirjarAyAH shrvnnaat| yadavAdi zrI hemsuurinnaa| 'akAmanirjarArUpAt, puNyAjaMtoH prajAyate / sthAvaratvAt trasatvaM vA, tiryaktvaM vA kathaMcana / / 1 / / ' 'akAmanirjarA yathApravRttikaraNena girisaridupalagholanA-kalpena akAmasya nirabhilASasya nirjarA karmapradezavicaTanarUpA saivarUpaM yasyAH tsmaatpunnyaaditi| puNyaM na puNyaprakRtirUpaM, kintu karmalAghavarUpaM / yasmAjjantoH zarIriNaH prajAyate bhavati kiM tdityaah| sthAvaratvAdekendriyajAtisahacAristhAvaranAmakarmodayAt paryAyavizeSAt trasatvaM vA trasanAmakarmodayajadvIndriyatvAdisahacAritiryaktvaM vA paMcendriyatiryagrUpatAM kathaMcana viziSTakarmalAghavAt / / 107 / / tathA-mAnuSamAryadezazca, jAtiH Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH ] [ 19 srvaaksspaattvN| Ayuzca prApyate tatra, kathaMcitkarmalAghavAt / / 108 / / prApteSu puNyataH zraddhA, kthk-shrvnnessvpi| tattvanizcayarUpaM tuSva bodhiratnaM sudurlabhaM / / 109 / / puNyataH karmalAghavalakSaNAcca prApteSvAsAditeSu kessvityaadi| itishriiyogshaastrvRttau| ata eva suSThuktaM shriihribhdrsuuribhiH| Aha vijJAnakriyayoH samuditayorapi nirvANasAdhakasAmarthyAnupapattiH prasajyate pratyekamabhAvAt / sikatAsu tailavadityatrottaram-na sarvathaivAnayoH sAdhanatvaM neSyati, dezopakAritvamabhyupagamyata ev| yata aah| 'aMdho a paMgU a vaNe samiccA0 asyA gaathaavyaakhyaane| atraivAne yathApravRttakaraNaM graMthidezaM' yAvaduktaM tadevAkAmanirjarAvaMto jIvA bhavanapatyAdiSveva yAMti na vaimAnikeSviti vaacym| akAmanirjarAvatAM navamagraiveyakaM yAvadgamanasya siddhAntasiddhatvAt / api ca samyagdRzAM tapo'nuSTAnAdikaM jJAnakaSTamucyate, tatphalaM tu skaamnirjraa| mithyAdRzAM tu tapo'nuSThAnAdikaM ajJAnakaSTaM, tatphalaM tvakAmanijaretyatra kAryakAraNabhAvastadvidAM sugama ev| uktmpi| 'annANakaTThakammakhao u jAi mNddukcunnnntulltti| sammakiriAi sA puNa neo tcchaarsaariccho||1||' tti smygvicaarym|| yattu tattvArthavRttimavalambya "sakAmanirjarAvyavasthApanaM, tat pIpAsApanodArthaM mriicikaajlpaanmivaabhaati| yatastatra sakAmAkAmanirjarayo mApi nAsti / tatratyo'dhikArastADapatrato likhyte| sa caaym| atha nirjraanuprekssaa| tatra nirjarA-vedanA-vipAka itynrthaantrm| sa dvividhH| abuddhipUrvaH kushlmuulshc| tatra narakAdiSu karmaphalavipAko yo'buddhipUrvakaH tamavadyato'nucintayet / kuzalAnubandha iti tapaHparISahajayakRtaH kuzalamUlastaM gunnto'nuciNtyet| zubhAnubandho niranubandho veti evmnucintyet| karmanirjaraNAyaiva ghaTate iti nirjraanuprekssaa| iti tttvaarthbhaassye| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] [ prarUpaNAvicAragranthaH vRttiryathA-nirjarAnuprekSA svarUpAvadhAraNamadhunA nirjarA vedanA ityAdinA nirjjaraNaM nirjarA / AtmapradezAnubhUtarasakarmapudgalaparizATanA / nirjarayaikArthAvimau vedanA - vipAka iti / tatra vedanAnubhavastadrasAsvAdanaM / vipacanaM vipAkaH / vipacyamAnA vipakvAH parizaTaMti / sa dvividha iti / vipAkAbhisaMbandhaH nirjarayA sahaikArthatvAt / dvaividhyapradarzanAyAha / abuddhipUrvaH kuzalamUlazca / tatrAbuddhipUrva 'buddhipUrvA yasya karma zATayAmI'-tyevaM lakSaNaM buddhiH prathamaM yasya karmavipAkasya sa buddhipUrvaH, na buddhipUrvo'buddhipUrvaH / tatra tayorvipAkayorayaM tAvadabuddhipUrvaH narakatiryaGmanuSyAmareSu karma jJAnAvaraNAdi tasya yatphalamAcchAdikAdirUpaM 'tadvipAkastadudayaH / tkarmaphalAdvipacyamAnAd yo nirjarAlakSaNo vipAkaH, sati tasmin karmaphale vipacyamAne sa bhavatyabuddhipUrvakaH / na hi taistapaH parISahajayo vA nArakAdibhirmanISitaH / tamevaMvidhaM vipAkaM / avadyataH pApaM-saMsArA nubandhinameva cintayet / nahi tAdRzA nirjarayA mokSaH zAkyA (deH ) gaMtuM ityetadAha- akuzalAnubandha iti / yasmAdaupabhujyApi tatkarmaphalaM punaH saMsRtAveva bhramitavyam // yaH punaH kuzalAnumUlo vipAkaH tapasA dvAdazavidhena, pariSahajayena vA kRtaH so'vazyaMtayA eva buddhipUrvakaH, tamevaMvidhaM 'guNata' iti guNamupakArakameva cintayet / yasmAt sa tAdRzoM vipAkaH zubhamanubadhnAti / amareSu tAvadindrasAmAnikAdisthAnAnyavApnoti / manuSyeSu cakravartti-bala-mahAmAMDalikAdipadAni labdhvA tataH sukhaparaMparayA muktimavApnotIti zubhAnubandho / veti vAzabdaH pUrvavikalpApekSaH / tapaH parISahajayakRto vipAkaH sakalakarmakSayalakSaNaH - sAkSAnmokSAyaiva kAraNIbhavatIti / / nanu ca yadi buddhipUrvo devAdiphalaH zubhAnubandho vipAkastata Agamena virodhaH / 'no ihalogaTTayAe tavamahiTTijjA' bhaNyate, pratyuttaram - na mumukSuNA devAdiphalamiSTaM sahitaM phalaM, mokSArthameva ghaTate / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH] [21 yadAntarAlikaM devAdi, tdaanussNgikN| ikSuvaNaseke tRnnaadisekvnmniissitm| tena tapaHpariSahajayAbhyAM mokSaH praapyH| tatra pravRttistapasi parISahajaye vA sA buddhipUrvikA vipaakheturiti| tasmAdevaM anucintayan karmanirjaraNA caiva ghaTate nirjraanuprekssaa| iti ttvaarthvRttau| atra yojanA-(abuddhipUrva)kuzalAnubandharUpaM bhedadvayameva pradarzitaM, na skaamaakaamaanirjre| tatrApi samyaggrahaNaM bAlatapaHpratiSedhArtham, vetyanena catvAro akuzalamUlasvAminaH pRthakkRtAH, zeSabhedadvayaM kuzalasvAmitAM bhjti| etadapi prdrshyte| ayaM vRttiH-anazanamavamaudaryaM vRttiparisaMkhyAnarasaparityAgaviviktazayyAsanakAyaklezAH bAhyaM tapaH / anazanamavamodarya-vRttiparisaMkhyAnaM rasaparityAgaH viviktazayyAsanatA kAyakleza ityetat SaDvidhaM bAhyaM tpH| 'samyagyoganigraho gupti' rityataHprabhRti smygitynuvrtte| saMyamarakSaNArthaM karmanirjerArthaM ceti tattvArthabhASye / / 61 / / "uktaM cAritraM prakIrNakaM ca tapaH, saMpratyanazAditapo bhnnyte| anazanAvamaudaryavRttiparisaMkhyArasaparityAgaviviktazayyAsanakAyaklezAH bAhyaM abhyaMtaraM c| tatra bAhyAbhyaMtarazabdArthaH prAg nirUpitaH / tadekaikaM ssoddhaa| tatra bAhyasya tAvadbhASyakAro bhedaanaacsstte| SaDapi sUtraM vivRnnvn| anazanaM avamaudaryaM vRttiparisaMkhyAnaM ityAdi prAkprakRtaH smykshbdo'nuprvrttte| sa ca vishessnnN| samyaganazanaM samyagavamaudaryamevaM sarvatra vRttiprisNkhyaanaadissvpi| kiM punarvizeSaNena vyAvarttate? nRpa-zatrutaskarakRtAhAranirodhAdi tathA paMktinimittamAjIvAdihetorupahatabhAvadoSasya hi na saMyamarakSaNaM, na ca karmanijaretyataH smyggrhnnm| yastu pravacanoditaM zuddhatayA svasAmarthyApekSo, dravyakSetrakAlabhAvAbhijJaH, kriyAzca ahApayannahorAtrAbhyaMtarakAryAH karotyanazanAditapaH sakAmanirjarAbhAg bhavatItyenamarthamanuvartate samyaggrahaNaM, bAlatapaH pratiSedhArthaM c| saMyamaH saptadazabheda uktN| cAritraM vA paMcaprakAraM sNymH| tatparipAlanAya rasaparityAgAdi Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] [ prarUpaNAvicAragranthaH samyaktapo bhavatItyAdi" iti tattvArthavRttau / / 0 // prAguddiSTaM bhedaSaTkaM yathA uktamapi zAbde vikalpe SaTpuruSaprakRtayaH iti| kA punastA? ityetA:-adhamAdhamaH 'adhamaH' vimadhyamaH, madhyamaH, uttamaH, uttmottmH| ityAsAmAcAryo niruupnnaarthmaah| krmaahitmityaadi| athavA kimanyadapi kAsti yato viziSyate kuzalAnubandhamiti ?, omityaah| cturvidhN| kathamiti ? SaTpuruSAsteSAmAdyatrayasyAkuzalAnubaMdha, caturthasya kuzalAkuzalAnubandhaM, paMcamasya kuzalAnubandhaM, SaSThasya niranubandhamityeSAM svaamiviklpmaah| pIThikAyAm / / atrAdyAzcatvAro mithyAdRksaMbaMdhinaH, paMcamastu zrAddhayatisaMbandhI, SaSThastu tIrthaMkara eveti| nAto mithyAdRzAM sakAmanirjarA AzAmAtramapi kAryam / / . atrothai samayasArapradarzanaM kAzakuzAvalambanameva, tatpAThastvayamsakAmanijjarA puNa nijjraahilaasiinnN| aNasaNa', omoariyA bhikkhaayriaa| rasaccAya kAyakilesa saMlINayA bhedaM chavvihaM bAhiriyaM / / 1 / / pAyacchittamiti gAthA / / 2 / nirjarAbhilASiNAmanazanAdibhedaM SaDvidhaM bAhyaM, prAyazcittAdibhedaM SaDvidhamAbhyantaraM ca tapastapyamAnAnAM sakAmanirjarati saMTaMkaH / tapobhedAH kiMcid vyaakhyaayNte| bAhyaSaDbhedavyAkhyAnaMtaraM ca bAhyatvaM bAhyadravyApekSatvAt prAyo bahiH zarIrasya tApakRttvAt, prprtyksstvaat| kutIrthikairgRhasthaizca kaarytvaat| ityaMtaH tvAyata etatsUtraM ubhayoH samyagmithyAdRzoH saadhaarnnN| ka: kasyA nirjarAyAH svAmIti vibhAgA'karaNAttadapi pramANaM kriyte| yadyanyatra vizeSopalabdhirna syAt / / asti ca yogazAstre jJeyA sakAmA yminaamityaadi| tathA akAmanirjarArUpAditi zlokasya vyAkhyAne granthidezaM yAvadakAmanirjarAyA eva prtipaadnaat| evaM bahuzcapi grnthaantressu| tata: 'sAmAnyAdvizeSo balIyA' niti nyAyena baadhitmevaittsuutrm| yathA 'paradoSopekSaNamupekSA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH] [ 23 piTThimaMsaM na khAijjA' ityAdIni saamaanysuutraanni| 'sAhUNa ceiyANa ya paDiNIyaM taha avanavAyaM vA jiNapavayaNassa ahiaM, savvatthAmeNa vArei / / 1 // ityaadivishesssuutrairbaadhynte| tathedamapi viSayavibhAgaH sAmAnyavizeSAdikamanavagamya sUtrasya vyAkhyAnaM aihikaamussmikduHkkhnidaanm| yduktm| vihi-ujjm-vny-bhy-ussggaa-vvaaytdubhygyaaii| suttAiM bahuvihAiM samaye gambhIrabhAvAI / / 1 / / kiMcAsya granthakArasyAbhiprAya: zabdArthakaraNa eva, na tu vibhaagkrnne| pravacanasAroddhArAdau tu dvayamapi dRshyte| tadyathA-'karmaNAM na; kSayo bhUyA-dityAzayavatAM punH| vitanvato tapasyA' dIti padatrayeNa zabdArthamAtrakaraNaM, 'sakAmA zaminA mate'ti padena rUDhyanusAreNa vibhaagkrnnm| taccAtra naastiiti| mithyAdRzAM sakAmA nirjarA kuto labhyate ? yadi ca 'tapastapyamAnAnA' mityanaMtaraM gRhasthAnAM kutIthikAnAM sakAmA bhavati tadA svIkriyate'pi sanmArganiviSTacittAnAM na ko'pybhiniveshH| api cAtra gRhasthapadena mithyAdaMgeva - grAhyaH, kutiirthikpdsnnihittvaat| yadAha kaavyprkaashkaarH| 'saMyogo vipralaMbhazca zabdasyAnyasya saMnidhi' riti| pravacane'pItthameva rUDhiH / 'gihiliMgakuliMgadavvaliMgihiM' ityAdau / tatazca sAdhavaH zrAvakAzca abhyantarAstaiH kriymaanntvaadbhyntrtvm| gRhasthAH kutIthikAca bAhyAstaiH kriymaanntvaadvaahytvmityubhyoryutpttimaatrmev| tAvatA nirjarAyAH kimAgataM? kiM kena saMgatam ? / tathA 'paDisiddhANaM karaNe' iti gAthAvyAkhyAne 'siyavAyamaye samaye pruuvnnmegNtvaaymhigicc| ussaggavavAyAisu, kuggaharUvA muNeyavvA / / 1 / / piMDaM asohayanto, acarittI ittha saMsao ntthi| cArittammi asaMte, savvA dikkhA niratthayA / / 2 / / evaM ussaggameva kevalaM, pannavei avavAyaM vaa| nicchayameva vA vavahAraM kiriyaM vaa| evaMvihA egNtvaaypruuvnnaae| appANa paraM ca vuggAhei duraMtAnaMta Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] [ prarUpaNAvicAragranthaH saMsArakAraNaM / 1 / iamayuktatarA, tataH siddhAMtarItimanusRtyaiva vyAkhyeyaM nAnyathA / nAtra kasyApi doSaH / ApAtato mugdhabuddhInAM bhrAmakametatsUtraM, paraM hArdaniviSTabuddhInAM kadApi na ko'pi vyAmoha iti sarvaM susthaM / vizeSArthinA samayasArasthalamanveSTavyam ||0|| ( atha) sUtrArthobhayamUlakamutsUtraM yathA kupAkSikANAM brahmacaryaSaSTaSTamAdi kathaM nAnumanyate ? tadapi jinavacanAnusAri bhavatyeva tatra kiM dUSaNamiti ? / taditthaM vicAraNIyam"arihattaM arihaMtesu, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyariattaM Ayarie, uvajjhAyattaM uvajjhAe // | 1 || sAhUNa sAhucariaM, desavirayaM ca saavyjnnaannN| aNumanne savvesiM, sammattaM sammaddiTThINaM ||2||' etAbhyAM yatra yadanumodanIyaM tadavasitam / zeSeSvapi jIveSu kiMcidanumodanIyamastItyata AhU - ' ahevA savvaM cia vIyarAyavayaNAnusAri jaM sukaDaM / kAlattae vi tivihaM / aNumoyemo tayaM savvaM // 1 // etadvRttiryathA " athaveti sAmAnyadarzane / cia evakArArthe / tataH sarvvameva jinavacanAnusAri-jinamatAnuyAyi yatsukRtam-jinabhavana-bimbakAraNatatpratiSThA - siddhAntapustaka lekhana - tIrthayAtrA - zrIsaMghavAtsalyajinazAsanaprabhAvanAdyupaSTaMbha - dharmasAMnidhya-kSamA-mArdava-saMvegAdirUpaM mithyAdRksaMbandhyapi mArgAnuyAyi kRtyaM kAlatraye trividhaM manovAkkAyaiH kRtakAritamanumataM yadbhavati (yadbhUt ) bhaviSyati ceti / takat iti 'tacchabdAt 'tyAdisarvAdisvareSvantyA' diti sUtreNa svArthe kapratyaye rUpaM, tadityarthaH / tatsarvaM niravazeSaM anumodayAmo- harSagocaratAM prApayAma ityarthaH // bahuvacanaM cAtra pUrvoktacatuH zaraNAdipratipatyopArjitapuNyasaMbhAratvena svAtmani bahumAnasUcanArtham // 58 // " navasyA gAthAyAH ko viSayaH ko vibhAgaH ? yato viSayavibhAgamajAnAnA ye sUtraM vyAkhyAnayaMti te svaM ca paraM durgatipraNayinaM vidadhati / uktaM ca ! vihi' ujjama' vanno bhaya ussagga' vavAya Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH ] [ 25 tadubhayagayAiM,' suttAiM bahuvihAiM, samaye gaMbhIrabhAvAI || 2 || iti / atra parasparAvirodhena dravyakSetrakAlaMbhAvAnapekSya syAdvAdamudrAnullaMghayadbhirvicAryaM tacchaMkitAdipadaM viSaye ca vidhyAdisUtragocare yatrAnupatati tat tatra sthApayitavyamiti / shraaddhdinkRtyvRttaaviti| evaM pratikramaNasUtracUrNAvapIti // cetsatyam / paramasyA gAthAyAH mithyAdRgsaMbaMdhikarttavyaM vissyH| (yat) tadvibhAgazca mArgAnusAri tadanumodanIyaM nAnyat iti / , atha tadeva na jJAyate kiM mArgAnusAri kiMvAnanusArI tyAzaMkAmapAkarttumevAha vRttikAraH / jinabhavanetyAdi saMvegAdirUpamiti paryantam / atra kRtyamiti vizeSyam / saMvegAdirUpaM mithyAdRksaMbandhyapi " mArgAnusArIti trINyapi vizeSaNAni / tatra prathamaM vizeSaNaM samAsAntam / tato 'dvandvAnte zrUyamANaM padaM pratyekamabhisaMbadhyate' iti vacanAt jinabhavanopaSTaMbha-bimbakAraNopaSTaMbha ityevaM yojanA kAryA || tato'dadamparyaM / jinabhavanAdiSu upaSTaMbhadAnaM dharmasAMnidhyakaraNaM svAbhAvikakSamAmArdavasaMvegAdi ca anumodanArhaM, na tu tatprayuktA mithyA kriyaa| bodhiprAptimaMtareNaikasyApi vrtsyaasNbhvaat| tadanumodane tu sarveSAM darzanAnAmekatvaprasaMgazca / evaM ArAdhanapatAkAyAmapi 'sivamaggakAraNaM jaM' atra zivaM = mokSastasya mArgo jinazAsanaM saptakSetrI vA, tasya kAraNaM tadAzritaM yadbhavati parapakSisaMbandhyapi tadanumodanArhamiti / etadvistaratastu dvitIyapakSe likhitosti jJeyam // api va 'kupAkSikasaMbaMdhinI kriyA tattvatraye antarbhavati atattvatraye vA ?' Adyazcet tarhi maargyoraikyaapttiH| antyazcettarhi kathamanumodanArhamiti svayaM vicAryam / -4- anyacca - " sAvajjajogaparivajjaNAo savvuttamo jaidhammo / bIo sAvagadhammo, taio saMviggapakkhapaho // 1 // sesA micchaddiTThI gihiliMgakuliMgadavvaliMgehiM / jaha tinni a mukkhapahA, saMsArapahA tahA tinni // 2 // " atrApi tasyAH kiM mokSamArge saMsAramArge vAntarbhAvo vidhAtavyaH ? / ubhayorapi pakSayordUSaNaM pUrvoktamevAnuvartate / kiMcAtIcAra Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ prarUpaNAvicAragranthaH pravacanasAroddhArAdiSu tadAsevanena mithyAduSkRtadAnamapi dRzyate / taccAnumodanaM ceti dvayaM vaktuM na yujyate / yaduktam-'do paMthehiM na gammai' 'domuhasUI na sIvai kaMthA' ityAdi jJeyam / yadyanumodyate tadA'sevyate kathaM . na ? |cha / bhaTTAraka zrIhIravijayasUribhirdvAdazajalpAntargatadvitIyajalpe'pyayamevArthaH samarthito'stIti vakSyate / 26] evamAdi yuktivistaraM jAnAno'pi svakapolakalpitaM lokAnAM purastAtprakAzya zrIhIravijayasUrivijayasenasUrINAM nAmnA pravarttayati tIva dussahataram / paraM svacchaMdacArI kathaM kena nigRhItuM zakyate ? tato dharmadhanena puMsA unmArgaM parityajya mArgAnuyAyinA bhAvyam / yduktm| 'yAMti nyAyapravRttAnAM tiryaMco'Si sahAyatAM / apanthAnaM tu gacchantaM, sodaro'pi vimu~cati / / 1 / / panthAnamamuMcannaivAntikAtyaMtikasaukhyAnyanubhaviSyaMtItiM tttvm|| N iti / z atha bhrAntimUlamutsUtram // yathA - 'jamAlI NaM bhaMte! aNagAre AyariapaDiNIe : ityAdi / jAva cattAri paMca tirikkhajoNia-devamaNussabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariaTTittA tao pacchA sijjhihiti / ityatra paMca triguNIkRtAH paMcadaza. bhavA bhavantIti ghaTanAM kRtvA mugdhalokAn vibhrame pAtayati tad yuktimanna / yatastadA 'cattAri' padaM kvopayujyate ? / api ca cattAri paMceti navAnAM triguNatve saptaviMzati / cattAri padasya triguNatve dvAdazApi bhavaMti tathA 'sarUpANAmekazeSa' iti nyAyAt lakSAH koTyo'pIti kalpanAntarANAmapi saMbhavaH / keSAMcitparamabhaktAnAM bhUyAMso'pi bhavA dRzyante / yadetasya mahApratyanIkasyApi paMcadazabhirbhavaiH siddhistadA pratyanIkatAyAH kA bhItiH ? darzayanti ca tAM bhUyassu grantheSu pUrvAcAryAH / kiMcaitatkalpanApi yuktitAmaMcati / yataH / paMcazabdo yathAmreDito bhavati pratyekazabdasahAyazca tadA paMcadaza labhyaMte, kevalaM paMcaiva labhyate catvAro vA / etena vIracaritrAdyuktamapi vihitottaraM veditavyaM / tathA na Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH ] [ 27 tato yadyabhayadevasUrihemasUriprabhRtayaH kalpanAyAM na pravRttAstadA asmadAdInAM kITakaprAyANAM tatra ko'dhikAraH ? / nanvAnantyapakSe'pi asaMkhyeyAH saMkhyeyAH vA saMbhavati / satyaM / saMbhavati, paraM oghAdezenaiva, natvenamAzritya / yathA 'puvvA nAbhissa saMkhijjA' / atra oghAdezenaiva zatasahasrAdayo'pyantarbhavati, paraM nAbhimAzritya saMkhyAniyamaH karttuM na zakyata iti / kasmAdAtmAnaM paraM ca klezAvezavadaM karoSi ? bhavapaMcadazatva (sya) kadAgrahaM parityajya sadA sukhIbhaveti vRddhavacaH / kiMcAyaM nirnAmakaH zrIhIravijayasUriprasAditadvAdazajalpeSu navajalpAn sAkSAdutthApayannasti tatpatrAntarAdavaseyam / tena zrIvIravacAMsi zrIhIravacAMsi zrIsaMghavacAMsi cAvajAnannutsUtravAdinAM prathamarekhAM prAptavAn / tathA tilatuSamAtramapi klezaM asabhyavacanAdinA, abhyAravyAnadAnAdinA, pASANakSepAdinA, dIvAnagamanAdinA meruprAyaM saMvarddhitavAMzca taavdyaavtsaahigmnm| tato'sya sarvathA saMsargoheyaH / yataH / bhavenmalinasaMsargAnnirmalo'pi malimasaH / kanInikApraticchAyA, cakre caMdraM kalaMkinam // 1 // na caitAvapi tuSTibhAgabhUt, kintu 1643 varSe dravyavyayena cauryAnnavInamAcAryamutthApitavAn tadapi sUripadaM sAhinA rAjanagaramadhye vAleyAropaNapUrvakaM duuriikRtm| tatsaMgrahazcaivam- " zrImadvikramato'gnivAridhirasaglau (1643) saMmite hAyane, - kasmAt somalanAmakena vidhiyAdahasUraH (ra) sadvAsare / pauSe rudratithau kuje kalivazAd bhraSTAddurAcArataH krItvA dyumnabalena rAmavijayaH sUrikRtaH stainyataH // 12 // zrImatsAhisilImabhUmipatinA zrutvA navInA sthitIranyAyeSvasahiSNunA varacarAdIdAbhidhe parvaNi / kharyArohaNapUrvakaM kathanataH sUritvamuddAlitam gaccho rAsabhiko hyasAviti jane prApa prasiddhiM taH || 2 || evaM sarvatra loke'tIvavacanIyatAM prApto'pi lajjAlezamapi naabhijgmivaan| 1. kharyAropaNato'tra rAjanagare sUritvamuddAlitaM iti pAThAMtare / , Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] [ prarUpaNAvicAragranthaH kintu punarapi tathA prAvarttata yathA sAhisabhAyAM caturmAsImadhye'pi gmnmaaptitm| tatrApi tatpakSe lalATe AgneyacihnakaraNAdinA dhikkRtya dUrIkRtaH zrIvijayadevasUrayastu tathAvidhasaumyadarzanavIkSaNAt lokottaraguNa prakarSAt, yathocitavAgvaibhavAcca parituSTena nyAyaniSThena sAhinA vacanAtigamahattvAspadaM ckrire| tadyathA- . abhyAkhyAna -masabhyabhASaNamathore AjJA-vacolopanaM zrImatsAhisamakSarATikaraNaM,. paishuunyvistaarnnN| vIrAtpaTTaparaMparagatamapi zrIsUrIzamuddizya hA, krodhAviSTamanAH, somavijayazcakre na kiM vaizasaM ? / / 3 / / sarvaM pratyuta sadguroH samabhavattejaHparisphUrtaye, ya'jAMgiramahAtape'ti birudaM datvA svayaM pshytaa| nirghoSeSu patatsu vAdyanivahai: saMprApitAH svAzraye, kiM citraM yadi varddhate'gnipatanAt svarNe kramAdvarNikA / / 4 / / [bhUtAbdhirasendu (1675) mite, varSe shriivijydevsuuriinnaaN| tuSTIkRte gaNamadhye, prarUpaNAbhedanudihetoH / / 5 / / *(pratau)] gacche prarUpaNAbheda-mapAkartuM vinirmitaa| jIyAdduHprasahaM yAva-dupAdhimatatarjanA / / 5 / / alpadhiyA samadRSTayA, zrutAnusAreNa tttvmdhigmy| pakSo'yaM nirNIto, * madhyasthAH zuddhikartAraH / / 6 / / jinazAsanAnurAgAtkaThoramapi gumphitaM vacaH kiNcit| mithyAduHkRtadAnAt, tadguNinaH kSatumarhati / / 7 / / prate] shriimjjainprvcnvcnrhsyprkaashivcngunnH| zrIvijayadevasUrjiyatu saMghahitakartA / / 7 / / sanmArgo sarvathA naiva, parityAjyo manISibhiH / mArgapraNayinAM yasmAt, sarvatra sulabhAH zriyaH / / 8 / / vicArito'yaM prathamapakSaH / / dvitIyapakSo'pi vicArArha ev| so'pi samyag nirNIto'sti, paraM saMprati jinagaditAnatikramaNa prasAraNIyaH / kintu syAdvAda eva cAdaraNIyaH, tasyaiva sarveSAM sarvatra sarvadA shreyskrtvaat| yadavAdiSamahaM stutau| sA ceyam zAntiM sRjanneva jgjjnaanaa-mvaatrdbhritraarjitaayH| ananyasAmAnyakRpAparAya, zrIzAntinAthAya namo'stu tasmai / / 1 / / syAdvAda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29 prarUpaNAvicAragranthaH] mudrAmullaMghya, ye jalpaMti prmaadtH| teSAM vAMsi vaitathyaM, labhyaM(bhaM)te prAjJaparSadi / / 2 // yena syAt sarvazAstreSu, saMpRktena prmaanntaa| syAdvAdaM taM. prapadyaMte, na kathaM buddhizAlinaH ? // 3 / / bhuudhvgnnkcikitsksaamudrikshaabdikaadishaastraanni| yamapekSate niyataM, kathaM na taM jainavacanAni ? / / 4 / / syAdvAdapratibhAsavAsitavapuryogaprayogodbhavan, vAgyoga: pratinAdasatvasubhagaH prAptaH praamunnti| aMtargRDhapadArthasArthavigalanedaH prarohakramAt, saMkhyAtItarasAnavApya janatAM prINAti nabhrADiva / / 5 / / syAdvAdamArgaH sakaleSTasiddhernibandhanaM buddhivishuddhkaarii| pradarzito yaiH . karuNAM dadhadbhirdevAdhidevatvamato'sti teSAm / / 6 / / syAdvAde'pi kathaMcittA syAdvAdasya syuktikaa| cakre yaiste jinAH sarve, santu kalyANasaMpade / / 7 / / iti pravacanaprazaMsA / / ekAMtavAdapratikSepeNa syAdvAdavAdino jinA jayantu iti prarUpaNAvicAre prthmpkssnirnnyH||0|| . dvitIyapakSo'pi vicArArha ev| yataH kevalinamAzritya vipratipattiH / tatra keSAMcidayamAzayaH, 'yatkevalikAyayogAdekendriyAdayaH kepi jIvAH sarvathA na vipdynte'| apare tu kecidvipadyante'pIti' vdnti| tatrAdyA:-'kevalINaM paMca aNuttarA pnnttaa| aNuttare nANe jAva aNuttare caritte ityAdInAlApakAn drshynti| apare prativaMdati-jina vacanavAsitacetasAM vizeSasUtropalaMbhe sati sAmAnyasUtraM puraskartuM na yujyate, jinaajnyaavilopprsNgaat| 'sAmAnyAdvizeSo balIyAn' 'utsargAdapavAdo balIyAnityAdinyAyAnAmavagaNanApattezca, kiMcaikAntapakSAzrayaNena yaducyate tatsarvamutsUtrabhAvaM bhjti| egaMte hoi micchattamiti vacanAt |asy vistrshcaittsuutrvRttervseyH| 'paDisiddhANaM karaNe kiccANamakaraNe a. pddikkmnnN| asaddahaNe a tahA, vivarIyaparUvaNAe atti| vyAkhyA-cazabdaH pUrvApekSayA / vivarIaM-vitahaM-ussuttaM bhnni| parUpaNA-pannavaNA-desaNatti pjjaayaa| viparItA cAsau prarUpaNA ca vipriitprruupnnaa| tasyAM satyAM pratikramaNaM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] . . [ prarUpaNAvicAragranthaH bhvtiiti| sA caivaMrUpA 'siyavAyamae samae pruuvnnegNtvaaymhigicc| ussaggavavAesu, kuggaharUvA muNeyavvA / / 1 / / piMDaM asohaMyaMto acarittI ittha saMsao ntthi| cArittammi asaMte, savvA dikkhA niratthayA / / 3 / / evaM ussaggameva kevalaM pannavei avavAiyaM vaa| 'ceiapUA kajjA jaiNAvi vairasAmiNuvva' kila / / 3 / / 'aniasUrIva banniyA vAse vi na hu doso thaa|' liMgAvasesamittevi vaMdaNe sAhuNAvi dAyavvaM / / 4 / / mukkadhurA sapAgaDasevI, iccaaivynnaao| ahvaa| pAsattho osanno ahAchaMdo kusIlasabale thaa| diTuMto ko anno vaDDhei a micchattaM parassa saMkaM jnnemaanno|| iccAi nicchayameva purao karei / kiriAkAraNaM na nANaM, nANaM vA na kiriyAkamma, phaannN| na vavasAo na kammaM egaMteNa niccamaniccaM vaa| davvamayaM pajjAyamayaM sAmannarUvaM vA vatthu pyaasei| evaMvihA egNtvaaypruuvnnaa| ao tesiM paDikkamaNa ti cauttho heuu| iyamayuktatarA durNtaanntsNsaarkaarnnm| yaduktamAgame prtikrmnn-suutrcuurnnipraante| evaM zrAvakadinakRtyavRttAvapi / / ___etAsu cotsUtrabhASaNA (da) haddurvAdyavajJAdi-matyAzAtanA-anaMtasaMsArahetuzca saavdhaacaary-mriici-jmaalikaaderiv| ytH| ussuttabhAsagANaM0 unmArgadesaNA iyaM hi caturantAn bhavabhramaNa-heturmarIcyAderiveti shraavkdinkRtyvRttau| tadevaM prayojanamantareNa kimarthamAtmA klezAvezaparaMparAyAM pAtyate? na hi prayojanamanuddizya mando'pi pravartate kiM punaH prekssaavaan| . atha kiM tadvizeSasUtramiti cedAkarNyatAm / jIve NaM bhaMte ! sayA samiyaM eyati veyati calai phaMdai ghaTTai khubbhai udIrai taM taM bhAvaM pariNamai ? haMtA maMDiaputtA ! jIve NaM sayA samiyaM eyati jAva taM taM bhAvaM pariNamai tAvaM ca NaM se jIve Arabhati sArabhati smaarbhti| AraMbhe vaTTati sAraMbhe vaTTatti samAraMbhe vttttti| ArabhamANe sArabhaNe smaarbhmaanne| AraMbhe Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH] [ 31 vaTTamANe sAraMbhe vaTTamANe samAraMbhe vttttmaanne| bahUNaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM dukkhAvaNayAe soyAvaNayAe jhUrAvaNayAe tippAvaNayAe paMritAvaNayAe vaTTati / se teNaTeNaM maMDiaputtA! evaM vuccati / jAvaM ca Na se jIve sayAsamiyaM eyati jAva pariNamati tAva ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA Na (?) bhavati / jAva ca NaM bhaMte se jIve No eyati jAva No taM taM bhAvaM pariNamaI tAva~ caM NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA bhvti| haMtA jAva (Na?) bhvi| ityAdidvitIyasUtramapi jJeyaM / bhagavatIsUtra za. 3 / / viziSTataraM tvidm| se abhikkamamANe paDikkamamANe saMkucamANe pasAremANe viNiaTTamANe saMpalijjamANe egayA guNasamiyassa (rIyaM) riyato kAyasaMphAsamaNucinnA egatiyA pANA uddaayNti| ityAcArAMge prathamazrutaskaMdhapaMcamalokasArAdhyayanacaturthoddezake / / etadvRttiH / se ityAdi sa bhikSuH sadA gurvAdezavidhAyI etadvayApAravAn bhvti| tdythaa| abhikrAman-gacchan 'pratikrAman-nivartamAnaH / . saMkucaMn = hasta- ' pAdAdisaMkocanataH / prasArayan hastapAdAdyavayavAn / vinivartamAnaH samastA zubhavyApArAn samyag parisamantAddhastapAdAdyavayavAn tannikSepasthAnAni vA rajoharaNAdinA mRjana gurukulavAse vasediti sarvatra sNbNdhniiym| tatra niviSTasya vidhinA . bhUmyAmekamUlaM vyavasthApya dvitIyamutkSipya tiSThannizcalasthAnAsahiSNutayA bhUmiM pratyupekSya ca pramRjya ca kukkuTIvijUMbhitadRSTAntena saMkocayet prsaaryedvaa| svapannapi mayUravatsvapiti / sa kilAnyasattvabhayAdekapArzvasthAyI (zAyI) sacintazca svpiti| nirIkSya ca parivartanAdikAH kriyAH vidhatte ityevamAdi saMparimRjan sarvakriyAH karoti / / . . . . . . - evaM cApramattatayA pUrvoktAH kriyAH kurvanto'pi kadAcidavazyaMbhAvitayA(yat) syaattdaah| egayA ityaadi| ekadA kadAcidguNasamitasya samyaganuSThAnavato'bhikrAmataH pratikrAmataH saMkucataH prasArayato vA nivartamAnasya saMparimRjataH kasyAMcidavaMsthAyAM kAyasaMsparzamanucIrNAH Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] . [prarUpaNAvicAragranthaH kAyasaMsargamAgatAH saMpAtimAdayaH prANinaH eke pritaapmaapnuvNti| eke glaantaamupyaaNti| eke'vyvvidhvNsmaapdyte| apazcimAvasthAM sUtreNaiva drshyti| eke prANAH prANino'padrAvaM praannairvimucyte| atra ca karmabandhaM prati vicitrtaa| atha kathamupayuktasya sUkSmavirAdhanA syAdityA kyaah| savvatthAvatthAsu jao, pAyaM baMdho bhvtthjiivaannN| bhaNio vivihabheo puvvAyariA tahA baa(caa)hu||39|| sarvAvasthAsu sarAgavItarAgAdi samastaparyAyeSu yado-yasmAddhetoH prAyo bAhulyenAyogyavasthAyAM baMdho na syAdapIti sUcanArtham prAyograhaNaM / / bandhaH karmabandho bhavasthajIvAnAMsaMsArijantUnAmasiddhAnAM bhaNitaH uktaH siddhaante| kiMvidha ityAhavicitrabhedo bahuprakAraH / kuta ettsiddhmityaah| pUrvAcAryA-atItasUrayaH tadhyava (tadadhyavasAyAt ?) karmabaMdhavicitrArthatvenAhubUMvate iti gAthArthaH / / tathA sarvAvasthAsu karmabandho karmabaMdhAnumeyA ca virAdhanA iSyate cAsau dravyato vItarAgasyApi chadmasthasya caturthamapi (bhaMgo) bhvti| iti dvitiiypksse| tathAhi-zailezyavasthAyAM maMzakAdInAM kAyasaMsparzena prANatyAge'pi baMdhopAdAnakAraNayogA'bhAvAnnAsti bndhH| 'yogA payaDI paesaM, ThiI aNa (Nu) bhAgaM kasAyao kuNai'tti vacanAt / upazAntakSINamohaMsayogikevalinAM - sthitinimittakaSAyAbhAvAt sAmAyikaH, apramattayaterjaghanyato'ntamuhUrttaH utkRSTatazcAMtaHkoTAkoTI sthitiriti, pramattasya tvanAkuTTikayAnupetya pravRttasya kvacit pANyAdyavasaMsparzAt prANyupatApanAdau jaghanyataH "krmbndhH| utkRSTatazca prAktana * eva vishessittrH| sa ca tenApi bhavena kSipyata iti sUtre darzayitumAha / / 0 / / "aNagArassa ] bhaMte ! bhAviappaNo purato jugamAtAe pehAe rIyamANassa pAyassa ahe kukkaDapoe vA vaTTApoe vA kuliMgacchAte vA pritaavejaa| tassa NaM bhaMte ! kiM IriyAvahiA kiriyA kjti| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH] [ 33 saMparAiA kiriA kajjati ? goyamA ! aNagArassa jAva tassa NaM " IriyAvahiA kiriA kajjati, No saMparAiyA kiriyA kjjti| se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccati ? jahA sattamasae saMvuDuddesae jAva aTTho nikkhitto sevaM bhaMte ! jAva vihrti| bhagavatI zataka 18 u0 8 / " .. etadvRttiH / purao tti agrataH, duhao tti dvidhA-antarAntarA, pArzvata: pRSThatazcetyarthaH / jugamAyAe ti yuga (yUpa *) mAtrayA dRSTayA, pehAya tti prekSya, rIyaM ti gataM-gamanaM, rIyamANassatti kurvata ityarthaH / kukkaDapoyae tti kurkaTaDimbhaM, vaTTApoetti iha vartakaH pakSivizeSaH / kuliMgacchAe vatti paryApadyeta, evaM jahAsattamasae ityaadi| anena yatsUcitaM tasyArthaleza evam -atha kenArthena bhadanta! evamucyate ? gautama! yasya krodhAdayo vyavacchinnA bhavanti tasyeryApathikyeva kriyA bhavatItyAdi jAva aTTho nikkhittotti, se keNaTeNaM bhaMte ityAdi / / / / / / ... atraitadrahasyaM guNasthAnakavicAravedinAM vipratipattireva nAsti / yatastrayodazaguNasthAnake IryApathikI kriyAM bdhnaatiityvivaadm| sA ca yogprtyyaa| yogazca nahi svarUpasanneva kriyAnimittaM bhavati, kintu vyaapaarvaan| tadvyApArazca ejanacalanaspaMdanAdikaH tato virAdhanA, tatopi kriyaa| etadarthavistArarUpAH . sarve'pyAlApakAH / / . kiM bahunA ? mahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNibhirapItthameva prtipaaditmsti| yathA-ca punararthe apyarthe vA, munInAM, zobhanA munayaH sumunayaH-susAdhavasteSAM / apramattaguNasthAnakAdArabhya trayodazaguNasthAnakaM yAvadAraMbhe vartamAnAnAmapi AraMbhikI kriyA na bhavati / / yadAgamaH / / tatthaNamityAdi pravacanaparIkSAyAM .. 144 gAthAvRttau / / etadarthAnukUlaM kArikAdvayamidam / "AzravANAM nirodho yaH, saMvara sa prakIrtitaH / sarvato dezatazceti, dvidhA sa tu vibhidyate / / 1 / / ayogikevaliSveva, sarvataH saMvaro mataH / dezataH punareka. dviprabhRtyAzravarodhiSu / / 2 / / " etasyaivArthasya saMvAdArthamAha zrIhemasUriH / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] [prarUpaNAvicAragranthaH saMviyata iti| dvivyAdyAzravanirodhastu dezasaMvaraH, sa ca sayogikevalinaH sNvrbhaavnaayaam| etena yatra kvacana kevalikAyayogAjIvavirAdhanA niSedhopalabdhistatra sarvatra zailezyavasthApannaH kevalI graahyH| tathaiva granthAntaraiH saha sNvaadaat| viziSTatamaM ca zrIdazavaikAlikavRttau dravyabhAvapadAbhyAM hiMsAmuddizya caturbhaMgImAsUtrya 'caturtho bhaMgaH zUnya' iti vyAhatavAn shriihribhdrsuuriH| yadi kevalI caturthabhaMgovi(gAnvi)to [bhaMgasthito'bhaviSyat tadA kevalinamevodAhariSyat, na codAhRtastato jJAyate bhavatyapi kAcid viraadhnaa|| __ avasthitapakSastu dazavaikAlikavRttizrAddhapratikramaNavRtti anuyogadvAravRtticUAdiSu dravyabhAvapadAbhyAM hiMsAmuddizya caturbhagyaH kRtAssanti tAzcAtIvagahanA durvicArAH, bahuzrutagamyAstataH :-"kevalino virAdhanAmAzritya sAMprataM kenApi vArtAmAtramapi na karttavya' (vyA iti) miti paramagurUNAmAjJA / tallope mahatprAyazcittam, tatpAlane ca jinazAsanasya vacanIyatA nivAritA bhavatIti jJeyam / / ... itthamapi vicAryam-nahi tapAgacchAdhIzAH tIrthaMkarapratirUpA ayathArthavAdino bhavaMti [ayathArthavAdino pratau nAsti] ayathArthamarthaM prarUpayantaM nivArayaMti, na vA mithyAduSkRtaM daapynti| taizced dvitrirmithyAduSkRtaM yasyArthasya dApitaM sAdhoH [so'rtha ke pratau] dharmadhanAnAM zravaNagocarIkartumapi na yujyata iti / / / / / evaM : satyapi bhinnabhinnagrantheSu pRthakpRthagbhAvAkarNanAdAtmA ( 1-A vicArasaraNIvALA nahi hovA chatAM pratispaddhi mahopAdhyAyonA 'paribaLanA kAraNe pU. hIrasUrijI mahArAja, pU. senasUrijI mahArAja bAhyavRttithI - vikrama saMvat 1672 sudhI anizcita vAta jaNAvatA hatA ane tethI banne pakSonI , yukti-prayuktino zAstrasaMmata nirNaya karIne "kevalIne jIvavirAdhanA hoya ke nahi ?' teno nirNaya sAdhI zakatA na hovAnA kAraNe naM. 2 vALuM pharamAna paNa 32 43j 58. cha. (na. sA. sU.) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH] [ 35 saMdehadolAyAM na sthApayitavyaH / sati ca saMdehe gAthAdvayamidaM bhaavniiym| "tattha ya maiduvbaleNa, tavvihAyariyavirahao vaavi| neyagahaNattaNeNa ya nANAvaraNodayeNa ca / / 1 / / heUdAharaNAsaMbhave, asai suTTa jaM na jaannijjaa| savvannumayamavitaha, tahAvi taM ciMtaye maimaM / / 2 / / " dhyAnazatake 'matedaurbalyAt, tathAvidhAcAryavirahAt, jJeyasya gahanatvAt, jJAnAvaraNIya karmaNa udayAt, "hetUdAharaNAsaMbhavAt / eteSAM paMcAnAM hetUnAM saMbhave sAmagyA abhAve yadi kazcitsUkSmArtho manasi nAyAti, tathApi matimAnevaM cintyetsrvjnymtmvitthmev-ythaasthitmeveti| samyasthiratAM vidhtte| tatonAgraMhapareNa kenApi bhaavym| AgrahI bata ninISati yuktiM, tatra yatra matirasya nivissttaa| pakSapAtarahitasya tu yuktiH, yatra tatra matireti nivezam / / 1 / / 'yattvekendriyAdimavyaktAnAmevAkAmanirjarA na tApasAdInAmiti' vacastat kpolklpittaamevaabhivynkti| sthAnAnupalaMbhAt, pratyuta granthi-dezaprAptiM yAvadakAmanirjarA bhavatItyuktaM zrIhemasUriNA cturthprkaashe| tacca-'akAma-nirjarArUpAt, puNyAjjantoH prajAyate / ityAdinA pUrva likhitmevaasti| zrIharibhadrasUriNApi 'na sarvathAnayorjJAnakriyayoH sAdhanatvaM neSyate dezopakAritvamabhyupagamyate' evetyuktaM aavshykvRttau| tatraivAgreyathApravRttakaraNaM granthidezaM yAvaduktaM tdevaakaamnirjraa| kiMca-zrIsthAnAMge caturthasthAnake trayodazaguNasthAnakaM yAvaddezanirjarA uktA, tathA zrIbhagavatIsUtre sarveSvapi daMDakeSu nirjroktaa| anyacca-mithyAtvaguNasthAnake 117 (111)prakRtayo 'badhyate, sAsvAdane .. 101, mizre 76 badhyaMte, tA kiM baddhA avatiSThaMti uta parizaTantItyAdi / svymaalocniiym| api ca-samyagdRzAM tapo'nuSThAnAdikaM jJAnakaSTamucyate, tatphalaM tu skaamnirjraa| mithyAdRzAM tu tapo'nuSThAnAdikaMajJAnakaSTaM, tatphalaM tvakAmanirjaretyatra kAryakAraNabhAvastadvidAM sugama eva uktmpi| 'annANakaTThakammaravao u jAyai mNdduukcunnnntulltti| Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] [ prarUpaNAvicAragranthaH sammakiriAi so puNa, neo tacchArasAriccho / / 1 / / tti samyagvicAryam / / [ajJAnakaSTaM kAraNaM, karmakSayaH kAryaH maMDUkacUrNatulyaH taddhi khaMDIkRtamapi punrudbhvti| samyaktayA kAraNaM, karmakSayaH kAryaH, sa kAryakAraNabhAvaH tdbhsmsdRshH| taddhi kadApi na punarudbhavati = ha.li.3= pratau] marIcestu durvacanotsUtrayorekatvameva pryaayruuptvaat| yaduktaM-ca zabdaHpUrvApekSayA, 'vivarIaM-vitahaM-ussuttaM bhaNNai, paNNavaNAparUvaNA-desaNatti pajjAya tti| tathA utsUtraprarUpaNAyAH saMsArahetutvAt / yaduktaM-'phuDapAgaDamakaha~to' ityaadipaakssikcuurnnau| etAsu cotsUtrabhASaNArhadurvAvajJAdirmatyAzAtanA (?) anaMtasaMsArahetuzca saavdyaacaarymriicijmaalikaaderiv| ytH| 'ussuttabhAsagANaM' prtikrmnnsuutrcuurnnipraante| unmArgadezanAdikaM hi caturantAdadaMbhavabhramaNa-heturmarIcyAderiveti shraavkdinkRtyvRttau| evaM upadezaratnAkare'pi dshmtrNge| kiM bahunA ? vAcakacaraNairapi marIcivacanaM utsUtratayA nibaddhamasti tato nAtra vipratipattiH / 3 / :- 'jamAlI NaM bhaMte ! aNagAre AyariyapaDiNIye'tyAdi 'jAva cattAri paMca tirikkhajoNia-deva-maNussa bhavaggahaNAI saMsAramaNupariaTTA tao pacchA sijjhihi tti' enamAlApakamupazrutyaikAntato bhavAnantyakalpanaM [naM smbhitticitraayitmev| yato marIcervacanasyotsUtratve 'durvacanotsUtrayorekatve' ca bhavAnaMtyaniyamo. vyucchinnasaMkatha ivaavbhaaste| ekAntapakSAzrayaNena yaducyate tdutsuutrmevaanuvidhtte| etacya paMDisiddhANaM karaNe, ityAdi pUrvaM prtipaaditmev| [tato'tra na kenApyAgrahabuddhinA bhAvyaM japratau] kintu kvacit "kiyataH' kvaciccAnantA api| tatra 'tiryaG1- 'vivarIa'mityAdi sAkSIpAThe durvacanazabdasya paryAyarUpeNa kathanaM nAstyeva / tena durvacana-utsUtrayoraikyaM kathaM bhavet ? tasmAdvicAraNIyametad vAkyam / 2- kaMsmingranthe itthaM kathitam ? (na. sA. sU.) Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH ] [ 37 manuSya- deveSu bhrAntvA sa katicidbhavAn bhUtvA (bhrAMtvA) mahAvideheSu dUrAnnivRttimeSyati' ' ityupadezamAlAkarNikAdiSu 'kiyanta' upalabhyate, tadvRttyantareSu cAnantA api / tato yAvad yad dRzyate tAvadeva prarUpyate, niSprayojanaM kAryamupAdAya kimarthamAtmA durgatipraNayI vidhIyate ? / yadi zrIhemasUriprabhRtibhiranaMtatAniyamo na baddhastadAnyeSAM tasya kA taptirityAdi svymaalocniiym| ch| yattu - 'mithyAdRzAM brahmacarya - sAdhubhakti - jinabhavanarakSaNa- sahAyya -' dAnAdi kimapi nAnumodanArham' tadapi vicaarym| prakArAMtarasyApi grantheSUpalaMbhAt / sa yathA / arihaMtaM arihaMtesu sAhUNa sAhucariyaM etAbhyAM gAthAbhyAM yatra yadanumodanIyaM tadavasitaM zeSeSvapi jIveSu kiMcidanumodanIyamastIti ata Aha / ' ahavA savvaM cia vIyarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / kAlattaye vi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM // 1 // etadvRttiryathA ' athave' ti sAmAnyadarzane 'cia' evkaaraarthe| tataH sarvameva jinavacanAnusAri - jinavacanAnuyAyi yatsukRtaM jinabhavana-bimbakAraNatatpratiSThA siddhAMtapustakalekhana - tIrthayAtrA - saMghavAtsalya - jinazAsanaprabhAvanA-jJAnAdyupaSTaMbha- dharmasAMnidhya - kSamA mArddava - saMvegAdirUpaM mithyAdRksaMbandhyapi mArgAnuyAyikRtyaM kAlatraye'pi trividhaM manovAkkAyaiH kRtaM kArita anumataM yadabhUd bhavati bhaviSyati takat iti tacchabdAt 'styAdisarvAdisvareSvantyAdi ti sUtreNa svArthe kapratyaye rUpaM tadityarthaH / 2 bhavAnaMtyakathanaM upadezamAlAvRttAveti na, kiMtu bahuSu graMtheSUpalabhyate / draSTavyaM 18 praznagraMthe 'tato yAvad.... durgatipraNayI vidhIyate' paryantakathanAnusAreNa varttanena na kasyApi vastunaH nirNayo bhaviSyati, tathA tadarthanizcayepi jIva: pravRttassan sugarnibhAgevam bhavatIti maMtavyaM (na. sA. sU.) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] [prarUpaNAvicAragranthaH . tatsarvaM-niravazeSamanumodayAmo-anumanyAmahe-harSagocaratAM prApayAma, ityarthaH / - bahuvacanaM cAtra pUrvoktacatuHzaraNAdipratipatyopArjitapuNyasaMbhAratvena svAtmani bahumAnasUcanArtham / / 58 / / ' . nanvasyA gAthAyAH ko viSayaH? ko vibhAga ? / yato viSayavibhAgamajAnAnA ye sUtraM vyAkhyAnayaMti te svaM ca. paraM durgatipraNayina viddhti| uktaM c| vihi ujama' vannaya' bhaya ussagga vvaaytdubhygyaa| suttAI bahuvihAiM, samaye. gNbhiirbhaavaaiN||1|| tesiM visayavibhAgaM amuNato . naannaavrnnkmmudyaa| mujhai jIvo tatto, saparesimasaggRhaM kuNai / / 2 // itiH| ata: parasparAvirodhena ...dravyakSetra-, kAlabhAvAnapekSya sthaadvaadmudraamnullNghydbhirvicaarym| tacchaMkitAdipadaM.. viSayaM ca vidhyAdisUtragocare yatrAnupatati (tat) tatra sthApayitavyamiti |shraavkdinkRttyvRttaaviti / evaM pratikramaNasUtra, (tre) nanvasyA0 ityaadi.| cUrNAvapItyaMtaH pUrvapakSaH, satyamityAdhuttaraM cUrNAvapIti cettstym| paramasyA gAthAyA mithyaadRksNbNdhikrttvyvissyH| tadvibhAgazca mArgAnusAri tadanumodanIyaM nAnyat iti| atha tadeva na jJAyate kiM mAgAnusArItyAzaMkAmapAkartumevAha vRttikaarH| jinabhavanetyAdi saMvegarUpamiti pryNtm| atra kRtyamiti vizeSyaM, saMvegAdirUpaM1 mithyAdRksaMbandhyapi2 mArgAnusArI3 iti trINyapi. vishessnnaani| tatra prathamaM vizeSaNaM samAsAntaM, tato 'dvadvAnte zrUyamANaM. padaM pratyekasaMbadhyate' iti vacanAt jinabhavanopaSTaMbha-bimbakAraNopaSTaMbha ityevaM. yojanA kaaryaaN| . tatotraidamaidaMparyam-jinabhavanAdiSu upaSTaMbhadAnaM 1. dharmasAMnidhyakaraNaM 2. svAbhAvika kSamAmArdavasaMvegAdi 3. ca anumodanAham, na tu ttpryuktmithyaakriyaa| bodhiprAptimaMtareNaikasyApiH,. vratasyAsaMbhavAt / tadanumodane sarveSAM drshnaanaamektvprsNgshc| paraM- 'kimapi phalaM na bhavatIti' na vaktavyaM / jaM annANI kammaM, khavei bahueMhiM vaaskoNddiihiN| Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH] [ 39 taM nANI tihiM gutto, khavei UsAsamitteNa / / 1 / / iti vcnaat| kintu 'jJAnapUrvakamevaM vidhatte tadA mahate phalAya bhavatIti' vktvym| akAmanirjarAyA api bodhihetutvena siddhAnte prtipaadnaat| aNukaMpakAmanijjara-bAlatavo dANa vinnyvibbhNge| saMyogavippaoge, vasaNusava iddddiskkaare|| ___ yattu 'asadgrahaparityAgena tattvapratipatti'riti vyAkhyAnamupalabhyate' sa tu mArgaH, na tu maargaanusaarii| sa tu mArgaH prArthanAdhikAra eva ghaTate nAtreti bodhym| dRzyate cAnumoditaM niraticAraM caraNamanucaradbhirmahAmunibhiH tdythaa| AusaMto gAhAvatI No khalu mama gAmadhammA ubbAhaMti sIaphAsaM ca, no khalu ahaM saMcAemi ahiAsittae, No khalu me kappai ti aggikAyaM ujjAlettae cetyaadisuutrN| etvRttiH| bhikkhupaDilehAe / bhikSuH pratyupekSya vicArya svasaMmatyA paravyAkaraNena anyeSAM cAMtike vA zrutvA'vagamya taM gRhapatimAjJApayet pratiboghayedanAsevanayA yathaitanmamAyuktamAseviMtu bhavatA puna(:) sAdhubhaktyAnukaMpAbhyAM punnypraagbhaaraarjnmkaariiti| vimokSAdhyayane tRtiiyoddeshke|| tathA-goyamA! jo dANaM dalayati so dukkaraM karei, dullabhaM labhati, duccayaM cayati, jIviyaM cayati, bohiM bujjhatItyAdi bhgvtyaampi| . kiMcAdyApi dhnsaarthvaah-dhndhnvtii-nysaar-dhnaadidaanaanynumodynte| saMpratyapi ca durlabhatAyAM dAnAdidAturmunayaH kathayata: 'saMti aho adya tava mahAn lAbho'bhUt yatsAdhavo'mI dustarAnnistAritA' ityAdi sUkSmekSikayA vimrshniiym| __na ca parapADiprazaMsane dUSaNamavAdi suuribhiH| yaduktaM / sarvasamakSamamISAM guNavarNanaM kurvan teSAmanyeSAM ca tadbhaktAnA~ taddharmonmukhAnAM ca mithyAtvapathe sthairyamutpAdayannanantamAtmanaH saMsRtisaMsaraNamupacinotIti vaacyN| atrApi 'sarvasamakSa' miti padenApavAdapakSo'pi drshitmsti| evaM mhaanishiithaalaapke'pi| evaM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] prarUpaNAvicAragranthaH yatrAnyatrApyapavAdapakSasUcakaM padaM na dRzyate tatrApi tadanusAreNAdhyAhAryam / tadapi tadabhimatakRtyaviSayaM tadA mArgAnusArikRtyAnumodane kA carcA ? ___tathAnumodanAmAzritya bhaTTA0 zrI hIravijayasUribhiAdazAjalpAntargata dvitIyajalpe'pyevamevArthaH smrthito'sti| yathA-"parapakSikRta dharmakArya sarvathA nAnumodanArha iti kenApi na vktvyN'| yasmAtsvAbhAvikadAnarucitvAdisAdhAraNaguNA mArgAnusArikRtyAni ca mithyAdRksaMbaMdhIni jainaparapakSasatkAnyapi anumodanAhA'Ni / ' atra teSAM kiMcidanumodanArha kiMcineti sarvathApadasya bhAvArthaH / svAbhAvikapadaM sahajasthA guNAH, na tu tadupadiSTakriyA iti suucyti| atrApi ArAdhanApatAkAyAH saMmatiryathA-sesANaM jIvANaM, dANaruittaM shaavvinniattN| taha payaNukasAyattaM, parovayArittabhavvattaM / / 1 / / dakkhinnadayAluttaM, piabhAsittAI vivihgunnnivhN| sivamaggakAraNaM jaM taM, sukaDaM kayakAriamaNumoia mahayaM taM savvamaNumoe / / 3 / / 'sivamaggakAraNaM jati atra zeSANAM jIvAnAM kRtakAritAdi ca anumodanArha kiM sarvaM ? netyAha-yat zivamArgakAraNaM zivamArgaH-samyaktvaM jinazAsanaM vA, tasya kAraNaM hetuH vinItatva-dayAlutvAdi ca anumodanArha, nAnyaditi prmrhsym| evaM maargmaatraanusaarypiiti| hemasUrayo'pi-'yatkRtaM sukRtaM kiNcidrtntritygocrN| tatsarvamanumanye'haM, maargmaatraanusaarypi|1| vItarAgastave 17|| evaM satti ye vadanti-'mithyAdRksaMbaMdhi. kriyAdikaM sarvamapi anumodanIyaM' tdtiivaasmNjsmivaabhaati| ye ca kecanApi 'nAnumodanIyamiti' prarUpayanti tadapi tathaiva / / bhUtAbdhirasendumite (1675), varSe zrI vijydevsuuriinnaaN| tuSTikRte gaNamadhye, prarUpaNAbhedanudihetoH / / 1 / / alpadhiyA samadRSTyA, zrutAnusAreNa tttvmdhigmy| pakSo'yaM nirNIto, madhyasthAH zuddhikartAraH / / 2 / / jinazAsanAnurAgAt, kaThoramapi gumphitaM vacaH kiMcit / mithyAduHkRtadAnAt, tadguNinaH kSatumarhaM ti||3|| gacche prarUpaNAbheda-mapAkartuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthaH ] [ 41 vinirmitA / jIyAdduH prasahaM yAvad upAdhimatatarjanA || 4 || zrImajjainapravacanavacanarahasyaprakAzivacanaguNAH / zrIvijayadevasUrirjayatu ciraM saMghahitakarttA ||5|| vicArito'yaM dvitIyapakSo'pi / paraM saMprati jinamatahitamanatikrameNa prasAraNIyaH / syAdvAdamevAdaraNIyaH / tasyaiva sarveSAM sarvatra sarvadA shreyskrtvaat| yadavAdiSamahaM stutau / / zAntiM sRjannaiva jagajjanAnA-mavAtaradbhUritarArjitAyaH / ananyasAmAnyakRpAparAya, zrIzAntinAthAya namo'stu tasmai // 1 // syAdvAda - mudrAmullaMghya, ye jalpaMti pramAdataH / teSAM vacAMsi vaitathyaM labhante praajnyprssdi||2|| yena syAtsarvazAstreSu, saMpRktena pramANatA / syAdvAdaM taM prapadyante, na kathaM buddhizAlinaH ? || 3 || bhUdhavagaNakacikitsakasAmudrikazAbdikAdizAstrANi / yamapekSante niyataM kathaM na taM jainavacanAni ? ||4|| syAdvAdapratibhAsavAsitavapuryogaprayogodbhavan vAgyogaH pratinAdasattyasubhagaprAptaH parAmunnatiM / antargUDhapadArthasArthavigaladbhedaprarohakramAt, saMkhyAtItarasAnavApya janatAM prINAti nabhrADiva ||5|| syAdvAdamArgaH sakaSTasiddheH, nibaMdhanaM buddhivizuddhakArI pradarzito yaiH karuNAM dadhaddhirdevAdhidevatvamato'sti teSAm // 6 // yugmaM // syAdvAde'pi kathaMcinnA syAdvAdasya sayuktikA / cakre yaiste jinAH sarve santu kalyANasaMpade ||7|| iti prvcnprshNsaa|| ekAntavAdanirAsena syAdvAdavAdino jayantu jinAH / / iti prarUpaNAvicAre dvitIyapakSanirNayaH / saMpUrNaH / / zrI zrI zrI zrI zrI zubhaM bhvtu|| kalyANamastu // , // iti prarUpaNAvicAraH // , Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAtakartA kRta prarUpaNA vicAra graMthAnuvAda anuvAdaka :--zAsanakaMTakoddhArakasUrizizuH ArhantyamAdhyAya ciraM svacitte / prayujya tAn suzrutasiddhiyogAn / prIDitAM (tAn) zvina duvidhai-nidraSitAM odhimahaM nayAmiA arhapaNAnA bhAvane potAnA cittamAM lAMbAkALa sudhI dhAraNa karIne, durvidagdha evA AtmAo vaDe karIne sArI rIte pIDita karAyelAone kAMIka prayogo karIne nirdoSatA pamADavA mATe prayatna karuM chuM. jema rogarUpI doSathI pIDAyelA AtmAone suzruta nAmanA vaidyaka graMthamAM kahelA yogonA upacArothI nirdoSatA-rogarahita karAya che, tevI rIte nirdoSa evA bodhIbIjanI prAptine mATe huM paNa teone (sanmArge) prayogo dvArA laI jAuM chuM. // 1 // atre A pravacananI aMdara je koI potAnI buddhinA viparyAsathI vyApannadarzanavALA=eTale ke samakitathI bhraSTa thayelA arthAta mithyAtvane pAmelA AtmAone viSe mUlarUpa, nirjAyaka ane prabalatara mithyAtva mohanIyanA udayane vaza banelo ane pAMcamA ArAe paNa jemane sahAya karelI che evo A AtmA (somavijaya) "gaNano bheda karo nahi" evI zaMkAne laIne bhaTTAraka zrI vijayasenasUri mahArAje jemane ghaNuM mAna ApeluM che ane e bahumAnathI utpanna thayeluM che ajIrNa jene evo te AtmA, sUtra, artha ke tadubhayanA rahasyane vicAryA sivAya ane lokalajjAno paNa tyAga karIne temaja durgatimAM paDavAnI vAtane paNa avagaNIne- . Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ] [43 seaMbaro a AsaMbaro a, ahava anno vaa| 'samabhAvabhAviappA, lahai mukkhaM na saMdeho ti|| e gAthAne AgaLa karIne lokomAM pracAre che ke "he loko! tame juo", A gAthAmAM mAdhyastha-jenuM bIjuM nAma samabhAva che, te samabhAva vaDe karIne sarva darzanone viSe paNa mokSa jaNAvela che. tethI karIne mAdhyastha bhAvane ja dhAraNa karavo joIe. paraMtu "A ja dharma sAco che, bIjo nathI" te pramANe rAga-dveSathI utpanna thayela vacana bolavuM nahi." evI rItanA mAyAgarbhita komala vacano dvArA bhoLA lokone ThagIne arhat praNIta dharmamArganuM AcchAdana karato ane bIjA darzanonI sAthe mitratA rAkhato phare che, paraMtu te AtmA, e nathI jANato ke--kyo samabhAva? ane te kyAre? ane kevI rIte thAya? e jANavA mATe kaMIka kahuM chuM -jemake pataMjali pramukha graMthone viSe yama-1, niyama-2, Asana-3, prANAyAma-4, pratyAhAra-5, dhAraNA-6, dhyAna-7, samAdhi-8e pramANe yoganA ATha aMgo kahelA che, temAM yama AdinA abhyAsanA krame karIne aMte samAdhi thAya che, te ja samabhAva; ane nyAyazAstrane viSe zravaNa AdinA krame karIne je sAkSAtkAra thAya, teno bIjo paryAya samabhAva che; ane A artha, yogazAstrane viSe sAkSAt samarthana karelo che. je A pramANe evaM kramazobhyAsAvezAd dhyAnaM bhajennirAlaMbaM / samaras bhAvaM prAptaH paramAnaMdala tto'nubhvet||1|| A pramANe kramazaH-kemapUrvaka abhyAsanA prayatnathI dhyAnanI siddhi thAya che, ane te dhyAna jyAre nirAlaMbana thAya che tyAre samarasabhAvane pAme che ane te samarasabhAvathI parama AnaMdane bhogavavAvALo jIva thAya che. - A zlokamAM "mo gAvazAtuM" e pramANe je kaheluM che te cittanuM DAmADolapaNuM aTakAvIne, svAbhAvika sthitimAM lAvavAno ja Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda abhyAsa karavo te abhyAsa paNa vizliSTa-vizeSa prakAre ane tethI paNa taddana lInatAbhAvamAM AvI jAya evI rItano vAraMvAra abhyAsa cAlu rahe tyAre nirAlaMbana dhyAnane bhaje ane tyAra pachI samarasanI prApti thAya ane te samarasabhAvanI prApti thaye chate utkRSTa AnaMdano anubhava kare che. jyAre bIjA graMthamAM-- yadA saMlIyate prANo, mAnasaM ca pralIyate, tadA samarasaM ceti // jyAre prANo, taddana-sadaMtara lIna thaI jAya= eTale ke indriyonA dravyavyApArathI mukta thaI jaIne manovyApAramAM lIna thaI jAya, tyAre . samarasa prApta thAya ema kaheluM che. ane jainamate to kSapaka zreNi mAMDyA vagara koI siddha thayo nathI ane thaze paNa nahiM ane te kSapakazreNino prAraMbha jIva jyAre kare che te 4the--pAMcame-chaDhe ane sAtamA guNaThANe rahelo jIva kSapaka zreNI mAMDe ane dazame guNaThANe rAga-dveSanA aMzamAtrane paNa niravazeSa karI nAMkhe che, agiyAramAM guNaThANAne to sparze paNa nahiM, tethI bArame-terame ane caudame guNaThANe jemaNe samabhAva rasa prApta karyo che te jIva tevA mokSane pAme che. ane tethI ja muktiyonena e je vacana che te sarva sAmAnya vacana jANavuM. ane vaLI bIjI vAta (te upAdhyAya bole che ke) he hale! he sakhI! mArA manamAM to badhA puruSo sarakhA ja che ane je rAgadveSathI vIMTAyelo AtmA 'A mAro che, A pArako che', evuM bole che tyAM mAdhyasthabhAva naSTa thAya che," Ama bole che. have AvI rIte bannenI vacce mAdhyasthabhAvane dhAraNa karanArI evI pahelI je strI hoya temAM satItva ane zIlazAlinI che' ema mAnavuM? ke bIjI strImAM? eno tamAre sUkSma rIte vicAra karavAthI badhI vAta spaSTa jaNAI Ave tema ja che. tethI karIne vipratAraka evA vAkyane sAMbhaLavuM nahiM, paraMtu pheMkI ja devuM joIe, A pramANe paheluM arthamUlaka utsUtra dUra karyuM. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [45 prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ] have nirmUlaka bIjuM utsutra kahu chuM. ke-je "mAghasnAnapaMcAgnitapa Adi kaSTa anuSThAna karatAM evA mithyASTione (paNa) sakAma nirjarA thAya che" ema kahe che, tenuM nirAkaraNa A pramANe - je vyutpattimAtra karIne sakAmanirjarA thAya che' ema je vyutpatti mAtra karIne sakAmanirjarA kahetAM ho to tApasa, saMnyAsI-phakIra-bAvA Adine paNa sakAma maraNa paNa kahevuM joIe, sakAmamaraNa thAya ema jo kahIe to AgamanI sAthe virodha Ave che te A pramANe saMti me aduvA ThANA, akkhAyA maarnnNtiaa|| akAma maraNaM ceva, sakAma maraNaM tahA // 1 // bAlAnAM akAmaM tu, maraNaM asaI bhve|| paMDiANaM sakAmaM tu, ukkoseNa saIM bhve||2|| artha :-mAraNAMtika evA sthAno mAre ghaNAM che temA akAma maraNa ane sakAmamaraNa paNa kahelAM che. bAlajIvone akAmamaraNa asakRta hoya che ke je ghaNA bhavo vadhAranArA ane paMDitone "sakRt bhava" kahetAM utkRSTa eka bhave (paNa) mokSa jAya tevuM sakAmamaraNa hoya che. 1-rAAM maraNaMpi sapunnANaM, jhaametmnnussuaN| vippasannamaNAghAyaM saMjayANaM busiimo||1|| (uttarAdhyayana 5) artha :-indriyo jemane vazavartI che tevA supuNyavaMtonuM maraNa viprasanna, anAghAta arthAta atyaMta prasannatAvALuM ane AghAta rahitanuM evuM prAyaH hoya che. tenA A be gAthAnI aMdara "paMDita' zabda vaDe karIne sUtrakAre saMyamI ja spaSTa kahelo che. jemake-uttarAdhyayana sUtranA pAMcamA adhyayanamAM maraNaMpi0 e gAthA jaNAvI che temAM paNa jItendriya evA saMyamIone ja sakAma nirjarA jaNAvI che. yogazAstranA cothA prakAzane viSe zloka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda 186-187mAM jaNAvyuM che ke-saMsAranA bIjabhUta evA karmonI jharaNA thavAthI nirjarA kahevAya che te nirjarA be prakAranI kahelI che, eka sakAma ane bIjI akAma. - temAM saMyamI sAdhuone sakAma nirjarA ane bAkInA dehadhArIone akAma nirjarA hoya che. karmonuM paripakvapaNuM je thavuM te upAyathI ane svataMtra paNa thAya che. nirjarA karmanuM jharI javArUpe je karavuM tenuM nAma nirjarA, te be rUpe hoya che, 1-sakAma ane ra-akAma : " temAM saMsArIjIvone akAma ane saMyamIone sakAma nirjarA hoya che; phaLanI jema karmano paripAka (paNa) svayaM tathA upAyo dvArA thAya che ema navatattvanI avacUrimAM jaNAvela che. tathA pravacanasAroddhAravRttimAM paNa A pramANe jaNAvela che ke "nirjarA bhAvanA, saMsAranA heturUpa evA karmonI paraMparAno kSaya thavo te nirjarA che, temAM te nirjarA be prakAranI che. akAma ane sakAma, temAM saMyamIne sakAma nirjarA ane saMsArIone akAma nirjarA hoya che ane kerInI jema karmo svayaM paripakva thAya athavA upAyathI paNa paripakva thAya che." '' . : : ' "amArA karmono kSaya thAva' evA AzayavALA AtmAonI tapasyAdi kriyAo je kaMI kahI che tene sakAma nirjarA kahelI che; e pramANe te vRttinA 100mAM patrapara A vAta jaNAvI che, vaLI tyAM ja A pramANe jaNAvela che ke avirayamaraNaM bAlaM-maraNaM virayANaM paMDiaM biNti|| jANAhi bAla paMDia, maraNaM puNa desa virayANaM // 1 // . ? viramavuM eTale pAchA pharavuM, hiMsA-amRta AdithI pAchA pharavuM te jeone nathI, tevA te badhA A avirato, bAlanI jevA hovAthI te badhA bAla ane maraNa samaye paNa dezavirati nahi svIkAranArA evA te mithyASTionuM je maraNa te bAlamaraNa che, e pramANe kahyuM che ema saMbaMdha jANavo. A pramANe pratikramaNa sUtra aticArAdimAM mithyAduSkata Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] ApavAnuM paNa dekhAya che. tethI karIne rUDhino ja Azraya karavo. ruDhiprakriyA-pratIti-paribhASA" A badhA arthAntara-paryAyavAcI zabdo che. temAM zAbdikonokatriphalA ema rUDhithI jaNAvela che, jAya jANakAromAM smRti rahitanuM je jJAna tene "pramA' kahI che, tArkikomAM pratIti' e ja balavAna bhagavatI che, ane jaina siddhAMtamAM "pauSadha' eTale AThama Adi parva divaso-enI aMdara abhaktArtha eTale upavAsa karavo, tenuM nAma pauSadhopavAsa-e pramANenI vyutpattithI ja A zabdo thAya che. AhAra-zarIrasatkAra-abrahmacarya ane vyApAranuM parivarjana Adine viSe, A pramANe samavAyAMga sUtramAM jaNAvela che ane e pramANe sthAnAMgasUtranA bIjA sthAnamAM paNa jaNAvela che. iryApathikInI vyAkhyAmAM A gAthAnusAra paribhASA jANI levI. . sadasadavizeSaNAo, bhavaheUjahitcchiovalaMbhAo; nANaphalAbhAvAo, micchaddiTThissa annANaM // 1 // artha :- asahnA avizeSathI, yAdacchika upalaMbhanI prAptithI ane jJAnaphalanA abhAvathI mithyASTionuM je jJAna te bhavahetuka che ane tethI ja mati-ajJAna-zruta ajJAna ane virbhAgajJAna-bAlatapaakAmamaraNa-sakAmamaraNa-sakAma-akAma nirjarA Adi vyavahAro pravacana=siddhAMtomAM niyata jaNAya che. ane A je-"mAghasnAna AdinI kriyAnA karanArA evA mithyASTione aNumAtra sakAmanirjarA thAya che. evuM koInA vaDe karIne ane paraMparAe paNa sAMbhaLyuM nathI ane jo e pramANe mithyASTione nirjarA thatI hoya to mAghasnAna AdinI kriyA, samyagdaSTi AtmAone to paMcaguNI, sAtaguNI nirjarAnuM kAraNa banaze. AgamamAM kaheluM che ke - . jaM annANI kamma, vakkhavei bahUehiM vAsakoDihiM // tannANI tihIM gutto, khaveI UsAsamitteNa // 1 // . artha :-je karma, ajJAnI AtmAo ghaNAM kroDo varSoe karIne Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda khapAve che, te karma, traNa guptithI gupta evo jJAnI AtmA zvAsozvAsa mAtramAM khapAve che. 1. teo jaNAve che tema mAghAdikastAnathI sakAmanirjarA thatI hoya to pote vaza karelA evA potAnA zrAvakone mAgha snAnAdi nirjarAnuM kAraNa che' e pramANe upadeza kema nathI ApatA? vaLI bIjI vAta tapa anuSThAna Adi karatA mithyArdaSTione akAma nirjarA ja pratipAdita karelI che, nahi ke sakAma nirjarA. 'avyakta evA ekendriya Adine ja akAma nirjarA che, paraMtu tApasa Adine nathI' tevuM bolavuM nahi. kAraNa ke jyAM sudhI samyaktvanI prApti na thAya tyAM sudhI badhe ja sthale akAma nirjarAnuM zravaNa thatuM hovAthI. zrI hemacaMdrasUrijI ma. kahe che ke -: akAma nirjarArUpAt, puNyAjjaMtoH prjaayte| sthAvaratvAt trasatvaM vA, tiryaktvaM vA kathaMcana // 2 // artha : --akAma nirjarArUpa puNyathI jaMtune sthAvarapaNAmAMthI trasapaNuM athavA tiryaMcapaNuM keme karIne prApta thAya che. 1. akAma nirjarA te che ke yathApravRtti karaNa karavA vaDe karIne nadI pASANa gholanA=parvata uparathI paDatA nadInA jala pravAhathI pattharanuM paDavuM, ghasAvuM ane goLa thavuM vagere sahaja thAya che te nyAye karIne koIpaNa rIte akAma=eTale abhilASA vagaranA evA AtmAnI je nirjarA-karmanA pradezonuM kharavApaNuM thAya che te akAmanirjarA. te akAmanirjarAnA puNyathI zarIradhArI AtmAone 'karmonI lAghavatA' jemAM che tene laIne zuM thAya che te kahe che. puNya thAya che. (je puNya kahyuM che te 'puNya prakRtirUpa' nathI levAnuM) paraMtu 'karmanI lAghavatArUpa puNya' levAnuM che. A puNyathI ekendriya jAtinuM je sthAvara nAmakarma tenA udayathI prApta thayeluM je sthAvarapaNuM temAMthI sthAvara sahacAri evA trasanAmakarma udayanita evuM trasapaNuM-beindriyAdinuM ane tenA sahacArIpaNuM evuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [49 paMcendriya tiryacapaNuM. viziSTa viziSTa karmanI lAghavatAthI thAya che. ane tevI ja rIte manuSyapaNuM-Aryadeza-sArI jAti-badhI ja indriyonI paTutA ane AyuSyanI prApti A badhuM karmanI lAghavatAjanya puNyathI ja thAya che. temAM paNa A badhuM prApta thayA pachI paNa puNyanI viziSTatAthI "kahenAramAM zraddhA ane sAMbhaLavAmAM zraddhA thAya che ane zraddhA thayA pachI tattvanizcayarUpa je bodhi te bahuja durlabha che, puNyathI-karmalAghava lakSaNarUpa puNyathI meLavelA A badhAmAMthI koIkane ja bodhiratnanI prApti thAya ema yogazAstranI vRttimAM jaNAvela che, ane ethI ja A. bha. zrI haribhadrasUrijI ma. vaDe sAcuM ja kahevAyuM che ke vijJAna ane kriyA banenI prApti hovA chatAM paNa nirvANa sAdhaka evA sAmarthyanI prApti thatI nathI, teno abhAva hovAthI retImAMthI telanI jema e pramANe je kahevuM che tenA javAbamAM jaNAve che ke "A banneno upayoga ane kriyAnuM sAdhanapaNuM nathI maLatuM evuM sarvathA nahiM. je 'sAdhanonuM zubhakArya svIkAreluM che ane ethI ja karIne kaheluM che ke - aMdho a paMgU a vaNe samiccA0 // AMdhaLo ane pAMgaLo e bane jaMgalamAM bhegA thayA ane baMne ekabIjAnA madadagArarUpe sAthe rahyA to dhAryuM phaLa maLyuM! ane e ja vyAkhyAne ahiM tathA AgaLa jaNAve che ke A yathApravRttikaraNanI vAta che te graMthi pradeza sudhInI vAta che ema kaheluM che, ane tethI karIne akAma nirjarAvALA mithyASTijIvo bhavanapati AdimAM ja jAya, vaimAnikamAM na jAya' tema (paNa) na kahevuM, mithyAtvane bhajavAvALA ane akAma nirjarAvALA evA AtmAo navamA greveyaka sudhI paNa jAya che tema siddhAMtamAM kaheluM che. bIjI vAta samyagdaSTionuM tapa ke anuSThAna Adi je che te jJAnakaSTa kahevAya che, ane tenuM phaLa, sakAma nirjarA ane mithyAtvIonuM tapa-anuSThAna Adi je che tene ajJAna kaSTa kahevAya che. tenuM phaLa akAma nirjarA che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ahiMyA kArya ane kAraNa bhAva tenA jANanArA AtmAone mATe sugama ja che, kaheluM paNa che ke - annANa kaTTha kammakkhao jAyaI maMDukka cuNNa tullatti // sammakiriAi sA puNa tacchArasAricchotti // 1 // artha :-ajJAnakaSTathI karmano kSaya thAya che paNa te karma kSaya, deDakAnA cUrNa jevo ja jANavo (eTale te cUrNamAMthI bIjA deDakAo thAya) ane samyagdaSTino karmakSaya je che te maMDukanA cUrNanI rAkha jevo jANavo. 1. je koI ahIMyA tattvArthavRttinuM AlaMbana laIne sakAma nirjarAnuM vyavasthApana karavA icche che te tRSA-tarasane chIpAvavA mATe dUra karavA mATe maricikAnA jalanuM pAna karavA jevuM che. kAraNa ke tyAM sakAma ke akAma nirjarAnuM nAma paNa nathI. have tatvArthavRttino je adhikAra che te tADapatramAM jema lakhyo che tenA uparathI lakhIye chIe. te A pramANe : have nirjarA anuprekSA kahe che. temAM nirjarA-vedanA-vipAka A badhA paryAyavAcaka zabdo che,A nirjarA anuprekSA be prakAranI che. eka abuddhimUla ane bIjI kuzalagUla. '' temAM nArakI AdimAM pApanA kAraNorUpa karmanA vipAkono ja bhogavaTo je che te abuddhipUrvakano che, tene te bhogave che. ane kuzalAnubaMdha je che te tene kuzalamUla kahevAya ane te tapa ane pariSaha jayakRta kuzalamUla guNathI=upakAra kare che tema A "zubhAnubaMdha ke niranubaMdha che e pramANe nirjarA anuprekSA jANavI; A pramANe tatvArtha bhASyamAM kaheluM che. enI vRtti A pramANe - nirjarAnuprekSA eTale svarUpanuM avadhAraNa=nizcaya karavo. "nirjarA vedanA' Adi paryAyo che karmanuM nirjaravuM te nirjarA. ' eTale ke AtmapradezovaDe anubhavAyelo che rasa jeno evA je karmapudgalo tenI parizATanAHtenuM chUTAM paDavuM te nirjarA, A vedanA ane vipAka je che te nirjarAnA ja arthane jaNAvanArA che, temAM vedanAnubhava Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [ 51 . eTale tevA karmanA rasano AsvAda ane vivinaM vipI: pAkavuM tenuM nAma vipAka, eTale ke karmanA pudgalonuM udayAvalImAM praveza thaye chate . anubhavelA karmanA je raso tenuM bhAvikALamAM parizATana te nirjarA che. te vipAka be prakArano che, eka abuddhipUrvakano ane bIjo kuzalamUla.temAM je abuddhipUrvakano che te karmanA vipAka samaye huM A karmonuM parizATana karuM evA prakAranI buddhi jemAM nathI te abuddhipUrvaka. * have temAM te banneno vipAka A pramANe -temAM je abuddhipUrvakano AtmA che te nAraka-tiryaMca-manuSya ane devane viSe jJAnAvaraNIyAdi je karmo teno je vipAka, tenA udaye je phaLa AcchAdanAdirUpa te phaLa abuddhine hoya che ane tethI karIne te karmanA paripAka vakhate je karmanI nirjarA lakSaNa phaLa che, te abuddhipUrvakano thAya che. eTale ke te tapa, parisahajaya vagere nArakI AdinA ajJAnI jIvo vaDe tapa bhUkhyA rahevuM paDe) parISaha jaya (sahana na karavAnI icchA chatAM te) upadravone sahana karavA icchAyuM nathI, paraMtu (tethI) te karmanA vipAke avadyathI (to) pApabaMdha hoya che, tethI karIne e je vipAka che te saMsAranuM anubaMdhi ja jANavo. eTale ke bhavaparaMparAvardhaka jANavo. tevA prakAranI nirjarAvaDe karIne "mokSe javAnI zakyatA che." ema jaNAtuM nathI ane ethI ja karIne kaheluM che ke te akuzalAnubaMdhavALA AtmAne te abuddhipUrvakanI karmanI nirjarA karavA chatAM paNa te karmanuM phaLa, pharI pharI saMsAramAM paribhramaNa mATe ja thAya che. | ane je kuzalAnumUla vipAka che te bAra prakAranA tapa vaDe karIne ane parisahanA jayavaDe karela che. ane te vipAka, avazyapaNe karIne buddhipUrvakano ja che. AvA prakAranA te buddhipUrvakanA guNathI eTale "A upakAra karanAra che,' ema ciMtave jethI karIne tevA prakArano je karmavipAka che. te zubhano anubaMdha kare che ane tethI deva thAya to devone viSe indra ke sAmAnikAdinA sthAnane pAme che, ane manuSyone viSe cakravartI, baladeva-mahAmAMDalika Adi padone meLavIne, sukhanI paraMparAne Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] | [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda bhogavIne mokSane pAme che : ahiMyA je vA zabda lakhelo che te, pUrva vikalpanI apekSAe lIdhela che. tapa ane parisahanA jayathI karelI je nirjarA te nirjarA, sakalakarmanA kSayanA lakSaNavALI evI sAkSAt mokSanA ja kAraNabhUta thAya che. ahiMyA prazna kare che ke jo te buddhipUrvakano je zubhAnubaMdha vipAka che tenuM phaLa devAdi che, ema kaho to te vAtano Agama sAthe virodha Avaze. kAraNa ke-AgamamAM kahyuM che ke-no rUda to kriyA tavamiiphrajJA ! A loka ke paralokanI vAMchanAe tapa karavAno niSedha che, to tenuM zuM? tenA javAbamAM kahIe chIe ke - mumukSu vaDe iSTa evA devAdiphala sahitanuM phala je mokSAdi che te mATe ja yatna kare che tevuM nahi, paraMtu je devAdiphaLa che te AnuSaMgika phaLa che, jevI rIte zeraDInA vananuM siMcana kare temAM ghAsa AdinuM siMcana thAya che tevI rIte ? tethI karIne tapa ane parisahajaya vaDe karIne mokSa ja meLavavA jevo che, ane tethI karIne tapanI aMdaranI pravRti tathA parisahajayamAM je pravRtti che te buddhipUrvakanA hetuvALI che, e pramANenuM ciMtavana karato AtmA, karma nirjarA mATe ja prayatna kare che, e pramANe nirjarAnuprekSA tattvArthavRttimAM jaNAvela che, A vRttimAM abuddhipUrvaka ane kuzalAnubaMdharUpa be bheda ja batAvyA che, nahi ke sakAma akAma nirjarAnA ane je be bheda batAvyA che temAM je samyam zabdanuM grahaNa kareluM che, te bolatapanA pratiSedha mATe che. Ama kahevA vaDe karIne akuzalabaMdhanA svAmInA je cAra bheda che tene judA karyA, ane bAkInA kuzalAnubaMdha svAmInA je be bheda che te judA karyA, A vAta paNa jaNAve che, enI pravRtti A pramANe anazanauNodari-vRttiparisaMkhyA-rasaparityAga-vivikta zayyAsana-kAyakleza A cha prakArano bAhya tapa che ane tenI pahelAnuM sakhyo nigraho musi: vALuM je sUtra che e sUtrathI mAMDIne "samya" zabdanI anuvRtti cAlu ja che ane evA je samyag bAhyatA che te saMyamarakSA ane karma nirjarA mATe Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [53 prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] che, e pramANe tatvArtha bhASyamAM kaheluM che. cAritra ane prakIrNaka tapa kahyA. have hamaNAM anazana Adi tapa kahe che. anazana-unodarikA-vRttiparisaMkhyAna-rasatyAga-vivikta zayyAsana ane kAyakleza e bAhyatapa ane atyaMtara tapa ema baMne tapa cha- cha bheTavALA che, temAM bAhya ane atyaMtara, zabdano artha pahelAM jaNAvI dIdho che. te bAhya ane atyaMtara tapanA cha-cha bheda che temAM bAhyatAnA bhedo bhANakAra jaNAve che. bAhyatapanA je cha bheda che temAM samyagu e pramANe zabda joDavo. ahiM samyam zabda joDavAthI zuM phera paDaze? (te kahe che.) rAjA-zatrucora Adi vaDe karIne je AhAra Adino niSedha karAyo hoya te tapa nathI. tevI ja rIte AjIvaka AdinA paMktinA kAraNe haNAI gayo che, bhAvadoSa jeno evA AtmAne je anazana thAya te nathI to saMyamarakSA ke nathI to karma nirjarA! mATe samyam zabda grahaNa karavo ane "je pravacanamAM zAstramAM jaNAvela zuddhatA vaDe karIne potAnA sAmarthyanI apekSAvALo, dravya-kSetra-kALa ane bhAvane jANanAro ane ahorAtrinI aMdara karavA lAyaka je kriyA tene karanAro AtmA, anazana vagere je bAhya tapane kare che, te sakAma nirjarAvALo thAya te arthane jaNAve che samyam zabdanuM grahaNa karavuM te bolatapanA pratiSedha mATe ane saMyamano je 17 bheda AgaLa kahelAM che ane pAMca prakAranuM je caritra che tenA paripAlana mATe rasaparityAgAdi kare te samyagratapa kahevAya e - pramANe tattvArthavRttimAM kahela che.= pUrve kahelA je cha* bheda jevI rIte kahelAM chatAM paNa zabdanI vikalpatAmAM cha puruSa prakRti jaNAvI. te kaI kaI? te A-1adhamAdhama, 2-adhama, 3-vimadhyama, 4-madhyama, pa-uttama, 6uttamottama A cha prakRtinuM AcArya ma. nirUpaNa karavA mATe jaNAve che athavA zuM evuM koI karma che ke jethI vizeSa karIne karmabaMdha thAya? hA...te cAra prakAranuM. kevI rIte je cha puruSo kahelAM che temAMnA pahelA-bIjA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4] " [prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda trIjA puruSane akuzalAnubaMdha, cothAne kuzalAkuzalAnubaMdha, pAMcamAne kuzalAnubaMdha chaTTAne niranubaMdha e pramANenI "svAmInI kalpanA pIThikAmAM jaNAvI che. - ahiM pahelAM je cAra che, te mithyASTi saMbaMdhInA che, pAMcamo je che te zrAvaka ane sAdhu saMbaMdhIno, chaTTAmAM tIrthakara. ane tethI karIne mithyAdRSTi AtmAone sakAma nirjarAnI AzA mAtra paNa karavA jevI nathI. A vAtamAM samayasAranuM pradarzana thAya che, te kAzakuzanA AlaMbanarUpa ja che te A pramANe - sAma nijhara pukha, nijharahi<Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 55 prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ] che ane e sivAyanA AtmAone akAma che" tevI ja rIte te yogazAstramAM nAmanirnApAt e zlokanA vyAkhyAnamAM "graMthI deza sudhI akAma nirjarA"nuM ja pratipAdana karela che, e pramANe bIjA graMthAntaromAM paNa jaNAvyuM che. tethI karIne "sAmAnya dizeSo vittIyA' e nyAye karIne je A sUtra bAdhita thAya che. jemake paroNopekSaNamukSA-pArakAnA doSo jovAM nahi te upekSA, 2-fpaTTImAM na rUjhA-pRSTimAMsa khAvuM nahiM eTale koInI pITha pAchaLa niMdA karavI nahIM, 2-ityAdi sAmAnya sUtro che. dhyAre sAhUNa ceiyANa paDiNiyattaM avannavAyaM vA jiNapavayaNassa ahiaM (2) savvatthALa vAreDuM = sAdhuo ke caityonuM je pratyenIkapaNuM karato hoya athavA avarNavAda bolato hoya, athavA jinazAsananuM ahita karato hoya to sarvaparAkrama-bale karIne tene vAre' ityAdi vizeSa sUtra vaDe te baMne sUtrono bAdha=niSedha thAya che, tema A paNa jANavuM, sAmAnya vizeSa karIne vibhAga jANyA sivAya sUtranuM vyAkhyAna karavuM. te aihikapAralaukikaduHkhanuM kAraNa che. kahevuM che ke vihI Dajhana-vidhi-udyama, varNanabhaya-utsarga-apavAda-tadubhayagata Ama sUtro gaMbhIrabhAvavALA ghaNAM prakAranA AgamamAM jaNAvyA che. vaLI A graMthakArano abhiprAya, zabdano artha karavAno ja che, nahi ke teno vibhAga karavAno-pravacana sAroddhAra AdimAM to baMneya prakAra jaNAya che, te A pramANe "amArA karmano kSaya thAva' evA AzayavALAothI karAto je tapa ane parisahajaya e Adi pado vaDe zabdano ja artha karelo che, ane sAma zamInAM e pada vaDe karIne ruDhi anusAra vibhAga karyo che, te ahiMyA nathI. mithyASTione sakAma nirjarA kyAMthI hoya? ane jo tapastamInAnAm e padanI aMdara gRhastha ane kutIrthikone paNa sakAma nirjarA thaI zakatI hoya to sanmArgamAM sthira thayelA AtmAne abhinivezano abhAva hovAthI svIkAra karavAmAM koI vAMdho nathI, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6] [prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda bIjI vAta-ahiMyA gRhastha padavaDe karIne mithyAdRSTio grAhya che. kAraNake kutIrthika padanA sAnidhyamAM raheluM hovAthI : kAvyaprakAzakAre kaheluM che ke saMyoga ke viyoga e bAjumAM rahelA bIjA zabdone AdhIna vAta che ane pravacanamAM paNa e ja rUDhi che, iirnivRtti dhvanihiMityAdimAM e pramANe ja che. tethI karIne sAdhuo ane zrAvako paNa atyaMtara che tethI teo vaDe karAtA tapa AdinuM atyaMtarapaNuM che ane gRhastho tathA kutIrthiko je bAhya che tenA vaDe karAto tapa e bAhya tapa che, A vyutpattimAtra ja jANavo. have A vAtanI aMdara nirjarAnI vAta kyAM AvI? ane kaMI nirjarA kone saMgata che? te paNa kyAM jaNAvyuM che? tevI rIte paDisiddhAnuM che e gAthAnA vyAkhyAnamAM siyavAyamaye samaye, parUvaNegaMtavAyamahigicca // . ussaggavavAyAisu, kuggaharUvA muNeyavvA // 1 // piMDaM asohayaMto, acaritto ittha saMsao natthi // cArittaMmi asaMte, savvA dikkhA niratthayA // 2 // evaM ussaggameva kevalaM pannaveI 'avavAyaM vA' nicchayameva vA 'vavahAraM vA' kiriyaM vA' evaMvihA eggaMtavAya parUvaNAe / appANaM paraM ca vuggAheI iamayuktatarA duraMtAnaMtasaMsArakAraNaM // 1 // syAvAda matavALA zAsanane viSe zAstranI prarUpaNA karavAmAM ekAMtavAdane AgaLa karIne utsarga, apavAda Adine viSe kugraha jANavo= khoTI pakkaDa jANavI. piMDanI zuddhi nahi karato AtmA, acAritrI che ja che, emAM saMzaya nathI, ane cAritranA abhAvamAM tenI dIkSA nirarthaka ja che" e pramANe ekalA utsargane prarUpe athavA ekalA apavAdane prarUpe athavA ekalA nizcayane prarUpe athavA ekalA vyavahArane prarUpe, e pramANe ekalI kriyAne prarUpe! ItyAdi prakAranI jeo ekAMtavAdI prarUpaNAo kare che teo potAne ane parane cuDjhAhita kare che, ane te duraMta evA anaMta Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa7 prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] saMsAranuM kAraNa che, tethI karIne siddhAMtanI rItine anusarIne ja vyAkhyA karavI joIe, ethI ulaTI nahiM. jo ke A vAtamAM koIno paNa doSa nathI. kAraNake mugdha buddhivALA je AtmAo che tene A sUtra jotAM bhramaNA ubhI thAya ema che; paraMtu tAtparyArtha sudhI pahoMcavAnI jenI buddhi che, tene koIpaNa rIte vyAmoha thato nathI. ane badhuM sarakhuM thaI jAya che; vizeSa jANavAnI icchAvALAe samayasAranuM sthaLa meLavavuM joIe, te A pramANe : - have sUtra-artha ane tadubhaya mUlaka utsutra kahevAya che. je A pramANe-kupAkSikonuM brahmacarya-chaTTa-aTTama Adi anuSThAna anumodanAne yogya kema nahi? kAraNa ke te paNa jina vacanane anusAra ja hoya che, to tenI anumodanAmAM zuM doSa?' ema kahe che temAM A pramANe vicAravuM joIe... arihaMtaM arihaMtesu, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyariattaM Ayarie, uvajjhAyattaM uvjjhaae-||1|| sAhUNa sAhUcariaM, desavirayaM ca sAvayajaNANaM / aNumanne savvesi, sammattaM sammadiTThINaM // 2 // artha :-arihaMtone viSe raheluM je arihaMtapaNuM, siddhone viSe raheluM je siddhapaNuM, AcAryone viSe raheluM AcAryapaNuM, upAdhyAyone viSe raheluM upAdhyAyapaNuM, sAdhuomAM raheluM sAdhupaNuM, zrAvakomAM raheluM je dezaviratapaNuM, temaja samyagdaSTimAM raheluM je samyakatva, e badhAnI huM anumodanA karuM chuM. gAthA ||1-rA - A be gAthAmAM je je anumodanIya hatuM te jaNAvyuM, have A sivAyanA bAkInA sarva jIvomAM je kAMI anumodanIya che te jaNAve che. ahavA savvaM cia, vIyarAyavayaNAnusAri jaM sukaDaM / kAlattae tivihaM, aNumoemo tayaM savvaM // 1 // A gAthAnI vRtti A pramANe che, athavA zabda je che te Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda sAmAnyatA batAvavA mATe che, ciya zabda evakAra mATe che, tethI karIne badhuM ja jinavacanane anusAre eTale ke je kAMI jinavacanane anurUpa sukRta hoya jevA ke :-"jinabhavana karAvavuM, jinabiMba bharAvavA, tenI pratiSThA-te ja pramANe siddhAMtanA pustaka lakhAvavA, tIrthayAtrA karavI, saMghasvAmIvAtsalya karavuM, jinazAsananI prabhAvanA karavI, dharmanuM sAnidhya karavuM, kSamA-mArdava-saMvega Adi guNo A sarva mithyASTi saMbaMdhInuM paNa je mArgAnuyAyI kRtya che, te bhUta-bhaviSya ane vartamAna kALa saMbaMdhInuM mana-vacana ane kAya vaDe karIne karyuM hoya-karAvyuM hoya ke anumodhuM hoya athavA karaze, karAvaze ke anumodaze te badhuM ja niravazeSapaNe ame anumodIe chIe, athavA harSa gocaratAne pamADIe chIe. ahiMyA je bahuvacana vAparyuM che, te pUrve kahela catu zaraNa Adino svIkAra karavA vaDe karIne upArjana karelo che puSyano samUha jemaNe evA potAnA AtmAnA bahumAna sUcaka mATe bahuvacana che. ahiMyA tat zabdamAM tat zabdathI sarvAdi sUtrathI ke pratyaya AvavAthI tat banAveluM che, A gAthA 58no artha. have vAdI prazna kare che ke A graMthano zuM viSaya che? kyo vibhAga che? te jANavAnI jarUra che. kAraNa ke viSaya ane vibhAga jANyA vagara je sUtranI vyAkhyA kare che te AtmAo potAne tathA pArakAone durgatinA bhAjana banAve che. ' vihi' ujjama vannaya bhaya ussagga- vavAya tadubhayagayAI / . suttAI-bahuvihAI, samaye gaMbhIrabhAvAiM // 2 // kahyuM che ke :-vidhi-udyama-varNaka-bhaya-utsarga-apavAdatadubhaya A pramANe sUtro, jinazAsanane vize ghaNAM prakAranAM ane gaMbhIra bhAvothI bharelAM hoya che. ahiMyA paraspara aviruddhabhAve karIne, dravya-kSetra-kALa ane bhAva tenI apekSA rAkhIne, syAdvAdamudrAnuM ullaMghana karyA sivAya te zaMkita Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [59 prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ] Adi padone vicArIne vidhi Adi sUtragocara viSayamAM je jyAM anukUla jaNAya tyAM te vAtane sthApavI. e pramANe zrAddhadinakRtyasUtranI vRttimAM jaNAveluM che ane e pramANe pratikramaNa sUtranI cUrNimAM paNa jaNAvela che, ema jo kaheto hoya to tArI vAtano ardha svIkAra karIe chIe, paraMtu A gAthAmAM mAnusArI e teno viSaya che, A viSaya-vibhAgane dhyAnamAM rAkhIne mithyASTinAM kAryonuM anumodana karavuM. - have te ja jaNAtuM nathI ke "kahyuM mArgAnusArI che? athavA kyuM mArga ananuyAyI che?' tevI zaMkAne dUra karavA mATe vRttikAra ja jaNAve che ke jinabhavana che AdimAM jene ane saMvegAdi aMtamAM che jene te kRtya vizeSa jANavuM ane 1 saMvegAdirUpa 1-mithyASTi saMbaMdhI 2mArgAnusAra 3 A traNe vizeSaNo che, temAM 1luM vizeSaNa taMdu samasAnta che, ane tethI karIne 'hiMda samAsavALuM je pada saMbhaLAtuM hoya te pratyekanI sAthe saMbaMdha rAkhe che,' e pramANenuM vacana hovAthI jinabhavana upakhaMbhabiMbakAraNa upakhaMbha ityAdi yojanA karavI. tethI karIne ahiMyA tAtparya e jANavuM ke-jinabhavana Adine viSe je sahAyadAna-1-dharmanuM sAnidhya karavuM ane svAbhAvika evA kSamAmArdava-saMvega Adi guNo e anumodanAne lAyaka che. nahI ke teo vaDe karIne je mithyAkriyA karAya che te anumodanA yogya che! te to anumodanAne lAyaka nathI, kAraNa ke jyAM sudhI bodhibIjanI prApti na thAya tyAM sudhI eka paNa vratano asaMbhava hovAthI ane tethI karIne tenI kriyAnI anumodanA karavAmAM to badhA ja darzanano ekatva prasaMga ubho thAya. ane ethI karIne ArAdhanA patAkAmAM paNa sivAramAM gaM kahyuM che eTale ke ziva=mokSa teno je mArga je jinazAsana athavA sAtakSetranuM kAraNa ane tene AzrIne ja paraMpakSIo saMbaMdhInuM paNa je kRtya hoya te anumodanAne lAyaka che, ane A vAtano vistAra to bIjA pakSanI aMdara lakhAyelo che tema samajavuM. kupAkSika saMbaMdhInA vicAramAM tenI je kriyA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60] [prarUpaNavicAragrasthAnuvAda che te tattvatrayInI aMtargata aMdara samAyela che? ke bahAra rahe che?' jo pahelo vibhAga svIkArIe to jenamArga ane mithyASTimArga e bannenA mArganA ekatvanI Apatti Avaze. ane jo bIjo vibhAga svIkArIe to-je mithyASTinI kriyA tattvatrayInI bAhya che, te kriyA, tattvatrayI kriyAnI sAthenI jema te atattvatrayInI kriyA kevI rIte anumodanAne yogya jaNAya? te pote ja vicArI levuM. vaLI bIjI vAta :- sAvajajoga parivajaNAo, savyuttamo jai dhammo // bIo sAvaga dhammo, taio saMviggapakkhapaho // 1 // sesA micchAddiTThI, gihiliha-kuliMga-davvaliMgehi // aha tinnia mukkhapahA, saMsArapahA tahA tinni // 2 // artha :-sAvaghayoganA parivarjana karavA pUrvakano yatidharma-sAdhudharma te sarvottama che, bIjo zrAvakadharma, trIjo saMvijJa pAkSika; bAkInA gRhiliMgI, kuliMgI ane dravyaliMgI A badhA mithyASTi che. pahelAnA je traNa che te mokSanA mArgarUpa che ane bAkInA je che te saMsAranA mArgarUpa che. - tathA :-mithyASTionI kriyAono "mokSamArgamAM aMtarbhAva karavo? ke saMsAramArgamAM aMtarbhAva karavo?" A banne pakSamAM je pUrve kaheluM che te lAgu paDe che. vaLI aticAramAM ane pravacanasAroddhAra AdimAM paNa te mithyASTio aMge mithyAduSkata Apelo jaNAya che ane tethI karIne tenI kriyAnI anumodanA ane mithyAduSkata e baMne yogya kevI rIte gaNAya? kaheluM che ke -to paMthedira bamparU, muhalU na pIva jaMthI ! ekI sAthe be mArgethI javAya nahi, be moDhAnI soyathI kaMthA godaDI kema sivAya? ityAdi jANavuM. jo enI anumodanA karAya to tenuM Asevana kema na karavuM? bhaTTAraka zrI hIrasUri ma. dvArA banAvelA bAra bolanA paTTakanI aMdara "bIjA bolamAM A ja arthanuM samarthana kareluM che, te AgaLa kahIzuM. ityAdi yuktivistArane jANatA hovA chatAM paNa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [61 jeo potAnI kvolakalpita vAtone ja vijayahIrasUri ma. tathA vijayasena sUri ma.nA nAme lokonI AgaLa pragaTa karIne phelAve che te atyaMta duHkhe karIne sahana karI zakAya tevuM che; paraMtu tevA svacchaMdacArI AtmAno kevI rIte ane konA vaDe nigraha karI zakAya? tethI karIne dharma e ja dhana che jene evA puruSoe unmArgano tyAga karIne mArgAnuyAyIpaNe rahevuM yogya che. kahyuM che ke yAMti nyAyapravRttAnAM, tiryaMco'pi sahAyatAM // apaMthAnaM tuM gacchantaM, sodaro'pi vimucaMti // 1 // artha :-nyAyamAM pravRtta thayela AtmAone tiryaco paNa sahAya kare che, paraMtu unmArge jatA AtmAne sago bhAI paNa choDI de che : ane ethI karIne mArgane nahi choDato evo AtmA-ekAMtika ane AtyaMtika saukhyane bhogavavAvALo thaze, e pramANe tattvane jANavuM. [ahiM sudhInI badhI vAto akSarazaH pUrva pakSamAM AvI gaI che.] have bhrAMtimUla usUtra kahe che je A pramANe - nimAtI naM aMte mAre mAyapiriNI che jamAlI nAmano sAdhu-je AcAryano pratyenIka che te cAra pAMca tiryaMconA bhavo tathA devabhavo ane manuSyanA bhavo karIne saMsAramAM rakhaDaze, tyAra pachI mokSa pAmaze. ahiMyA A sUtranI aMdara pAMcane traNa guNA karIne paMdara bhavo thAya' ema ghaTanA karIne bhoLA mANasone je AtmAo bhramamAM pADe che te yuktiyukta nathI, jo e pramANe 15-bhava karIe to vattAri padane kyAM joDavuM? ane jo vattari paMca-eTale nava ene traNa guNA karIe to ra7 thAya ane ekalA vAri padane traNa guNA karIe to bAra thAya. tevI ja rIte rUpALAM pazeSa: e nyAyathI lAkho ane karoDo bhavanI kalpanAno paNa saMbhava che. bIjI vAta-"keTalAka bhagavaMtanA parama bhaktone aMge zAstromAM ghaNAM bhava dekhAya che. to bhagavAna mahAvIranA mahA pratyenIka evA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] [ prarUpaNA vicAragranthAnuvAda jamAlinA paMdara bhave ja jo mokSa thaI jato hoya to bhagavAnanI sAthe pratyunIkatA rAkhavAmAM zuM bIka che?" ane pUrvAcAryoe ghaNAM graMthomAM batAveluM paNa che. vaLI bIjI vAta paMdara bhavanI kalpanA kare che te paNa yuktatAne pAmatI nathI. kAraNa ke paMca zabdane pheMdIne pratyeka zabdanI sahAya laIne 15 kahe che e sahAya levAnuM choDI daIe to pAMca ke cAra ja bhava thAya. tenuM zuM? A vAta kahevA vaDe karIne vIracaritra AdimAM kahelI vAtano paNa uttara apAyo ema samajavuM. tethI karIne abhayadevasUri, hemacaMdrasUri Adi mahApuruSo paNa AvI kalpanAmAM pravRtta thayA nathI. to kITaka prAyaH evA ApaNI jevAne tevI kalpanA karavAno kyo adhikAra che? [ahiM sudhInI badhI vAto akSarazaH pUrva pakSamAM AvI gaI che.] kherakhara 'anaMtA bhavavALA pakSane viSe paNa asaMkhyAtA-saMkhyAtA15 bhavo paNa saMbhave che' tArI kahelI vAta sAcI che, saMbhave kharA paraMtu e ogha Adeza vaDe ja, nahiM ke A bhavone AzrIne jevI rIte yathA puthvI nAmiksa saMvijJI nAbhine pUrve saMkhyAtA che, ahiM ogha Adeza vaDe karIne ja so hajAra Adino aMtarbhAva vicAryo paraMtu nAbhirAjAne AzrIne saMkhyA niyama karIne kahI zakAya ema nathI, tethI karIne tuM tArA AtmAne zA kAraNe klezane vaza kare che? paMdara bhavanA kadAgrahane choDIne, sukhI thA' e pramANe vRddhonuM vacana che. vaLI nirnAmaka evA te (u. soma vi. e) zrI hari guru ma. prasAdita karelA je 12 bola che temAMnA nava bolonuM to sAkSAt utthApana karanAro che, te (vAta) bIjA patro parathI jANI levuM, te nirnAmaka vaDe karIne sthapAyelo je gaccha thayo che te mahAvIradevanA vacanane, hIragurunA vacanane ane saMghanA vacanone avagaNIne usUtra vAdIone viSe prathama rekhAne pAmyo che tevI rIte talanA photarAnA trIjA bhAga jeTalAM nAmamAtra gaNAtA evA klezane paNa -asabhya bolavA vaDe karIne, khoTA AkSepo mUkavA vaDe karIne; patharo pheMkavA vaDe karIne yAvat rAjyasabhA AdimAM javA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthanuvAda] [63 vaDe karIne merutulya vadhArI dIdho che ane te tyAM sudhI ke-zAhIsabhA sudhI pahoMcyo! tethI Ano saMparka sarvathA choDI devA jevo ja che jethI karIne kahyuM che ke bhavetmatInaH malIna AtmAnA saMsargathI nija AtmA melo thAya che, kaniSThikA-AMgaLInI chAyA caMdrane kalaMkita banAve che. ATalAthI Ane saMtoSa thayo nathI paraMtu vi. saM. 1643nI sAlamAM puSkaLa paisAno vyaya karavA vaDe karIne potAnA pakSanA navA AcAryane chUpI rIte thApI dIdhAM, tenA sUripadane paNa zAhI (jahAMgIra bAdazAha)nA sUbAe rAjanagara amadAvAdamAM gadheDI para besADIne dUra karyuM hatuM, te saMbaMdhI gAthAo A pramANe... zrImad vikramato'gnivAridhirasaglau saMmite hAyane'kasmAt somala nAmakena vidhIyAdahasUrasadvAsare // pauSe rudratithau kuje kalivazAddhRSTAddurAcArataH, krItvA dyumnabalena rAmavijayaH sUrataH sainyata: zA. artha :-vi. saM. 1673(1943) nA varSe akasmAt somala (soma vi.) nAme karIne ahasUra (?) nAmanA divase poSa mahinAnI 11 tithi ane maMgaLavAre kalikAlanA prabhAvavaDe karIne bhraSTa ane durAcArI evA rAmavijayane paisAthI kharIdIne tene corI chUpIthI AcArya banAvyo ane tyAra pachI zrImad zAhI silImabhUmipatinA zrutvA navInA sthiti-ranyAyeSva sahiSNunA vavarAvIdrA (2) viSe paNa 'ravaryArohaNapUrvakaM kathanata: sUritvamuddAlitaM, gaccho rAsabhiko hRsAviti jane prApa prasiddhiM tataH // 2 // artha :-zrImAna pAdazAha salImarAjAe=jahAMgIra rAjAe A navIna sthitine sAMbhaLIne anyAyone nahiM sahana karanArA teNe varacarathI potAnA subAthI (?) idanA parvamAM gadheDI para besADIne tame Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda khoTA AcArya cho' ema kahIne tenuM AcAryapada kheMcI lIdhuM! tyArathI mAMDIne te nirnAmaka paMtha rAjanagaramAM rAsabhIgaccha tarIke prasiddhi pAmyo! A pramANe karye chate lokanI aMdara khUba ja niMdAne pAmyo hovA chatAM paNa lajjAnA lezane paNa te pAmyo nahiM; paraMtu pharI vakhata te kevI rIte pravarto? jethI karIne zAhInI sabhAmAM bharacomAsAmAM javAnuM thayuM, ane tenA pakSane=nirnAmaka pakSane kapALamAM Agneya (agnithI) tilaka karavApUrvaka tiraskAra karIne dUra karyo ane tevA prakAranA vijaya devasUrinuM saumyadarzana thavAthI ane lokottara guNa prakarSa hovAthI temaja yathocita vANI vilAsanA vaibhavathI khuza thayelA jahAMgIra bAdazAhe vacanamAM na kalpI zakAya tevA teone mahattAnA sthAna banAvyA. te A pramANe :-- 'abhyAkhyAnama'sabhyabhASaNamatho AjJA vacotthApanaM, "zrImatsAhi samakSarATikaraNaM paizUnyavistAraNaM // vIrAt paTTaparaMparAgatamatha zrIsUrimuddiya hA / krodhAviSTamanAH sa somavijayazcakre na kiM vaizasam ? // 3 // artha :--abhyAkhyAna, khoTI ALo ApavI, asabhya bhASaNa karavuM, 4(gurUnI)AjJA ane "AgamanA vacano lopavA, zrImad bAdazAha AgaLa pharIyAda karavI, zaizUnyapaNAno vistAra karavo, mahAvIra svAmInI paraMparAe AvelA hovAM chatAM paNa AcArya ma. zrI vijaya devasUrijIne choDI daIne krodhAviSTa manavALA evA te somavijayajIe viparIta karavAmAM zuM bAkI rAkhyuM hatuM? / / 3 / aa sarvvaM pratyuta sadguroH samabhavattejaH parisphUrttaye, yajjAMgIramahAtapeti birudaM datvA svayaM pazyatA // nirghoSe patatsu vAdyanivahaiH saMprApitAH svAzraye, kiM citraM yadi varddhate'gnipatanAt svarNe kramAdvarNikA // 4 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [ 65 artha :-paMratu te badhuM-vijayadevasUri mahArAjanA tejanI pariskUrti mATe thayuM che ke je jahAMgIre temane "jahAMgIrI mahAtapA"nuM biruda ApyuM ane potAnI najara sAme zAhI vAjIMtro vaDe karIne ThAThamAThathI teone upAzraye mokalyA. agni paDavAthI sonAnI aMdara varNikA thAya=sonuM vadhu zuddha thAya, tema AvuM badhuM dhAMdhala karavA chatAM -paTTaparaMparAgata AcArya ma. nI tejanI phUrti thavA pAmI. ||4|| jinazAsanAnurAgAt kaThoramapi gumphitaM vaca: kiMcit / mithyAduSkRtadAnAt, tadguNinaH kSantumarhati // 5 // artha :-jinazAsananA rAgavaDe karIne kAMIka koIka sthaLe kaThora vacana paNa kahevAyuM che, teno micchAmi dukkaDaM ApuM ane evA kaThora vacanone guNI AtmAoe kSamA ApavI yogya che. pA. bhUtAbdhirasendumite varSe, zrIvijayadevasUrINAM / tuSTikRte gaNamadhye prarUpaNAbhedanudihetoH // 6 // alpadhiyA samadRSTyA, zrutAnusAreNa tattvamadhigamya / pakSo'yaM nirNIto, madhyasthAH zuddhikartAraH // 7 // artha :-1635 varSe zrI vijayadevasUri ma. nA mananI tuSTi mATe ane samudAyanI aMdara thaI rahelA prarUpaNAbhedane dUra karavA mATe alpabuddhivALA evA ane sArI dRSTivaDe karIne zrutane anusAra tattvane meLavIne meM A pakSano nirNaya karyo che. temAM madhyasthoe zuddhi karI levI. gacche prarUpaNAbheda-mapAkartuM vinirmitA // jIyAd duHprasahaM yAva-'dupAdhimatatarjanA // 8 // artha :-samudAyanI aMdaranA prarUpaNAbhedane dUra karavAne mATe banAvelI A "upAdhimatatarjanA" jenuM bIjuM nAma "prarUpaNA vicAra" che te graMtha, duppasahasUri sudhI jayavaMtI varto. TI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda zrImajjainapravacanarahasyaprakAzivacanaguNaiH / zrIvijayadevasUri-rjayatu ciraM saMghahitakarttA // 9 // artha :--jinezvara bhagavAnanA=jaina zAsananA vacanonA rahasyone prakAzita karanArA evA vacana guNo vaDe karIne ane saMghanuM hita karavAvALA zrI vijayadevasUrijI mahArAja cirakALa jaya pAmo / / 9 / / 1 sanmA:i sarvathA naiva, parityAkhyo manIiima: / / mArgapraNayinAM yasmAt, sarvatra sulabhAH zriyaH // 10 // artha : --buddhimAnoe sanmArga sarvathA choDavo nahiM kAraNa ke mArgane vaphAdAra rahenArA AtmAone badhe ja ThekANe lakSmI sulabha thAya che. / / 10 / / A pramANe prarUpaNA graMthanI aMdara prathama pakSano vicAra karyo, bIjo pakSa paNa vicAravA yogya ja che. jo ke te bIjA pakSano samyak nirNaya thaI gayelo ja che; paraMtu sApratakAle jinezvara bhagavaMte kahelA vacanonuM ullaMghana karyA sivAya teno phelAvo karavo joIe. paraMtu temAM syAdvAdano Adara karavo joIe. syAdvAdanuM badhAya AtmA mATe badhAya sthaLe ane haMmezAne mATe zreyaskarapaNuM che. je huM stutimAM kahIza te A pramANe zAMtiM sRjanneva, jagajjanAnA - mavAtarad bhUritarArjitAyaH // alabhyasAmAnyakRpAparAya, zrI zAMtinAthAya namo'stu tasmai // 1 // artha -jagatanA jIvomAM zAMti sarjavAne mATe ja na hoya tema jemaNe janma lIdhelo che tevA, bhUritara= atyaMta upArjanA karelI (zreyanI) Avaka jemaNe ane koInI paNa upamAmAM na AvI zake tevI ananyaasAdhAraNa kRpAmAM tatpara evA zrI zAMtinAtha bhagavaMtane namaskAra thAva. // 1 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [ 67 syAdvAdamudrAmullaMghya, ye jalpaMti pramAdataH // teSAM vacAMsi vaitathyaM, labhaMte prAjJaparSadi // 2 // artha :-syAdvAdanI mudrAne oLaMgIne je AtmAo pramAdathI paNa bolI jAya che teonA vacano, paMDitonI parSadAmAM vitathatAne-phogaTatAne pAme che. /rA yena syAtsarvazAstreSu, saMpRktena pramANatAH // syAdvAdaM taM prapadyute, na kathaM buddhizAlina: ? // 3 // artha :-jenA dvArAe karIne sarvazAstrone viSe pramANatA prApta thaI zake che te syAdvAdane buddhizALI AtmAo kema na svIkAre? arthAt svIkAre che. saMsA mUdhavagaNakacikitsaka-sAmudrika-zAbdikAdi zAstrANi / yamapekSate niyataM, kathaM na taM jaina vacanAni ? // 4 // artha :-pRthvIpatio-jyotiSIo-cikitsako-sAmudriko ane zAbdiko AdinA je zAstro che te badhA jenI niyata nizcaya alI aba che. te jaina vacanone kema na svIkAravA? 4 syAdvAdapratibhAvavAsitavapu-ryogaprayogodbhavana vAgyoga: pratinAdasatvasubhagaH prAptaH parAmunnati // aMtagUDhapadArthasArthavigalad-bhedaH prarohakramAtra saMkhyAtItarasAnavApya janatAM prINAti nabhrADiva WE artha :-syAdvAdanA pratibhAsathI-chAyAthI vAsita tuM kyArIra, yoga-prayogathI utpanna thayelo evo je vANIno yoga teno je paDevA pratinAda, prANIone sadbhAgye ja prApta thAya che. te vANInA pratinAdathI utkRSTa evI unnatine prApta kare-meLave che. aMdara gUDha evA padArthono je samUha tenA je gaLatAM-chUTA paDelA evA bhedomAMthI phaNagA phuTelA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda hovAthI keme karIne saMkhyAtIta evA rasone pAmIne meghane joIne moranI jema prANImAtra AnaMdita thAya che. ApA syAdvAdamArgaH sakaleSTasiddhe - nirbadhanaM buddhivizuddhakArI // pradarzito yaiH karuNAM dadhadbhi-rdevadhidevatvamatosti teSAM ||6|| artha :--sakala iSTa siddhinuM je kAraNa che, ane buddhinI vizuddhi karanAro che, evo syAdvAdamArga, jeoe karuNA dhAraNa karavA pUrvaka batAvelo che ane tethI karIne tevA ucca AtmAne viSe ja devAdhidevapaNuM raheluM che. / / 6 / / syAdvAde'pi kathaMcittA, syAdvAdasya sayuktikA // cakre yaiste jinA: sarve, saMtu kalyANasaMpade // 7 // artha :- syAdvAdane viSe paNa syAdvAdanuM yukti sAthenuM je kiMcitpaNuM jinezvaroe jaNAveluM che, te kalyANanI saMpatti mATe thAva. 11611 e pramANe pravacananI prazaMsA karI! ekAMtavAdane pheMkI devA pUrvaka * syAdvAdane kahenArA jinezvaro jaya pAmo, e pramANe prarUpaNA vicAra graMthanA viSe pahelAM pakSano nirNaya karyo. have bIjo pakSa paNa vivecanane yogya ja che. kAraNa ke kaivalIne AzrIne bhinna bhinna rIte kevalIno svIkAra karAyo che; temAM keTalAkano Azaya evo che ke-'kevalInI kAyAnA yogathI ekendriyAdi koIpaNa jIvono sarvathA nAza thato nathI' tyAre bIjo pakSa ema kahe che ke 'kevalInI kAyAnA yogathI koIka jIva nAza pAme ja AmAMno pahelo pakSa je che te A pramANe-- temAM prathama pakSavALA 'vatI khaM paMca anuttarA pannatA, taM jhaaanuttare nALe khAva anuttare ttei / ' kevalIne je pAMca anuttara kahyA che, anuttara jJAna yAvat anuttara cAritra che' e pramANenA AlAvAo batAve Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [69 che. jyAre bIjA pakSavAlA ema kahe che ke jinezvara bhagavAnanA vacanathI vAsita thayelA cittavALA AtmAoe vizeSa sUtrathI prApti thaye chate sAmAnya sUtrane AgaLa karavuM yogya nathI. jinAjJAno vilopa thavAno prasaMga hovAthI ane "sAmAnyAhU vizeSo vatIyAna' sAmAnya karatA vizeSa baLavAna che; 3 pavAvo vatnIyAna--utsarga karatAM apavAda balavAna che, e pramANenA nyAyonI avagaNanA thavAnI Apatti Ave che, vaLI ane ropha micchatta,- e pramANenuM vacana hovAthI ekAMta pakSano Azraya karIne=eno AdhAra laIne je kAMI kahevAya che te sarva usUtrabhAvane bhaje che. Ano vistAra e sUtranI vRttithI ja jANI levo. paDisiddhANaM karaNe, kiccANamakaraNe a paDikkamaNaM // asaddahaNe a tahA, vivarIyaparUvaNAe a // 1 // vyAkhyA :-pUrvanI apekSAe ca zabda vAparyo che, viparItavitatha e usUtra kahevAya che. prarUpaNA-prajJApanA ane dezanA A paryAyo che; viparIta ane prarUpaNA A be malI-viparIta prarUpaNA, te thaI hoya to tenuM pratikramaNa karavuM paDe te viparIta prarUpaNA A pramANe; siavAyamae samae, parUvaNegaMtavAyamahigicca // ussaggavavAIsu, kuggaharUvA muNeavvA // 1 // piMDaM asohayaMto, acaritto ittha saMsao natthi / ... cArittammi asaMte, savvA dikkhA niratthayA // 2 // evaM ussaggameva kevalaM, pannaveiM avavAyaM tA // 'vejha pUnA jhA, nAvi vara samidhva' hita rUA. - "trisUrIva vaniyavAvi naTu vono tahIM ! liMgAvasesamittevi, vaMdaNaM sAhuNAvi dAyavvaM // 4 // mukkadhurA se pAgaDa-sevi iccAI vayaNAo // ahavA pAsattho osanno ahachaMdo kusIle sabaleI // 5 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda diTuMto ko anno, vaDDheI a micchataM / parassa saMkaM jaNemANo, iccAI nicchayameva purao kareI // 6 // kiriA kAraNaM na nANaM vA, na kiriyA kammaM pahANaM / na vavasAo vA na kammaM, egaMteNaM niccamaniccaM vA // 7 // davvamayaM pajjAyamayaM, sAmannarUvaM vA vatthu payAseI / evaMvihA egaMtavAya-parUvaNA ao tesiM paDikkamaNaM // 8 // artha -syAdvAda matavAlA Agamane viSe ekAMtamArgano (ja) Azraya laIne ekAMtanI prarUpaNA karavI, utsarga ane apavAdane viSe ekAMta prarUpaNA kugraharUpa jANavI. piMDanI zuddhine nahiM karato evo AtmA acAritrI che emAM saMzaya karavo nahI ane cAritranA abhAvamAM tenI dIkSA paNa nirarthaka jANavI. e pramANe kevala utsargane ja prarUpe athavA apavAdane ja prarUpe, jemake "vajasvAmInI jema kharekhara sAdhue paNa caityapUjA karavI joIe', athavA "anikAputra AcAryanI jema ekasthAne rahevuM temAM doSa nathI tema jaNAvavuM ne "liMgAvazeSa mAtra hoya tevAone paNa sAdhuoe vaMdana karavuM joIe kAraNa ke muthurA se pahalevI evuM vacana hovAthI : pArthastha, avasana, yathAzcaMda, kuzIla, sabalacAritrI e badhA pratyakSa che tethI bIjuM kayuM daSTAMta joIe? evuM bolato ane te bIjAne zaMkAzIla banAvato te AtmA e pramANe nizcayavAdane ja AgaLa karIne ekAMte mithyAtvane vadhAre che, nizcayavAdane AgaLa kare che. "kriyA kAraNa nathI, athavA jJAna kAraNa nathI" na viriyA nuM kriyA-karma pradhAna nathI. athavA vyavasAyathI karma nathI, ekAMte karIne nitya ja che, athavA anitya ja che, dravyamaya che, paryAyamaya che, athavA sAmAnyarUpe vastune prakAze che", AvA prakAranI badhI ekAMtavAdanI prarUpaNA je koI karI hoya tenuM pratikramaNa karavuM, e pramANeno cotho hetu (vaMditAsUtrano) kIdho. ' AvI badhI ekAMtavAdanI prarUpaNA karavI te ayuktakara che, ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [71 duraMta evA anaMta saMsAranuM kAraNa che. AgamamAM pratikramaNa sUtranI vRttinA cheDe kahyuM che e ja pramANe zrAvakadinakRtyavRttimAM paNa kahyuM che ke A badhAnI aMdara usUtra bhASaNa vaDe karIne arihaMta ane guru AdinI avajJA, mati (mahatI moTI) AzAtanA, sAvadyAcArya-marIci--jamAlI AdinI jema anaMta saMsArano hetu thAya che. jethI karIne "kastuttamAsa'I'' utsutra bhASaNa vaDe usUtranA upadeza vaDe karIne caturaMta evA bhavanA bhramaNano hetu marIci AdinI jema thAya che' e pramANe zrAvakadinakRtyanI vRttimAM kahyuM che. jo A pramANe che to koIpaNa jAtanA prayojana sivAya phogaTa AtmAne kleza ane AvezanI paraMparAmAM kema pADe che? ' koI paNa prayojana na hoya to mUrkha AtmA paNa pravRtti karato nathI. to pachI tuM buddhizALI thaIne kema prayatna kare che? have te vizeSa sUtra kyuM? ema pUchato hoya to sAMbhaLa jIve NaM bhaMte sayA samiyaM eyati vayati-calai-kaMpai, ghaTTaivakkhubhaI udIraI taM taM bhAvaM pariNamaI ? haMtA maMDiaputtA / jIve NaM sadA samio eati jAva taM taM bhAvaM pariNamai tAvaM ca NaM se jIve Arabhati sArabheti samArabhati, AraMbhe vaTTati sAraMbhe vaTTati samAraMbhe vaTTati, ArabhamANe sArabhamANe samArabhamANe-AraMbhe vaTTamANe sAraMme vaTTamANe samAraMbhe vaTTamANe bahave pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM dukkhAvaNayAe soyAvaNayAe jhUrAvaNayAe tippAvaNayAe paritAvaNayAe. vaTTati se teNaTeNaM maMDiaputtA ! evaM vuccaI-jAva ca NaM se jIe sayAsamiyaM eyati jAva pariNamiti tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA Na bhavati / jAva ca NaM bhaMte ! se jIve No eyati, jAva No taM taM bhAvaM pariNamaI tAvaM ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA bhavati haMtA jAva. bhavaI ityAdi dvitIya sUtramafpa re" mAvatIsUtra ra1. rara ! he bhagavaMta! haMmezA samaya pramANasara sayogIjIva ya kaMpe che, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya zo upADavAmAM 72 ] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda vecapha vividha rIte kaMpe che, vatta ekasthAnethI bIje sthAne jAya che. huM kAMIka cAle che, vaTTa sarvadizAomAM cAle che athavA bIjA padArthano sparza kare che radyumaDuM kSobha pAme che Adi kavIraDu prabaLatApUrvaka prere che athavA bIjA padArthanuM pratipAdana kare che te tuM mAvaM pariName uttepaNa, avakSepaNa AkuMcana ane prasAraNa vagere paryAyone pAme che tyAre te jIvA AraMbha kare che, saMraMbha kare che, samAraMbha kare che, AraMbhamAM pravarte che, saMraMbhamAM pravarte che, samAraMbhamAM pravarte che, AraMbha karato, saMraMbha karato, samAraMbha karato thako ghaNAM-bhUtone-jIvone-sattvone suvaravIvIyANa maraNarUpa duHkha pamADavuM ke ISTa viyogAdinA duHkhanA hetuo pamADavAmAM soyAvaLIyA, zokanA-dInatA pamADavAmAM nUrIvIpa zokanA vadhArAthI zarIrane jIrNatA pamADavAmAM tikhAvAthI zokano vadhAro thavAthI ja rovarAvavAmAM ke lALa jarAvavAmAM piTTAvAyA, pITAvavAmAM ke zarIrane saMtApa devAmAM varte che. tyAre-he maMDitaputra! te sadA samiti AtmA jyAre hAla-cAle ke phare tyAre te AtmA te te jIvanI aMta kriyA thAya ke nahi? (te paheluM sUtra ane) jyAre te jIva halana-calana na kare te te bhAvone na pariName tyAre te jIvone aMtakriyA thAya ke nahiM? te bIjuM sUtra jANavuM, bhagavatIsUtra; A sUtra viziSTatara che ja. te A pramANe :- abhikkamamANe-paDikkamamANe-saMkucamANe-pasAremANe-viNiaTTamANe' saMpalijamANe egayA guNasamiyassa riyaMto kAyasaMphAsamaNucinno egatiyA pANA uddAyaMti ityaacaaraaNge| - te jIva AgaLa jato, pAchaLa pharato, hAtha-pagano saMkoca karato athavA pahoLA karato, athavA paDakhuM pharato evA guNa samRddha samitidhara AtmAnI kAyAnA sparzane pAmatAM keTalAka saMpatima prANIone upadrava thAya che e pramANe AcArAMgasUtranA pahelA zrutaskaMdhanA pAMcamA lokasAra adhyayayanA cothA uddezAmAM kahyuM che, tenI vRtti A pramANe - che tyAdrihaMmezA gurunA AdezanuM pAlana karanAro evo te sAdhu AvA vyApAravAlo thAya che te A pramANe miminuM jatane pratikramanuM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] pAcho pharato, hasta-pAda Adino saMkoca karato athavA pahoLA karato eTale hAthapaganA avayavone sAMkaDA je hoya tene pahoLA karato samasta azubha pApa vyApArothI pAcho pharato sabhyaprakAre cAre bAju hAtha paga AdinA avayavone ane tenA nikSepasthAnone rajoharaNa Adi vaDe pramArjanA karato gurukulavAsamAM vase e pramANe badhe saMbaMdha joDI devo. - temAM niviSTha vidhipUrvaka bhUmi upara eka urune= sAthaLane sthApana karIne bIjA sAthaLane uMco rAkhIne beThelo sAdhu, nizcala evA sthAne rahevAnI asahiSNutAe karIne bhUmine joIne ane bhUmine pramArjIne kukaDInA drata karIne potAnA avayavono saMkoca kare athavA prasAre ane suve tyAre paNa moranI jema sUve. mora je che te-kharekhara bIjA prANIonA bhayathI eka paDakhe ane sarcita rIte sUve ane cAre bAju joIne paDakhAnuM parivartana kare-pherave, vagere kriyA kare che e pramANe sAdhu paNa parimArjanA pUrvaka apramattapaNAe karIne kare. AvI rIte apramattapaNe kriyA karavA chatAM paNa kyAreka avazyabhAvipaNA vaDe karIne je thAya te jaNAve che. yA rUtyAdri ekadA kayAreka koIka vakhate guNa samRddha evA apramattayatine paNa rIyamAsa eTale samyaka anuSThAna pUrvaka jatAM, pAchA pharatAM-saMkoca karatAM athavA hAtha-paga Adine pramArjanApUrvaka lAMbA karatA evI koIka avasthAmAM kAyAnA sparzane pAmelA saMpAtima Adi je jIvo che ke keTalAka paritApane pAme che, glAnine pAme che, keTalAkanA avayavonA nAza pAme che ane tenI apazcima avasthA, sUtra vaDe ja karIne batAvAya che ke--keTalAka jIvo prANothI mukta thAya che" AmAM karmanA baMdha prati vicitratA rahelI che. - upayukta evA sAdhune sUkSma virAdhanA kevI rIte thAya? te zaMkAne mATe kahe che, savvasthavasthA :-sarva avasthAne viSe sarAga ke vItarAga Adi samasta paryAyone viSe je kAraNathI prAyaH=bahulatAe karIne ayogI avasthAmAM baMdha na thAya" e batAvavA mATe prAyaH zabdagrahaNa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] [prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda karela che. bAkI bhavastha saMsAramAM rahetA ane siddha nathI thayA te prANIone karmabaMdha siddhAMtamAM kahelo che. kevA prakArano kahyo che? te jaNAve che. vicitrabheda=ghaNAM prakAranAM bhedavALo. A vAta kyAMthI siddha thaI? te jaNAve che. bhUtakALanA pUrvAcAryoe saa va (tarksavAya) kAraNa ke te adhyavasAya AzrIne karmabaMdhanI vicitratA pUrvAcAryoe kahI che. e pramANe gAthArtha :- tathA sarva avasthAne viSe karmabaMdha ane karmabaMdhAnameya virAdhanA jovAya che, ane te dravyathI chavAstha vItarAgane cothA bhAge hoya che. te A pramANe -zaileSI avasthAmAM kAyAnA saMsparza vaDe karIne prANatyAgamAM paNa baMdha upAdAna evA karaNanA yoga ane ayoga paDe papta viruM anumA phasAyo cha- prakRti, pradeza, sthiti, anubhAga kaSAyathI kare che e pramANe vacana hovAthI teone) yogano bhAva na hovAthI baMdha nathI. upazAMta moha, kSINamoha, sayogI kevalIone sthitinimittanA kaSAyano abhAva hovAthI eka samayano baMdha, apramattayatine jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI aMta:koDAkoDI sthiti hoya che. ane pramattayatine to anAkuTTikAvaDe pravRtta thayelA jIvane kyAreka hAtha-paga Adi avayavonA sparzathI prANIone upatApa AdimAM jaghanyathI karmabaMdha che, ane utkRSTathI pUrve kahelI aMta:koDAkoDIthI vizeSatara sthiti hoya che ane te utkRSTasthiti te bhava vaDe karIne paNa khapAvAya che. e vAta mUlasUtra vaDe batAvavAne mATe kahe che. "MIRrU aMti-he bhagavaMta! bhAvita AtmA evA aNagArane AgaLa yugamAtra daSTie karIne iryAsamiti vagerethI cAlatAM AtmAnA paganIce kukaDInuM baccuM athavA vartapaNi jIva vizeSa tenuM baccuM paga nIce Ave ane paritApane pAme to te sAdhune he bhagavaMta! zuM ipathikI kriyA kahI che ke sAMparAyikA kriyA kahI che? uttara-tyAre he gautama! tevA prakAranA aNagArane iryApathikI kriyA hoya che. sAMparAyika hotI nathI. he bhagavaMta? kyA kAraNe Ama kaho cho? Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragranthAnuvAda ] [ 75 bhagavatIsUtranA 7-mAM zatakanA saMvRtta nAmanA uddezAmAM je artha kahyo che te ahiMpaNa jANavo. he bhagavaMta! tahatti kahIne vicare che", bhagavatI zataka-18, uddezo-5, sUtra-8 enI vRtti A pramANe pUroAgaLa 'vuo'-banne bAjunA paDakhe ane pAchaLa e pramANe yugamAtra ane yUpamAtrakanI dRSTie karIne joIne gamana karatAM sAdhune Di poDjhe-kukaDInuM baccuM,vartaka-pakSIvizeSa, kuliMgacchAe pakSIvizeSa paryApadyuta-eTale nAza pAme che e pramANe ja 7mA zatakamAM kahyuM che te pramANe jANI levuM. AnA vaDe je sUcavAyuM che teno arthaleza A pramANe have kyA kAraNavaDe he bhagavaMta! A prakAra kaho cho? he gautama! jenA krodha-mAna-mAyA ane lobha naSTa thayA che tene iryApathikInI ja kriyA hoya che" ityAdi artha AgaLa kahelo che te jANI levo.' ahiMyA A je rahasya che tenA aMge guNasthAnakanA vicArane jANanArA AtmAne vipratipatti hotI ja nathI. kAraNa ke-13mA guNasthAnake iryApathikI kriyAno anubaMdha kare e nirvivAda vAta che. ane te yogapratmikI che, ane yoga je che te svarUpe vidyamAnapaNAvaDe karIne ja kriyA nimitta thAya che; paraMtu vyApAravALo nahiM, ane te vyApAra, javuM AvavuM-pharakavuM, Adi tenAthI je virAdhanA ane tenAthI je kriyA A arthanA vistArarUpe sarve AlAvA samajI levA. vadhAre kahevAthI zuM? mahopAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNie paNa A pramANe ja pratipAdana karela che, yathA ca punar arthamAM athavA pi arthamAM levo. munInAM zomanA munaya: sumunaya: susAdhava:-je sumunIo=susAdhuo che teo apramatta guNasthAnakathI AraMbhIne-13mA guNasthAnaka sudhI AraMbhamAM vartatA hovA chatAM paNa AraMbhikI kriyA na thAya A pramANe che, tattva N ityAdi A pramANe pravacana parIkSAnI 144mI gAthAnI vRttimAM kahyuM che ane A arthane anukula be kArikA A pramANe che :~ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda AzravAnAM nirodhoyaH, saMvara: sa prakIrtitaH // sarvato dezatazceti, dvidhA sa tu vibhidyate // 1 // ayogIkevaliSveva, sarvato saMvaro mataH // dezataH punarekadvi-prabhRtyAzravarodhiSu // 2 // artha :-Azravono je nirodha tenuM nAma saMvara kaheluM che, A saMvara, dezathI ane sarvathI ema be bhede che. 1. ayogI kevalI viSe to sarvathI saMvara kahelo cho; ane dezathI saMvara te eka-be Adi AzravanA rodha karavAvALA AtmAne viSe che; A ja arthanA saMvAda mATe hemacandrasUrijI mahArAje kahyuM che. saMbriyata= eTale be traNa Azravano nirodha karato hoya te dezasaMvara che. ane te sayogI kevalIone saMvara bhAvanAmAM hoya che. A pramANe vyavasthita hoye chate je koIka ThekANe kevalInI kAyAnA yogathI jIva virAdhanAnA niSedha'nI prApti thAya che. tyAM badhe sthAne zaileSI avasthAne pAmelA kevalI grahaNa karavA. ane te pramANe ja karavAthI bIjA graMthono saMvAda thato hovAthI ane viziSTatama evA dazavaikAlikanI vRttimAM dravya ane bhAva pada vaDe karIne hiMsAne uddezIne caturbhagI ApelI che. temAM cotho bhAMgo zUnya kahela che. e pramANe haribhadrasUrijIe kaheluM che, jo kevalI, cothA bhAMgAmAM rahelA hota to cothA bhAMgAmAM kevalInuM ja udAharaNa ApyuM hota. te ApyuM nahi hovAthI jaNAya che ke kevalIne paNa kAMIka virAdhanA thAya che. avasthitapakSa to dazavaikAlikavRtti-zrAddha-pratikramaNa sUtravRtti, anuyogadvAravRtti ane cUrNi Adine viSe dravya-bhAva pada vaDe karIne hiMsAne uddezIne caturbhAgI kahelI che. ane te caturbhagI atyaMta-gahana-durvicAravAlI duHkhe karIne vicArI zakAya tevI ane bahuzrutagamya che. tethI karIne kevaLIone virAdhanAne AzrIne sAMpratakAle koIe paNa vArtAmAtra paNa karavI nahi'; e pramANe paramagurunI AjJA che, ane te AzAnA lopamAM mahAnuM prAyazcitta che. ane tenA pAlanamAM jinavacananI niMdA=avahelanAnuM nivAraNa thayeluM che. ema jANavuM.- Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ] [ 77 A pramANe paNa vicAravuM nahi ke "tIrthaMkara pratirUpaka evA tapagacchanA adhipatio mayathArthavAtI hoya che; ayathArtha arthane prarUpaNA karanArane nivAratAM nathI; athavA mithyAdukRta detAM nathI" tevuM vicAravuM nahi. ane te gacchAdhipatio vaDe karIne je arthanA be traNa vakhata mithyAdukRta apAvyA che, te vAta dharmarUpI dhana che jene evA AtmAoe zravaNagocara paNa na karavI kAne sAMbhaLavI paNa yogya nathI. A pramANe hoya chate bhinna bhinna graMthone viSe judA judA bhAvane sAMbhaLavA dvArAe karIne AtmAne saMdeharUpI hiMDoLAmAM sthApavo nahi. ane kadAca saMdeha thAya to A pramANenI be gAthAnI vicAraNA karavI. tattha ya maIduballeNaM, tabvihAyariyavirahao vA vi // neyagahaNattaNeNa ya, nANAvaraNodayeNaM ca // 1 // heUdAharaNAsaMbhave, asaI suThu na jANijjA // savvannumayamavitahaM, tahAvi taM ciMtaye maImaM // 2 // artha -dhyAna zatakamAM kaheluM che ke 'matinI durbalatAnA kAraNe, tevA prakAranA AcAryano viraha hovAthI, utteya padArthanuM gahanapaNuM hovAthI, jJAnAvaraNIya karmanA udayathI, "hetu-udAharaNa Adino saMbhava nahiM hovAthI, A pAMca vastuno asaMbhavanA kAraNe temaja saMbhava hovA chatAM sAmagrInA abhAve je koIka sUkSma artha, manamAM na besato hoya to buddhimAna AtmA A pramANe ciMtave ke "sarvajJa bhagavaMtano mata avitatha-satya ja che, yathAsthita ja che." e pramANe samyam sthiratAne dhAraNa kare, ane tethI karIne koIpaNa AtmAe AgrahamAM tatpara thavuM nahi. kaheluM che ke AgrahI bata ninISati yukti, tatra yatra matirasya niviSTA // pakSapAtarahitasya tu yukti-yaMtra tatra matireti nivezaM // artha -AgrahI AtmA potAnI mati jyAM hoya tyAM yuktine kheMcI jAya che, paraMtu jeo pakSapAta rahitanA AtmA che te, jyAM yukti Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda hoya tyAM potAnI matine kheMcI jAya che. vaLI je "ekendriya Adi avyakta jIvone akAma nirjarA hoya che; paraMtu tApasa Adione nathI hotI;' e pramANe bole che te potAnI kapolakalpitAne jAhera kare che, kAraNa ke, zAstromAM tevA sthAnonI (akSaronI) prApti nahiM thatI hovAthI; balka graMthI deza sudhI akAma nirjarA thAya che, e pramANe hemacandrasUri vaDe yogazAstranA 4-thA prakAzamAM kahevAyuM che ane te vAta nAmanirnArUpAn puSkAnaMto anAyare phatyAdri : pUrve lakheluM che. zrI haribhadrasUrijIe paNa A bane jJAna ane kriyAnuM sAdhanapaNuM che e pramANenI nA nathI kIdhI, deza upakArIpaNuM ja svIkAreluM che. ane e pramANe AvazyakavRttimAM kahyuM che, ane te ja Avazyaka vRttimAM AgaLa jatAM yathApravRtti karaNa, graMthI pradeza sudhI kaheluM che, ane tyAM sudhI akAma nirjarA kahelI che. vaLI sthAnAMgasUtranA 4-thA sthAnamAM teramA guNasthAnaka sudhI dezathI nirjarA kahelI che, tevI ja rIte bhagavatIsUtra viSe badhA ja daMDakone viSe nirjarA kahelI che, ane bIjI vAta mithyAtva guNasthAnake ekaso sattara (111) prakRti baMdhAya che, sAsvAdana guNasthAnake 101 ane mizra guNasthAnake 76-prakRti baMdhAya che. A baMdhAyelI prakRti temanI tema yathAsthita paDI rahe che ke jharI jAya che? ityAdi pote ja vicArI levuM... ane bIjI vAta samyagdaSTine tapa anuSThAna Adi jJAnakaSTa kaheluM che, ane tenuM phaLa sakAma nirjarA kahelI che, mithyASTione tapa, anuSThAna Adine ajJAna kaSTa kahela che, tenuM phaLa akAma nirjarA che. ahiMyA kAryakAraNabhAva tenA jANakAra mATe sugama ja che. kaheluM paNa che annANa kaTTha kammakkhau, jAyaI maMDukka cuNNa tullatti // sammakiriAI so puNa, neu tacchArasAricchoti // 1 // , ajJAnakaSTavALA tapa anuSThAnathI karmano kSaya thAya che, paNa te Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ] [79 deDakAnA cUrNa jevo temAMthI bIjA deDakAo thAya che) ane samya kriyAvAlAono to te cUrNanI rAkha jevo thAya che, te vAta samya vicArI levI (2) - have bIjI vAta marIcinuM durvacana ane utsutra A bannenuM ekArtharUpapaNuM hovAthI; kaheluM che ke ahiMyA zabda che te pUrvapadanI apekSAe jANavo 'vivarIyaM-vitarda-kasturaM maLa', "parva-pannavaNaTresatti, pajhAyA, prarUpaNA prajJApanA, dezanA A paNa paryAyo che, evI ja rIte usUtranI prarUpaNA paNa saMsArano hetu kahelo hovAthI kaheluM che ke-uMpA mahaMto spaSTa ane pragaTa nahiM kaheto ityAdi pAkSika cUrNimAM kaheluM che, A badhuM usUtra bhASaNa, arihaMta ane guru AdinI avajJA ane mati (moTI) AzAtanA, anaMta saMsArano hetu che. sAvadhAcArya-paricI-jamAli AdinI jema, pratikramaNa sUtranI cUrSinA cheDe vastumAsAmAM kahevuM che ke-unmArga dezanA Adi kharekhara caturaMta evA bhavabhramaNanA heturUpa che maricI AdinI jema ja jANavuM.. e pramANe zrAddhadinakRtyanI vRttimAM kaheluM che, ane e pramANe upadezaratnAkaranA 10mA taraMgamAM paNa jaNAveluM che.. vaLI vadhAre zuM kahevuM? vAcaka vara upAdhyAya dharmasAgarajI mahArAje paNa maricinuM vacana usUtra kaheluM che, tethI karIne ahiMyA koI zaMkAnuM kAraNa nathI. "namAtI naM aMte mAre mAriya patiLIye' he bhagavaMta! jamAlI aNagAra AcAryAdinI pratyanIkatAe karIne tiryaMcayoni, devagatimanuSyanA, cAra-pAMca bhava grahaNa karavApUrvaka saMsAramAM bhamIne tyAra pachI mokSe jaze. A AlApakane sAMbhaLIne "ekAMtathI anaMtabhavanI kalpanA karavI" te bhIMtapara AlekhelA citra jevuM ja che. kAraNa ke maricinA vacananuM usUtrapaNAmAM durvacana ane utsutra e bannenuM ekapaNuM hovAthI anaMtabhavano je niyama che te vicchinna thaI gayelo dekhAya che, "ekAMta pakSanA AzrayavaDe karIne je kahevAya che te usUtratAne ja bhaje che, ane Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda te paddhisiddhALuM raLe e gAthAmAM kahevApUrvaka pUrve kaheluM che. vaLI koIka ThekANe keTalAka bhavo ane koIka sthaLe anaMtA paNa kIdhA che, paraMtu temAM paNa, tiryaMca-manuSya ane devamAM keTalAka bhavo bhamIne mahAvidehakSetramAM lAMbAkALe mokSe jaze. e pramANe upadezamAlAkarNikA AdimAM keTalAka bhavonI vAta prApta thAya che, ane tenI vRttimAM anaMtAbhavo paNa prApta thAya che, tethI karIne jyAM jevuM dekhAya tyAM tevI prarUpaNA karavI mATe 'nirarthaka kAryane utpanna ubhuM karIne AtmAne durgatinI sagAIvALo premI kema banAvavo? jyAre zrI hemacaMdrAcArya AdivaDe karIne paNa anaMta bhavano niyama baMdhAyo nathI, tyAM bIjAonuM to zuM gajuM? ityAdi pote ja vicArI levuM, vaLI te 'mithyArdaSTionuM brahmacaryapAlana, sAdhubhakti jinabhavana rakSaNa, sahAya ApavI Adi kAMIpaNa anumodanAne yogya nathI' ema je kahe che, te paNa vicAraNAne pAtra che, prakArAMtaronuM paNa bIjA graMthomAMthI prApti thAya che, te A pramANe arihaMta arihaMtepu. susAdhULa sAdUnahiM A baMne gAthAnI aMdara je jenuM, jyAM anumodanIyapaNuM che te jaNAvyuM che, A sivAyanA bAkInA jIvomAM je kAMIka anumodanIyapaNuM che,te graMthakAra jaNAve che, ahavA savvaM ciya vIyarAya vayaNANusAri jaM sukaDaM / kAlattayevi tivihaM aNumomo tayaM savvaM // A gAthAnI vRttimAM A pramANe che, athavA to ciya=evakAra mATe che, jethI karIne badhuM ja jinavacanane anusAre cAlanAruM jina vacanAnuyAyI evuM je sukRta 'jinabhavana ane biMba karAvavA, tenI pratiSThA karavI, siddhAMtanA pustaka lakhavA, tIrthayAtrA karavI, saMgha vAtsalya karavuM, jinazAsananI prabhAvanA karavI, jJAnAdimAM sahAya karavI, dharmamAM sAnidhyapaNuM karavuM, kSamA-mArdava-saMvega-AdirUpamithyAdaSTi saMbaMdhIonuM paNa mArgAnuyAyI je traNa kAlanuM saMbaMdhI kRtya karavuM, karAvavuM, anumodavuM- Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] . [81 je kAMI hatuM, che ane thaze te badhuM anumodIye chIe=harSa gocaratAne pamADIe chIe-AmAM je bahuvacana che te pUrve kahelA catudazaraNa Adino je svIkAra karela te svIkAra karavA vaDe karIne upArjita karyo che puNyano prAgabhAra jeNe evA potAnA AtmAmAM bahumAna jaNAvavA mATe bahuvacana vApareluM che. nanu=eTale A gAthAno viSaya zuM che! athavA kyo vibhAga che? kAraNa ke 'viSaya ane vibhAgane jANyA vagara jeo sUtronI vyAkhyA kare che teo potAne ane pArakAne durgatinA snehI banAve che. kahevuM che ke vidhi-1 udyama-2, varNaka-3, bhaya-4, utsarga-5, apavAda-6, tadubhaya-7 A pramANe zAstrone viSe sUtro ghaNAM prakAranA gaMbhIra bhAvothI bharelA hoya che. tethI karIne jJAnAvaraNIya karmanA udaye karIne tenA viSaya ane vibhAgane nahi jANato jIva muMjhAya che, ane tethI karIne potAne ane pArakAne asadgaha utpanna kare che. AthI karIne paraspara virodha na Ave te rIte rahIne dravya-kSetra-kAla ane bhAva joIne syAdvAda mudrAne ullaMghana karyA sivAya te zaMkA-kaMkhA Adi pado,vidhi Adi gocara evA viSayI sUtro, temAM jyAM je anukula hoya tene tyAM sthApavuM joIe... A pramANe zrAddhadina kRtyanI vRttimAM kaheluM che, ane e pramANe pratikramaNa sUtranI cUrNinAM aMte nanu asyA ema karIne A vAta kahelI che, tenuM masyA ItyAdithI mAMDIne pUrvapakSa jANavo ane satya e padathI uttarapakSa jANavo, e pramANe cUrNimAM paNa jaNAvela che, paraMtu A gAthAmAM mithyASTi saMbaMdhInuM je kartavya che te viSaya che. ane je mArgAnusArI hoya e anumodanIya che, te sivAyanuM bIjuM nahi. te vibhAga che. A viSaya ane vibhAgananI vAta tame karI, paraMtu te ja nathI jaNAtuM ke "kyA kRtyone mArgAnusArI kahevuM?" e zaMkAne dUra karavAne mATe vRttikAra pote ja kahe che ke jinabhavana AdithI nmAMDIne saMvega AdirUpa sudhInuM je kRtya,te vizeSya jANavuM. ane saMvegAdirUpa-1, mithyASTi saMbaMdhInuM-2, mArgAnusArI-3-A traNa vizeSaNo jANavA, temAM 1luM je vizeSaNa che Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda te dvanda samAsAtta che, ane ethI karIne "du samAsavALuM vAkya badhAne lAguM paDe che. evuM vacana hovAthI jinabhavana upAkhaMbha-biMba-kAraNaupakhaMbha; e pramANe badhAmAM yojanA karI levI, ane tethI karIne A vAtanuM tAtparya e che ke -"jina bhavana Adi je banatAM hoya temAM upakhaMbhasahAya karavI-1, dharmamAM sahAyapaNuM karavuM ane svAbhAvika rIte kSamAmArdava-Adi hoya te anumodanA lAyaka che paraMtu mithyAdraSTioe karelI je kriyAo che te anumodanA lAyaka nathI. kAraNa ke jyAM sudhI bodhi=samyatvanI prApti thaI nathI tyAM sudhI mithyASTione eka paNa vratano asaMbhava hovAthI te kriyAnuM anumodana karavAmAM "kAMI paNa phala thatuM nathI" evuM bolavuM nahi, paraMtu "jJAnapUrvaka jo A pramANe kare to moTA phalane mATe thAya che, tema bolavuM. kahyuM che ke - jaM annANI kammaM, khaveI bahuehiM vAsa koDIhiM // . " te nALI tihiM kutto, vive sAmittena zA. artha :-te ajJAnI AtmA ghaNAM evA koDo varSo sudhImAM, akAmanirjarAe je karma khapAve che te karma, traNa guptithI gupta evo jJAnI AtmA eka zvAsozvAsa mAtramAM khapAve che ..1.." e pramANenuM vacana hovAthI : akAma nirjarA paNa samyattvanuM kAraNabhUta hovAthI. evuM siddhAMtamAM pratipAdana kareluM che. : / aNukaMpakAmanijjara bAlatavo dANa viNaya viSbhaMge / saMyoge vippoge vasapusa fi sakSare che anukaMpA-akAma nirjarA-bAlatapa-dAna-vinayavibhaMga-saMyoga-viyoga-vyasana-utsava-Rddhi-satkAra; vaLI je asadgaha khoTI pakkaDanA parityAga karavA vaDe karIne tattvanI prApti e pramANenA vyAkhyAnane meLave che. te mArga mATe che, nahi ke mArgAnusArI mATe, ane e je mArga che te prArthanAnA adhikAramAM ja ghaTe che, e pramANe jANavuM, ane niraticAra cAritrane AcaratA evA mahAmunio vaDe A anumodAyeluM che, AcArAMga sUtramAM kaheluM che te A pramANe : nI saMto gAhAvatINA khalumama gAma dhammAu bAhaMti sIaphAsaM ca nA khalu ahaM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 83 prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] saMcAemi ahiAsittae jo khalu me kappaIti aggikAyA / ujjAlattae, . he AyuSyamAna! gRhapati vaDe kharekhara "mAro indriyone athavA gAtrane zItasparza bAdha kare che, huM tene sahana karavA samartha nathI". ema vicArIne agnikAya tApaNuM karyuM che, paraMtu te agnikAyanuM tApaNAnuM Atmasevana karavuM mane kalpatuM nathI.... A sUtranI vRtti A pramANe rbhikhu DilehAuM sAdhu pratilekhana karIne potAnI buddhie vicArIne athavA bIjAnA kahevA vaDe karIne athavA sAMbhalIne gRhasthanI pAse jAya ane te gRhasthane pratibodha kare ke - "A agninuM Asevana karavAnuM amAre ayukta che, tame to sAdhu pratyenI bhaktithI laIne puNyano prAgabhAra utpanna karyo che, e pramANe AcArAMga sUtra mokSa adhyayananA 3-jA uddezAmAM kaheluM che. ' tevI ja rIte "yama no vALa tati so turaM , kuntapaM tamati, tuvayaM ti, nIviye vayati, vohiMguSyati :- gautama! je dAna Ape che te duSkara kare che, duHkhe karIne choDI zakAya teno tyAga kare che. durlabhane prApta kare che. jIvitano tyAga kare che, bodhine prApta kare che." e pramANe bhagavatI sUtramAM kaheluM che. - vaLI. atyAre sAMpratakAle dhanasArthavAha, dhana-dhanavatI,. nayasAra, dhannAzeThanA dAnanI anumodanA thayelI che, ane sAMpratakAle (duSkALanI paristhiti hoya tyAre) je sAdhuone vahorAve che, tyAre te gRhasthane sAdhuo paNa kahe ja che ke "aho! tamane mahAna lAbha thayo che, je A sAdhune duSkara evA kAlamAMthI (dukAlamAMthI) pAra pamADyo!" A badhI vAto sUmabuddhithI vicAravA lAyaka che. ' para pAkhaMDIonI prazaMsA karavAthI dUSaNa prApta thAya che, ema pUrvAcAryo vaDe kahevAyuM nathI. kaheluM che ke-"sarvajana samakSa A badhA anya darzanIonA guNanuM varNana karato AtmA, teone-bIjAone ane para pAkhaMDInA bhaktone ane tenA dharmathI parAkramukha evA AtmAone Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] [prarUpaNAvicAragranthAnuvAda mithyAtvamAM sthiratA prApta karAvato potAnA AtmAne mATe anaMto saMsAra upArjana kare che" e vAta ahiMyA kahevAnI jarUra nathI. kAraNa ke ahiMyA je sarvasamakSapada mUkyuM che, te padavaDe karIne apavAda batAvelo che, e pramANe mahAnizIthanA AlAvamAM paNa ema ja kahyuM che, bIje koIpaNa ThekANe AvuM apavAda pada pakSa sUcaka pada na dekhAya tyAM paNa adhyAhArathI samajI levuM, tethI karIne tene saMmata evA kRtyane viSe temaja mArgAnusArI kRtyamAM zuM carcA karavAnI? arthAt carcA karavAnI koI jarUra nathI. anumodanAne AzrIne tevI ja rIte bhaTTAraka hIravijayasUrI mahArAje 12 bolano paTTaka banAvela che. temAMno 2-jA bolamAM (jalpamAM) A ja arthanuM samarthana kareluM che, je A pramANe che. "parapakSIkRta dharmakArya sarvathA anumodanAne yogya nathI evuM koIe paNa bolavuM nahiM jethI karIne svAbhAvika dAnaruci Adi sAdhAraNa guNo ...ane mArgAnusArI kRtyo, mithyArdaSTi saMbaMdhInA temaja jainonA parapakSa saMbaMdhInA paNa anumodanAne yogya che' ahiMyA je sarvathA zabda mUkelo che. (bIjA jalpamAM) tethI karIne 'kAMIka anumodanA lAyaka che, ane kAMIka nathI' tevo bhAva jANavo, ane 'svAbhAvika' pada je mUkeluM che, te 'sahaja potAnI sAthe utpanna thayelA je guNo che te levAnA che, nahi ke teonI kahelI kriyAo' e pramANe sUcave che, 'A bIjA bola aMge paNa ArAdhanApatAkanI saMmati A pramANe che, .sesANaM jIvANaM, dANaruittaM sahAyaviNiattaM // taha payaNuka sAyattaM, parovayArissa bhavassaM // 1 // dakkhinna dayAlutte, piabhAsitAI viviha guNa nivahaM // sivamagga kAraNaM jaM, taM savvaM aNumayaM majjhaM // 2 // emAI annaMpi a, jiNavara vayaNANusAri jaM sukaDaM; kaya kAria maNumoia, mahayaM taM savvamaNumoe || 3 || Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda] [ 85 artha -bAkInA jIvonuM je dAnarucipaNuM, svAbhAvika vinayIpaNuM tathA sUkSmakaSAyapaNuM, paropakArIpaNuM, bhadrapaNuM dAkSiNya-dayALupaNuM, priyabhASitva Adi vividha guNono je samudAya ke zivamArganuM kAraNa hoya te badhuM mAre anumodanIya che. merA A badhA ane bIjuM paNa jinezvara bhagavaMtanA vacanane anusAra je koI sukRta karyuM-karAvyuM ke anumodhuM hoya te sarvanI anumodanA karuM chuM; AmAM bIjI gAthAmAM sivAramAM e pada ApeluM che. temAM bAkInAM jIvone mokSanA kAraNabhUta thatAM evA je "vinItattva-dayA Adi guNo te ja anumodanAne lAyaka che, bIjuM nahiM, te parama rahasya jANavuM ane mArgamAtrAnusArI e pramANe zrI hemacaMdrasUrie paNa jaNAvyuM che. temaja vItarAga stotra-17mAM prakAzamAM thataMtu A gAthAthI jaNAvyuM che, Ama hovA chatAM paNa je koI mithyASTi saMbaMdhInuM badhuM ja kriyA Adi anumodanIya che" ema jaNAve che te atyaMta aghaTita-asamaMjasa jaNAve che, temaja je koI mithyASTi saMbaMdhInuM kAMIpaNa anumodanA lAyaka nathI' e pramANe prarUpe che te paNa tenI jevA jANI levA. bhUtAbdhirasendumite varSe, zrI vijaya deva sUrINAM // tuSTikRte gaNamadhye, prarUpaNA zuddhi hetoH // 1 // artha :-solaso paMcoteranI sAlanA varSamAM (1975) zrI vijayadevasUri mahArAjanI tuSTi-temanI prasannatA-zAMti khAtara ane gaNanI aMdaranA prarUpaNA bhedane dUra karavA mATe nA alpadhiyA samadRSTayA, zrRtAnusAreNa tattvamadhigamya // pakSo'yaM nirNIto, madhyasthA; zuddhikartAraH // 2 // artha :-alpabuddhivaDe karIne, samadaSTi vaDe karIne zrutanA anusAra A pakSano nirNaya karyo temAM tattvane jANanArA zuddhi karanArA madhyastho che. rA . Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86] [ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda ___ jinazAsanAnurAgAt, kaThoramapi guMphitaM vacaH kiJcit // mithyAduSkRtadAnAt-tad guNinaH kSaMtu maha~ti // 3 // artha -jina zAsananA anurAgathI kAMIka kaThora vacana paNa kaheluM che, ane tenA micchAmidukkaDanuM dAna karavAthI guNI AtmAoe mApha karavuM yogya che. tevA gacche prarUpaNA bheda-mapAkartuM vinirmitA; jIyAduHprasahaMyAva-dupAdhimatatarjanA // 4 // artha -gacchanI aMdara pravartatA prarUpaNAnA bhedane dUra karavAne mATe banAvela A 'upAdhimata tarjanA' yAne (prarUpaNA-vicAra) duSpasaha sUri sudhI jayavaMtI varto. 4 zrImajjaina pravacana vacana-rahasya prakAzi vacana gunnaaH|| zrI vijaya devasUrijayatu, ciraM saMgha hitakattA // 5 // artha :-zrI jinezvara bhagavAnanA pravacananA vacananA rahasyone prakAzita karavAnA guNavAlA ane saMghanuM hita karanArA evA zrI vijayadevasUrijI lAMbo kALa jayavaMta varte. ApaNA A pramANe bIjo pakSa paNa vicAryo paraMtu sAMpratakAle jinezvara bhagavAnanA matane oLaMgyA sivAya, teno pracAra karavo ane syAdvAdano ja Adara karavo. kAraNa ke te syAdvAdanuM ja badhA AtmAone sarvasthaLe haMmezane mATe zreyaskarapaNuM hovAthI. je stutimAM huM kahuM chuM ke jagatanA jIvonI zAMti sarjavAne mATe ja jemaNe janma lIdho na hoya tevA ane bhUritara lAbha jeNe prApta karyo che. ane sAmAnya mANaso para asAdhAraNa kRpAne dhAraNa karI che, te zAMtinAtha bhagavAnane namaskAra ho.-1 syAdvAdanI mudrAnuM ullaMghana karIne je AtmAo pramAdathI je kAMI vacanone bole che, te vacano prAjJa parSadAnI aMdara vitatha bhAvane pAme che-2 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarUpaNAvicAragrasthAnuvAda]. [ 87 jenA saMyoge karIne sarvazAstrone viSe pramANatA meLavI zakAya che. te syAdvAdane buddhizALIo kema na svIkAre? 3 rAjA-gaNaka-cikitsaka-sAmudrika-zAbdika Adi je zAstro che, te haMmezane mATe jenI apekSA rAkhe che te jaina vacanonI apekSA kema na rAkhavI? 4 syAdvAdanA pratibhAsathI vAsita evuM zarIra che jenuM, te zarIramAMthI yoga ane prayogathI utpanna thayelo je vANIno yoga, te vANInA yogano pratinAda-paDagho te bhAgyazALI prANIone utkaTa unnatine pamADanAro thAya che, ane je vANInA yoganI aMdara atyaMta gupta rahelAM padArthano samudAya ane emAMthI jharatA evA bheda ane prarohanA kramathI saMkhyAtIta evA rasone pAmIne janatA tara-tRpta thAya che. jema varasAda varase tema. - sakala iSTa siddhinuM kAraNa ane buddhine vizuddha karanAro evo je A syAdvAda mArga, karuNAne dhAraNa karanArA dvArA pragaTa karAyo che, ane te karuNAthI teomAM ja devAdhidevapaNuM raheluM che. syAdvAdanI aMdara paNa koI ThekANe syAdvAda ke jenuM yuktipUrvaka (khaMDana) karAyuM che, te sarva jinezvara bhagavaMtonA kalyANanI saMpatti mATe thAo, e pramANe pravacananI prazaMsA karI. ekAMtavAdano nirAsa karavA vaDe karIne syAdvAdane kahenArA evA jinezvara bhagavaMto jaya pAmo. e pramANe prarUpaNA vicAra graMthamAM bIjA pakSano nirNaya pUrNa thayo. A pramANe prarUpaNA graMtha'no anuvAda pU. pravartaka munirAja zrI munIndrasAgarajI mahArAja(vaDIlabaMdhu)nI preraNA thavAthI te anuvAda karatA graMthakAranA Azaya viruddha lakhAvA pAmyuM hoya to tenA micchAmidukkaDaM che. prarUpaNAvicAragraMthAnuvAda 127 1 samA || Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ....... zrI vijayadevasUra tapAgaccha sAmAcArI saMrakSaka-vAdimada bhaMjakazAsanakaMTakoddhAraka pU. AcAryadeva zrI haMsasAgarasUrIzvarajI ma. nA tathA teozrInA paTTAlaMkAra jyotirvida pU. A. zrI narendrasAgarasUrijI ma.zrI saMpAdita tathA anuvAdita graMtho * Ape-na vasAvyA hoya to vasAvI-lezo * zrI pravacanaparIkSAnuvAda bhA. 1lo ... ......... rUA. 250=00 2. zrI pravacanaparIkSAnuvAda bhA. 2jo......... rU. 250=00 zrI saMvatsarI zatAbdi mahAgraMtha .... rUA. 100=00 zrI piDaniyukita graMthano anuvAda................... ..... aprApya 5. zrI tattvataraMgiNI graMtha sAnuvAda. rUA. 40=00 6. prAcIna-arvAcIna ItihAsonI samIkSA............... rU. 50=00 bhrAmaka vidhAnonA zAstrIya khaMDana bhA. 1 thI 10 ...... rUA. 200=00 8. zAsana surakSA zreNI mahAgraMtha.. rUA. 25=00 9. sAgarasamAlocanA saMgraha rUA. 25=00 10. anubhavasiddha auSadhio bhA. 1--rajo ................. rUA. 100=00 11. zrI iryApathikI SatriMzikA sAnuvAda.... - rUA. 50=00 12. auSTrIka matosUtra pradIpikA sAnuvAda . ... rUA. 50=00 13. vividha praznottara zuddhi prakAzaka bhA. 1-2jo................ rUA. 25=00 14. zrI hIrapraznottara graMtha TippaNIno anuvAda............. rUA. 30=00 15. kalyANa samAdhAna zuddhi prakAza....... ... ....... rUA. 15=00 16. sUtravyAkhyAna vidhizataka sAnuvAda ............. ...... rUA. 30-00 17. upAdhimata tarjanA yAne prarUpaNAvicAra sAnuvAda ........... rU. 25=00 18. zAsanakaMTakoddhAraka sUrijI smRti graMtha bhA 1 thI 3 ... rUA. 100=00 19. zAsanakaMTakoddhAraka sUrijI vyAkhyAna saMgraha bhAga 1-2 rUA. 25=00 20. zrI haripraznottara TIppaNIkA graMtha .... =O0 21. paryuSaNA tithi vinizcaya sAnuvAda. . rUA. 50=00 22. kupatAhiviSajAMgulImaMtra timira taraNI ............. alabhya 23. zrAddhapratikramaNa yAne vaMditA sUtrano anuvAda ... alabhya 24. zrI tattvataraMgiNI graMthano anuvAda ........................ rUA. 40=000 : prA... ptisthAna :zrI zAsanakaMTakoddhArakasUrijI jaina jJAnazALA The. girirAja sosAyaTI, mu. pAlItANA 364270 ... ........... Page #90 -------------------------------------------------------------------------- _