Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMdaka 07/La] jaahimaay'i - 2 eki - saMpAdaka:ad sUryodaya vijayajI mahArAja 9
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazobhadrANi graMthAMka zrIzaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrInemi-vijJAna-kasturacazebhadrasUri-panyAsa zubhaMkara sabhya namaH (dvitIya (ba) vibhAga) zrI tasvArthAdhi ga ma sUtram paMnyAsa zrI zubhaMkaravijyagaNikRta-bhakaM karoyAkhyabhASArthasahitama - saMpAdaka :siddhAntamadadhi-prAkRtavivizArada-pa. pU. AcAryadevazIvijayakasUrasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara-samartha vyAkhyAnakAra-pa. pU. AcAryadevazrIvijayabhadrasUrIzvarajI- mahArAjanA ziSyaratna pa. pU. paMnyAsa zrI zubhaMkaravijyajI gaNivaranA ziSyaratna munizrI- sUryodayavijayajIgaNi mahArAja - prakAzaka :dozI nemacaMda nAgajI meNuparavAlA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prAptisthAna : zrIyazebhadra zubhaMkara jJAnazALA, che. mahAvIra jaina sosAyaTI, godharA (jI. paMcamahAla) mUlya rUpiyA 1=00 : prAptisthAna : sarasvatI pustaka bhaMDAra The. ratanapaLa hAthIkhAnA, amadAvAda, : mudraka : dharyakumAra sI. zAha AzA prinTarsa 108 kezavajI nAyaka roDa, muMbaI 9. (B. R.)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prakAzakIya : paramapUjya samarthavyAkhyAnakAra-kavivara AcArya devazrI vijayezabhadrasUrIzvarajI mahArAja tathA temanA ziSyaratnapaMnyAsa pravara zrI zubhaMkaravijayajI gaNivara Adi ThANA 8 saMvata 2022nI sAlamAM muMbaI geDIjI cAturmAsa birAjamAna hatA, ane teozrInI nizrAmAM seMkaDonI saMkhyAmAM vazamA munisuvratasvAmI bhagavaMtanA aDhama, siddhitapa, navakAratapaakSayanidhi Adi anekavidha tapazcaryAo thaI hatI, pUjya AcArya mahArAjazrIjInA sadupadezathI goDIjI upAzrayamAM garama pANI mATe kAyamI nibhAva phaMDa rU. 40,000 lagabhaga thavA pAmyuM hatuM. tathA AcArya mahArAja tathA paMnyAsajI mahArAjanA sadupadezathI godharA zrIyazobhadazubhaMkarajJAnazALAmAM thayelA kharcamAM paNa goDIjI upAzrayanA ArAdhaka bhAIbaMne taraphathI rU. 8000 hajAra ane prinsesa sTrITa zrI devakaraNa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ mensansamAM pUjya paMnyAsazrI paryuSaNuparvanI ArAdhanA karAvavA padhAryA hatA ane tyAM apUrva ArAdhana thaI hatI. teozrInA sadupadezathI godharA jJAnazAlA mATe ArAdhanA karanAra bhAIbena taraphathI paNa rUA. 6000 hajAra nI sahAya thai hatI tathA pa. pU. AcAryadevazrI vijayayazobhadrasUrIzvarajI mahArAjanA sadupadezathI cAtumAsa daramyAna judA judA sadgahasthA taraphathI rU. 15111/- geDIjha upAzrayanA chaddhAra kuMDamAM apAvyA hatA. te uparAMta sva. paramapUjyasamayajJazAntasUti AcAryadeva vijayavijJAnasUrIzvarajI mahArAja khaMbhAta mukAme kAladharma pAmyA hatA, te nimitte saMdha taraphathI geDIja maMdiramAM aThThAI mahetsava tathA zAMtisnAtra bhaNAvavAmAM AvyAM hatAM. tathA be vakhata bRhat zrI siddhacakrapUjana paNa thayA hatA. A pramANe aneka zubha kAryo cAturmAsamAM thayA hatA. tathA A tatvArthAdhigamasUtranI prathamAtti alabhya thavAthI punaH tenuM prakAzana karavA mATe A tasvArtha sUtranA bhASAntarakartA- paramapUjayapabhyAsa zrI zubhaMkaravijayajIe mane jheira karI ane tene meM saharSa svIkAra karyo.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pustakanA prakAzana mATe pUjya paMnyAsazrInA sadupadezathI "vijayaDekereTarsa" nAgaradAsabhAIne dharmapatnI sa. raMbhAbene rU. 2000 nI sahAya ApI prathama lAbha lIdho hauM. jemane pUjya AcAryadevazrI tathA paMnyAsazrIjInI nizrAmAM saM. 2022 nA paryuSaNa parvamAM temanA zubhAzIrvAdathI deDha mahInAnI ugramahAna tapazcaryA karI hatI. je raMbhAbene pUrve paNa mA khamaNa siddhitapa Adi karyA hatA. tathA "gaM. sva. tArAbena bApAlAla gaDhavAlA" jemane pUjyazrInI nizrAmAM siddhitapanI upavAsathI mahAna tapazcaryA karI hatI ane te prasaMge paMnyAsapravarazrInA sadupadezathI A graMthanA prakAzanamAM rU. 200/- nI sahAya ApI lAbha lIdho hato tathA suzrAvaka zA. caMdrakAnta ratIlAla vIjapuravALAe A pustaka prakAzanamAM rUA. 115) tathA suzrAvaka zA. rasIkalAla maphatalAla lodarAvAlAe rUA. 115) tathA mesarsa zA. maNIlAla parazotamadAsa kahApuravALA rUA. 101) ApI lAbha lIdho hate. tathA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA bIjA aneka bhAIbenee A pustakanA prakAzana mATe sahAya karI che. tethI ame sahAya dAtAone ghaNo ja AbhAra mAnIe chIe. pUjyapanyAsapravarazrIe pitAnA ziSyaratna vidvAna munirAja zrIsUryodayavijayajIgaNivarane A laghugraMthanuM saMpAdana kAma soMpyuM ane teozrIe ghaNI ja cIvaTa pUrvaka tenuM saMpAdana kArya karyuM che. tathA pUjya paMnyAsazrIe mane prakAzakIya kAma soMpyuM, tethI te bannene huM ghaNo ja AbhAra mAnuM chuM. A laghugraMthanA mudraNakAryamAM chavAstha doSathI athavA presadoSathI kaI bhUla rahevA pAmI hoya te sudhArI vAMcavuM. A tatvArthasUtranuM vAMcana karI sarva AtmArthIo zAnti prApta kare eja abhilASA. lI. prakAzaka : dezI nemacaMda nAgajI eNaparavAlA nA praNAma (muMbaI)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ : saMpAdakIya : pUrve thaI gayelA mahAna AcAryoe paMcamakALamAM jo ArAdhanAthI vaMcita na rahI jAya te mATe bodha ApatAM ghaNAM ja sUtranI racanA karI che. temAM paNa umAsvAti bhagavaMte karelI "zrI tatvArthAdhigamasUtra" nI racanA apUrva ane ajoDa che. A sUtra para saMskRtamAM paNa aneka TIkAonI racanA thaI che. vartamAnamAM vistArathI ane saMkSepathI gujarAtImAM paNa arthanA pustake jovA maLe che. paMcamakAlanA vartamAna yugamAM vistArathI thayelI racanAone upayoga khapI jIvo samayanA abhAve joIe te karI zakatA nathI. tethI teonI saMkSipta rUci saMtoSAya te mATe bhadrakaradayAkhyabhASArtha ghaNe ja upayogI hovAthI mArA gurUmahArAjazrIe A mATe zubha prayAsa karyo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthanI bIjI AvRttimAM zrIvAsthadhigamabhASyakArikAmUla-tathA aMtimopadezakArikAmUla tathA tatvArthAdhigasUtranuM mUla paNa vadhArAmAM mukavAmAM AvyuM che. jethI svAdhyAya karanArAone sugama paDe. tathA mUlanA arthamAM paNa kaI kaI sthaLe sudhAre paNa karavAmAM Avyo che. A sUtrane mUlasvAdhyAya karanAra eka upavAsanuM phala meLave che. evI mAnyatA che. graMthanA aMtima bhAgamAM prathama adhyAyanA sUtra 34 mAM AvatA nanA svarUpane abhyAsI vadhu samajI zake te hetuthI 5.5, vinayavijayajI mahArAja Adi racita "nayakaNikA" Adi arthasahita mukvAmAM AvyAM che. (je pUrve artha sAthe chapAyelAM che.) mumukSavarga A taravAthadhigama sUtrane abhyAsa karI mekSamArgane prApta kare eja abhyarthanA. zubha bhavatu saMpAdaka : muni sUryodayavijayaNi, tA. 6-11-66
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdananI suvAsa chapAvavAmAM sahAya ApanArA bhAgyazAlIonI nAmAvalI 201) se. smAbena nAgaradAsa (vijyaDekereTasa) pitAnA doDha mAsanI tapazcaryA nimittaH muMbaI 201) gaM. sva. tArAbena bApAlAla gaDhavAlA pitAnA siddhatapa nimitte 115) zA. caMdrakAnta ratIlAla vIjApuravAlA ,, 115) zA. rasIkalAla maphatalAla daravAlA , 101) mesarsa maNIlAla parasotamadAsa kelhApura 51) zA. acaladAsa raMgarAjajI ghANerAvavAlA muMbaI 51) zA. hirAlAla pAnAcaMda peTalAdavAlA ,, 31) zA. traMbakalAla maNIlAla TIpaTura 25) zA. dalIcaMda gepAla dozI muMbaI 5) zA. kapuracaMda tejamala khuDAlAvAlA 25) saMdhavI chaganalAla saubhAgacaMda ghANerAvavAlA ,
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 , surata 25) zA. jamanAlAla manarUpalAla 25) mahetA khuzAladAsa kesavajI gheTIvAlA (javAharanagara) ra5) sabhAgacaMda nAnAbhAI lAkaDAvAlA 25 zA. mANekalAla cAMpasI 25 eka bena taraphathI 25) jamakabena gulAbacaMda 25) sva. dhIrajalAla pratApasI maNIyAra hA. abhayakumAra 25) sI. nItAbena navInacaMdra zAha 25) rasIlAbena ramezacaMdra 25) svargastha vasumatIbena caMdulAla amadAvAdavAlA hA. kusuma 25) so. padmAbena bacubhAI pATaNavAlA 25) zA. zAntilAla maNIlAla sAlaDIvAlA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25) mumukSu meMghIbena bacubhAI khImajI zAntAkrujha 25) sau. hasumatI puMDarIkalAla cokasI muMbaI 25) zA. bAbulAla mANekacaMda 25) zA. jayaMtIlAla jIvAbhAI mANekalAla khaMbhAtavAlA 25) jhaverI navalacaMda bAlubhAI 25) zA. jayaMtIlAla vADIlAla mahetA 25) sau. caMdrAvatIbena maNIlAla 25) zA. gulAbacaMda cenAjI 25) zA. amaracaMda mANekacaMda krAMkacavAlA 25) zA. nemacaMda nAgajI moNaparavAlA 25) zA. nArAyaNamala jerUpajI hA. sonamalajI bIjApura 25) mesarsa pipaTalAla dulabhasI zAha kolhApura
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25) sau. hIrAlakSmI zAMtilAla mahetA muMbaI 21), sau. hasumatIbena harIlAla (mAsakhamaNanI tapazcaryA nimitta) 15) zA. kezavalAla mohanalAla 15) sau. bhagavatIbena cImanalAla 15) puSpAvaMtI vardhamAna zAha (sihora) 25) sau. kAntA ramaNalAla zAha samauvAlA 31) pannAbena chanAlAla gAMdhI (khaMbhAtavALA). aThThAInI tapazcaryA. nimIta
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha 5 gama 25. pRSTAMga paMkti rammaka zuddhi .rambhaka dhikaraNa ghikaraNa , pva dhva aupazamika sparzana muhUrte tRtIyaH apazamika sparjana mahUrte tRtIya yati ghipatInAM jadhanyA kantimi dyuti dhipatInAM jaghanyA kAntibhi nagama yonaya naigama yonayaH
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa mArA parama upakArI kSamArganA preraka ane mArA hitaciMtaka-parama pUjya-magurU samartha vyAkhyAnakAra kavivara-AcArya va zrIvijyayazabhadrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA karakamalamAM A caMdananI suvAsa bhAga-2 (ba) nI bIjI AvRtti savinaya-samarpaNa karI mArA AtmAne dhanya mAnuM chuM. Apane AjJAMkita sUryodayavijayagaNi
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 zrItattvArthAdhigamasUtram
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ imAM samakSaM pratipakSasAkSiNAmudAraghoSAmavaghoSaNAM bruve / na vItarAgAt paramasti daivataM, na cApyanekAntamRte nayasthitiH // " ayogavyavaccheda......"
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ a, sau. raMbhAbahena nAgaradAsa (vijaya DekoreTarsavAlA ) jeoe saM. 2022 nI sAlamAM 4pa-upavAsanI mahAna tapazcaryA karI hatI.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
_
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tattvArthAdhigamabhASyakArikAH // samyagdarzanazuddhaM, yo jJAnaM viratimeva cApnoti / duHkhanimittamapIdaM, tena sulabdhaM bhavati janma // 1 // janmAna karmaklezai-ranubaddhe'smiMstathA prayatitavyam / karmaklezAbhAvo, yathA bhavatyeSa paramArthaH // 2 // paramArthAlAbhe vA, doSeSvArammakasvabhAveSu / kuzalAnubandhameva, syAdanavA yathA karma // 3 // karmAhitamiha cAmu-tracAdhamatamo naraH samArabhate / iha phalameva svadhamo, vimdhymstuubhyphlaarthm||4|| paralokahitAyaiva, pravartate madhyamaH kriyAsu sadA mokSAyaiva tu ghaTate, viziSTamatiruttamaH purussH||5|| yastu kRtArtho'pyuttamamavApyadharma parebhya upadizati nityaM sa uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama eva // 6 // tasmAdahati pUjA-mahannevottamottamo loke / devarSinarendrebhyaH, pUjyebhyo'pyanya tattvAnAm // 7 // abhyarcanAdarhatAM, manaHprasAdastataH samAdhizca / tasmAdapi niHzreyasa mato hi tatpUjanaM nyaayym||8|| . .
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthapravartanaphalaM, yatproktaM karma tIrthakaranAma / tasyodayAtkRtArtho'pyahastIrtha pravartayati // 9 // tatsvAbhAvyAdeva, prakAzayatibhAskaro yathA lokama tIrthapravartanAya, pravartate tIrthakara evam / / 10 / / yaH zubhakarmAsevana-bhAvitabhAvo bhaveSvanekeSu / jajJe jJAtekSvAkuSu, siddhArthanarendrakuladIpaH // 11 // jJAnaiH pUrvAdhigate-rapratipatitairmatizrutAvadhibhiH / tribhirapi zuddhairyuktaH, shaitydhutikaantibhirivenduH|| zubhasArasattvasaMhana-navIryamAhAtmyarUpaguNayuktaH / jagati mahAvIra iti, tridshairgunntHkRtaabhikhyH||13|| svayameva buddhatattvaH, sattvahitAbhyudyatAcalitasattvaH abhinanditazubhasattvaH, senttrailokaantikairdevaiH / / 14 / / janmajarAmaraNArtta, jagadazaraNamabhisamIkSya niHsAram / sphItamapahAya rAjya, zamAyo dhImAnpravavrAja // 15 // pratipadyAzubhazamanaM, niHzreyasasAdhakaMzramaNaliGgam / kRtasAmAyikakarmA, vratAni vidhinA smaaropy||16||
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyattavajJAnacAri-trasaMvaratapaHsamAdhibalayuktaH / mohAdIni nihatyA-zubhAni catvAri krmaanni||15|| kevalamadhigamya vibhuH, svayameva jJAnadarzanamanantam / lokahitAya kRtArtho-'pi dezayAmAsa tIrthamidam // dvividhamanekadvAdaza vidhaM mahAviSayamamitaga va mayuktam / saMsArArNavapAraga-manAya duHkhakSayAyAlam // 19 // pranthArthavacanapaTubhiH, prayatnavadbhirapi "vAdibhirnipuNaiH / anabhibhavanIyamanyai-rbhAskara iva srvtejobhiH||20|| kRtvA trikaraNazuddhaM, tasmai paramarSaye namaskAram / pajyatamAya bhagavate, vIrAya vilInamohAya // 22 // tattvArthAdhigamAkhyaM, bahvartha saGgrahaM laghugrantham / vakSyAmi zihitamima-mahadvacanaikadezasya // 22 // mahato'timahAviSaya-sya durgamagranthabhASyapArasya / kaH zaktaH pratyAsaM, jinavacanamahodadheH kartum // 23 // zirasA giri bibhitse-duJcikSipsecca sakSitiM doaam| pratitIpeca samudraM, mitsecca punaH kuzAgreNa // 24 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyomnIndaM cikramiSe-nmerugiriM pANinA, cikampayiSeta / gatyA'nilaM jigISe-caramasamudraM pipAseJca // 25 / / khadyotakaprabhAbhiH, so'bhivubhUSecca bhAskaraM mohAt / yo'timahAgranthArtha, jinavacanaM saJjighRkSeta // 26 / / ekamapi tu jinavacanA-dyasmAnirvAhakaM padaM bhavati / zrUyante cAnantAH sAmAyikamAtrapadasiddhAH // 27 // tasmAttatprAmANyAt, samAsato vyAsatazca jinavacanam / zreya iti nirvicAraM, grAhya dhArya ca vAcyaM ca // 28 // na bhavati dharmaHzrotuH, sarvasyaikAntato hitazravaNAt / bruvato'nugrahabuddhayA, vaktustvekAntato bhavati // 29 // zramamavicintyAtmagataM, tasmAccheyaH sadopadeSTavyam AtmAnaM ca paraM ca hi, hitopadeSTAnugRhNAti // 30 // narte ca mokSamArgA-dvitopadezo'sti jagati .. kRtsne'smin / tasmAtparamidameve-ti mokSamArga pravakSyAmi // 31 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (antimopadezakArikAH) evaM tattvaparijJAnA-dviraktasyAtmano bhRzam / nirAsravatvAcchinnAyAM, navAyAM karmasantatau // 1 // pUrvArjitaM kSapayato, yathoktaiH kSayahetubhiH / saMsArabIjaM kAtsnyena, mohanIyaM prahIyate // 2 // tato'ntarAyajJAnaghna-darzanaghnAnyanantaram / prahIyante'sya yugapat , trINi karmANyazeSataH // 3 // garbhasUcyAM vinaSThAyAM, yathA tAlo vinazyati / tathA karmakSayaM yAti, mohanIye kSayaM gate // 4 // tataH kSINacatuSkarmA prApto'thAkhyAtasaMyamam / bIjabandhananirmuktaH snAtakaH paramezvaraH // 5 // zeSakarmaphalApekSaH zuddho buddho niraamyH| 2.rvajJaH sarvadarzI ca, jino bhavati kevalI // 6 // kRtsnakarmakSayAdUrva, nirvANamadhigacchati / yathA dagdhendhano vahni-nirupAdAnasantatiH // 7 // dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe, nArohati bhavAGkuraH // 8 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadanantaramevordhva-mAlokAntAt sa gacchata / pUrvaprayogAsaGgatva-bandhacchedordhvagoravaiH // 9 // kulAlacakre dolAyA-miSau cApi yatheSyate / pUrvaprayogAtkarmeha, tathA siddhigatiH smRtA // 10 // mRllepasaGganirmokSA-dyathA dRSTApsvalAbunaH / karmasaGgavinirmokSA-ttathA siddhigatiH smRtA / / 11 / / eraNDayantrapeDAsu, bandhacchedAdyathA gatiH / karmabandhanavicchedAt , siddhasyApi tatheSyate // 12 // UrdhvagauravadharmANo, jIvA iti jinottamaiH / adhogauravadharmANaH, pudgalA iti coditam // 13 // yathA'dhastiryagUz2a ca, loSvAyvagnivItayaH / svabhAvataH pravartante, tathordhva gatirAtmanAm // 14 // atastu gativaikRtya-meSAM yadupalabhyate / karmaNaH pratighAtAca, prayogAca tadiSyate // 15 // adhastiryagathoSaM ca, jIvAnAM karmajA gatiH / Urdhvameva tu taddharmA bhavati kSINakarmaNAm // 16 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaM tathaiva siddhasya, gatimokSabhavakSayAH // 17 // utpattizca vinAzazca, prakAzatamasoriha / yugapadbhavato yadvat , tathA nirvANakarmaNoH / 18 // tanvI manojJA surabhiH, puNyA paramabhAsvarA / prArabhArAnAmavasudhA, lokamUni vyavasthitA // 19 // nRlokatulyaviSkambhA, sitacchatrAnabhA zubhA / urdhvaM tasyAH kSite:siddhA, lokAnte samavasthitAH / / tAdAmyAdupayuktAste, kevalajJAnadarzanaiH / samyaktvasiddhatAvasthA-hetvabhAvAca niSkriyAH // .. tato'pyUcaM gatisteSAM, kasmAnAstIti cenmatiH / dharmAstikAyasyAbhAvA-tsa hi heturgateH paraH // 22 // saMsAraviSayAtItaM, muktAnAmavyayaM sukham / avyAbAdhamiti proktaM, paramaM paramarSibhiH // 23 // syAdetadazarIrasya, jantornaSTASTakarmaNaH / kathaM bhavati muktasya, sukhamityatra me zRNu // 24 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ loke catubihArtheSu, sukhazabdaH prayujyate / viSaye vedanA'bhAve, vipAke mokSa eva ca // 25 // sukho vahniH sukho vAyu-viSayeSviha kathyate / duHkhAbhAve ca puruSaH, sukhito'smIti manyate // puNyakarmavipAkAcca, sukhamiSTendriyArthajam / karmaklezavimokSAca, mokSe sukhamanuttamam / // 27 // susvapnasuptavatkeci-dicchanti parinirvRtim / tadayuktaM kriyAvattvA-tsukhAnuzayatastathA // 28 // zramaklamamadavyAdhi-madanebhyazca sambhavAt / mohotpattervipAkAcca, darzanaghnasya karmaNaH // 29 // loke tatsadRzo hyarthaH, kRtsne'pyanyo na vidyate / upamIyeta tadyena, tasmAnirupamaM sukham // 30 // liGgaprasiddheH praamaannyaa-dnumaanopmaanyoH| atyantaM cAprasiddhaM ta-dyatenAnupamaM smRtam // 31 // pratyakSaM tadbhagavatA-marhatAM taizca bhASitam / gRhyate'stItyataH prAjJai-rna cchadmasthaparIkSayA // 32 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shriitttvaarthaadhigmsuutraanni // prathamo'dhyAyaH / samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH / / 1 / / tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam // 2 // tannisargAdadhigamAd vA // 3 // jIvAjIvAtravabandhasaMvaranirAmokSAstattvam // 4 // nAmasthApanA dravyabhAvatastanyAsaH // 5 // pramANanathairadhigamaH // 6 // nirdezasvAmitvasAdhanAdhikaraNasthitividhAnataH // // satsaGkhyAkSetrasparzanakAlAntarabhAvAlpabahutvaizca // 8 // matizratAvadhimanaHparyAyakevalAni jJAnama // 9 // tata pramANe // 10 // Adye parokSam // 11 // pratyakSamanyat // 12 // matiH smRtiH saJjJA cintA'bhinibodha ityanarthAntaram // 13 // tadindriyAnindriyanimittam // 14 // avagrahehApAyadhAraNAH // 15 // bahu-bahuvidha-kSiprA'nizritA-'sandigdha (tAnuktA-dhruSANAM setarANAma // 16 // arthasya // 17 // vyaJjanasyAvagrahaH // 18 // na cAra
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ nindriyAbhyAm // 19 // zrutaM matipUrva dvayanekadvAdazabhedam // 20 // dvividho'vadhiH // 21 // bhavapratyayo nArakadevAnAm // 22 // yathoktanimittaHSaD vikalpaH zeSANAm // 23 // RjuvipulamatI manaHparyAyaH // 24 // vizuddhayapratipAtAbhyAM tadvizeSaH // 25 // vizuddhikSetrasvAmiviSayebhyo'vadhi-manaparyAyayoH // 26 // matizrutayonibandhaH sarvadravyepvasarvaparyAyeSu // 27 // rUpidhvavadheH // 28 // tadanantabhAge manaHparyAyasya // 29 // sarvadravyaparyAyeSu kevalasya // 30 // ekAdIni bhAjyAni yugapadekasminnAcaturyaH // 31 // matizrutA. vadhayo viparyayazca // 32 // sadasatoravizeSAd yahacchopalabdherunmattavat // 33 // naigamasamahavyavahArajasUtrazabdA nayAH // 34 // Adya-zabdau dvi-tribhedau // 35 // iti prathamo'dhyAyaH // 1 // dvitIyo'dhyAyaH a pazamika-kSAyikau bhAvau mizrazca jIvasya
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 'STAdazai-kaviMzati-tribhedA yathAkramam // 2 // samyakttavacAritre // 3 // jJAnadarzanadAnalAbhabhogopabhogavIryANi c||4|| jJAnAjJAnadarzanadAnAdilabdhayazcatuslitripaJcabhedAH (yathAkrama) samyaktvacAritrasaMyamAsaMyamazca // 5 // gatikaSAya-liGga-mithyAdarzanA-'jJAnA--'saMyatA--'siddhasva-lezyA-zvatu zcatu-scye-kai-kai-kai-ka-SaDbhedAH // 6 // jIvabhavyAbhavyatvAdIni ca // 7 // upayogo lakSaNam // 8 // sa dvividho'STacaturbhedaH // 9 // saMsAriNo muktAzca // 10 // samanaskAmanaskAH // 11 // saMsAriNatrasasthAvarAH // 12 // pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH // 13 // tejovAyU dvIndriyAdayazca trasAH // 14 // paJcendriyANi // 15 // dvividhAni // 16 // nirvRttyupakaraNe dravyendriyam // 17 // labbyupayogI bhAvendriyam // 18 // upayogaH sparzAdiSu // 19 // spaInarasanaghrANacakSazazrotrANi // 20 // sparzarasagandhavarNazabdAstepAmarthAH // 21 // zrutamanindriyasya // 22 // vAyvantAnAmekam // 23 // kRmipipIlikA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhramaramanuSyAdInAmekaikavRddhAni // 23 // sajinaH samanaskAH // 25 // vigrahagatau karmayogaH // 26 // anuzreNi gatiH // 27 // avigrahA jIvasya // 28 // vigrahavatI ca saMsAriNaH prAk caturthyaH // 29 // ekasamayo'vigrahaH // 30 // ekaM dvau vA'nAhArakaH // 31 // sammUcchenagarbhApapAtA janma // 32 // sacittazItasaMvRtAH setarA mizrAzcaikazastadyonayaH // 33 // jarAyvaNDapotajAnAM garbhaH // 34 // nArakadevAnAmupapAtaH // 35 // zeSANAM sammUrchanam // 36 // audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNAni zarIrANi // 37 // (teSAM) paraM paraM sUkSmama // 38 // pradezato'saGkhyeyaguNaM prAk taijasAta // 39 // anantaguNe pare // 40 // apratighAte // 41. // anAdisambandhe ca // 42 // : sarvasya // 44 // nirupabhogamantyam / 45 // garbhasammUrchanaja
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13: labdhipratyayaM ca // 48 // zubhaM vizuddhamavyAghAti cAhAraka caturdazapUrvadharasyaiva // 49 // nArakasammUrchino ka caramadehottamapurupAsaGkhyeyavarSAyuSo'napavAyuSaH // 52 // iti dvitIyo'dhyAyaH // 2 // tRtIyo'dhyAyaH / ratnazarkarAvAlukApaGkadhUmatamomahA tamaHprabhAbhUmayo ghanAmbuvAtAkAzapratiSThAH saptAdho'dhaH pRthutarAH taralezyApariNAmadehavedanAvikriyAH // 3 // parasparodIritaduHkhA. // 4 // sakliSTasurodIritaduHkhAzca prAka. caturthyAH // 5 // teSvekatri-sapta-daza-saptadaza - dvAviMzati - trayastriMzatsAgaropamAH sattvAnAM parA sthitiH // 6 // jambUdvIpalavaNAdayaH zubhanAmAno dvIpasamudrAH // 7 // // 8 // tanmadhye merunAbhivRtto yojanazatasahasra
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSkambho jambUdvIpaH // 9 // tatra bharatahaimavataharivideharamyaka hairaNyavatairAvatavarSAH kSetrANi // 10 // tadvibhAjinaH pUrvAparAyatA himavanmahAhimavatriSadhanIlarukmizikhariNo varSadharaparvatAH // 11 // dvirdhAtakIkhaNDe // 12 // puSkarArdhe ca // 13 // prAGmAnuSottarAnmanuSyAH // 14 // AryA mlizazca // 15 // bharatairAvata-videhAH karmabhUmayo'nyatra devakurUttarakurubhyaH // 16 // nRsthitI parApare tripalyopamAntarmahUrte // 17 // tiryagyonInAM ca // 18 // iti tRtIyo'dhyAyaH // 3 // caturtho'dhyAyaH devAzcaturnikAyAH // 1 // tRtIya pItalezyaH // 2 // dazASTapaJcadvAdazavikalpAH kalpopapannaparyantAH // 3 // indrasAmAnikatrAyastriMzapAriSadyAtmarakSalokapAlAnIkaprakIrNakAbhiyogyakilbiSikAcakazaH // 4 // trAyastriMzalokapAlavarjA vyantarajyotiSkAH // 5 // pUrvayoz2andrAH ||6||piitaa-tleshyaaH // 7 // kAyapravIcArA A aizAnAt // 8 // zeSAH mparzarUpazabdamanaHpravIcArA hasoIyoH // 9 // pare'prayIcArAH // 10 // bhavanavAsi
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ no'suranAgavidyutsuparNAgnivAtastanitodadhidvIpadikumArAH // 11 // vyatarAH kinnarakimpuruSamahoragagAndharvayakSarAkSasabhUtapizAcAH // 12 // jyotiSkAH sUryAzcandramaso grahanakSatraprakIrNatArakAzca // 13 // merupradakSiNA nityagatayo nRloke // 14 // tatkRtaH kAlavibhAgaH // 15 // bhirvsthitaaH||16|| vaimAnikAH // 17 // kalpopapannAH kalpAtItAzca // 18 // uparyupari // 19 // saudharmezAnasAnatkumAramAhendrabrahmalokalAntakamahAzukrasahasrAreSvAnataprANatayorAraNAcyutayornavasu graiveyakeSa vijayavaijayantajayantAparAjiteSa sarvArthasiddha ca // 20 // sthitiprabhAvasukhadyutilezyAvizuddhIndriyAvadhiviSayato'dhikAH // 21 // gatizarIraparigrahAbhimAnato hInAH // 22 // pIta-padma-zuklalezyA dvi-tri-zeSeSu // 23 // prAga aveyakebhyaH kalpAH // 24 // brahmalokAlayA lokAntikAH // 25 // sArasvatAdityavahanyaruNagardatoyatuSitAvyAbAdhamaruto'riSThA zva // 26 // vijayAdiSu dvicaramAH // 27 // aupapAti
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamanuSyebhyaH zeSAstiryagayonayaH // 28 // sthitiH // 29 // bhavaneSu dakSiNArdhAdhipatInAMpalyopamamadhyardham // 30 // zeSANAM pAdone // 3 // asurendrayoH sAgaropamamadhikaM ca // 32 // saudharmAdiSu yathAkramam // 33 // sAgaropame // 34 // adhike ca // 35 // sapta sAnatkumAre // 36 // vizeSatrisaptadazaikAdazatrayodazapaJcadazabhiradhikAni ca // 37 // AraNAcyutAdU mekaikena navasu graiveyakeSu vijayAdiSu sarvArthasiddhe ca // 38 // aparA palyopamamadhikaM ca // 39 // sAgaropame // 40 // adhike ca // 41 // pAtaH parataH pUrvA pUrvA'nantarA // 42 // nArakANAM ca dvitIyAdiSu / / 43 / / daza varSasahasrANi prathAyAm // 44 // bhavaneSu ca // 45 // vyantarANAM ca // 46 // parA palyopamama // 47 // jyotiSkANAmadhikam // 48 // grahANAmekama // 49 // nakSatrANAmardham // 50 // tArakANAM caturbhAgaH // 51 // adhanyA tvaSTabhAgaH // 52 // caturbhAgaH zeSANAm // 52 // iti caturtho'dhyAyaH // 4 // ..
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamo'dhyAyaH / // 5 // ajIvakAyA dharmAdharmAkAzapudgalAH // 1 // dravyANi jIvAzca // 2 // nityAvasthitAnyarUpINi // 3 // rUpiNaH pudgalAH // 4 // A''kAzAdekadradhyANi // 5 // niSkriyANi ca // 6 // asaGkhyeyAH pradezA dharmAdharmayoH // 7 // jIvasya ca // 8 // AkAzasyAnantAH // 9 // sakhyeyAsaGkhyeyAzca pudgalAnAm // 10 // nANoH // 11 // lokAkAze'vagAhaH // 12 // dharmAdharmayoH kRtsne // 13 // ekapradezAdiSu bhAjyaH pudgalAnAm // 14 // asaGkhyeyabhAgAdiSu jIvAnAm // 15 / / pradezasaMhAravisargAbhyAM pradIpavat ||16||gtisthityupgrho dharmAdharmayorupakAraH // 17 // AkAzasyAvagAhaH // 18 // zarIravAGmanaHprANApAnAH pudgalAnAm // 19 // sukhaduHkhajIvitamaraNopagrahAzca // 20 // parasparopagraho jIvAnAm // 21 // vartanA pariNAmaH kriyA paratvAparatve ca kAlasya // 22 // sparzarasa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ gandhavarNavantaH pudgalAH // 23 // zabdabandhasaumyasthaulyasaMsthAnabhedatamazchAyA''tapodyotavantazca // 24 // aNavaH skandhAzca // 25 // saGghAtabhedebhya utpadyante // 26 // bhedAdaNuH // 27 // bhedasaGghAtAbhyAM cAkSuSAH // 28 // utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat // 29 // tadbhAvAvyayaM nityam // 30 // arpitAnarpitasiddheH // 31 // snigdharUkSatvAd bandhaH // 32 // na jaghanyaguNAnAm // 33 // guNasAmye sahazAnAm // 34 // . dvayadhikAdiguNAnAM tu // 35 // bandhe samAdhiko pAriNAmikau // 36 // guNaparyAyavad dravyama // 37 // kAlazcetyeke // 38 // so'nantasamayaH // 39 // dravyAzrayA nirgaNA guNAH // 40 // tadbhAvaH pariNAmaH // 41 // anAdirAdimAMzca // 42 // rUpiSvAdimAn // 43 // yogopayogI jIveSu // 44 // iti paJcamo'dhyAyaH // 5 // SaSTho'dhyAyaH / / 6 / / kAyavAGmanaHkarma yogaH // 1 // ma AtravaH // 2 // zubhaH puNyasya // 3 // azubhaH
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApasya // 4 // sakaSAyAkaSAyayoH sAmparAyikApathayoH // 5 // avrata- kaSAye-ndriya-kriyAH paJca. tIvramandajJAtAjJAtabhAtravIryAdhikaraNavizeSebhyastadvizeSaH // 7 // adhikaraNaM jIvAjIvAH // 8 // AdhaM saMrambhasamArambhArambhayogakRtakAritAnumatakaSAyavizepaitrinistrizcatuzcaikazaH // 1 // nirvartanAnikSepa tatpradoSanihnavamAtsaryAntarAyAsAdanopaghAtA jJAnadarzanAvaraNayoH // 11 // daHkhazokatApAkrandanavadhaparidevanAnyAtmaparobhayasthAnyasadvedyasya // 12 // bhUtavratyanukampA dAnaM sarAgasaMyamAdi yogaH zAntiH zaucamiti sadvedyasya // 13 // kevalizrutasaGghadharma tIvrAtmapariNAmazcAritramohasya // 15 // bahvArambhaparigrahatvaM ca nAravasyAyuSaH // 16 // mAyA taiyagyonasya / / 17 / / alpArambhaparigrahatvaM svabhAvamArdavArjavaM ca mAnuSasya // 18 // niHzIlanatatvaM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca sarveSAm // 19 // sarAgasaMyamasaMyamAsaMyamAkAmanirjarAbAlatapAMsi devasya // 20 // yogavakratA visaMvAdanaM cAzubhasya nAmnaH // 21 // viparItaM zubhasya // 22 // darzanavizaddhivinayasampannatA zIlavrateSvanaticAro'bhIkSNaM jJAnopayogasaMvegau zakti cAryabahuzrutapravacanabhaktirAvazya-kAparihANirmArgaprabhAvanA pravacanavatsalatvamiti tIrthakRttvasya // 23 // parAtmanindAprazaMse sadasadguNAcchAdanodbhAvane ca cottarasya // 25 // vighnakaraNamantarAyasya // 23 // // iti SaSTho'dhyAyaH // 6 // saptamo'dhyAyaH hiMsA'nRtasteyAbrahmaparigrahebhyo virativratam bhAvanAH paJca paJca // 3 // hiMsAdiSvihAmutra cApAyAvadyadarzanam // 4 // duHkhameva vA // 5 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ maitrI-pramoda-kAruNya-mAdhyasthyAni sattva-guNAdhikaklizyamAnA-'vineyeSu // 6 // jagatkAyasvabhAvau ca saMvegavairAgyArtham // 7 // pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA // 8 // asadabhidhAnamanRtam // 9 // adattAdAnaM steyam // 10 // maithunamabrahma // 11 // mUcho parigrahaH // 12 // niHzalyo vratI // 13 // agAryanagArazca // 14 // aNuvrato'gArI // 15 // digdezAnarthadaNDaviratisAmAyikapauSadhopavAsopabhogaparibhogAtithisaMvibhAgavatasampannazca // 16 // mAraNAntikI saMlekhanAM joSitA // 17 // zaGkA''kAlAvicikitsA'nyadRSTiprazaMsAsaMstavAH samyagdRSTeraticArAH // 18 // vratazIleSu paJca paJca yathAkramam / / 19 // bandhavadhacchavicchedAtibhArAropaNAnapAnanirodhAH // 20 / / mithyopadezarahasyAbhyAkhyAnakUTalekhakriyAnyAsApahArasAkAramantrabhedAH // 21 // stenaprayogatadAhRtAdAnaviruddharAjyAtikramahInAdhikamAnonmAnapratirupakavyavahArAH // 22 // paravivAhakaraNetvaraparigRhItA'parigRhItAgamanA'na
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ GgakrIDAtIvrakAmAbhinivezAH // 23 // kSetravAstuhiraNyasuvarNadhanadhAnyadAsIdAsakuSyapramANAtikramAH // 24 / U dhastiryagavyatikramakSetravRddhismRtyantardhAnAni // 25 // AnayanapreSyaprayogazabdarUpAnupAtapudgalakSepAH // 26 // kandarpakautkucyamaukharyA duSpraNidhAnA'nAdarasmRtyanupasthApanAni // 28 // apratyavekSitApramArjitotsargAdAnanikSepasaMstAropakramaNAnAdarasmRtyanupasthApanAni // 29 // sacittasambaddhasamizrAbhiSavaduSpakkAhArAH // 30 // sacittanikSepapidhAnaparavyapadeza maatsrykaalaatikrmaaH||31|| jIvitamaraNAzaMsAmitrAnurAgasukhAnubandhanidAnakaraNAni // 32 // anugrahArthaM svasyAtisargo dAnam // 33 // vidhidravyadAtRpAtravizeSAt tadvizeSaH // 34 // // iti saptamo'dhyAyaH // 7 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-8 // 8 // mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bndhhetvH||1|| sakaSAyatvAnjIvaH karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte // 2 // sa bandhaH // 3 // prakRtisthityanubhAvapradezAstadvidhayaH // 4 // Adyo jJAnadarzanAvaraNavedanIyamohanIyAyuSkanAmagotrAntarAyAH // 5 // pazcanavadvayaSTAviMzaticaturdvicatvAriMzadvipaJcabhedA ya dhikevalAnA nidrAnidrAnidrApracalApracalApracalA. styAnagRddhivedanIyAni ca // 8 // sadasavedye // 9 // darzanacAritramohanIyakaSAyanokaSAyavedanIyAkhyAstridviSoDazanavabhedAH samyattavamithyAtvatadubhayAni kaSAyanokaSAyAvanantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnA haasyrtyrtishokmyjugupsaastriipuNnpuNskvedaaH||10|| nArakatairyagyonamAnuSadaivAni // 11 // gatijAtizarIrAGgopAGganirmANabandhanasaGghAtasaMsthAnasaMhananasparzarasa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 gandhavarNAnupUrvyagurulaghUpaghAtaparAghAtAtapodyotocchvAsa vihAyogatayaH pratyekazarIratrasasubhagasusvarazubhasUkSmaparyAptasthirAdeyayazAMsi setarANi tIrthakRttvaM ca // 12 // uccainIcaizca // 13 // dAnAdInAm // 14 // AditastisRNAmantarAyasya ca triMzatasAgaropamakoTAkoTayaH parA sthitiH // 15 // saptatimohanIyasya // 16 // nAmagotrayoviMzatiH // 17 // trayastriMzat sAgaropamANyAyuSkasya // 18 // aparA dvAdazamuhUrtA vedanIyasya // 19 // nAmagotrayoraSTau // 20 // zeSANAmantarmuhUrtam // 21 // vipAko'nubhAvaH // 22 // sa yathAnAma ( yathoktAnAm ) // 23 // tatazca nirjarA // 24 // nAmapratyayAH sarvato yogavizeSAtsUkSmaikakSetrAvagADhasthitAH sarvAtmapradezeSvanantAnantapradezAH // 25 // sadvedyasamyaktvahAsyaratipuruSavedazubhAyurnAmagotrANi puNyam // 26 // // ityaSThamodhyAyaH //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-9 // 9 // AstravanirodhaH saMvaraH // 1 // sa guptisamitidharmAnuprekSAparISahajayacAritraiH // 2 // tapasA nirjarA ca // 3 // samyagayoganigraho samitayaH // 5 // uttamaH kSamAmArdavArjavazaucasatyasaMyamataparatyAgAkizcanyabrahmacaryANi dharmaH // 6 // // 6 // anityAzaraNasaMsArakatvAnyatvAzucitvAsravasaMvaranirjarAlokabodhidurlabhadharmasvAkhyAtatattvAnucintanamanuprekSAH // 7 // mArgAcyavananirjarAtheM pariSoDhavyAH parISahAH // 8 // kSatpipAsAzItoSNadaMzamazakanAranyAratistrIcaryAniSadyAzayyA''krozavadhayAcanAlAbharogatRNasparzamalasatkArapuraskAraprajJA' rAgayozcaturdaza // 10 // ekAdaza jine // 11 // bAdarasamparAye sarve // 12 // jJAnAvaraNe prajJA'jJAne // 13 // darzanamohAntarAyayoradarzanAlAbhau // 14 // cAritramohe nAganyAratistrIniSadyA''krozayAcanAsa
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ skArapuraskArAH // 15 // vedanIye zeSAH // 16 // ekAdayo bhAjyA yugapadekonaviMzateH // 17 // sAmAyikacchedopasthApyaparihAravizuddhisUkSmasamparAyayathAkhyAtAni cAritram // 18 // anazanAvamau. daryavRttiparisaGkhyAnarasaparityAgaviviktazayyAsanakAyaklezA bAhyaM tapaH // 19 // prAyazcittavinayavaiyAvRttyasvAdhyAyavyutsargadhyAnAnyuttaram // 20 // AlocanapratikramaNatadubhayavivekavyutsargatapa chedaparihAropasthApanAni // 22 // jJAnadarzanacAritropa nagaNakulasaGghasAdhusamanojJAnA // 24 // vAcanApRcchanA'nuprekSA''mnAyadharmopadezAH // 25 // bAhyA'bhyantaropadhyoH // 26 // uttamasaMhananasya * // 28 // ArauidradharmazuklAni // 29 // pare mokSahetU // 30 // ArtamamanojJAnAM samprayoge tadviprayogAya smRtisamanbAhAraH // 31 // vedanAyAzca
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 32 // viparItaM manojJAnAm // 33 // nidAnaM ca // 34 // tadaviratadezaviratapramattasaMyatAnAm // 35 // hiMsA'nRtasteyaviSayasaMrakSaNebhyo raudramavirata-dezaviratayoH // 36 // AjJA'pAyavidhAkasaMsthAnavicayAya dharma (i) mapramattasaMyatasya // 37 // upazAntakSINakaSAyayozca // 38 // zukle cAdye (pUrvavidaH) // 39 // pare kevalinaH // 40 // pRtha tvaikatvavitarkasUkSmakriyA'pratipAtivyuparatakriyA' nivRttIni // 41 // tat tryekakAyayogAyogAnAm // 42 // ekAzraye savitarke pUrve // 43 // avicAra dvitIyam // 44 // vitarkaH zrutam // 45 // vicAge'rthavyaJjanayogasaGkrAntiH // 46 // samyagdRSTizrAvakaviratAnantaviyojakadarzanamohakSapakopazamakopazAntamohakSapakakSINamoha jinAH krmsho'sNkhyeygunnnijeraaH||47||pulaakbkushkushiilnigrnthsnaatkaa nirgranthAH // 48 // saMyamazratapratisevanAtIrthaliGgalezyopapAtasthAnavikalpataH sAdhyAH // 49 // iti navamo'dhyAyaH // 9 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 dazamo'dhyAya kRtsnakarmakSayo mokSaH // 3 // aupamikAdibhavyatvAbhAvAccAnyatra kevalasamyaktvajJAnadarzanasiddhatvebhyaH // 4 // tadanantaramUvaM gacchatyAlokAntAt // 5 // pUrvaprayogAdasaGgatvAd bandhacchedAt tathAgatipariNAmAca tadgatiH // 6 // kSetrakAlagatiliGgatIrthacAritrapratyekabuddhabodhitajJAnAvagAhanA tarasaMkhyA'lpabahutvataH sAdhyAH // 7 // ||iti dazamo'dhyAyaH // 10 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | tavAdhigamamAMthaarat | ( bhadraMkarodayAkhyabhASArthasahitAH) samyagdarzanazuddha, yo jJAnaM viratimeva cApnoti / duHkhanimittamapIdaM, tena sulabdhaM bhavati janma // 1 // je jIva samyagadarzanathI pavitra (samya darzana vinA mithyAtvanA kAraNe jJAna ne cAritra samyagrajJAna ne samyagracAritrana kahevAya mATe) jJAna ne cAritrane prApta kare che, tene duHkha nimitte paNa thayele ne duHkhanuM nimitta A janma saphaLa hoya che. (duHkhanuM nimitta hovAthI karma duHkha kahevAya che ane karmane nimitte janma hoya che tathA janma karma kalezane hetu che eTale janma duHkha nimitta kahevAya che. temAM je samyakatva sAthe jJAna ne cAritranI prApti thAya to zAzvata sukhanA dvArabhUta hovAthI te janma saphaLa kahevAya.)
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmani kamaleza-ranubaddhe'smiMstathA prayatitavyam / karmaklezAbhAvo, yathA bhavatyeSa paramArthaH // 2 / / janma, karma (jJAnAvaraNAdi) ane kaleza (kaidhAdikaSASa) nI sAthe guMthAyele che. (janmathI karma, karmathI kaleza ane kalezathI janma Ama traNenI paraMparA cAlatI ja rahe che) tethI A manuSyabhavamAM tevA (samyagadarzana, jJAna, cAritranA lAbha sAthe tapa, saMyama vagere) yatna karavA joIe, jethI karma ane tenAthI thatA kalezane abhAva thAya. (ane A benA abhAvathI janmane abhAva ApoApa thAya ja) Aja paramArtha che. (janmanuM pratyeAjana che.) paramArthAlAbhe vA, doSeSvArambhakasvabhAveSu / kuzalAnubandhameva, syAdanavadyaM yathA karma // 3 // je (azaktithI) upara kahyA mujabane paramArtha prApta na thaI zake, te AvI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitimAM karmabaMdhanA kAraNabhUta -pravRttio raheja, mATe e prayatna (deza virati rupa) te karavuM joIe, ke jethI karma puNyAnubadhI ne zubha thAya. karmAhitamiha cAmutra, cAdhamatamo naraH samArabhate / iha phalamevatvadhamo, vimdhymstuubhyphlaarthm||4|| adhamatama (adhamAdhama = prathama svabhAva) manuSya? A lekamAM ne paralokamAM ahita= duHkhadAyaka karmo ja karate heya che jethI ubhayalekamAM ahita ja hoya che. adhama=bIjI prakRtine manuSya? A bhavamAM ja ISTa phaLa maLe tevA karmo kare che (eTale ke aihika svArtha siddha thAya che.) ne vimadhyama-trIjI prakRtine (adhame nahI ke madhyame nahI e) manuSya ? ubhayalekamAM ISTa phaLa mATe prayatna kare che. (eTale tevA karmo kare che ke jethI ubhayalekamAM ISTa phaLa meLave che.)
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ paralokahitAyaiva, pravartate madhyamaH kriyAsu sdaa| mokSAyaiva tu ghaTate, viziSTamatiruttamaH purussH||5|| madhyama=cethI prakRtine manuSya ? paralekanA anityatA, duHkhanimittatA Adi jANune tapa, saMyamamAM nirata zubhamativAle uttama= pAMcamI prakRtine puruSa? mezane mATe ja kriyA kare che. yastu kRtArtho'pyuttamamavApya dharma parebhya upadizati nityaM sa uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama eva // 6 // je uttama dharmane pAmI tei kRtArtha jene bIjI koI paNa IcchA ke prajana nathI sarva prayajana siddha thavAthI nispRhI) che. upadeza Ape che. (svArthavaza bIjAne upadeza ApanArA ghaNA hoya che paNa svArtha vinA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLa popakAra mATe ja uttama dharmane upadeza heya che, tethI te uttama (mokSa mATe yatna karatA. ane bIjA paNa uttama gaNAtAM) karatA paNa uttama, uttaramachaThThA svabhAvanA puruSa che.(kema ke te pite kRtArtha che ane bIjA paNa kRtArtha thAya te uttama dharmopadeza Ave che) tethI te haMmezAM pUjemAM zreSTha che. (kema ke pUjya gaNatAM evA bIjAe pate kRtArtha hetA nathI, athavA nisvArtha upadeza ApavAvALA detA nathI.) tasmAdarhati pUjA-mahannevottamottamo loke / devarSinarendrebhyaH, pUjyebhyo'pyanyasattvAnAm // 7 // tethI (pate kRtArtha hovA chatAM ya upadeza ApatA hevAthI) ahaMtu (jinezvara) ja lekane viSe uttamottama che, tethI teja bIjAone pUjya evA deva, RSi ane rAjAo ane
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA IndranI apekSAe paNa (savizeSa) pUjanIya che. abhyarcanAdarhatAM, manaHprasAdastataH samAdhizca / tasmAdapi niHzreyasa mato hi tatpUjanaM nyaayym||8|| ahetunA pUjana (stuti, vaMdana Adi) thI manavRtti nirmaLa thAya che. ane manavRttinI zuddhithI mananI ekAgratA prApta thAya che. tathA mana ekAgra thavAthI mukitanI prApti thAya che. mATe te (ahaMta) nuM pUjana ja ucita che. (bIjAnA pUjanathI A lAbha maLI zake nahI.) tIrthapravartanaphalaM, yatproktaM karma tiirthkrnaam| tasyodayAtkRtArtho'pyahastIrthaM pravartayati // 9 // (pravRtti prayajana vaza karAya che. ahaMtu te kRtArtha che. tethI temanI pravRttinuM upadezAdikanuM kaI kAraNa nathI ema kahevuM khabara nathI. kemake ) tIrthaMkaranAmakarma je kahevAyuM che. tenuM "tIrthanuM pravartana karavuM" te phaLa che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ te tIrthakara nAma karmane udaya hevAthI kRtArtha hovA chatAM paNa ahaMndu tIrthane pravartAve che. mukitamArgane upadeza Ape che. (karma phaLa ApavAmAM keInI paNa apekSA rAkhatuM nathI karma phaLanuM kevaLa karma kAraNa che tene udaya thAya te phaLa bhogavavuM paDe che.) tatsvAbhAvyAdeva, prakAzayati bhAskaro yathA lokam tIrthapravartanAya, pravartate tIrthakara evam // 10 // (jo ke kRtArtha hovA chatAM ya pravRtti kare che. tevuM kaI paNa dRSTAnta nathI tathApi sUryane sAmAnyataH daSTAnta kahI zakAya jemake) saMsArane prakAzita karavAmAM sUryane pitAne kaI svArtha nathI. tene prakAza karavAne svabhAva che. tethI te tema kare che. tevI ja rIte tIrthane pravartAvAmAM tIrthakarane pitAne kaI svArtha nathI kemake te kRtArtha che tathApi tIrthakara nAma karma zeSa hovAthI teo tIrtha
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravartana svabhAvavAlA che. mATe prayajana vinA paNa tIrthanI pravRtti kare che. (svAbhAvika pravRttine prajananI apekSA hotI nathI. anyathA te svAbhAvika pravRtti ja na kahevAya) yaH zubhakarmAsevana-bhAvitabhAvo bhaveSvanekeSu / jajJe jJAtevAkuSa, siddhArthanarendrakuladIpaH // 11 // granthakAra tIrthakaranI pravRtti tIrtha prarvatana mATe ja hoya che te pratipAdana karI piote jene tIrthamAM zAstra racavAne Icche che. te carama tIrthakara zrI mahAvIra svAmInuM janmathI ja varNana AraMbhe che. anekabhamAM zubha kriyAonA satata abhyAsathI nirmaLa mane vRttivALA tathA dIpaka jema gharane prakAzita kare che, tema zrI siddhArtha rAjAnA kulane prakAzita karanAra athavA zrI siddhArtha rAjAnA putrarUpe adabhUta prakAzarUpa, evA je (zrI mahAvIra svAmI) jJAtekSavAku kulamAM janma pAmyA,
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaiH pUrvAdhigatai-rapratipatitairmatizrutAvadhibhiH / tribhirapi zuddharyuktaH, shaitydyutikntibhirivenduH|| ane jeo, jema zItalatA, prakAza ane kAti A traNa guNothI yukata thayele candra udaya pAme che. athavA eka kSetrathI bIjA kSetramAM jAya che tema pUrvabhavamAM ja prApta thayelA apratipAti ane zuddha (kSAyika samyakatvapUrvaka hevAthI) mati, kRta ane avadhinAmavAlA traNe jJAnethI yukta jamyA hatA. zubhasArasattvasaMhana-navIryamAhAtmyarUpaguNayuktaH / jagati mahAvIra iti, tridshairgnntHkRtaabhikhyH||13|| tathA jee zubha, sthira ane daDha evA sattva, saMghayaNa, vIrya, mahimA ane kalAnipuNatA 5 ane dAkSiNya Adi guNothI yukta hatA. tathA dee guNanA anusAre (mahAna vIra hevAthI) jemanuM "mahAvIra" ema nAma karAyuM hatuM,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayameva buddhatattvaH, sattvahitAbhyudyatAcalitasattvaH abhinanditazubhasattvaH, senttrailokaantik devaiH // 14 // (ahiM sattva hita eTale tIrthapravartana. te mATe lekAMtika devanI prA dIkSA lIdhI. bhayaMkara upasargomAM paNa calAyamAna na thayA. eTale bhagavAnanuM AtmavIrya ajeya hatuM mATe lekAMtika tathA IndrAdika devee teonA sattva = zubhabhAvanA tathA AtmavIyanI je prazaMsA karI hatI e bhagavAnanA caritranuM sUcana A zlekathI thAya che) ke ane jeoe svayaM (gurUnA upadeza vinA ja) tattvajJAnane prApta karyuM hatuM. tathA jeo prANiyenA hitane mATe tatpara ane sthira AtmavIryavAlA hatA. tethI ja jemanI te zubhabhAvanA ne AtmavIryanI Indrasahita lokAMtika de paNa prazaMsA karatA hatA,
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmajarAmaraNAta, jagadazaraNamabhisamIkSya nitAram | sphItamapahAya rAjyaM, zamAya dhImAnpravabAja // 15 // janma, jarA ane maraNathI grasta ne azaraNa (jyAM kaI rakSaka nathI evuM) hevAthI A jagata sAra rahita (sukha rahita) che. ema jJAnadaSTithI joIne zubhamatithI saMpanna evA jeo (mahAvIra svAmI) e vizAla ane niSkaTaka rAjyane paNa choDIne muktine mATe pravajyA grahaNa karI hatI. pratipadyAzubhazamanaM, niHzreyasasAdhakaM zramaNaliGgam / kRtasAmAyikakarmA,vratAni vidhinA smaaropy||16|| azubhakarmanA nAzaka, muktinA kAraNabhUta zramaNaliMga luMcita keza, devadraSyavazva Adine dhAraNa karI sAmAyika uccarI vidhie vratane aMgIkAra karIne. samyaktvajJAnacAri-trasaMvaratapaHsamAdhibalayuktaH / mohAdIni nihatyA-zubhAni catvAri krmaanni||17||
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane samyakatva, jJAna, cAritra, saMvara-ta5 ane samAdhinA utkarSavAlA evA jeoe meha vagere cAra (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karIne. kevalamadhigamya vibhuH, svayameva jJAnadarzanamanantam / lokahitAya kRtArtho-'pi dezayAmAsa tIrthamidam // 18 // pitAnI zakitathI ja anantajJAna darzanarUpa (kevalajJAna kevaladarzana) kevaLane pAmI sarvajJa evA zrI mahAvIrasvAmIe kRtArtha havA chatAM paNa lekanA upakAra mATe A (pravartamAna) tIrtha (pravacana) nI dezanA ApI hatI. dvividhamanekadvAdazavidha mahAviSayamamitaga mayuktam / mayau |
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ asarvaparyAya evA sarvadravyarUpa mahAna viSayavAle ane asaMkhya nathI vyApta che tIrtha (zrata) aMgabAhyA ane aMgapraviSTa bhedathI be bhedavALuM jemAM aMgabAhyA sAmAyika vagere aneka bhedavALuM che. ne aMgapraviSTa AcArAMgAdi bhedathI bAra bhede che. te tIrtha (zruta) saMsArarUpI samudra pAra karAvavAmAM ane dukhane nAza karavAmAM samartha che. (jene jANune jIvanA duHkhe ane karmo nAza pAme che tethI jIvamukita meLave che.) granthArthavacanapaTubhiH, prayatnavadbhirapi vAiimarnig I jema sarva teje (maNi, dIpa vagere) maLIne paNa sUryane abhibhUta karI zaktA nathI, tema granthanA abhyAsI, padArthonA jANakAra, tathA vakRtva zaktisaMpanna ane
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyanA prayogomAM kuzala evA paratIrthika vaDe prayatna karIne paNa jene abhibhava thaI zakate nathI tevA tIrtha (zruta) nI jeoe dezanA ApI hatI. kRtvA trikaraNazuddhaM, tasmai paramarSaye namaskAram / pUjyatamAya bhagavate, vIrAya vilInamohAya // 21 // saMsAranA bIjabhUta meha vagerethI rahita pUjyatama paramarSi te bhagavAna mahAvIrane huM (granthakAra umAsvAti vAcaka) mana, vacana ne kAyAnI zuddhipUrvaka namaskAra karIne tattvArthAdhigamAkhyaM, bahvartha saGgrahaM laghugrantham / vakSyAmi ziSyahitamima-mahadvacanaikadezasya // 22 // ahaMdu vacana (dvAdazAMga gaNipiTaka) nA ekadeza (dravyAnuyega) nA saMgraharUpa ziSyane upakAraka tathA vizAla (saptatattvanA nirNayarUpa) arthavAlA (sAta tattvarUpa arthonuM jJAna jenAthI thAya ke jemAM thAya evA yathA nAma tathA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavAlA) tattvArthAdhigama nAmanA laghugranthane DIza. mahato'timahAviSaya-sya durgamagranthabhASyapArasya / kaH zaktaH pratyAsaM, jinavacanamahodadheH kartum // 23 // ( 5) jinapravacana mahAsAgara tulya cha. te (asa yAtanaya tenA viSaya hovAthI) sarvAdhika viSayavAle che. tenA grantha ane bhASyane pAra pAma duHsAdhya che. AvA jinapravacanane saMkSepa karavAne kaNa zaktimAna che? (tene saMkSepa karI zake tevI zakitavALe / nathI.) zirasA giriM bibhitse-duzcikSipseJca sakSitiM doAm / pratitIpecca samudra, mitseca punaH kuzAgreNa // 24 // vyomnIndu cikramiSe-nmerugiriM pANinA cikampayiSet / gatyA'nilaM jigISe-caramasamudraM pipAseJca // 25 // khadyotakaprabhAbhiH, so'bhibubhUSecca bhAskaraM mohAt / yo'timahAgranthArthaM, jinavacanaM saJjighRkSeta // 26 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ je koI atyanta vizAla granthavALA ane atyanta adhika padArthonA pratipAdana karanAra evA jina pravacanane saMgraha karavAne IcchI zake te te parvatane mastakavaDe bhedavA IcchI zake, ane hAthethI pRthvIne uMcakavAne IcchI zake, samudrane taravA IrachI zake, ane valI te samudrane (pANInA pramANane jANavA) kuzAgra vaDe mApavA IcchI zake, AkAzamAM candra para AkramaNa karavA IchI zake, potAnI gati vaDe pavanane jitavA IcchI zake, svayaMbhUramaNa samudrane pI javAne IcchI zake ane te ajJAnathI AgIyAnA prakAza vaDe sUryane parAbhava karavAne IrachI zake. (jema mastaka vagerethI parvata AdinuM bhedana vagere karavA keI I che paNa nahI te tema karavAnI vAta paNa kema kare? tema jina pravacanane saMgraha
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI IcchI paNa zaktA nathI tethI tenA eka dezanA ja saMgraharUpa "tavAryAdhigama" nAmane laghugrantha kahIza). ekamapi tu jinavacanA-dyasmAnirvAhakaM padaM bhavati / zrUyante cAnantAH sAmAyikamAtrapadasiddhAH // 27 // jina pravacanamAMthI eka paNa pada (samyaga grahaNa ane abhyAsa dvArA uttarottara jJAnavardhaka hevAthI) mukti ApanAra thAya che. kemake sAmAyika padamAtranuM bhAvapUrvaka grahaNa ane abhyAsathI ananta siddho thayAnuM pravacanamAM kahyuM che. tasmAttatprAmANyAta, samAsato vyAsatazca vinavacam | zreya iti nirvicAraM, grAhya dhArya ca vAcyaM ca // 28 // tethI (jinavacanomAMthI eka paNa pada mukita ApavAmAM samartha hovAthI) ane Agama (sAmAyika pada mAtrathI ananta siddha
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayA che tevA Agama) pramANa hovAthI "jinavacana ja kalyANakAraka che" ema niHzaMka rIte vicArIne saMkSepathI athavA vistArathI (zakita mujaba) jinavacananuM (adhyayana ane zravaNathI) grahaNa karavuM joIe, (manana vagerethI) dhAraNa karavuM joIe. (artha vicAraNAdi pUrvaka) vAMcana karavuM joIe. na bhavati dharmaHzrotuH, sarvasyaikAntato hitazravaNAt / bruvato'nugrahabuddhayA, vaktustvekAntato bhavati // 29 // (grahaNa vagerethI vAMcana utkRSTa che kemake) hitakAraka evA zAstronA zravaNathI sarva zrotAene dharma thAya che ja e ekAnta nathI (kemake zrotAnI bhAvanA upara tene AdhAra che zubha bhAvanA hoya te dharma thAya ja, bhAvanA zubha na hoya te dharma thAya nahI) paNa anugraha buddhithI (zrotAone pratibodha thAe, evI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhabuddhithI) vAMcana ApanAra vakatAne te dharma thAya che ja (mATe vAMcana utkRSTa che. ) zramamavicintyAtmagataM, tasmAccheyaH sadopadeSTavyam AtmAnaM ca paraM ca hi, hitopadeSTAnugRhNAti // 30 // tethI (vAcanA ApanArane ekAntataH dharma hovAthI) vAcanAthI thanArA pitAnA zramane vicAryA ke gaNakAryA sivAya zreya (hita) ne upadeza haMmezAM Apa joIe. hitane upadeza ApanAra pitAne ane para-(zrotA)ne banene anugrahIta kare che (zrotA hita sAMbhaLIne pApathI nivRtta thAya che ane dharma viSe pravRtti Adare che, tethI zrotA kalyANabhAgI thAya che. AvI rIte zrotAonA anugraha thAya che ane zrotAnI tevI pravRttimAM vaktA nimitta thAya che. tethI vakatA paNa kalyANabhAgI thAya che A rIte vakatA hitepadezathI pitAne anugrahIta kare che.)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ narte ca mokSamArgA-dvitopadezo'sti jagati kRtsne'smin / tasmAtparamidameve-ti mokSamArga pravakSyAmi // 31 // ane A samagra jagatamAM mokSamArganA upadeza sivAya bIje kaI hita upadeza nathI. tethI A (mekSamAgane upadeza) ja sarvazreSTha che. ema nizcaya karIne mekSamArganuM kathana karIza. iti bhadraGkarodayAkhyabhASArthasahitA vAcakazrIumAsvAti viracitAH saMbaMdhakArikAH samAptAH
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvadhara-umAsvAtiviracitaM shriitttvaarthaadhigmsuutrm| paMnyAsa zrI zubhaMkara bijayakRta-bhadraGkarodayAkhya bhASArtha sahitam samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH // 1 // samyagadarzana, samyajJAna ane samyaka cAritra A samasta, pratyeka nahI kintu eka jIvamAM eka sAthe rahelAM traNe mekSano mArga che. tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam // 2 // tatvarUpa je padArtho, temAM eTale "Ama ja che" ema vizvAsapUrvaka mAnAvuM te samyagdarzana kahevAya che. tannidhirAmAsvA 2 | te samyagdarzana svabhAvathI (bAhya kimita vinA) ane bAhya nimitta burU AdinA upadeza AdithI thAya che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvAjIvAsravabandhasaMvaranirjarAmokSAstattvam // 4 // jIva, ajIva, Azrava, bandha, saMvara, nirjarA, ne mekSa (sAta) tattva che. nAmasthApanA dravyabhAvatastanyAsaH // 5 // jIvAdi tatvanA arthane nAma, sthApanA dravya ne bhAva e cArarUpe vistAra kare te nyAsa che. (jemake -A cAra nikSepa kahevAya che. e nikSepa AvI rIte karAya che. Indra nAmanI kaI vyakita te nAma Indra. mukhya vastunA abhAve tenA pratinidhi tarIke kapelI vastu te sthApanA jemake-sthApanAcArya, pratimA ItyAdi. bhaviSyamAM je jIva Indra thavAne hoya te jIva dravya Indra kahevAya. ne je kharekhara Indra hoya te bhAva Indra. A pramANe cAra nikSepAnA bIjA paNa daSTAnta jANavA. pramANanavaidhAmaH | 6 |
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANa ne nayathI pUrvokata cAra prakAre pratipAdita tattvanuM jJAna thAya che. nirdezasvAmitvasAdhanAdhikaraNasthitividhAnataH // 7 // satsaGkhyAkSetrasparzanakAlAntarabhAvAlpabahutvaizca // 8 // nirdeza, svAmitva, sAdhana, adhikaraNa, sthiti, vidhAna tathA sata, saMkhyA, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva ane a5bahutva vaDe tatvanuM jJAna thAya che. (jemake - je kaI paNa vastunA svarUpane viSe praznottara te nirdeza. yathA jIva zuM che? aupazamika bhAvAdi yukata dravya te jIva. A pramANe svAmitva Adi viSe praznottara paNa svAmitva Adi dvAremAM samajavA ) matizrutAvadhimanaHparyAyakevalAni jJAnam // 9 // A pAMca jJAnanA prakAra che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta pramANe che 20 || te (pAMca) jJAna be pramANarUpa che. mA parokSad - 26 pahelAM be jJAna (mati-zruta) parekSapramANuM che. pratyakSamanca | 22 / bIja jJAne (avadhi, mana:paryAya ane kevaLa jJAna) pratyakSa pramANa che. matiH smRtiH saJjJA cintA'bhinibodha phucanarthAtaram | zarU II mati, smRti, saMjJA, cintA ane abhinibadha A zabdo samAnArthaka (paryAya zabdo) che. tadindriyAnindriyanimittam // 14 // te matijJAna Indriya ane anindriya = manane eghathI thAya che. avagrahehApAyadhAraNAH // 15 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ te te Indriye ne naIndriyathI thatuM sAmAnya jJAna jemake -zrotrendriyathI thatuM zabdanuM sAmAnya jJAna) IhA -nizcayAbhimukha vicAra (jemake -A duMdubhine zabda haze evuM jJAna) apAya = nizcaya. (jemake - A zabda duMdubhine ja che evuM jJAna) dhAraNuM (lAMbA kALa sudhI dhArI rAkhavuM) Ama cAra prakAre matijJAna che. bahu-bahuvidha-kSiprA'nizritA'sandigdha (tAnukta) yuvA netApAm II 26 te avagraha vagere bahu-a5, bahuvidha ekavidha, arthonuM zIghratAthI vilaMbathI, liMgathI, liMga vinA, nizcitarUpe, anizcitapaNe, sarvadA ane kadAcita hoya che. arthastha che za7 |
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha = vyakta viSayanI avagraha vagere cAre cAra thAya che. - canacAvapraH || 28 vyaMjana = avyakata viSaya. je sAmAnyAtmaka che. tene avagraha ja hoya che. na vananiyAbhyAm 22 In cakSu ane Indriya vaDe vyaMjanAvagraha thatuM nathI. (A pramANe matijJAnanA "336" bheda thAya che.) zrutaM matipUrva dvayanekadvAdazabhedam // 20 // zrutajJAna, matijJAnapUrvaka heya che. te (aMgapraviSTa ane aMgabAhya) be prakAre che. ane aMgapraviSTa) bAra prakAre (AcArAMgadi) tathA (aMgabAhya) aneka prakAre (SaDAvazyaka, dazavaikAlika Adi) che. tividhodhiH 22 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna be prakAre che. bhavapratyayo nArakadevAnAm // 22 // temAMthI bhavanimittaka avadhijJAna nAraka ane devene hoya che. yathoktanimittaH SaD vikalpaH zeSANAm // 23 // zeSa (manuSyane tiryaMca) jIne kSapazamajanya che (anugAmi-ananugAmI, vardhamAna-hIyamAna. pratipAtI-apratipAtI) prakAre avadhijJAna thAya che. - suvighumatI mana:paryAyaH II 24 in mana paryAya jJAna, Rjumati ane vipulamati ema be bhede che. vizuddhayapratipAtAbhyAM tadvizeSaH // 25 // te bannemAM vizuddhi ane apratipAtane lIdhe vizeSa (bheda) che. (Rjumati karatAM vipulamati vizuddhatara ane apratipAtI che.)
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizuddhikSetrasvAmiviSayebhyo'vadhi-manaparyAyayoH // 26 // avadhi ane manaH paryAyamAM vizuddhi, kSetra, svAmI ane viSayane lIdhe vizeSa (taratamatA) che. avadhi karatAM mana 5ryAya vizuddhatara che. avadhinuM sarvakakSetra che ane mana:paryAyanuM manuSyakSetra mAtra kSetra che. avadhi sarva gatimAM thAya che. ane mana:paryAya manuSyasaMyatane ja thAya che. ane avadhine je viSaya che teno anatame bhAga mana:paryAyane viSaya che.) matizrutayonibandhaH sarvadravyeSvasarvaparyAyeSu // 27 // mati ane kRtanI viSayatA asarvaparyAya evA sarva dravyo para che. (sarva dravya viSaya che paNa sarva paryAya nahI). faH | 28 avadhinI viSayatA asarvaparyAya evA rUpI dravyomAM che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadanantabhAge manaHparyAyasya // 29 // manaH paryAyanI viSayatA rUpI dravyonA anantamAM bhAga para che. sarvadravyaparyAyeSu kevalasya // 30 // kevaLajJAnanI viSayatA sarvadravyamAMne sarva paryAyamAM che. ekAdIni bhAjyAni yugapadekasminnAcaturthyaH // 31 // eka jIvamAM ekI sAthe ekathI cAra jJAna saMbhave che. matizrutAvadhayo viparyayazca // 32 // mati, zrata, ane avadhi A traNa ajJAna rUpa paNa hoya che. (mithyASTinI mati te "matyajJAna, zruta te zrutajJAna, avadhi te virbhAgajJAna kahevAya che.) sadasatoravizeSAd yahacchopalabdherunmattavat // 33 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ unmattanA jJAnanI jema sat ane asatanuM vagara vizeSe "A sat che ke asat che" ema vizeSavicAra vinA ja svecchAe, vastu svarUpanA vicAra vinA jemake gene azva ane azvane gorUpa viparIta tathA kyAreka gene ge ane azvane azva ema grahaNa karavAthI mati vagere ajJAna che. naigamasahavyavahArarjusUtrazabdA nayAH // 34 // nigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, ane zabda A pAMca na che. (vastunA eka aMzane pariccheda karanAra jJAna te naya kahevAya che. jema ke "ghaTa sat che" A jJAna naya che. sAmAnya ane vizeSane gauNa bhAve ke pradhAna bhAve pariccheda kare che, athavA sAmAnya ane vizeSane pRthak pRthaka pari cheda kare te naigama naya. jema ke " ghaTa dravya sata che ema sAmAnya vizeSa rUpe tathA eka ghaTane ane
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakala ghaTane paNa "A ghaTa che" AvA ghaTa jJAnathI pRthaka pRthaka pariccheda thAya che. para tathA apara sAmAnya mAtrane viSaya kare te saMgraha naya. jema ke "sarva sat che" vyavahArika artha viSayaka je hoya te vyavahAra naya. jema "ghaTa" che "paTa che" vagere. vartamAna paryAyane pariccheda kare te rAjusUtra. jema vartamAna ghaTamAM "A ghaTa che" paNa atIta ke bhaviSyan ghaTa tene viSaya na heya. kALAdibhedathI zabdanA artha bhedane svIkAra kare, paNa paryAyabhedathI nahIM te sAMprata (zabda). jema Indra, zaka, purandara Adi zabdo ekAWka che. paNa bhUta-bhaviSyanuM ane vartamAna kArthaka nathI. tema liMgAdInA bhedathI paNa jANavuM', paryAya zabdomAM nirvacananA bhedathI arthabheda svIkAre te samabhidra, jema indra te zaka nathI,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ kema ke ezvaryavALe te indra ane zaktivALe te zaka vagere. pravRtti nimitta kiyAthI viziSTa arthane svIkAre te evabhUta. jema jalAharaNAdi kriyA viziSTa ghaTa te ja ghaTa che.) mA- uda-rime che rU . . nagama be (sAmAnya ne vizeSa) bhede ane zabda (sAMprata samabhirUDha ne evaMbhUta) ema traNa bhede che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya - 2 aupazamika-kSAyikau bhAvau mizrazca jIvasya svatattvamaudayika-pAriNAmikau ca // 1 // aupazamika, zAyika, zApathamika, odayika ane pAriNumika A (pAMca) bhAve jIvanA svarUpa che. (mehanIya karmane vipAka ane pradezanA upazamathI pragaTa thayela je jIvasvabhAva te aupathamikabhAva. karmane atyanta kSaya thavAthI utpanna thayela javasvabhAva te kSAyikabhAva. udayamAM AvelA karmane kSaya ane anuditanA upazamathI pragaTa thayele jIvasvabhAva te lApazamikabhAva, zubhAzubha karmaprakRtinA udayathI pragaTele jIvasvabhAva te dathikabhAva, karmanirapekSa (svata siddha) bhavyatva, abhavyatva, jIvavA astitva AdibhAva te pariNAmikabhAva
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane sUtramAM "ra"thI sAnnipAtika bhAvane paNa saMgraha thAya che. dvinavASTAdazaikaviMzatitribhedA yathAkramam // 2 // te bhAve anukrame be-nava-aDhAra-ekavIza ane traNa bhede che. samyaktavacAritre // 3 // / (pazamika nA) samyakatva ane cAritra (be bheda che). jJAnadarzanadAnalAbhabhogopabhogavIryANi ca // 4 // kevaLajJAna, kevaLadarzana, dAna, lAbha, bhega, upalega ane vIrya temaja samyakatva ne cAritra (A nava bheda kSAyika bhAvanA che). jJAnAjJAnadarzanadAnAdilabdhayazcatuSitripaJcabhedAH (yathAkrama) samyaktvacAritrasaMyamAsaMyamazca // 5 // kevaLa jJAna sivAyanA cAra jJAna, traNa ajJAna, kevaLadarzana vinA traNa darzana, dAna,
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAbha, bhega, upabhoga ane varyA A pAMca labdhi tathA samyakatva, cAritra ane saMyamAsayama (dezavirati) A (aDhAra bheda kSApazamikanA che). gtikssaay-linggmithyaadrshnaa-'jnyaanaa'sNytaa'siddhvarAyatucatu-jai- -janmelA addA cAra (nAraka, tiyaca, manuSya ane deva) gati, cAra (krodha, mAna, mAyA ane lebha) kaSAya, traNa (strI, puruSa ne napuMsaka veda) liMga, mithyAdarzana, ajJAna, asaMyama, asiddhatva ane cha (kRSNa, nIla, kApata, tejeH padma ane zukala) lezyA (ATalAM audayikanA ekavIza bheda che.) jIvabhavyAbhavyatvAdIni ca // 7 / / ane jIvatva, bhavyatva ane abhavyatva (A traNa pariNAmikanA bheda che.) Adi
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdathI astitva vagerene paNa saMgraha samaje. upayogo lakSaNam // 8 // - upaga-jIvanuM lakSaNa che. sa dvividhasgvatuH | 3 II te upaga sAkAra ane anAkAra ema be prakAre che. temAM sAkare paga ATha prakAre (pAMca jJAna, traNa ajJAna) ane anAkArapaga (cakSudarzana. acakSudarzana, avadhidarzana ne kevaLadarzana) cAra prakAre che. saMsAriNo muktAzca // 10 // jIva, saMsArI ane mukta ema be prakAre che. samanaskAmanaskAH // 11 // te ja samanaska ane amanaska (manavAlA ne mana vagaranA) ema be bhede che. saMsAriNatrasasthAvarAH // 12 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ trasa ane sthAvara ema be prakAre saMsArI che. pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH // 13 // pRthvIkAya; aSkAya ane vanaspatikAya A traNa bhede sthAvara che. tejoSAyU dvIndriyAdayazca trasAH // 14 // * teukAya, vAyukAya ane vikalendriya beidriya-teidriya-caturiMdriya ne paMcendriya) trasa che. pakaniyALa | 21 II Indriya pAMca che. vidhAni ddA te Indriye (dravya ane bhAva) ema be prakAre che. nirvRttyupakaraNe dravyendriyam // 17 // dravyendriya -nirvatti ane upakaraNa ema be bhede che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhyupayogau bhAvendriyam // 18 // . bhAvendriya -labdhi ane upaga rU5 be bhede che. upayo: vipu 26 . sparzAdi viSayamAM (labdhi vagere IndriyanI apekSAe) matijJAne paga te upayegendriya che. sparzanarasanaghrANacakSuzzrotrANi // 20 // tvaka, jihavA, ghANa, cakSu, ane zrotra A pAMca prakAre Indriye che. sparzarasagandhavarNazabdAsteSAmarthAH // 21 // te IndriyenA sparza, rasa, gandha, varNa ane zabda (A pAMca) viSaye che. tamanandriyastha | 22 | zrutajJAna, Indriyane viSaya che. vAyvantAnAmekam // 23 // vAyukAya sudhInA ane eka (prathama)ja Indriya che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ va ) kRmipipIlikAbhramaramanuSyAdInAmekaikavRddhAni // 24 // karamiyA Adi, kIDI Adi, bhramara Adi ane manuSya Adine eka eka vadhatA anukrame be, traNa, cAra ne pAMca Indriye che. saMkzina: sajanAH ra. saMjJI ja samanaska (manavALA) che. vipra mecoH 26 vigrahagatimAM jIvane kAga (kArpaNa kAyAga) ja hoya che. anuni tiH II ra7. gati (jIva ane puddagalanI) svaAkAzapradezanI zreNIne anusAra ja hoya che. avikA nIvasya | 28 siddha thatAM jIvanI gati avigraha (jugati) hoya che. vigrahavatI ca saMsAriNaH prAk caturthyaH // 29 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArI jIvanI gati vigrahavAlI (vakagati) hoya che. ane te cAra samaya sudhI paNa rahe che. (cAra samaye traNa vigraha, traNa samaye be ane e samaye eka) samacoSika / re | avigraha gati eka samayanI hoya che. au vADanA i rUin vigraha gatimAM rahele jIva eka athavA be samaya AhAra rahita hoya che. sammUrcchanagarbhopapAtA janma // 32 // janma-saMmUIna, garbha ane upapAta ema traNa prakAre che. sacittazItasaMvRtAH setarA mizrAzcaikazastadyonayaH II rUrU it te janmanI nIce, sacitta, acitta, sacittAcitta, zIta, uSNa, zIteNu, saMvRta, vivRta ane saMvRtavivRta ema nava bhede che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarAyyaNDapotajAnAM garbhaH // 34 // jarAyuja, aMDaja, ane pitaja jene garbha janma hoya che. nArakadevAnAmupapAtaH // 35 // nAraka ane devene upapAta janma heya che. zeSANAM sammUrcchanam // 36 // zeSa chene saMpUrjhana janma che. audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNAni zarIrANi che ra7 che. dArika, vaikiya, AhAraka, tejasa ane kArpaNa A pAMca zarIra che. vAM para sUthama II 28 II te anukrame uttarottara sUkama che. pradezato'saGkhyeyaguNaM prAk taijasAt // 39 // tejasathI pUrva anukrame uttarottara pradezathI asaMkhya guNa hoya che,
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ anantaguNe pare // 40 // taijasa ane kArmaNa pradezathI pUrva pUrvanI apekSAe anantaguNa che. pratidhAre IT kara tejasa ane kArmaNanI gatine lokAnta sudhI kayAMya pratighAta nathI. banahisanna ra 42 II (arthAt--A be zarIra atyanta sUkSama hevAthI kaI paNa vastuthI teone gatiredha thatuM nathI.) ane te ane paraspara ane saMsArI jIvanI sAthe anAdi saMbandhavALA che. sarvasya | kare che. ane A bane zarIra badhAya saMsArI jIne hAya che. : tadAdIni bhAjyAni yugapadekasyAcaturthyaH // 44 // - jIvane eka sAthe kAmaNa athavA tejasakArmaNa sahita cAra sudhI zarIra vikalpa saMbhave
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. (eka sAthe kriya ne AhAraka hatA nathI. mATe eka sAthe pAMca zarIra na hoya). - nirupamonikya ka6 anya-kAzmaNa zarIra nirupabhega heya che. (kemake sukha, duHkha vagerene vyaktabhega tenAthI nathI hete) memUrchAnAmAm | ka (audArika) prathama zarIra garbhaja ane saMmUchana ja hoya che. sainiaugapati II ka7 kriya zarIra aupapAtika hoya che. ane te (kriya zarIra) lablinimittaka paNa che. (manuSya ane tirya"cane) zubhaM vizuddhamavyAghAti cAhAraka caturdazapUrvadharasyaiva | | 8 || AhAraka zarIra-zubha, vizuddha ane
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyAghAtI che. ane te caturdaza pUrvadhara ne ja hoya che. nArakasammUrchino napuMsakAni // 50 // . nAraka ane saMpUrcyuna ja napusaka ja hoya che. na levA: 12 de napusaka hotA nathI. bhopapAtikavaramadehottamapuruSAsaGkhyeyavarSAyuSo'na pavaguNaH para A aupapAtika (deva ane nArakI) caramadehavALA (te ja bhavamAM melagAmI) uttama puruSa (cakavatI Adi) ane asaMkhya varSanA AyuSyavALA (yugalika, tiryaMca ane manuSyAdi) che anapavaryAyuSI hoya che. (eTale ke upakamathI vipAkI AyuSyavALA nathI hatA) ta dhratIyodhyAyaH II.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 3 ratnazarkarAvAlukApaGkadhUmatamamahAtamaHprabhAbhUmayo ghanAmbuvAtAkAzapratiSThAH saptAdho'dhaH pRthutarAH // 1 // ratnaprabhA, zarkaraprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama prabhA, tamastamaprabhA A sAta bhUmio anukrame nIce nIce ekabIjAthI hALI tathA anukrame ghanedadhi, ghanavAta, tanavAta ane AkAzamAM pratiSThita che. sApha naraH 2 | - te bhUmiomAM narake (narakAvAsa) che. nityAzubhataralezyApariNAmadehavedanAvikriyAH // 3 // te narake anukrame nIce nIce nirmANathI azubhatara tathA nirantara azubhatara lezayA- pariNAma-deha-vedanA ane vikriyAvALA che. jANotidura . 4
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ te narake paraspara ekane bIjAvaDe utpara karAyelA dukhavALA che. sakliSTAsurodIritaduHkhAzca prAk caturthyAH // 5 // caturthathI pUrva prathama traNa) mAM saMkSipta (paramadhAmika) surevaDe utpanna karAyelA duHkha vAlA nArake che. tejova-tri-sa-vA-saptaza-vaMti-jhahirAtApamAH saravAnAM para sthiti te te narakamAM jInI anukrame eka, traNa sAta, daza, sattara, bAvIza ane tetrIza sAgarepama utkRSTa sthiti hoya che. jambUdvIpalavaNAdayaH zubhanAmAno dvIpasamudrAH // 7 // jambudvIpa Adi dvIpa ane lavaNasamudrAdi samudro zubhanAmavALA che. (ane te dvIpa samudro asaMkhyAtA che.) dvirdvirSiSkambhAH pUrvapUrvaparikSepiNo valayAkRtayaH // 8 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ te sarva dvIpasamudro anukrame bamaNAM bamaNuM vistAravALA pUrva pUrva ne vIMTIne rahelA valayAkAravALA che. tanmadhye merunAbhivRtto yojanazatasahasraviSkambho kabUdvIpa / 1 te dvIpasamudronI madhye lAkha ejananA vistAravALe goLAkAra (thALI je) ane maLe meruparvatathI yukta jambudvIpa che. tatra bharatahaimavataharivideharamyakahairaNyavatairAvatavarSAH kSetrAni | 20 || te jambudvIpamAM bharata, haimavata, harivarSa, videha, ramyaka, haraNyavata ane airAvata A A sAta kSetro che. tadvibhAjinaH pUrvAparAyatA himavanmahAhimavanniSa dhanIlarukmizikhariNo varSadharaparvatAH // 11 // A kSetranA vibhAga karanAra pUrva-pazcima
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAMbA himAvAna, mahAhimavAna, niSadha, nIla, karI ane zikharI nAmanA cha varSadhara parvate che. dvitajIva 22 II dhAtakIkhaMDamAM kSetra ane parvate jambudvIpa karatAM bamaNuM che. purve ja . zarU I puSkarAmAM paNa jambudvIpa karatAM bamaNAM kSetre ane parvate che. prAGmAnuSottarAnmanuSyAH // 14 // mAnuSettara parvatathI pUrva manuSya che (tenI bahAra nathI.) - te manuSya Arya ane pleccha ema be prakAre che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatairAvata-videhAH karmabhUmayo'nyatra devakurUttara guru / // devakura ane uttarakuru sivAya bharata airAvata ane mahAvideha A traNa kSetre karmabhUmi che. nRsthitI parApare tripalyopamAntarmuhUrte // 17 // manuSyanI utkRSTathI traNa papama ane jaghanyathI antamuhUrtanI sthiti che. tirthonInAM 28 ane tiryanI paNa utkRSTa ane jaghanya sthiti pUrvokata che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 4 sevAniyA: In deve (bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika) cAra nikAyavALA che. turIyaH vItarAH 2 / trIjI nikAyanA deve (tiSka) tejelezyAvALA che. dazASTapazcadvAdazavikalpAH kalpopapannaparyantAH // 3 // te deva nikAmAM prathama nikAya dazabhede, bIjI nikAya AThabhede, trIjI nikAya pAMca bhede ane cothI nikAya ka9papanna sudhI bAra bhede che. indrasAmAnikatrAyastriMzapAriSadyAtmarakSalokapAlAnIkaprakIrNakAbhiyogyakilbiSikAzcaikazaH // 4 // pratyeka deva nikAyanA deva, Indra, sAmAnika, trAyazciMza, pAriSadya, AtmarakSaka, lekapAla,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ anIka, prakIrNaka, Abhigya ane kilbiSika ema daza bhede che. trAyaviMzalokapAlavarjA vyantarajyotiSkAH // 5 // | vyaMtara ne tiSkamAM trAyazciMza ne lekapAla-A be bheda nathI. (te sivAyanA ATha bheda che.) pUrvacodandrAH da che prathamanA be devanikA (bhavanapati ne vyaMtara) mAM (kramazaH daza ane ATha bhedamAM) be be Indro che. vatA : 7 che pUrvanA be devanikAmAM pIta sudhI eTale ke kRSNa, nIla, kApata ane teje, ema lezyAo hoya che. kAyapravIcArA A aizAnAt // 8 // IzAna sudhInA de kAyAthI viSaya sevanArA che..
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vazeSA spAmanaH pravIvAra coddhayo ? . kalpapapanna sudhInA uparanA babbe kapanA devA, anukame sparza, 5, zabda ane mana vaDe viSaya sevana karanArA hoya che. DivIcAra 20 tethI uparanA deve viSaya sukha bhegavanArA nathI letA. bhvnvaasino'surnaagvidyutsuprnnaagnivaatstnitodhIpati mArA: 22 bhavanavAsI de, asura, nAga, vidyuta , suparNa, agni, vAyu, svanita, udadhi, dviIpa ane dikumAra ema daza prakAre che. vyantarAH kinnrkimpurussmhorggaandhrvykssraaksssmUtapizAvAda ?2 vyaMtara deve, kinnara, kidhuruSa, mahoraga, gAdharva, yakSa, rAkSasa, bhUta ane pizAca A ATha bhede che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotikAH sUryAzcandramaso grahanakSatraprakIrNatArakAca che ? | tiSka deva, sUrya, candra, graha, nakSatra ane prakIrNa tArA ema pAMca bhede che. merupradakSiNA nityagatayo nRloke // 14 // manuSya lekamAM tiSka merUnI pradakSiNA kamathI nitya gativALA che. tazata: vAvimA ? . kALa vibhAga, tikanI gatithI karAyela che. vahevaritA >> 26 jyAtiSka, manuSyalakanI bahAra avasthita (sthira) che. vaimAnikAH // 17 // have vaimAnika deve viSe kahevAya che. kalpopapannAH kalpAtItAzca // 18 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaimAnika de, kapipapanna ne kapAtIta ema be bhede che. upara 1 te upara upara rahelA che. saudharmezanasAnatkumAramAhendrabrahmalokalAntakamahAzukrasahasrAreSvAnataprANatayorAraNAcyutayornavasupraiveyakeSu vijayavaijayantajayantAparAjiteSu sarvArthasiddhe 2 me 20 che. saudharma, IzAna, sanakumAra, mahendra, brahmaleka, lAMtaka, mahAzuka, sahastrAra, Anata ne prANata, AraNa ne azruta, A bAra kapemAM kalapepanna, navagreveyaka temaja vijayavaijayanta, jayanta, aparAjita tathA sarvArtha siddha A pAMca anuttara, Ama cauda vimAnamAM kalpAtIta vimAnika de che. sthitiprabhAvamukhAtilezyAvizuddhIndriyAvadhiviSa yato'dhikAH // 21 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kalpamAM upara uparanA deve, sthiti, prabhAva, sukha, duti, lezyA, vizuddhi, Indriya ane avadhinA viSayathI adhika adhikahe che. gatizarIraparigrahAbhimAnato hInAH // 22 // te vaimAnika de, gati, zarIra, parigraha ane abhimAnathI upara upara hIna hoya che. vIta-gzvajIrA uda-tri-zeSa rara . prathama be kalpavAsI de tejalezyAvALA, tenAthI upara traNa kalpanA deva padhalezyAvALA ane tethI uparanA badhA ya deva zukalalezyAvALA che. prAga praiveyakebhyaH kalpAH // 24 // praveyakathI pUrvanA vimAnamAM deve kalpaeTale-svAmI sevaka bhAvavALAM hoya che. (raiveyakathI sarvArtha siddha sudhInA kalpAtIta hoya che).
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmalokAlayA lokAntikAH // 25 // lekAMtika deve, brahmalekavAsI che. sArasvatAdityavahanyaruNagardatoyatuSitAvyAbAdha je matoDavijhA A che rada che ane lekAMtika deva -sArasvata, Aditya, vahina, arUNa, gardaya, tuSita, avyAbAdha marUta ane ariSTa ema nava bhede che. vijayAdiSa dvicaramAH // 27 // vijayAdi vimAnamAM atima be bhave grahaNa karavAvALA hoya che (ane sarvArthasiddha deve ekAvatArI heya che). aupapAtikamanuSyebhyaH zeSAstiryagayonayaH // 28 // aupapAtika ane manuSya sivAya bIjA tiryaMca nivALA che. sthiti: 26 . have sthiti kahevAya che.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavaneSu dakSiNArdhAdhipatInAM palyopamamadhyardham // 30 // bhavanavAsIomAM dakSiNanA adhipatio (I)nI utkRSTasthiti doDha popamanI che. zeSAAM oine e rU . - zeSasuttarArdha bhavanavAsI IndronI utkRSTasthiti paNa be palyopamanI che. asurendrayoH sAgaropamamadhikaM ca // 32 // dakSiNanA ne uttaranA asurendronI utkRSTa sthiti anukrame eka sAgaropama ane sAdhika sAgarepamanI che. saudharmAdiSu yathAkramam // 33 // - have saudharmAdi vimAnavAsI devAnI sthiti kahevAya che. sApa ne rU4 saudharma kalpamAM utkRSTa sthiti sAgarepamanI che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ : IzAna kapamAM utkRSTasthiti sAdhika be siAgaropamanI che. sata sAraNagAre che rUdda - sanatakumAramAM, utkRSTa sthiti sAta vizeSatrisaptadazaikAdazatrayodazapaJcadazabhiradhikAni 2 / 27 che sanatakumAranI sAta sAgaropamanI utkRSTa sthitimAM vizeSa, traNa, sAta, daza, agyAra, tera ane paMdara umeravAthI anukrame (mAhendrAdika devenI) utkRSTa sthiti thAya che. (eTale, mAhendranI sAdhika sAta, brahmalakanI daza, lAMtakanI cauda, mahAzukanI sattara, sahastrAranI aDhAra, Anata ne prANatanI vIza, AraNa ne ayyatanI bAvIza sAgaropamanI utkRSTa sthiti thAya che.)
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ AraNAcyutAdUrdhvamekaikena navasu graiveyakeSu vijayAdiSu sarvArthasiddhe ca // 38 // nava raiveyaka, cAra vijayAdi, ane sarvArtha siddhamAM utkRSTa sthiti AraNa-arcyutathI AgaLa anukame eka eka sAgarepama adhika che (navagreveyakamAM eka eka vadhatAM ekatrIza sAgarepamanI ane vijayAdi cAremAM eka ja vadhatAM batrIza sAgaropamanI sthiti che. ane sarvArthasiddhamAM paNa eka vadhatAM tetrIza sAgaropamanI sthiti che ane A sthitine ajadhatkRSTa" samajavI.) mArA povadhi ra ma rU I saudharmanI jadhanya sthiti, pApamanI ane IzAnanI sAdhika palyopamanI che. sAme 40 II A sanakumAranI jadhanya sthiti be sAgarepama che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 adhive ? | mahendranI jadhanya sthiti, sAdhika be sAgarepama che. varata parataH pUrvA pUDanatA kara mahendrathI upara anukrame, pUrva pUrvanI utakRSTa sthiti para patnI (AgaLanA deva kenI) jadhanya sthiti jANavI. nArakANAM ca dvitIyAdiSu / / 43 nArakenI, dvitIyadi bhUmimAM, pUrva pUrvanI utkRSTa sthiti anukrame para paranI jadhanya sthiti che. daza varSasahasrANi prathamAyAm // 44 // prathama nArakamAM jadhanya sthiti, daza hajAra varSanI che. maneSu ra aa kare che, bhavanavAsImAM paNa jadhanya sthiti, daza hajAra varSanI che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyantarANAM ca // 46 // vyaMtaranI paNa jadhanya sthiti, daza hajAra varSanI che. parA palyopamam // 47 // caMtanI utkRSTa sthiti, eka palyopama che. jyotiSkANAmadhikam // 48 // tiSka (sUrya ane candra)nI utkRSTa sthiti sAdhika palyopama che. gharamena che 42 | grahanI utkRSTa sthiti eka papama che. nakSatrANAmadhUm | 20 || nakSatranI utkRSTa sthiti, ardha pAma che. tArakANAM caturbhAgaH // 51 // tArAonI utkRSTa sthiti pAmane cethe bhAga che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanyA havaTamA": { 12 / " tAzaonI jaghanya sthiti, pApamane AThame bhAga che. catura zeSAnAm / hara ! tArAo sivAyanA tiSkanI jaghanya sthiti, pApamane ce bhAga che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya 5 ajIvakAyA dharmAdharmAkAzapudgalAH // 1 // - dharma, adhama, AkAza ane pudagalAstikAya A cAra avakAya che. DyA navA . 25 - dharma Adi cAra ane jIva A pAMca dravya che. nityAvasthitAnyarUpINi // 3 // ane e dravya, nitya, avasthita (pAMca ja ane ekabIjAthI asaMkIrNa svarUpavALA) ane apI che. kapipara puchAH ka pudagala rUpI che. ASSArAjadUdaLa che - AkAza sudhI (dharma-adharma ane AkAza) nA traNa, eka eka akhaMDa dravya che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ nitriyALa da . ane AkAza sudhInA traNa, gati rahita che. asaGkhyeyAH pradezA dharmAdharmayoH // 7 // te dravyomAM dharma ane adharmanA pradeze asaMkhyAtA che. (eka paramANunuM avagAha kSetra ane upacArathI yugalanA paramANuM rUpa avayave te paNa pradeza kahevAya che). jIvasya ca // 8 // ane eka jIvanA paNa pradeza asaMkhyAtA che. AkAzasyAnantAH // 9 // AkAza (lekAkAza ane alakAkAza bane samudita)nA pradeza anantA che. saGkhyeyAsaGkhyeyAzca pudgalAnAm // 10 // pugalanA pradeza, saMkhyAta, asaMkhyAta ane ananta che,
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ nALo: 1 2 paramANunA pradeza hetA nathI. (dravyarUpa pradeza nathI paraMtu rUparasAdi bhAvarUpa pradeza che) hovAzeDava: A 12 dharma, adharma, jIva ane pudgalene avagAha (AdhAratA) lekAkAzamAM ja che. dharmAdharmayoH kRtsne // 13 // dharmAstikAya ane adharmAstikAyane avagAha (AdhAratA) samagra kAkAzamAM che. ekapradezAdiSu bhAjyaH pudgalAnAm // 14 // pudgalenI AdhAratA (gati ane sthitine viSe) kAkAzanA eka pradezathI asaMkhyAta pradezamAM vikalpa che. asaGkhyeyabhAgAdiSu jIvAnAm // 15 // ine avagAha, kAkAzanA pradezanA asaMkhya bhAga vigeremAM che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradezasaMhAravisargAbhyAM pradIpavat // 16 // jIva pradezane saMkeca ane vikAsa, pradIpanI jema thatuM hovAthI, asaMkhyAta bhAgathI laI saMpUrNa lekamAM jIvane avagAha che. gatisthityupagraho dharmAdharmayorupakAraH // 17 // gati ane sthitinA nimittarUpe rahevuM (gatine sthitimAM jIvana ane pugalane sahAyabhUta thavuM)te anukrame dharmAstikAya ane adharmAstikAyane upakAra kArya che. bhAkAzasyAvagAhaH // 18 // AkAzane avagAha, (eTale ke AdhAra thavuM) te upakAra che. zArIravAmana:zALaTISAnA putranA II 26 in pudagalene zarIra, vANI mana ane zvAse zvAsa ATalAM upakAra che,
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvaDu vaNavatamALoSapradAca 20 ane sukha, duHkha, jIvana ane maraNamAM nimitta thavuM e paNa pudgalenuM kArya che. parasparopagraho jIvAnAm // 21 // paraspara (hita ane ahitanA upadeza Adi dvArA) sahAya te jIne upakAra che. vartanA pariNAmaH kriyA paratvAparatve ca kAlasya // 22 // potAnI jAte vartatA padArthone samaye samaye sattAne anubhava=te vartanA, pariNAma, kiyA, paratva ane aparatva A kAlane upakAra che. sparzarasagandhavarNavantaH pudgalAH // 23 // pagale, sparza, rasa, gaMdha ane varNavALA heya che. shbdbndhsaukssmysthaulysNsthaanbhedtmshchaayaa''tpodghotavatta / ra4 .
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane pugale-zabda, balpa, sUkSamatA, sthalatA, saMsthAna, bheda, tamasa, chAyA, Atapa ane prakAzavALA che. bhagavaH svadhA ra6 . ane pudgale aNurUpa ane skaMdharUpa che. sahAvabhedebhya utpadyante // 26 // saMghAta, bheda ane saMghAta bhedathI skaMdha utapanna thAya che. mevANaH | 20 || aNu bhedathI ja thAya che. mesatAmyAM cAkSuSA: / 28 cakSu viSaya skaMdhe, bheda ane saMghAtathI utpanna thAya che. utpAdavyayadhrauvyayuktaM sat // 29 // utpatti, vinAza ane dhrauvyathI yukta, te sat " che. (jemake : ghaTa, Adi padArtho
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ sat che. kemake "ghaTa" kuTI gayA chatAM paNa mATI Adi dravya rahe ja che. tethI te dravyarUpe dhruva" che ane ghaTanI utpatti ane vinAza hevAthI te te paryAya rUpe utpAda ane vinAzathI yukta che.) tadvArA vyaye nityam | 20 | je bhAvAtmaka ne avinAzI hoya te nitya che. arpitAnatiri / rUA. vivakSA ane avivekSAthI vyavahAra siddhi thAya che. (eka ja padArthamAM vivAthI ane avivakSAthI, nityatvane anityavane vyavahAra thAya che. jemakeH "ghaTa" nI dravyarUpe (mATIrUpe) vivakSAthI nityatvano ane ghaTa paryAyarUpe vivekSAthI anityatvane vyavahAra thAya che. Ama badhAya padArtho dravyarUpe vivakSA karavAthI nitya ane paryAyarUpe anitya hoya che.)
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ nidhaphayAnvaH | 22 . snigdhatA ane rukSatAnA lIdhe (sparza thaye chate) pudgalene bandha thAya che. na vadhacAkhAnAm rUrU I jaghanya guNavALA, (jaghanyakSatA ane jaghanya sinagdhatAvALA) pugalane baMdha thatuM nathI. rusAgye sadA nAma che rU4 . guNa samAna hoya te sajAtIne badhA hetuM nathI. (jemake - dviguNa snigdhane dviguNa nidhanI sAthe ane dviguNarukSane dviguNakSanI sAthe baMdha thatuM nathI. ema bIjA paNa jANavA) dudhavAvinugAnAM tu II ekathI bIje, be laI adhika guNavALe heya te sajAtIne paNa bandha thAya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ je samAdhi pari i rUH || bandha thaye chate samaguNavALA samaguNavAlAne. ane adhika guNavALa hIna guNavALAne pariNAma karAvanAra hoya che. (jema ke -dviguNa snigdhane dviguNa rUkSanI sAthe temaja dviguNarUkSane dviguNa niSpanI sAthe babdha thAya te te skaMdha rukSa athavA nigdha thaI jAya) guNaparyAyavad dravyam // 37 // guNa (eka sAthe rahenArA dharmo) ane paryAya (eka sAthe nahI rahenArA dharmo) jemAM hoya te "kAvya" kahevAya che. citye 28 . keTalAka AcAryo, "kALa paNa dravya che? ema kahe che, vottamaH | 26 che. te kALa, ananta samayAtmaka che,
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAzA niA guNAH 40 jene Azraya dravya heya ane guNarahita je hoya te guNa kahevAya che. : mi : kara te dravyo ane guNene bhAva (svarUpa bhUta sAmAnya ane vizeSa dharmo) te pariNAma che. (jemake jIne bhavyatva ane upaga vagere) anAdirAdimAMzca // 42 // te pariNAma anAdi ane AdimAna ema be bhede che. rUpiSvAdimAn // 43 // pugalanA (aneka prakAranA) AdimAna pariNAme che, yogopayogI jIveSu // 44 // jIvanA vega ane upaga e be AdimAna pariName che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 adhyAya-6 avAranaH cor: ? | kAyika, vAcika ane mAnasika kriyA roga kahevAya che. na batrava: 2 te vega Asava kahevAya che. gumaH pulya 3 | zubha ga puNyane Asava che. ama: pArtha 4 | azubhaga pApane Asava che. sakapAyAkaSAyayoH sAmparAyikeryApathayoH // 5 // sakaSAya jIvane yoga sAmparAyika karmane, ane akaSAya jIvane vega IryApathika karmane Asava che. jagata-r-ndriya-kriyA. paratu-pakjha-aviNshtishlyaa pUrvasya bhedAH // 6 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 sA5rAyika AsavanA-pAMca aka vigere) cAra kaSAya (krodha Adi) pAMca indriya (sparzanAdi) ane paccIsa kiyA e pramANe 39 bheda che. tiivrmndjnyaataajnyaatbhaavviiryaadhikrnnvishessebhystdvizeSa: 1 7 | ane te Asavane -tIvratA, maMdatA, jJAtatA, ajJAtatA, vIya ane adhikaraNanA bhedathI-bheda thAya che. adhikaraNaM jIvAjIvAH // 8 // A Asane che ane ajI adhikaraNa che. AcaM saMrambhasamArambhArambhayogakRtakAritAnumatakaSAyavizeSaitrininizcatuzcaikazaH // 1 // jIvAdhikaraNa-saMrabha, samArambha ane Arambha ema traNa prakAre che (tamA sAcA
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ paritApanayA bhavetsamArambhaH / ArambhaH praannivdhiivadha costato yaH 2in) ane te traNe traNa prakAranA roganA vAzathI nava prakAre tathA te nava-karavuM, karAvavuM ane anamedananA bhedathI sattAvIsa bhede che, vaLI te cAra kaSAyanA bhedathI ekaso ATha prakAre thAya che. nirvartanAnikSepasaMyoganisargAH dvicaturdvitribhedAH parama che 20 achavAdhikaraNabe prakAre nirvattanA (zarIra, mana, vacana, prANa ane apAna bhedathI pAMca prakAre mUlaguNanirvattA ane kASTha, pustaka Adi bhedathI aneka prakAre uttaraguNanirvanA)cAraprakArenikSepa(apratyavekSita, duSpamArjita, sahasA ane anAga) be prakAre saMga (bhakta pAna ane upakaraNa) traNa prakAre nisarga (kAya-vA-mana) kula agyAra prakAre che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatpradoSanihnavamAtsaryAntarAyAsAdanopaghAtA jnyaannAvAyo che 22 che jJAna ane darzana sambandhI-pradeSa, niva, mA saya, antarAya, AsAdana (jJAna ApanArane rokavuM) ane upaghAta A badhA jJAnavaraNIya tathA darzanAvaraNIya karmanA Asava che. duHkhshoktaapaakrndnvdhpridevnaanyaatmprobhysthaanyAhya 22 , para, tathA ubhayane karAtA duHkha, zAka, tApa, Akadana, vadha ane paridevana A sarve asahya karmanA Asava che. bhUtabratyanukampA dAnaM sarAgasaMyamAdi yogaH zAntiH miti saMcaya | zarU | | bhUta (prANI) viSe anukazmA, vratIne viSe vizeSa anukapA, dAna, sarAga saMyama (saMyamasaMyama, akAmanirjarA ane bAlata5) ga, kSamA ane zauca sahedya karmanA Asava che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 kevalizrutasaGghadharmadevAvarNavAdo darzanamohasya // 14 // kevalI, zruta, saMgha, dharma ane devanA avarNavAda-asat denuM kathana darzanamehanIyanA Asava che. kaSAyodayAt tIvrAtmapariNAmazcAritramohasya // 15 // kaSAyanA udayathI thate tIvra AtmapariNAma=AtmAnI avasthAvizeSa=kodhAdivaza viSayamAM utkaTa pravRtti, sAdhu Adina tiraskAra, dharmamAM vidana karavuM vigere-te cAritra mehanIyanA Asava che. bahvArambhaparigrahattvaM ca nArakasyAyuSaH // 16 // bahu ArambhapaNuM ane bahuparigrahapaNuM narakAyuSanA Asava che. "mAcArothona | za7 | mAyA=zakatA kuTilatA tiya"ca AyuSyane - AsAva che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 alpArambhaparigrahatvaM svabhAvamArdavArjavaM ca mAnuSasya che 18 che. a5 AraMbhapaNuM ane alpa parigrahapaNa, svAbhAvika mRdutA ane saralatA e manuSya AyuSyanA Asava che. niHzastravatasthaM sarve zIla ane vratarahitapaNuM tathA pUrvokta bahuArambhapaNu vagere sarva (nAraka, tiryaMca ane manuSya) AyuSyanA Asava che. sarAgasaMyamasaMyamAsaMyamAkAmanirjarAbAlatapAMsi devstha 20 | sarAgasaMyama, dezavirati, akAmanirjarA ane bolatapa devAyuSyanA Asava che. yogavakratA visaMvAdanaM cAzubhasya nAmnaH // 21 // kAga, vALa ane maganI viSamatA tathA visaMvAda asatyane svIkAra :
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tenA DhAMkavAnA upAyamAM pravRtti azubha nAmakarmanA Asava che. viparIta asahya | 22 ! ganI samatA ane avisaMvAda zubha nAmakarmanA Asava che. darzanavizaddhivinayasampannatA zIlavateSvanaticAro'bhIkSNaM jJAnopayogasaMvegau zaktitastyAgatapasI saGghasAdhusamAdhivaiyAvRttyakaraNamarhadAcAryabahuzrutapravacanabhaktirAvazya-kAparihANirmArgaprabhAvanA pravacanavatsalatvamiti tIrthakRttvasya // 23 // darzanavizuddhi, vinayasaMpannatA, zIla ane vratane viSe atyanta apramAda, punaH punaH jJAnane upayoga ane saMvega, zakita mujaba tyAga ane tapa, saMgha ane sAdhuonI samAdhi ane vaiyAvacca karavI te, arihaMtaAcArya-bahuzruta ane pravacanane viSe bhakita, Avazyaka kriyAone aparityAga, mArga,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAvanA (kriyA ane upadezathI) ane pravacana vAtsalya tIrthaMkaranAmakarmanA Asava che. parAtmanindAprazaMse sadasadguNAcchAdanodbhAvane ca nI maitrI | 24 | paranidA, AtmaprazaMsA paranA saguNonuM AcchAdana ane pitAnA asaguNanuM uddabhAvana, A badhA nIca gotranA Ave che. tadviparyayo nIcairvRttyanutseko cottarasya // 25 // paraprazasA, AtmanindA, sadguNenuM udbhAvana ane asaddaguNonuM AcchAdana, namra vyavahAra ane nirabhimAnatA ucca gotranA Asava che. vighnakaraNamantarAyasya // 23 // (dAnAdi kriyAomAM) vina karavuM te antarAya kamane Asava che. | | kRti ghaNodhyAya:
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA-7 hiMsA'nRtasteyAbrahmaparigrahebhyo viratitam // 1 // hiMsA, asatya, cerI, mithuna, parigraha A badhAthI virati te vrata kahevAya che. dezasarvato'NumahatI // 2 // dezavirati te aNuvrata ane sarvavirati te mahAvrata kahevAya che. tatsthairyArtha bhAvanAH paJca paJca // 3 // te vratanI sthiratA mATe pAMca pAMca bhAvanA che (ahiMsAnI-IryA, eSaNA, AdAnanikSepasamiti, mane gupti, Alekita pAnabhejana-A pAMca, satyanI-anuvacitralekazAstrAviruddhabhASaNa, krodha, lobha ane hAsyanuM pratyAkhyAna, nirbhayatA A pAMca, asteyanI-anuvArthi avagraha ane yAcana-abhIkSaNa vAraMvAra avagraha ane yAcana ane "ATaluM" ema avastha7.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAraNa-samAnadhamikathI avagraha ane yAcana ane anujJApita pAnabhejana A pAMca, brahmacaryanI strI AdithI sahita zayanAdine tyAga-rAgapUrvaka svIkathAnuM varjana-strInA sundara aMgenuM avalokananuM vajana-pUrva kriIDAnuM asmaraNa-ane gariSTha ane uddIpakarasAdine tyAga A pAMca, aparigrahanI-priya sparzAdi pAMca viyenI prAptimAM vRddhine ane apriya te viSanI prAptimAM zreSane tyAga A pAMcae pramANe bhAvanA jANavI.) hiMsAdiSvihAmutra cApAyAvadyadarzanam // 4 // (te vratanI sthiratA mATe) hiMsAdine viSe A lekamAM ane paralekamAM hAni ane pApa jevuM. Tuvameva vA . pa ane hiMsAdine viSe duHkhanaja vicAra kara.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ maitrI-pramoda-kAruNya-mAdhyasthyAni sattva-guNAdhika -vimAna-viney I 6 . tathA prANione viSe matrI, guNIne viSe prameda, pIDAtAne viSe karuNA, ane upadezanA apAtrane viSe mAdhyacya (upekSA) nI bhAvanA karavI. jagatkAyasvabhAvau ca saMvegavairAgyArtham // 7 // ane saMvega ane vairAgya mATe jagatane svabhAva ane zarIranA svabhAvanI bhAvanA karavI. pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA // 8 // A pramatta jIvanA kAyika, vAcika ane mAnasika gothI thatuM prANune viga te hiMsA che. asamidhAnamakRtam / 1 / asatanuM kathana te amRta che. karavAnuM teNam II 20 |
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ adattanuM grahaNa te teya che. maithunamatrA | 22 maithuna te abrahma che. bhUlo pasyihaH // 12 // mUccha cetana tathA acetana viSayaka je IcchA (Asakita=bha) te parigraha che. nirAze valI | 22 che mAyA, nidAna, micchAdana A traNa zalya sahita te vratI che. mArca 24 te vratI agArI (zrAvaka) ane anagAra (zramaNa) ema be prakAre che. ajugatoson II 21 aNuvatI agArI che. digdezAnarthadaNDaviratisAmAyikapauSadhopadhAsopabhogaparibhogAtithisaMvibhAgavatasampannazca // 16 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane dideza ane anarthadaMDathI virati-- sAmayika-pauSadha-upavAsa-upabhegaparibhega-~atithisaMvibhAga ATalA vratathI amArI yukata hoya che. mAraNAntikI saMlekhanAM joSitA // 17 // ane agArI maraNa najIka samaye saMlekhanAnA sevana karanAra hoya che. zaGkA''kAGkSAvicikitsA'nyadRSTiprazaMsAsaMstayAH samyagdRSTeraticArAH // 18 // pravacanekta arthamAM sadehazaMkA, lauki. kAdi arthonI AkAMkSA, "anya darzanamAM A paNa sat che" evI buddhi vicikitsA, anyadarzananI prazaMsA ane paricaya A pAMca samyagdaSTinA aticAra che. pratIpu pAtra citra ghATamam | 22 . (pAMca) vrata ane zIla (traNa guNavrata ane
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra zikSAvrata) ne viSe anukrame pAMca pAMca aticAra che. bandhavadhacchavicchedAtibhArAropaNAnapAnanirodhAH | 20 |. bandha vadhane tvane cheda, atibhAranuM ApaNuM ane annapAnane nirodha A ahiMsA vratanA aticAra che. mithyopdeshrhsyaabhyaakhyaankuuttlekhkriyaanyaasaaphaarsAkAramannamevAH | 22 / - mithyA upadeza rahasyathI mithyA Apa (kathana) kUTalekhakriyA thApaNane apahAra cADI khAvI ane khAnagI vAta pragaTa karavI A satyavratanA aticAra che. stenaprayogatadAhRtAdAnaviruddharAjyAtikramahInAdhikamAnonmAnapratirupakavyavahArAH // 22 // corInI preraNA carathI lavAyelA dravyAdinuM grahaNa virUddha rAjyAtikama (rAjyanuM baMdhAraNa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ teDI mAla maMgAva moklave te) beTA tela ane khoTA mApa tathA nakalI mAla Apa (sArI vastumAM halakI vastunuM bheLaseLapaNa) A asteyavratanA aticAra che. prvivaahkrnnevrprigRhiitaa'prigRhiitaagmnaa'nazokAtItrAmAmanizar: I re ! bIjAnA vivAha karAvavA vyabhicArI para strInuM sevana kanyA tathA vezyAgamana-kAmaviSayaka kIDA ane utkaTa kAmavAsanA A brahmacarya vratanA aticAra che. kssetrtraastuhirnnysuvrnndhndhaanydaasiidaaskupyprmaannaaniramA 24 kSetra ane vAstunA pramANanuM atikramaNacAMdI ane senAnA pramANanuM atikramaNa dhanadhAnyanA pramANanuM atikamaNa dAsadAsInA pramANanuM atikramaNa ane senAcAMdIthI bhinna
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ viki zakti ane dravyanA pramANanuM atikramaNa A aparigraha vratanA aticAra che. UrdhAdhastiryagavyatikramakSetravRddhismRtyantardhAnAni || rada che Urdhva parimANanuM atikramaNaadhaH parimANanuM atikamaNatiryapha parimANanuM atikramaNa kSetraparimANanI vRddhi ane divrata parimANanI vismRti A divratanA aticAra che. AnayanapreSyaprayogazabdarUpAnupAtapudgalakSepAH / / 26 // maryAdAnuM atikramaNa karI dravyanuM lAvavuM, nekara vigerenuM preSaNa, zabda dvArA maryAdAnuM ullaMghana, svarUpa dvArA maryAdAnuM ullaMghana ane pagaladvArA maryAdAnuM ullaMghana A dezavrata (dezAvakAsika)nA aticAra che. kndrpkautkucymaukhsmiikssyaadhikrnnopbhogaadhikravAna 27 . ati
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ | RAgathI asabhya ane hAsyAtmaka vacana, kuceSTAthI zagapUrvaka asabhya ane hAsyAtmaka vacana, vinA prasaMge nirarthaka adhika belavuM, viveka vinA adhika kiyA ane AvazyaktAthI adhika upaga A anarthadaMDavirati vratanA aticAra che. yogaduSpraNidhAnA'nAdarasmRtyanupasthApanAni // 28 // kAya, vAku ane mananA yogone viSe asAvadhAnatA ane durupayega, aprIti ane vismRti A sAmAyika vratanA aticAra che. apratyavekSitApramArjitotsargAdAnanikSepasaMstAropakramaNAnAdarasmRtyanupasthApanAni // 29 // avalokana ane pramArjana vinA-"zarIra vigerenA mala Adine tyAga, vastunuM grahaNa ane tyAga, saMthArA vigerene prayoga, aprIti ane vismRti A pauSadhapavAsa vratanA aticAra che
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacittasambaddhasaMmizrAbhiSavaduSpakAhArAH // 30 // - sacittane AhAra, sacittathI saMbaddhane AhAra, sacittathI mizrita vastune AhAra, rasavardhaka vastune AhAra ane duSpakavane AhAra A gapaga vratanA aticAra che. sacittanikSepapidhAnaparavyapadezatmAtsaryakAlAtikramAH sacittanA upara anna vigere mUkavuM, sacittathI anna vigere DhAMkavuM, A bIjAnI vastu che ema chala kare, mAtsarya ane kAlAtikama A atithisaMvibhAga vratanA aticAra che. jIvitamaraNAzaMsAmitrAnurAgasukhAnubandhanidAna zani che rUra che jIvavAnI IcchA, maravAnI IcchA, mitrAnurAga, sukhanuM samaraNa ane anubhava tathA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 niyANuM karavuM. A maraNatika saMlekhanAnA aticAra che. anugrahArtha svasyAtisargo dAnam // 33 // sva-paranA kalyANa mATe svakIya vastune tyAga dAna che. vidhidravyadAtRpAtravizeSAt tadvizeSaH // 34 // vidhAna (deza-kAla saMpatti ane satkAranA kramamAM)nA vizeSa (bheda)thI, dravyanA vizeSathI, dAtAnA vizeSathI tathA pAtranA vizeSathI dAnanI viziSTatA thAya che. | | ti samoDAya che
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ rANa-8 mithyAdarzanAviratipramAda kaSAyayogA bndhhetvH||1|| mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya ane ga A karmabandhanA hetu che. sakaSAyatvAmIvaH karmaNo yogyAna mudgalAnAdatte // 2 // sakayAyapaNuM hevAthI jIva karma yogya pudgale grahaNa kare che. ja H 31 te pudgala grahaNathI karAyeluM kAmaNa zarIra te banyuM che. prakRtisthityanubhAvapradezAstadvidhayaH // 4 // prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza A bandhanA cAra prakAra che. Adyo jJAnadarzanAvaraNavedanIyamohanIyAyuSkanAma jotarAyA che
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 prakRtiLamjJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mehanIya, AyuSya, nAma, getra ane antarAya ema ATha prakAre che. paJcanavadvayaSTAviMzaticaturdvicatvAriMzadvipakSabhedA cathI mam | da te ATha karma anukrame pAMca, nava, be, aThyAvIza, cAra, beMtAlIsa, be ane pAMca bhede che. matyAdInAm // 7 // mati vigerenA eka ekanA AvaraNarUpa jJAnAvaraNIya pAMca bhede che. cAracakSaravadhikevalAnAM nidrAnidrAnidrApracalApracalApracalAstyAnagRddhivedanIyAni ca // 8 // cakSu, acakSu, avadhi ane kevala ema cAra darzanAvaraNIya ane nidrA, nidrAnidrA, pracalA, prathalApracalA, tathA thINuddhinuM vedana
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ema pAMca, maLIne darzanAvaraNIyanA nava prakAra che. sarara | 5 || vedanIyanA sahedya ane asaddhAM A be bhede che. darzanacAritramohanIyakaSAyanokaSAyavedanIyAkhyAtridviSoDazanavabhedAH samyaktavamithyAtvatadubhayAni kaSAyanokaSAyAvanantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasajvalanavikalpAzcaikazaH krodhamAnamAyAlobhahAstharatyaratizokabhayajugupsAstrIpunapuMsakavedAH // 10 // - mithyAtvavedanIya, samyakatvavedanIya, mizra vedanIya, A traNa prakAre darzanamehanIya che, tathA kaSAyavedanIya ane nekaSAyavedanIya ema cAritramehanIyanA be bheda che. kaSAyavedanIyanA -anantAnubaMdhI kedha, mAna, mAyA ane leja, ema apratyAkhyAnIyanAM cAra ane pratyAkhyAnIyanAM cAra ane saMjvalananA cAra
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ e pramANe-sela bheda che. nekaSAyavedanIyanAhAsya, rati, arati, zeka, bhaya, jugupsA, puruSaveda, strIveda ane napuMsakaveda A nava bheda che, e pramANe sarve maLIne mehanIyanA aThThAvIza bheda che. nArakatairyagyonamAnuSadaivAni // 11 // AyuSya-narakAyuSa, tiryaMcAyuSa, manuSpAyuSa ane devAyuSa ema cAra bhede che. gatijAtizarIrAGgopAGganirmANabandhanasaGghAtasaMsthAnasaMhananasparzarasagandhavarNAnupUrvyagurula dhUpaghAtaparAdhAtAtapodyotocchAsavihAyogatayaH pratyekazarIratrasasubhagamusvarazubhaMsUkSmaparyAptasthirAdeyayazAMsi setarf tIrthara ra | 22 !! nAmakarmanA gati, jAti, zarIra, aMgepAMga, nirmANa, bandhana, saMghAtana, saMsthAna, saMhanana, sparza, rasa, gaMdha, varNa, AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, parAghAta, Atapa, udyota,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ udghAsa, vihAgati, pratyeka zarIra, sAdhAraNazarIra, rasa, sthAvara, subhaga, durbhaga, susvara, duHsvara, zubha, azubha, sUkama, bAdara, paryApta, aparyApta, sthira, asthira, Adeya, anAya, yaza, ayaza ane tIrthakara A betAlIza bheda che. nIcai I zarU che. gotranA ucca ane nIca A be bheda che, nAkInAm 4 . antarAyanA-dAna vigere pAMcanA antarAyarUpa pAMca bheda che. AditastisRNAmansarAyasya ca triNshtsaagropmkottaavoTaH para sthitiH | 25 II AdinA traNa ane antarAyanI trIza keDAkoDI sAgaropama utkRSTa sthiti che, tinI raca / 26
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 mehanIyanI sittera keDAcheDI sA. u. sthiti che. nAmagotrayoviMzatiH // 17 // nAma ane getranI vIza keDIkeDI sA. u. sthiti che. trayastriMzat sAgaropamAyAyuSkasya // 18 // AyuSyanI tetrIza sAgarepama utkRSTa sthiti che. vedanIyanI jaghanya sthiti bara muhUrta che. jagotrayo 20 nAma tathA gotranI jaghanya sthiti ATha muhUrta che. zeSANAmanbarmuhUrtam // 21 // bAkInAM karmonI jaghanya sthiti anta
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vipAzeDanumAvaH II rara . karmane vipAka te anubhAva kahevAya che. na thanAma (thorAnAm) te anubhAva karmanA nAmAnusAre thAya che. tata nirnA 24 . te karmanA anubhAva(vipAka)thI ane tapathI karmanI nirjarA thAya che. nAmapratyayAH sarvato yogavizeSAtsUkSmaikakSetrAvagADhasthitAH sarvAtmapradezeSvanantAnantapradezAH // 25 // karma evuM nAma hetu che jenA evA athavA nAma jJAnAvaraNa AdinA hetu evA, yogavizeSane AdhIna sUkSma ane samAnakSetramAM avagAha karIne rahelA ane sthita (gatimAna nahi evA) tathA anantAnanta pradezavALA pagale (sko) sarva AtmapradezamAM sarva bAjuthI badhAya che. (nAma che. pratyaya arthAt hetu jene te nAmapratyaya, eTale ke A pudgalenuM
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 "kama" evuM nAma che mATe banyAya che arthAta jenuM "karma" nAma nathI te bandhAtA nathI) niSkarSa -A yugalane bandhAvAmAM AnuM karma evuM nAma ja hetu che. athavA karma ja karma bane hetu che. je jIvane karma nathI, tene karmabandha paNa thatuM nathI, mATe A nAmapratyaya kahevAya che tathA nAma=jJAnAvaraNAdi arthAta jJAnAdinuM AvaraNAdi karavuM. tene hetu evAe artha paNa thAya che. sadvedyasamyaktvahAsyaratipuruSavedazubhAyurnAmagotrANi puSyam ! radda II sahedya, samyakatvavedanIya, hAstha, rati, puruSavedanIya, zubhAyuSa, zubhanAma, ane uccagotra A sarva puNyaprakRtio che (bAkI pApaprakRti che). | kRti aSTamodhyAyaH |
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-9 mArA ni : saMvara: 1 / kAga vigere betAlIza prakAranA Azravane nirodha te saMvara che. sa guptisamitidharmAnuprekSAparISahajayacAritraiH // 2 // te saMvara-gupti, samiti, dharma, anuprekSA, pariSahajaya ane cAritra vaDe thAya che. tapasA nirjarA ca // 3 // ane tapathI saMvara tathA nirjarA thAya che. samyagayoganigrahoM gupti // 4 // samyagdarzanapUrvaka je rogono nigraha te gupti che. bhAjapassNAnenisa sanitAH samyapha=IrSA, bhASA, eSaNA, AdAna ane nikSepa ane utsarga =A pAMca samiti che. uttamaH kSamAmArdavArjazaucasatyasaMyamatapastyAgAkivanyabrahmacaryANi dharmaH // 6 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 uttama evA=kSamA-mArdava-Arjavazaucasatya-saMyama-tapa-tyAga-Acinya ane brahmacarca=A daza prakArane yatidharma che. anityAzaraNasaMsAraikatvAnyatvAzucitvAnavasaMvaranijarAlokabodhidurlabhadharmastrAkhyAtatattvAnucintana manaprakSAH || 7 | anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, azucitva, Azrava, saMvara, nirjarA, leka, bAdhidurlabhatA ane dharma svAkhyAtatvanuM je anuciMtana te bAra prakAre anuprekSA che. mArgAcyavananirjarArthaM pariSoDhavyAH parISahAH // 8 // mArgathI acyavana ane nirjarAne mATe je sahana karavA gya te pariSaha che. kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakanAgnyAratistrIcaryAniSadyAzayyA''krozavadhayAcanAlAbharogatRNasparzamalasakArapuraskAraprajJA'jJAnAdarzanAni // 9 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSudhA, pipAsA, zIta, deza, mazaka, nagnatA, arati, strI, caryA, niSadyA, zayyA, Akroza, vadha, yAcana, alAbha, roga, tRNasparza, mala, satkArapuraskAra, prajJA, ajJAna ane adarzana A bAvIsa pariSahe che. sUkSmasamparAyacchadmasthavItarAgayozcaturdaza // 10 // sUkSmasaMpAya, chAsthavItarAgane (dazamA agyAramA ane bAramA guNaThANAmAM vartatA saMyatane) viSe cauda pariSaha thAya che. pAra vine ! 22 / jinane (teramA ane caudamA guNaThANAmAM vartatA saMyatane) viSe agyAra pariSaha thAya che. bAdarasamparAye sarve // 12 // bAdara saMpAyane (zeSa nava guNaThANamAM vartatA saMyatane) viSe sarva pariSaha hoya che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 jJAnAvaraNe prajJASjJAne | 3 | prajJA ane ajJAna pariSaha jJAnAvaraNa nimittaka che. darzanamohAntarAyayoradarzanAlAbhau // 14 // adarzana ane alAbhapariSaha anukrame darzanamehanIya ane antarAya nimitte thAya che. cAritramohe nAgnyAratinIniSadyA''krozayAcanA-: sArapurAvAH || 6 | nagnatA, arati, strI, niSadyA, Akroza, yAcanA ane satkArapuraskAra ATalA pariSaha cAritramehanIya nimitte thAya che. venI zeSA: 26 zeSa pariSaha vedanIya nimitta thAya che. wAro mAthA gupaTTonarvittiH 7 eka jIvamAM eka sAthe ekathI egaNeza sudhI pariSaha vikalpa thAya che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 sAmAyikacchedopasthApyaparihAravizuddhisUkSmasamparAyarathAkhyAtAni cAritram // 18 // sAmAyika, chedepasthApya, parihAravizuddhi, sUphamasaM5rAya ane yathAkhyAtacAritra A pAMca cAritranA bheda che. anazanAvamaudarravRttiparisaGkhyAnarasaparityAgavidhitazayyAMsanakAyaklezA bAhyaM tapaH // 19 // anazana, UnadaratA, vRttiparisaMkhyAna (ttisaMkSepa)-rasaparityAga, viviktazayyAsanatA ane kAyakaleza A cha prakAre bAhyatA che. praayshcittvinyvaiyaavRttysvaadhyaayvyutsrgdhyaanaanyutaram | 20 || prAMzcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, vyutsarga ane dhyAna A cha prakAre abhyantara tapa che. navacaturdazapaJcadvibhedaM yathAkramaM prAga dhyAnAt // 21 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnathI pUrvanA prAyazcita vigere anukame nava, cAra, daza, pAMca ane be prakAre che. AlocanapratikramaNatadubhaviveka vyutsargatapaprachedapari hAropathApanAni | 22. Alocana, pratikamaNa, AlecanapatikamaNa, viveka, kAusagga, tapa, cheda, parihAra ane upasthApana A nava prAyazcittanA bheda che. jJAnadarzanacAritropacArAH // 23 // jJAna, darzana, cAritra ane upacAra A cAra vinayanA bheda che. aacaaryopaadhyaaytpsvishaiksskglaangnnkulsngghsaadhusmanojJAnAn ra4 . AcArya, upAdhyAya, tapasvI, zaikSaka, glAna, gaNa, kula, saMdhi, sAdhu ane samagra A dazabheda viyAvRjyanA che. vAcanApRcchanA'nuprekSA''mnAyadharmopadezAH // 25 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcanA, pRcchanA, anuprekSA, AmnAya ane dharmopadeza A pAMca svAdhyAyanA bheda che. vAhAnta paDyo che radda bAhya pAtrAdi upadhinA ane Abhyantara zarIra tathA kaSAyAdi upadhinA tyAgarUpe vyutsaga be prakAre che. uttamasaMhananasyaikAgracintAnirodho dhyAnam // 27 / / uttama saMhananavAlAne je ekAgrape cittavRttine niSedha te dhyAna kahevAya che. mA muhUrtA 28 te dhyAna akhtamuhUrta hoya che. ArauidradharmazuklAni // 29 // te dhyAna Arta, raudra, dharma ane zukala ema cAra bhede che. ghare mokSadetU rU| dharmadhyAna ane zukaladhyAna mohetu che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArtamamanojJAnAM samprayoge tadviprayogAya smRtismvAhAra: | 3 || aniSTanI prApti thaye chate tenA viyegane mATe je vAraMvAra samaraNa te (prathama) ArtadhyAna che. * venArA rUra che aniSTa vedanAnI prApti thaye chate tenA vize mATe je vAraMvAra samaraNa te (bIjuM) ArtadhyAna che. viparIta manojJAnAnuM e rUrU II priya vastune viga thaye chate tenI prApti mATe je vAraMvAra smaraNa te (trIjuM) ArtadhyAna che. nitInaM ra / rU4 / | niyANuM karavuM te (cethuM) ArtadhyAna che. tadaviratadezaviratapramattasaMyatAnAm // 35 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ArtadhyAna avirata, dezavirata ane pramattasaMyatane heAya che. hiMsA'nRtasteyaviSayasaMrakSaNebhyo raudramatrirata-deza hiMsA-amRta-steya-ane viSayasaMrakSaNane mATe je vAraMvAra smaraNa te (cAra prakAre) raudradhyAna avirata ane dezaviratane hoya che. AjJA'pAyavipAkasaMsthAnavicayAya dhrm(yiimprmsaMvatastha che rU7 | AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicaya ane saMsthAnavicayane mATe vAraMvAra samaraNarupa (cAra bhede) dharmadhyAna apramatta saMyatane hoya che. upazAntakSApavaSAya || rUDa II ane upazAta kaSAya (agyAramA gu.) ane kSINakaSAya (bAramAM gu.) ne paNa dharmadhyAna heya che.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zu vAve (pUrvavaraH) a rU . AdinA be guphaladhyAnanA bheda upazAntakaSAya ane kSINakaSAyane paNa hoya che (pUrvavidane paNa hoya che) je sTinaH 40 che. pachInA be zukaladhyAnanA bheda kevalIne ja heya che. pRthaktvaikatvavitarkasUkSmakriyA'pratipAtivyuparata riyAnivRttIni I kare che pRthakatvavitarka-ekatvavitarka---sUkamakriyApratipAti ane samucchinnakriyAnivarsIema cAra prakAre zukaladhyAna che. tat jyeka kAyayogAyogAnAm // 42 // - te zukaladhyAna anukame traNa gavALAne paheluM, kaI paNa ekamavALAne bIjuM, kAgavALAne trIjuM, ane garahitane zuM thAya che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAzraye savitarke pUrve // 43 // pahelA be zukaladhyAnanA bheda ekAzraya (eka dravyaAzraya=viSaya che jene e) che, ane temAM pahele savitarka=savicAra che. vicAra dritIyam ka ane bIjuM zukaladhyAna avicAra=avitarka vita thata6 41 / zrutajJAna virtaka kahevAya che. vicAro'rthavyaJjanayogasaMkrAntiH // 46 // artha--vyaMjana ane yoganuM saMkramaNa te vicAra kahevAya che (artha eTale dravya ane paryAya, vyaMjana eTale zrutavacana ane cAgakAya, vANI ane mananI kiyA, tenuM saMkamaNaeka dravyathI bIjA dravyamAM, eka paryAyathI bIjA paryAyamAM, eka mRtavacanathI bIjA mRtavacanamAM eka rogathI bIjA vegamAM pravRtti-te vicAra).
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdRSTizrAvakaviratAnantaviyojakadarzanamohakSapakopazamakopazAntamohakSapakakSINamohajinAH kramazo'saMkhyeyaguNanirjarAH // 47 // samyagadraSTi, zrAvaka, sarvavirati, anantAnubaMdhiviyejaka, darzanamehakSapaka, mehopazamaka, upazAntAha, mehakSapaka, kSINameha, ane jina A daza anukame pUrva pUrvanI apekSAe uttarottara asaMkhyAtaguNa (karma) nirjarAvALA hoya che. pulAkabakuzakuzIlanirgranthasnAtakA nirgranthAH // 48 // pulAka, bakuza, kuzIla, nircantha ane snAtaka A pAMca ninyanA bheda che. saMyamazrutapratisevanAtIrthaliGgalezyopapAtasthAnavika taH sAdhyA: 0 / - A pAMcenirgathe saMyama, zrata, pratisevana, tIrtha, liMga, leyA, upapAta ane sthAnarUpa dvAre vaDe sAdhya hoya che. temAM parasparano bheda jaNAya che. | ti navamodhyAyaH II
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAya-10 mohApAd jJAnadarzanAvaraNAtarAyakSayAca kevalama - 5 - ka mohanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane anaMtarAyanA kSayathI kevalajJAna utpanna thiAya che. bandhahetvabhAvanirjarAbhyAma // 2 // bandha hetuo (mithyAtva, avirati vigere) nA abhAva ane nirjarAthI (sakala karmakSaya thAya che.) ranarmabhro yakSaH I II sakala kamane kSaya te mekSa che. aupazamikAdibhavyatvAbhAvAccAnyatra kevalasamyakttvajJAnadarzanasiddhatvebhyaH // 4 // kSAyika samyakatva, kevalajJAna. kevaladarzana, ane siddhatva sivAya pazamika vigere bhAvenA ane bhavyatvanA abhAvathI paNa (mokSa) thAya che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadanantaramUvaM gacchatyAlokAntAt // 5 // kRtna (saMpUrNa) karmakSaya vigere thayA pachI samAnta (71) mana 42 cha. pUrvaprayogAdasaGgatvAd bandhacchedAt togatipariNImacci tadgatiH // 6 // . pUrva prayogathI, masapA pAthI, bandhane cheda hevAthI ane tevA prakArane tipariNAmathI (vanI) te ati thAya' che. kSetrakAlagatiliGgatIrthacAritrapratyekabuddhabodhitajJa nAvagAhanAntarasaMkhyA'lpabahuvataH sAdhyAH // 7 // kSetra, sa, gati, siMga, tIrtha, yAstri, pratyesuddhamAdhita, jJAna, sAinA, bhU-tara, saMkhyA ane a5navRtva A bAra anuga dvaare| 43 (bhuta ) abhya che. // iti dazamo'dhyAyaH // iti paMnyAsazrIzubhaMkaravijayagaNikRtabhadreDarodayAkhyabhASArthasahitaM vAcakazrIumAsvAti viracita tattvArthAdhigamasUtraM samAptam
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ antimopdeshkaarikaaH|| avataraNa:-A kArikAomAM jIvanA kamene nAza, siddhigamananuM upapAdana karavAmAM AvyuM che. tathA siddhimAM rahelA AtmAonA sukhanuM varNana karavAmAM AvyuM che, paNa boddho javanuM parinirvANa kahe che, ane jIvanI urdhvagati Adi mAnatA nathI, te vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che. kemake teonA pUrvapakSonuM A. kArikAothI samAdhAna thAya che." evaM tattvaparijJAnAd viraktasyAtmano bhRzam // nirAzravatvAcchinnAyAM navAyAM karmamantatau // 1 // pUrvArjitaMHkSapayato yathoktaiH kSayahetubhiH // . . saMsArabIjaM kAtsyeMna mohanIyaM prahIyate // 2 // A pramANe samyagadarzanapUrvaka, pramANu ane nathI chavAdi tane jANavAthI, saMsArathI atyanta vairAgya pAmelA AtmAnA, kAya vANI ane manoyoga rUpa AnA aphavAthI navA karmabandhanI paraMparA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarU aTake chate yathA zAstrokta karmakSaya hetuo tapa, saMyamAdinI ArAdhanAthI pUrvopArjita karmone khapAvatA saMsArahetu mohanIya sarvathA nAza pAme che. (eTale ke A pramANe "zrI tasvArthAdhigama" zAstrathI samyagadarzanapUrvaka, pramANa ane nathI chavAdi tattvone sArI rIte jANavA. e tenA jJAnathI AtmA atyanta vairAgya pAme che. vairAgya pAmelA AtmAnA kAya, vANI ane mananA yogo rUpa Avo aTake che. AvonA aTakavAthI navI karmabandhanI paraMparA aTake che. te aTake chate zAstrokta kSayahetu jJAna, tapa, saMyamanI ArAdhanAthI pUrvopArjita karmone khapAvatAM saMsAraparibhramaNanuM kAraNa mehanIya sarvathA nAza pAme che. tataDatara jJAnakU-rInanAcanaMtaram . prahIyante'sya yugapat trINi karmANyazeSataH // 3 // tyArabAda turtaja te AtmAnA vIryAdi haNanAra antarAyabhUta antarAyakarmo darzanane haNanAra darzanA
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ varaNa ane jJAnane haNanAra jJAnAvaraNe rUpa A traNe karmo ekI sAthe samUlA nAza pAme che. garbhasUcyAM vinaSTAyAM yathA tAloM vinazyati // tathA kamaikSayaM yAti mohanIye kSayaM gate // 4 // (kemake ) garbhasUcI (tAlavRkSanA patramAMnu vacaluM patra)nA nAzathI jema tAlavRkSa nAza pAme che. tema mohanIyanA nAza karmo paNa nAza pAme che. (tAlavRkSane piSaNAra garbhasUcInI paraMparA pote sUkAya ke tene koI kheMcI nAkhe ke tAlavRkSane nAza thAya che. tema mehanIya karmaja karmabandhamAM hetu hevAthI teno nAze anya karmo paNa tAlavRkSanI jema nAza pAme che.) satAkSINacatuHkarmA prApto'thAra yAtasayamam / bIjabandhananirmuktaH snAtakaH paramezvaraH // 5 // zeSakarmaphalApekSaH zuddho buddho nirAmayaH // sarvajJaH sarvadarzI ca jino bhavati kedalI // 6 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI mehanIyAdi cAra karmone khapAvele AtmA yathAkhyAta nAmanA saMyamane pAmI bIja ne baMdhanathI rahita, snAtaka, paramezvara, bAkInA cAra karmone bhogavanAra, zuddha, buddha, nirAmaya, sarvajJa ne sarvadarzI e kevaLI jina thAya che. (eTale keH Atmika guNanA ghAta karanArAM cAra ghAtI karmonA nAzathI AtmAnA svAbhAvika guNo pragaTa thAya che. tethI yathAkhyAtacAritra prApta thAya che. tyAre kaSAyarahita yugothI bhogya karmo baMdhAtA nathI. eTale jIvanuM svarUpa "karmabandha ane tenA hetuo vagaranuM svAbhAvika hoya che. tevA jIvane tyAre snAtaka -saMsAra bAkInA cAra-vedanIya, AyuSya, nAma ane getra A karmonA phaLono bhegavanAra, zuddha-karmamalarahita, buddha - badhayukata, nirAmaya -regAdikaSTathI rahita, sarvajJa- sarva jANanAra, sarvadarzI sarva dekhanAra, (e) kevaLI -sarva lokAleka padArtha prakAzaka jJAnavALo, jinaAntara rAgadveSAdi zatruone jitanAre te thAya che.)
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtsnakarmakSayAdUrdhvaM nirvANamadhigacchati // 'yathA dagdhendhano vahina nirupAdAnasantatiH // 7 // dagdhe bIje yathA'tyantaM prAdurbhavati nAGkaraH / karmabIje tathA dagdhe nArohati bhavAGkuraH // 8 // - saghaLAM (ATheya) karmonA nAza thayA bAda te chava, nirvANa pAme che. jema sAdhana nahI rahevAthI kASTa bALI agni zAMta thAya che. (ane valI) jema bIja baLe chate kyAreya no aMkura ugatuM nathI, tema karmarUpI bIja baLe chate bhavarUpI no aMkura phuTato nathI. tadanantaramevordhva - mAlokAntAt sa gacchati // pUrvaprayogAsaGgatva - bandhacchedordhvagauravaiH // 9 // tyArabAda te jIva, lekanA anna sudhI upara, pUrvaprayogathI saMgarahita thavAthI, baMdha tuTavAthI, ane urdhvagaurava hovAthI pahoMce che. kulAlacakradolAyA-miSau vA'pi tatheSyate // pUrvayoti varmeda tathA siddhitiH mRtA che 16
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 mRllepasaGganirmokSAd yathA dRSTA'psvalAbunaH // karmasaGgavinirmokSAt tathA siddhigatiH smRtA // 11 // eraNDayantrapeDAsu bandhacchedAd yathA gatiH // karmabandhanavicchedAt siddhasyA'pi tatheSyate // 12 // kuMbhAranA cAmAM, hiMcakAmAM, bANamAM ane bIje paNa pUrva prayogathI kriyA hoya che. tema ahiMyA siddhi gati che. tathA tuMbaDuM jema pANImAM mATInA lepathI dukhyuM hoya che paNa mATIne saMga dUra thatAM ja pANI upara Ave che. tema ahiMyA karmasaMga dUra thatAM siddhigati hoya che. (ane valI upalA paDanuM baMdhana sUkAvAthI phATatAM ja) eraMDa bIjamAM, yantramAM, ane uMdara vagere pakaDavAnA pAMjarAmAM) piDA-peTImAM Ama A traNeyamAM baMdhana chuTatAM ja gati hoya che. tema karmabandha chuTatAM siddhamAM paNa gati hoya che. urdhvagauravadharmANo jIvA iti jinottamaiH // . adhogauravadharmANaH pudgalA iti coditam // 13 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvomAM urdhvagamana thAya tevI ane pudgalomAM aAgamana thAya tevI "gurUtA" che ema jineramee kahyuM che eTale- urdhva gauravavAlA ane pudagale adho gauravavALA che) tharsSattiryapUrve ja jovA vakivItaH | svabhAvataH pravartante tathovaM gatirAmanaH // 14 // (ane jema mATInuM svAbhAvika rIte ja (upara pheMkayA chatAMya) nIce paDe che. vAyu svAbhAvika ja tirachuM gamana kare che ane agnijavAlA svabhAvata ja upara gati kare che tema AtmAnI paNa svAbhAvika ja urdhvamukhI gati hoya che. atastugativaikRtya-meSAM yadupalabhyate // karmaNaH pratighAtAca prayogAcca tadidhyate // 15 // jInI svabhAvathI ja urdhvagati hoya che. ane jIvanI gatimAM pheraphAra je dekhAya che. te karmanA kAraNe, pratighAtanA kAraNe ane prayoga (IcchA preraNuM AdInA kAraNe hoya che,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 avastiryagathorcaJca jIvAnAM karmajA gatiH // urdhvameva tu tad dharmAd bhavati kSINakarmaNAm // 16 // nIce narakAdimAM, tirachI tiryaMcAdimAM ane urdhva devakAdimAM je jIvanI gati che, te karmanimitta che. paNa kSINakarmA nI to urdhvagaurava dharmane lIdhe kAnta paryanta urdhvagati hoya che. dravyasya karmaNo yadvadu-tpattyArambhavItayaH / / samaM tathaiva siddhasya gatimokSabhavakSayAH // 17 // - dravyanI kriyAne ke dravya ane kriyAnI utpatti, AraMbha (arthayiAkAritva) ane nAza jema sAthe heya che. tema siddha thatAM jIvanI (paNa) gati siddhazilA gamana, mekSa svarUpAva sthAna ane vikSaya-karmanAza sAthe ja hoya che. (bauddho badhuMya kSaNika mAnatA hovAthI eka ja kSaNamAM utpatti, artha kriyAkAritva ane nAza mAne, mATe A uttara apAya che.) bIjAo nIce pramANe artha kare che. jemake -
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ (siddha thatAM jIvanA) dravyAtmaka karma eTale ke karma pudagalanI akarma rUpe utpatti, AraMbha-Atma pradezathI judA thavAnI kriyA ane vibhAga je sAthe ja heya che. (teja samaye) tenI sAtheja teja rIte siddha thatAM jIvane bhavakSaya, mekSa ane gati sAthe sAthe thAya che. utpattizcavinAzazca prakAzatamasoriha // yugapad bhavato yadvat tathA nirvANakarmaNoH // 18 // ahiMyA jema prakAzanI utpatti ane aMdhakArane nAza sAthe ja hoya che tema (jIvana) nirvANanI utpatti ane karmane nAza paNa sAthe ja hoya che. tanvI manojJA surabhiH puNyA paramabhAsvarA // prArabhArAnAmavasudhA lokamUrdhni vyavasthitA // 19 // nRlokatulyaviSkambhA sitacchatranibhA zubhA // urdhva tasyAH kSiteH siddhAH lokAnte samavasthitAH // 20 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 manuSyalepramANu lAMbI, (chaDe) atyanta sUkSma ane sugandhamaya, atyanta tejavI, taRtrasarakhI, zubha ane pavitra evI prAgabhArA nAme pRthvI (lekapurUSanA) mastakabhAge rahelI che. ane te pRthvInA upara, lekanA ane siddho rahelA che. temanuSyanuM pramANa 45 lAkha jana che. teTalI lAMbI, madhyamAM 8 jana pahoLI, cheDe mAMkhInI pAMkha karatAMya sUkSma A pRthvI che te sugandhayukta, sphaTika tulya ane atyanta tejasvI pRthvI kAyikonA zarIramaya che ane vaLI khelelA ne uMdhA mukelA chatranA AkAranI che. tAdAtmyAdupayuktAste kevalajJAnadarzanaH // A%AsiddhAvasthA hevamavAra nijiyA che 21 " hAyikasamyakatva ane siddhatvabhAvamAM rahelA teo abhedathI teo kevaLa jJAna kevaLa darzananA upagavAlA che, ane tevA kriyAyogya karmasaMbandha vagere kAraNe nahI hevAthI niSkriya che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato'pyUvaM gatisteSAM-kasmAnAstIti cenmatiH // dharmAstikAyasyA'bhAvAt sa hi heturgateH paraH // 22 // che. te siddhonI gati kAntanI AgaLa paNa kema nathI? (evA praznanA javAbamAM jaNAve che ke, gatinuM pradhAna kAraNa dharmAstikAya che. je kAntathI AgaLa nathI. (mATe AgaLa te jIvonI gati paNa nathI). saMsAraviSayAtItaM muktAnAmavyayaM sukham // ambAbAdhamiti proktaM paramaM paramarSibhiH / / 23 // mukatonuM sukha, saMsAranA viSayathI para, nAza na pAmanArUM duHkharahita evuM paramasukha che. ema paramaRSioe tIrthakara vagere) kahyuM che. syAdetadazarIrasya janto naSTASTakarmaNaH // kathaM bhavati muktasya sukhamityatra me zRNu // 24 // bhale ema che. (paNa prazna e thAya che ke, ATha karmonA nAzathI azarIrI evA muktanA jIvone (sukhanA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 anubhavanA sAdhana ja nathI te) sukha kema hoya ? (tyAre uttara ApatA granthakAra jaNAve che ke te viSayamAM mAruM kAMI sAMbhaLo. loke catuvihArtheSu sukhazabdaH prayujyate // viSaye vedAnA'bhAve vipAke mokSa eva ca // 25 // A lekamAM sukha zabdano prayoga cAra arthomAM thAya che zabdAdi te te indriyanA viSayamAM, duHkhanA abhAvamAM, sAtavedanIyanA anubhavamAM ane mokSamAM, sukho vahniH sukho vAyurviSayeSviha kathyate / duHkhA'bhAve ca puruSaH mukhito'smIti manyate // 26 // puNyakarmavipAkAcca sukhamiSTendriyArthajam // karmaklezavimokSAca mokSe sukhamanuttamam // 27 // (anukrame cAre arthomAM sukhazabda prayoga batAve che.) (ziyAlAnA divasomAM) anukUla agnine, (garamInA divasomAM) anukUla vAyune leke sukha (kAraka) kahe che.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane duHkhanA abhAvamAM lekene "sukhI chuM" e sAkSAta anubhava che. anukUla evA IndriyanA viSaye (zabdAdi) thI thatuM sukha puNya karmanA udayathI thAya che. ane karma kalezanA nAzathI thatuM hovAnA kAraNe mekSamAM anuttama (jethI bIju kaI sukha uttama nathI evuM) sukha che. sukhaprasuptavat kecidicchanti parinirvRttam // tadayukta kriyAvatvAt sukhAnuzayatastathA // 28 // keTalAMka nirvANane sukhe sutelAnI nidrA sAthe sarakhAve che paNa te barobara nathI. kemake -tyAre paNa kriyAvaravA ane sukhanI taratamatA hoya che. zramaklamamadavyAdhi madanebhyazca sambhavAt // mohotpatte vipAkAcca darzanadhnasya karmaNaH // 29 // ke (ane) thAka, glAnI, surApAna, roga ane viSaya sevanathI, mohanIya kamanA temaja darzanAvaraNa karmanA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 udayathI paNa nidrA Ave che. (eTale ke kamajanita nidrA sAthe karmane abhAva thatAM mokSa sukhane kema sarakhAvAya ?) loke tat sadRzo hyarthaH kRtsne'pyanyo na vidyate / / upamIyeta tad yena tasmAnnirupamaM sukham // 30 // liGgaprasiddheH prAmANyA danumAnopamAnayoH // atyantazcAprasiddhaM tad yat tenAnupamaM sukham // 31 // (ane valI) A AkhA lekamAM mekSanA sukha sarakhe evo kaI bIjo padArtha nathI ke jenI sAthe teNe sarakhAvAya tethI paNa te mekSa sukha anupama che (ane upamAna ke anumAna paNa te na hoya kemake) anumAna ane upamAnamAM prAmANya, liga (hetu ke sAdazyarUpa) nI prasiddhithI heya che. ane mekSasukhanuM liMga atyanta aprasiddha che tethI paNa te sukha anupama che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSaM tadbhagavatA-mahatAM taizca bhASitam / / gRhyate'stItyataH prAjJa-rna chadmasthaparIkSayA / / 32 / / tyAre AvuM anupama sukha che. ema tamee zAthI jAyuM ? evI zaMkA dUra karatA kahe che ke, atizayazAlI jinezvarene te pratyakSa che ane teoe ja "te che" ema kahyuM che. mATe ja buddhimAne "te che ema svIkAre che paNa chaghanI parIkSAthI nahI. (eTale ke chAne pratyakSa nathI. temaja liMgAdi paNa prasiddha nahI hovAthI chA mekSa sukhane "che" ema siddha karI zakatA nathI.)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ a mArI & ka = = = = ! = = . *' '' :: G kapAi * kAga' , zrI vinayavijayopAdhyAyaviracitA nayakarNikA. maMgalAcaraNa ane viSaya vardhamAnaM stumaH sarvanayanadyarNavAgamam / saMkSepatastadunnItanayabhedAnuvAdataH // 1 // anuvAda-je zrI vardhamAnanuM Agama sava nayarUpI nadIone pravezavAne1) samudrarUpa che; temanA prarUpelA nayabhedane saMkSepathI anuvAda karI, ame temanI stuti karIe chIe. 1. noMdha : -nayanuM svarUpa jANavA mATe paramapUjya zrI vinayavijapAdhyAya viracita nayakaNikA upayogI hovAthI ahIyA mukavAmAM AvI che. 1 zabdo ardhacaMdra kauMsamAM che te arthanI spaSTatA mATe mArA taraphathI umerelA che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayanAM nAma naigamaHsaMgrahazcaiva vyavahAra sUtrako / rAH samamiDhavaMbhUtau reti nayAH kRtAra | 2 + anuvAda-naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha, ane evaMbhUta ema (sAta) naye | ApanA AgamamAM] kahelA che. 2. prastAvanA, / arthAHsarve'pi ca2 sAmAnyavizeSobhayAtmakAH / - sAmAnyaM tatra jAtyAdi vizeSAzca vibhedakAH // 3 // anuvAdapadArtho sarve sAmAnya ane vizeSa e bane dharmavALA che, [ema Ape pratipAdana karyuM che; 1 je zabdo kATakhuNAvALA mAM che te mahArAja zrI gaMbhIravijayajI gaNInI A graMthaparanI avacUrI parathI umerelA che. 2 2 zabda zlekamAM eka akSara khUTavAthI ame mUke che. 3 dharma svabhAva, Nature.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 2. emAM (ghaTava paTava) jAti guNa ItyAdi te sAmAnya (dharma) ane judApaNuM jaNAvanArA vizeSa dharmo. 3. sAmAnya ane vizeSa dharmo kevA che? aikyabuddhirghaTazate bhavetsAmAnyadharmataH / vizeSAzca nijaM nijaM lakSayanti ghaTaM janAH // 4 // anuvAdahe prabho! Ape kahelA] sAmAnya dharmavaDe seMkaDe ghaDAmAM ekAkAra buddhi thAya, ane [Ape kahelA] vizeSa dharmavaDe manuSya pitApitAne ghaDe oLakhe che. [ A saMmeha TALavA mATe tAre mahAna upakAra che] 4. 1. naigamanaya, naigamo manyate vastu tadetadubhayAtmakaM / nirvizeSaM na sAmAnya vizeSo'pi na tadvinA // 5 // 1 e banne dharmomAM. 2 jAti; dravyatva, prameyatva. 3 lAla, pILo, lIle ItyAdi raMgathI ke koI evA bhedathI pitatAne ghaDa mANaso pArakhI le che; muMjhAI jatA nathI. . . . .
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAda-nagamanaya vastune e bane dharmavALI (eTale sAmAnyarUpe ane vizeSarUpe) mAne che, kAraNa ke [ApanI AjJAmAM] vizeSa rahita evuM sAmAnya nathI temaja sAmAnyarahita evuM vizeSa nathI. 5. 2. saMgrahanaya. saMgraho manyate vastu sAmAnyAtmakameva hi / sAmAnyavyatirikto'sti na vizeSaH khapuSpavat // 6 // anuvAdasaMgrahanaya vastune kevaLa sAmAnya dharmavALI ja mAne che, kAraNa ke sAmAnyathI jUduM evuM vizeSa [ Apane upadeza evo che ke] AkAzapuSpanI peThe kaMI che nahi. ka. 1 tyAre A naya samyaka dRSTi gaNAya? nahi. kAraNa ke dravyane ane paryAyane bannene sAmAnya ane vizeSayukta mAne che. 2 AkAzane jema puSpa na hoya, tema sAmAnya vinA vizeSa dharma na hoya.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgrahanayanAM udAharaNa vinA vanaspati ko'pi nimbAmrAdirna dRzyate / hastAyanta vinyo hi nAjulAdyAstataH pRthak // 7 // anuvAda-vanaspati [e jAta vinA lIMbaDe, AMbe ityAdi kAMi jovAmAM AvatAM nathI; hAtha ityAdimAM vyApta evI AMgaLIo vadhAre hAthathI judI nathI. 7. 3 kavahAranaya, vizeSAtmakamevArtha byavahArazca manyate / vizeSabhinaM sAmAnyamasatkharaviSANavat // 8 // anuvAda-vastune vizeSa dharmavALIja vyavahAranaya mAne che (kAraNake) vizeSavinAnuM sAmAnya gadheDAnA zIMgaDA jevuM khoTuM che. 1 hathelI. 2 nakha, 3 ApanA upadezamAM,
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 vyavahAranayanuM udAharaNa vanaspatiM gRhANeti prokte gRhNAti ko'pi kim / vinA vizeSAnAmrAdIstabhirarthakameva tat // 9 // anuvAdavanaspati le ema belavAmAM AvatAM, lIMbaDe, AMbe evA vizeSa vinA keIpaNa zuM le che ? eTalA mATe te (sAmAnya) phogaTanuM che. 9. vyavahAranayanAM bIjAM udAharaNa vraNapiNDIpAdalepAdike lokaprayojane / upayogo vizeSaiH syAtsAmAnye na hi karhicit // 10 // anuvAdagumaDAM para (malama) paTTI ane page lepa vigere karavAnuM lekane projana heya. vizeSa [paryAya] vaDe kAma cAle, (paNa) kaI divase sAmAnya vaDe nahi ja. 10. RjusUtranayo vastu nAtItaM nApyanAgatam / manyate. kevala kintu vartamAnaM tathA nijam // 11 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAda-RjusUtranaya bhUta ane bhaviSya vastu [payAryane] mAnatA nathI. paraMtu kevaLa vartamAna 1 vastu paryAyane] ane te paNa pitAnA (pArakI--anya vastunA nahi) bhAvane mAne che. 11. vajusUtranayanuM udAharaNa atItenAnAgatena paraskIyena vastunA / na kAryasiddhirityetadasadgaganapadmavat // 12 // anuvAda-atItara ane anAgata bhAvathI temaja pArakA bhAvathI [Ape kahyA pramANe kAryasiddhi thAya nahi, eTalA mATe e (traNe) AkAzakamaLa jevAM che. 12. 1 sthiti; svabhAva. Praperty 2 bhUta. 3 bhaviSya. 4 sthitithI. 5 AgaLa thaI gayela ke have thavAnA rAjaputrane gAdIe kema besADAya ! (zrIgaMbhIravijayagaNIkRta avacerI parathI) 6 kheDAM.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ hajusUvanI tenI pachInA nonI bIjI vizeSa mAnyatA nAmAdiSu caturveSu bhAvameva ca manyate / na nAmasthApanAdravyANyevamapretanA api // 13 // anuvAda nAmAdi cAra nikSepamAMtabhAva nikSepaneja mAne che; eja pramANe have pachInA nora paNa 5 zabdanAya. artha zabdanayo'nekaiH paryAyairekameva ca / manyate kuMbhakalazaghaTAyekArthavAcakAH // 14 // 1 nAma-sthApanA-kavya-bhAva. 2 zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdazabdanaya aneka zabdo vaDe eka athavAcaka padArthane ekaja padArtha samaje che; jemake kuMbha, kalaza, ghaTa ityAdi ekaja (dhaTa) padArthane dekhADanArA che. [ema sarvadarzI jina bhagavAne kahyuM che]. 6 samabhirUDhanaya. brate samabhirUDho'tha bhinnaM paryAyabhedataH / bhinnArthAH kuMbhakalazaghaTA ghaTapaTAdivat // 15 // anuvAdasamabhirUDhanaya zabda (ke paryAya) bhedathI vastu bhinna kahe che (kAraNa ke) jema ghaTa ane paTa (e) bhinna che tema [ zrI vardhamAna svAmi ! Ape! kuMbha, kalaza, ghaTaka (emane) ja padArtho [kahyA] che. 15 1 Synonyms; paryAyA. 2 jemAM kaMI bharavAmAM Ave, je avAja kare, jenI AkRti bane evuM vAsaNa-kuMbhanavaDe kuMbha, 3 kalanavaDe kalaza, ane 4 ghaTanavaDe ghaTa. je mATIne banele te kuMbha. je jalathI zebhato te kalaza-ane je ghaDele te ghaTa.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ samabhirUTanI uparanI vyAkhyAnuM kAraNa yadi paryAyamede'pi na medo vastano bhavet / bhinnaparyAyayorna syAt sa kuMbhapaTayorapi // 16 // anuvAda-je paryAya bhedathI vastune bheda na hoya, te bhinna paryAyavALA kuMbha ane paTamAM paNa e bheda na hoya. 16 - 7 evaMbhUtanaya ekaparyAyAbhidheyamapi vastu ca manyate / kArya svakIyaM kurvANamevabhatanayo dhruvam // 17 // . anuvAdaka-eka paryAyavaDe belAtI vastu (belatI vakhate) pitAnuM kArya karatI hoya te ja evaMbhUtanAtha tene vastu kahe che. [bIjI vakhate nahIM kAraNa ke zrI jinezvarane upadeza e che ke vastu potAnuM kArya kare tyAre vastu gaNAya ]. 17.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pitAnuM kArya karanArI ene nyAyamAM artha kriyAkArI kahevAya che. kahevatamAM yathA vAmA tathA guNa: ema paNa kahevAya che. paraMtu te vakhate kriyA karAtI hovI joIe. evabhUta udAharaNa vaDe pitAnuM svarUpa spaSTa kare che. yadi kAyemakuvANo'pISyate tattayA sa cet / / tadA paTe'pi na ghaTavyapadezaH kimiNyate // 18 // anuvAda-jyAre vastu pitAnuM kArya na karatI hoya tyAre paNa tene vastu gaNavAmAM Ave te paTane paNa ghaTa (zabda) kAM na kahevAya ? 18. : 1 pramANu ke dalIla be prakAre hoya che. eka anvayavALI ane bIjI vyatirekavALI. sAmAnI dalIla pitAnI dalIlane anukULa karI levI e anvayathI bane che, ane sAmAnI dalIlamAM deSa dekhADI de e vyatirekathI bane che. prastuta prasaMgamAM vyatireka
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 upasaMhAra athottara vaiddhAH sunayA sAthamI tathA ! ekaikaH syAcchataM medAstataH saptazatApyamI // 19 // anuvAda-A sAta no paNa (anukrame) eka ekathI vadhAre vizuddha che. vaLI eka eka nayanA se se bheda thAya, tethI tenA sAtase bheda paNa thAya (che) 19. karavAmAM Avyo che. kAraNa ke jyAre paTa pote paTanuM oDhavA-paheravAnuM kAma na karate heAya tyAre paNa tene paTa kahIe te pachI ene ghara kahevAmAM zuM vAMdho che? temaja ghaDe pitAnuM kAma na karate hoya te pachI tene paTa kahevAmAM paNa zI aDacaNa che? mATe vastu to te ja vakhate vastu kahevAya ke jyAre te pitAnuM kAma karatI heya. rAjA jyAre gAdIe besI hukama calAvatuM hoya te ja vakhate rAjA kahevAya.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 upasaMhAra-naya pAMca ane tenA bheda pAMca kevI rIte che? athaivaMbhUtasamabhirUDhayoH zabda eva cet / ... antarbhAvastadA paMca nayapaMcazatIbhidaH // 20 // anuvAda-je zabdanayamAM samabhirUDha ane evaMbhUta nayane samAveza thAya te naya pAMca thAya che. ane tyAre te (pAMca naya) nA pAMcaso bhede (gaNAya) che. 20 upasaMhAra A sAte na kyA be nAmAM samAveza pAme che? drvyaastikpryaavaastikyorntrbhvntymii| AdAvAdicatuSTayamantyecAntyA' yastataH // 21 // 1 zrI tatvArthAdhigama satramAM pAMca na gaNavAmAM AvyA che, ane zabda nayamA A kalAkamAM kahyuM tema samabhirUDha ane evaMbhUtanayanA samAveza karela che. ( adhyAya 1 le. sUtra 34-35.)
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ e che. anuvAda-dravyAthikanaya ane payayAthignaya e (be). nAmAM A (sAte naya) samAveza pAme che. pahelAmAM pahelA cAra ane bIjAmAM chellA traNa 21. upasaMhAra-A sAte na ApanA AgamanI kevI rIte sevA kare che ? sarve nayA api virodhabhRto mithaste. . sambhUya sAdhusamayaM bhagavan bhajante / bhUpA iva pratibhaTA bhuvi sArvabhaumapAdAmbujaM pradhanayuktiparAjitA dAk // 22 // anuvAda A sarve no paraspara virodha abhiprAya dharavAvALA che, chatAM he bhagavan! te badhA ekaThA thaI ApanA suMdara AgamanI sevA kare che. jevI rIte pRthvI upara rAjAo parasparamAM virodhI hovA chatAM paNa 1 pAzcAtya sAyansa paNa dravyArthika ane paryAyArthika evA be bheda pADe che. 2 vasaMtatilakA vRta.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 yuddharacanAmAM parAjaya pAmI cakravartI mahArAjAnA caraNakamalanI sevA zIdhra kare che. 21. aMtima upasaMhAra stha nayAthakavacAkusamajinendu ro'rcitaH savinaya vinayAbhidhena / zraddhAparavA vinayava srAziturvijayasiMhagurAzca tuSTayai / / 23 / / anuvAda-A prakAre vinayavijaye, vijayadevasUrInA ziSya ane pitAnA gurU vijayasiMhanA saMtoSa mATe nayanA arthane javanArAM vacanapupAvaDe zrI jinacaMdra vardhamAnasvAmInI vinayasahita zrI dIvabaMdaramAM arcA-pUjA karI. 23. ahiM nayakaNikA samApta thAya che. zubhaM bhUyAnayajJAnA nayajJAnAbhilASiNAMca / / 1 vasaMtatilakA vRtta,
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. saMgrahAlaya dharmane ahI AkhA bhinna bhinna prathAnusAra sapta naya vyAkhyA zrI syAdavAda maMjarI-zrImaliSeNasUri. niMga naya sAmAnya ane vizeSa dharmone abhedapaNe grahaNa karanAra A naya sAmAnya vizeSAtmaka padArthane abhedapaNe grahaNa kare che. saMgrahanava-vizeSadharmanI apekSA rAkhyA vinA kaI sAmAnya dharmane mukhya karIne jeTalAmAM e sAmAnya dharma hoya teTalA AkhA viSayane grahaNa karanAra. 3. vyavahAraneyavastu je prakAre leka vyavahAramAM manAtI hoya te prakAre tene grahaNa karanAra. sUtranaya-zuddha vartamAna samayamAM vidyamAna te ja vastunuM svarUpa ema grahaNa karanAra. zabdanaya je koI zabdo rUDhine laIne eka padArtha lAgatA hoya te badhA zabdane vAcArye eka ja che ema grahaNa karanAra. noMdha:-nayapradIpa nAmanA pustakamAMthI A no upayogI hevAthI saMgraha karyo che jenA prakAzaka DaoN. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA che,
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. samabhinaya-judA judA zabdone vAcArya paNa judo judo ema grahaNa karanAra, che. evaMbhUtanaya-zabdane je vyutpatti artha thata hoya te ja artha mujaba jyAre vastu kriyA thatI hoya tyAre ja vastune te nAmathI bolAvAya evuM grahaNa karanAra. zrItatvArthAdhigama bhASya-zrIsiddhasenasUri 1. nigamanaya-nigamamAM (zAstramAM) kahelA je zabda tene je artha te naigama athavA zabda tathA arthanuM je jJAna teno eka dezathI athavA sarva dezathI grAhaka te naigama. nigamamAM rahevAvALA zabda tathA tene artha te naigama. saMgrahanaya-tathA e nigama zabdArthomAMthI eka vizeSa aneka sAmAnya arthone eka dezathI ke sarvathI grahaNa karavAmAM samartha te arthonuM sarvarUpathI ke eka dezathI saMgraha karanAra te saMgraha,
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyanA viSayamAM ke vizeSanA viSayamAM je saMgRhItanuM vacana abhidhAna te saMgraha. 3. vyavahAranaya-laukika samAna, ghaNe bhAge upacArathI pUrNa, ane vistRta arthane bedhaka te vyavahAranaya; samudAya, vyakti, AkRti, sattA ane saMjJA arthAta nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e AdinA nizcayanI apekSA rAkhanAra ane laukika upacAravALA e vistRta vyavahAranaya. 4. jusUvanaya vidyamAna vartamAna arthone kahenAra ke jaNAvanAra; saMkSepathI sAMprata (vartamAna) viSayane grAhaka. 5. zabdanayanAmAdikamAM prasiddha pUrva zabda vaDe arthanuM je jJAna te zabdanaya yathArthaviSayaka sAMprata 6. samabhirUDhanaya-vidyamAna arthamAM saMkramarahita te - samabhirUha. yathAviSayaka sAMprata. 7. evaMbhUtanaya-vyaMjana tathA arthamAM je pravarta. mAna che te evaMbhUta. yathArtha viSayaka evaMbhUta.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrItavAthasAra-zrIamRtacaMdrasUri 1. naigamanaya-padArthanA saMkalpamAtrane grAhako 2. saMgrahanaya-svajAtinA aviredhapaNe bhede karI aikyane AgaLa karI samasta grahaNa karanAra, 3. vyavahAranaya-saMgraha karI saMgrahela padArthanI vidhipUrvaka vaheMcaNa karanAra. 4. sUtranaya-vartamAna eka samayanA viSaya rUpa paryAyane grahaNa karanAra. 5. zabdanaya-liMga, kAraka, saMkhyA, kAla, upasarga enI vyabhicAra nivRtti karanAra. 6. samabhirUDhanaya-eka rUDha arthamAM judA judA arthanI saMmati ApanAra che. evaMbhUtanaya-zabdane je vyutpatti artha te ja artha vaDe je naya tene adhyavasAya kare tene munio evaMbhUta kahe che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIAlApapaddhati-zrIdevasenAcArya 1. naigamanaya-vastune aneka rastethI badha karAvanAra; nigama eTale vikalpa temAM rahenAra. 2. saMgrahanaya-vastu mAtrane abhedapaNe grahaNa karanAra. 3. vyavahAnaya-saMgraha grahelI vastune bheda vaDe vyavahAra karanAra 4. jusUtra-Rju eTale saralapaNe grahaNa karanAra, jaNAvanAra, kuTilapaNe nahi. 5. zabdanaya-vyAkaraNa thakI prakRti-pratyaya AdithI siddha te zabdanaya. 6. samabhirUDhanaya- arasparasa abhirUDha te samabhi rUDha zabdabheda chatAM rUDhine laI arthabheda nahi te samabhirUDha 7. evaMbhUta-e prakAre arthAt kriyArUpe, kriyA pradhAnapaNe je thAya te evabhUta.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayama yo jJAnameva viratimeva cApnoti / duHkhanimittamapIdaM tena sulabdha bhavati janma //