Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtavANI graMthAvali 14) saMta kabIra
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra (Sant Kabir) lekhana-saMpAdaka : sva. zrI jayaMtIlAla maNilAla mahetA, bI.e. zrI caMdrakAMta maNilAla mahetA, elaela. bI. (nivRtta) jaja, lebara korTa, vaDodarA navajIvana prakAzana maMdira amadAvAda- 380014
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU. 300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU. 200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. prAptisthAna (1) navajIvana prakAzana maMdira gUjarAta vidyApIThanI pAchaLa, po. navajIvana, amadAvAda-14 (2) navajIvana TrasTa (zAkhA) , 130, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 400 002 divya jIvana saMgha zivAnaMda Azrama, jodhapura TekarI, zivAnaMda mArga, amadAvAda-15 (4) divya jIvana saMgha zivAnaMda bhavana, rAmajI maMdiranI poLa, sarakArI presa sAme, AnaMdapurA, vaDodarA- 390 001 (5) divya jIvana saMgha, zizuvihAra, bhAvanagara-364 001 (6) divya jIvana saMgha, mohana oNpTiziyana, AjhAda coka, valasADa-396 001 daza rUpiyA (c) gujarAta divya jIvana saMgha trIjI AvRtti, prata 3, 000, jUna 1999 punarmudraNa, prata 3,000, okaTobara 2006 kula prata : 6,000 ISBN 81-7229-237-6 (se) mudraka ane prakAzaka jitendra ThAkorabhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-380 014
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanuM nivedana navajIvana ane divya jIvana saMghanA saMyukta upakrame "saMtavANI graMthAvali'no 28 pustikAono A saMpuTa vAcakonA hAthamAM mUkatAM AnaMda thAya che. sarvadharmasamabhAvanA uddezane dhyAnamAM rAkhI A "saMtavANI graMthAvali' saMpuTa brahmalIna zrI svAmI zivAnaMdajInI zatAbdI nimitte gujarAta divya jIvana saMgha dvArA taiyAra karavAmAM Avyo hato. te taiyAra karavAmAM aneka mitronA sahakAra maLyo hato. chatAM tenI pAchaLanI ekadhArI mahenata sva. ucharaMgabhAI svAdiyAnI hatI te noMdhavuM joIe. A graMthAvalinI pahelI AvRtti capocapa UpaDI gayA pachI 1985mAM tenuM punarmudraNa karavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu te pahelI AvRttinI jema ja jhaDapathI vecAI jatAM graMthAvali ghaNAM varasathI upalabdha na hatI. gAMdhIjI prasthApita saMsthAnI badhA dharmonI sAcI samajaNa phelAvavAnI javAbadArI che. vaLI ucca zikSaNamAM have mUlyazikSaNa tathA tulanAtmaka dharmonA zikSaNanuM mahattva vadhatuM jAya che. kendra, sarakAranA yojanA paMce mUlyanA zikSaNane protsAhana ApavAnuM samarthana karyuM che. Ane anulakSIne A pustaka saMpuTa sAmAnya vAcako uparAMta ucca zikSaNamAM kArya karatA sahu koIne upayogI thaI paDaze. gujarAta divya jIvana saMghe A graMthAvali A yojanAmAM punarmudraNa mATe sulabha karI te mATe ame temanA AbhArI chIe. "saMtavANI graMthAvali'nA A pustaka saMpuTanA prakAzanathI gAMdhIjInA sarvadharmasamabhAvano saMdezo sarvatra vasatAM gujarAtI kuTuMbomAM prasaraze evI AzA che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ navajIvana TrasTanA dastAvejamAM tenA uddezonI pUrti sAru je je pravRttio karavAnuM sUcaveluM che temAM hindamAM vaselI badhI judI judI komo vacce aikyano pracAra karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. te hetu mATe navajIvane gUjarAta vidyApIThamAM prasthApita karelA anAmata kozamAMthI A 'saMtavANI graMthAvali'nuM punarmudraNa jUna 1999mAM prasiddha karI rAhata dare ApavAmAM AvyuM hatuM. 'saMtavANI graMthAvali'nI mAMga cAlu rahetAM navajIvana taraphathI tenuM A trIjuM punarmudraNa prasiddha karavAmAM AvI rahyuM che. ane tenI kiMmata sAmAnya vAcakane paravaDe tevI rAkhavAmAM AvI che te noMdhavA jevuM che. amane AzA che ke sarvadharmasamabhAvanA pracArArthe thatA A prakAzanane vAcako taraphathI yogya AvakAra maLavAnuM cAlu raheze. 1. tA. 2-10-'06
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba (saMkSipta jIvanavRtta) zrI sadguru kabIra sAheba madhyakAlIna bhAratanA eka mahAna yugapuruSa che. saMtamatanA teo Adi pravartaka che. AtmatattvanA A mahAna siddha vicArakanA upadezathI bhAratanI saMskRtie eka yugapalaTo joyo. te vakhate islAmI zAsakonA prabhAvathI, dharmAMdhatAne lIdhe mAnava mAnavanA bheda vadhatA jatA hatA. te vakhatanA mahAna vicArako tathA AtmatattvanA vijJAnIonI vicAradhArAmAM eka navI cetanA prakaTI. aMdhazraddhA, jAtibheda pratye dhRNA, nirIzvaravAda, vyaktipUjA, hiMsA vagere bAhya AcAravicAromAM grasta samAjane temaNe eka navI preraNA ApI. daMbhI. guruo tathA abhimAnI, samAjanA dhuraMdhara gaNAtA AgevAnonI zabdajALa parakhAvI temanI pakaDamAMthI janasamAjane mukta karavAnI eka advitIya taka pUrI pADI. sanAtana mAnavadharmanA uccatama Adarzone niSpakSa rIte sacoTa ane sIdhIsAdI bhASAmAM saMsAramAM temaNe prakaTa karyAM. vidvara DaoN. peM. hajArIprasAdajInA zabdomAM kahIe to hajAro varSanA mAnavajAtanA itihAsamAM AvA pratibhAsaMpanna puruSa thayA nathI. teo AdhyAtmika jagatanA vizvasamrATa hatA. temanA vicAromAM rahelI divya maulikatAthI jagatanA vidvAnoe temanI vANI ane pavitra upadezono Adara karyo. AjanA vaijJAnika yugamAM paNa khUNe khUNe temanAM bhajano tathA sAkhIo premathI gavAya che. teo saMtamatanA Adya praNetA che. saMtono mata 1
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra nivRttimArgano che. pravRttimArga ane nivRttimArga e bhAratIya saMskRtinI be vicAradhArAo che. saddaguru kabIra sAheba nivRttimArganA parama pradhAna adhikArI AcArya che. bhAratanI puNyazALI bhUmi para advitIya mahApuruSo prakaTa thayA che. sadaguru kabIra sAhebanuM sthAna temAM ajoDa che. temaNe bhAratavarSanA dhArmika ane sAmAjika jIvanamAM eka apUrva krAMti pedA karI mAnavajIvananA uccatama Adarza vicAronI rUparekhA janasamAjane pradAna karI. temano prAdurbhAva ja vizvanA kalyANa mATe tathA mAnavamAtranA AdhyAtmika utkarSa mATe hato. parzanonI paraMparAmAM aTavAyelA sAdhakone eka navI vicArasaraNI temaNe saraLa zabdomAM ApI che. temaNe AdhyAtmika aparokSa anubhUtinA Adarzane jIvananA mukhya dhyeya tarIke rAkhIne janasamAjane UMcI kakSA upara uThAvavAno yatna karelo che. temanA vicAromAM bhAratIya dharmasAdhanAnAM sarva upayogI aMgonAM sAragrahI tattvano nicoDa navA rUpamAM saraLatAthI jovA maLe che. temanI vANImAM jJAna ane bhaktino sumeLa tathA yaugika paribhASAonA upayogI aMga ane vaidika sanAtana dharmanI aparokSa adhyAtmatattvanI anubhUti tathA purANavarNita naitika AcAravicAra tathA jagadaguru zrI zaMkarAcAryavarNita mAyAvAdanuM utkRSTa rUpathI Alekhana tathA mAnavadharmanuM sAcuM darzana jovA maLe che. temaNe vizvabaMdhutvanI bhAvanAne vistArathI AmajanatAnA hRdayamAM prajavalita karI. temaNe bhAratamAM brAhmaNa graMthonA bhArathI ladAyelA dhArmika vicAromAM krAMti pedA karI ane varNAzrama dharmanI kaThora bhAvanAthI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba mAnavasamAjanI hIna gatine rokI rAkhI. varNAzrama dharmanI bhAvanAthI mAnava mAnavamAM UMcanIcanA bhedathI bhinnatA vyApelI hatI. kuLanI maryAdAne sanAtana prabhukRta mAnI samAjamAM chUtAchUta ane bhedabhedanI bhAvanA daDha thayelI hatI. ane evo durAcAra phelAyo hato ke anya vaNone jJAna ane bhaktino saraLa mArga maLavo paNa kaThina thayo hato. tevI paristhitino sadguru kabIra sAhebe potAnI bhAvanAthI uccheda karI mAsvadharmanI aikyatAne samAjamAM daDha karI ane cAre varSomAM sAcA vaiSNavajananI ja sarvazreSTha padamAM sthitine kAyama karI. ahiMsAnA uccatama Adezane gahanatama rUpamAM AcaravAno Adeza Apyo. prANImAtranA hRdayamAM ja rAma tathA rahIma yA prabhuno vAsa che ane mAnavazarIra ja sAcA prabhunuM utkRSTa maMdira che, ane temAM nivAsa karanAra cetana Atmatattva ja sAco prabhu che ane tethI koInA paNa dilane duHkha ApavuM te paNa temanI daSTimAM hiMsA che. sthaLa hiMsA to hiMsA che ja, paNa sUkSma hiMsA to tethI paNa moTI hiMsA che. ahiMsA, satya, asteya, akAma, krodha, nilabha Adine temaNe dharmanAM mukhya lakSaNo gaNAvelAM che. temanuM kAvya AtmAnI kalA che. te AtmAnA ghATa uparathI hRdayanA gahanatama UMDANamAMthI guMjIta thayeluM che. saMtazrI garIbadAsajI sAhebanA zabdamAM saddaguru kabIra sAheba mAyAthI rahita, jJAnasvarUpa, gaganamaMDaLamAM vicaranAra, suratasiMdhunA gItanA racanAra, AnaMdano uddagama, jJAna ane bhaktinI sAkAra mUrti, jIvaMta jagadIza, cAra veda, cha zAstra ane aDhAra
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra purANonA prakAMDa jJAtA, nyAyapriya, jagadguru, zAMtipriya, mohamAyAnA vinAzaka, karmanI rekha para mekha mAranAra, alakhane lakhAvanAra, zUnya zikharanI sArazilA para daDha Asana lagAvI bhaMvara guphAmAM ramanAra tathA jJAna AnaMdasvarUpa cetana tattvanI pratyakSa abhivyakti hatA. teo svAbhAvika siddhapuruSa hatA. temanA samayanA avivekI lokoe temanI sAthe anucita vyavahAra karatAM temaNe svAbhAvika siddhithI temane parAsta karyA. prAkaya A vizvavaMdya mahApuruSanuM prAkaTya paNa alaukika rIte thayuM che. jevI temanI vANI divya cetanAvALI tathA prabhAvazALI che tevuM ja temanuM saMsAramAM prAkaTya paNa adbhuta ghaTanAvALuM che. teo kAzImAM laharatArA nAmanA taLAvamAM kamaLapatra upara bALaka svarUpe nIrujI ane nImAne maLyA hatA. nIru julAhA vaNakara potAnI strI nImAnuM ANuM karI potAnA ghare jatA hatA. rastAmAM nImAne tRSA lAgI. nIrue temane taLAvamAMthI pANI pIvA kahyuM, ane pote bahAra UbhA rahyA. nImA taLAvamAM pANI pIvA gayAM to tyAM kamaLanA patra upara eka bALaka joyuM. temaNe nImAjIne bUma pADI bolAvyA ane te bALakane taLAvamAMthI bahAra kADhI potAnA ghera laI javA Agraha karyo. nIrujIe kahyuM ke ApaNe ApaNuM karIne prathama ja ghera jaIe chIe ane jo sAthe A bALakane letAM jaIe to loko ApaNI hAMsI karaze, ane tethI bALakane ghera laI javA saMbaMdhI nIru ane nImA vacce ghaNI AnAkAnI thaI. paraMtu nImAnA atyaMta Agrahane vaza thaI nIru te bALakane uThAvI potAnA ghera lAvyA. te sthAna Aje paNa
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 sadguru kabIra sAheba kAzI kabIra caurAmAM nIruTIlyA tarIke vartamAna che ane tyAM nIrujI tathA nImAjInI samAdhi paNa che. sadaguru kabIra sAheba bIjaka graMthamAM ramainI 31mAM kahe che ke 'nijharU nIru jAni parihariyA'. nIrue avinAzI tattva(nijharU)ne jANyA chatAM teno tyAga karyo. temAM nIrujInA nAmano ullekha che. keTalAka mahAtmAonA vacanAnusAra nIrune cetAvavA mATe ja saddaguru tenA ghera AvyA hatA. nIru pUrvajanmanA bhakta hatA. saddaguru temane laharatArAmAM kamaLapatra upara maLyA te vAta paNa nirvivAda itihAsaprasiddha che. AcArya svAmI rAmAnaMdajInA ziSya saMta zrI anaMtAnaMdajI roja laharataLAva pAse jaMgala hovAthI zauca mATe tathA snAna mATe jatA hatA. tyAM temaNe AkAzamAMthI eka jyoti UtaratI joI ane te ghaTanA temaNe zrI rAmAnaMdajI samakSa varNavI tyAre svAmIjIe kahyuM ke, "mahAna bhAgavata puruSa jagatanA uddhAra mATe avatAra laI rahyA che.' te ja divase zrI kabIra sAheba bALaka svarUpe nIru tathA nImAne kamaLapatra upara maLyA. zrImadbhAgavatanA chaThThA skaMdhamAM bAra bhAgavatono ullekha che. teo brahmAjI, nAradajI, zaMkarajI, sanakumAra, kapiladeva, manu, prahalAda, janaka, bhISmapitAmaha, balirAjA, zukadevajI tathA dharmarAja che. svAmI yogIrAja govasajIe temanA vaiznava kabIra' nAmanA pustakamAM agastasaMhitA graMthamAM zrI rAmAnaMdAvatAropAkhyAnanA prakaraNamAM ApelA blokanA AdhAre pRSTha sAta upara lakheluM che ke dvAdaza bhAgavatomAMthI zrI praphlAdajI, kaliyugamAM kabIrajIrUpe prakaTa thayA che. te bAra aMka-2
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra bhAgavato zrI rAmAnaMda svAmInA ziSyo thayA teno ullekha te pustakanA pRSTha nava upara che ke brahmAjI anaMtAnaMda thayA, zaMkarajI sukhAnaMda, nAradajI surasarAnaMda, sanakumAra narahariyAnaMda, kapila yogAnaMda, manu pIpA, prahalAda kabIra, janaka bhAvAnanda, bhISmapitAmaha sainAjI, balirAjA dhanAjI, zukadeva gAlvAnaMdajI ane dharmarAja raidAsajI nAmathI thayA. jJAnI mukta puruSo AcAryarUpe kalpaparyata saMsAranA jIvonA uddhAra mATe vicaratA rahe che. teo svecchAe jyAre prakaTa thavA Icche che tyAre prakaTa thAya che. temane mAtAnA garbhamAM AvavAnI AvazyakatA hotI nathI. jema nRsiMha avatAra staMbhamAMthI prakaTa thayo tema svayaMsiddha amarajJAnI puruSo potAnI IcchA pramANe prakaTa thAya che. temanuM prAkaTya saMpradAyamAM prasiddha mAnyatA pramANe saMvata 1455mAM thayuM. paraMtu keTalAka prasiddha vidvAnoe temano prAdurbhAva tethI pahelAM mAnelo che. vaLI mahArASTranA ' saMtonA sAhityanA AdhAre to temane samaya saMvata 125pathI 1575 sudhIno vaiznava kabIra'nA lekhaka zrI svAmI yogIrAja govatsajIe mAnelo che. temaNe dakSiNa bhAratanA prasiddha paizAcI bhASAnA graMtha 'prasaMga pArijAta'nAM uddharaNothI temanI mAnyatAne puSTi ApelI che. mahArASTranA prasiddha saMta sadaguru zrI jJAnezvara mahArAja tathA zrI nAmadevajI tathA saMta zrI janAbAI samakAlIna hatAM. saMta zrI janAbAIe temanA abhaMgamAM zrI kabIra sAhebano ullekha karelo che? 'abhaMga bolatA raMga kIrtanI bharalA, premAni chaMda viThThala nAcuM lAgalA.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba nAcatA nAcatA devAcA gaLalA pItAMbara, sAvadha hoI devA asA bole kabIra. nAmayAcI janI loLe saMtAcyAM hAthI, kIrtana premarasa akhaMDa deIge viThAI. | (sArtha jJAnezvarI : saM. zaMkara vAmana daDakara) vaLI "zrI jJAnezvara mahArAjAe caritra'nA lekhaka zrI pAMgArakare saMta zrI jJAnezvara tathA zrI rAmadevajInI tIrthayAtrAnA mArganuM savistara varNana ApeluM che. temAM ullekha che ke teo ayodhyA thaIne vArANasImAM zrI kabIrajIne maLyA. saMta zrI jJAnezvarano samaya zake 1197 eTale ke I. sa. 1275 mAnavAmAM Avelo che. Ama mahArASTranA sAhityanA AdhAre kabIra sAhebano samaya saMvata 125pathI saMvata 1pa7pano siddha thAya che. parama bhakta saMta zrI gosvAmI nAbhAdAsajIe temanI bhaktamALa ke je Azare I. sa. 1600nI AsapAsa lakhAyelI che temAM paNa zrI rAmAnaMda svAmIno tathA kabIra sAhebano ullekha karelo che. zrI rAmAnaMda svAmI mATe bhaktamALamAM ullekha che ke - 'bahuta kAla vapu dhAri OM, paNata janana kau pAra diyo, zrI rAmAnanda raghunAtha jyo, kutiya setu jaga tarana kiyo.' zrI kabIra sAheba mATe temAM ullekha che ke kabIra kAni rAkhI nahIM, varNAzrama khaTa darazanI, bhakti vimukha je dharma, so adharama kari gAya.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra hiMdu tuzaka pramAna, pakSapAta nahIM vacana, ADha dazA hoya jagata para, phabIra kAni rAkhI nahIM, saMta zrI garIbadAsajI temanA joga jagya vrata dAna, bhajana binu tuccha dikhAyo, ramainI zabdI, sAkhI. sabahI ke hitakI bhAkhI, mukha dekhi nAhina bhanI, varNAzrama khaTa darazanI.' graMthasAhebamAM lakhe che ke - gagana maMDalase u tare, sadguru puruSa kabIra, jalajamAMhi pauDhana kIyo, dou dIna ke pIra. kAzIpurI kasta kIyA, utare adhara adhAra, momIna ko mujarA huA jaMgalame dIdAra. kAzIme prakaTa bhaye, bhaye, laharatAlAvame Ana, nIrU julahA uThA kara lAye, cinha na puruSa purAna. te graMtha saMvata 1774nI AsapAsa lakhAyelo che. gurupraNAlI sadguru kabIra sAheba tathA svAmI rAmAnaMdajIno sauthI prathama milApa kAzImAM gaMgAkinAre ghaNI adbhuta ghaTanArUpe thayo hato. zrI kabIra sAheba gaMgAkinAre eka vakhata bALaka svarUpe savAramAM cAra vAgye ghATanA eka pagathiyA upara sUI gayelA, te vakhate gaMgAsnAna karavA jatA svAmI rAmAnaMdajIno paga aDakayo, ane bALaka rudana karavA lAgyuM. tyAre svAmIjIe kahyuM: 'baccA, rAma rAma kaho.' te rAmano maMtra laI te vakhatanI praNAlikA pramANe temaNe rAmAnaMdajIne guru tarIke sthApyA ane rAmanAmano maMtra laI sadguru kabIra sAheba potAnA nivAsasthAne AvyA, ane kahevA lAgyA ke rAmAnaMda svAmIe kRpA karI temane gurumaMtra
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba Apyo che. lokomAM vAta prasarI ke svAmI rAmAnaMdajIe kabIra sAhebane ziSya banAvyA. eTale ghaNA lokone kutUhala thayuM ke AvA rUDhicusta svAmIjI kabIra sAhebane kadApi ziSya banAve nahIM. paraMtu temane kyAM khabara hatI ke svAmIjInI vicArasaraNI ghaNI ucca prakAranI, bhedabhAva vinAnI hatI. temanA bAra bhAgavata ziSyomAM sainAjI nAI, pIpAjI rAjA, dhanAjI kheDUta, raidAsajI camAra Adi aneka hatA ke jeo paikI keTalAka samAjanI daSTimAM achUta, nimna koTinA hatA. paraMtu teo pUrvanA mahAna bhAgavato kaliyugamAM vizvabaMdhutva tathA ekatAno amara saMdeza ApavA avatarita thayelA hatA. zrI rAmAnaMdajInA pradhAna bAra bhAgavata ziSyomAM zrI kabIra sAhebanuM agrasthAna hatuM. gurudIkSAmaMtra dhAraNa karyA pachI teo zrI rAmAnaMda svAmInA maThamAM ja nivAsa karavA lAgyA ane zrI rAmAnaMda svAmInI jamAtamAM teo temanI sAthe ja bhAratavarSamAM pharelA teno ullekha 'prasaMga pArijAtam" nAmanA graMthamAM maLe che, te ja rAma maMtranuM - okArayuta temaNe temanA ziSyone pradAna karyuM : rAma maMtra kArayuta, satya diyA nija nAma, sAtvika yajJa karAya kara, kiyA sahaja abhirAma. aneka sthaLoe vicaraNa kabIra sAhebe potAnI nAnI vayamAM ja zrI rAmAnaMda svAmInI jamAtamAM Thera Thera pharI satyadharmano pracAra karI manuSyanI naitika tema ja AdhyAtmika unnati mATe upadeza Apavo zarU karyo hato. teonuM vacana che ke -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 saMta kabIra deza videzanahIM phirA, gAma gAma kI khori, aisA jiyarA nA milA, leve phaTaka pachori. (bI. 5. sA. 63) kabIravaDa bhAratanA cAre khUNe teo pharyA hatA tema ja balakhabukhArA Adi dezomAM paNa teo pAchA pharyA hatA. bhAratanA pratyeka bhAgamAM Aje paNa kabIrapaMthI saMtonAM maTho tathA maMdiro jovAmAM Ave che. temanA dakSiNa bhAratanA paryaTana vakhate teo zrI rAmAnaMda svAmInI jamAtamAM narmadAkinAre zukalatIrtha gAmamAM padhArelA tenI sAme narmadAkinAre paMcagauDAntargata audicca brAhmaNa kuLanA tattvAjI tathA jIvAjI nAmanA be bhAIo rahetA hatA. te ghaNA ja saMskArI ane zAstravida hatA. kAzImAM zAstrAbhyAsa pUrNa karI teo zreSTha gurunI zodhamAM hatA. teo ghaNe ThekANe gurunI zodhamAM pharyA paraMtu temane zraddhA thAya tevA yogya guru temane jaNAyA nahIM. chevaTe teo ghera AvI narmadAkinAre jIvana vyatIta karavA lAgyA ane pratijJA karI ke je saMtanA caraNAmRtathI vaDanI sUkI DALImAM kUMpaLo phUTe temane guru mAnavA. te arthe teo je koI saMtamahAtmA narmadAkinAre padhAratA temanI sevA-satsaMga karatA ane temanuM caraNodaka vaDanI sUkI DALImAM siMcatA. tema karatAM karatAM zrI rAmAnaMda svAmInI jamAta tyAM AvI pahoMcI temAM zrI kabIra sAheba paNa hatA. zrI kabIra sAhebe te mahAna bhaktonI pratijJAnI pUrtirUpe kamaMDaLamAMthI sUkI DALI upara jaLa chAMTyuM, tyAM te DALIne kUMpaLo phUTI. zrI tattvAjI ane jIvAjI ati prasanna thayA, ane temaNe zrI rAmAnaMda svAmInI AjJAnusAra zrI kabIra
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba 11 sAhebane guru tarIke svIkAryA. te DALImAMthI vaDavAIono vistAra thayo ane Aje jagaprasiddha kabIravaDa ApaNane narmadA nadImAM zukalatIrtha pAse beTamAM jovA maLe che. lagabhaga chasothI sAtaso varSathI pavitra narmadA nadInA pracaMDa pravAhamAM beTamAM te vizvavikhyAta kabIravaDa aTala, nIDara rIte Aje paNa Ubho che, je vizvanI ajAyaba cIjomAMno eka che. te Aje paNa zrI takhtAjI ane jIvAjInI amara bhAvanAnuM tathA sadguru kabIra sAhebanA mahAna alaukika aizvaryanuM jagatane bhAna karAve che. tenAthI bhAratavarSa gauravazALI che. tattvAjI, jIvAjI zrI takhtAjI tathA zrI jIvAjI badala bhaktamALamAM saMta zrI nAbhAdAsajI lakhe che ke - 'tattvA" "jIvA' dakSiNa deza baMsoddhara rAjata vidita bhakti sudhA jala samudra bhaye belAvali gADhI, pUravajA rIti, prIti uttarottara bADhI. raghukula sudaza subhAva, ziSTa guNa sadA dharmarata, sura, dhIra, udAra, dayA para, dauM, ananya, vrata. padamakhaMDa 'padamAM paddhati' praphulita kara savitA udita, 'tattvA" "jIvA' dakSiNa deza, baMsoddhara rAjata vidita. jJAnIjI temane sadgurue zrI bIjaka graMthano upadeza ApI jIvanamukta sthiti prApta karAvI. te ja samaye zrI jJAnIjI mahArAja tyAM AvI caDyA. teo zrI rAmAnaMda svAmInA ziSya zrI khojIjI mahArAjanA ziSya hatA. teo paNa zrI kabIra sAhebano mahimA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 saMta kabIra sAMbhaLI kabIravaDamAM AvyA ane temanA upadezathI lAbhAnvita thayA. temaNe lakhyuM che ke - baTaka bIjathI mAMDamuM, aTaka bhayA mana thIra, jana jJAnIkA saMzaya miTA, sadguru mIle kabIra. narmadAkinArA para sAMjApura gAmamAM zrI jJAnIjInI gAdI AvelI che. temanA ziSya zrI gopAla dAsajI thayA ane zrI gopAla dAsajInA ziSya zrI jIvaNajI mahArAja thayA, jemaNe udAdharmanI sthApanA karI. te udAdharma Aje "rAma kabIra'nA nAmathI gujarAtamAM prasiddha che. giranAra upara pAdukA sthAna zrI kabIra sAheba tathA zrI rAmAnaMda svAmInI pAdukAnuM sthAna saurASTramAM jUnAgaDha pAse AvelA giranAra parvata upara zrI bhairavazilAnI pAse AveluM che. sikaMdara lodI tathA bAvana kasoTI te samayamAM sikaMdara lodI dilhInI gAdI upara hato. te zarIre javalananA rogathI pIDAto hato. ghaNA vaidyo tathA hakImonI davA karI paNa tene ArAma thayo nahIM, tethI tene temanA uparathI vizvAsa UThI gayo. tenI mAtA sAdhusaMtonI sevA karatI hatI, tethI sikaMdarane paNa sAdhusaMto tathA phakIro upara ghaNI zraddhA hatI. dveSI lokoe te takano lAbha laI bAdazAhane kahyuM ke kabIra sAheba nAme suprasiddha mahAtmA kAzImAM rahe che ane temano ghaNo prabhAva che. teo mahAna siddha ane svAmI rAmAnaMdajInA pradhAna ziSya che. jo temanAM darzana thAya to temanA rogano aMta Ave.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. saddaguru kabIra sAheba tethI bAdazAha turata ja kabIra sAhebanA darzanArthe gayA. kabIra sAhebanI dRSTi paDatAM ja bAdazAhano roga dUra thayo ane tene zAMti thaI tethI bAdazAhane zrI kabIra sAheba pratye khUba mAna ane prema utpanna thayAM. tethI temaNe temane bhAre dabadabAthI satkAra karyo. kabIra sAhebane te sAcA Izvara samajavA lAgyo. bAdazAhe zrI kabIra sAhebanuM bhAre sanmAna karyuM tethI paMDito tathA kAjI mulAMo vadhu krodhita thayA ane kabIra sAheba viruddha ghaNI khoTI phariyAdo bAdazAhanA guru zetakI samakSa karI, ane kahyuM ke kabIra sAheba musalamAnone bahekAvI hiMdu banAvI de che. IslAma dharma upara sakhata kaTAkSa kare che. zekhatakI paNa kabIra sAhebanA prabhAvathI nAkhuza hato. tene thatuM ke kabIra sAhebanA vadhatA jatA prabhAvathI bAdazAhano temanA pratye prema vadhI jaze ane rAjadarabAramAM tenI pratiSThA ochI thaze. tethI teNe bAdazAhane kabIra sAheba viruddha aneka bhrAmaka vAto kahI samajAvyuM ke jo kabIra sAhebano pracAra cAlu raheze to islAma dharmanI jaDa nAbUda thaI jaze ane hiMduonuM jora vadhI jaze. tethI kabIra sAhebane tema karatA aTakAvavA joIe. A sarva hakIkatothI bAdazAha krodhe bharAyo ane kabIra sAhebane tevo pracAra na karavA kahyuM. tyAre kabIra sAhebe kahyuM ke bhAI re do jagadIza kahAM se AyA, allAha rAma karImA kezava, hari hajarata nAma dharAyA, gahanA eka kanaka te gahanA, inameM bhAva na dUjA. (bI. 2 / 26)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 saMta kabIra hiMdu turuka kahAMse AyA, kina yaha rAha calAyA. (bI. 24 25) hiMdu turaka kI eka rAha hai, sataguru Iha batAI. (bI. 2/ 23) he bAdazAha! hiMdu ane turukanA bheda kyAMthI AvyA ? A baMne bhinna rastA koNe kAtyA? manuSyamAtra janma samaye eka ja mAtAnA garbhamAMthI eka ja prakAranAM mAMsa, hADa ane raktanuM zarIra laIne bahAra Ave che. pachI hiMdu, turuka, UMcanIca, brAhmaNa, zUdra vagere bheda kyAMthI AvyA? te kevaLa manuSyanI kalpanA che. baMnenA Izvara judA judA kyAMthI hoI zake ? allAha, rAma, karIma, kezava, hari, hajarata Adi eka vastunAM bhinna bhinna nAmo che. jema suvarNanAM aneka AbhUSaNo. banAvI tenAM judAM judAM nAmo ApavAmAM Ave paNa sarvamAM suvarNa eka ja che. tema Izvara paNa sarvAtmArUpa sarvano eka ja che. tethI bheda vAstavika nathI. je te vAstavika bheda hota to musalamAna garbhamAMthI ja sunnata karAvIne AvatA ane brAhmaNo garbhamAMthI ja janoI paherIne Avata. te upadezathI bAdazAha zAMta thayA. paraMtu zekhatakIne zAMti thaI nahIM. teNe bAdazAhane khUba bhaMbheryA ane tethI bAdazAhe kabIra sAhebanI bAvana prakAre kasoTI karI. temane talavArathI mAravA prayatna karyo to talavAra ArapAra nIkaLI gaI ane TIpuM lohI paNa nIkaLyuM nahIM ane kabIra sAheba hasatA ja rahyA. pachI gaMgAmAM DubADI devAno, agnimAM bALavAno, hAthInA paga nIce kacaDI nAkhavAno,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba 15 vAghasiMhanA bhakSya banAvavAno Adi ghaNA prayatno temane mArI nAkhavA mATe karyA. paraMtu sarva prayatno niSphaLa gayA ane kabIra sAheba hasatA ja rahyA. eTale zekhanakI narama paDyo ane kabIra sAhebane caraNe paDI mAphI mAgI. tyAra bAda bAdazAha tathA zekhatI kabIra sAhebane mAnikapura tathA guMsI ke jyAM ekavIsa pIronI kabara hatI, tyAM zekhatakInI putrInI paNa kabara hatI, tyAM laI gayA ane zekhatakIe kabIra sAhebanI chellI kasoTIrUpe tenI putrIne kabaramAMthI sajIvana karavAnI prArthanA karI. kabara khodAvI, zekhatakInI putrIne AhvAna karI UbhI karI ane jIvatadAna pradAna karyuM. ziSyo temanI vANInA prabhAvathI temanI kIrti dUra dUra AkhA bhAratavarSamAM phelAI. kAzInareza vIrasiMha vAghelA, rivAnareza vizvanAthasiMha, padmanAbhajI, sarvAjita paMDita, zruti gopALajI, tattvAjI, jIvAjI, jJAnIjI, rANI indramatI, bhagavAnadAsajI, dharmadAsajI, jagajIvanadAsajI Adi aneka hiMdu ziSyo tathA zekhatakI, mIratakI, jahAMgata bagadAdI, gorakhapurano navAba bIjalIkhAM paThANa Adi aneka musalamAno temanA ziSyo thayA. - vArANasImAM bhaMDAro temanI vadhatI jatI prasiddhine toDavA banArasamAM paMDitoe kabIra sAhebanA nAmathI eka vizALa bhaMDArAnuM bhojana mATenuM nimaMtraNa banArasanA sarva mahAtmAo tathA brAhmaNone mokalyuM. kabIra sAheba te vAtathI ajANa hatA. chatAM temanA nAmathI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 saMta kabIra bhaMDAro zrI prabhune pUrNa karavo paDyo ane pratiSThA ghaTavAne badale UlaTI temanI pratiSThA ghaNI vadhI ane brAhmaNo, paMDito, saMto tathA mahAtmAo temanI vAha vAha pokAravA lAgyA. tethI kabIra sAhebe kahyuM ke - nA hama kiyA, na karahugA, nA kucha kiyA zarIra, - jo kucha kiyA so hari kiyA, bhayA kabIra kabIra. yaha mana jaba nirmala bhayA, jaise gaMgA nIra, pIche pIche hari phire, kahata kabIra kabIra. mahAtmAnI pratijJApUrti eka mahAtmAe pratijJA lIdhI ke jeNe karoDa yajJa karyA hoya tene tyAM ja bhojana levuM. te pratijJA ghaNI kaThina hovAthI tenA pAlanamAM mahAtmAne upavAsa karavA paDe tevI paristhiti uddabhavI. tethI mahAtmAnI pratijJAnI pUrti rUpa vacana kabIra sAhebe kahI temanI pratijJA pUrNa karAvI. temaNe kahyuM ke saMta milana ko jAIe, taji mAyA abhimAna, jyAM jyAM paga Age dhare, koTI yajJa samAna. tethI je vyakti mAyA, abhimAna Adino tyAga karI saMtanAM darzana karavA jAya che tenA Dagale Dagale karoDa yajJanuM puNya te prApta kare che ane tevA bhakatane tyAM te mahAtmAne bhojana levA anurodha karI temanI pratijJApAlana mATe sulabhatA prApta karAvI. jagannAthapurImAM kUbaDI sthApanA jagannAthapurImAM tyAMnA rAjA zrI jagannAthajInA maMdiranuM samArakAma karAvatA hatA, tyAre samudra UchaLIne saghaLI sAmagrI laI jato hato. tethI rAjA parezAna hatA. te vakhate zrI kabIra
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba sAheba tyAM padhAryA ane samudranI retImAM kUbaDI ropI samudrane tyAM sudhI rokI rAkhyo ane maMdiranA samArakAmanuM kArya pUrNa thayuM. te zrI kabIra sAhebanI kUbaDInuM sthAna Aje paNa jagannAthapurImAM prasiddha che. ane te jagyAe eka moTo cotaro baMdhAvI rAjAe A kabIra sAhebanI kUbaDI ropI smAraka banAvyuM che. tyAM Aje paNa cAreya varNanA loko ekasAthe paMgatamAM besI bhojana kare che. tyAM jAtajAta, UMcanIcano, mAnava mAnava vacceno bheda nathI. tyAM tIrthavAsIone Aje paNa caraNAmRta maLe che. zrI kabIra sAhebanA ziSya dharmadAsajI sAheba tathA temanAM patnI AmIna mAtAjInI samAdhi Aje paNa tyAM mojUda che. sarvAjita paMDita sAthe vArtAlApa te samaye vedazAstranipuNa eka mahAna vidvAna brAhmaNa kAzImAM aneka paMDitone vAdavivAdamAM harAvI temanA sarva graMtho chInavI laI temane parAsta karatA hatA. temane temanI agAdha vidyAno ahaMkAra hato. temanuM pUrvAzramanuM nAma sarvAnaMda hatuM. paraMtu temanI mahattvAkAMkSA sarvane zAstrArthamAM parAsta karI sarvAjita thavAnI hatI. temanI mAtAe kahyuM ke jyAM sudhI te kabIra sAhebane zAstramAM harAve nahIM tyAM sudhI te tene sarvajita nahIM kahe. vArANasI te samaye vidyAnA bhaMDAra tarIke hatuM. te hiMduono dhArmika jJAnarUpI gaDha hato tene jItyA sivAya koI paNa vidvAna pratiSThA prApta karI zakato nahIM. teo banArasa jaI zrI kabIra sAhebane maLyA ane zAstrArtha karavAnI IcchA pradarzita karI. temaNe kahyuM. teo zAstravida, sarva
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 saMta kabIra zAstronA jJAtA che. temaNe mahAna paMDitone zAstrArthamAM harAvyA che. temanI mAtAe temane temanI sAthe zAstrArtha karI temane parAsta na kare tyAM sudhI sarvAjita kahevAya nahIM ema kahI mokalyA che. zrI kabIra sAhebe kahyuM ke tame tamArA jayapatramAM lakhI lo ke kabIrajI hAryA ane sarvAjita jItyA. te pramANe temaNe lakhI lIdhuM ane mAtA pAse AvyA. jayapatra mAtAjIne vaMcAvatAM temAM UlaTuM lakheluM jaNAyuM ke zrI kabIrajI jItyA ane sarvAjita hAryA, tyAre teo pharIthI zrI kabIra sAheba pAse AvyA. ane pharIthI jayapatra lakhAvyo. pharIthI jyAre te patra mAtAjIne vaMcAvavA mAMDyo tyAre pharI temAM UlaTuM lakhANa joI te zaramiMdA thaI gayA. ane kabIra sAhebanA caraNomAM namI paDyA. ane pachI zrI kabIra sAhebe temanI sAthe ghaNA divaso sudhI aneka viSayo upara zAstrArtha karyo ane teo zrI kabIra sAhebanA ziSya banyA. teo ja pAchaLathI zrutigopALajInA nAmathI prasiddha thayA. magahara prayANa te vakhate eka pracalita mAnyatA hatI ke kAzImAM mRtyu thAya to mukti maLe ane magahara ke je gorakhapurathI vIsa mAIla dUra che, tyAM maravAthI gadheDAnI yoni prApta thAya che. lokokti bhramayukta hovAthI zrI kabIra sAhebe kahyuM ke - magahara mare so gadahA hove, maMli paratIti rAma se khorve magahara mare maraNa nahIM pAve, aMte mare to rAma lajAvai. kyA kAzI kyA magahara aurA je pai hRdaya rAma basu morA. (bI. za. 47)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddaguru kabIra sAheba 19 je gurubhakata jJAnI ane virakta puruSa mukita prApta thaze ema mAnIne kAzImAM dehatyAga kare che, te puruSa rAmane lajijata kare che. tenA jJAna ane bhaktinA mahimAne halako pADe che. jo hRdayamAM rAma vartamAna che to kAzI, magahara ke anya koI sthaLanI zI mahattA che ? jo kAzImAM maravAthI ja mukita maLatI hoya to rAmanuM bhajana, jJAna AdinI zI jarUrata ? tethI te bhrAMtine miTAvavA mATe temaNe dehatyAga mATe magahara prayANa karyuM. corAsI siddha tathA AmI nadI tyAM gorakhapaMthI tathA nAthapaMthIonA corAsI siddhonuM sthAna hatuM. tyAM eka siddha zrI kabIra sAheba sAthe siddhi mATe yogacarcA karavAnI zarUAta karI ane potAnI siddhinA paricayarUpe kUbaDI jamInamAM rAkhI tenA upara Asana lagAvI beThA. zrI kabIra sAhebe eka jhINo sUtaranA tAMtaNo AkAzamAM adhara nAkhyo ane tyAM Asana lagAvyuM tethI siddha parAsta thayo. vaLI teNe te samaye tyAM duSkALa, anAvRSTi pravartamAna hatI tenI jamInamAM pagathI lAta mArI khADo banAvI jaLa pedA karyuM. zrI kabIra sAhebe kahyuM ke teTalA jaLathI tyAMnA sarva rahIzone zo phAyado thaze. tyAre te mATe siddhe potAnI asamarthatA darzAvI, eTale zrI kabIra sAhebe te jaLamAMthI eka rekhA kheMcI, temAMthI jaLano dhodha vahevaDAvyo je eka moTI nadInA rUpamAM pariNamyo. te carcA eka AmravRkSanI nIce cAlI rahI hatI ane te nadIne pravAha paNa tyAMthI ja zarU thayo che tethI te nadI AmI nadI tarIke Aje paNa zrI kabIra sAhebanI yAda tAjI karAve che. vaLI te nadI magahara grAmathI pAMceka mAIla dUra hovAthI grAmajanoe
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 saMta kabIra prArthanA karavAthI zrI kabIra sAhebe AmI nadIne Adeza Apyo ke teNe teno pravAha magahara thaIne AgaLa calAvavo tethI te pravAha tyAMthI pAcho vaLI magaharane aDIne vahe che je Aje paNa mahAna camatkAra rUpe jovA maLe che. zarIranuM phUlomAM rUpAMtara tyAra bAda zrI kabIra sAheba dehatyAga mATe temanA nivAsasthAnamAM rUma baMdha karI cAdara oDhI sUI gayA. temanA hiMdu tathA musalamAna ziSyo temanA aMtima saMskAra mATe vicAravA lAgyA ke dehane dATavo ke bALavo. tyAM cAdara ughADI joyuM to temanuM zarIra maLyuM nahIM ane tyAM phUlono Dhagalo maLyo temAMthI ardhI phUlo laI hiMduoe samAdhi banAvI tathA musalamAnoe makabaro banAvyo. baMne vacce eka ja dIvAla che. te makabaro saMvata 1507mAM bIjalImAM paThANe banAvarAvyo tevo ullekha ArkiyolaoNjikala sarve oNpha inDiyAmAM karelo che. zrI kabIra sAhebanuM zarIra aMta samaye maLyuM nathI te badala saMta zrI raidAsajIe temano graMtha "zrI raidAsajInI bAnI' je belTeDiyara presa, prayAgathI prakAzita thayelo che te saMgrahamAM pRSTha 33 upara lakhyuM che ke, 'niragunA guna dekhA bhAI, deha sahita kabIra sidhAI." saMta zrI garIbadAsajIe temanA prAkaTya vize lakheluM che ke gagana maMDalase utare, sadguru puruSa kabIra, jalajamAMhi paTana kiyo, dou dInake pIra. Ama, temanuM prAkaTya tathA aMtardhAna divya hatAM. gItAmAM paNa lakhyuM che ke -
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba janma karma ca me divyamevuM yo vetti tattvataH, tyakRtvA dehe punarjanma naiti dhAmeti soDarjuna. zarIratyAga karyA pachI paNa ghaNA mahAmAone maLyA che te paNa temanI alaukikatAnAM javalaMta pramANa che. zraddhALu zuddha hRdayavALA bhaktone Aje paNa divyadehathI darzana ApI kRtArtha kare che. kAraNa teo nivRtti mArganA parama pradhAna adhikArI puruSa AcArya che ane zAstrAdi anusAra adhikArI avatArI puruSa eka kalpa paryanta potAnA sUkSma svarUpamAM vartamAna rahe che ane bhaktonI bhakti anusAra samaya samaya para prakaTa thAya che. A parama satya siddhAnta che. bahudhA anubhUta che. prakaTa che. jJAnamArga temano jJAnamArga vedAdi sazAstra anusAra hovAthI te anAdi che. tethI ja temaNe kahyuM che ke lAI lAvanahArakI, jAkI lAI para re, balihAra lAvanAra kI, chappara bAMca ghara re. (bI. zA. 71 } paraMparAthI prApta jJAnadharmAdi mAgone ziSyo prati prApta karAvanAranI balihArI che, ke jemanA lAvelA jJAnAgnithI para - anAtmabheda baLI jAya che. ane chappararUpa chAyA - AnaMdaprada vyApaka brahmAtmA bacI jAya che, ane traNa deharUpa ghara baLI jAya che, naSTa thAya che. kema ke 'nigama rasAla cAra phala lAgA, tAme tIna samAI veda rUpa AmravRkSamAM artha, dharma, kAma, mokSa, cAra phaLa nirUpita che, paraMtu temAM traNa mAyika - nazvara che. eka brahmAtmA 4.6-4
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 saMta kabIra svarUpa mokSa ja satya che. te avivekIne mATe dUrathI dUra che. sAhitya temanA sAhityamAM temaNe svahaste lakhelo bIjaka graMtha bhAratIya dharmasAdhanamAM tattvajJAnanI AdhyAtmika cetanAnA sarvocca zikhara para ArohaNa karavA mATenuM eka parama utkRSTa sAhityasAdhana madhyayuganA AdhyAtmika tattvanI aparokSa anubhUtino preraka AmajanatA mATenuM hiMdI bhASAmAM Adhunika upaniSad che. te vANImAM eka anirvacanIya sauMdarya raheluM che. tenI abhivyakti hRdayanA UMDANamAMthI sIdhI Atmaprerita che. temAM AtmAno divya saMdeza tathA svarUpa-AnaMdano rasa bharelo che. te amRtanA pAnathI jaDa paNa cetanatA prApta karI cetanamAM tanmaya thaI jAya che. te rAmarasAyaNathI taraboLa che. tenA pAnathI samasta bhAvanAo, kalpanAo, vAsanAo, tRpta thaI, zAMta thaI manuSyane nirvANapada - jIvanamuktino AnaMda prApta thAya che. - bIjaka te graMthanI Aja sudhImAM ghaNI TIkAo mahAtmAo dvArA judAM judAM dRSTibiMduthI karavAmAM AvelI che. temAM rivAMnareza zrI vizvanAthasiMhajInI TIkA, dhanautI maThanA AcArya zrI bhagavAnadAsajI sAhebanI saMkSipta TIkA trijyA, burAnapuranA AcArya mahAtmA saMta zrI pUraNadAsajI sAhebanI bhAvArtha TIkA, vidvatacakracUDAmaNi, parama pUjya saddagurudeva svAmIjI zrI hanumAnadAsajI sAheba SazAstrIjI padmavAkayArthadIpikA zizubodhinI TIkA, svAnubhUti saMskRta
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ saguru kabIra sAheba 23 vyAkhyA jemAM sAta hajAra zlokomAM vistRta bhASya che, tathA dhanautI pATha upara svAnubhUti vyAkhyA, saMkSipta sArabodhinI TIkA, AcArya zrI prakAzamaNinAma sAhebanI bIjakArya prabodhinI TIkA, paMDitajI zrI rAghavadAsajI mahArAja sAhebanI TIkA, rAdhA vAmI saMpradAyanA zrI maharSi zivavratalAlajInI TIkA, revara-Da pAdarI ahamadazAhanI aMgrejI TIkA, leDI hasanuM DaoN. zrI zukadevasiMhanI sahAyatAthI aMgrejI kAvyamAM rUpAMtara, zrI rAmarahasa sAhebanI bIjakanA sArarUpa paMcagraMthI, pa.pU. saMta zrI abhilASadAsajI sAhebanI pArakha prabodhinI TIkA, svAmI zrI brahmalInajInI TIkA, mahAtmA zrI sukRtadAsajI barArIjInI TIkA, DaoN. zrI zukadevasiMhajInI vistRta bhUmikA sAthenuM mULa bIjaka, Do. zrI jayadevasiMha tathA zrI vAsudevasiMhanI kabIra vAlmaya khaMDa 1-2mAM TIkA, 5.pU. zrI pitAzrI maNilAla tuLazIdAsa mahetAnuM zrI puraNadAsajI sAhebanI TIkAnuM gujarAtI rUpAMtara, harihara pustakAlaya - surata taraphathI prasiddha thayelI gujarAtI TIkA, tathA zrI jayaMtIlAla maNilAla mahetA tathA zrI caMdrakAMta maNilAla mahetAnuM pa.pU. zrI sadgurudeva svAmIjI zrI hanumAnadAsajI sAhebanI saMkSipta sArabodhinI TIkAnuM gujarAtI rUpAMtara, phatAsthAnanA zrI prayAga sAhebanI TIkA, kabIra caurA kAzIsthAnanA saMta zrI mehIdAsajI sAhebanI TIkA, saMta zrI haridAsajInI TIkA tathA saMta zrI jayarAmadevajI mahArAjanI TIkA, vagere vistRta sAhitya prakAzana thayelAM che. vaLI zrI kabIra sAhebanAM asaMkhya pado Azare eka hajArathI paNa vadhu ane sAkhIo Azare dasa hajArathI paNa vadhu
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 saMta kabIra zabdAvali tathA sAkhI graMthanA nAmathI prakAzita thayelAM che. temanA vize anya prakAzano kavivara zrI ravIndranAtha TAgore temanAM so padonuM aMgrejImAM padyamAM rUpAMtara kareluM che. zrI rajanIzajIe temanAM padonuM vizleSaNa hiMdImAM tathA aMgrejImAM bAra pustakomAM kareluM che. zrI bhavAnI zaMkara zrIdhara paMDite zrI kabIra sAhebanAM 101 padonuM tathA 843 sAkhIonuM marAThI bhASAmAM padyamAM rUpAMtara kareluM che. zrI raMganAtha esa. goDabolee zrI kabIra sAheba ane zrI jJAnezvara mahArAjanA sAhityamAM rahasyakatA vize zodhagraMtha aMgrejImAM lakhelo che. zrI mahaMmada hidAyatullAe "kabIra - dhI eposala oNpha hiMdu-muslima yuniTI' vArANasIthI prasiddha kareluM che. IjhAka e. ejhekIle 'kabIra - dhI greTa misTika' paMjAbathI prasiddha kareluM che. sau. padminI rAje paTavardhane 'bhAratIya paraMparA ANi kabIra - mahArASTra ke saMdarbhame puNethI prasiddha kareluM che. zrI kAntikumAra bhaTTa "kabIra paraMparA - gujarAtake saMdarbhameM alAhAbAdathI prasiddha kareluM che. DaoN. zrImatI rameza zeThe tukArAma evaM kabIra' upara eka tulanAtmaka adhyayana prasiddha kareluM che. DaoN. zrI hajArIprasAda dvivedIe 'kabIra', zrI rAmakumAra varmAe "saMta kabIrakA rahasyavAda', DaoN. zrI goviMda triguNAyate "kabIrakI vicAradhArA' Adi ghaNA lekhakoe tathA saMtoe zrI kabIra sAhebanA sAhitya upara saMzodhana-tho lakhI DaoNkTareTa prApta kareluM che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddaguru kabIra sAheba Adarza mAnavadharma temanI vANImAM ApaNane Adarza mAnavadharma jovA maLe che. aneka janmonAM zubha karmanAM puNyathI manuSyajanma prApta thayelo che te bahu ja durlabha che. vAraMvAra maLato nathI. vRkSanuM pAkuM phaLa DALI uparathI tUTI paDe to te vRkSa sAthe punaH saMlagna thatuM nathI: mAnuSa janma durlabha hai, bahuri na vAraMvAra, pakkA phala pe gira parA, bahuri na lAge DAra. tethI manuSyajanma prApta karIne je puruSa pramAdavaza saddharma, AtmavicAra, vivekasatkarma karato nathI, teno janma vyartha jAya che, ane te aneka yoniomAM bhavasAgaramAM bhaTakyA kare che ane pIDita thAya che: mAnuSa janmahi pAyake, cUke abakI ghAta, jAya pare bhava cakrame, sahai dhanerI lAta. tethI mAnavajIvanamAM AcaravA lAyaka saMtamatano sAra kahyo che ke aham-abhimAna, mamatA, nakhathI zikhA paryanta vikArakuvicArano tyAga tathA sarva prANImAtrathI nirvaratA ane sarvAtmarUpa harinuM bhajana arthAt sarvamAM rAmanuM brahmasvarUpanuM darzana kartavya che: ApA tajai, hari bhajai, nakhazikha tarja vikAra, saba jIvanase nirvera rahe, saMta matA hai sAra. nirverI, niH kAmatA, sAMI setI sneha, viSayana se nyArA rahe, saMtanakA mata yeha. vaLI vANI tathA vartanamAM ekatA hovI joIe. koInI sAthe rAgadveSa na hovo joIe; asatya, kapaTayukta vartana kadI na hovuM joIe.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra jaisI karai karai puni taisI, rAdveSa niruvAM, tAme ghaMTe baDhe ratiyo nahIM, yahi vidhi Apu samhAre. (bI. sA. 263) A jIvananI sAdhanAnuM mULabhUta sopAna che. AvI raheNIyukta jIvana hoya te ja manuSya UrdhvagAmI banI zake che. tethI vANIno saMyama khAsa Avazyaka che. 26 zabda samhArI boliye, zabda ke hAtha na pAMva, eka zabda kare auSadhi, eka zabda karai ghAva. (bI. sA. 304) madhura zabda auSadhirUpa che jyAre kaThora zabda ghA pedA karI mAnasika trAsathI pIDita kare che. jihvAmAM amRta raheluM che, viveka ane vicArapUrvaka vANInA vyavahArathI jIvana svarga sama sukharUpa banI zake che. jihvAme amRta basai, jo koI jAnai bola, viSa vAsukikA utare, DviA karai hilola. vANIno saMyamathI vyavahAramAM upyoga karavAmAM Ave to te samasta saMsArane amRtamaya, premamaya banAvI zake che. vANI ane vartanamAM jyAre ekatA sadhAya che tyAre manuSyamAM eka prakAranI adbhuta zakti prApta thAya che. tenAthI aMtaranI cetanA prakaTa thAya che: paiThA hai ghaDha bhItare, baiThA hai saceta, jaba jaisI gati cAhiye, taba taisI mati deta. (bI. sA. 337) aMtarAtmA jyoti svarUpe sarvanAM hRdayamAM virAjamAna che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba jIvanamAM sarva kAryo mATe te preraNAno strota che. mAnavIne dareka kAryamAM aMtarAtmA mArgadarzana Apato hoya che. paraMtu te tarapha ApaNuM durlakSa ja ApaNane duHkhanA bhAgI banAve che. aMtaranA avAjane grahaNa karavA mATe svastha mananI AvazyakatA che. janmathI mRtyu paryata mana kadI sthira hotuM nathI. svapnamAM paNa jAgratanI koI sAdhanasAmagrI na hovA chatAM te anaMta sRSTinI racanA kare che? yaha mana caMcala yaha mana caura, yaha mana zuddha ThagAra, mana mana kahata suranara muni, mana ke lakSa dvAra. (bI. sA. 104) mana caMcala, cora, Thaga paNa che ane zuddha paNa che. tethI tenA zubhatvano upayoga kartavya che. kAraNa te lakSadvArethI caMcaLatAyukta hovAthI calAyamAna rahe che. te madamasta hAthI jevuM che. tethI kahyuM che ke manakA kahA na kIjIe, jahAM tahAM le jAya, manako esA mAriye, Tuka Tuka ho jAya. mana jyAMtyAM bhaTakAvI duHkha prApta karAve che mATe teno nigraha, kSINatA, ekAgratA Avazyaka che. zubha karma, satsaMga, gurusevA, paropakAra AdithI cittathI zuddhi thaI mana sAttvika bane che. zravaNa, manana, nididhyAsana tenI caMcaLatA dUra karavA mATe aMtaraMga sAdhana che. yajJa, tapa, vrata, dAna tenI zuddhi mATe bahiraMga sAdhana che. viveka, vairAgya, amadamAdi Sa sampatti, mumukSutA, titikSA, yama, niyamAdi aMta:karaNanI nirmaLatA mATe upayogI che ane hRdayanI nirmaLatAthI ajJAnano nAza tathA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2.8 saMta kabIra svarUpajJAnano anubhava prApta thAya che. mana, vacana ane karmanI ekatAthI ja sarvAtmA rAmano anubhava zakya che. kahai kabIra kaise bane, binu karate kI dAva, ye tIna mile nahIM, surati, bola, subhAva.. (bI. sA. 361) tethI jIvanamAM vyavahArazuddhinI khAsa AvazyakatA che. je mana vazamAM na rahe to zarIrane yogayukitathI sAdhya karo ke jethI jema dhanuSanI paNachane jo kADhI nAkhavAmAM Ave to tIra sAdhI zakAtuM nathI, tema zarIra jo manane sAtha nahIM Ape to mana kAMI karI zakaze nahIM. mana gayA to jAne de, mata jAne ke zarIra, utarA rada kamAna te, kyAM kara lAge tIra. (bI. sA. 243) tana rahyuM mana jAta hai, mana rahyuM tana jAya, tana mana ke ho rahe, haMsa kabIra kahAya. (bI. 2. sA. pa1) tethI tana ane mananI ekatA Avazyaka che. tene mATe kaliyugamAM tapa sAdhana zakya nathI, mATe nAmaciMtana arthAt nAmInuM ciMtana, svAtmaciMtana ja phakata zakya che. tethI kahyuM che ke - rAmanAma te sumirate, udhare patita aneka, kahai kabIra nA choDie, rAmanAmakI Teka. vAlmIkejI lUMTArAmAMthI zreSTha RSi banI zakyA. tethI rAmanAmanI Tekane choDavI joIe nahIM. tethI smaraNano sAra kahyo che ke -
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 sadguru kabIra sAheba raga raga bolI rAmajI, roma roma rahaMkAra, sahajehI dhUna hota hai, soI sumirana sAra. nasenasamAM rAmanuM raTaNa thavuM joIe. raktanA kaNomAMthI paNa rAmanAmano avAja Avavo joIe. tenAM spaMdanothI geraga vyApta thavI joIe ane jo tevI sahaja dhyAna-avasthA sarvamAM rAmanAM darzananI sthiti daDha thAya to te sumirananI parAkASThA cheH mAlA to karameM phire, jIbha phire mukha mAMya, manuvA to dahuM disa phire, yaha to sumirana nAya. mana jo daze dizAomAM bhaTakatuM rahe ane mALA hAthamAM pharatI rahe ane jIbhathI nAmoccAraNa thatuM rahe to te sAcuM smaraNa nathI. mananI ekAgratA ja sAcuM smaraNa che. sahajehI dhUna hota hai, pala pala ghaTatI mAhi, surata zabda melA bhayA, mukhakI hAjata nahi. mana sthira thAya to hRdayamAM svAbhAvika sahaja bhAvathI nAmano jApa cAlyA kare, ane mananI vRttinuM nijAtma svarUpa sAthe anusaMdhAna thAya tyAre mukhathI nAma japavAnI jarUrata raheze nahIM. jenuM mana vAsanArahita thayeluM che tene mATe japanI AvazyakatA rahetI nathI. vyAvahArika jIvanamAM satya, ahiMsA, asteya, akAma, akrodha, lobhatA Avazyaka che. tethI kahyuM che ke sAMcahi zApa na lAgahiM, sAMcahi kAla na khAya. sAMcahi sAMcA je cale, tAko kAha nazAya. (bI. sA. 343)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 saMta kabIra sabahi te sAMcA bhalA, jo dila sAMcatI hoya, sAMca binA sukha nAhi hai, koTI kare jo koya. (bI. sA. 6 ) vyavahAramAM sukha mATe satyanuM zaraNa ja jarUranuM che. asatya vyavahAra jIvanane duHkharUpa banAve che. prANImAtramAM premabhAvanA rAkhI koInI hiMsA na karoH jIva mata mAre bApurA, sabakA ekahi prANa, hatyA kabahu na chuTi hai koTI sunahu purANa. (bI. sA. 219) mana, vacana, karmathI paNa hiMsA kadI na karo. kAraNa hatyAnA karmanuM phaLa avazya bhogavavuM paDaze. ahiMsAnA pAlanathI zIlasadAcAranA guNo svAbhAvika rIte prApta thAya che. aparigrahavrata. paNa sAmAjika jIvana mATe ati Avazyaka che. tethI kahyuM che ke - sAMI ItanA dIjiye, jAmeM kuTuMba samAya, meM bhI bhUkha nA rahuM, atithi bhUkha na jAya. dhana, saMpatti Adino atizaya saMgraha duHkha rUpa che. kuTuMbanA nirvAha pUratI sAmagrI maLI rahe tathA atithi-satkAranI zakti prApta thAya teTalAthI ja saMtoSa rAkhavo joIe. tethI ja kahyuM che ke bahuta pasAra mata karo, kara thoDekI Aza, jina jina pasArA bahuta kiyA, so bhI gaye nirAza. dhana, saMpatti Adino phelAvo duHkharUpa che kAraNa tenI prAptimAM sukhano AbhAsa che, paraMtu tene sAcavavAmAM tathA te jAya tenA bhayamAM duHkhanA aMkuro rahelA che. saMsAranA dvandavamAM sukha pachI
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguru kabIra sAheba 31 duHkhano krama nizcita che mATe madhyama avasthAmAM jIvana vyatIta karavuM zreyaskara cheH sahaja milA so dUdha barAbara, mAMga liyA so pAnI, kheMca liyA so rakta barAbara, kahai kabIra bAnI. sahajatAthI prApta thAya te amRtatulya cittanI zAMti pradAna kare che jyAre mAgavAthI prApta karelI vastumAM pUrNAnaMda maLato nathI. ane jene mATe kheMcatANa karavI paDe te to atizaya duHkhaprada che. tethI svAbhAvika rIte je prApta thAya temAM saMtuSTa rahevuM joIe. cAha gaI, ciMtA gaI, manuvA beparavAha, jAko kachu na cAhiye, so zAhanapati zAha. tethI IcchA, kAmanArahita avasthA zreSTha zahenazAha jevI sthiti che. tene duHkha lezamAtra rahetuM nathI. mAnava mAnava vacce UMcanIcano bheda paNa mAnavasarjita kalpita che. "mA kRta, nRchA vaLa dR ti mRtaH" | satyayugamAM manuSyonI haMsa nAmanI phakta eka ja jAti hatI, ema manusmRtinAM lakheluM che. varNAzrama dharmanI praNAlikA tathA UMcanIcanA bheda pAchaLathI racelI sAmAjika vyavahAra mATenI sthiti che. janmathI to sarva zUdra ja hoya che. saMskArathI te dvija kahevAya che, ane vedAbhyAsathI vipra kahevAya che, ane brahmajJAnI brAhmaNa kahevAya che. vaLI cAre varNamAM harijana, harinA bhakta zreSTha mAnavI che. mahAbhAratamAM paNa zrI pacabhaktanI zreSThatA te haribhaktino ja prabhAva che. tethI kabIra sAhebe kahyuM che ke
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 saMta kabIra cAro varaNameM, harijana UMce. . na mAno to zAkha batAvuM, zabarI ke bora prabhu khAye jhUThe. pAMDavake ghara yajJa racyo haiM, zaMkha na bAjyo deva saba rUThe, zrRpacabhakta jaba grAsahI lInho, zaMkha gagana caDhI bAjyo UMce. kahai kabIra cAro varNa hai nIce, bhakti kare so pada pAvai UMce. (bI. vI. prakRtisi) vaLI kahyuM ke UMca nIca hai madhyama bAnI, eke pavana eka hai pAnI, eNke maTiyA eka kumhArA, kauna jJAnase bhaya nyArA, kAlI pIyarI, duhu gAI, tApara dUdha dehu bilagAI. je mAyAnA saMgathI rahita che te ja kharekhara chUtarahita che. jeo durAcArI, hiMsaka, jUTho vyavahAra tathA parapIDA karanArA che, teo ja kharekhara adbhUta che. rAvaNa ghaNo vidvAna paMDita, asiddha ane navanidhivALo hovA chatAM tenuM AcaraNa azuddha hovAthI te samAjamAM ghRNAspada banyo. tethI kahyuM che ke kahahi kabIra te dhRta vivarjita, jAke saMga na mAyA. Ama temaNe mAnava mAnava pratye premanI bhAvanA, vizvabaMdhutva tathA ekatAnI bhAvavAnuM khUba pratipAdana kareluM che. temaNe sarva prANImAtramAM prabhunuM sarvAtmA rAmanuM darzana tathA nirguNa, advaita, adhyAtma tattvanI aparokSa anubhUti mATenuM uttama sAhityanuM AmajanatA mATe lokabhogya bhASAmAM ghaNI ja saraLa zailImAM pradAna kareluM che. te jIvanamAM utArI mAnavajIvananI saphaLatA prApta karavAmAM ja ApaNuM zreya raheluM che. *
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmoha-nivAraka tIsAyaMtra rUpa trIsa dohAo (dainika nitya karmamAM AcaravA tathA vicAravA mATe) java kRtAtha kAraNe bhASA kI vicAra, tIrAjaMtara bhUjhi ke, utaro bhava jala pAra. kali meM jIvana alpa hai, kariye begi samhAra, . tapa sAdhana nahIM ho sake, kevala nAma adhAra. A jIva anAdi kALathI ajJAnajanya moharUpa rAtrimAM sUI rahelo che, sarvAtmArUpa pratyakSa upasthita rAmane te samajato nathI. mithyA saMsArasvapnane joi rahyo che ane te svapnAMtara kALamAM aneka janma nirarthaka vItI gayA ane eka vAra paNa te mohathI rahita thaI jAgrata thaI zakyo nahIM. tethI jIvane saMsArasAgarathI mukta karavA sadgurume hiMdI bhASAmAM saMkSipta rIte tIsAyaMtra 35 trIsa dohAo dainika nitya karma rUpe AcaraNa karavA mATe tathA vicAravA mATe kahela che. kAraNa kaliyugamAM mAnavajIvana bahu alpa AyuSyavALuM hovAthI tapa sAdhana vagere kAMI pUrNa rIte thaI zake nahIM. tethI nAmathI lakSita kevaLa nirguNa - zuddha satya tattvano AdhAra laI mAnavajIvananI saphaLatAne sAdhya karI rAkAya. prema jagAvaiM viraha ko, viraha jagAvaiM pIva pIva jagAvaiM javako, vahI pIva DI jIva. sAttvika prema utkaTa vairAgya ane prabaLa mokSecchAne jAgrata kare che. ane te prabaLa iccha! sadgurune pratyakSa paricaya karAve che. ane sadguru jIvane ajJAna, moha AdithI rahita kare che. 33
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 saMta kabIra svapnathI rahita satya svarUpanI sthitimAM pIva tathA jIvamAM bhinnatA rahetI nathI. baMnenAM svarUpa abhinna bane che. dhruvane prabhupremanI utkaTa icchAthI guru nAradajInA upadeza dvArA prabhuprApti mATe viraha jAgrata thayo, ane tethI prabhunAM pratyakSa darzana karyA ane prabhue prasanna thaI tene jJAna ApyuM. tevI ja rIte parama saMta zrI tAjI tathA jIvAjI ke jemanA nimittathI gujarAtamAM zuklatIrtha pAse prasiddha kabIravaDanI sthApanA thaI temane guruprAptinI utkaTa viraha vedanA jAgrata thavAthI parama saMta zrI rAmAnaMda svAmInI jamAtamAM zrI kabIra sAheba sAru rUpe prA ta thayA ane temanA pAvana caraNodakathI vaDanI sUkI naLImAM kUMpaLa phUTI ane samaya jatAM te vizvavikhyAta kabIravaDa thayo. temane zrI kabIra sAhebe bIjaka jJAnano upadeza ApI jIvanamukta sthiti prApta karAvI. teno u9le parama saMta zrI nAbhAdAsajI gosvAmIjInI bhaka mALA ke je sana 1,600nI AsapAsa lakhAyelI che, temAM paNa maLe che. 1 pUjA guru kI kIjie, saba pUjA jihi mAMhi, jaba jala sIMce mUla taru, sAkhA patra adhAhi. 2 utkaTa vairAgya ane prabaLa mokSanI IcchA thayA pachI gurunI pUjA karavI joIe. te pUjAmAM sarva devonI pUjA samAyelI che. skaMdapurANamAM kahyuM che ke "sarvapAmeva dhamAM gurupUnA pa2A matA' | zivapurANamAM kahyuM che ke guru pUjaiva pUjA sthAcchivacce paramAtmanaH, guru zeSa ca yata sarvamAtmazuddhikara bhavet. jema vRkSanA mULamAM jaLanA siMcanathI vRkSanI zAkhAo tathA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmoha-nivAraka tIsAyaMtra rUpa 35 pAMdaDAM puSTa thAya che, tema gurupUjAmAM sarvapUjA samAviSTa thayelI che. gurunA svarUpamAM ja sarva devo sadA AnaMdathI rahe che. gurunA saMtoSathI hari paNa saMtoSa pAme che, ane harinA saMtoSathI sarva devo saMtRpta thAya che. ra parakho dvArA zabdako, jo guru kahA vicAra, binA zabda kachu nA milai, dekho naina udhAra. 3 guruno zabda jJAna, dhyAna ane vicAranuM mukhya sAdhana che. tenAthI lakSita AtmasvarUpano aparokSa anubhava prApta karo. sadgurunA satya upadeza vinA sAco dharma, sAco mArga, ane mokSa prApta thatAM nathI. tethI te zabda dvArA dhyeyane pahoMcavA mATe nAmano AdhAra lo ane nAma dvArA lakSita nAmIne oLakho. 3 nAma milAvai rUpa ko, jo jana khoja hoya, jaba vaha rUpa hRdaya basai, kSudhA rahe nahIM koya. 4 cittano AdhAra nAma che. te nAma tenAthI lakSita satyasvarUpanI prApti karAve che. nAma japanAra sAdhaka jyAre vicAra, satsaMgaparAyaNa thAya che, tyAre te satya nija AtmasvarUpane hRdayamAM anubhave che, tyAre tene koI prakAranI kSudhA, kAmanA, tRSNA, AzA rahetI nathI. te mATe satsaMga nitya kartavya che. 4 kariye nita satsaMgako, bAdhA sakala miTAya, aisA avasara nA milai, durlabha nara tana pAya. 5 mAnavadeha ati durlabha che. tethI pratidina - AjIvana satsaMga karavo joIe, jethI sarva bAdhAo, pIDAo dUra thAya.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra saMsAranAM vidanone pAra karavA mATe Avo mAnavajanmano avasara punaH prApta thavo duSkara che. tethI dAsa banI namratAyukta sarvamAM prabhunAM darzana kartavya che. 5 hoya rahai jaba dAsa yaha, taba sukha pAvai anta, dekha rIti pralAda kI, nIrakhe saba meM kanta. 6 jyAre mumukSu satsaMgI, namratAyukta dAsa, sevaka, bhakta thaI abhimAnarahita, satsaMgaparAyaNa rahe che tyAre aMtamAM sukhasvarUpane prApta kare che tathA satsaMgathI zuddha thavAthI aMtima, sarvottama sukha, brahmAnaMdane prApta kare che. sarvatra sukhasvarUpa brahmanAM ja darzana kare che. tethI pralAdanI bhaktinA anurUpa tame paNa sarvamAM sarvAtmA sukhasvarUpa kanta - svAmI - prabhune dAsabhAvathI juo ane sarvanI sAthe premabhAvathI, mIThAzathI vartana karo. 6 mIThA sabase boliye, sukha upajai cahuM a.2, - vazIkaraNa yaha maMtra hai, tajiye vacana kaThora. 7 sarvanI sAthe madhura, satya, hitakAraka vacana bolavuM joIe ke, jethI sarva sukhI-AnaMdita bane. mananI prasannatAthI nijAnaMda sarvatra abhivyakta thAya che. madhura vacana zrotAonAM mana vaza karavA mATe maMtrarUpa che. tethI kaThora vacanano tyAga karI haMmezAM madhura vacana bolavuM joIe. manusmRtimAM kahyuM che ke, "satya guyAnuM priyaM sudhAtu " te sAthe sAno vicAra paNa kartavya che. 7 mAno rAha kachu satya hai. je jAko vyavahAra, janmamaraNa dou barni, phira have dekhu vicAra. 8 sarva kAMI satya AmA ja che. paraMtu mAyAzakti - upAdhinA
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmoha-nivAraka tIsAyaMtra rUpa lIdhe anaMta svarUpa pratIta thAya che. vastuta: satya eka ja che. je bhinna bhinna karma, upAsanAdi che te sarva vyavahArakALamAM vyAvahArika satya che. te bhinna bhinna bhAsatI sattA paNa satyAnmA svarUpa ja che. paraMtu vyavahAramAM rahevAthI janmamaraNarUpa dva thayA kare che. tethI sthira cittathI vicAra karI sarva svarUpa eka akhaMDa satyane oLakho. sasaMgAdi dvArA teno aparokSa anubhava karo. te pAramArthika satya che. tema vicAra karI vyAvahArika jhaghaDAthI dUra raho. 8 jhaghaDA nita barAIye, jhaghaDA bUrI balAya, du:kha upaje ciMtA dahai, jhaghaDAmeM ghara jAya. 9 kalaha tathA tenA mULarUpa rAgadveSane naSTa karavA sarvane satyasvarUpa mAnI sadA kSamAthI jhaghaDAnuM nivAraNa karavuM joIe. jhaghaDo duSTa balArUpa che. te moTI vipatti utpanna kare che. tenAthI du:kha thAya che ane ciMtA ane zokathI hRdaya baLyA kare che. tethI deharUpa ghara paNa naSTaprAya bane che. tethI gama khAI jIvana vyatIta karavuM joIe. 9 gama samAna bhojana nahIM, jo koI gama ko khAya, ambarISa gama khAIyA, durvAsA bilalAya. 10 jhaghaDAnA nivAraNa mATe gAma eTale sAttvika dhairyarUpa auSadhinuM sevana karavuM joIe. je koI puruSa vairyathI sahanazIla titikSu bane che, te jANI zake che ke saMsAramAM gama (pairya) samAna uttama bhojana bIjuM kAMI nathI ane tethI ja abarISa rAjAe gama khAdhI, ane durvAsA munie karelA upadravane sahana karyo, eTale durvAsA RSi vyAkuLa thaI bhaTakavA lAgyA. tethI gAmanuM bhojana karyA pachI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 saMta kabIra tAmasane pI jaI cittanI zAMti prApta karavI joIe. 10 tAmasa pI zItala bhayA, phira kahU rahI na pyAsa, bhRgu muni mAre lAta so, prabhu pada gahi jimi dAsa. 11 krodhane pIne hRdayamAM pacAvI do. je manuSya krodhane zAMta kare che te sAttvika dhairya vicArAdithI AtmajJAna prApta karI tRpta thaI jAya che. tene koI vastunI tRSNA rahetI nathI. bhRgu munie bhagavAna viSNune vinA aparAdha lAta mArI, paraMtu bhagavAne krodhane pI jaI sAttvika rUpathI RSinA pagane premabhaktipUrvaka pakaDI lIdho, tethI teo sarvamAM mukhya pUjya banyA. tevI ja rIte je koI A pramANe krodhane pI jAya che, tene prabhutva maLe che ane pUjya gaNAya che. pachI dharma-vihita karma dhyAna yogAdine dhAraNa karI nija dharmanI dhAraNA kartavya che. 11 apane apane dharmame, saba daDha have saba kAla, dharma ju nija Apana gahA, sahaje bhayo nihAla. 12 dharmanI rakSA karavI joIe. potapotAnA dharmamAM sthira rahevAthI arthAt adhairya, nindrita karma hiMsAdinuM sevana, viSayaparAyaNatA, anucita kAma tathA krodharUpa rajoguNano tyAga karI, lobha, pramAda, krUratA, nAstikatA, ajJAnAdirUpa tamoguNathI rahita thaI varNAzrama dharmamAM sthira rahI, vivekamaya mAnavadharma sthira rahevAthI, sarva manuSyo haMmezAM kAma-krodhAdine tathA iMdriyone vazamAM rAkhavA zaktimAna thAya che. temanAthI te kadI parAjita thato nathI. jeo nija dharma sadA sevana karavA yogya gurusevA, dhyAna, vicArAdi tathA jJAnavijJAnAdirUpa adhyAtmatattvane samaje che, dhAraNa kare che teo sahajamAM ja,
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmoha-nivAraka tIsAyaMtra rUpa 39 anAyAse ja sukhI thaI mukta thaI jAya che. dharmanI rakSA mATe tyAganI AvazyakatA che. 12 tyAga to aisA kIjiye, saba kachu eNkai bAra, saba prabhukA merA nahIM, nizcaya kiyA vicAra. 13 tyAga vinA koI sukha prApta karI zakatuM nathI tema ja paratattvanI prApti paNa thatI nathI. tema nirbhayatArUpa zAMti paNa maLatI nathI. tethI sarva vastuono ekIsAthe tyAga karo, sarva kAMI prabhunuM ja che, mAruM kAMI nathI, tevA nizcayarUpa tyAgane ja mahAtmAoe vicAra karIne kharo tyAga kahelo che. tenI pUrNatA mATe abhimAnane paNa choDavuM joIe. 13 choDA jaba abhimAna ko, sukhI bhayA taba jIva, bhAvai koI kachu kahai, mere hiya nija pIva. 14 jyAre manuSya abhimAnane choDe che, tyAre ja sukhI thAya che. dehAdino ahaMkAra, guNa, vidyAdinuM abhimAna manane mohita kare che. tethI tenA nivAraNa vinA paramArthanuM aparokSa jJAna thatuM nathI. abhimAnarahita manuSya samaje che ke sarva vyavahAra dehAdimaya che. deha mithyA che, satya pIva sarvAtmA prabhu tenA hRdayamAM vase che tene koI kAMI karI zakatuM nathI tethI tenI tene ciMtA rahetI nathI. tethI te sukhI rahe che. abhimAna choDavAthI parama sukha-AnaMdanI prApti thAya che. 14 sukha pAvuM guru dhyAna se, thIra bhayA mana mora, nIrakho ApA sabana meM, kevala nandakizora. 15 manane kalyANaviSayamAM lagAvI, tRSNAne jItIne gurunA dhyAnathI, anekamAM mamatA karanAra, kAmavaza mayUra tulya nAcanAra
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 saMta kabIra mana, gurunA eka svarUpamAM sthira thaI sukhanI prApti kare che. tethI sarvamAM AtmasvarUpanuM darzana karo. AtmA kevaLa zuddha naMdakizora-kRSNa rUpa che. purANamAM kaheluM che ke - kRSibhUvAcaka zabdo Na cavAnanda vAcaka, tayorikya paraM brahma kRSNa ityabhidhIyate. bhUvAcaka satya AnaMdane kRSNa kahevAmAM Ave che. tethI satyAnaMda svarUpa AtmAne sarvamAM juo. te sarva abhimAnano tyAga karavAthI ja prApta thAya che. 15 dekho sabameM rAma hai, ekahi rasa bharapUra, jaise ukhate saba bhayA, cInI sakkara gUra. 16 sarvamAM AtmArUpa rAma ja rahelo che. te ekarasa nirvikAra pUrNa che. to paNa tenI sattAthI mAyA dvArA sarva carAcara saMsAranI utpatti thayelI che. jema zeraDInA rasamAMthI ja goLa, khAMDa, cInI Adi thAya che. tema rAmarUpa AtmA ja sarvano adhiSThAna che. te ja kevaLa, nirguNa, ujajavaLa, zuddha, sUkSma, anAdi, sarvanA aMtaramAM aparokSa cetana mAtra tamathI para che tema jANIne, anitya, azuci, du:kha anAtmAmAM nitya, zuci, sukha AtmatA AdinA jJAnarUpa bhramane (viparita jJAnane) , vivekajJAnathI nivRtta karavo joIe. 16 bharama miTA taba jAniye, acaraja lage na koya, yaha lIlA hai rAmakI, nIrakho ApA khoya. 17 jyAre saMsAranA svarUpane joIne paNa tene svapnatulya samajavAthI temAM koI vastu AzcaryarUpa, abhuta, rucikara na jaNAya tyAre ajJAnarUpa bhrama nivRtta thayo che ema kahI zakAya.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 mahAmoha-nivAraka tIsAyaMtra rUpa tethI sAMsArika ApA-mamatAne jJAnathI naSTa karI AtmArAmane samaje. bhrama nivRtta thayA bAda bhramanA adhiSThAna rUpa satyane samaje. 17 lakhiye apane rUpa ko, thIra bhayA saba aMga, kahana sunana kachu nA rahI, jyAM kA tyoM saMga. 18 jenA adhiSThAnamAM sarva aMga sthira thayelAM che, je sarva aMgamAM sthira che, tathA jene samajavAthI mahAtmAonAM sarva aMga sthira thayelAM che, temane mATe kahevA-sAMbhaLavAnuM koI kartavya bAkI rahetuM nathI, te potAnuM AtmasvarUpa asaMga, dehAdinA saMgamAM paNa jevuM ne tevuM nitya ekarasa, nirvikAra che, temAM sthiratA mATe ahiMsAdi, zamAdi guNonuM zravaNakartavya che. 18 suniye guNakI vAratA, avaguNa lIjai nAhi, haMsa kSIra ko gahata hai, nIra tyAga so jAhi. 19 ukta saguNonI vArtAnuM haMmezAM zravaNa karo. jo koI kathAprasaMgamAM avaguNanI vArtA paNa AvI jAya to tene hRdayamAM dhAraNa karazo nahIM. jema haMsa nIrakSIrano viveka karI lIra kSIrane grahaNa kare che ane nIrano tyAga kare che tema samAdi, Atmatattva, IzvarAdinI kathAne grahaNa karI, viSaya, hiMsAdinI kathAno tyAga kare. bhUMDa maLane grahaNa kare che, mUrkha azubha vAkyane grahaNa kare che paraMtu jijJAsune mATe tema karavuM ucita nathI. zravaNa karI, indriyone vazamAM rAkhavI te ja sarvathI zreSTha guNa che. 19 sAdho indriya prabalako, jihi te uThe upAdhi, mana rAjA bakAvate, pAMco baDe asAdhi. 20
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4ra saMta kabIra prabaLa zatrurUpa indriyone zravaNa vicArAdiyuktithI sAdho - vazamAM karo. indriyo vazamAM na hoya to ghaNI upAdhi thAya che. temAM paNa mana rAjA che. aMtaHkaraNarUpa che te vazamAM na rahevAthI anya Indriyone paNa te duSTa viSayomAM saMlagna kare che. tethI pAMca jJAnendriyo ati asAdhya bane che. karmendriyo paNa temanA adhIna che. tethI vicArAdithI mananI sAdhanApUrvaka Indriyone vazIbhUta karavI joIe. tema karavAmAM indriyonI sahAyaka AzAno paNa nAza karavo joIe. 20 mAro AzA sAMpInI, jina DasiyA saMsAra, tAkI auSadhi toSa hai, yaha guru matra vicAra. 21 AzArUpI sarpiNIo arthAt bhoga, viSaya, lokAdinI AzAoe saMsArIne DasI lIdho che. vivekAdi zUnya besUdha karelo che, kAmIno kAma upabhogathI zAMta thato nathI, paraMtu agnimAM AhutinI mAphaka te vadhato ja rahe che. kAmya vastunI IcchA karanArane jo viSaya prApta thAya che to punaH tenAthI prabaLa bIjI IcchA tene bANanI mAphaka pIDita kare che. tethI viSayAdinI AzAne mAro - nivRtta karo - sadgurunI prApti, vairAgya, mokSAdinI AzA to kartavya che kAraNa tenI prApti AdithI te svayaM nivRtta thAya che, jyAre acAnya viSayonI AzA vadhatI ja rahe che. tethI tenA nivAraNa mATe auSadhirUpa saMtoSa che. ane te gurunA maMtronI vicAraNAthI prApta thAya che. jema malina darpaNamAM mukha dekhAtuM nathI, tema saMtoSarahita azAMta prabaLatAthI vivaza cittamAM jJAna prakaTa thatuM nathI. tethI saMtoSa jIvanamAM eka rasAyaNarUpa che. AzAnA tyAgapUrvaka
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmoha-nivAraka sAyaMtra rU5 43 aMtaHkaraNanI ati nirmaLatA zuddhi Adine mATe nyAyotpArjita dhananuM dAna kartavya che. 21 bhUkhe ko kachu dIjiye, yathAzakti jo hoya, tA upara zItala bacana, lakho AtamA soya. 22 anAdinA Icchukane yathAzakti kAMI paNa ApavuM joIe. je vastu potAnI pAse hoya, athavA je prApta karI zakAya tema hoya, tenA dAnanI sAthe madhura vacananuM paNa dAna karo, kema ke je satpAtra atithi bhikSu Adine dAna Apo, tene IzvarasvarUpa athavA potAnA AtmasvarUpa mAno. potAnAM sukhadu:kha tulya tenA sukhaduHkhane jANIne tenA duHkhanA nivAraNa mATe tene sukha Apo tethI te puNyakarma che. paraMtu sauthI moTuM puNya paropakAra che. 22 puNya baDA upakAraka hai, saba ke upara bhAkha, jIva dayA cita rAkhiye, veda purANa huM sAkha. 23 niSpakSa rIte sarva prANI upara upakAraka te moTuM puNya che. pakSapAta, aviveka tathA mohathI to sarva prANI svabhAvathI ja para upakAra kare che. te svAbhAvika pravRtti che. sarva prANI potAnAM bALakonuM pAlana kare che. tethI jIvo upara dayA rAkhI dayAthI paropakAra, anyanI rakSA Adi karo to te mahAna puNya rUpa che tethI puNyArthIne mATe hiMsAno tyAga kartavya che. 23 hiMsA hI baDa pApa hai, tihi samAna nahIM koya, lekhA mAMge dharma jaba, taba saba naubata hoya. ra4 hiMsA ghaNuM moTuM pApa che. asatyAdi tenI tulanAmAM alpa che. kema ke asatya bhASaNAdi paNa hiMsAjanaka hovAthI ja pAparUpa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 saMta kabIra bane che. te svarUpathI pApatulya nathI paraMtu hiMsA svarUpathI pAparUpa che. dharmarAja jyAre paralokamAM hiMsAnA karmano badalo mAge che tyAre hiMsakanI ghaNI durdazA thAya che. sarva pApomAM hiMsA mahAna pAparUpa che. kAraNa te baMne loka-Aloka tathA paralokano nAza karanAra bane che. kITa, pataMga paNa koI prakAre mAravAM yogya nathI. kema ke prANInI hiMsAthI mahAna du: kha prApta thAya che. tenA tyAgathI jIvanamAM khuzabo prApta thAya che. 24 khuzaboI yaza kI bhalI, kaili rahI cahuM ora, malayAgiri sugandha hai, pragaTa sabai jagazora. 25 je cAre tarapha phelAyelI rahe che, tevI zrI rAmacaMdrajI Adi mahApuruSonI yazanI khuzabo puNyaprada che. jema malayAgiri caMdananA jaMgalayukta parvatanI sugaMdha vistArathI phelAyelI rahe che tema yazasvI aprakaTa hoya topaNa teno pAvana yaza haMmezAM prakaTa rahe che. tenI kathAthI anyane paNa sukha thAya che. yazasvI jIvana zobhAyamAna che. tethI tenI rakSA mATe apayazarUpa durgaMdhano tyAga kartavya che. 25 apayaza karma durgandha hai, nIko lage na koya, jaise mala ke nikame, baiThi saMke nahIM koya. 26 apayazanA heturUpa karma durgaMdhayukta che. tethI koI paNa satpuruSane te sukhaprada pratIta thatuM nathI. tevA karma karanAra pAse koI besavAnI icchA karatuM nathI. maLanI nikaTamAM koI besavAnI icchA karatuM nathI. tethI yazanI rakSA mATe corI, vyabhicAra, hiMsAdi duSkarma tyAgavA yogya che; tene mATe vivekAdinI AvazyakatA rahe che ane tethI dhairya dhAraNa karavuM joIe. 26
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 mahAmoha-nivAraka tIsAyaMtra rUpa dhIra buddhi taba jAnike, samujhe sabakI rIta, una ke avaguNa ApameM, kabahuM na lAvai mIta. 27 jyAre buddhi sarvanA sadAcArane samajI pote sadAcAra - sukarmane dhAraNa kare tathA anyanA avaguNone potAnI aMdara kadI praveza karavA de nahIM, tyAre te buddhi vairyayukta che ema kahI zakAya. anya vyakti mitra hoya to paNa tenA saMgathI buddhi doSita na thAya tyAre te pairyayukta che ema jANI zakAya. tethI pairyane dhAraNa karI, manane koI udAra lakSyasthAna, vicAra, dhyAnamAM sthira karavuM joIe. 27 mana ThaharA taba jAniye, anasUjha sabai sujhAya, jyAM aMdhiyAre bhavana meM, dIpaka bAri dikhAya. 28 jyAre anasUjha - adazya AtmA, brahma, Izvara, prakRti Adi sarva anubhUta thAya, tathA parokSa padArtha paNa dUra dezamAM hovA chatAM pratyakSa thAya tyAre samajavuM ke mana sthira thayuM che. jema aMdhakArayukta gharamAM dIpakanA prakAzathI sarva padArtho joI zakAya che tema hRdayamAM vivekajanya jJAna prApta thAya tyAre te mananI sthiratAnuM cihna kahI zakAya. ekAgra cittavALo, dIpatulya, manathI Atmatattvane, aja, nitya, asaMga brahmAtmA samajIne sarva baMdhanothI mukta bane che. tema chatAM prArabdAnusAra sukhadu:khano bhoga to avazya bhogavavo ja paDe che. 28 hovai honI hoya so, honahAra so hoya, rAmacandra vana ko gaye, sukha Achata duHkha hoya. 29 je thavAnuM che te avazya thAya ja che. rAmacaMdrajI jevA mahApuruSottamane paNa bhAryA tathA priya baMdhu sahita vanamAM javuM
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta kabIra paDyuM. sarva sukhanAM sAdhana prApta hovA chatAM paNa duHkha thayuM, tema sarvane AtmA sukhasvarUpa hovA chatAM tathA anya sukhanAM sAdhana hovA chatAM paNa moha-kAmAdivaza duHkha thAya che tathA jJAnIne paNa sukhanA sAdhanarUpa jJAnAdi hovA chatAM prArabdhathI zArIrika du:kha bhogavavuM paDe che. prArabdhathI prApta asAdhya karmanuM baLa ke buddhithI nivAraNa zakya nathI. sAdhya rogatulya prArabdhanuM nivAraNa thaI zake che. tethI sarva koI prArabbAdhIna hovA chatAM ahaMkArAdinA nivAraNa mATe puruSArtha sArthaka che. jJAna tathA mokSa tadanukULa vicArAdirUpa puruSArthathI sAdhya che. tethI satyAtmA avinAzI svarUpano vicAra kartavya che. 29 jo yaha tattva vicAri ke, rAkhe hiya meM soya, so prANI sukha ko lahai, duHkha na darazai koya. 30 je koI aparokSa Atmatattvano vicAra karI teno anubhava hRdayamAM rAkhe che, te nitya sukhasvarUpane prApta kare che. tene kyAMya paNa duHkhanI vAstavikatA jaNAtI nathI, mananI ekAgratAnA abhAvAdithI cittamAM aneka tarka ubhave che. tethI gurune paNa samajAvavAmAM takalIpha thAya che, ane te kadAca UlaTuM paNa samajI le. tethI A trIsa dohAomAM nAma, bhajana, premAdi, pUjAdinA kramathI manane sthira karI vicArane mATe saMkSiptamAM upadeza Apelo che. tethI ziSya anAyAsa avazya mukata - sukhI thAya che. 30
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkhI sAkhI khI jJAna kI, samuki dekhu mana mAhi, binu sAkhI saMsArakI, jhaghaDA chUTata nAhIM. (bI. 5. sA. pa7) sAkSIsvarUpa AtmAne zuddha buddhijanya jJAnanetrathI potAnA manamAM vicAra karI aparokSa karo. jema lokamAM sAkSI vinA jhaghaDo pato nathI, tema janmamaraNAdi dvandrarUpa jhaghaDo sAkSI svarUpanA jJAna vinA chUTato nathI. ane sAkSI svarUpanuM jJAna pramANarUpa sAra zabda vinA thatuM nathI. satyAdi pada, mithyA jaDa, nazvara bhedayukta sarva padArthomAMthI bhinna brahmanuM bodhaka che. te brahma ja sarva sAkSI AtmA che, tenA jJAnathI saMsAradu:khanI nivRtti thAya che. eka zabdameM saba kahA, sabahI artha vicAra, bhajiye nirguNa rAma ko, kajiye viSaya vikAra. 2 (bI. sA. 378) eka ardha sAkhI rUpa oNkAra zabdamAM ja sarva jJAtavya saguNanirguNa tathA jaDa-cetanAdirUpa athane tathA vicArone kahelA che. tethI oMkArAdi dvArA saguru pAsethI nirguNa rAmane samajIne bhajo ane mAyAnA vikAsa kAryarUpa viSayAdino tathA mananA viSaya kAmAdina, vikArI viSayono tyAga karo. AthI sAkhI zira kaTI, je nirUvArI jAya, kyA paNDita kI pothiyA, rAtadivasa mili gAya. 3 (bI. sA. ra1) zirobanyarahita lakhavAmAM AvatI OMkAra rUpa AdhI sAkhI,
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 saMta kabIra ardha vAkya eka padane jo vivekapUrvaka arthasahita samajavAmAM Ave tathA zira kaTI sajvarahita mAyAnuM jo AthI sAkhInA arthamAtrathI nivAraNa karavAmAM Ave to paMDitonI pothIo ke jene loko rAtadivasa gAya che, bhaNe che, bhaNAve che, tenI zuM jarUrata che ? yaha mana to zItala bhayA, jaba upajA brahmajJAna, jihi kaisandara jaga jare, so puni udaka samAna. 4 (bI. sA. 342) sadagurunI bhakti, vaMdanA AdithI jene brahmajJAna thAya che tenuM atyaMta tapta mana paNa parama zItala thaI jAya che. kema ke vidAraNazIla kAmAdi anithI saMsArI ajJajIva baLe che. te brahmajJAnanI prApti thatAM ja udakatulya zItala thaI jAya che. du:khada kAmAdi brahmAtmajJAnathI nivRtta thaI jAya che. jA ko munivara tapa kare, veda thake guNa gAya, soI deuM zikhApanA, kahIM na koI patiAya. 5 (bI. sA. 131) jenI prApti, jJAnane mATe zreSTha munio tapa kare che ane veda je eka sarvAtmAnA guNone gAIne thAkIne jene - vacanAgocara kahe che, te ja upaniSadagamya AtmAnI zikhAmaNa, upadeza, kabIra sAheba kahe che ke huM paNa sugama rIte hiMdI bhASA dvArA ApuM chuM. paraMtu avivekI loko A upadezamAM vizvAsa karatA nathI. koI virala vivekI puruSo ja A upadezanA adhikArI che. ika sAthe saba sAthiyA, eka binA saba jAya, ulaTI ja sIce mUla ko, phUlaipha adhAya. 6 (bI. sA. 280)
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 sAkhI eka brahmAtmajJAnane sAdhano dvArA prApta karavAthI sarva puruSArtha devAdi sAdhI zakAya che. ekane sAdhya karyA vinA je aneka artha kAmAdi sAdhya karavAmAM Ave che te sarva naSTa thAya che, tenAthI tRpti thatI nathI. tethI temanAthI nivRtta thaI jo ekano anubhava sAdhya karavAmAM Ave to jema vRkSanA mULane siMcana karavAthI zAkhA-patrAdine paNa pahoce che ane temAM phaLaphUla lAge che, ane vRkSanA sarva bhAgo puSTa thAya che tema arthAdi svayaMsiddha thAya che. eka samAnA sakala meM, sakala samAnA tAhIM, kabIra samAnA bUjha meM, tahAM dUsare nAhIM. 7 (bI. sA. ra79) eka ja saccidAnaMda brahmAtmA A sarva saMsAra tathA zarIramAM samarasa, adhiSThAna, AdhArAdirUpathI samAyelo che. ane sarva saMsAra te eka AtmAmAM samAyelo che. mAyAthI siddha che. kabIra sAheba kahe che ke jeo brahmanA anubhavane prApta kare che, teomAM koI anya dvandrabhAva raheto nathI. tethI bhAvi duHkhAdinI nivRttine mATe AtmAnubhava ja kartavya che. ekahi te ananta ananta, ananta eka ho AyA, paricaya bhayA ja eka te, ekahi mAha samAyA. 8 (bI. sA. 132) eka satyAtmA ja ananAnanta deva, muni, manuSyAdi sarvasvarUpa, mana, mAyA Adi upAdhiothI pratibimbAdi dvArA thAya che. te sarva svarUpa pralayakALamAM eka thaIne pharIthI te utpanna-prakaTa thAya che paraMtu je jIvane jyAre eka satyasvarUpano
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 saMta kabIra paricaya - aparokSAnubhava - thAya che, tyAre tenI daSTimAM atyaMta kapita bhinna svarUpa eka satya svarUpamAM samAI jAya che. te eka anekathI rahita cisvarUpamAM lIna - mukta thAya che. - eka zabda gurudeva kA, tAme ananta vicAra, thAke jJAnI munivara huM, veda na pAvai pAra. (bI. sA. 133) sadgaradevano eka kArarUpa zabda sarvathI zreSTha che, ke jemAM vizva, virATa, taijas, hiraNyagarbha, prAjJa, Izvara, tathA sAkSI zuddha brahmarUpa ananta vastunA ananta prakArathI vicAra bharelA che. temAM AtmA-anAtmA, eka anekAdi sarvanA vicAra sUkSmarUpathI vartamAna che tyAM aneka anAtmAnA vicArathI sau thAke che ane pAra pAmI zakatA nathI. ekAtmAnA vicArathI jJAnI thaI nirdamukta thAya che. veda paNa tenA vicArano pAra - aMta meLavI zakatA nathI, tethI "ko adhdhA veda", "neti neti' ityAdi kahe che. caugoDA ke dekhate, vyAdhI bhAgA jAya, eka acazmA dekhiyA, muvA kAla ko khAya. 10 (bI. sA. 135) vedanA IzArAne samajyA vinA jIva kALa, kAmAdithI lUTAya che. paraMtu caugoDA "vizvAdi cAra pAdayukta' AtmAne cAra antaHkaraNopahita rUpathI jANatAMnI sAthe ja tathA cAra pAdo sahita Atmadevane jotAMnI sAthe ja kALa, kAmAdirUpa sarva zikArIo, hiMsaka lUMTArAo nAsI jAya che, ane eka Azcarya jovAmAM Ave che ke je mahApuruSa abhimAnAdinA tyAgathI mRtaka
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkhI 51 tulya thAya che, te ja mRtaka tulya puruSa kALane paNa khAI jAya che tethI kALa, bhayAdithI rahita thavA mATe catuSpAda AtmAnubhava karIne abhimAnAdi tyAjya che. bunda je parA samudrameM, so jAnai saba koya, samudra samAnA bundameM, bUjhe viralA koya. 11 (bI. sA. 74) vyAvahArika jIvarUpa-bunda-saMsArasamudramAM paDyuM che te sarva koI jANe che, paraMtu vAsanAdirUpathI saMsAra-bunDo-jIvomAM samAyelA che, tathA jIvonA pAramArthika svarUpamAM kalpita che, tenA vinA saMsAramAM kyAMya sthiti nathI, te arthatattvane koI viralA ja samajI zake che. eka kahIM to hai nahIM, doya kahIM to gAri, hahu jaise rahuM taise, kahahiM kabIra pukAri. 12 (bI. . 128) je sAratattvanA jJAnathI jIva mukta thAya che, tene je eka kahevAmAM Ave to te ekatva saMkhyArUpa guNavALuM, ekatvavALuM nathI. tethI eka kahevAmAM Ave to tyAM ekatva nathI, ane je be kahevAmAM Ave to te gALa tulya che tethI ekatva-dvivAdithI rahita jema svayaM prakAza zabda avAcya svarUpa che tema ja raho. tau lagi tArA jagamage, je lagi uge na sUra, tau lagi jIva karma vazI, ja lagi jJAna na pUra. 13 (bI. sA. ra13) jyAM sudhI sUryodaya thato nathI tyAM sudhI ja tArAo prakAze che. tevI ja rIte jyAM sudhI pUrNAtmAnuM pUrNa-aparokSAnubhava
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ para saMta kabIra rUpa jJAna thatuM nathI, tyAM sudhI ja jIva karmanA vaMzamAM saMsArI rahe che, jJAnathI karmono nAza thAya che, ane jIva mukta bane che. saMgata kariye sAdhukI, hare ora kI vyAdhi, ochI saMgati krUrakI, ATho pahara upAdhi. 14 (bI. sA. ra15) satyAtmA ane nAmAdi sAdhanone jANavA mATe jJAnI sAdhunI saMgati karavI joIe. kema ke te saMgati, anAdi avidyA, kAmAdi vyAdhi, rogane hare che. kusaMgano tyAga karavo joIe kema ke krUra, zaThanI thoDI saMgatithI paNa AThe prahara upAdhi thAya che. sadA manamAM rAgadveSAdi utpanna thAya che. tethI krUranI pUrNa saMgata hoya to to pachI kahevuM ja zuM? saba ghaTa merA sAMIyA, sUnI seja na koya, balihArI vaha puruSa kI, jA ghATa paragaTa hoya. 15 mAro prabhu sarva ghaTamAM - prANImAtramAM rahelo che. tenA vinA koI ghATa - Asana khAlI nathI. paraMtu vizeSatA te ghaTanI puruSanI che ke jenAmAM prabhunI spaSTa abhivyakti joI zakAya. kabIra kUvA eka hai, panihArI aneka, bhinna bhinna saba ghaTa bhaye, pAnI sabameM eka. 16 kabIra sAheba kahe che ke sarvAtmArUpa cetana svarUpa eka che. paraMtu ghaDAyukta panihArIo aneka che. arthAt catuSTaya aMta:karaNanI upAdhithI AbhAsa rUpa panihArIo aneka che. temanI pAse ghaDA-catuSTaya aMta:karaNa judAM judAM che. paraMtu sarvamAM cetana sarvAtmA brahmasvarUpa eka ja che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sANI 53 prItama ko patiyAM likhuM, je kahyuM hoya videza, tanameM manameM nayanameM, vAko kyA sanDeza. 17 jo prabhu - svAmI mArAthI dUra videzamAM hoya te patra lakhavAnI AvazyakatA rahe. paraMtu je tanamAM, manamAM tathA nayanamAM anAdi kALathI vaselo che tene saMdezAnI zI AvazyakatA rahe che te to mArI pAse ja - mAruM ja svarUpa cheH ramai nirantara AtamA, saba ghaTa ATho yAma, tAhIse santana dharA, rAma tAlukA nAma. 18 sarvAtmA sarva prANImAtramAM anAdi kALathI vaselo che tethI saMtoe tenuM nAma rAma rAkheluM che. jihi khojata kalpo gayA, ghaTahi hatI so mUri, bADhe garva gumAna ke, aMtara parigI dUri. 19 (bI. sA. ra89) rAmasvarUpa sarva pApa, tApanAzaka mULa auSadhi to ghaTamAM ja hatI ane che. paraMtu zarIrAdino garva - ahaMkAra ane guNa, vidyA, jAti AdinuM abhimAna vadhI javAthI te mULa auSadhi dUra paDI gaI che arthAt amAnitva, adabhivAdi gItA AdimAM varNita jJAnasAdhano vinA sarvAtmA rAma atyaMta dUra che. rAma kahata jaga bItiyA, koI bhaya na rAma, kahahi kabIra jina rAmahI, tinake bhaye saba kAma. 20 (bI. 5. sA. 23) rAmane dUra - bhinna mAnIne rAma kahetAM kahetAM sarva saMsArIonuM jIvana vyatIta thaI gayuM. paraMtu kahevA mAtrathI koI rAmasvarUpa thayA nahIM. jemaNe sarva AzAono tyAga karI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 saMta kabIra potAnA AtmAmAM sthiti daDha karI te rAmasvarUpa ja thaI gayA, te kRtakRtya, tRpta, mukta thaI gayA. bhajana sAdho rAma binA kachu nAhi, Age rAmahi pIche rAmahi, rAmahi bolata mAhIM. uttara rAmahi dakSiNa rAmahIM, pUraba pazcima rAmA, svarga patAla mahitala rAmA, sakala rAma ke kAmA. uThata rAmahi beThata rAmahi, jAgata sovata rAmA, rAma binA kachu ora na daraze, rAma sakala vizrAma. sakala carAcara pUraNa rAmA, nIrakho zabda sanehI, kAyama sadA kabahu nA binazai, bolanahArA yehI. eka rAmako bhaje niraMtara, eka rAma mili gAvai, kahe kabIra rAma ke parase, ApA Thaura na pAvai.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhajana (2) moko kahAM DhuMDhe baMThe, maiM to tere pAsame, nA tIrathamenA mUratame, nA ekAMtanivAsame nA maMdirameM nA masjidameM, nA kAzI kailAsame, nA maiM japame nA maiM tapame, nA maiM varata upAsame. nA maiM kriyA karma me rahatA, nahIM yoga saMnyAsame, nahIM prANameM nahIM piNDame na brahmANDa akAzame nA maiM bhRkuTI bhaMvara guphAmaeN, saba zvAsanakI zrasame, khojI hoya turata mili jAuM, palabharakI hI talAzameM, kahahIM kabIra suno bhAI sAdho, maiM to huM vizvAsame. (3) pAnI meM mIna piyAsI, mohI suna suna Avai hAMsI. AtmajJAna binA nara bhaTake, koI mathurA koI kAzI, piMDadAna devai pitranako, bhakti binA saba nAsI. mRgA ke tana hai kastUrI, sUMghata phirata hai ghAsI, ghaTame vastu marma na jAne, bhUlA phirata udAsI. 55
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 saMta kabIra jAko dhyAna dharai bidhi harihara, munijana sahasa aThAsI, so sAhaba ghaTa mAMhIM birAjai, parama puruSa avinAsI. hai hAjara ko dUra batAvai, dUrakI Aza nirAzI, kahahIM kabIra suno bhAI sAdho, ghaTahIme milai avinAsI. (x) bhAI re duI jagadIza kahAM te AyA, kahu kaune bharamAyA, allaha rAma karImA kezava, hari hajarata nAma dharAyA. gahanA eka kanaka te gahanA, inameM bhAva na dUjA, kahana sunana ko do kari thApe, ika nimAja ika pUjA. vahI mahAdeva, vahI mahammada, brahmA Adama kahiye, koI hiMdu koI turuka kahAvai, eka jimI para rahiye. veda kiteba paDhe ve kutavA, ve molanA ve pAMDe, begara begara nAma dharAyo, eka maTiyA ke bhAMDe. kahahIM kabIra %0 duno bhUle, rAmahi kinahuM na pAyA, ve khassI ve gAya kaDhAve, bAdahi janma gamAyA.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhajana hIrA so janama gamAyo re, bhajana binu bAvare. nA saMgati sAdhuna ke kInA, nA guru dvAre Ayo re, bahi bahi mare baila kI nAI, je nirave so khAyo re. yaha saMsAra hATa baniyA ke, saba jaga saude Ayo re, kATuna kInA dAma caugune, kATuna mUla garamAyo re. yaha saMsAra phUla semara kA, lAlI dekha lubhAyo re, mAre cAMca rUA jaba nikasyo, zira dhuni ke pachatAya re. tU baMde mAyA ke lobhI mamatA mahala cinAyo re, kahahIM kabIra eka rAma bhaje bina, aMta samaya duHkha pAyo re. ghUMghaTa ke paTa khola re, toko pIva mileMge, ghaTa ghaTa meM vaha sAMI ramatA, kaTuka vacana mata bola re. dhana yauvana ke garva na kIjai, mUThA pacaraMga cola re, zUnya mahala meM diyanA bAri le, Asana se mata Dola re. yoga yugata se raMga mahala meM, piya pAyo anamola re, kahai kabIra AnaMda bhayo hai, bAjata anahada Dhola re.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 saMta kabIra jhInI jhInI bInI cadariyA kAha ke tAnA kAha ke bharanI, kona tAra se bInI cadariyA, iMgalA piMgalA tAnA bharanI, suSamana tAra se bInI cadariyA, ATha kamala dala carakhA Dole, pAMca tattva guna tInI cadariyA, sAMI ko siyata mAsa daza lAge, Thoka Thoka ke bInI cadariyA, so cAdara suranara muni oDhina, oDhi ke mailI kInI cadariyA, dAsa kabIra yatana se oTina jyo kI tyoM dhara dInI cadariyA. mana re tuM nekI kara le, do dina ke mejamAna. kahAM se AyA kahAM jAyagA, tana chUTe mana kahAM rahegA, Akhira tujha ko kauna kahegA, guru bina Atama jJAna. bhAI bhatIjA kuTuMba kabIlA, do dinakI tana manakI melA, aMtakAla jo calA akelA, taja mAyA maMDAna. kauna hai sAcA sAhaba jAnA, mUThA hai yaha sakala jahAnA, kahAM mukAma au kahAM ThikAnA, kyA bastIkA nAma. rahaTamAla panaghaTa jyoM kiratA, AtA jAtA bharatA rItA, yugana yugana - maratA jItA, mata karanA abhimAna. hila mila rahanA de ke khAnA, nekI bAta zikhAvata rahanA, kahahIM kabIra suno bhAI sAdho. japanA nirguNa nAma.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhajana 59 khalaka saba renakA sapanA, samaja dila koI nahi apanA, kaThina hai mohakI dhArA, bA saba jAtA saMsArA. ghaDA jasa nIrakA phUTA, patra jyoM kAra se TUTA, aisI nara jAti jiMdagAnI, saverA ceta abhimAnI. bhUlo mata dekhi tana gorA, jagatameM jIvanA thorA, to mada lobha caturAI, raho niHsaMga jaga bhAI. sajana parivAra suta dArA, usI dina hoyaMge nyArA, nikasa jaba prANa jAyegA, nahIM koI kAma AyegA. bhUlo jani dekhi yaha dehA, lagAvo nAmaze nehA, keTe bhrama jAla kI phAMsI, kahai kabIra avinAzI.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMmata 12-00 - 00 0 0 -00 12-00 16-00 2 6-00 18-00 9- 00 9- 00 10-00 0 0 9-00 10-00 saMtavANI graMthAvalI - 2006 1. jagadguru zrI Adi zaMkarAcArya 2. zrIrAmakRSNa paramahaMsa 3. svAmI vivekAnaMda 4. zrI zrImA AnaMdamayI mA 5. bhagavAna mahAvIra 6. mahAtmA gAMdhIjI 7. Izu khrista 8. maharSi vinobA bhAve 9. hajarata mahaMmada payagaMbara 10. bhagavAna gautama buddha 11. svAmI sahajAnaMda 12. azo jarathuSTra 13. guru nAnakadeva 14. saMta kabIra 15. mahAprabhu zrIvallabhAcArya 16. zrI svAmI rAmadAsa (kananagaDha-kerAlA) 17. maharSi dayAnaMda 18, zrImad rAjacaMdra 19. sAdhu vAsavANI 20. pUjya zrImoTA 21. zrI ramaNa maharSi 22. maharSi araviMda 23. zrI raNachoDadAsajI mahArAja 24. zrI raMga avadhUta 25. zrI punita mahArAja 26. svAmI muktAnaMda 27. svAmI zivAnaMda sarasvatI (hRSIkeza) 28. svAmI cidAnaMda sarasvatI 1 - 0 0 8 '< '< '< 0 0 10 - 00 7 9- 00 10-00 10-00 0 9- 00 10-00 12-00 10 - 0 0 0 ' 0 0 La ' 0 0 0 0 'i La 0 - 12 - 0 ka 12-00 300-00 A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU.200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. rU.200 (seTanI) ISBN 81-7229-237-6 (set)