________________
સદ્ગુરુ કબીર સાહેબ (સંક્ષિપ્ત જીવનવૃત્ત)
શ્રી સદ્ગુરુ કબીર સાહેબ મધ્યકાલીન ભારતના એક મહાન યુગપુરુષ છે. સંતમતના તેઓ આદિ પ્રવર્તક છે. આત્મતત્ત્વના આ મહાન સિદ્ધ વિચારકના ઉપદેશથી ભારતની સંસ્કૃતિએ એક યુગપલટો જોયો. તે વખતે ઇસ્લામી શાસકોના પ્રભાવથી, ધર્માંધતાને લીધે માનવ માનવના ભેદ વધતા જતા હતા. તે વખતના મહાન વિચારકો તથા આત્મતત્ત્વના વિજ્ઞાનીઓની વિચારધારામાં એક નવી ચેતના પ્રકટી. અંધશ્રદ્ધા, જાતિભેદ પ્રત્યે ધૃણા, નિરીશ્વરવાદ, વ્યક્તિપૂજા, હિંસા વગેરે બાહ્ય આચારવિચારોમાં ગ્રસ્ત સમાજને તેમણે એક નવી પ્રેરણા આપી. દંભી. ગુરુઓ તથા અભિમાની, સમાજના ધુરંધર ગણાતા આગેવાનોની શબ્દજાળ પરખાવી તેમની પકડમાંથી જનસમાજને મુક્ત કરવાની એક અદ્વિતીય તક પૂરી પાડી.
સનાતન માનવધર્મના ઉચ્ચતમ આદર્શોને નિષ્પક્ષ રીતે સચોટ અને સીધીસાદી ભાષામાં સંસારમાં તેમણે પ્રકટ કર્યાં. વિદ્વર ડૉ. પેં. હજારીપ્રસાદજીના શબ્દોમાં કહીએ તો હજારો વર્ષના માનવજાતના ઇતિહાસમાં આવા પ્રતિભાસંપન્ન પુરુષ થયા નથી. તેઓ આધ્યાત્મિક જગતના વિશ્વસમ્રાટ હતા. તેમના વિચારોમાં રહેલી દિવ્ય મૌલિકતાથી જગતના વિદ્વાનોએ તેમની વાણી અને પવિત્ર ઉપદેશોનો આદર કર્યો. આજના વૈજ્ઞાનિક યુગમાં પણ ખૂણે ખૂણે તેમનાં ભજનો તથા સાખીઓ પ્રેમથી ગવાય છે. તેઓ સંતમતના આદ્ય પ્રણેતા છે. સંતોનો મત
૧
