Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 3 eka alabhya mahAkAvya 4 dhana sAvAha Xing varSa 10 : aMka 11] . taMtrI-cImanalAla geAkaLadAsa zAha munasapha 4519 1. kharAtapAgaccha kisa gacchakI zAkhA thI : 2 jaina sAdhusaMsthAnI mahattA 7. zAstra-mAhAtmya 8 jaina itihAsameM kAMgaDA www.kobatirth.org viSaya -- darza na 5 pravacana-praznamAlA 6 sau kAlIna stUpA ane zilAlekhAnA karyAM kANuM? --samrATa saMprati ke mahu'rAjA azeAka ? 10 'sarAka'>> ti pratye ApaNI pharaja 11 sarAkajAti-konphrensa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 vi. sa. 1542 mAM lakhAyela devadravya-parihAra caupAi : zrI. magaLadAsa tri, jhaverI pU. mu. ma. zrI nyAyavijayajI DA. banArasIdAsajI jaina zrI pU. mu. ma. zrI. krAMtisAgarajI zrI. meAhanalAla dI ceAsI For Private And Personal Use Only FORTNIT kola (nacIna) R.rU82 009 zrI zrI. agaracaMdajI nAhaTAH TAiTala pAnuM 2 zrI. pu. bhAlAla premacaMda zAha 229 zrI. bhaMvaralAlajI nAhaTA 230 235 pU. 6. ma. zrI. siddimunijI pU. A. ma. zrI vijayapadmasUrijI 241 loga ka [ kramAMka 119 iz 244 246 250 315 258 TAiTala pAnuM 3 lavAjama vArSika e rUpiyA chUTaka cAlu aMka-traNa AnA nAkekA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kharAtapAgaccha kisa gacchakI zAkhA thI? lekhaka-zrIyuta agaracandajI nAhaTA, bIkAnera jaina pratimAlekhoM dvArA anekoM navIna bAtoMkA patA calatA hai, jina bAtoMkA graMthomeM kahIM ullekha taka nahIM milatA / unameM bahutasI jAtiyAM evaM gacchoM ke nAma bhI aise milate haiM jinake viSayameM anya koI ullekha nahIM milate, para unapara abhI vicAra nahIM kiyA gyaa| aise ganchoM ke nAmoMmeM 'kharAtapA' gaccha bhI eka hai / isa gacchake kaI lekha hamAre dekhane meM Aye / para isa gacchakI kyA mAnyatA thI ? kauna 2 AcArya hue ? kaba yaha gaccha kisake dvArA kisa kAraNase prasiddha huA yaha sArA vRttAMta ajJAta thaa| muni jayantavijayajI saMpAdita 'zrI aburda prAcIna jaina lekha sandoha' ke lekhAMka 60 meM bhI isa gacchakA eka lekhI chapA hai / lekhoMke vizeSa nAmoM kI sUcImeM munijIne tapAgacchake pazcAt kharAtapA aura usake nIce vRddhatapAgacchake lekhoMkA nirdeza kiyA hai, ataH yaha gaccha unakI mAnyatA anusAra tapAgacchakI eka zAkhAvizeSa pratIta hotA hai / para vAstavameM bAta yaha nahIM hai / lekhameM nirdiSTa AcAryakA nAma evaM ullekha use upakeza gacchakI zAkhA siddha karatA hai| para isakI utpattike sambandhameM nizcita pramANa abhI hI hamAre dekhane meM AyA hai| zrImAn jinavijayajI sampAdita " vividhagacchIya paTTAvali saMgraha " ke pharame dekhaneko maMgavAne para usake pRSTha 8 meM mudrita upakezagacchagurvAvalImeM isa gacchake sambandhameM nimnokta mahattvapUrNa ullekha najarameM 'AyA, jo ki isa gacchako upakezagacchakI zAkhA pramANita karatA hai, evaM isa gacchakI utpatti trizRMgama grAmameM mahIpAla rAjAke samaya saM. 1308 meM huI jJAta hotI hai| yaha ullekha isa prakAra hai trizRGgamAkhye sadgrAme mahIpAlasthitaM prabhau / 'kharatapA' birudaM jAtaM vasvabhrAgnyeka (1308) varSe ca // 26 / / muni jJAnasundarajI Adise anurodha hai ki ve isa gacchakI kyA mAnyatAyeM thIM Adike sambandhameM vizeSa jJAtavya prakAzameM laaveN| 1 yaha lekha isa prakAra hai-" // Uesagacche siddhAcAryasaMtAne zrIkharAtapApakSe bha0 zrIzrIzrI kakkasUriziSya pa0 muktihaMsa mu|| kanakaprabha" For Private And Personal use only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | | a . akhila bhAratavarSIya jaina zvetAmbara mUrtipUjaka munisammelana saMsthApita zrI jainadharma satyaprakAzaka samitinuM mAsika mukhapatra zrI jaina satya prakAza varSa 20 || vikrama sa. 2001: virani. saM. 2471 I. sa. 1945 kramAMka i2 || zrAvaNa zudi 7: budhavAra : 15 mI ogaSTa | 23 jaina sAdhusaMsthAnI mahattA [hinInA mULa lekhaka-pro, jagadIzacaMdrajI, ema. e."vizvavANI" patranA sapTembara 1942 nA aMkamAM prakAzita lekha parathI tAravIne ] anuvAdaka--zrIyuta paM. aMbAlAla premacaMda zAha, ja. mahAvIra ane buddhanA samaye pUraNa kazyapa, maskari gozAla, ajita kezabalI, kakula kayyAyana, saMjaya veladiputra, jamAli, tiSyagupta, azvAmitra, gaMgAcArya, rAhagupta, gASAmAhila Adi seMkaDe yazavI dharmAcAryo bhAratavarSamAM pedA thayA, paraMtu Aja teo nAmazeSa thaI gayA che. jaina sAdhuo para paNa aneka Apattio AvI ane temane aneka bhayaMkara upadravane paNa sAmano karavo paDyo. chatAM jaina saMskRti jIvita rahI zakI. bha. mahAvIra ane buddhine yuga zramaNa mATe atyana saMkaTamaya hate. sAdhuone durgama parvata ane marusthaLo pAra karavAM paDatAM, rASTra paranAM AkramaNanA upadrave sahana karavA paDatA. temane guptacara, cora, lUMTArA samajIne pakaDI levAtA. tarUNa bhikSArthe jatI zamaNuonI pUDa pakaDatA ne herAna karatA. cAre temane upADI jatA. sArA vidyAnA abhAve roganA bhegA thavuM paDatuM. smazAna pAlakane kara na devAthI mRta sAdhunI vyavasthAnuM kaSTa paDatuM. dubhikSa te sAdhAraNa vAta hatI.3 AvA ApatakALamAM saMghanI vyavasthA karatAM karatAM jaina saMskRtine akSaraNarUpe banAvI rAkhavI, e jena AcAryonI vyavahArakuzaLatA sAbIta kare che. bha. mahAvIre aneka upasarga sahatAM hatAM bAra varSa vihAra karIne aMtamAM devaLajJAna prApta karyuM, ane sAtamAM AvI sAdhuone upadeza Apyo ke te lake pUrva dizAmAM magadha deza, dakSiNamAM kauzAMbI, pazcimamAM pUrNa ane uttaramAM kRNAla sudhI vihAra kare; ethI AgaLa nahi. jo ke pachIthI vihAranI sImamAM vRddhi thaI ane saMprati rAjanI kRpAthI sADA pacIza deza AryakSetra manAyAM. saMprati rAjAno ullekha jaina graMthamAM bahu sanmAna sAthe karavAmAM AvyA che. A saMprati azokano pautra yAne azokane aMdhaputra kuNAlane putra hato. mauryavaMzanI vibhUtinuM ( 1 upAzrayamAM vezyAonA upadrava thatA. yakSane upadrava zAMta karavA sAdhune rAtribhojana karAvatA. 2 sAdhune vadha pAse javAnI vistRta vidhinuM varNana batakalpasUtrabhASya'mAM Ave che. 3 "e samaye lokenuM ghara TopalImAM hatuM." - For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 varNana karatAM vRtta pasUtramAghyamAM maurya vaMzane madhyamAM pRthuddha ane Adi aMtamAM hIna javanI mAphaka batAvela che. mahIM caMdraguptane khala vAhana cyAdi vibhUtithI hIna kahevAmAM AvyA che. biMdusArane tethI meTA, azAkane tethIye meTA ane saMpratirAjAne sarvotkRSTa kahevAmAM AvyA che. e pachI pAchI hAni thatI gaI. avatInA rAjA saMprati jaina zramaNusaMdhanA mahAna prabhAvaka hatA. teNe peAtAne adhIna rAjAone ekatrita karI dharmopadeza karyAM ane zramaNAtI bhakti karavAnI AjJA karI. rAjA saMprati rathayAtrAmAM bhAga 'seto batA, 2tha para puSya, gaMdha, yUrNa, vastra Adi bhAvato to, nirmimanI pUja khUba ThAThathI karatA hatA. sa'pratie sAdhuveza paherI pAtAnA bhaTTone sAdhuone AhAra devAnI vidhi batAvI, ane AMdhra, draviDa, mahArASTra A anAdezane jaina zramaNeAne mATe vihArayeAgya anAvyA. niHsa Mdeha jaina zramaNAe sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA A caturvidha saMdhatuM suMdara saMgaThana karyuM hatuM. zrAvaka, zravikA peAtAnA dharmaguruenI bhikSA AdinI vyavasthA karatA, jyAre dhama gurue peAtAnA caturvidha saMdhanI dekhabhALa karatA, dharmapracAra ane Atmasa zeAdhanamAM peAtAnI saMpUrNa zakti lagAvatA hatA. vAstavamAM joIe te| A atyaMta suMdara kAryavibhAjana hatuM. eka alabhya mahAkAvya [paM. ratnakuzala gaNikRta zrIkhImasIbhAgyAbhyudaya mahAkAvya ] lekhaka: zrIyuta bhaMvaralAlajI nAhaTA, (bIkAnera). satarahavIM zatI meM jaina kaviyoMne gIrvANa sAhityakI acchI zrIvRddhi kI hai / ina sAhitya meM do pramukha gaccha - kharatara aura tapAgacchane vizeSa bhAga liyA hai| saM. 1650 meM jaba ki kharataragacchIya upAdhyAya jayasomane karmacaMdra maMtrivaMzaprabandha kAvyakI racanA kI, usI saMvat meM tapAgacchIya paM. ratnakuzalagaNine khImasI bhAgyAbhyudaya mahAkAvya kI racanA kI thI / donoM kAvyoM kA uddezya tatkAlIna do jainadharmake prabhAvaka maMtrIzvaroM ke kIrtikalApakA varNana hai / aprakAzita hone para bhI " karmacandramaMtrivaMzaprabandha " praryAta prasiddhi meM AcukA hai, jaba ki prastuta mahAkAvya abhItaka sAhityasaMsAra meM ajJAta hai / isake racayitA mahAkavi paM. ratnakuzalagaNi suprasiddha mahAprabhAvaka jainAcArya zrIhIravijayasUrijI AjJAnuyAyI sAdhu the / yahAM isI mahAkAvyakA paricaya karAnA abhiSTa hai / `AgarAke zrIvijayadharmalakSmIjJAnamandira ke naM. 27 meM isakI truTaka prati hai / yaha 9 sagavAlA mahAkAvya 72 patroM meM samApta hotA hai / eka pRSTha meM 9 paMkti aura pratyeka paMkti meM lagabhaga 39-40 akSara haiM / prathama sargameM zloka 149, dvitIyameM 145, tRtIyameM 51, caturthameM 115, pAMcaveM meM 62, chaThThemeM 76, sAtaveMmeM 89, AThaveM meM 117, aura naveM sarga 57 zloka haiM / isakA dUsarA nAma 'puNyaprakAza mahAkAvya ' bhI hai| isa pratimeM 1 se For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 11 eka alabhya mahAkAvya [ 21 5, 41, 42, tathA 57 se 60 patra nahIM hai| Adike 55 zlokoMke na honese isakA prAraMbhika aMza nahIM diyA jA sakatA, kintu pratyeka sargakA antima aMza aura granthakartAkI antya prazasti deneke sAtha sAtha krapazaH mahAkAvyakA saMkSipta sAra bhI pAThakoMkI jAnakArIke lie diyA jAtA hai| iti zrImattapAgagabhaTTArakaparaMparApurandara zrI zrI zrI zrI zrI zrIhoravijayasUrisArvabhaumazizupaMDita zrIratnakuzalaviracite mahAmaMtrI cakravartI-caturanarapurovarti-mahAmaMtrimukuTamaNi pratApataraNi mahAmaMtrI sAha zrIkhImasIbhAgyodaye mahAkAvye nagaravaMzajanmabhUmyAdivarNanaH prathamaH sargaH // 1 // iti zrImattapAgacchAdhirAjabhaTTAraka zrI 5 zrIhIravijayAmUrisArvabhaumaziSyamahAkavi paMDita. ratnakuzalaviracite maMtricakra cakravarti-caturanarapurovarti-sAha zrIkhImasIbhAgyodaye mahAkAvye svamaprabhAvajanmotsavalekhazAlAdivargano dvitIyasargaH // 2 // iti zrImatta mAgaNe gacchAdhirAja bhaTTArakacakrazaka zrIharivijaya pUrondrazizugagi zrI ANaMdakuzala paMDita zrIrattakuzalakaviviratite maMtricakavarti-caturanara purovarti sAha zrI khImasIbhAgyAbhyudayamahAkAvye zarIrAvayavANigrahaNAdivarNanastRtoyasargaH // 3 // iti zrImattapAgacchAdhirAja bhaTTArakakoTi koTikoTIra zrI 5 zrIharivijayasUrisArvabhaumazizu gaNi zrIANaMdakuzala paMDita zrIratnakuzalaviracite maMtricakracakravarti caturanarapurovartti sAha zrIkhImasIbhAgyodaye mahAkAvye praNamatpRthvIpatikoTikoTisaMghaTitapadakamala mahArAjAdhirAja zrIjagannAtharaNastaMbhadurgavaMzamaMtriguNazravaNAdivyAvarNano vividhArthasArthasamarthazcaturthaH sargaH // 4 // iti zrImattapAgacchAdhirAja bhaTTAraka prabhu zrIharivijayasUrisArvabhaumaziSya paMDita zrIratnakuzalaviracite caturanaracakra parti sakaladAnijanapurovarti sAha zrIkhImasIbhAgyodaye mahAkAvye svAmiprasAdaprasAdadAnarAtripramukhavarNanaH paMcamaH sargaH // 5 // iti zrImattapAdhirAja bhaTTAraka zrIhIravijayasUrisArvabhaumazizu paMDita zrIratnakuzalaviracite maMtricakravarti sAha zrIkhImasIbhAgyodaye mahAkAvye svAmidarzanaprabhAvamaMtripadamahotsavAdivyAvarNanaH SaSTaH sargaH // 6 // ___iti zrItapAganchAdhirAja bhaTTAraka zrI 5 zrohIravijaya pUriziSya paMDita zrIratnakuzalaviracite caturanaracakra cakravarti sAha zrIkhomasIbhAgyAbhyudaye mahAkAvye'paranAmni puNyaprakAzanAmni mahAkAvye dAnavargano nAma saptamaH sargaH // 7 // For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 232] zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 ___ iti zrImattapAgacchAdhirAja bhaTTAraka zrIhIravijaya pUrIndraziSya paMDita zrIratnakuzalamahAkaviviracite caturanaracakra cakravarti nissomabhAgyAdhika zrIjinazAsanaprabhAvakapuruSapurovarti mahAmaMtri sAha zrIkhImasIbhAgyAbhyudaye puNyaprakAzAparanAmni mahAkAvye zrIsaMghAdhipatikIrtiyazaHpratApAdivyAvarNanoSTamaH sargaH // 8 // antya prazasti vizvakhyAtatapAgaNAdhipatayaH sArvatrikakhyAtayaH saubhAgyAdbhutabhAgyatoyapatayaH smykriyaaniityH| zrIbhaTTArakahorahIravijayazrIsUrayaH saMprati . bhUpAlapratibodhakA vijayinaH saMti prasiddhAbhidhAH // 49 // jagadanupamarUpadhvastakaMdarpadarpaH zazivizadayazobhiH zobhitAzeSavizvaH / narapatikRtasevaH zrItapAgacchasUrizcaturimasurasUribhUri bhAbhAsate sma // 50 // vinamadavanipAlazreNisaMsevitAhistapagagataTinIzaprItipIyUSapAdaH / sanayavijaya lakSmIdevane devakIbhUrjayati vijayasenaH sUrizArdUlazavaH // 51 // svacche sUripurandarasya jayino gacchepyatucche gaNaiH saMkhyAno varivarti paMDitaguNikSullAdisaMkhyAvatAm / ratnAnAmiva kAMtakAMtisajuSAM ratnAkarasya sphurat tArANAM ca yathA pRthudhutibhRtAM zrItArakAdhIzituH // 52 // yadvairAgyamakhaMDitaM trijagatIlokopakAraH paraH zAntaM yasya manaH zamo'ti bahulo bhAgyaM hyasAdhAraNaM bhAsvacchIlaguNena sAmyamavahat zrIsthUlabhadraprabhorAsIt paNDitamaulimaMDanamaNiH zrIjIvarAjo budhaH // 53 // zrImatpaNDitacakravartisadRzaH zrIjIvarAjo budhaH zrImadvIravinirmitAtulatapastulyaM tapastaptavAn svAtmAnaM nahi kevalaM sa kRtavAnatyaMtazuddhaM mahAnahazchAzanamapyaho racitavAn dIpadhutA ghotitam // 54 // tapaHkarmotsAhA vijayayujaAnaMdakuzalagaNIndrA gaMgAyAH salilabharasaMzuddhamanasaH // sadA jAgradbhAgyAbhyudayanidhayaH zuddhamatayaH zciraM rAjante te suguNamaNiratnAkarasamAH // 55 // For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra aMka 11 ] www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eka alabhya mahAkAvya AnaMdaprada - bindu vANa - rasayuk- zItAMzuvarSe vyadhAt vijJAnAM hRdayaMgamaM ca sugamaM kvaptendirAsaMgamam / kAvyaM navyamidaM vidaM mahRdayasteSAM vineyAgraNIH zrImatpaNDitaratna ratnakuzalo vidvajjanaprItaye // 56 // yAvacaMdra divAkarau kSititamaH pradhvaMsanAyodyatau prAdakSiNyamubhau zubhau prakurutaH svarNAcalasyAbhitaH / tAvatmaMtrizirovibhUSaNamaNeH saubhAgya saMkIrttanaM kAvyaM zrIruciraM ciraM vijayitAM sadvAcyamAnaM budhaiH // 57 // iti zrImatapAgacchAdhirAja bhaTTAraka zrI 5 hIravijayasUrIndra AcArya zrI 5 zrI vijayasenasUri paNDita zrIjIvarAjagaNiziSya gaNa zrIAnaMda kuzalagagIndraziSya mahAkavi paMDita zrIratnakuzala gaNiviracite maMtricakracakravarti caturanarapurovarti maMtrimukuTamaNi pratApataraNi saMghAdhipati sAha zrIkhImasIbhAgyAbhyudaya mahAkAvye'paranAmni puNyaprakAze ca navInaprAsAdanirmApaNatIrthayAtrA vApIsarocanAdipuNyavarNana samAptoyaM // saMlikhitaM mukundena // zubhaM // zrI // chaH // mAtsaryamutsArya kRtajJalokaiH puNyaprakAzabhidhakAvyametat / saMzodhanIyaM parivAcanIyaM pravarttanIyaM hRdi dhAraNIyaM // 1 // || kalyANamabhyudayo bhUyAt // zrIrastu // zrIH || [ 233 mahAkAvyakA saMkSiptasAra toDA nAmakA eka samRddhizAlI nagara suzobhita hai / vahAM 84 vaNikjAtiyoMmeM pradhAna agravAla jAti ke maMtrIzvara amarasI nivAsa karate the / unake atyanta guNavAn putra maMtrIzvara bhAdarAja hue, jinhoMne zatruJjayAdi samasta tIrthoMkI yAtrA aura nAnA puNyakAryoM meM pracura dravya vyaya kiyA thaa| inake mAmali devI nAmakI viziSTa guNazAlinI dharmapatnI thI / eka vAra rAtri ke antameM sukhazayyA para pauDhI huI mAmali devIne prathama sUrya aura phira caMdrakA zubha svapna dekhA / svapnaphalameM bhAva tejazvI putrotpattikA phala jJAta kara harSa pUrvaka garbhakAla vyatIta karane lagI / maMtrIvara usake dohadoM ko zIghra pUrNa karate the / saM. 1604 ke zubha divasameM grahoM ke ucca sthAnameM Ane para mAmali devIne putraratna ko janma diyaa| maMtrIzvarane isa avasara para bahutasA dAnapuNya va jImanavArAdi utsava kiye aura putrakA nAma khAmasI rakhA / kramazaH bAlakake bar3A hone para use pAThazAlA meM upAdhyAyake pAsa vidyAdhyayana karAyA jisase vaha alpakAlameM sarva kalA-kauzalameM pAragAmI ho gayA / For Private And Personal Use Only khImasI aMgalakSaNAdi bar3e subhaga the | taruNAvasthAmeM Ane para pAMca sundara kanyAoMke sAtha usakA vivAha kiyA gayA / prathama strI kAzmIra devi aura dUsarIkA nAma lADI thA /
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 274 ] zrI jene satya prakAza [ 0 sAMsArika sukhabhogate hue zubha svapnoMse sUcita chajamalla nAmaka putraratna huA isa upalakSameM ma. khImasIne dAnapuNya aura utsavAdi kiye / pRthvIke maNDana rUpa raNastaMbhapura (raNathaMbhaura) nagarameM kachavAhA nAmaka mahApratApI vaMza hai| isa vaMzameM vijayI pRthvIrAja aura phira bhAramalla nAmaka kIrtizAlI nareza hue| inake putra mahArAjAdhirAja jagannAtha samrATa akabara dvArA sanmAnita aura kachavAhA vaMzameM mukuTake sadRza the| eka vAra ina mahArAjAko sabhAmeM kisI sabhyane mahAbuddhizAlI khImasIkI mahatI prazaMsA karate hue kahA ki jaise naMdake cANikya, bhImake vimala, zreNika abhayakumAra aura vIradhavalake vastupAla maMtrI suzobhita the isI prakAra Apake maMtrIpadake yogya sacivezvara khImasI haiN| mahArAjAne inakI prazaMsA sunakara harSita cittase tatkAla maMtrImaMDalameM pradhAna banAneke lie apane hAthase likhita patra dvArA AmantraNa bhejaa| ___ mahArAjAdhirAjakA Amantraga pAkara khImasI tatkAla zubha muhUrtameM acche zakunoMse sUcita ho raNathaMbhaura Aye aura mahArAjAse mile / vastrAbhara gAdi bheMTa karane ke pazcAt mahArAjAne unheM maMtrIpadakI niyuktirUpa apane rAjyabhArako dhurA samarpita karane kA prastAva rakhA aura jyotiSI logoMse zubha muhUrta puuchaa| saM. 1648 poSa sudi heli tithi puSya nakSatrake dina nirdiSTa zubha muhartameM bar3e bhArI mahotsavake sAtha khImasIko maMtrIzvarapadArUDha karake mahArAjAne bar3A sanmAna diyA aura use rAjyasaMcAlana va durdAnta zatruoMko vazameM karane AdikI zikSAeM dekara apane nagara bhejaa| .. maMtrIzvara garga gotrameM mukuTake sadRza the / unhoMne 84 vaNikjAti to kyA para brAhmaNa Adi pratyeka vargake logoMko vastra, AbhUSaNa, dhanadhAnyAdikA pracura dAna kiyA / use jaladharakI taraha akSuNNa dAna dete hue dekha kara loga sAzcarya kahate ki raivatagiramaMDana nemiprabhukI adhiSThAtrI ambikA devI inakA khajAnA paripUrNa rakhatI hai| - maMtrIzvarane giranAra pramukha samasta tIrthokI yAtrAmeM, snAtrapUjAdi vividha puNyakAryoMmeM pracura dravya vyaya kiyA / raNathaMbhaura durgameM kIrtistaMbhake sadRza jinAlaya nirmANa karAke bar3e ADaMbarake sAtha tIrthakara zrImallinAtha prabhukI pratimA kI pratiSThA krvaaii| patanake zrImunisuvratasvAmIke mandirakA jIrNoddhAra karavAke svarNa kalazAdise manDita kiyaa| isake sivAya maMtrIzvara tIrthayAtrA, zAstralekhana, pratimApratiSThA ityAdi zubha kAryoMmeM barAbara apanI capalA lakSmIkA sadupayoga karate rahate the| unhoMne zerapura nAmaka raNathaMbhaurake zAkhApurameM naMdanavanake sadRza sundara bagIcA banavAyA aura usameM svaccha jalakA kuMA bhI nirmANa karAyA / rAvalApurake pAsa vizAla aura ramaNIya tAlAva banavAyA / isa prakAra maMtrIzvara saMghAdhipati khomasoke bahutase kAryakalApa haiN| For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X A di deva nA te 2 bha va mAM no 5 he le bha va dhana sArthavAha lekhaka-pUjaya upAdhyAyajI mahArAja zrI siddhimuni [gatAMkathI cAlu) [ 3] bhAvanAnI bhavyatA cAlI gaI che adhaHpatanazIla bhAvagraMthIne mokaLI melI dhana sArthavAhanA bhavyAtmAnI AjanA apUrva sumudda. bAlakAlanI atianAdinI ujavAyo e vara zreSThIne ane avikinI cAla. dhRtapradAnano relamachela bharyo na ruce ene have AdhyAtmika lagnotsava. melI karmarajathI kharaDAyelA aMge pudgalanAM ramatiyAM sAthe anAdikALathI sAthe ucharelAM, ramavAnI ajJAnabharI rIta. ane mArganusAritvanAeAsarI gaI che enI gerasamaja, viziSTa vAgadAnathI AkarSAyelAM tAtkAlika nahivatazA lAbhamAM dhanano AtmA ne tenI pariNatinAM manane sahaja manAvavAnI e yogya yugalIyAM, ane rajamAM rAjI thavAnI.. kALabaLanA mahAmAhAthI mukhamIThA "mama mama'ne viSaya mATe jAI gayAM che Aje kartavyanI kalI kADhI Ape syAdAdanA abAdhita ne Agamika evo nathI raho e vyavahAra-nizcayanA mahAmantra kAlo bhoLo bAla. anaMtakALe ya na tUTe evA sahaja zuddhatAnI keLavaNuthI aNubolyA belakalathI. keLavAI cUkayuM che enuM mithyA manAvavAnI hoya mahatvAkAMkSI mahAmAnasa. atIva bhedamAM sajAtIya bhedabhAvanA vItI gayo che ene saMsArIonA nehalagnamAM. acaramAvartAnI ayogyatAne alpa bhedamAM abheda manAya, AkhA ya kaumArakALa. abhedamAM alpa bheda manAya, maMDAI cukAyAM che. evI atijAtIya ekatA dhIra ne lalita pagalAM sadhAya che A Atmika lagnamAM. dharmanI tAjagIbharI navajuvAnImAM. bhedabhedanA bhAvathI manAyelo pasAra thaI gayo che. e ja sIdho ne sohAmaNo mArga pUrvasevAdi kAraNasevAno samarpe che sarva jAtanI unnati vacagALAne kumuhUrtone kALa, ane sarva jAtanI siddhio. ane apUrvakaraNadinA lagnagALAe dhanya A aMtarlagnanAM lagna ! For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra X 236 ] bhedAbhedabhAva have AtmanA haiyAmAM samANI mahAmithyAtvanA ne mithyAtvanA- ejhalanA aMdherapacheDA upADIne ane samyagdaSTinAM susUkSma taMtuone A ne svaccha dhuMTa eDhIne te anivacanIya rUpavatI svacchAtmapariNati navavadhU. * * dhanazreSThInA AtmAne parama siddhinI vijayasAdhanAnA avyavacchinna satAnanA mATe vI*llAsanA vizeSa prayANunA vIracita pUjadina che Aje AbhyaMtara dezavyApI dazaharA. hAmI che hutAsaNImAM aMgre parapariNatinI sAthe khAMdhelI abhedya meAhanI mheAkhata, ane ujavAya che atyAre AtmapariNatinI prItine samuvala ne nirupAdhika navakhIye| vasatAtsava. jAgI che Aje www.kobatirth.org dhananI aMtar dIpikAmAM sava tAmukhe jhaLahaLatI AtmapraNayanA AdhyAtmika edhanI leAAttara dIvya dIpAvalI. peAtAne peAtAnAmAM ja vasavAnI Aje prArabhAI che puNyAnubaMdhI puNya paryuSaNA. khele che duniyAnA bAlA ya diya bhulAyA na bhulAya evA heAya che apU lagnesavasamayanA rasAvA, paNa pArakhI zake pratyakSathI ene parama rasanA paramezvarA ja. chatAM lakSmI zake ene zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 AgamAnusArI lAkSaNi zraddhAdi salakSaNethI. dhana sArthavAhanI AtmabhUmimAM dhyeyatAnA supa edhamAMthI mitratAnA mahAAkAzamArge satata varSI rahI che karuNAnI maLI bhInI jharamara. vAya che atIva sukhada sAM bhavavairAgyanA rAmAMcaka vAyarA. vadhu vadhu ullusI rahI che tattvAnurAgI hariyALI temAM. mantra paDayA che tyAM tapanIya dazAvizeSanA tApeA. avanavI sAmagrI saha samyakatvanI jAgelI niLatAmAM avatarI suvizeSa AbhyaMtara zAntinI suprasannatA dhananA anAdi kAlIna Atmahada. aheA! kuvA UgyA che! Aje dhanya puNya dhRtanA mATe vratayeAgyatAnA brAhmopanayananA suzrAvaNI puNya padana. atIva atIva ullAsamAM aMtardhAna thAya che Aje dhananA pariNata AtmA e nava pariNItA AtmaparizutimAM. gu'jI UThe che enuM -tuMnI ekatAnuM aMtargIna. lAkAtIta A Aja aMtare alakhelI e ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhALyuM bhavya bhaluM tuja rUpa nirmALa rUpanI alabelI e ! tArA AchA dhaTamAMthI AMkhaDI alakhelI e ! "ke edhiprakAza anUpa For Private And Personal Use Only niLa rUpanI alabelI e !
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra a 11 ] tArI bhAla capaLatA te gaI mana sA vAha alakhelI e ! devI khUnI gaMbhIra guNasthira nima La rUpanI alabelI e ! tArA rAga prazasta te Ubhare alakhelI e ! mAre aMge relAya. zamanIra nirmaLa rUpanI alabelI e ! tatreAta banyAM alI ! ApaNe alakhelI e ! bhavabhavanA bhAgyA bheda, nirmaLa rUpanI alakhelI e ! AAja mAMDathAM ma`gala abheda nAM alakhelI e ! maDhavA bhedI e bhavanA kheda nimaLa rUpanI alabelI e ! priya ! huMmAM samAvI meM tujane alakhelI e ! vaLI mujamAM samAI che tuM ja niLa rUpanI alakhelI e ! ahIM sarve virasa rasa vizvanA www.kobatirth.org alakhelI e ! eka sAcA sthAyI rasa huM ja nima La rUpanI alabelI e ! huM chuM tArA ruci tu mAharI alakhelI A ! game hAla na evA meAla nirmaLa rUpanI alabelI e ! hane huMnAM amRta AsvAdatAM alakhelI e ! hane huMnA karyo Aja kAla nirmaLa rUpanI alabelI e ! madhurAta mhAle prema pa'khIDAM alakhelI e ! vItI rAta jIvana thAya jhera nim`La rUpanI alabelI e ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir huM huMmAM nahi dina-rAtaDI alakhelI e ! emAM kALa anaMta sukhahera nirmULa rUpanI alakhelI e X * X sa` pramANethI para che samyagdaSTi ne AtmapariNatinA [ 237 anubhavagamya sukhAsvAda anubhava vagaranA "sthAne. amRtathIya para che e amRta. aprAptapUrva e amRtanI pAse vAmAvadananuM auSThAmRta kevaLa viSayane vAgeALanAru manAyuM dhana zreSThInA AtmAne. avagaNAyAM enAthI have asthira ne adhUrAM amRta sAgara svarga ne zazInAM. hatA na hatA thayA Aja pachInA sasAra ene. karma AcarI rahyo che Aje pUrva kramanI preraNAthI e aucityane krama yAgI, paNa pApanI tAra zilA para mAchAM haLavAM maMDAya che enAM nIrasa visa veDanAM pagalAM. vAstavika ziSTatAne pAmelI zubha viziSTa enI cittavRtti satkarmone ja satkAratI zuddha lakSyane ja sAdhavA pravRttine mITa mAMDI rahI che. mALA lAgI che mIThAza ene rAmAonA ramaNIya gAnanI navIna jAgelI vidugdhatAe virahI manAvye che ene zraSAnI satata seAkhatanA. koka jAgyA che. ene enI tIva hoMzIlI vRttimAM For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 238 ] rasadAra ghebaranA bhAjana zA saha pravRttinA kArDa. atyaMta ne anaMta che A AtmanA e abhiyASa. e abhilASanAM svAda ne sukhA ya zrI jaina satya prakAza atyaMta ne anaMta che. e abhilASanI preraNAthI Avazyaka manAI ete bhavanA vyAdhinA vaidyonI ane vaividyAnA praNetAnI sukhada sevAvRtti. anAdi kAlIna e AtmAnA tathAbhavyatvane laI tenAmAM pragaTI hatI vizeSa samujavalatAnI varakheAdhi nirmAMLatA. samyagdananI e zreSThatAe sahaja samapelI yeAgyatA. ati sUkSma tattvagrAhitAthI vizeSa vikAsa pAmI hatI tenAmAM dhama dezanA zuzraSAnI tAlAvelI sattu mATeApAtAM hatAM enAM AjanA avaziSTa dinanAM aucitya. e aucityAmAMya AtmatinA rasa relatI hatI adhyAtmanA UMDe praNaya darzAvatI anAdi kAlanA gADha ejhalamAMthI bahAra paDelI. elI navavadhU AtmapariNati. www.kobatirth.org X X x dhIre dhIre DhaLI rahyo che pRthvIparanAM ajavALAMnA gALA, bhalete, e para pRthvImAM cADhyA jAya potAnAM ajavALAM ujharaDIne; bhalene, enI pAchaLa Ave pRthvIne nava nava raMge raMgatI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ varSa 1 kSita laTA karIne cAlI jatI caMcaLa haiyAnI raMgIlI saMdhyA; balene, pachI pAtharatI Ave gherA adhArAnA echADa zaramane AcchAdana karatI rajanI, aMdhArAM Ave che vArApharatI samayanA ajavALAmAM, ane e nizAmAM pADha che pramAdazIla samagra sRSTi. paNa dhananA abhyaMtaramAM have kiMcita kutUla nathI evAM pAmara piravata nAmAM. kutUla che ene vIryAMllAsanI paraparAne kAyama karI zuddhAdhyavasAyane vahetA rAkhavAmAM, ane varelI Atmanima LatAne sadAya rAvacetIthI sAcavavAmAM, 1 badhIya rIte cintavavu bahu ja nizcita buddhithI zAstrane; adhIya rIte zakita rahevuM ArAdhana karelAya nRpatithI; badhIya rIte rakSaNlR karavI svAdhIna karAyalIya yuvatine; kayAMthI sthiratA hAya zAstramAM rAjAmAM ne yutimAM ! AvAM subhASitAnA parizIlanathI. abhrakapaTa zA aMtarapaTathI AvIne AkhAya aMge AliMga pariNatinA prakAza na aTaka, ane e aMtarapaTeya "" samULa ucchedAya, evI jhaMkhanA jhaMkhI rahyo che For Private And Personal Use Only 1 zAstraM sunizcitadhiyA paricintanIyamArAdhito'pi nRpatiH parizaGkanIyaH // AtmIkRtA'pi yuvatiH parirakSaNIyA zAstre nRpe ca yuvatau ca kutaH sthiratvam //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11] dhana sArthavAha 239 zrI dhana sArthavAhano Avazyaka Avazyaka karaNuM. e varabodhI mahAna AtmA. nizAe netarelAM aMdhArAmAM nivRtta thaI gayA che aMtamukhe vaLI che AMkhe nasIbanA melA adhikAra kyAranA ya; jJAnakriyAnI sudaDha pAMkhothI yathAbhavya AvI maLe che AtmAkAzamAM UDatA puruSasiMhane samAhita lakSmIo; upAzrayamAMnA munimadhukaranI. paNuM atiya viSama che. vadhAre prakAzane pAmI rahyA che pramAdanA vIMjhelA vAyarA. svAdhyAyanA bharapUra telathI yathAzakanya saceta ne saMsArasAgaramAM dvIpasamA sAvaceta che sArthavAha muni pradIpanA aMtara dIpo. AvirbhavelI sUkSama buddhinA baLe vadhAre pragatimAna banI che e pramAdane udavAmAM. kAyAnI gupti ne yatanA tAtvika bodhanA pariNAme dazavidha yatidharmanA pAlaka e udabhavI che e samyagdaSTAne yatamAna yatithI. tonA tarapha adveSatA. Adare che atIva echI upAdhi tAlAvelI anubhave che veraNa nidrAno prasAda enI jijJAsA ane zuzraSA apramAdI tAlIma pAmelA emane. vadhAre vistRta zravaNanI, saumyatAthI sarI rahyo che. ane mAge che te AtmaniSTha zravaNendriyone savizeSa manana parizIlanane. agAcara athavA a5gAcara bhASAsamitine sukhada nAda punaruccAraNa karAyAM samatAnAM zubha bhAvanAnA e vAtAvaraNamAM. samatAnA sAgara samA AvI sAdhuvasatimAM dharmaSAdi mahAmunivaryothI; praveza kare che haLave pagale bhAva stavathI stavyA sarve bhAva zrAvaka dhana sArthavAha, puNyapuruSa zrI tIrthakarone; vaMdana kare che enuM mastaka vaMdana karyA vaMdanIya guruvaryone bhAvasAratAnI viziSTatAthI dvAdazAvartAdi savidhithI; AcAryAdika bhAva yogIone. dainika pApathI pAchA pharyA eo che atIva moMghA meghA anAdi dhanurdharonI zauryavRttithI; prazasta premanA melApa, kAyotsargIri AlocanA AdarI ane atAva durlabha che prAyazcittanA pANae pakhALyAM AvAM bhAvamAM vaMdana. divasanAM saMbhavita pApane; A durlabhatA maLe che. AtmAne pratyAkhyAna kayAM emaNe aneka durlabhatAnI paraMparAe ja. AvatI rAtanAM AhAradina; A rIte pUrNatAne pAmI anaMtA pudgalaparAvartanAM- suyata samayanI anatAM kAlacakromAM bhamatA For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 240 ] ane bhAvamalathI bhAre thatA A saMsArI jIvane, tathAbhavyatvanI bhalamanasAIthI mathApravRttikaraNanA yAge bhAvamalathI AchAza thavI, e atIva durlobha che daza dRSTAnta duCba mAnavatAthI, Aya dezomAM dula bha utpattithI, ceAgIenA kulamAM durlabha janmathI ane dula bha supacendriya lAbhAdithI. caramAvata'mAM AvelA jIvate apunabandhakatAnA pratApe khedAdi dASAnA parihAra, adveSAdvi guNAnI prApti, asatpravRttinA parityAgathI satpravRtinI pravartI saSTi, yogIzvarAmAM ne bhAvayAgIomAMkuzala citta ne namana sevAdi, sarvAMtra parA karAdi ne bhavezadvega ityAdi ceAganAM khIjonuM upAdAna e jema agama te anupa che tema atIva durlabha paNa che bhAvamalanI apatAnI pere ja. apUrva vIryollAsanAM ullesavAM, meAhanI abhedya graMthInA bheda, tAttvika sananI prApti, e paNa evAM ja durlabha che. A badhI durlabhatAone tAttvika saphaLatA samarpIte atyAre maLelI saMtasamAgamanI sauthIya mahAmAMthI dulabhatAne saphaLa karI rahyo che atIva bhAvuka e zreSThI prema te bhaktibhAvathI bharelA zrI jaina satya prakAza Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [Aka 10 vAstavika vizuddhAzayathI. nathI kAI jAtanI upAdhi e prema ne bhaktimAM. ava UMce UDatA hAya che suguNu mahAtmAo paranA- nirAzIonA sneha sva'nAM sApAneAthI ane svarganI pelIpArathI ya. For Private And Personal Use Only na paheAMcI zake tyAM ane na samajI zake tene premadAnA pAmara praNayIo ke kAyA-mAyAnA, lAlacue. amaratAthIya ati AgaLa e leAkeAttara snehagamanamAM vicaravA mATe joIe prakAza ne pravRttinI majabUta pAMkheA. kAre karyo che. kAThIAe e saccittanA mahAbaLe. ajavALAM arpI deADa karAvI che e prakArone pravRttie. e prema-bhaktinA svAdo aze AnaMda ne mahAmIThAza amRtanA karatAMya anaMtagaNI, jhIlI raheA ati rAmAMcaka dehe sathA sAvadhAna banelA bhAvI tIrthaMkaranA AtmA e dhana sAvAha dha ceSanI dezanA-varSomAM. anubhavA e suzrotA AnaMda ne mahAmIThAza. tRpta sutRpta thAo enA utkarSa gAmI aMtarAtmA. (cAlu'
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pravacana-praznamAlA pratyeAjaka-pUjya AcArya mahArAja zrIvijayapadmasUrijI. (kramAMka 117 thI cAlu) 81 prazna--dzapUrvadharaH zrIumAsvAti vAcakanA gurudevanuM nAma zuM? uttara-Aya mahAgirijInA 1 bahula, 2 balissaha-khe ziSya thayA. rasaha zrIumAsvAtivAcakanA guru thAya. 81. 82 prazna--mahAgirijI mahArAja ane suhastisUrinA nAmanI pahelA meAlAya che tenu kAraNa zuM ? temAM tri A zabda uttara--zrIsthUlibhadra mahArAje te baMnene bAhya vayamAM yakSA nAmanI Aryo (sAdhI)ne sAMkhyA hatA. te sAdhvIe mAtA jema khAlakanu pAlana kare' te rIte tenuM pAlana karyuM hatuM. zA kAraNathI te bane-A mahAgirijI, Aya sustisUrijI A rIte prasiddha thayA, ema zrIsenaprazna vageremAM jAgyuM che. 82. 83 prazna--zrIavatIsukumAlane dIkSA denArA krANu guru hatA ? uttara-zrI A`sahastisUri mahArAja, " nalinIcuvimAna ' nAmanA adhyayanane sAMbhaLatAM avatIkumAtrane jAtismaraNa jJAna pragaTa thayuM. tethI temaNe pAchalA bhavamAM bhogavelA nilanImuvimAnanAM sukhe vagere khInA jANIne vairAgyavAsita thaI Aya suhastisUrijInA hAthe dIkSA grahaNa karI. vizeSa khInA zrIpariziSTaparvAdimAM jaNAvI che. 82. 84 prazna--nalinIzuadhyayanamAM zI bInA varNavI hatI ? uttara--A vimAnanAM devAnAM sukha, Ayu, parivAra vagere bInA vaNuvI hatI. 84, 85 prazna--zrI sthUlibhadrajI mahArAjanA svavAsa kaI sAlamAM thayA? uttara - vIra ni saM0 215 mAM zrIsthUlibhadramahArAja devatAI Rddhi pAmyA ema zrIpaTTAvalI vageremAM jaNAvyuM che. 85 86 prazna-zrI sthUlibhadrajInA raMga pachI kayA kayA padArthoM viccheda pAmyA? uttara- zrIsthUlibhadrajInA svavAsa pachI 1 kalyANupUrva, prANAvAyapUrva, kriyAvizAla, lAkamiMdusAra-A chellA cAra pUrvI, 2 vaRSabhanArAya sadhaLu, 3 samacaturasa saMsthAna, 4 mahAprANadhyAna A cAre padArtho viccheda pAmyA ema paTTAvalI vageremAM jAnyu che. 86, 87 prazna--divAlI parvanI pravRtti kaI rIte kyArathI thaI? For Private And Personal Use Only uttara--- carama tI kara zrImahAvIrasvAmI gujarAtI tithi pramANe AsevadI amAse, ane zAstrIya tithi pramANe kArtti kavadI amAse rAtrI cAra ghaDI bAkI hatI tyAre, nirvANupadane pAmyA, eTale siddha thayA. te vakhate huM malakI, ne 9 lecchakI-18 kaiAzaladezanA rAjAe ekaThA thayA hatA. temaNe vicAyu' Y--A bharatakSetramAM prabhuzrI mahAvIradeva bhAva dIpaka hatA, teezrI nirvANapadane pAmyA, tethI ApaNe drazya dIpaka karavA joIe. ema vicArI dIvA prakaTAvyA. tyArathI divAlIpava pravadivAlIpavanI ArAdhanA karanAra bhavya vAe, le|4| jyAre divALI kare, te divase divALI karavI, emAM svAtinakSatra-mamAvAyAdinA vicAra karavAnI jarUriyAta che nahi, ema zrI zrAvidhimAM jaNAvelA " zrIzIramaniyALa hAthe hoAnunAai " pAThanuM rahasya vicAravAthI jANI zakAya che. 87, 88 prazna--sarvAnuyAgamaya p`camAMga zrI bhagavatasUtranAM pade keTalAM kahyAM che?
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 ] - zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 uttara-84000 hajAra pade jANavAM, ema zrI samavAyAMgasUtramAM jaNAvyuM che. ahIM matAMtara e che ke-zrI AcArAMganAM 18000 pada jANavAM. te pachInA sUtrakRtAMbAdinAM pado bamaNuM bamaNuM jANavAM. eTale, zrI sUtrakRtAMganAM 36 000 pade, zrI sthAnAMgasUtranAM 72000 pade, zrI samavAyAMgasUtranAM 1440 0 0 pade, zrI bhagavatIsUtranAM-288000 pado jANavAM, ema zrI naMdIsUtramAM jaNAvyuM che. 88. * 89 prazna-tIrtha karadevane janmAbhiSeka IdriAdi deva meru parvata upara kare che, te vakhate jalAdithI bharelA eka karoDa sATha lAkha kalazothI abhiSeka kare che-ema zrI kalpakiraNuvalI vageremAM jaNAvyuM che. A saMkhyA samajavAno upAya zo? uttara-kalazenI 64000 saMkhyAne abhiSekanI ra50 saMkhyAe guNAkAra karavAthI 16000000 saMkhyA Ave. kalazonI 64000 saMkhyA lAvavAno upAya TUMkAmAM A pramANe jANu-1 senAnA kaLazo, 2 rUpAnA kaLazo, 3 ratnanA kaLazo, 4 mATInA kalazo, panArUpAnA kaLaze, 6 senAratnanA kaLaze, 7 rUpAratnanA kaLaze, 8 sonuM-rUpuM - ratna A traNenA kaLazo, A ATha jAtinA kaLaze abhiSekamAM vaparAya che. te dareka jAtinA ATha ATha hajAra kalazo jANavA. tethI ATha hajArane ADe guNatAM 6 4000 thAya. have 250 abhiSekanI saMkhyA A rIte jANavI. bhuvanapatinA 20 iko hoya che, kAraNuM kedareka nikAyamAM dakSiNa eNina ane uttara zreNine ekeka Idra heya che. e ja pramANe vyaMtaranA 16 IMdro ane vANuvyaMtaranA 16 iMdro hoya che. vaimAnikanA be bhedamAM kapipanna bAra devakanA 10 Idro hoya che. kAraNa ke-chellA cAra devaka (Anata-prAkRta-AraNaayyata)mAM banne devaloke ekeka IMdra hoya che. eTale navamA-dazamA devalokano eka IMdra ane agIAramA-bAramA devalokano eka IMdra tathA zarUAtanA ATha develekanA ATha IMdra. A rIte vimAnikanA 10 idro jANavA. 2013+10=62 IdronA 6ra abhiSeka thAya che. tathA manuSyalokanA 132 sUryacaMdronA 132 abhiSeka alaga alaga thAya che. jaMbadvIpanA 2 sUrya 2 caMdramA, lavaNasamudranA 4 sUrya 4 caMdramA, dhAtako khaMDanA 12 sUrya 12 caMdramA, kAlodadhi samudranA 42 sUrya 42 caMdramA-aDadhA puSkaradvIpanA 72 sUrya 7ra caMdramA. A rIte 2+3+1+2+2=132 thAya. tathA asurakumAranikAyanI-dakSizAstaradizAnI daza iMdrANuonA daza abhiSeka jANavA, ne nAgakumArAdi nava nikAyanI bAra IdrANuonA 12 abhiSe jANavA. vyaMtaranI cAra IdrANIonA cAra abhiSeka, 'tiSInI cAra IMdrANIonA cAra, prathamanA be devaloka (saudharma -IzAna)nI sela IMdrA enA 16 abhiSeka jANavA. A rIte 194 IdronA abhiSekane 46 IdrANIonA 46 abhiSeka thAya. sAmAnika (IdranI sarakhI RddhivALA) devane 1 abhiSeka, trAstrika (gurusthAnIya) devene 1 abhiSeka, cAra lopAla devanA cAra abhiSeka, atyaMtara- madhyama-bAhyasabhAnA dene 1 abhiSeka, sanyAdhipati devone 1 abhiSeka tathA prakIrNaka devone 1 abhiSeka-A rIte sAmAnikAdi devonA 10 abhiSeka jANavA. 194+46+100 250 abhiSeka A rIte thAya che. 89 90 prazna-citra mAsanI oLInA ane Aso mAsanI oLInA zarUAtanA traNa divasamAM karelo tapa kayA kayA tapamAM gaNI zakAya ne kayA kyA tapamAM na gaNI zakAya ? uttara-te traNa divasa mahA asajajhAyanA kahevAya che, tethI temAM karelo tapa For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 243 aMka 11 ] pravacana-praznamAlA rohiNI vagere saMlagna tapa tathA vardhamAna tapa vageremAM gaNAya, paNa upadhAnAdinI AlocanA, vIsasthAnaka tapamAM na gaNAya-ema zrI enapraznanAdimAM jaNAvyuM che. 90. 91 prazna-Rtudharma saMbaMdhI traNa divasane tapa kayAmAM gaNAya ne kayAmAM na gaNAya ? uttara-hiNa, jJAnapaMcamI, AThama, caudaza, mauna agIArasa, vardhamAnatapa vageremAM gaNAya, paNuM vIsa sthAnaka, upadhAnAdinI AlocanA, kamasUdanatapa vageremAM na gaNAya. 90. 9ra prazna-je bhavya jIvoe rahiNI vagere tapa uccaya hoya, athavA ukALelA pANI pIvAno niyama athavA rAtribhejanAdi na karavAno niyama grahaNa karyo hoya, teo "Aje bIjI tithi che, parva tithi nathI" AvA vicArathI athavA gADha mAMdagIvismaraNAdi kAraNe te parva divase uccarelAM tapa na karI zake athavA lIdhelo niyama na pALI zake athavA bhUtapravezAdi kAraNe parAdhIna hovAthI vratAdi ke niyamapAlana na karI, zake, te vratane bhaMga ke niyamano bhaMga thAya ke nahi? uttara-pratAdine grahaNa karanArA ane karAvanArA baMne jANakAra heya, athavA grahaNa karAvanAra gurumahArAja vagere jANakAra heya, te zarUAtamAM gurumahArAjadinI pAse vratAdinuM saMpUrNa svarUpa vidhividhAna sAthe samajI le. gurumahArAjAdi tenI gyatA pramANe dravyAdino vicAra karI tamAma yogya sUcanA karIne ja vratAdi uccarAve. te pramANe vratAdinI nirdoSa ArAdhanA jarUra thaI zake che. keTalAeka bhavya jIvo prabhupUjadino niyama grahaNa kare che, temaNe janma-maraNanA sutakAdi kAraNe athavA AgADha (AkarI) mAMdagI Adi kAraNe jarUra jyaNuM samajI levI joIe. anupobhAva (saratacUka sAvacetI na rAkhavI te)thI ke sahasAtkArapaNe athavA gItAryAdi mahApuruSonI AjJAdi laIne khAsa AgADha kAraNa upasthita thatAM ke saMpUrNa asamAdhi hoya tyAre lIdhela vAlAdimAM kAMIka khalana (bhUla) thAya, athavA rAjAbhiyogAdi kAraNe tAdinI ArAdhanAmAM kaMIka bhUla thApa, tenAthI vratAdine bhaMga thato nathI. mATe ja "annatthaNAbhogeNaM' vagere AgArano pATha vratAdi uccarAvatAM bolAya che, ne zrI gurumahArAjAdi te badhA pATha-AgArano artha paNa samajAve che. anupaga vagere kAraNe gratAdithI viruddha bhakSaNa vagere kadAca thaI jAya to te ja vakhate khAdhelI cIja meMDhAmAMthI kADhI nAMkhavI joIe. A rIte bIjI paNa bhUla tatkAla sudhArIne vratAdinI paddhati pramANe vartavuM joIe. ema na kare, te jANI joIne tarata ja gaLe utAre te vratAdine bhaMga jarUra thAya, e vAta na ja bhUlavI joIe. tathA bhUtAdi vyaMtarAdinA vaLagADa vagere kAraNe paravazatA hoya, tyAre gratAdinI sAdhanA cUkI jAya, topaNa vRtAdine bhaMga thatuM nathI "vratAdine bhaMga thaye" evI khabara paDe ke tarata ja bhUla sudhArI levI, temAM bedarakArI karavI ja nahi. te pachI te divase vratAdinI paddhati jALavavI, ema je jaNAvyuM ke, jeNe vRtAdithI viruddha cIja vAparI, paNa gaLe utArI nathI, tene aMge samajavuM. Akho divasa vItI gayA bAda sAMjhe yAda Ave ke Aje lIdhela gratAdinI tithi hatI, athavA bhrAMtithI pahelethI ja ema jANavAmAM hoya ke-Aje parvatithi nathI', to bIje divase te tapa karI Apo, ne vratAdinI pUrNAhuti thayA bAda-je ta5 jeTalA pramANano karavAno heya, tethI vadhAre karI Apo. ema niyamAdine aMge paNa samajI levuM. vizeSa bInA zrIzrAddhavidhiTIkA, pratyAkhyAnavRtti vageramAM jaNAvI che. 92. (cAlu) For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir auryakAlIna stUpa ane zilAlekhonA rtA keNu? -samrATa saMprati ke mahArAjA azaka ? =[DA. tri. la. zAhanI mAnyatA saMbaMdhI vicAraNA ] = = lekhaka zrIyuta maMgaLadAsa trikamadAsa jhaverI, thANuM " zrI jaina satya prakAza"nA kramAMka 115 tathA 116-e be aMkamAM De. tri. la. zAhe priyadarzI samrATa azokanI aneka kRtione samrATa saMpratinA nAma para caDhAvavAne prayAsa karyo che, ane samrATa saMpratinA raseDAmAM rAja-AjJAthI niyamita e mAra ane eka haraNanuM mAMsa raMdhAtuM hatuM A jAtane temaNe potAno abhiprAya jAhera karyo che. sAthosAtha priyadarzInI upamA mahArAjA azakanI nahIM paNa mahArAjA saMpratinI hatI A jAtanA abhiprAyane teo vaLagI rahyA che, ane ema karIne teo itihAsane anyAya karI rahyA che. A mAnyatA " zrI jaina satya prakAza"mAM raju karI jaina janatAmAM samrATa saMprati zuM mAMsAhArI hatA?--A jAtanI zaMkAe temaNe utpanna karI che. Ane javAba amo nIce mujaba raju karIe chIe, ane AzA rAkhIe chIe ke De. zAha zAsanahitArthe teno vicAra karI pitAnA nirNane pharI tapAsI jaze. priyadarzI upamAdhAraka koNa? (1) salonanA pAlI bhASAnA prakhara abhyAsI ane itihAsakAra mi. Taranara jaNAve che ke-"dIpavaMza nAmanA prAcIna ane prAmANika bauddha graMthamAM spaSTatAthI jaNAvyuM che ke-"piyadaksana" upamAdhAraka mahArAjA azoka ja che ke jeo mauryavaMzasthApaka mahArAjA caMdraguptanA pautra thatA hatA." (2) zolApura prAMtanA "maski' gAmamAMthI azokanA be gauNa zilAlekho maLI AvyA che jemAMnA eka zilAlekhamAM Taranara sAhebanA saMzodhanane puratI rIte puSTi maLe che. (3) azocaritra" nAmanA graMthamAM che. bhAMDArakara jaNAve che ke amane saMpUrNa khAtarI thaI che ke mAtra mahArAjA azoka ja "priyadarzina' upamAne dhAraNa karanArA hatA. (4) A mahArAjAnA zilAlekhomAM ghaNuM ThekANe jaNAvavAmAM AvyuM che kejavAbo pitta nA parva Ag (devane lADake priyadarzI rAjA Ama kahe che). A jAtanA vAyathI azokanI ghaNIkharI dharmalIpIonI zarUAta thAya che. (5) azokanA (pitAnA) zilAlekhomAM jyAM jyAM sAla Ave che tyAM tyAM mahArAjA azoka pitAnA rAjyAbhiSekathI mAMDI varSonI gaNatrI lakhatA AvyA che. (6) mahArAjA azokano rAjyakALa I. sa. pUrve 27 thI 235 eTale ma. ni. saM. 255 thI 292 no eTale 37 varSane Ave che. jyAre samrATa saMpratino janmakALa ma. ni. saM. 270 mAM thayo che. temane ma. ni. saM. 286 mAM avaMtInA zAsaka tarIke rAjyabhiSeka thayo che, ane te ja samaye avaMtImAM rahetA A rAjavIne ma. ni. saM. 287 mAM, mAtra 17 varSanI UgatI avasthAmAM ja, jAtismaraNa jJAnanI prApti thayela che. A kALe temane magadhanA pATavI kuMvaranI padavI prApta thAya che (. ni. saM. 285). teo kadApi kALe magadhamAM rahyA ja nathI, te ja mAphaka mahArAjA azoka kadApi kALe avaMtImAM rahyA For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 11 | mauryakAlIna stUpa ane zilAlekhenA kartA keNu? [ ra45 nathI. avaMtIne A rAjakuTuMba ane magadhamAM vasatA A rAjakuTuMbamAM rAjakAraNanA aMge sakhata AMtara kalaha hato. mahArAjA saMpratie ma. ni. saM. 287 mAM temanA pUrva bhavanA mahAna upakArI samartha yugapradhAna AcAryadeva zrImadda Arya suhastinA pratibodhathI ane pitAnI mAtA saratadevI ke jeo avaMtInA nagarazeThanI dharmAtmA putrI hatI temanI preraNAthI zatruMjaya tIrthane saMdha Adi aneka dharmakAryo karI jainadharmane dIpAvyo hato, ane ma. ni. saM. 322-23 mAM avaMtImAM ja svargavAsI banyA hatA. vaLI mahArAjA saMpratinAM dharmakAryo mahArAjA azokanI jema kIrtinI jAherAtasamAM ke dekhAva pUratAM na hatAM. e dharmakAryo pAchaLa "kaliMgane mahAna hatyAkAMDa nuM prAyazcitta temane karavAnuM na hatuM temaja magadhanA kArAgAra jevo ghora pApAmAra temanA (samrATa saMpratinA) hAthe thayo hato ja nahi ke temane jAheramAM "priyadarzI' ke "devAnupriya' kahevarAvI pitAnI apakItine DhAMkavAnI hoya. mahArAjA azoke to pApanA DhAMkapIchoDA mATe ja ane jagata temane dAnavIra ane mahAna dharmAtA kahe tenI khAtara ja kIrtistaMbho UbhA kIdhA hatA ane dharmalIpIo karAvI hatI. jyAre mahArAjA saMpratie jena rAjavI tarIke aneka jinamaMdiro ke jinabi karAvyA chatAM koI paNa sthaLe pitAnuM nAma lakhAvyuM nathI. je bhavabhIru rAjavI jayAM prAtamAo nIce nAma lakhAvavAmAM paNa bAdha gaNatA hatA tyAM kaI rIte ratUpa ane zIlAlekhonA teo kartA hoI zake? pUrvakAlIna seMkaDo evA graMtho atyAre vidyamAna che ke jemAM kartAonAM nAma paNa nathI. kIrtidAnane jainadharmamAM halakuM gayuM che. Ane khulAse samartha jainAcAryo pAsethI maLI zake ema che. Do. zAha A saMbaMdhI pharI vicAra kare ane pachI nirNaya kare ke stUpanA nirmAtA koNa hatA ?-mahArAjA azoka ke mahArAjA saMprati ? mahArAjA saMprati mAMsAhArI hatA ke mahArAjA azeka? " mahArAjA azokanA cauda zilAlekhamAMthI temaNe kAtarAvela prathama zilAlekhamAM lakhyuM che ke-"have A dharmalipi lakhAI tyAre supArthe traNa prANIo haNAtAM hatAM be mera, eka haraNa, paraMtu e haraNa niyamita haNu nahi" have pachIthI A prANuone paNa haNavAmAM Avaze nahi." jue . bhAMDArakarakRta "azokacaritra'ne gujarAtI anuvAda, pAnuM 16, pragaTa kartA gujarAta varnAkyulara sosAyaTI, mahArAjA azAkano svargavAsa ma. ni. sa. ra95 mAM magadha pATalIputramAM thayela che. yugapradhAna A. Arya suhastino svargavAsa ma ni. saM. 291 mAM magadha khAte thaela che. mahArAjA saMpratine jAtismaraNa jJAnanI prApti ma ni se. 287 mAM thaI, 295 sudhI mahArAjA azoka vidyamAna hatA. jyAre teo custa baudhadhamAM hatA tyAre mahArAjA saMprati custa jainadhamI hatA. mahArAjA saMpratinA hAthe, temane jAti-smaraNa jJAnanI prApti bAda, mahArAjA azekanAM vidyamAnakALa sudhInAM 7 varSamAM, aneka jainamaMdiro baMdhAyAM ane aneka dharmakAryo thayAM, temaja aneka mANase jainadharmanA anuyAyI banyA. vaLI jene dharmane mukhya siddhAMta "ahiMsA vmo dharma" ne che ane mahArAjA saMprati bAra For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 246 ] zrI jaina satya prakAza [ varSe 10 vratadhArI rAjavI hatA, tyAre teo peAtAnA rasADAmAM AhAra mATe niyamita e meranuM ane eka haraNunuM mAMsa radhAvatA hatA te kema mAnI zakAya ? huM praMcchuM chuM ke DA. zAhe AnA khulAsA Apaze. jo Ane khulAsA te bahAra na pADe te peAtAnA vidhAnamAM teoe bhUla karI che ema kahI zakAya. DA. zAhane ameA khAtarI ApIe chIe OM A carcAne ame kAI paNa rItanuM khATuM svarUpa nahi ApIe. paraMtu prAcIna itihAsamAM kALagaNunAnA matabhedanA kAraNe, De|. zAhu jevA khaMtIlA saMzodhakane paNa dhruvA khATA khyAla baMdhAyA che tenuM darzana karAvavAnI IcchAthI ja A lekha lakhyA che, eTaluM jaNAvI A lekha pUrA karIe chIe. zAstra-mAhAtmya lekhakaH--pUjya munimahArAja zrI nyAyavijayajI (tripuTI) ( gatAMkathI pU) A ja vastumATe zrI uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che ke ajJAnakriyA daivI nirarthaka che-- mAse mAse tu jo bAlo, kussaggeNa tu bhuMjae / na so sakkhAyadhammassa, kalaM agghara solasiM // bhAvA--DhAI ajJAtI manuSya (ajJAna taparavI) mahine mahine dAbhanI aNI upara rahe teTaluM anna khAine uma tapa kare te pazu te mANusa-ajJAna tapasvI uttama pustrAe batAvelA uttama dharmAMtA seALamA bhAgane pazu na paDeAMce. arthAt kAI ajJAnI game tevAM AkarAM tapa kare chatAMye te zrI tIrthaMkara bhagavaMte kahelA uttama dharmanA sALamA bhAge paNa paheAMcanA nathI. zrI tIrthaMkara bhagavaMte kahela AjJA mujaba tapa karanAranuM tapa ja meAkSadAyaka che, ane e AjJA barAbara samajavA mATe zAstra e ja mukhya sAdhana che. ApaNe e te joyuM ke zAstra upara bhakti-bahumAna rAkhavAthI ekAnta lAbha ja che, parantu A bhakti saphala tyAre ja kahevAya ke zAstranA upadeza pramANe AcaraNa karAya. A mATe mahApAdhyAya zrI yazavijayajI peAtAnA zAstrASTakamAM kathe che ke zAstrotAcArakartA ca zAstrazaH zAstradezakaH / zAstraikadRg mahAyogI prApnoti paramaM padam // zAstramAM kahela AcAranuM pAlana karanAra, zAstranA jANanAra, zAstrane upadeza karanAra, zAstrarUpI atIya cakSudhALA evA madrAyeAgI puruSa paramapada-mekSapadane pAme che. zAstranA jANakAra banyA, zAstrapAragAmI banyA, paNa je te pramANe AcaraNa na hoya te zAstra e zAstranu mATe paNa eka saMsAra-upAdhirUpa che. te jAvatAM sUripura dara zrI haribhadrasUrijI mahArAja yAmabanduimAM lakhe che ke-- "vidvattAyAH phalaM nAnyat sadyogAbhyAsataH param / tathA ca zAstrasaMsAra ukto vimalabuddhibhiH // vidvattAnuM--pAMDityanuM kula samyag yAtrAbhyAsa sivAya bIjuM nathI. ane jo tema na hAya tA pitA kahe che ke ene mATe teA zAstra eka prakAranA saMsAra che. arthAt zAstrana banIne mana vacana ane kAyAnA yAgane sanmArge-samyag mAge vALe, evI kriyA kare te ja zAstrajJAna saMsAra pAra karAvanAra bane che, naho te| zuM te mATe paNa kahe che~~ For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eka 11 ] zAstramahAya [ 247 putradArAdisaMsAraH puMsAM sammUDhacetasAm / viduSAM zAstrasaMsAraH sadyogarahitAtmanAm // mUkha puruSane putra, strI adi saMsAra jema bhavabhramaNane hetu che tema je zAstrane AtmA samyagu vegathI rahita che tene mATe to zAstra 5zu saMsAra che-bhavabhramaNane hetu che. arthAta mohalukhya prANIne jema strI, putra, gharabAra, lakSmI upara khUba ja mamatva hoya che, tema je zAstrane vidvAna ane sAro upadeTA che, tenuM je te pramANe AcaraNa na hoya te pelA mUDhanI mAphaka za stra paNa tene mATe to saMsAra-paribhramaNano hetu bane che. A ja vastu zrI jinabhadramaNi kSamAzramaNa vizeSAvazyaka bhASAmAM kahe che ke suyanANammi vi jIvo, vaTuMto so na pAuNai mokkhaM / jo tavasaMjamamaie, joge na cahae voDhuM je // tapa ane saMyama rUpa mane na vahana karI zakto zravajJAnI chata -ekalA butajJAnamAM vartato jIva-mekSa pAmato nathI. hajI AgaLa paNa e ja mahAtmA pharamAve che gada thaInijhAmovi gicha maf vAraNa viNA poo na caei mahaSNavaM tari / taha nANaladdhanijAmao'vi siddhivasahiM na pAuNai / niuNo'vi jIvapoo, tavasaMjamamAruyavihUNo // saMsArasAgarAo ucchuDDho mA puNo nibuDDejA / caraNaguNavippahUNo bUDA subahuMpi jANaMto // bhAvArtha-kuzaLa khalAsIvALuM vaNikanuM vahANa anukULa pavana vinA jema samudra tarIne tenA ISTa sthAne nathI pahoMcI zakatuM, tema jJAnarUpI kuzaLa khalAsI yukata cha rUpe vahANa tapa ane saMyama rUpe pavana sivAya mokSa bhUmie-siddhiAsthAne nathI pacatuM. he mahAnubhAva, mahAmuzkelIe mAnavabhava pAmI saMsArasAgaranA kinAre Avyo che te caraNakaraNadi tapa saMyamAdi guNa rahita banIne temAM-saMsAra samudramAM-hUba nahIM. tuM game tevAM zAstro jANatA hoIza, zratajJAnI hoIza, ethI ema samajato hoIza ke huM zAstra male saMsAra tarI jaIza to tuM bhUle che. kAraNa ke ghaNAye zrutajJAnIo pramAdane vazIbhUta thaI DakhyA che. mATe zratajJAnInuM ghamaMDa choDI, zAstrAnusArI anuSThAna, dharmakriyA, tapa saMyamAdinuM AcaraNa kara, apramatta banI caragu-karaNadi kriyAmAM tatpara bana, jethI tuM jarUra tarI zakIza. bhASyakAra -"saMgamalibriAhima, tatyeva kuLo nikA" saMyama ane kriyArahita jIva punaH saMsAramAM DUbe che. arthAta elo nAnI-saMyamadi kliArahita jJAnI-saMsArasamudramAM DUbe che. bhASyakAraH--"rivALio , gurU nAno kadAkALI" - sahiyArahita jJAnI puruSa paNa ajJAnInI mAphaka DUbe che. nizcaya nathI to kriyArahita mahAjJAnIne paNa ajJAnI ja kahyo che. AgaLa niryukitakAra kahe che - subahuMpi suyamahIyaM kiM kAhitI caraNavippahUNassa / aMdhassa jaha palittA dIvasayasahastakoDIvi // ghaNuM sAra zrata bhaNyo hoya-zAstra pAragAmI thaI gayo hoya paNuM cAritra rahitanuM te jJAna ajJAna ja jANavuM. kAraNuM ke tenA jJAnanuM ene kAMI phaLa nathI. adhiLo AgaLa lAkhkho karoDa dIpa karo paNa jemaM nakAmA che tema cAritra rahita manuSya game teTaluM bharyuM hoya paNe tenuM phaLa tene na hovAthI te kAMI ja kAmanuM nathI. For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 248 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 1che. bhASyakAra to kahe che ke cAritra vinAnuM jJAna sarvathA niSphaLa ja che eTaluM ja nahIM, paNa paThana, guNana, ciMtanAdi kalezaphalavALuM che. jema gadheDAne caMdanano bhAra niSphala vahana karavAthI kaleza thAya che tema cAritrarahita jJAnInuM samajavuM. kriyArahita zAstrajJAna kevuM che te mATe khuda niyukitakAra paNa kahe cheH "jahA kharo caMdaNabhAravAhI, bhArassa bhAgI na hu caMdaNassa / . evaM khu nANI caraNeNa hINo, nANassa bhAgI na hu soggaie // " jema caMdanane bhAra vahana karanAra gadheDe, tenA bhArane bhAgIdAra che, kintu caMdananI suvAsano bhAgI bhAtA nathI, tema cAritra rahita evo jJAnI mAtra jJAnane bhAgI chejJAnasaMpAdana kAryanA kaSTane bhAgI che, paraMtu saddagati- siddhi gatine bhAgI nathI thaI zakato. A ja vastunuM vizeSa samarthana kare che- nA jAzA, dalA trALa kiyA" kriyA vinAnuM jJAna niSphala che, ane jJAna vinAnI kriyA niSphala che. saMjogasiddhIya phalaM vayaMti, na hu egacakkeNa raho payAi / aMdho ya paMgU ya vaNe sameccA, te saMpauttA nagaraM paviThThA // bhAvArtha - jJAna -kriyAne saMga heya to ja zrI tIrthakara bhagavaMtoe mokSaphala kahyuM che. lekamAM paNa joIe chIe ke eka piDAthI ratha nathI cAlI zakato, temaja baLatAM vanamAM AMdhaLo ne pAMbhaLo e bhegA thavAthI potAnA ISTa sthAnamAM-nagaramAM pahoMcI zakyA. jJAna-kriyAdinI mahattA jUo nANaM payAsayaM sohao tavo saMjamo ya guttikaro / tiNhaM pi samAoge, mokkho jiNasAsaNe bhaNio // jJAna prakAzaka che, tapa zodhaka che, ane saMyama gupti karanAra che. e traNeno yoga heya to ja jinazAsanamAM mokSa kahela che." kriyA-saMyama vinAnA jJAnane, bhale te prakAzaka hoya chatAM ye. sAthe ane kArodi vizeSaNa ApyuM che, mATe zAstrajJAna paNa saMyama-zuddha kriyApUrvakanuM ja saphala che. eTalA ja mATe mekSamArga darzAvatAM vAcakavarya zrI umAsvAtijI mahArAja kahe che "rasathavanazAnacaritrAdi mokSanA " zanaziyAkhyAM mokSa no paNa Aja artha che. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja paNa kahe che - . ziyAvitiM dUta zAnamAtrAnarthAt " kriyArahita jJAna anartha-asaphala che-mokSa phaladAyaka nathI. kevo jIva pote tare ane bIjAne tAre te mATe upAdhyAyajI kahe che jJAnI kriyAparaH zAnto bhAvitAtmA jitendriyaH / svayaM to! bhavAmbhodheH parAMstArayituM kSamaH // sajJAnI, yiAmAM vapara. zAMtasvabhAvI. uparamAdi vaDe jeNe potAno AtmA bhAvita karyo che, te Idriya vijayI evo Atma pite saMsArasamudrathI tare che, ane bIjA ne saMsAra samudrane pAra pamADavA samartha thAya che. hajI AgaLa vAMco - svAnukulAM kiyAM kAle jJAnapUrNopyapekSate / pradIpaH svaprakAzopi tailapUAdikaM yathA // jema dIpaka svataH prakAzaka che chatAM temAM tela pUravuM, vATa ThIka karavI vagere kriyAnI For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aMka 11 ] zAstra-mAhAtmya | 249 jarUra paDe che tema jJAnathI paripUrNa-pU'jJAnI paNa svabhAvAnuM kula--AtmAne anukula kriyAnI apekSA rAkhe che. arthAt pUrNa jJAnIne paNu svabhAvAnukula kriyA karavI paDe che. (jJAnasAra) maheApAdhyAyajI mahArAja te tyAM sudhI kahe che ke-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pItvA jJAnAmRtaM bhuktvA kriyAsuralatAphalam / sAmyatAmbUlamAsvAdya tRptiM yAnti parAM muniH // jJAnarUpI amRtanuM pAna karIne, kriyArUpa kalpavallInA svAdu phUlanA ADhAra karIne, samatArUpI tAMbulanuM AstAdana karIne muni-sAdhu parama tRptine pAme che, arthAt parama jJAna, zuddha kriyA ane samatAnA baLe sAdhupuruSeA paramapadane pAme che. mahAna naiyAyika, prabhAvaka, AcArya zrI siddhasena divAkara mahArAja peAtAnA sanmatitamAM kriyArahita jJAnanI ane jJAnarahita kriyAnI anupayAgitA batAvatAM kathe che-- NANaM kiriyArahiyaM kiriyAmettaM ca do vi egaMtA / asamatthA dAeuM jamma-maraNadukkhamAbhAI // kriyA vinAnuM jJAna, jJAnazUnya kriyA A banne ekAntavAda hAvAthI janma-mRtyunA du:khathI ni yapaNuM apAvavA sama nathI. A ja vastunuM zrI uttarAdhyayana sUtramAM A rIte pratipAdana karyu che. (6 ,, nANassa samasta pagAlaNAra, annANamohassa vivajaNAra | rAgassa dosassa ya saMkhapaNaM, egantasokkhaM samuvei mokkhaM // sarva prakAranA jJAnane nirdela karavAthI, ajJAna ane meAha mamatvanA tyAga karavAthI, rAga ane dveSanA saMpUrNa kSaya karavAthI, ekAMtika meAkSasukhanI prApti thAya che. upasaMhAra : surI vAcA A lekha vAMcI samajI zakayA haze ke zAstra-abhyAsanI sAthe zAstra pramANe zuddha kriyA karavI, zAstra pramANe sadAcArI thavuM ane zAstra pramANe sArA ceniSTha banavuM e paNa eTaluM ja Avazyaka che. nA, tapa ane saMyama meAkSaphaladAyaka che. jJAna vastu svarUpa batAve che, sanmAga batAve che, tapa karma puMjane bALIne bharama kare che ane saMyama AsavadvAra baMdha kare che jethI bhavya prANIne mekSadvAra jaladI khulI jAya che. chelle zAstranuM mahattva varNavI lekha pUrA karuM chuM-- tayaniyamanANarukkhaM AruDho kevalI abhiyanANI / to muyai nANabuDDha, bhaviyajaNavibohaNadvAra || taM buddhimaraNa paDeNa gaNaharA giNihauM niravasesaM / titthayara bhAsiyAI gaMdhati tao pavayaNaTThA // tapa, niyama ane jhunarUpI vRkSa para ArUDha thayelA atata jJAnI kevalI mahArAja zrI sana saCdarzI zro tIrthaMkara bhagavata bhavya janenA Adha mATe te vRkSaparathI jJAnarUpI puSpanI vRSTi kare che. te jJAnarUpa puSpane zrI gaNudhara bhagavaMtA buddhirUpI paTamAM grahaNa karIne, zrI tIrthaMkara bhagavAe kahela vacanAne pravacana mATe guMthe che. arthAta zrI tI kara bhagavatAe prarUpelu, zrI gaNadhara mahArAjoe yuthatu evuM jinapravacana che. tenA upara Adara bhakti ane zraddhA rAkhI, e jinapravayanA upadezAnusAra je bhavya prANI peAtAnuM jIvana banAvaze tenuM jarUra kalyANu laze, te prANI ekSaphaLa pAmaze. (saMpUrNa) For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina-itihAsameM kAMgar3A lekhaka:--DA. banArasIdAsajI jaina, lAhaura (kramAMka 117 se zurU : gatAMkase kramazaH isa aMkameM sampUrNa ) CRUISION ThaOOKOn nadI-nAle | u.jayasAgarakI nagarakoTa-yAtrA purAnevyAsakA anumAnita mAga saMgha jAnekA sukhA bhAmArga paThAnakoTa 004 Ent talabAXgA bhanamAnita-mArga saMghavApasa Ane kA anumAnita mAge bartamAma relamArga parpata-pradezA rAvI nadI - syAsanadI , saptarudra 3 sara ..saptakaTa re 971 1 e -harayANA jAlaMdhara A talapAraka rAyaviMDara satalUjanahI nizcindIpura ++++ nudhyAnA -- ---.-----42 ++++++ ++++++++++ M dIpAlapara ghArAnadI pAkaparana aba aneka pahAr3oM, nadiyoM aura jaMgaloMko pIche choDatA huA saMgha gopAcalapura33 tIrthameM A phuNcaa| yahAM virirAjake banavAye zantinAthake maMdira ke darzana kiye / pAMca dina vahAM raha kara saMgha vipAzA nadIke kinAre para base hue nandavanapura34 (nadauna)meM AyA / yahAM mahAvIra bhagavAnke bhavya maMdirake darzana kiye / nandavanapurase saMgha koTillagrAma35 AyA aura pArzvanAthakI yAtrA kI / vahAMse kUca karake parvatoMke zikharoMko lAMgha kara koThIpura 33. gopAcalapura AjakalakA gulera hai jo kAMgar3ese ATha-dasa mIla dakSiNameM hai| isakA purAnA nAma gvAliyara thA, kyoMki eka govAliyese nirdiSTa bhUmi para ise haricandane saM. 1462 meM basAyA thaa| 34. nandavanapura Aja-kalakA nAdauna hai / yaha byAsake bAyeM taTa para sthita hai| kAMgaDese 20 mIla dakSiNako hai| gulera isake rAstemeM par3atA hai| rAjA saMsAracandako yaha sthAna bar3A priya thA / yahAM usane eka sundara bAga lagavAyA thaa| kisI samaya yaha sthAna bar3I raunaka para thA / logoMmeM kahAvata hai-AyegA nAdauna, jAyegA kauna / 35. koTillakA Adhunika rUpa koTalA hai.| isakA artha hai choTA koTa yA kilA / isa nAmake bahutase sthAna haiM / kabhI eka. koTaleko dUsare koTalese pRthak karaneke liye usake sAtha eka aura zabda joDa diyA jAtA hai / jaise mAlera koTalA, koTalA paThAnAM / For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma 13 ] jena-ItihAsameM kAMgaDA [251 nagara36 meM AyA aura vahAM mahAvIra bhagavAnke darzana kiye / isa nagarameM zrAvakoMkI saMkhyA bahuta thI isa liye saMgha vahAM dasa dina tthhraa| gyArahaveM dina calakara kucha dina bAda saMgha saptarudra 37 nAmaka baDe pravAhavAle jalAzayake pAsa pahuMcA / yahAMse saMgha cAlIsa kosakA jalamArga nAvoM dvArA pUrNa karake devapAlapura pattanameM vApisa AgayA / yahAM dasa dina taka AnandapUrvaka Thahara kara pharIdapurakI ora cala paDA / pAThaka dekhate haiM ki vartamAna avazeSa aura vijJaptitriveNikA varNana eka dUsarekA kaisA samarthana karate haiN| vartamAna avazeSa vijJaptitriveNi 1. kile meM ambikA devI maMdirake pAsa do | 1. kilemeM AdinAtha bhagavAnkA baDA bhavya choTe 2 jaina maMdira / ekameM AdinAthakI ____ mNdir| pAsameM zAsanadevIambikAkI muurti| | 2. nagarameM tIna maMdira / pratimA jisa para saM. 1523 kA lekha hai|| 1. kSImasiMhanirmita zAntinAtha maMdira 2. nagarameM indrezvarake maMdirake maMDapameM do | 2. rAjA rUpacaMdanirmita mahAvIramaMdira / jinapratimAyeM, eka para purAnA lekha / / 3. AdinAthakA maMdira / inake atirikta yAtrAsaMghane trigartadezake cAra aura maMdiroMke darzana kiye-1. gopAcalapura, 2. nandavanapura, 3 koTillagrAma aura 4. koThIpura / ina sabako milAkara trigartakI paMcatIrthI kahanA cAhiye / yAda rakhanA cAhiye ki kAMgaDA kevala zvetAmbara tIrtha nahIM thA / jaisA ki kaniMghama sAhibane likhA hai, yahAMke dIvAna digambara jaina the| isa liye yahAM para digambara maMdira bhI avazya bane hoMge jinake avazeSa sAvadhAnIse khoja karane para mila sakeMge, yadi ve bhUkaMpAdise sarvathA naSTa na ho cuke hoN| vijJaptitriveNimeM yaha nahIM batalAyA ki saMgha kisa dina yAtrAke liye pharIdapurase nikalA, yahAM koTillagrAmase yA to kuTalaihar3akA tAtparya hai jo nAdaunase 20 mIla dakSiNako hai, yA phoTalAkA tAtparya hai jo nUrapurake pAsa hai / yadi kuTalaihar3a hai to saMgha doAbameM ho kara hI saptarudra para bhAgayA hogA, aura yadi koTalAse tAtparya hai to saMgha nUrapura, paThAnakoTake rAste vApisa AyA hogA / 36. koThIpuranagarakA nirNaya nahIM ho sakA / koThI yA koTI nAmake eka-do sthAna ava bhI milate haiM / yaha nagara parvatoMke madhyameM thA aura yahA~ zrAvakoMkI baDI bhArI basatI thii| (parvatadezamadhyagaM nAnAvidhazrAddhasaMkulam / ) 37. saptarudra / yaha sthAna byAsake kinAre dIpAlapurase 40 kosa (60-65 mIla) pUrvako honA cAhiye jahAMse nAvoM dvArA saMgha dIpAlapura AyA / . For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 aura yAtrA karake kisa dina yahAM vApisa AyA / tathApi isameM do tithiyoM kA nirdeza hai jinake AdhAra para yAtrA - samayakA anumAna kiyA jA sakatA hai / inameMse eka tithi hai vaizAkha zudi 11 ( mAdhavamAsi dhavalaikAdazIvAsare / pR. 35 ) 38 | usa dina hiriyANA meM jo zAyada Aja-kala ke harIke pattanake pAsa thA aura jahAM cAra dezoM kI sImAyeM milatI thIM, bhArI jalasA kiyA gayA / 39 vahAM varSAke kAraNa saMghako pAMca dina rukanA paDA / ataH hiriyANAse yAtrIgaNa jyeSTha vadi 1-2 ( gujarAtI vaizAkha vadi 1-2 ) ko Age cale hoMge / hiriyANA se kAMgaDA 125 mIlake lagabhaga hai / 10-12 mIla pratidina hisAba se yaha mArga 10-12 dinameM taya huA hogA / kAMgaDemeM saMgha jyeSTha zuddhi 5 ko pahuMcA / rAstemeM 5-7 dina aura kahIM Thahara gayA hogaa| kAMgaDemeM 10 dina Thahara kara ASADha vadi 1 (guz2arAtI jyeSTha vadi 1) ko vApisa huA / vApisIkA mArga pahale rAste se kAphI bhinna pratIta hotA hai / ASADha zudi 14 ko cAturmAsa prArambha ho jAtA hai, ataH saMtra 20 dinameM saptarudra taka A gayA hogA / vahAMse do-tIna dinameM nAvoM dvArA dIpAlapura vApisa Akara aura 5-7 roja dIpAlapura meM Thahara kara ASADha zudi 13-14 taka pharIdapura vApisa A gayA hogA / isa prakAra hamArA anumAna hai ki saMgha pharIdapura se vaizAkha zudi 1 yA usase do-cAra roja Age pIche calA hogA aura ASADha zudi 13-14 ko vApisa A gayA hogA / kula aDhAI mAsa, yA do cAra dina nyUnAdhika, yAtrAmeM lage / -xxx vijJaptitriveNikI apanI prastAvanA meM pR. 95 para zrImAn jinavijayajI likhate haiM38. apanI prastAvanAmai zrImAn jinavijayajI mAdhavase caitra mAsa lete haiM, lekina korSoM meM vaizAkha diyA hai / jaise vaizAkhe mAdhavo raagho......| amarakoza, 4 / 16 / vaizAkhe rAdhAmAdhavau / hemacandrakRta abhidhAnacintAmaNi, 2 / 67 / caitra mAnane se hariyANAse kAMgaDA taka 50 dina lagate haiM, lekina vApisI para kAMgaDese pharIdapura taka Ane meM eka mAsase adhika nahIM lagatA, kyoMki kAMgaDese jyeSTha pUrNimAke agale dina cala paDate haiM aura caturmAsa prArambha honese pahale pharIdapura A jAte haiM / kucha dIpAlapura bhI Thaharate haiM / agara jAnemeM do mAsa lageM, laganA saMbhava nahIM / bIcameM dasa dina koThIpura aura to vApisImeM kevala 15 dina 35. hiriyANAko harIkepattanake nikaTa mAnane meM yaha Apatti hai ki vijJaptitriveNike anusAra hiriyANAse Age pahADI rAstA thA / tatra (hiriyANA sthAne ) mahAtratamitA vAsarA avasthAnamavekSya lagnAH / atha sapAdalakSaparvatabhuvaM saha saMghenollaGghayituM yathAvat pravRttAH pR0 36 / lekina harIkepattanase mIloM taka maidAnI rAstA haiM / alabattA hoziyArapura ke nikaTavartI hariyAnA sthAnase parvatapradeza zurU ho jAtA hai lekina vahAM cAra dezoMko sImAyeM nahIM milatoM / For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org jaina vidyA bhavana, kRSNanagara, lAhaura. ASADha kRSNA 8, saM. 2001. 11] jaina itihAsame kAMgaDA [ 243 66 -P kyA hI acchA ho yadi isa nAmazeSa tIrthakA phira punaruddhAra kiyA jAya / paMjAba aura madhya prAnta ke jaina samudAyakA kartavya hai ki vaha apane nikaTake isa mahAtIrtha kA uddhAra kre|" zrImAn jinavijayajIke ina vacanoMse prerita hokara paMjAba meM AcArya zrImad vijayavallabhasUrijIne isa tIrtha punaruddhArakA prayatna kiyA / saM. 1997 meM svayaM AcArya mahArAjane garamIsaradIke pariSahoM ko sahate hue baDe utsAha ke sAtha isa bhavya tIrtha kI yAtrAkI, paraMtu kheda hai ki sarakArane AcAryazrI kI sAtha pUrI nahIM hone dii| abhI kucha nahIM bigaDA / yadi zvetAmbara aura digambara donoM milakara udyama kareM, to AzA hai ki unheM saphalatA prApta ho / sabase pahale donoM saMpradAyoMkI eka sAjhI kameTI banAI jAya jo isa ramaNIya pradezakA acchI taraha nirIkSaNa kare aura Apasa meM apane 2 tIrthakA nirNaya karake gavamiMTase likhA paDhI kare / (sampUrNa) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa 1. AdinAtha bhagavAn kI mUrtike nIcekA lekha / DA. bUlhara ise pArzvanAtha kI mUrtikA lekha kahate haiM . ( Epigraphia Indica Vol. I p. 120 ) | yaha lekha kAMgaDA zaharameM indrezvarake mandira meM AdinAthakI gaddI para khudA hai| isameM ATha paMktiyAM haiM / vahAMke loga isa mUrtiko bhairavako mUrti samajhakara isakI tela aura siMdhUrase pUjA karate haiN| tela aura siMdhUrakA isa para itanA dala caDha gayA hai ki lekhake kaI akSara bilkula madrama par3a gaye haiM / aMtima paMkti to TUTa hI gaI hai / isake akSara sAradA lipike haiM / isameM saM. 30 diyA hai jo saptarSi yA laukika saMvat hai / isameM zatAbdiyAM choDa dI jAtI haiM / isa liye zatAbdIkA nirNaya nahIM kiyA jA sakatA, saMbhavataH navamI zatAbdIkA hogA / lekha (1) om saMvat 30 gacche rAjakule sUrirabhUda(2) bhayacaMdramAH [1] tacchiSyomalacaMdrAkhya [sta](3) padAMbhoja SaTpadaH [ ||] siddharAjastataH DhaGgaH ( 4 ) DhaGgAdajani [ca]STakaH / ralheti gR[ihaNI] [ta(5) syaM ] pA - dharma - yAyinI / ajaniSTAM sutau (6) [tasya ][ [ jaina ] dharmadha (pa) rAyaNau / jyeSThaH kuNDalako I For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - 554.] zrI jaina satya prakAza [varSa 10 (7) [8] [tA] kaniSThaH kumarAbhidhaH / pratimeyaM [va] (8) ........jinA................nujJayA / kaaritaa................|| - anuvAda . om / saM. 30 meM rAjakula gacchameM abhayacandrasUri hue| unake ziSya amalacandra the| unake caraNakamaloke bhramara samAna siddharAja huA / usake bAda DhaGga, aura DhaGgase caSTaka utpanna huaa| usakI bhAryA ralhA thI jo (pArzva ?) dharmako mAnane vAlI thii| usake jaina dharmameM tatpara do putra hue-baDA kuNDalaka, aura choTA kumAra |........kii AjJAse yaha pratimA banAI gaI hai| noTa lekhameM AyA 'gaccha' zabda kaha rahA hai ki abhaya candrasUri zvetAmbara the| jaina nyAyake suprasiddha grantha 'sanmatitarka' para TokA karanevAle tarkapaJcAnana abhayadevasUri rAjagacchake hI the| kadAcit ye hI isa lekhake abhayacandrasUri ho / 2. kIragrAmameM baijanAtha-maMdirakA jaina lekha bhagavAn mahAvIrako pratimAkI gaddoke tIna tarapha khudA huA hai / yaha aba taka sApha 2 par3A jAtA hai / isako kevala do paMktiyAM haiN| isameM batalAyA hai ki dolhaNa aura AlhaNa nAmake do baniyoMne kIragrAmameM mahAvIrakA maMdira banavAkara yaha pratimA sthApita kI thii| ye donoM bhAI brahmakSatragotrake gujarAtI baniye the| yaha gotra paMjAbameM nahIM milatA, gujarAtameM aba taka vidyamAna hai| lekha ___oM saMvat 1296 varSe phAguNa vadi 5 ravau kIranAme brahmakSatragotrotpanna vyava. mAnaputrAbhyAM vya0 dolhaNaAlhaNAbhyAM svakArita zrImanmahAvIradevacaitye // zrImahAvIra jinamUla biMba Atma zreyo[0] kAritaM / pratiSThitaM ca zrIjinavallabhasUrisaMtAnIyarudrapallIya zrImadabhayadevasUriziSyaiH zrIdevabhadrasUribhiH // anuvAda oM saM. 1296 meM phAgana badi 5 ravivArake dina koragrAmameM brahmakSatragotrIya vyavahArI mAnUke putra vyavahArI dolhaNa aura AlhaNane apane banavAye zrImahAvIra bhagavAnke maMdirameM mahAvIrakI mUla pratimA apane puNyArtha bnvaaii| isakI pratiSThA jinavallabhasUrisantAnIya rugapallIya abhayadevake ziSya bhadrasUrine karAI / For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vi. saM. 154ra mAM lakhAyela devadravya-parihAra copAI saMgrAhaka tathA saMpAdaka--pUjya muni mahArAja zrI kAMtisAgarajI sAhityakAra, nIce ApavAmAM Avela copAInA racanA-samayane kavie spaSTa nirdeza nathI karyo, te paNa be vastuo enA racanA-samaya aMge aspaSTa prakAza pADe che: eka-elI 45mI kaDImAM jaNAvyA mujaba zrI samasuMdarasUrijInI kRpAthI A kavitA racAyAnuM lakhyuM che te uparathI mAluma paDe ke A kavitAnA racayitA yA te zrI somasuMdarasUrijInA ziSya haze yA emanI AjJAmAM rahenAra haze. bIjI kavitAnA cheDe puSikAmAM jaNAvyA mujaba A kRti saM. 1542 mAM lakhavAmAM AvI, tethI eTaluM spaSTa thAya che ke enI racanA saM. 154ra pahelAM thaI haze ja. kavitAnuM mukhya vastu dhArmika hovA chatAM bhASAnI daSTie ane khAsa karIne prAcIna gujarAtI ke apabhraMzanA abhyAsIne pagI che, tethI ahIM pragaTa karI che. nisuNuu zrAvaka jiNavara bhagati, tima karinI jima Atama sakati , tima karivauM jima navi chIpII, cirakAliI niramala dIpII che 1 | jisuvi bAdhaI bahu saMsAra, eII kuli lAbhaI avatAra narayataNa gati cheaNu baddha, take TAle jigudavi saE 2 | ATha pagArI pUjA kara, valatau kAMI rAkhe dharau kara joDI bhAvau bhAvanA, guNa gAu paramesarataNu | | 3 | jima kuMbiNi bIgula bhArasa3, devataNuu kavi jANe Isila ! kevali kahi nira tuM jANi, vAvatAM dhari maTI hANi 4 sAli rAdhi ghI bhajana karI, thAuM mAhi viSa AkarI te pAhi adhikerauM jANi, tiNi kAraNi e kIjaI kANi guru vaMdau devapujA karau, devataNuuM kAMI rAkhi dharau . Atamasahi jad kIjaI sAra, tau pAmI jaI makhaduvAra keda che je jiNa siri diI eka ja phUla, teha taNuuM kuNu kahisiI mUlA pAMca kula mani sudhI bhAu, kamarapAla gujaradhararA ' 7" jima ehaji tima valatauM jeI, devataNuu upavaI keI ! kevalanANu aNupari kahaI, sAte naraNe te dukha sahaI che 8 ! je nara nimala karaI viveka, navi chIpaI lohaDIu eka vari para dhari siripiTala vahaI, devataNuI kavi navi vivAharaI che eki leI mAMI vivacAu, bolAvyA te vITaI vAu. . pachaI paga ApInaI rahaI, jiNavera pitA ahAra kaI vari vaNasevI peTabharevi, jala devau.ma karisi devi ! haMtA sAru eji jumati, vecI jaI je dhari huI sakati 15 I1 0| For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 12 13 14mA II15 16aaaa II1 zA 18 1lA laghuu kaNa vaDanau vistAra, devataNuu. jANuu vyavahAra ! kIDI melaI jala liI vahI, jiNavara kavi ima jANuu sahI eki jiSNumaMdiri hiraI mAlu, pAmaI sukha anaMta kAla ! - tiNi devaI bahu diNu je gamaI, te mUDhA potauM nIgamaI jau sakII tau lakha vecAI, nahIM ta6 mani bhAvane bhAvII ! avara haMgAraga ehaji dAkhII, ApaNAuM niramala rAkhII mAMdaI mANusi di puNya vara6, kAI jiNavara lekhaI karauI kaI mehuu jJAna bhaNI, kAI Apa suhAsiNuM mANasa maratAM bahu bahu reI, tasa nAmiM deharaI bali DhoI teha taNuu hiva vistara joI, INipari deraI dravi viva hAI mehuI phala khArika khajUra, mehaI gohAM bharI kapUra nAlikera AMbAnI sAkha, mehuI kelAM kisimisi dAkha nArira varaselAM selaDI, khasa khasa tila dhANI sukhaDI phUla jhAjhAM vaNasavatItaNuM, kayarI kAlA jAMbU ghaNAM karaNa khaDakhUjAM cIbhaDAM, rAyaNu karamada keThIbaDAM ! bIjaurAM TIMDasa lIMbU, phala haiyAM dIsaI jUjU A bhivaMga elacI kevaDI3 kAtha, karaI saphala niya dAhiNa hAtha pUgIphala aNaAlAM pAna, bahu vaNasaI phUla korAM dhAna muMga culA tUri masUri, DhigalA karaI ati ANaMda pUri mASa maTha java sAThI sAli, bhInI bhalI ciNAnI dAli bahu bhede chaI taMdula ghaNA, meru bharAvau sohAmaNuM ! kAMga kulatya adhikarI jANi, anaI ji ke varataI te ANi hava nisaNu sAlaNe viveka, nAnAvidha je chaI aneka pApaDa vaDI ti korAM vaDAM, sAlevaDa pUDo ghAraDa TIMDUrAM tIraI cIbhaDAM, racanAM dIsa ati aDAM mAThA lADU marakI seva, bhajIo khAjAM ANu heva seva suMDAlI naI lAvaNI, DhAI dhAmiNi haraSi hasI khIra khAMDa ghI bharI thAla, sehaI pUja bhalo suvizAla eki kastUrI kAtai sUtra, te rAkhaI nIya gharanuM sutra ! peTa vaMcI diI pahirAmaNI, dhana dhAmiNi te siddhivAmiNa jhAlara camara senAnA daMDa, orisa kesara sUkaDi khaMDa chetI A sAvat ati ghaNuM, jiNavara niramala aMgabhUtaNuM rame rAMka 23 t24 ripa pArakA bhAraNA For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 301 34 eka 11 ] devadravya-parihAra copAI eki mehaI eki leI khAI, te mANasa avatarIAM kAI ! kaI tasa lohaDadhuM jaDiuM kapAla, kaI chavisiI ghaNerau kAla para8 ji kavi khAI sukha vAMchati, ne nara bhUlA rAni bhamaMti vahAraI te sivasukha laI, kevalanANI Izupari kahaI rahA khAI pII pahiraI vilasaMti, karati vachaI dAna dIti yaNa vihuNA sevaI rAna, te mUDhA sirisAnana kAna taru ari bhItari lAgai ghaNuu, tima jANuu kavi jirNavara taNu tINuI karI je mAnaI bhAga, te mUDhA siri ANuI rAga 5315 varicihi jAlA kIjai prasa, vari lIjaI desaMtara desI vari ghara IMDia bhIkha mevi, devataNuuM kAI navi vi T32 devataNuI kavi lamI aMta devaha kavi kula jaI nikalaMta devaha kavi kIti nigamaI, devaha kavi nIcI gati ramaI. pUrva bhavaMtari vaNima mahAra, karatu devataNuu vyavahAra bAjII leI karatu vyavasAya, kAla vizeSiI pahuta Aya 34 tiNi vyavasAI daMtu lAha, karatu kuTuMbata niravAha te ApyA viNa soI ja maraI, kuTuMba sahita narage avataraI 3pA narayAgaI dukha bahu kAla, tapachaI aTavI sIAla | guruvayaNe pazvAtAva kara, aNusaNa laI sugati aNasaI 36 devataNa kavi khAI nisaMka, kima ralisiI te mUrakha raMka parabhavataNI te na jANuI sAra, tehanAM dukha na lAbhaI pAra pAchA deva na mAgaI lAMghI karI, deva na mAgaI haDI karI ghari rAkhatAM neTa beDi, mAgyA viNa dila be kara joDi 38 deharaI ramali karaI je ciDAM, devataNuM kaNa khAI bApaDAM te navi jANuI dhama adhamma, tiNika kAraNi te bAMdhaI kama 39 nakhamAhi sUkaDinau lavalesa, bAlasA nara bAlaI desA teha pAhiM adhikereuM karaI, amRtaveli jima viSa saMcaraI 401 eka nayari bi vaNima vasaMti, eka bala balou eka huti dumbale lakSamI balI haraI, ta6 dumbala mani ciMtA dharaI 41 balI te mAMI bahu AvAsa, tau dubali lAdhau avagAsa deharAnuM roDauM bhalauM karaI, tau balIAnI lakSmI haraI " karAI dumbali balIA kIdhI hANi, udumbala mani rahi chANi deva taNuu kavi izupari jANi, Ima sAMbhalII AgamavANi 4 For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir u58 ] zrI jaina satya prakAza [[varSa 1 eki nara jiNasAsaNi siNumAra, sAte betre kaI ji sArA mana haraSi je utsava karaI, sidhiramaNi te chaNipari varavuM 44mA semasuMdarasUri taNuI pasAI, alia bina savi dUri bhAI ! kIdhI upaI paNuyAlIsa, jiNa cakavIsahaM nAmauM sI 4pA | iti zrIdevadravyaparihAracaupaI samApta che saMvata 154ra varSe kATa vaTa 11 dine zrImati kAnagare pUjya paM. zubhavIragaNipAda ziSya 50 abhayakalyANagaNi tilakakalyANugaNibhilekhI. zrI rastu sarAka" jAti pratye ApaNuM krUraja lekhaka -zrIyuta mohanalAla dIpacaMda cAkasI. paryuSaNa parva AvI rahyuM che, eTale e aMgenAM Avazyaka kA smRtipaTamAM tAjA thAya e sahaja che. amArI paDa, svAmIvAtsalya, tapa-AcaravuM, khamaNa-khAmaNu ane caityaparipATI Adi karaNuo ApaNuM cakSu sAme taravarI rahevAnI. e saMbaMdhamAM aThThAIdharanA vyAkhyAnamAM ane pavitra ka95sUtramAM AvatAM varNane ThIka ThIka prakAza pheke che. A ullekha karIne je eka vAta yAda karAvavA jevI che te che svAmIvA salyanI. alabatta, Aje pahelAMnI mAphaka jamaNe karI svadhana baMdhuonI bhakti thaI zake tema nathI ja. rezanIMganA yugamAM e zakya nathI. vaLI vAtAvaraNu jevAM kevaLa jamaNu karI e dharma bajavyAne AnaMda mAnavo e vadhAre paDatuM paNa gaNAya. eka TaMkanA miSTAnnathI samAnadhama uddhAra karavAne sAMkaDo artha e pAchaLa rahe paNa nathI. jayAM enI mahattA dAkhavatI veLA e guNane sarvazreSTha batAvAyA che tyAM e jamaNa uparAMta samAnadharmIne vastra-pAtra ane anya prakAratI sahAya ApI pitAnA sarakho Rddhi saMpanna banAthavAnI vAta dIvA mAphaka prakAzI rahelI daSTigocara thAya che. dunyavI sarva samapaNemAM svadharmabaMdhupaNAno nAte saunI mokhare Ave che. je svAmIvAtsalyanI AvI mahattA jaNAvI che, e mahattvanA sAdhanane upayoga, ekadhArA prayAsathI jenasamAjanA sUtradhAro ane zrImatoe have jainadharma pALatI-chatAM bhulAyelI evI pallIvAla, sarAka Adi jAtionuM saMgaThana sAdhavAne karavAno che. kalakattAnI zrI jainadharma pracAraka sabhAe pragaTa karela aMgrejI pustaka "Saraks'mAM judA judA AMgla zodhakoe lIdhelI noMdhomAMthI je utArA ApavAmAM AvyA che e uparathI sarAka jAtinAM mULa TheTha zrI pArzvanAtha prabhunA samaya sudhI pahoMcatAM jaNAya che, ane zrAvaka ane sarAka eka ja arthamAM vaparAtA zabdo puravAra thAya che. jema jema itihAsamAM UMDA UtaratA javAze ane zodhakhoLanA kSetramAM pragati thatI raheze tema tema AvA te keTalAye padaDA ucakAze. jaina Agama-graMthamAM ane tyArapachI racAyela sAhityamAM evA saMkhyAbaMdha ulleba daSTigocara thAya che ke jenI For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aka 11 ] 'sarAka' jAti pratye ApaNI pharaja [ 259 pAchaLa purAtattva zeAkeAnI AMkha kare te ghaNuM ghaNuM navuM jANavAnuM upalabdha thAya. ethI jainadhamanI prAcInatA upara prakAza paDaze ja, paNa e uparAMta Agama-prathAmAM maLI AvatI kaMDikAo satyathI bharapUra che enI pazu jainetara janatAne pratIti thaze. jaina samAje-zrImaMtavage--peAtAneA dhanapravAha A dizAmAM vALavAnI khAsa agatya che. pavitra parvanA dinemAM lakSmIne vyaya teA rAkhetA mujaba thaze, paNu emAM dezakALanI agatyanA viveka umeravA hoya te! sau prathama lakSya A prakAranA khAtAne navapavita karavAmAM ApavAnuM che. je jainadhama ne varSoMthI vIsarI gayA che ane pracAranA ke upadezanA abhAve kivA bhArAbhAra ajJAnatAnA kAraNe je jainadhama thI sAva vikhuTA thaI paDayA che, emane punaH samAjamAM meLavAnuM mahat kA saMgIna pAyApara mUkavAnI atyAre vizeSa jarUra che. jainadharma pracAraka sabhAne sArA pramANamAM sahAya ApI eTalI saddhara banAvavI ghaTe che ke mAtra agALanA amuka pradezamAM ja nahIM, paNa sArAye prAMtamAM-ane e prAMtanI AsapAsanA bIjA paNa dezamAM jorazeArathI peAtAnuM kAma AgaLa dhapAvye jAya, ane svadharmI bhAIomAM prabhu zrImahAvIra devanA saMdezAne sArA pramANumAM vistArI sAcuM svAmIvAtsalya kare. sarAka jAti saMbaMdhI keTalIka noMdha A pramANe maLe che They are represented as having great scruples against taking life. They must not eat till they have seen the sun, and they venerate Parswanath. There are several colonies of the same people in Chutia Naghur proper. p. 13. bhAvAya te jIvavadha karavAnA virAdhI hAI jIvadayA pAlana karanArA che, sUryodaya sivAya mukhamAM anna mUkatA nathI. teo zrI pArzvanAthane pUje che. teonI vastI cheTAnAgapura tarapha vizeSa che. Reference is made elsewhere to a peculiar people bearing the name of Sarak of whom the district still contains a considerable number. These people are obviously Jain by origin,... their ancestors are also credited with building the temples at Para, Charra, Boram and other places. p. 39. bhAvA -- --taddana eka judI ja jAtanA ke jene sarAka tarIke saMbadhamAM noMdha maLe che. e jAti A jillAmAM sArA pramANugAM che. dharmane mAnanArA che. teonA pUrvajoe pArA, carA, mArAma vagere adhAvelAM hatAM evI noMdha prApta thAya che. For Private And Personal Use Only oLakhAya che. emULathI teo jainasthaLAmAM devAlayeA The word Sarak is daubtless derived from sravaka, the Sanskrit word for a hearer'. Among the Jains the term is used to indicate the laymen or persons who engaged in secular pursuits, as distinguished from the * Yatis', the monks. p. 42
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "zrI jaina satya prakAza [ varSa 10 bhAvArtha-sarAka zabda e zrAvakamAMthI nikaLyo che. saMskRtamAM zrAvakane atha zretA yAne sAMbhaLanAra thAya che. jemAM A zabda (zrAvaka) teone mATe vaparAya che ke jeo sAdhu yAne yatidharma nathI pALI zakatA, paNa saMsAramAM rahelA hoya che ane artha -nAma uparAMma dharmanI sAdhanA kare che ane sAdhu pAse jaI upadeza sAMbhaLe che. The Jainism was a prevalent religion in Bengal even in the late Pala period (eir-880-1200 A. D.) is proved by the recent discovery in Rajshahi of a rare image of Rishabhanatha the first Jain Patriarch.. There are abundant evidences from which it can safely be inferred that until the seventeenth century A. D. Jainism was widely current throughout Bengal specially in the northern and western parts. p. 57. bhAvArtha-pAla" vaMzanA rAjyakALa sudhI (i. sa. pUrve 880 thI I. sa. 1200) ne prAcIna samayamAM jenadharma pracalita ho evI noMdha rAjazAhI jillAmAMthI prApta thayela prathama tIrthakara zrI RSabhanAthanI mUrti uparathI maLe che. saMkhyAbaMdha purAvA parathI eTaluM khAtrIpUrvaka kahI zakAya tema che ke jenadharma I. sa. nA sattaramA saikAparyata baMgALamAM-khAsa karI uttara ane pazcimanA pradezamAM-vizALa pramANamAM pravartato hato, - A badhA ullekha jainadharmanuM gaurava vadhAranAra che ane tethI ja AgAmI parvamAM je saMsthA e prakAranA kAryamAM rata che ene sArA pramANamAM dhanathI navAjI saMgIna banAvavA vinaMtI che. vinaMtI zrI paryuSaNa mahAparvanA zubha prasaMge, samitine sahAyatA karavAne upadeza te te gAmanA zrI saMghone ane zrImaMta saddagRhasthone ApavAnI pUjya AcArya mahArAja Adi sarva munivarone ame vinaMtI karIe chIe. vyao For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarAkajAti-kAnphransa, pAvApurI jainajagatameM " sarAkajAti " se prAyaH koI bhI vyakti ajJAta nahIM hogI, isakA zreya sva. paramapUjya nyAyavizArada nyAyatIrtha upAdhyAya zrImaMgalavijayajI mahArAja sAhaba evaM bAbU sAhaba bahAdUrasiMhajI siMghoko hai ki jinhoMne itane lambe samayase vichuDI huI prAcIna sAdharmika yAne devAdhideva zrI pArzvaprabhu evaM zrIvIraprabhuke samayake zrAvakoMkI vaMzaparaMparA sarAkajAtikI khoja ka ke punaH unako jainadharmameM sthira karanekA kArya cAlU kiyA hai, jisako Aja zrI jainadharma pracAraka sabhA mohodA evaM kalakattAne cAlU rakhakara sarAka jAtike uddhArakAryameM pragati kI hai| prathama mAtra mAnabhUma jillemeM hI kArya cAlU thA, parantu aba isa saMsthAne mAnabhUma, rAMcI, vardhamAna, bAMkuDA jillA evaM soMtAla paragaNemeM apanA dharmapracArakA kArya cAlU kara diyA hai, itanA hI nahIM yadi jaina samAjakI taraphase dhanakA vizeSa pramANameM sahayoga milegA to zIghra hI uDIsA prAntameM evaM sI. po. ke tarapha apane kAryakA vistAra kiyA jAyagA / sarAkajAti prAyaH tIna lAkhakI saMkhyAmeM ho vaisA anumAnase kahA jA sakatA hai, parantu apanI saMsthA zrI jainadharma pracAraka sabhA mohodA evaM prAcIna jaina sarAka samiti bAnapura (vardhamAna )ne mAnabhUma, rAMcI, vardhamAna, bAMkuDA evaM soMtAla paragaNemeM sarAka janasaMkhyAkA gaNanAkArya cAlU kara diyA hai, ata: AzA hai hama prAyaH tIna-cAra mAsameM jaina samAjake sanmukha janasaMkhyAkA riporTa prinTa karavA kara upasthita kreNge| eka dUsare jilleke sarAkabhAIyoMkA AcAra-vicAra, nAmagotra, rIta-rivAja, ityAdi ekI mutAbika honese paraspara saMgaThana, lenadena, sahayoga, vinimaya AdikA abhAva honese, zrI prAcIna jaina sarAka samiti bArnapura (vardhamAna) nAmaka saMsthAke utsAhI kAyakaroMko " sarAkajAti kAnphransa" karanekA vicAra utpanna huA, evaM unhoMne zrI jainadharma pracAraka sabhA kalakattAke sekreTarI bAbU tAjamalajI botharAse nivedana kiyaa| ataH yaha kAnphrasakA Ayojana ho rahA hai / AzA hai jaina samAja AgAmI dIpamAlikA para pAvApurIjImeM padhArakara sAdharmika bhAIyoMke utthAnakAryameM sahayoga dekara AbhArI kreN| posTa-mohodA (mAnabhUma) P.O. MOHODA ( Manbhum) nivedaka: rAjasiMhajI zrImAla sekreTarI, zrI jainadharma pracAraka sabhA. For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taLAjA tIthanI maDita karavAmAM AvelI jinapratimAo taLAjAnI caumukhajInI TUMkanA pagathiyA pAse khaMti karavAmAM Avela zrI AdIzvara prabhunI cAra pratimAo. ::[ ahIM cAre bhUti"enAM khaMDita dhaDa ane mastaka spaSTa dekhAya che. ] caumukhajInI TUMkanA derAsaranuM pabAsaNu (gAdI), jyAMthI cAre pratimAo utthApavAmAM AvI che. [ utthApananAM cihna citramAM spaSma dekhAya che. ] taLAjA tIrthanI caumukhajInI TUMkanA bahAranA dekhAva. A daravAjAnAM tALAM toDI mUti" e khaMDita karavAmAM AvI. [ pagathiyA upara khaMDita cAre mUtionA bhAge meLavIne mUkelA dekhAya che.] For Private And Personal Use Only