Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA [zrI bhagavatI sUtra viSayaka paricayalekho ane sakjhAyAdi padyakRtiono saMcaya] saMpAdaka : pUjya AcAryazrI vijyadevasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pUjya AcAryazrI vijayahemacaMdrasUri mahArAjanA ziSya pUjya AcAryazrI. vijya pradyumnasUrimahArAja sahasaMpAdaka : kantibhAI bI. zAha 2 20 / 9 ) satavArA karAyaDo
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA zrI bhagavatIsUtra viSayaka paricayalekho ane sakjhAyAdi padyakRtiono saMcaya) saMpAdaka : pUjya AcAryazrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pUjya AcAryazrI vihemacaMdrasUri mahArAjanA ziSya pUjya AcAryazrI vijayapradyumnasUri mahArAja sahasaMpAdaka : kAntibhAI bI. zAha prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA C/o zrI jitendra kApaDiyA, atA prinTarsa, lAbha komleksa, 12/bI, sattara tAlukA sosAyaTI, po. navajIvana, amadAvAda 380014
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHREE BHAGWATISUTRA-VANDANA Ed. Acharya Vijaypradyumnasuri Maharaj, 2001 Shree Shrutgnana Prasaraka Sabha, Ahmedabad. prathama AvRtti: sapTembara 2001 (saM. 2057) nakala: 500 pRSThasaMkhyA: 12+164 kiMmataH rU. 400 AvaraNa rohita koThArI prAptisthAna: (1) zrI jitendra kApaDiyA, ajaMtA prinTarsa, lAbha kaoNpleksa, 12/bI, sattara tAlukA sosAyaTI, po. navajIvana, amadAvAda 380014. phona: 7545557 (2) zrI zaradabhAI zAha bI/1, vI. TI. epArTamenTasa, dAdAsAheba sAme, kALA nALA, bhAvanagara-364001 phona : 426797 thaipaseTiMga ane mudraka : Ijhezansa 24, satyAma sosAyaTI, su. muM. mArga, AMbAvADI, amadAvAda - 380015
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutalAbha vi.saM. 2057mAM kRSNanagara saMghamAM cAturmAsa birAjamAna pU. zAsanasamrATa zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjazrInA samudAyanAM AjJAvartinI pU. sAdhvIjIzrI rAjImatI zrIjI ma.nA ziSyA pU. sAdhvIjI zrI muktimatIzrIjI ma. AdinI preraNAthI A pustakano saMpUrNa zrutalAbha zrI kRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha (saijapura boghA) (amadAvAda)nA jJAna khAtAmAMthI lIdhela che. - - - - -- - -- - -
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya nivedana eka vicAra Avyo! Agama pratyenI bhakti prakaTa karavAno manoratha thayo. ane pro. zrI kAMtibhAI bI. zAhe zrutasevA karavAnuM zarU karyuM. phalazrutirUpe A pustaka ApanA hAthamAM mUkI rahyA chIe. zrI upendrabhAIe AmAM utsAhapreraka rasa lIdho che enuM smaraNa karIe chIe. icchA to evI kharI ke AcAravicAranA dIvAmAM Agamabhakti dvArA ja telapuravaNI thAya to mULa mArganI najIka AvI zakIe. e kAryamAM A prakAzana upayogI nIvaDaze evI AzA che. bhAdaravA suda 7, saM. 2057 amadAvAda 4 - prakAzaka
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ // namonama: zrI gurunemisUtye // zrI bhagavatIjIsUtrano svAdhyAyaH biMdumAM siMdhu vividha viSayonA khajAnA jevA zrI bhagavatIsUtra mATe prabhunA saMghamAM anero Adara che, bahumAna che. Agama to che ja, paNa AgamagraMtha ziromaNi che. prabhu! tuja Agama sarasa sudhArasa sIMcyo zItaLa thAya che, tAsa nama sukuMtAratha mAnuM suranara tasa guNa gAya re.' e jJAnavimalasUri mahArAjanI paMkti vAMcI tyAre AgamanA sudhArasathI cittane sIMcavAno manoratha thayelo ane pachI gurumahArAjanAM caraNomAM besIne jyAre e akSaranA amIrasanuM pAna karavAno avasara Avyo tyAre vaLI e ja jJAnavimalasUri mahArAjanA zabdono sAkSAtkAra thayo hato. Agama te jinavara bhAkhIyo gaNadhara te haiDe rAkhIyo, tehano rasa jeNe cAkhIyo te huvo zivasukha-zAkhIyo' zivasukhanA sAkSI banAve tevo e Agamano rasa che, te vAta samajAya evI che. upAdhyAya zrI yazovijyajI mahArAja adhyAtmasAramAM lakhe che ke 2sa, kAmamAM bhogAvidha che; sadbhakSyamAM mAtra bhojanAvidha che paNa jJAnamAM rasa niravadhi che. A niravadhi rasane mANanAranA saubhAgyanI IrSyA Ave tevI che. Ame sakala AgamagraMtho sarvajJabhASita che ane je sarvajJabhASita hoya te lakSaNopeta hoya. je lakSaNopeta hoya te devatAthI adhiSThita hoya e niyama che chatAM navAMgI TIkAkAra AcAryazrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAje mAtra zrI bhagavatIsUtra mATe ja vaivAdhiSThita -evuM vizeSaNa vAparyuM che. AvA gahana bhAvonA bhaMDAra svarUpa, cAre anuyoga dravyAnuyoga, --
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNitAnuyoga, dharmakathAnuyoga ane caraNakaraNAnuyoga - maya. aneka Atmahitakara bhAvonA khajAnArUpa zrI bhagavatIsUtra upara paNa ghaNuM kheDANa thayuM che. navAMgIvRttikAra zrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAjanI vizada vRttivivaraNa racAyuM te pUrve be cUrNigraMtha paNa racAyA che ane te prakAzita paNa thaI cUkyA che. eka suMdara prayatna e thayo che ke bhagavatIsUtra uparanI je AcAryazrI abhayadevasUri mahArAjanI vRtti che temAM pratyeka zataddanA aMte temaNe eka athavA be ema zloka prazasti svarUpe ekathI vadhAre arthane prakaTa kare tevA racyA che. e tamAma zlokanA aMdara chupAyelA arthone prakaTa karanAro mAvatI prazasti parima' nAmano saMskRta gadyabaddha graMtha pUjyapAda zAsanasamrATa zrI vijayanemisUrIzvara mahArAjanA samudAyanA samartha vidvAna AcArya mahArAja zrI vijayadharmadhuraMdharasUrIzvarajI mahArAje racyo che je hajI sudhI aprakAzita che. A to AkhA zrI bhagavatIjI sUtranI vAta thaI. paNa AnA aMtargata AvatA viSayone laIne racAyelA alaga, alaga, nAnA, nAnA, prakaraNo, kulako vaLI judA. e gAMgeyabhaMga prakaraNa vagere che. tenI jema ja e mahAgraMthamAM nirUpita bhAvone saraLa gujarAtImAM AlekhatI sakjhAya svarUpe paNa ghaNI racanA maLe che. temAM vikramanA sattaramA zatakamAM thaI gayelA gaguruzrI hIravijayasUrIzvarajI mahArAjanI paraMparAnA upAdhyAyazrI mAnavijayajI mahArAje racelI bhagavatIsUtranA te te zatakanI sakjhAya khUba ja noMdhapAtra che. jo ke hajI zrI saMghanA pUjya sAdhu-sAdhvIjI mahArAjamAM e pracalita nathI. teonA kaThane zobhAve tevI A racanA sakjhAyasaMgrahamAM prakAzita che paNa tenA tarapha dhyAna gayuM nathI. A prakAzananuM e prayojana paNa che ke AnA mAdhyamathI teonuM dhyAna A tarapha jAya ane tenuM gAna vadhe ane zrI bhagavatIsUtranA gUDhamArmika bhAvo A rIte saMghanA zrAvaka/zrAvikA sudhI pahoMce. eka vakhata A rItanI vAta zrI kAMtibhAI bI. zAha sAthe thaI tyAre temaNe emAM jarUrI parizrama karavAnI taiyArI batAvI ane e sAmagrI mudrita tathA hastalikhita bhegI karavAmAM AvI. ane te te zatakanA gujarAtI sArabhAga mATe pUjyapAda zAsanasamrATakInA paTTAlaMkAra AcAryazrI vijayapadhasUrIzvarajI mahArAje pistAlIsa AgamagraMthono sAra gujarAtImAM Apyo che. pravacana kiraNAvali' nAme te sulabha che. temAMthI zrI bhagavatIsUtrano sAra te te zatakanI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajhAyanI sAthe Apyo che. vi. saM. 2054mAM AMbAvADI zrI saMghanA AMgaNe cAturmAsa daramiyAna pUjyapAda saumyamUrti AcArya mahArAjazrI vijayadevasUrIzvarajI mahArAja, pUjyapAda vyAkaraNAcArya AcArya mahArAjazrI vijayahemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanI nizrAmAM munizrI guNazIlavijayajI tathA munizrI rAjahaMsa vijayajIne parama pAvana paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranA moTA joganI ArAdhanA zarU thaI ane tenI anujJAsvarUpa gaNipadapradAna nimittano prabhujIno mahotsava UjavAyo tyAre prAsaMgika rIte zrI bhagavatIjI sUtranA chaMdaka, parivrAjaka ane jamAlikumAra vagere adhikAronuM nirUpaNa karavAnuM banyuM. tyAre eka vicAra evo paNa vaheto thayo ke A rIte zrI bhagavatIsUtra pravacanamALAnuM Ayojana paNa thaI zake ane ATha divasamAM zrI bhagavatIjImUtranuM vA darzana karI-karAvI zakAya. samagra to vaMcAya/saMbhaLAya tyAre, paNa tenuM Acamana to thaI zake toya ghaNuM. emAMthI A prakAzanano vicAra udbhavyo. e pravacanamALAmAM saMgItanA bhAgamAM A sajhAyonuM gAna karAvavuM. hAla to pravacanamALAno vicAra abhilASArUpa che paNa te nimitte thayelA A saMgrahane to prakAzita karAvavuM te munAsiba lAgyuM. AnA vAcana-mananathI pavitra paMcamAMgazrI bhagavatIsUtranA dariyA jevA bhAvono eka caLa jeTalo bhAga paNa AsvAdavA mATe khapa lAgaze to kyAreka bhavano tAga paNa lAdhaze. AnA zramapUrvakanA saMpAdana badala zrI kAMtibhAI bI. zAhane aMtaranA hArdika dhanyavAda ApavA ucita che. teonI zrutasevAnI bhAvanA prazaMsanIya che samyajJAna dvArA Atmadarzana e mudrAlekha che tene sArthaka karavA ApaNe sau prayatna karIe. vi. saM. 2017 zrAvaNa sudi paMcamI. dazAporavADa jaina upAzraya, pAlaDI, amadAvAda-7 e ja. zrI nemi - amRta - deva - hemacaMdrasUriziSya pradyumnasUri
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama prakAzakIya nivedana zrI bhagavatIjI sUtrano svAdhyAyaH biMdumAM siMdhu A. zrI pradyumnasUri mahArAja 1. zrI bhagavatIsUtra (zataka, uddezaka ane sUtrasaMkhyA nirdezaka tAlikA) / saM. munizrI kalaiyAlAla kamala 2. zrI vivAhaprajJapti: 5 - aGgastotram / zrI vibudhaprabhasUri mahArAja 3. zrI mAvatI-stotram / A. zrI dhurandharasUri mahArAja 4. pethaDa pustaka-pUnA pravakva: | zrI ratnamaMDanagaNi 5 pethaDa maMtrInI pustakapUjA / anu. A. zrI vijayapradyumnasUrijI 6. zrI bhagavatIsUtrano maMgala prAraMbha / saMpA. anu. paM. becaradAsa dozI 7. zatakAMta zloko / anu. 5. becaradAsa dozI 8. vAtAvaya ti / zrI ratnaprabhAcArya 9. mULapATha ('mAnavaMtAmaNivakoza') ane mAnavaMtAmaNinAmamALA'mAMthI / zrImadda hemacaMdracArya 10 zrI bhagavatIsUtranI sajhAyo 18-26 (1) zrI jJAnavimalasUrikata 18 (2) upA. yazovijayajIkRta 3) zrI nityavijayakata jI zrI khimAvijayakRta (5) upA. vinayavijayakRta (6) zrI devacaMdrakRta (7) zrI lakSmIsUrikRta 11. paMcama zrI bhagavatIsUtra pUjA/ 5. rUpavijayajI 12. dvitIya caMdana pUjA/ 5. vIravijayajI 13. bhagavatIsUtranI gahelI / 5. dipavijaya kavirAja 14. paMcamAMgazrI bhagavatIsUtrano paricaya/ zrI vijayapaghasUrijI 31-154 zataka 1 42 prathama zatakanI sajhAya(1), (2) 7 zrI mAnavijaya - 16 20 24 25 55.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka ra 57 bIjA zatakanI sajjhAya / zrImAnavijya 61 bIjA zataka aMtargata zrI skaMdaka muninI sajjhAya / zrI mAnavijya 63 64 zataka 3 trIjA zatakanI sajjhAya (1) / zrI mAnaviya trIjA zatakanI sajjhAya (2) / zrI mAnavijya trIjA zatakanI sAya (3) / zrI mAnavijya zataka 4 zataka pa pAMcamA zatakanI sajjhAya (1), (2) / zrI mAnavijya pAMcamA zatakanI sajjhAya (3) / zrI mAnavijya zataka 6 zataka 7 sAtamA zatakanI sajjhAya(1) / zrI mAnavijya sAtamA zatakanI sAya(2) / zrI mAnavayi sAtamA zatakanI sajjhAya(3) / zrI mAnavayi zataka 8 zataka 9 navamA zatakanI sajjhAya (1), (2) / zrI mAnavijya navamA zatakanI sajjhAya (3) / zrI mAnavijaya zataka 10 dazamA zatakanI sajjhAya(1) / zrI mAnavijaya zataka 11 agiyAramA zatakanI sAya(1) / zrI mAnavijya agiyAramA zatakanI sAya(2) / zrI mAnavijya agiyAramA zatakanI sajjhAya) / zrI mAnavijya zataka 12 bAramA zatakanI sajjhAya(1), (2) / zrI mAnavijya zataka 13 teramA zatakanI sajjhAya / zrI mAnavijya zataka 14 69 00 71 72 72 78 79 80 85 89 90 91 91 94 62 98 100 101 102 104 105 106 107 110 111 114 115
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 118 118 121 124 125 128 130 131 132 133 134 136 137 138 138 caudamA zatakanI sajhAya(1) / zrI mAnavijaya caudamA zatakanI sajhAyara) / zrI mAnavijaya zataka 15 zataka 16 soLamA zatakanI sajhAya(1), (2) / zrI mAnavijaya zataka 17 zataka 18 aDhAramA zatakanI sajhAya(1), (2) / zrI mAnavijaya aDhAramA zatakanI sajhAya(3) / zrI mAnavijaya aDhAramA zatakanI sajhAya), (5) / zrI mAnavijaya zataka 19 zataka 20 vIsamA zatakanI sajhAya | zrI mAnavijaya zataka 21 zataka 22 zataka 23 zataka 24 zataka 25 zataka 26 zataka 27-28 zataka 29 zataka 30 zataka 31 zataka 32 zataka 33 zataka 34 zataka 35 zataka 36thI 40 zataka 41 15. zrI bhagavatIsUtramAM ulikhita zrI mahAvIrasvAmI pAse dIkSita thanArA thoDAka anagArono paricaya | munirAja zrI vidyAvijayajI 141 145 146 146 146 147 148 148 148 149 1pa0 151 152 155-163 1 0
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA [zrI bhagavatIsUtra viSayaka paricayalekho ane sajhAyAdi padyakRtiono saMcaya) saMpAdaka: AcArya vijayapradyumnasUri mahArAja sahasaMpAdaka: kAntibhAI bI. zAha
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhAcAraja AcAraja matiyuM kalpita ripuraNa Ape, ehavo je Agama jayakura te jinazAsane dIpe. - zrI jJAnavimalasUri gautamasvAmImeM pUchIyA re prazna sahasa chatrIsa, tehanA uttara ehamAM re dIdhA zrI jagadIza re bhaviA! suNajo bhagavaI aMga mana ANI ucharaMga re. - upA. vinayavijayajI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 1 3 4 5 x 7 8 7 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 zrI bhagavatIsUtra zataka, uddezaka ane sUtrasaMkhyA nirdezaka tAlikA uddezaka 8 varga 10 6 varga 10 5 varga 24 12 12 11 11 11 11 28 28 9 deg deg deg deg deg 34 8 8 2 2 0 8 8 8 2 2 2 34 12 10 10 10 14 14 10 10 10 zrutaskaMdha 1 zataka, avAttara zataka 138 uddezaka 1627 praznottara 36000 pada 288000 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA sUtra 326 76 156 186 160 146 460 169 62 21 26 7 28 29 30 72 31 134 32 173 33 147 34 35 36 37 38 39 40 41 49 98 70 133 99 101 da2 cha 23 gadyasUtra padyasUtra -12-124 12-124 12-124 2 12-124 2 12-124 vA h ta 12-124 ka 12-124 che. 5 21-187 222 5293 72 2 2 3 2 15 5 39 581 43 11 14 15 50 41 33 139 154 124 124 124 124 124 187 196 [jainAgama nirdezikA'mAMthI (saM. munizrI kanaiyAlAla kamala)] 1
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vibudhaprabhasUri mahArAjaracita // zrI vivAhaprajJaptiH 5. - aGgastotram // caturviMzazrImajjina vitatavaMzadhvajalate ! sudharmasyAmyudyad - vadana vidhucandrAtapatate / nava-sphurjat - tattvaprakaTanakalAdIpakalike ! vivAhaprajJapte ! jaya jaya jaya tvaM bhagavati ! // 1 // zikhariNIvRttam / jitAtmA SaNmAsAvadhisamayasaMsAdhanaparaH, sahAyaiH sampanno gatavikRtikAcAmlatapasA / upAste bhaktyA zrI bhagavati gataklAntimanizaM; mahAmantraM yastvAM sa bhavati mahAsiddhi bhavanam // 2 // zivazrIvazyatvaM vikaTavipaduccATanaghaTAM, samAkRSTiM siddheviSayamanaso deSaNavidhim / vimohaM mohasya prabhavadazubhastambhavibhavaM; dadatyA mantratvaM kimiva bhagavatyA na bhavati ? // 3 // mahAdhu ratnADhyaM prasRmarasuvarNaM nidhimiva, kSamA-saMvItaM tvAM subhaga ! bhagavatyaGga kRtinaH / tapasyanto jJAnAJjananicitasaddarzanatayA; labhante ye te syurnahi jagati daurgatya bhavanam // 4 // gabhIraH sadratno dizi vidizi vismeramahimA, kSamAbhRdbhiH sevyo jayati bhavatyaGgajaladhiH / kavIndrAH parjanyA iva yamupajIvya prakaraNA - 'mRtairvRSTiM cakruH kaTari bahudhAnyopakRtaye // 5 // alIkArticchedo vizadataratA darzanavidhau, vibhedo'ntargranthenihRdayazuddhirvimalatA / zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ satApodyat - kAmajvarabharahRtiH sadgatikRtiH tridoSI - moSo'pi vyaraci bhagavatyaGgabhiSajA // 6 // sadoSadhyATopaM na ghaTayasi no laGghyanavidhiM kvacijjantoH prakhyApayasi na kaSAyAn vitarase / tathA'pyAdhatse tvaM viSamatamakarmAmayahRtiM; navInastvaM vaidyo jayasi bhagavatyaGga ! jagati // 7 // tadevaM vizveSAmapahara niSkAraNakRto pakAra sphArAntargatanata vikAravrajamapi / vivAhaprajJapte ! tadapi mayi bAhyajvarabhara vyathAkrAnte sampratyahaha karuNAM kiM na kuruSe ? // 8 // - - vadatyevaM yAvad rajaniyirame viMzadivase, vineyastApArtterayamudayasUriprabhaguroH 1 sa AtmAnaM tAvat pramuda subhagaH zrIbhagavatI; prabhAvAdadrAkSIt paTutaramapetajvaratayA // 9 // vivAhaprajJapte ! stavanamavanau yo'tra vibudhaprabhAcAryaproktaM paDhati zaThatA-bhAva-rahitaH / sa vItapratyUhaM bhajati parapAraM pravacanA'dhidevyAH sAMnidhyAdanaNugaNiyogAkhyatapasaH // 10 // iti zrI vivAhaprajJapti: 5. aGgastotram // zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA zrI bhagavatI stotram / aho bhaMte! bhaMte! madhuraravabhRd goyamapadaM padasthAnAM yogyaM vijayajayadaM kuJjarasamam / catujJanirdRbdhaM sucaturanuyogaizca caturaM jayatyaGgaM caGgaM zivasadanaraGgaM bhagavatI // -- AcArya zrI radharasUrijIracita
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pethaDa pustaka-pUjA prabandhaH " prAtaH protthAya vIkSyo jinamukhamukura: ' sadguroH pannakhatviT kaGkatyA mArjyamAjJAsumaNiparicitaM cottamAGgaM vidheyam / satyoktyA vaktrapUtirgurumadhuragirA gandhadhUlyA sugandhI, karNau gAtraM parItaM parItaM guNinativasanairbodhanI cAgra pAThaiH // 109 // " devAnnatvA gurunnantuM, dharmazAlAntikaM gataH / zrutapAThakhAdvaitaM zrutapUrvItyazaGkitaH // 50 // zratapAthodhimanthena, guruparjanyagarjinA / `kiMvA kalmaSakulmASapeSeNodghoSavatyasau // 51 // prApto'tha dharmazAlAyAM, natvA klRptocitAsanaH / dRSTvA'pRcchad gurUnekaM, vAcanAgrAhiNaM gaNim // 52 // naikazo gautamAkhyAGka, kimetadvAcayantyamI / guravo jagurAryeSa, paJcamAGgottamAgamaH // 53 // pRSTaM yadgautamenAnyopakArAyeha jAnatA / tannAmAdAya cAdiSTaM, vIreNa zrImukhena tat // 54 // nAma zrIgautamasyAtra, tatSaTtriMzatsahasrazaH / " tAvatInAmatucchAnAM, pRcchAnAmatra nirmiteH // 55 // uktaM ca "yA SaTtriMzatsahasrAn pratividhisajuSAM bibhratI praznavAcA, catvAriMzacchateSu prathayati paritaH zreNimuddezakAnAm / raGgadbhaGgottaraGgA nayagamagahanA durvigAhA vivAha prajJaptiH paJcamAGgaM jayati bhagavatI sA vicitrA'rthakozaH // 110 // " tAdRk prajJAbalonmuktaH, zakto'dhyetuM na yo gaNi: / vidhinA vyUDhayogaH so'GgAnAM gRhNAti vAcanAm // 56 // -- yattapo'dhyApanA'dhIti-zruti-vAcana-lekhanaiH / aGgAdyAgamabhakto yaH, sa vai sArvajJamaznute // 57 // 1. darpaNa:, 2. kastUrikayA, 3. zrutaM pUrvamanenAsau zrutapUrvI prathamaM zrutavAnityarthaH, 4. uttarasahitAnAm zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 4
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradhAna: smAha maccittamayUra: priitimttrH|| zrIvIravacanazrutyA, kAdambinyeva nRtyati // 58 // tasmAdAdizyatAmeSAM, vAcayantyAdito yathA / bhadantAGgamidaM tAvadAci 'karNayiSAmyaham // 59 // Adi to'GgaM tato gurvAdiSTaikayativAcitam / zuzrAva muJcanniSkaM sa, prati gautamanAmakam / . 60 // vyaktavarNAvalI sIramArgastome tadA'dbhutam / kSetre tRtIyake niSka vRSTiM mantrighano'tanot // 61 // SaTtriMzatA sahasraiH sa, niSkANAM dinapaJcake / racayitvA "cito'rcA saccitaM cama dacIkarat // 62 // dhanenAnidha nenADhyo, bhRgukacchAdipUrSu ca / prauDhAni saptabhAratyA, bhANDAgArANyabIbharat / / 63 // pttttsuutr-gunnkssaum-vessttnsvrnncaatikaaH| nirmApya pustakeSu svaM kRtArthyakRta dhIsakhaH // 64 // iti pethaDapustakapUjAprabandhaH (zrI ratnamaMDanagaNikRta saMskRta kAvya "sukRtasAgara (saM. u.zrI. viyapradyumna sUri ma&A%8)ill] 1. zrotumicchAmi, 2. halaH, 3. nirjalA vRSTimitavirodhaH, suvarNamudrAvRSTimiti parihAraH, 4. jJAnasya, 5. camatkAramakASIt, 6 akSayena, 7. kRtArthamakarot zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pethaDa maMtrInI pustapUjA caityamAM arihaMta devane namIne maMtrIzvara gurune namana karavA mATe dharmazALAnI najIka gayo. teTalAmAM teNe dUrathI siddhAMtanA pAThano advaita zabda prathama ja sAMbhaLI tarka karyo, zuM A siddhAMtarUpI samudranA maMthanano zabda che ke gurarUpI meghanA garjAravano zabda che ke pAparUpI dhAnyane pIsanAra ghaMTIno zabda che ?" A pramANe vicAra karato maMtrI dharmazALAmAM gayo. tyAM gurane vAMdI yogya sthAne beTho. te vakhate vAcanA letA eka sAdhune joI teNe gurune pUchyuM: "vAraMvAra gautamanA nAmavALuM kayuM zAstra A sAdhu vAMce che ?" gurue kahyuM: "he bhadra! A sarva AgamomAM uttama pAMcamuM aMga (bhagavatIjI sUtra) che. temAM gautamasvAmIe jANatA hovA chatAM paNa anya jIvonA upakArane mATe prazna karyA che, ane zrI vIra bhagavAne potAnA ja mukhathI gautamane saMbodhIne te dareka praznanA javAba ApyA che. temAM zrI gautamasvAmIe chatrIsa hajAra moTA prazno karyA che, tethI teTalI vakhata eTale chatrIsa hajAra vakhata gautamanuM nAma Ave che." kahyuM che ke - - je vivAhaprajJapti uttara sahita chatrIsa hajAra praznone dhAraNa kare che, je cALIza zatakamAM uddezAonI zreNine cotaraphathI vistAre che, jemAM dedIpyamAna bhAMgArUpI moTA taraMgo che, je sAta naya ane gamA (sUtranA alAvA)thI gahana che tathA jemAM praveza karavo azakya che, te vivAhaprajJapti nAmanuM pAMcamuM aMga jaya pAme che. tenuM bIjuM nAma bhagavatI che. vaLI te vicitra arthano koza khajAno che.' (2) tevA prakAranI buddhinA balathI rahita evo je muni te bhagavatIne bhaNavA mATe zaktimAna na hoya, te vidhipUrvaka yoga vahana karI aMganI vAcanA le che. je puruSa te-te aMganA tapa vaDe, bhaNAvavA vaDe, bhaNavA vaDe, sAMbhaLavA vaDe, vAMcavA 1. zrI bhagavatIsUtranA 41 zataka che, ahIM graMthakAra mahArAja cAlIza jaNAve che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaDe ane pustaka lakhAvavA vaDe aMga vagere AgamanI bhakti kare che, te sarvajJapaNuM prApta kare che." A pramANe gurunuM vacana sAMbhaLI maMtrIe kahyuM: "megha-ghaTAnI jevI zrI vIra bhagavAnanI vANI sAMbhaLavAthI atyaMta prItivALo thayelo mAro cittarUpI mayUra nRtya kare che. tethI he pUjya ! Apa te munine AjJA Apo, ke jethI te prathamathI vAMce. kemake te pAMcamuM aMga huM sAMbhaLavA icchuM chuM." te sAMbhaLI gurue eka munine AjJA ApI, tethI te prathamathI pAMcamA aMgane vAMcavA lAgyA. temAM je je ThekANe gautamanuM nAma AvatuM te-te vakhate ekeka sonAmahora mUkIne te maMtrI sAMbhaLavA lAgyo. te vakhate spaSTa akSaronI zreNIrUpI haLanA mArganA (lisoTAnA) samUharUpa jJAna nAmanA trIjA kSetramAM maMtrIrUpI meghe sonAmahoronI vRSTi karI. pAMca divasamAM chatrIsa hajAra sonAmahoro vaDe jJAnanI pUjA karIne teNe sapuruSonA cittamAM camatkAra utpanna karyo. akhUTa dhananA svAmI te maMtrIe bharukaccha (bharUca) vagere nagaromAM sAta moTA jJAnabhaMDAra bharI dIdhA. te badhAM pustakone mATe paTTasUtra, rezamI dorAnuM vepTana ane suvarNanI pATalIo karAvI te maMtrIe potAnuM dhana kRtArtha karyuM. zrI ratnamaMDanagaNikRta saMskRta kAvya "sukRtasAgaranA A. zrI vijayapradyumnasUrijIe karelA bhASAMtaramAMthI zrI bhagavatIsUtra vaMdanA
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatIsUtrano maMgala prAraMbha sarvajJamIzvaramanantamasaMgamagyaM sArvIyamasmaramanIzamanIhamiddham, siddhaM zivaM zivakaraM karaNavyapetaM zrImajjinaM jitaripuM prayataH praNaumi 1. natvA zrI vardhamAnAya zrImate ca sudharmaNe, sarvAnuyogavRddhebhyo vANyai sarvavidastathA; etaTTIkA-cUrNI jIvAbhigamAdivRttilezAMzca, saMyojya paJcamAjhaM vivRNomi vizeSata: kiJcit 2. anuvA: sarvaza, zva2, anaMta, asaMgA, aJya, sAuus, sasmara, anIza, anI8, tejasvI, siddha, ziva, zivakara, karaNa-indriyo ane zarIrarahita, jitaripu zrImAnuM jinane prayatnapUrvaka praNamuM chuM. 1. zrI vardhamAna svAmine, zrI sudharmagaNadharane, sarvAnuyoga vRddhone ane sarvajJanI vANIne namI, A sUtranI TIkA, cUrNi ane jIvAbhigamAdivRttinA lezo-aMzone saMyo(r) siss vizeSathI. paMyama aMga - bhagavatI sUtra - ne. vika chu. 2. (Ruuuu) vyAkhyAtaM 'samavAyA' khyaM caturthamaGgam. athAvasarAyAtasya 'viAhapaNNatti' ttisajJitasya paJcamAGgasya samunnatajayakuJjarasyeva, lalitapadapaddhatiprabuddhajanamanoraJjakasya, upasarganipAtA'vyayasvarUpasya, ghanodArazabdasya, liGgavibhaktiyuktasya, sadAkhyAtasya, sallakSaNasya, devatAdhiSThitasya, suvarNamaNDitoddezakasya, nAnAvidhAdbhutapravaracaritasya, SaTtriMzatpraznasahasrapramANasUtradehasya, caturanuyogacaraNasya, jJAna-caraNa-nayanayugalasya, dravyAstikaparyAyAstikanayadvitayadantamusalasya, nizcaya-vyavahAra-nayasamunnatakumbhadvayasya, yogakSemakarNayugalasya, prastAvanAvacanaracanAprakANDazuNDAdaNDasya, nigamanavacanAtucchapucchasya, kAlAdyaSTaprakArapravacanopacAracAruparikarasya, utsargA'pavAdavAdasamucchaladatucchaghaNTAyugalaghoSasya, yaza:paTahapaTupratiravA''pUrNadikcakravAlasya, syAdvAdavizadAMkuzavazIkRtasya, vividhahetuhetisamUhasanvitasya, mithyAtvA-'jJAnA-'viramaNalakSaNaripubaladalanAya zrImanmahAvIramahArAjena niyuktasya, balaniyukta-kalpagaNanAyakamatiprakalpitasya muniyodhairanAbAdha zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhigamAya pUrvamunizilpikalpitayorbahu-pravaraguNatve'pi hrasvatayA mahatAmeva vAJchitavastusAdhanasamarthayovRtti - cUrNinADikayoH, tadanyeSAM ca jIvAbhigamAdivividhavivaraNadavarakalezAnAM saMghaTanena bRhattarA ata evA'mahatAmapyupakAriNI hastinAyakAdezAdiva gurujanavacanAt pUrvamunizilpikulotpannairasmAbhirnADikaveyaM vRttirArabhyate. iti zAstraprastAvanA / 3 anuvAdaH samavAya' nAmanA caturtha aMganuM vyAkhyAna karavAmAM AvyuM. have avasaprApta viAhapaSNatti' nAmaka paMcama aMganuM vivaraNa karIza. A paMcama aMga te eka prauDha jayakuMjara (bhAnItA hAthI)nI peThe che, ke je lalitapadanI paddhatithI prabuddha manuSyonA manane raMjana karanAra che, je upasarganipAtAvyayasvarUpa che, jenA zabdo ghana ane udAra che, je liMga ane vibhaktithI yukta che, je sadAkhyAta che, je sallakSaNayukta che, je devAdhiSThita che, jeno uddezaka suvarNamaMDita che, jenuM carita vividha prakAranuM, abhuta ane zreSTha che, je chatrIsa hajAra praznAtmaka sUtradeha sahita che, jene cAra anuyogarUpa cAra caraNa che, jene jJAna ane cAritrarUpa nayanayugala che, jene dravyAstika ane paryAyAstika nAmanA be nayarUpa be dattazUla che, jene nizcaya ane vyavahAranayarUpa be samunnata kuMbhasthala che, jene yoga ane kSemarUpa be karNa che, jene prastAvanAnI vacanaracanArUpa pracaMDa zuMDha che, jene nigamana - upasaMhAra - vacanarUpa atuccha puccha che, jene kAlAdi aSTa prakAranA pravacanopacArarUpa manohara taMga che, je utsargavAdarUpa ane 1. jema bhagavatIsUtra', dvAdazAMgI antargata hovAthI ane zAzvatI hovAthI upasargono - vibono , kuSyamaTumbamari-samAvino] nipAta thaye chate paNa avyaya - anAzvara svarUpa che, tema hastI paNa upasargono - vinono duiHkhada aMkuzAdino nipAta thaye chate avyaya - anazvara che. A vizeSaNa "bhagavatIsUtranA pakSamAM bIjA prakAre paNa ghaTAvI zakAya che. bhagavatIsUtramAM upasargo, ba, parA vagere) nipAto ane avyayo AvatA hovAthI te bhagavatIsUtra upasarganipAtaavyayasvarUpa kahevAya. 2. jema zrI bhagavatIsUtranA uddezako suvarNa - sArA varSothI maMDita che tema hastIno uddezaka - zirobhAga suvarNa - sonAthI maMDita che. 3. kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, anidvavana (apalApa na karavo te), vyaMjana, artha ane tadubhaya (vyaMjana ane artha e ubhaya) e ATha prakArano jJAnAcAra che. - paMcapratikramaNa sUtra athavA kAla, AtmarUpa, saMbaMdha, saMsarga, upakAra guNideza, zabda ane artha e ATha kAlAdi kahyA che. * * - ratnAkarAvatArikA, caturtha pariccheda - anuvAdaka zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ apavAdavAdarUpa UchaLatA be atuccha ghaMTanA ghoSayukta che, jeNe yazarUpa parahaDhola-janya sphuTa pratidhvanithI dicakravAla - digmaMDala pUrI dIdhuM che - gajAvI mUkyuM che, je syAdvAdarUpa vizada aMkuzathI vazIkRta che, je vividha heturUpa zastrasamUhathI yukta che, jene zrImanmahAvIra mahArAje mithyAtva, ajJAna ane aviramaNasvarUpa zatrusainyano nAza karavAne niyojyo che, ane je sainyaniyukta kalpagaNanAyakanI matithI prakalpita che. tenA svarUpane munirUpa yoddhAo sugamatAthI jANI zake e mATe pUrvanA munirUpa zilpIoe vRttirUpa ane cUrNikArUpa nADikA racelI che; te joke bahu zreSTha guNayukta che, tathApi saMkSipta che ane tethI te mahAn puruSonA ja vAMchita arthane sAdhI ApavAmAM samartha che, mATe vRtti ane cUrNikArUpa nADikAnA tathA tadanya jIvAbhigama' Adi vividha vivaraNa-sUtrAMzonA saMghaTTanathI bRhattara - mATe ja alpajJone paNa upakAra karanArI nADikA jevI A vRtti, pUrvamunirUpa zilpinA kuLamAM janmelA amo hastinAyakanA Adezatulya gurujananA vacanathI AraMbhIe chIe. e pramANe zAstraprastAvanA thaI. Namo arahantANaM, Namo siddhANaM. Namo AyariyANaM. Namo uvajjhAyANaM. Namo savvasAhUNaM.... Namo baMbhIe livIe..... Namo suassa. anuvAda : arhatone namaskAra ho. siddhone namaskAra ho. AcAryone namaskAra ho. upAdhyAyone namaskAra ho. sarva sAdhuone namaskAra ho.... brAhmI lipine namaskAra ho.... zrutane namaskAra ho. 10 bhagavatsedharmasvAmipraNIta zrImadbhagavatIsUtram (vyAkhyAprajJaptiH khaMDa 1-2 (saMpA. anu. paM. becaradAsa dozI)mAMthI] , 1. mUtachAyA: namorphamya:, nama: siddhemya:, nama: AcArcemya:, nama: upAdhyAyemya:, nama: sarvasAdhumya:. namo brAhmyai lipyai namaH zrutAya. 2. etatsamAnapATho'yam - eso paJcanamukkAro savvapAvappaNAsaNI, maMgalAgaM ca savvesiM paDhamaM havai mAM. - namaskAramantra zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama zatakane aMte : zatakAnta zloko iti gurugamabhaGgaiH sAgarasyA'hamasya prathamazatapadArthAvartagartaM vyatIto sphuTamupacitajADyaH paJcamAGgGgasya sadyaH / vivaraNavarapotau prApya saddhIvarANAm // anuvAda : iti gurugamamhere huM vaTyo cheka mUDha nidhisama zubhasUtra pAMcamAnI sugUDha, prathama zataka khADI, meLavI dhIvaronI vivaraNa va2 naukA, zIghra artho karIne. dvitIya zatakane aMte zrIpaJcamAge gurusUtrapiNDe zataM sthitAnekazate dvitIyam / anaipuNenApi mayA vyacAri tatsUtrayogajJavaco'nuvRttyA | anuvAda : jemAM rahelAM zatako aneka e paMcamAMga gurusUtra yukta, vicAryuM tenuM zataka dvitIya 'sUtrajJavAkye caturAIhI.. tRtIya zatakane aMte zrI paJcamAgasya zataM tRtIyaM vyAkhyAtamAzritya purANavRttim / zakto'pi gantuM bhajate hi yAnaM, pAnthaH sukhArthaM kimu yo na zaktaH ? // anuvAda : zrI paMcamAMge zataka tRtIya vyAkhyAyuM AzrIne purANavRtti, chatAM baLe gADuM dhare pravAsI jAvAne saujye nabaLAnuM to zuM ? caturtha zatakane aMte svataH subodhe'pi zate turIye vyAkhyA mayA kAcidiyaM vidRbdhA / dugdhe sadA svAduta svabhAvAt kSepo na yuktaH kimu zarkarAyAH || 1. zrI TIkAkAre A vivaraNa, sUtrajJa puruSonAM vAkyone anusarIne karyuM jANavAnuM che. anuvAdaka 2. A vizeSaNa zrI vivaraNakAra - zrI abhayadevasUri - nuM che ane tenuM nirabhimAnapaNuM sUcave che. anuvAdaka zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA ema A vizeSaNathI 11
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAda: cothe zate sarva rIte subodhe vyAkhyA karI meM kaMI A racelI, seje haMmezAM rasayukta dUdha bheLuM gaLyuM zuM nathI chAjatuM ? paMcama zatakane aMte: zrIrohaNAneriva paJcamasya zatasya dezAniva sAdhuzabdAn / vibhajya kuzyeva budhopadiSTyA prakAzitA: sanmaNivad mayA'rthAH // anuvAdaH suze jaNAvelI prathA pramANe vivecyuM A zata pAMcamuM ahIM, zrI rohaNAdri-khaDako ja jANe koNe karI bhAMgI maNi prakAzyA. chaThThA zatakane aMtaH pratItyaM bhedaM kila nAlikeraM SaSThaM zataM manmatidantabhaji, / tathApi vidvatsabhasacchilAyAM niyojya nItaM sva-paropayogam // anuvAda: zilAe yojI jema nAliera khavAya hoMze tema AkaruM A, vidvatsabhArUpa zilAe yojI chaThTha vivecyuM zata svA hetu. [bhagavatsadharmasvAmipraNIta zrImad bhagavatIsUtram (vyAkhyAprajJapti) - zrI abhayadevasUriviracita vivaraNa ane paM. becaradAsa dozInA anuvAdasahita - khaMDa 1 ane ramAMthI 12 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlAdaya iti hetuH kAlAtmarUpArthAH sambandhopakRti: tathA / guNidezazca saMsarga: zabdazcASTau bhidA'bhidoH // 1 // ete aSTa bhedAbhedayorheturiti yoga: / AtmarUpamiti svarUpam / ekavastvAtmanetyAdi ekavastu ghaTAdi / tatra syAjjIvAdItyAdi || teSAmiti zeSAnanta dharmANAm / tadguNatvamiti / tasya jIvAdi vastuno guNatvam / svAtmarUpamiti svakIya svarUpam / artha - iti ghaTAdiH // svAnurakteti vyApaka nimittam / ekavastviti ekasya vastuno ghaTAderAtmanaH / sa eveti saMsargaH / asyeti saMsargaH // 44 // 5. dravyArthikaguNabhAvena paryAyArthika prAdhAnye tu na guNAnAmabhedavRttiH saMbhavati, samakAlamekatra nAnAguNAnAmasaMbhavAt, saMbhave vA tadAzrayasya tAvaddhA bhedaprasaGgAt (1), nAnAguNAnAM saMbandhina AtmarUpasya ca bhinnatvAt, AtmarUpAbhede teSAM bhedasya virodhAt (2), svAzrayasyArthasyApi nAnAtvAt, anyathA nAnAguNAzrayatvavirodhAt (3), saMbandhasya ca saMbandhibhedena bhedadarzanAt, nAnAsaMbandhibhirekatraikasaMbandhA ghaTanAt (4), tai: kriyamANasyopakArasya ca pratiniyatarUpasyAnekatvAt, anekairupakAribhiH kriyamANasyopakArasyaikasya virodhAt (5), guNidezasya ca pratiguNaM bhedAt, tadabhede. bhinnArthaguNAnAmapi guNidezAbhedaprasaGgAt (6), saMsargasya ca pratisaMsargibhedAt, tadabhede saMsargibhedavirodhAt (7), zabdasya ca prativiSayaM nAnAtvAt, sarvaguNAnAmekazabdavAcyatAyAM sarvArthAnAmekazabdavAcyatA''patte: zabdAntaravaiphalyApatte: (8), tattvato'stitvAdInAmekatra vastunyevamabhedavRtterasaMbhave kAlAdibhirbhinnAtmanAmabhedopacAraH kriyate / tadetAbhyAmabhedavRttyabhedopacArAbhyAM kRtvA pramANapratipannAnantadharmAtmakasya vastuna: samasamayaM yadabhidhAyakaM vAkyaM sa sakalAdeza: pramANavAkyAparaparyAya iti sthitam. 6. "kAlAtmarUpasaMbandhAH saMsargopakriye tathA / ___ guNidezArthazabdAzcetyaSTau kAlAdaya smRtAH' || 1 || 44 // 5. A abhedavRtti jyAre paryAyArthika nayanI gauNatA ane dravyArthika nayanI pradhAnatA hoya tyAre ghaTI zake che, paraMtu jyAre dravyArthika nayanI gauNatA ane paryAyArthika nayanI pradhAnatA hoya tyAre ghaTI zakatI nathI. kAraNake - (1) eka kAle eka ja vastumAM bhinnabhinna guNo rahI zakatA nathI ane jo zrI bhagavatIsUtravaMdanA 13
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnA guNo eka samaye eka vastumAM rahe to guNonA AzrayarUpa dravyamAM guNo jeTalA ja bhedano prasaMga Avaze. (2) aneka guNonuM AtmarUpa (svarU5) paraspara bhinna che, kAraNake te guNo ekabIjAnA svarUpamAM rahetA nathI paraMtu potapotAnA svarUpamAM rahe che mATe guNomAM abheda nathI. jo guNomAM AtmarUpa abhinna mAnazo paraspara bheda nahi mAno) to guNomAM bhedano virodha Avaze. arthAt guNomAM bheda ghaTaze nahi. (3) guNonA Azraya-AdhArarUpa artha paNa bhinnabhinna che. jo guNonA AdhAra arthane bhinnabhinna nahi mAno to bhinnabhinna guNono te AdhAra banI zakaze nahi. 4) saMbaMdhIonA bhedathI saMbaMdhano bheda jovAya che. mATe nAnA saMbaMdhIono e sthaLe eka saMbaMdha ghaTI zakato nathI. (5) guNothI pratiniyata rUpe karAto upakAra paNa aneka prakAre che kAraNake aneka upakArIothI karAto upakAra eka hoya to emAM virodha che. (6) dareka guNamAMno guNideza bhinnabhinna che. kAraNake guNidezane bhinna nahi mAno to bhinna padArthanA guNone paNa abhinna guNidezano prasaMga Avaze. (7) dareka saMsargInA bhedathI saMsargane bhinna mAnavAmAM na Ave to saMsargInA. bhedano virodha thaze. (8) zabda paNa dareka viSayamAM judo judo che. kAraNake samasta guNone jo eka ja zabdanA vAca mAnavAmAM Ave to samasta padArthono. paNa eka ja zabdanA vAcya banavAno prasaMga Avaze. AthI anya zabdo niSphaLa banI jaze. A pramANe vAstavika rIte paryAyArthika nayanI apekSAe astitvAdi samasta guNonI abhedavRtti yugapatubhAva)no eka vastumAM asaMbhava che. arthAtu abhedavRtti thaI zakatI nathI mATe kAla, AtmasvarUpa Adi dvArA bhinna svarUpavALA astitvAdi dharmomAM abhedano upacAra karavAmAM Ave che. tethI dravyArthika nayanI mukhyatA hoya tyAre vAstavika abhedavRtti ane paryAyArthika nayanI mukhyatA hoya tyAre amedavRttino upacAra karIne anaMta dharmavALA padArthane yugapad kahenAra vAkyane sakalAdeza athavA pramANavAkya kahevAmAM Ave che, e siddha thayuM. 7 6. "1 kAla, 2 AtmasvarUpa, 3 saMbaMdha, 4 saMsarga, 5 upakAra, 5 guNideza, 7 artha ane 8 zabda A ATha kAlAdi kahevAya che." sArAMza che ke vastumAM anaMta dharmo che, e vAta pramANathI siddha che. mATe koI paNa eka vastunuM pUrNarUpathI pratipAdana karavAne mATe anaMta zabdono prayoga karavo joIe, kAraNake - eka zabda eka ja dharmanuM pratipAdana karI zake che, paraMtu 14 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ e rIte karavAthI lokavyavahAra cAlI na zake. mATe eka zabdano prayoga karIe chIe, te eka zabda mukhya rUpathI eka dharmanuM pratipAdana kare che ane bAkI rahela bIjA dharmone te eka dharmathI abhina mAnI levAmAM Ave che. A rIte eka zabdathI eka dharmanuM pratipAdana thayuM ane tenAthI abhina hovAnA kAraNe zeSa dharmanuM paNa pratipAdana thaI gayuM. A upAyathI eka ja zabda ekasAthe anaMta dharmono arthAt saMpUrNa vastuno pratipAdaka thaI jAya che, Ane sakalAdeza kahe che. zabda dvArA sAkSAt rUpe pratipAdita dharmathI bAkInA dharmono abheda ke abhedopacAra kAlAdi dvArA thAya che, te kAlAdi ATha prakAre che. (1) kAla, (2) AtmarUpa, (3) artha, jI saMbaMdha, (5) upakAra, (6) guNideza, (7) saMsarga, (8) zabda. astitva dharmathI bIjA dharmono abheda che, te A prakAre thaze - jIvamAM je kAle astitva che te ja kAlamAM anya dharmo paNa che, mATe kAlanI apekSAe astitva dharma sAthe anya dharmono abheda che. A ja rIte bAkInA sAtanI apekSAe paNa abheda ja samajavo joIe. A prakArane abhedanI pradhAnatA kahe che. dravyArthika nayanI mukhyatA ane paryAyArthika nayanI gauNatA karavAthI abhedanI pradhAnatA thAya che. jyAre paryAyArthika nayanI mukhyatA ane dravyArthika nayanI gauNatA hoya tyAre anaMta guNo vAstavika rIte abhinna thaI zakatA nathI, mATe te guNomAM abhedano upacAra karavo paDe che. A rIte abhedanI pradhAnatA ane abhedanA upacArathI ekI sAthe anaMta dharmAtmaka vastunuM pratipAdana karanAra vAkya (vacana) sakalAdeza kahevAya che. 44 (pa.) guNidezasyetyAdi go tadabhede iti guNyabhede / tadabhede iti saMsargAbhede | 44 [. adhunA nayavAkya svabhAvatvena nayavicArAvasaralakSaNIyasvarUpamapi vikalAdezaM sakalAdezasvarUpanirUpaNaprasaGgenAtraiva lakSayanti parItatu vichatAddeza: || 8 || 6 1. nayaviSayIkRtasya vastudharmasya bhedavRttiprAdhAnyAd, bhedopacArAdvA krameNa yadibhidhAyakaM vAkyam, sa vikalAdeza: / etadullekhastu nayasvarUpAnabhijJazrotRNAM duravagAha iti nayavicArAvasara eva pradarzayiSyate // 45 // vikalAdeza na svarUpa hovAthI nayavicAranA samaye ja tenuM lakSaNa karavuM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 15
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe, chatAM sakalAdezanA svarUpanA nirUpaNanA prasaMgathI ahIM ja te jaNAvavAmAM Ave che - uparyukta sakalAdezathI viparIta vikalAdeza che. 45. 6 1. bhedanI pradhAnatAthI athavA bhedanA upacArathI nayanA viSayarUpa vastudharmane krame karI pratimAna karanAruM vAkya (vacana) vikalAdeza kahevAya che, vikalAdezano ullekha (zabdaprayoga) nayavAkyane nahi jANanAra zrotAne durbodha che, mATe te nayavicAranA samaye jaNAvavAmAM Avaze. sArAMza che ke sakalAdezamAM dravyArthika nayanI pradhAnatAne kAraNe vastunA. anaMta dharmono abheda karavAmAM Ave che, vikalAdezamAM paryAyArthika nayanI pradhAnatAne kAraNe te dharmono bheda che. ahIM paNa kAlAdi AThane AdhAre ja bheda karavAmAM Ave che, paryAyArthika naya kahe che ke - eka kAlamAM eka ja vastumAM bhinnabhinna dharmonI sattA svIkAravAmAM Ave to vastu paNa bhinnabhinna svarUpavALI thaI jaze paNa eka svarUpavALI nahi rahe. A ja rIte bhinnabhinna guNo saMbaMdhI AtmarUpa bhinnabhinna ja hoI zake che, paraMtu eka hoI zakatuM nathI. 45. zrI ratnaprabhAcAryaviracitA laghvITIkA 'ratnAvatArikA' bhA. 2, caturthaH paricchedaH ___ kAlAdi nirUpaNam (AgamasvarUpanirNayonAma)mAyA. mULa pATha AcArAGgaM sUtrakRtaM, sthAnAGgaM samavAyayuk / paJcamaM bhagavatyaGga, jJAtAdharmakathApi ca // 243 // upAsakAntakRdanuttaropapAtikAd dazAH / prazanavyA , vaiva, vipavikRtameva 2 || ra44 ll, ityekAdaza sopAGgAnyaGgAni dvAdazaM puna: / dRSTivAdo dvAdazAGgI, syAd gaNipiTakohvayA // 245 // ji-dUra-pUrvAnuyoga-pUrvata-vRtti: padma | syurdRSTivAdabhedA: pUrvANi caturdazApi pUrvagate // 246 // utpAdapUrvamagrAyaNIyamatha vIryataH pravAdaM syAt / asterjJAnAt satyAt tadAtmanaH karmaNazca param // 247 // 16 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyAnaM vidyApravAda-kalyANanAmadheye ca / prANAvAyaM ca kriyAvizAlamatha lokabindu sAramiti // 248 // anuvAda: AcArAMgam, sUtrakRtam, sthAnAMgamuM, samavAya, bhagavataMgam, jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, antakRddazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNam, vipAkazrutam A agiyAra aMgo te (uvavAI vagere) bAra upAMga sahita che. dRSTivAda te bAramuM aMga che. dvAdazAMgI, gaNipiTakam e be dvAdazAMgInAM nAma che. parikarmasUtra, pUrvAnuyogaH, pUrvagatam, cUlikA A pAMca bAramA dRSTivAdanA bhedo che. emAM cothA pUrvagatamAM 14 pUrvo che. tenAM nAma utpAdam, agrAyaNIyam, vIryapravAdam, astinAstipravAdam, jJAnapravAdam, satyapravAdam, AtmapravAdam, karmapravAdam, pratyAkhyAnapravAdam, vidyApravAdam, kalyANapravAdam, prANAvAvapravAdam, kriyAvizAlam ane loka biMdusAramuM che. [kalikAlasarvajJa zrImad hemacandrAcArya viracita "abhidhAnaciMtAmaNikozanA dvitIya 'devakAMDa mAMthI) bhagavatIti pUjA'bhidhAnaM vyAkhyAprajJapteH paJcamAJjasya, ' sA cAsau aGgaM ca bhagavatyaGgam // 5 // ['midhAntiAnAmAM (madrAvAvavata) - svapajJa TakA mAMthI] | zrI bhagavatIsUtravaMdanA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatIsUtranI sajhAyo 1. zrI jJAnavimalasUrikRta sajhAya Avo Avo saNA re bhagavatI sUtrane suNIye, paMcama aMga suNIne narabhava saphaLa karIne gaNIye. Avo, zuddha svarUpa prarUpaka ne) kathaka saMvegI jJAna taNA je dariyA, nIrAzaMsathI jinavara ANA jinaANAI) anusAra kare kiriyA... Avo 1 gItAratha gurukulanA vAsI gurumukhathI artha lIdhA paMcAMgI sammata nija haTha viNa anubhava arthameM kIdhA. Avo re sUtra artha niryukti ne cUrNa bhASAvRttinA bhAkhe bhAkhI), je (jo) kaDayogI sAdhu samIpe suNIyeM pravacana sAkhe sAkhI). Avo3 kAla vinayAdika ATha AcAre zakti bhakti bahumAna, nidrA, vikathA ne AzAtanA varjI thaI sAvadhAna... Avo. 4 deI pradakSiNA kRtane pUjI kara joDIne suNIye, to bhavasaMcita pApa paNAse jJAnAvaraNI haNIye... AvI. 5 kevalanANa thakI paNa vadhatuM kahyuM zAstra suyanANa, nija-paraseMte) savi bhAva prakAze ehathI kevalanANa... * AvI. 6 unnata paMcama aMga sohAve jima jayakuMjara hAthI, nAma vivAhapanattI kahIye vividha prazna pravAhathI... Avo7 sulalita padapaddhati racanA budhajananAM mana raMje bahu upasarga, nipAta ne avyaya zabda udAre guMje. Avo8 suvarNamayA uddeze maMDita caturanuyoga cau zaraNA, jJAnAcaraNa doya nayana anopama zubha lokane AcaraNA... Avo 9 dravyAstika paryAyAstika naya daMta musala sama gADhA, nizcaya (nava)ne vyavahAra naya dvaya kuMbhasthalanA ADhA... Avo. 10 prazna chattIsa sahasa zataka ekatAlIsa suMdara deha vibhAse, racanA vacana taNI bahu suMdara zuMDA daMDa vilAse..." Avo. 11 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 18
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigamana uttara vacana manohara pUMcha pare je (te) lalake utsarga ne apavAda atularava ghaMTAnAda zyuM raNake... vAdI aMga jya yaza paDahaiM karI pUrNa dizo diza dIse, aMkuza syAdvAde vaza kIdho nirakhI nIrakhI jana hIM... vividha yukti praharaNa zyuM bharIyo vI2 jineze preryo, mithyA ajJAna avirati ripudalathI muniyodhe rahyo gheryo... zuddhAcAraja AcAraja matizyu kalpita ripugaNa jIpe, ehavo je Agama yakuMja2 te jinazAsane dI.... suyabaMdha eka adhyayana zata jANo dasa sahasa uddezA, lAkha doya aThyAzI sahasA pada pariNAma vizeSA. zrI vivAhapannattI, bhagavatI doya nAma jasa lahIye, prathama paMca parameSThI namIne bhAva zrutaneM kahIyeM dravya zruta aSTAdaza lipIne praNamI artha prakAzyA, bodha anaMtara kA2Na zivala paraMparAye vAsyA... guru parvakrama eha saMbaMdhe suNIye ulaTa ANI, pAvana mana pAvana upagaraNe vidhi gurumukhathI jANI... Avo 12 Avo 13 zataka uddezA gautamane nAme nANuM mUke tiNa ThAma, jima zrImAlI vaMza vibhUSaNa sonI zrI saMgrAma.... Agama suNatAM sahAya kare je te paNa lahe suyanANa, vIra bhadra 5re pUravadhA2I tiNe bhave kevalanA.... INa pere dhanano lhAvo leI(veM) je Agamane nisuNe jJAnavimala guNa tehanA jagamAM huMse karI sahu pabhaNe.. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA Avo 14 Avo 15 Avo 16 Avo 17 Avo 18 Avo 19 sacitta parihArI ne ekala AhArI (ekAhArI) thaIye vaLI brahmacArI, gurupUjA ane zrutapUjA prabhAvanA manohArI... Avo. 20 arthabhAva navi lahiyeM to paNa suNatAM pApa paNAse, nAgamaMtAthI (maMtrathI) jima viSe jAyeM tima zruta zravaNa abhyAsa... Avo 21 Avo 22 Avo 23 Avo 24 19
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. upA. nazovijayajIta sanmaya (aho, matavAle sAjanA - e dezI) aMga pAMcamuM sAMbhaLo tume, bhagavaI nAme caMgo re, pUjA karo ne prabhAvanA, ANI manamAMhi daDha raMgo re. 1 suguNa sanehI sAjanA! tame mAno ne bola amAro re, hitakArI je hita kahe, te to jANIjai mana pyAro re. su2 brahmacArI bhUMe sUe, kare ekAsaNuM trivihAro re, paDikamaNAM doI vAranAM, kare saccitta taNo parihAro re. su3 deva vAMde triNa TaMkanA, vali kaThiNa vacana navi bole re, pApasthAnaka zakatuM tyaje, dharmazuM haIDuM khole re. su. 4 kIje sUtra ArAdhanA, kAussagga logassa paNavIso re, jIe bhagavaI nAmanI, nokAravAlI valI vaso re. je dine eha maMDAviye, gurubhakti te divasa vizeSe re, kIje valI pUre thaye, utsava jima bahujana dekhe re. su6 bhakti sAdhu-sAtamI taNI, valI rAtijagA suviveko re, lakhamI lAho ati ghaNo, valI gautama nAme aneko re. su. 7 triNa nAma che ehanAM, pahiluM tihAM paMcama aMgo re, vivAhapanI bIjuM bhaluM, trIjuM bhagavaI sUtra suraMgo re. su8 eka suyakhaMdha ehano valI, valI cAlIsa zataka suhAya re, uddezA tihAM atighaNA, gama-bhaMga anaMta kahAyA re. su9 gautama pUche prabhu kahe, te to nAma suye sukha hoI re, sahasa chattIse te nAmanI pUjA kIje vidhi joI re. su. 10 maMDapagiri vihArIyA, jayo dhanya sonI saMgrAma re, jiNe sonaiye pUjiyAM, zrI guru gautama nAma re. su. 11 pustaka sonAne akSare te to dIse ghaNA bhaMDAra re, kalyANa kalyANano hoya, anabaMdha ati vistAra re. su. 12 20 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ saphaLa manoratha jasa hoye, te puNyavaMtamAM pUro re, umAhI alago rahe, to to puNya thakI adhUro re. sUtra sAMbhaliye bhagavatI, lIje lakhamIno lAho re, bhAva bhUSaNamAM dhAriye, saddahaNA ucchAho re. utkRSTI ArAdhanA, bhagavaI sUNatAM ziva lahiye re, trIje bhava vAcaka jA kahe, ima bhAkhyuM te sahiye re su0 13 su0 14 su0 15 upA. yazovijyajIkRta agyAra aMganI sAyamAMthI 3. zrI. nityavijyakRta sajjhAya (dezI rasIAnI) covIsamA zrI vIra jijJesarU kahae e bhagavatI aMga, ho goyama ! pAMcamo aMga e avicala ho sadA lahora jisI jalagaMga. ho goyama ! ...1 aratha aneka ho jinajI upadizaU e saMsAra asAra, ho goyama ! sukhadukha karama pramANi pAmIiM, dharama vaDo te AdhAra. ho goyama ! aratha aneka ho jinajI. (AMkaNI) ...2 sUkSama bAdara jIva trasa thAvara ekeMdrI veMdrI nAma, ho goyama ! tedriI cauriMdrI paMceMdrI valI, saMganI asaMganI ThAma. ho goyama ! a 3 paMceMdrI cAra prakAai maiM kahyA, nara tiI nAkI deva. ho goyama ! jalathalacArI khecara je jIva, jANo e bheda saMkheva. ho goyama ! a 4 jaMghAcAraNa vidyAcAraNa, jina vaMdad parabhAti, ho goyama ! camo sohama suralogae gayo, zaraNa dharyo suvikhyAta. ho goyama ! a pa prIti nivAsai saMyamanaU bAlad krodha mahAripu jANa, ho goyama ! vidyAnAza karaU guru dUhavaU, ThuMTha jisyo abhimAna. ho goyama ! a 6 mAyA pApiNa sApiNathI ghaNuM, pADai sabalA te pAsa, ho goyama ! kapaTa dikhAvae pAvaiM pApathI, durabhaga nArIno vAsa. ho goyama ! a 7 vaMcaiM lokanA thoka te ati ghaNA, lobha taNae parabhAtriM, ho goyama ! dukha pAmaiM sukha vecai ApaNuM, juArI hArai jima dAva. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA ho goyama ! a0 8 21
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ima jANInaI Ara e parIharo, paMcarye rAkho te rAga, ho goyama! sudho saMyamamAraga Adaro, pariharo dukRta jAga. ho goyama ! a. 9 sADhA triya kara dharatI paDilehI vicarai sAdhu-mahaMta, ho goyama! AdhAkaramI AhAra na lIi kadA, akhaI bhagati bhagavaMtanI. he golama ! a. 10 Ima upadeza zrI vara jiNesarU dII bhavika sukha kAja, ho goyama! zrI lAvaNyavijaya uvajhAya suraMkara nityavijaya zivarAja, ho goyama! a11 iti zrI bhagavatIsUtrAbhidhAna sUcaka svAdyAya | 5 | 4. zrI khimAviyata sajhAya dhanya kuMvara trizalA taNo bahina mAharI bhAkhyo bhagavaI aratha ho, sUtrathI paMcama gaNadhare bahina mAharI gUMthyo sAdhyazada aratha ho, jJAnavilAsI caraNa abhyAsI) gurU vaMdIye...suNIyaeN bhagavatIsUtra ho... jJAna. 1 AcArAMga sUyagaDAMgano bahina mAharI ThANAMga samavAyaMga ho. sUtra niryukti cUraNe bahina mAharI TIkA bhASya suraMga - ho... jJAna 2 paMcAMgI vyAkhyA kare bahinA mAharI pahilo thavira kahAya ho, . vAyaga paMcama aMgano bahina mAharI yogya kahe jinarAya ho... jJAna. 3 kaThiNa karmagaDha bhedavA bahina mAharI jinazAsana gajarAja ho, suNyo vIra jagatagure bahina mAharI mahAvata sama munirAja ho... jJAna 4 lalitaparde jana jato bahina mAharI upasarga adhyAyarUpa ho, lakSaNa lakSita varatanuM bahina mAharI liMga vibhakti anupa ho... jJAna, 5 cau anuyoga caraNa bhalA bahina mAharI jJAna-caraNa yuga neta ho, dravyAstika pajavAstika bahina mAharI daMta-musala draya sameta ho. jJAna6 nizcaya ne vyavahAra be bahina mAharI kuMbhasthala baLavaMta ho, ghana udAra garjanA ravI bahina mAharI jasapurita sadAkhyAta ho... jJAna. 7 avatara racanA zuMDa che bahina mAharI nigaDana puccha tuccha ho, chattIsa sahasa prameM karI bahina mAharI devatAdhiSThita svaccha ho... jJAna, 8 ghaMTa yugala gAje ghaNuM bahina mAharI utsargane apavAda ho, syApada aMkuza vazI karyo bahina mAharI bahuvidha caritra suvAda ho... jJAna. 9 22 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartamAna Iha bharatamAM bahina mAharI gahana gItAratha gamya ho, uddezA daza sahasa che bahina mAharI zataka cAlIsa che ramya sahasa aThThayAsI upare bahina mAharI do lakha pada samudAya ho, vivAhapannatti vaMcAvIye bahina mAharI pUjA zruta gurU pAya tivihAra ekAsaNuM bahina mAharI paDikamaNAM doya sAdhya ho, goyama nAme pUjanA bahina mAharI sAhamI bhagatI sukhasiMdha sohama svAmI paraMparA bahina mAharI vijayadayA surirAya ho, rAjanagare jinavijyanA bahina mAharI khimAvijya gurU sAhAya 5. upA. vinayatiyakRta sajjhAya naMdI praNamI premazuM re pUche gautama svAma, vIra jinesa2 hita karI re aratha kahe abhirAma re. bhavikA ! suNajo bhagavaI aMga mana ANI ucharaMga re.... gautama svAmIyeM pUchIyA re prazna sahasa chatrIsa, tehanA uttara ehamAM re dIdhA zrI jagadIza re.... eka suyakSaMdha ehano re zataka ekacAlIza, zatakeM zatake atighaNA re uddezA jagadIza .... vAMcyuM sUjhe tehane re jeNe chamAsI yoga, vAMcyo hoya guru AgaLe re tapa kiriyA saMjoga re... sAMbhaLanAra ekAsaNuM re paccakhI kare tivihAra, brahmacArI bhuMI suve re kare sacitta parihAra re... deva vAMDhe traNa TaMkanA re paDikamaNuM be vAra, kaThiNa bola navi bolIye re rAga-dveSa nivAra re.. kalaha na kIje kehazuM re pApasthAnaka aDhAra, yathAzaktie varaye re dharmadhyAna mana dhAra re... uMDe mana AlocIye re ehanA artha vicAra, vaLI vaLI eha saMbhArIye re jANI jagamAM sAra .... paMcavIsa logassa taNo re kIjIye kAusagga, eha sUtra ArAdhavuM re thira karI citta abhaMga re... zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA ho... jJAna 10 ho... jJAna 11 ho... jJAna 12 ho... jJAna 13 bhavikA 1 bhavikA 2 bhavikA 3 bhavikA 4 bhavikA 5 bhavikA 6 bhavikA 7 bhavikA 8 bhavikA 9 23
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma traNa che ehanAM re pahiluM paMcama aMga, vivAhapannatI e bhaluM re bhagavatIsUtra suraMga re... bhavikA 10 jiNa dina sUtra maMDAviye re tiNa dina gurunI bhakti, aMga pUjaNuM kIjIye re prabhAvanA nija zakti re... bhavikA 11 gautamane nAme karo re pUjA bhakti udAra (apAra), lakhamIno lAho lIjIye re zakti taNe anusAra re... bhavikA 12 mAMDavanA vyavahAriyA re dhana sonI saMgrAma jeNe somaiye pUchayuM re guru gautamanuM nAma re... bhavikA 13 sonaiyA avicala thayA re teha chatrIsa hajAra, pustaka sovana akSare re dise ghaNAM bhaMDAra re... bhavikA 14 japIye. bhagavatI sUtranI re navakAravALI vasa, jJAnAvaraNI chUTiye re ehathI vIsatAvIsa re... bhavikA 15 sarpa-jhera jema Utare re te jima maMtra prayoga, tima e akSara sAMbhaLe re vaLe karamanA roga re... bhavikA sUtra e pUruM thaI rahe re occhava karo aneka, bhakti sAdhu sAtamI taNI re rAtIgA viveka re... bhavikA 17 vidha karI ema sAMbhaLe re je agyAre aMga, thoDA bhavamAMhe lahe re te zivaramaNI saMga re. bhavikA 18 saMvata sattara aDatrIsameM re rahyA rAMdera comAsa, saMghe sUtra e sAMbhaLyuM re ANI mana ullAsa re... bhavikA19 pUjA bhakti prabhAvanA re tapa kiriyA suvicAra, vidhi Ima saghaLo sAcavyo re samaya taNe anusAra re... bhavikA 20 kIrtivijaya uvajhAyano re sevaka kare sajajhAya, INi pere bhagavatI sUtrano re vinayavijaya uvajhAya re... bhavikA21 6. zrI devacaMdrata sajhAya zrI sohama jaMbune bhAkhe sAMbhaLajo bhavi prANI re gautama pUche vIra prakAza madhurI sukhakara vANI re... zrI sohama 1 24 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra bhagavatI prazna anupama sahasa chatrIsa vakhANyA re daza hajAra uddezA maMDita zataka ekatAla pramANyA re... zrI sohama 2 naMdaka Adika munivara suvihita zrAvaka prazna aneka re dharma yathAratha bhAva prarUpyA zrI gaNadhara suviveka re... saMvegI sadguru kRtayogI gItAratha mRtadhAra re tasa mukha zuddha paraMpara suNatAM thAke bhava vistAra re. zrI sohama 4 gautama nAme vaMdana-pUjana gahulI gIta subhavya re (karatAM-sUNatAM bhavya re) zruta bahu mAne pAtaka bIje lahIye zivasukha navya re... zrI sohama, 5 mana-vaca-kAya ekAMte harakhe suNIye sUtra ullAsa re gAruDa maMtre jema viSa nAze tema tUTe bhavapAza 2. zrI sohama, 6 jayakuMjara e zrI jinavarano jJAnaratna bhaMDAra re Atama tattva prakAzana ravi e e munijana AdhAra re... zrI sohama- 7 sAMbhaLaze vidhithI sUtra je bhaNaze-gaNaze jeha re devacaMdra ANAthI laheze paramAnaMda sukha teha re... zrI sohama, 8 7. zrI lakSmI rikata sakjhAya trizalAnaMdana trijagavaMdana praNamI prabhunA pAyA, vAvajIva chaTha tapiyA gaNadhara sovaNavaraNa sama kAyA, bhavi! tame suNajo re bhagavati paMcama aMge duritane harajo re lahI samakita ucharaMge...1 bArase cha- guNanA dariyA goyama gaNadhara pUche, tima tima vIra jiNaMda prakAze paMcama aMga nirUpyuM... bhavi tume 2 prazna batrIsa hajAranA uttara pAmI ati harakhaMtA, do lakha sahasa aDyAsI anopama pada padavI viracaMtA... bhavi tume3 cAlIsa eka zataka che ehanA daza hajAra uddezA, rohAdika saMbaMdha sutA navi lahe pApa pravezA... bhavi ! tame 4 baMdhaka tapasI tuMgIyAgirinA zrAvaka guNa mana vasiyA jamAli tamAli tApasa mahAbala gaMgeya muni ziva rasiyA bhavi tume5 kSabhadatta ne devAnaMdA kArtika saMkha jayaMtI, udAyirAja zcaSa zivarAyA uddezanA guNavaMtI... bhavi tume 6 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ chadde varase saMjama pAmyA navame kevaladhArI, aImuttAmuni jIvAjIvano suNIya nigodavicArI... bhavi tume7 sAMbhaLI mekhalIsuta adhikArI mithyA nANo so hiNe, eka eka akSara koDi bhava pAtika niThe mIThe vayaNe. bhavi tume, 8 ela AhArIne bhUmI saMthArI brahmacArI adhikArI, manohara yugati eha AgamanI nisuNe narane nArI. bhavi tume 9 goyama nAma pramANe sonaIyA saMgrAma sonI vaMtA, zatake zatake pUjA prabhAvanA rAtijagA sohaMtA... bhavi tume10 thaMbhaNapAsa jirNadanamaNathI savi deha roga paNAse, abhayadevasUrIda ati heto TakA ehanI prakAse... bhavi tume. 11 'paMca samiti vrata paMca AcArA labdhi paMcama nANa, paMcamagati kAraNa mahAnANI thApa paMcAMgI pramANa... bhavi tume 12 savi AgamanA muguTa nagInA bhavobhava hoI sahAI, saubhAgyasUri sIsa lakSmI rine saMgha sakala sukhadAi... bhavi tume 13 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama zrI bhagavatIaMgasUtra pUjA (duhA) pAvana paMcama aMgamAM, prazna chatrIza hajAra, gautama gaNadhare pUchiyA, vIra kahyA niradhAra. 1. (DhALa pAMcamI : mAruM mana mohyuM re zrI siddhAcaLe re bhavituma pUjo re bhagavatI sUtrane re, vivAhapannati nAma, paMcama aMga e paMcama gati diye re, caraNakaraNa guNaThA bhavi 1 ekaso ADatrIza zatake sohatuM re, vaLI beMtAlIza dhAra, uddezA ogaNIza seM upare re, paccIza che niradhAra. sahasa corAzI padavRMde karI re, sohe sUtra udAra, vividha surAsura nara nRpa munivare re, pUchyA prazna prakAra. bhavi 2 bhavi 3 Sadravya caraNakaraNa nabhakAlanA re, pajDa ne paradeza, asti-nAstitA sva-para vibhAvathI re, bhAkhyA artha vizeSa. bhavi 4 upakrama nikSepa anugama naya vaLI re, cAra pramANa vicAra, lokAloka prakAzaka jine kahyA re, prazna chatrIza hajAra. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA bhavi 5 zraddhA bhAsana ramaNapaNuM karI re, sAMbhaLo sUtra udAra, trividha bhakti karI pUjo sUtrane re, maNi-muktAphLa sAra. vi. 6 sonAmahora sahasa chatrIzathI re, saMgrAma sonIe sAra, rUpatiya kahe pUchyuM bhagavatI re, tima pUjo nara-nAra. e dezI) bhavi6 - paMDita zrI rUpavijayajIkRta pistAlIsa AgamanI pUjAmAMthI] 27
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya caMdana pUjA - - - (duhA) have pistAlIza varaNavuM kaliyugamAM AdhAra Agama agama arathabharyA, tehamAM aMga agyAra. 1 (DhALaH dhanya dhanya jinavANI - e dezI) caMdanapUjA catura racAvo, nAgaketu pare-bhAvo re, dhana dhana jinavANI. rAya udAyI prabhuguNa gAve, padmAvatIne nacAve re, dhana 1 kALa sadA je arihA thA, kevaLabANa upAve re, dhana, AcArAMga prathama upadeze, nAthanI bhajanA zeSe re. dhana ra AcAra-ra vahetA muni-dhorI, bahuzruta hAthamAM dorI re, dhana paMca prakAre AcAra vakhANe, gaLiyA baLada kema tANe re. dhana 3 do tabaMdha AcArAMga kerA, saMkhita aNuyoga dvArA re, dhana, saMkhyAtI niyukti kahI re, ajhayaNA paNavIzare. dhana 4 padanI saMkhyA sahasa aDhAra, nitya gamatA aNagAra re dhana sUtrakatAMge bhAva javAdi, traNa meM tresaTha vAdI re. dhana, 5 adhyayana trevIza che bIje, avara pUrava para lIje re, dhana duguNAM pada have saghaLe aMge, daza ThANA ThANAMge re. dhana 6 daza adhyayane zrata khaMdha eko, have samavAyAMga cheko re, dhana, zata samavAya zrutabaMdha eke, dhariye artha viveke re, dhana, 7. bhagavatI pAMcamuM aMga vizeSA, daza hajAra uzA re, dhana ektAlIza zatake zubhavIre, gautama prazna hajure dhana8 (duhA). niyukti pratipariyo, saghaLe te samabhAva, bIjI artha prarUpaNA, te savi juA bhAva1 gIta jhumakhaDAnI - e dezI) jJAtAdharma vakhANiye re, daza bolyA tihAM varga, prabhu upadeziyA. UThate koDI kathA kahI re, sAMbhaLatAM apavarga. prabhu1 28 - bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNIza adhyayana karI re, be kutabaMdha subhAva, prabhu upAsakadazAMgamAM re, daza zrAvakanA bhAva. prabhu ra aMtagaDe aDavarga che re, anuttarovavAI traNa varga, prabhu eka sUtre mukti varyA re, bIje gayA je svarga. prabhu 3 praznavyAkaraNa sUtramAM re daza adhyayana vakhANa, prabhu sUtravipAke sAMbhaLo re, vaza adhyayana pramANa. prabhu 4 be zrutabaMdha bhAkhiyA re, duHkha-sukha kerA bhoga, prabhu, ema ekAdaza aMganI re, bhakti karo guruyoga. prabhu 5 Agamane avalaMbatAM re, oLakhiye arihaMta, prabhu zrI zubhavIrane pUjatAM re, pAmo sukha anaMta prabhu 6 piMDita zrI vIravijayajIkta "pistAlIsa AgamanI pUjAmAMthI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 29
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatIsUtranI gahulI (bhavi tuma vaMdo re saMkhesara jinarAya - e dezI) sahiyara suNIye re bhagavatIsUtranI vANI pAtika haNIye re Atamane hita ANI Teka AMkaNI) samakitavaMta taNI e karaNI bhavasAgara uddharaNI, naraka nigoda taNI gati haraNI mokSa taNI nisaraNI. sahiyara suNIye re bhagavatIsUtranI vANI 1 paMcamuM aMga vivAhapanI trIjuM bhagavatI nAma, sataka behetAlIsa bahu uddese anaMta anaMta guNadhAma. sahiyara0ra vara jagataguru goyama gaNadhara joDI mohanagArI, prazna chatrIsa hajAra prakAsyA vANInI balIhArI. sahiyara0 3 gaMgamunI rohA munIvaranA prazna sarasa che jehamAM, bhAvabheda SaTadravya prakAsyA amRtarasa che emAM. sahiyara0 4 saMgrAma sonI pramukha je bhAvI samakitavaMta prasiddha, prazna kaMcana mohora ThavIne narabhava lAhA lIdhA. sahiyara. 5 svastika mugatAlanuM vadhAvo gyAna bhagati gurusevA, bhagavatI aMga suNo bahu bhAve cAkho amRta mevA. sahiyara. 6 cAra kSetranA sakala saMghane vighana hare varadAI, dipavijaya kavirAja e suNatI maMgala koTI vadhAI. sahiyara. 7 iti bhagavati sUtranI gahelI saMvata 1980nA varSe zAke 1766 pravartamAne dvitIya zrAvaNa zukla pakSe likhita 5 dIpavijaya kavirAja zrI vaDodarA nagare zrI haidarAbAdanA vAsI vIsA osavAla jJAtI, seTha hIrAcaMdavaDodare AvyA tivAre e patra lakhyuM che. (svahastAkSarI prata) zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamAMga zrI bhagavatIsUtrano paricaya ('zrI chaina. pravayana. 827ul' - 68L AtAwill) .. - as : zrI. vAra . // AryA // . ahuNA chaThThapayAse, vaNNijjai paricao bhagavaIe // jahajogaM sAraMpi ya, vucchaM suttAivayaNehiM // 32 // samavAyaMge vuttaM, vittaMtaM bhagavaII naMdIe // sArakkhANAvasare, duvAlasaMgIi saMkhevA // 33 // saparobhayasamayANaM, jIvAjIvANa loyaloyANaM // vaNNaNamamarAIhiM, kayapaNhANaM jiNuttAI // 34 // vAgaraNAi visesA, davvAi payAsagAi vivihAI // saMsAraMbuhitAraNa-- paccaladaDhapoyasarisAiM // 35 // bhavvAbhiNaMdiyAI, tamarayaviddhaMsaNAi maiyAI // sIsahiyatthasuyatthA, uvaiTThA paMcamaMgammi // 36 // saMkhejjasilogAI, ege paNNAvio suyakkhaMdhe // sAhiyamajjhayaNasayaM, dasauddesagasahassAI // 37 // chattIsa sahassAI, vAgaraNANaM disidrutattANaM // igayAlIsasayAI, duguNapayAI cautthaMgA // 38 // aMgasseyassatthA, kahiyA dasa vaTTamANavittIe // goyamapucchiyapaNhA, bahuppamANA tahaNNesiM // 39 // siriaggibhUipamuhA, rohajayaMtI. tahA ajaiNAvi // paNhavihAyagabhaviyA, sirivIracarittavayaNAiM // 40 // devANaMdAINaM, dikkhA mokkhA jiNehiM paNNattA // surabhAsA kaDajummA i jamAlicarittagosAlA // 41 // sirikhaMdagAi cariyA, mahAsilAkaMTagassa vuttaMtaM // . rAhuggahanAmAiM jattA javaNijja vAbAhA // 42 // zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarisavamAsakulatthA, tAmalitavavaNNaNaM ca desAI // suttattAiyapaNhA, kahiyA buddhAijAgariyA // 43 // dANakasAyAiphalaM, nigoya sAvagga muNI savuttatA // camariMdAicarittaM, puggalabaMdhAitattAiM // 44 // aNuogacaukkaphalaM,- niyaguNaramaNAivivihabohadayaM // saMkhevA paNNattaM, viyAhapaNNattiNissaMdaM // 45 // zabdArtha - have zrI pravacana kiraNAvalI graMthanA chaThThA prakAzamAM savanuyogamaya paMcamAMga zrIbhagavatIsUtra vyAkhyAprajJaptisUtra)no, pahelAM teno jyAM jaNAvavo ucita lAge tyAM sAra paNa goThavIne paricaya zrInaMdIsUtrAdinAM vacano (pATha)ne anusAra TUMkamAM kahIza. 32. zrIsamavAyAMgasUtramAM ane zrInaMdasUtramAM saMkSepathI dvAdazAMgI(bAra aMgo)no sAra kahevAnA prasaMge zrIbhagavatIsUtranuM paNa vRttAMta kahyuM che. 33. te TUMkAmAM A pramANe jANavuM - zrIbhagavatIsUtramAM svasamayanI ne parasamayanI tathA baMne samayanI, temaja jIva-avanI ne loka-alokanA padArthonI bInA kahI che. tathA judI judI jAtanA abhilApya padArtho kahyA che. te padArtho vividha prakAranA saMzayavAlA deva, rAjA, rAjarSi tathA gaNadharAdi mahApuruSoe prabhu zrImahAvIradevane judA judA sthaLe judA judA prasaMge je je prazno pUchyA te badhA praznonA prabhu zrI mahAvIradeve ApelA uttaronI hakIkatane jaNAvanArA che. te uttaro dravya-guNa-paryAyAdi padArthono ne loka-alokamAM rahelA dhamastikAyAdi padArthono bodha karAvanArA tathA saMsArarUpI samudrano pAra pamADavAne samartha majabUta chidra vinAnA vahANa jevA che. 34-35 vaLI te uttaro devonA svAmI iMdrothI paNa pUjAyelA che eTale vakhaNAyelA che. ne bhavya jIvoe hRdayanA kharA umaLakAthI te badhA uttaronI anumodanA karI che. tathA te uttaro ajJAnano ane pApakarmono nAza karanArA tathA IhAmati-buddhine denArA ane vadhAranArA che. A prazno ane uttaro ziSyonuM bhaluM (kalyANa) karavAnA irAdAthI anukrame puchAyA che ne devAyA che. A rIte zrutajJAnane anusaratA padArtho zrIbhagavatIsUtramAM kahyA che ema jANavuM. 36. A zrIvyAkhyAprajJaptisUtramAM saMkhyAtA gaNI zakAya tevA) zloko vagere che. eka zrutaskaMdha che. zataso 100thI vadhAre adhyayano hatAM, ane daza 3ra. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ hajAra uddezAo hatA. 37. AmAM yathArtha rahasyane samajAvanArA 3600 prazno ane te sarvenA uttaro, 41 zatako ane 288000 pado kahyAM che. 38. A bhagavatIsUtranuM prAkRtamAM "vivAhapautta'' nAma che. tenA 10 arthe zrI abhayadevasUrikRta vidyamAna TIkAmAM kahyA che. ahIM zrIgautama gaNadhare pUchelA prazno ghaNA che ne bIjA agnibhUta vagerenA prazno thoDA che. 39. ahIM praznone pUchanArAomAM zrIagnibhUti ane vAyubhUti vagere, tathA rohamuni, jayaMtI zrAvikA vagere jaino, ane skaMdana vagere ajeno paNa jANavA. tathA zrImahAvIra devanA pavitra jIvananAM vacano ghaNe sthaLe kahelAM che. 40. kevalIjina zrImahAvIradeve zrI RSabhadatta brAhmaNanI ane devAnandAnI dIkSAnI ane mokSanI bInA jaNAvI te mana:paryava jina zrIsudharmAsvAmIe sUtramAM gUMthI che. e pramANe bIjAonI dIkSA vagerenI paNa bInA ahIM jaNAvI che. tathA devonI bhASAno tathA kRtayugmAdino temaja jamAli ane gozAlAno vRttAMta paNa ahIM kahyo che. 41. tathA ahIM zrIodaka parivrAjaka vagerenAM caritro ane mahazilAkaMTaka, saMgrAmanuM varNana tathA rAhugrahanAM nava nAmo, nattA, navaLikna, vyavihi, sava, mAsa, vRttI vagere viziSTa arthovALA zabdonuM varNana, tAmalitApasanuM varNana, dezavidezanI dAsIonAM nAma, sUvuM sAruM ke jAgavuM sAruM vagere praznonA uttaro, tathA buddhajAgarikA vagerenuM svarUpa, A badhI hakIkato paNa ahIM kahI che. 42-43. vaLI ahIM saMyatAdine ApelA dAnanuM varNana, kaSAyanAM kaDavAM phalo, nigodanuM svarUpa, tuMgiyA nagarInA zrAvakonuM varNana ne atimuktamuni vagerenAM caritro, camarendra vagerenI bInA, tathA chatrIza chatrIza gAthAomAM pudgalonuM ane baMdhAdinuM vRttAMta paNa kahyuM che. 4. A zrIbhagavatIne sAMbhaLavAnuM ane bhaNavAnuM phala e che ke cAre anuyogonuM svarUpa samajAya, vaLI nijaguNaramaNatA vagere judA judA padArthono bodha karAvanAruM A pAMcamuM aMga che. A rIte zrIbhagavatIsUtranuM rahasya TUMkAmAM jANavuM 45. ( zrI bhagavatIsUtrano sAra spaSyartha: A chaThThA prakAzanI mUla prAkRta 14 gAthAonA zabdArthamAM jaNAvyA pramaNe zrIbhagavatIsUtrano sArAMza jANavo. A saMbaMdhI vadhAre lakhatAM graMtha moTo thaI jAya. ahIM TUMkAmAM jaNAvavAno prayAsa karAya che, temAM muddo zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA .
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ e che ke saMkSepamAM vastune jANavAnI rucivALA jIvo ghaNA ghaNA hoya che. tethI temane bodha karavAnA irAdAthI TUMkAmAM kahevuM ucita che. te sAthe vistArarucivALA jIvo paNa jipravacanano bodha pAme, te mATe jarUra banatuM lakSya rakhAya che. ahIM dvAdazAMgInI sAthe gaNipiTaka zabdane joDIne TIkAkAre te dvAdazAMgI-gaNipiTakanuM svarUpa jaNAvatAM pharamAvyuM che ke, zrutajJAnarUpI mahApuruSanAM jANe aMgo na hoya tevA jaNAtAM hovAthI zrIAcArAMgAdi bAre aMgomAM aMga zabda goThavyo che, jemake AcArAMga, sUtrakRtAMga vagere. tevAM bAre aMgono je samudAya te dvAdazAMgI kahevAya. tathA guNonA samudAyane je dhAraNa kare te gaNI eTale AcArya jANavA. temanI peTInA jevuM piTaka eTale dAbaDo, jinazAsananuM sarvasva eTale tamAma rahasya dvAdazAMgImAM samAyeluM hovAthI dvAdazAMgI-gaNipiTaka kahevAya che. athavA jJAnano je samUha te dvAdazAMgIgaNipiTaka kahevAya. eTale dravyAdinuM saMpUrNa yathArtha jJAna dvAdazAMgI-gaNipiTakamAM samAyeluM che. jemAM dravya-guNa-paryAya vagere padArthonI bInA spaSTa kahI hoya te vyAkhyAprajJapti kahevAya. tenAM vibAdhaprajJapti, vibAdhaprajJAti vagere nava nAmonA arthonI spaSTa mAhitI TIkAkAre TIkAmAM karAvI che. cothA zrIsamavAyAMgamAM ne zrInaMdIsUtramAM bAre aMgono sAra TUMkAmAM jaNAvanArI dvAdazAMgInI hUMDI kahI che. ahIM hUMDI zabda vyavahArane anusarIne kahyo che. ethI samajavuM ke jema eka vepArI bIjA vepArInI upara hUMDI lakhe, temAM vepAranI ne levaDadevaDanI bInA sArarUpe TUMkAmAM jaNAve, tema ahIM paNa bAre aMgono sAra TUMkAmAM kahyo che. tethI "bAra aMgonI hUMDI" ema kahyuM che. temAM anukrame cAra aMgono sAra jaNAvyA bAda A bhagavatIsUtrano sAra jaNAvatAM kahyuM che ke bhagavatIsUtramAM svasamayanI eTale jaina darzananI bInA jaNAvI che tathA parasamayanI eTale sAMkhya, bauddha mImAMsako Adi anya dharmIonA vicAro paNa jaNAvyA che. te jANIne aparipakva (kAzI) buddhivALA jIvo svadharmane tajIne paradharmane sAco na mAne, A irAdAthI parasamayanA vicAromAM ochAza, aghaTitapaNuM, teno vaktA sarvajJa nathI vagere bInA spaSTa samajAvI aMte sacoTa rIte sAbita karyuM che ke jaina darzana sarvaze kaheluM che, temAM lagAra paNa nyUnatA che ja nahIM. jeno vaktA sarvajJa (kevalajJAnI) hoya, temAM pUrNatA ja hoya ne padArthonI prarUpaNA paNa aucitya guNavALI ja hoya. A hakIkatane vistArathI samajAvI parasamayanA vicAronuM khaMDana karI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ svasamayanA siddhAMto AbAda rIte sAcA TharAvyA che. mATe ja kahyuM ke, svasamayanI, parasamayanI ne baMnenI bInA varNavI che. temaja judA judA sthaLe judA judA prasaMgone lakSyamAM rAkhIne zrIgautama-gaNadhara vagere prazrakAro jIva-ajIva, lokaaloka vagerenA svarUpane jANavAnI icchAthI, ane potAnA ziSya praziSyAdine vadhAre khAtrI thAya, A irAdAthI eTale ziSya vagere bhavya jIvo manamAM sacoTa samaje ke zrI gaNadhara deve jevuM kahyuM hatuM tevuM ja prabhu zrI mahAvIradeva pharamAve che, mATe temanAM vacano niHsaMdeha sAcAM ja che. AvI khAtrI jo ke ziSyAdine kAyama hoya ja che. to paNa prabhudevanAM vacano sAMbhaLatAM teo parama ullAsathI sAMbhaLelI bInAnI jevI hakIkata jANIne potAno samyagdarzana guNa vadhAre nirmaLa banAve che. keTalAeka puNyAtmAo kSAyika samyaktane paNa pAme che. tathA jJAnAvaraNIya karmanA udayathI zrI gaNadharadevone paNa anupayogabhAva. vismaraNa, ajANapaNuM, jJAnamAM nyUnatA vagere saMbhave che. temAMthI temAMnA koI paNa kAraNathI athavA zrotAone pratibodha thAya ane padArthono spaSTa bodha thAya, AvA IrAdAthI paNa gaNadhara vagere prazrakAro prazno pUche che. prazna karanArA jIvomAM gaNadharo, devo, rAjAo, jemaNe chatI rAjyatraddhino tyAga karI saMyamadharma svIkAryo che tevA rAjarSio mukhya che. temAM paNa vadhAre mukhyatA zrI gautama gaNadharanI che. kAraNake vadhAre prazno temaNe pUchyA che. ahIM zarUAtamAM mUla sUtramAM ja zrI gautama gaNadharanuM svarUpa varNavyuM che. te apUrva bodhane denAruM che ne AtmAne nirmaLa banAvanAruM che, tathA mokSamArganI ArAdhanAmAM AtmAne TakAve che. uttarottara AgaLa AgaLa pragati karAve che. temAM zrI gautama gaNadharanuM bAhya svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke teo samacaturasa saMsthAnane tathA vajaRSabhanArA saMghayaNane dhAraNa karanArA tejasvI hatA. temanuM atyaMtara svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke teo chaThTha chaThThanI tapazcaryA karatA hatA. durdhara zIla, saMyama, saMtoSa, sAdAI, samatA, namratA, kSamA, saralatA vagere guNavALA hatA. vizALa tejovezyA, zubha dhyAnarUpI koThAramAM manane sthira rAkhanAra, labdhinA bhaMDAra ane vinayAdi guNone dhAraNa karanArA teo hatA. zrIgautamagaNadhara prabhu zrImahAvIradevane deva tarIke ne guru tarIke paNa mAnatA hatA. eTale temane je deva te ja guru paNa hatA. paramopakAraka paramauddhAraka paNa te ja hatA. vaLI prabhu vIranA tripRSTha vAsudevapaNAnA bhAvamAM zrIgautamasvAmI temanA sArathi ratha hAMkanArA) hatA. AvAM AvAM aneka zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 35
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNothI temane prabhu zrImahAvIradevanI upara bahumAna sahita bahu ja bhaktibhAva hato. ''bALA! dhammo' prabhu devanI AjJA pramANe vartavAmAM ja dharmanuM kharuM rahasya rahyuM che. tathA ''viLayamUno dho'' dharmarUpI kalpavRkSanuM mULa vinaya che. vinayathI cUkelA AtmAo sarva prakAre dharmArAdhanathI cUkI jAya che eTale vinayI. AtmAo ja jinadharmanI sAttvikI saMpUrNa ArAdhanA karI zake che. jinadeva vagerene oLakhAvanAra ane temanA pratye bhaktibhAva pedA karAvavo vagere svarUpe anahada upakAronA karanArA, ArAdhaka banAvI saMsArasamudrano pAra pamADanArA, zrI guru mahArAja ja che. AvAM AvAM ghaNAM pavitra jIvanasUtrone asaMkhyAtA Atmapradeze otaprota karanArA zrIgautama gaNadhara chaThTha chaThTha tapanA pAraNe paNa prabhudevanI AjJA laI ne gocarI levA jAya. prAye ghaNIvAra prabhudevane AhAra vagere vaparAvIne ja pAraNuM kare. avadhijJAnano nirNaya karavAmAM ane potAnA dIkSita kevalI sAdhuone kevalajJAnI tarIke jANavAmAM prabhunA kahevAthI bhUla jaNAtAM tarata ja khamAve. AvA AvA zrIgautama gaNadharanA aneka jIvanaprasaMgo hRdayamAM utArI manana karanArA jIvo jarUra niguNaramaNatA vadhArI svaparatAraka banI zake che. A rIte mukhya praznakAra zrIgautama gaNadharanI bInA jaNAvIne have bIjA praznakAro aMge jarUrI bInA jaNAvuM chuM. zrIagnibhUti, vAyubhUti ane maMDitaputra A traNa gaNadharoe paNa prabhu zrI mahAvIradevane avasaraucita prazno pUchI pote padArtha-svarUpa jANyuM che ne bIjAne paNa tevo bodha karAvyo che. evI rIte mAkandIputra, rohaka muni ane jyaMtI zrAvikA vagere bhavya jIvoe paNa prabhudevane prazno pUchI dharmabodha meLavyo che. AmAMthI samajavAnuM e maLe che ke prazno pUchavAno adhikAra ekalA jainono ja nathI, paNa jaina ke ajjaina koI paNa prazno pUchI zake che. jayaMtI zrAvikAe pUchelA praznonA javAbamAM je kahyuM teno TUMka sAra e che ke je bhavya jIvo parama ullAsathI zrI jinazAsananI sAttvikI ArAdhanA kare che teo jAgatA sArA che. eTale dharmI jIvonuM jAgatuM sAruM gaNAya. adharmInuM jAgavuM sAruM na gaNAya. kAraNake jAgatA evA dharmI jIvo dharmasAdhanA karI mokSamArgane ArAdhe che, ne adharmI jIvo jAgatA hoya to teo pApanAM karmo kare che. e pramANe dharmInuM paMDitapaNuM sAruM vagere bInA paNa samajI levI. AvI praznottaranI paddhati bAla jIvone paNa sahelAIthI ne thoDA samaye padArtha tattvano zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 36
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bodha karAvI zake che. mATe ja gItArtha mahApuruSo paNa vyAkhyAnAdinA prasaMge AvI paddhatine jarUra anusare che. saMzayo, jijJAsA buddhine prakaTAve che; paNa samyagdarzanane malina karatA nathI, tethI jene jevo saMzaya thAya, te tevo prazna pUche che. kadAca pUchanArA jIvoe TUMkAmAM prazna pUchyo hoya to paNa uttara denAra mahApuruSoe bIjAne tAravAnI bhAvanA rAkhIne praznono javAba vistArathI devo joIe. ema vityareLa matiyALa'' AnuM rahasya vicAratAM jaNAya che. kevalajJAnathI praznonA marmane yathArtha saMpUrNa svarUpe jANatA prabhu zrI mahAvIradeve judA judA sthale judA judA prasaMge je je uttaro ApyA temAM dharmAstikAyAdi dravyonI, jJAnavarNAdi guNonI, AkAza vagere kSetranI, samayAdi kAlanI, sva52 paryAyonI athavA navuMjUnuM vagere paryAyonI, jIvAdinA pradezonI ne pariNAmonI bInA samAyelI hatI, temaja saMhitAdirUpa AgamanI, uddezanirdeza-nirgamAdi dvAronA samudAyarUpa anugamanI, nAmAdi nikSepAnI, naigamAdi dravyAstika tathA paryAyAstika jJAnanaya tathA kriyAnaya tathA nizcayanaya ane vyavahA2 nayonI tathA pramANonI temaja AnupUrvI vagerenuM svarUpa tathA upakramAdi padArthonI paNa spaSTa hakIkato jaNAvI hatI. tathA lokanI ne alokanI paNa bInA jANavAno lAbha maLato hato, vaLI te uttaro sAMbhaLavAnA pratApe ja Asanasiddhika bhavya jIvo mokSa mArgane ArAdhI nirvANapadane pAmatA hatA. iMdro paNa te uttaro sAMbhaLI prabhunAM vakhANa karatA hatA. bhavya jIvo te uttaronI ne tenA denAra prabhunI anumodanA karatA hatA. temaja te uttaro kevalajJAnathI jANIne prabhue ApyA tethI dIvA jevA ne buddhine vadhAranArA hatA. zrutajJAnane anusaratA 36000 praznonA uttaro ziSyAdinA anartho nAza pAmI arthaprApti (sAdhyasiddhi muktino lAbha) rUpa hitane lakSyamAM rAkhIne apAyA che. vaLI te uttaro zrutajJAnasaMbaMdhI artharUpa che. eTale emAM vividha prakAranA abhilApya (jenuM svarUpa varNavI zakAya tevA) padArthonI bInA bharI che. ema 'mutthA vajju vijJappA" AnuM rahasya vicAratAM jaNAya che. 'zrRtArthA' Ano bIjo artha TIkAkAre e jaNAvyo che ke zrItIrthaMkara devanI pAsethI gaNadhare sAMbhaLelA arthothI zobhyamAna te uttaro che. Ano trIjo artha e jANavo ke 'zrutArthA:' ahIM zruta eTala mUlasUtra, ane artha eTale niryukti vagere. A baMne bInA te uttarothI jaNAya che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 37
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI e paNa yAda rAkhavuM ke te uttaro Atmika guNorUpI kamalone vikasAvanAra che. tathA ahIM zrI bhagavatIsUtramAM anuSupa chaMdarUpa saMkhyAtA zloko che. batrIza akSaro eka anuSTrapa zlokamAM Ave che. temAM 4 pAda hoya che, ATha akSarano eka pAda eTale zlokano cotho bhAga thAya. A rIte gaNatAM AnA saMkhyAtA zloko kahyA te be rIte jaNAvelI padasaMkhyAno vicAra karatAM ghaTI zake che. saMkhyAtI vAcanAo che. ziSyone sUtrArtha bhaNAvavA te vAcanA kahevAya. te saMkhyAtI che. kAraNa ke gaNatrInI vAcanAothI A sUtra saMpUrNa bhaNAvI zakAya che, athavA avasarpiNI ane utsarpiNIkAlanI apekSAe paNa saMkhyAtI vAcanAo ghaTI zake che. temaja upakrama vagere anuyoganAM dvArA paNa saMkhyAtAM ja che. kAraNake adhyayano ja saMkhyAtAM che te prajJApakanAM vacano dvArA kahI zakAya che. tathA saMkhyAtI pratipattIo eTale matAMtaro che. saMkhyAtA veSTako che, vekhaka eka jAtanA chaMdanuM nAma che. veDha zabdanA traNa artho kahyA che. te A pramANe: 1. eka jAtano chaMda, 2. vepTana (lapeTo), 3. eka vastu viSayaka (eka adhikArane anusaratAM) vAkyono samudAya. chaMdavizeSarUpa artha zrInaMdIsUtranI cUrNimAM ane tene anusarIne banAvelI zrIharibhadrasUrikRta TIkAmAM paNa jaNAvyo che. samavAyAMganI vRttimAM "pArtha prativarlDa vana saMrutti" eTale eka arthane anusaratAM je zRMkhalAbaddha vAkyo te lekhaka kahevAya. temaja jJAtAsUtranA 16mA adhyayananI TIkAmAM rararamA pAnAmAM veSTakano artha "eka vastu viSayaka padapaddhati' ane 230mAM pAnAmAM "varNanArtha vAkyapaddhati" ema kahyuM che. - keTalAeka vidvAno mAne che ke "A veSTaka chaMda AryA chaMdano purogAmI chaMda che. ane veDhanuM mApa vividha prakAranuM hovAthI temAM kaDIrUpa vibhAga hoto nathI, mATe layabaddha gadya svarUpa A veSTaka che." AvA saMkhyAtA veSTako A zrIbhagavatIjImAM hatA, temaja nikSepa niryukti vagere niryuktio paNa ahIM saMkhyAtI che. sUtranA vAcyarthanI viziSTa je yojanA te niryukti kahevAya. bAkInAM adhyayanonI ne uddezAnI tathA zatakonI temaja vyAkhyAprajJaptinA daza arthonI ane agnibhUti vagere prazrakAronI bInA spaSTa samajAya evI che. tathA ahIM prabhu zrImahAvIradevanA zramaNa jIvananA apUrva bodhadAyaka judI judI jAtanA prasaMgo vadhAre pramANamAM jaNAvyA che. e sarvenuM rahasya vicAratAM Atmika guNo jarUra nirmaLa bane che. karmonI sAthe nizcalapaNe OM bhagavaDhasUtra-ddarA che,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ spardhA karanAra prabhu mahAvIradevanI paropakAra rasikatA, gabharAyelA AtmAne AzvAsana denArI apUrva dezanA, vyaktine oLakhIne tenA praznane anusarIne javAba devAnI bhavya praNAlikA, krodhI ane anucita vacano kahenArA jIvonI upara paNa apUrva dayA, tene tAravAnI tIvra lAgaNI, samabhAva, sahanazIlatA vagere guNo AdaravA lAyaka che, ema te te prasaMgamAMthI jANI zakAya che. tathA zrIRSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNI prabhu zrImahAvIradevanI pAse AvyAM, vaMdana karIne devAnaMdA vadhatA putrasnehathI sthira najare jotAM temane pAno (stanamAMthI dUdhanuM jharavuM) caDyo. A prasaMga joIne pUchanAra zrIgautama gaNadharane prabhu zrImahAvIradeve khulAso karyo ke he gautama! e mArI pUrvamAtA che. huM pahelAM devalokathI cyavIne enI kukSimAM nIcagotranA udayathI 82 divasa sudhI rahyo hato. 83mA divasanI rAtrie hariNegameSI devanI mAraphata huM trizalAnI kukSimAM mukAyo. tyAM mAro janma thayo tethI mArI mAtA trizalArANI kahevAya che. mane joIne putrasneha vadhavAthI devAnaMdA mane sthira najare joI rahI, ne tene pAno caDyo. prabhu zrImahAvIranI dezanA sAMbhaLI pratibodha pAmelA te baMne prabhunA hAthe dIkSA laI tenI nirmaLa ArAdhanA karI mokSe gayA. tathA pUrvabhavanA zubha saMskArone dhAraNa karanAra atimuktakumAra zrIgautamasvAmIjIne dekhIne rAjI thAya che. temanI sAthe vinayathI vAtacIta kare che. prabhunI pAse AvI dIkSA laI ArAdhe che. bAlapaNAnI capalatAthI karelI sacitta jalanI virAdhanAno doSa prabhunAM vacanathI jANI te doSanI zuddhine mATe iriyAvahI pratikramatAM kAryotsargamAM zubha bhAvanA bhAvI kevalajJAnI thaI mokSe gayA. A bInA "vRddhAvasthAmAM tyAgadharma svIkAravo joIe" AvI mAnyatA vAjabI che ja nahi ema sAbita kare che. sau koI jANe ja che ke ghaDapaNamAM dayAjanaka paristhiti hoya che. zarIranI kSINatA vadhe che paNa AzA ghaTatI nathI. dAMtanuM paDavuM, lAkaDInA Teke cAlavuM, parAdhInatA vagere paNa najaro najara dekhAya che. mATe ja jainadarzana pharamAve che ke je samaye dIkSAnI bhAvanA thAya, te ja samaye te siMhanI jevA zUravIra thaIne tevI ja rIte pALIne muktinAM sukha pAmavAM.' gurumahArAja dIkSAnA vicAra jaNAvanA2 bhavya jIvone anumodanA karatAM e ja TUMkAmAM jaNAve che ke, "nahAtunuM devALuppiyA! mA DivaMdha re'' eTale he puNyazAlI bhavya zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 39
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva! jema tane sukha Upaje tema ja, temAM vilaMba (DhIla) karIza nahi, mATe ja bIjAoe paNa svArthanI khAtara paNa kahyuM che ke je divase vairAgya thAya, te ja divase praDhayA (tyAgadharma svIkAravI. ema temanA ja graMthomAM kahelAM vane virata te pravraneta" vagere vAkyonuM rahasya vicAratAM jaNAya che. zaMkarAcArye nAnI uMmaramAM saMnyAsa svIkAryo che. AthI paNa jaina darzananI mAnyatA vAjabI Thare che. tyAgadharmanI sAdhanAnA pahelA pagathiyA jevuM sAmAyika che, tenI paNa yathArtha kiMmata AMkanArA zrIgurumahArAja sAmAyika pAranAra bhavya jIva jyAre pAravAno Adeza mAge che, tyAre e ja kahe che ke "puna:vi vAyavyaM" eTale he bhavya jIva ! pharI paNa A sAmAyika karavuM, ane bIjA Adezane aMte paNa kahe che ke - "sAyAro na maLyo' sAmAyika karavuM, e tamAro haMmezAM vAraMvAra karavAno AcAra che, tene karavAnuM cAlu rAkhajo, paNa mUkI dezo nahi. vaLI kharAba nimittonA saMsargathI zubha bhAva kSaNavAramAM palaTAI jAya che. mATe ja prabhu zrImahAvIradeve bAlaka chatAM paNa yogya jANIne atimuktakumArane dIkSA ApI. A bAlamuninuM jIvana vicAratAM ghaNo Atmika bodha maLe che, ne pudgalaramaNatAnI ochAza paNa jarUra thAya che. temaja A zrIbhagavatIsUtramAM zarUAtamAM pAMca parameSThIne ane brAhmI lipine namaskAra karyo che, tathA pAMcamA zatakanA cothA uddezAmAM kahyuM che ke devo ardhamAgadhI bhASA bole che. temaja navamA zatakanA bIjA uddezAmAM gAMgeyanA bhAMgA kahyA che. te gaNitAnuyoganA rasiyAne bahu ja bodha ApanArA che. vaLI ahIM kRtayugma vyAja, dvApara yugma ane kalyAjanuM varNana karyuM che. prabhunI dezanAdi sArAM nimittone pAmI pUrNa vairAgyathI dIkSA lenAra rAjakumAra jamAlI pApakarmanA udaye 15 bhavomAM kevAM kevAM duHkho bhogave che, ne aMte sanmArgane sAdhI kaI rIte siddha thaze? - A hakIkata jamAlInA caritramAMthI maLI zake che. 15mA zatakamAM gozAla saMkhaliputranuM jIvana jaNAvyuM che. temAMthI jinanI AzAtanAnAM kaDavAM phaLo, maratAM tane thayelo kheda, ziSyone sAcI bInA jaNAvatAM samyagdarzana pAme che, pachInA bhavonI viDaMbanA vagere ghaNI bInA jaNAvI kahyuM ke ghaNA lAMbA kALe pApakarmo khapAvI sanmArgane sAdhI te paNa siddha thaze. potAnA kaTTAzatru gozAlAne tejalezyAthI baLato joIne prabhu zrI mahAvIradeve zItalezyA mUkIne bacAvyo. temAMthI bodha e maLe che ke jeo 40 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatrunuM paNa bhaluM kare teo ja jinazAsananA kharA ArAdhaka kahevAya. prabhudevanI AvI dayALatA vagere guNono vicAra karavAthI ja aMte gozAlo samyakta pAmyo che. ne bhaviSyamAM siddha paNa thaze. tathA ahIM zrIodaka parivrAjakAdinAM AtmabodhadAyaka jIvanacaritro ApyAM che. tathA mahAzilAkaMTaka nAmanA saMgrAmanI bInA e lobhAdi doSonI prabaLatA jaNAve che. prasaMge rAhunAM nAma jaNAvI yAtrA, yApanIya, avyAbAdha, prAsuka vihAra, sarisava, kulatva, mAsa zabdonuM varNana karyuM che. temAM prabhu zrImahAvIradeve e paNa samajavA jevI hakIkata jaNAvI ke - "sarasava" zabdanA be artho thAya che. eka artha sarSapasarasava, te bhakSya che eTale khavAya che. bIjo artha sarakhI uMmaravALA jIvo, te abhakSya che eTale khavAya nahi. e pramANe "mAsa'' zabdanA traNa arthomAMthI mAsa-mahino ane bhASa=mAso. e eka jAtanuM mApa che, te gadiyANAnI pahelAnuM mApa che. te baMne abhakSya che. paNa mASaaDada, te bhakSya che. tathA "rutvi' zabdanA kaLathI ane kulavaMtI khAnadAnI strI A be arthomAMthI anukrame kaLathI bhakSya che, ne kulavaMtI nArI abhakSya che. A bInA 18mA zatakanA 10mA uddezAnA 646mA sUtramAM jaNAvI che. trIjA zatakanA pahelA uddezAmAM tAmali tApasanuM varNana karatAM tenA bAla tapanI paNa je bInA varNavI che te samyakatvanI mahattA sAbita kare che. aMtakAle samyagdarzana pAmI kALa karI iMdrapaNuM pAme che, kAraNake IMdro nizcaye samyagdaSTi ja hoya. je sAdhanAmAM samyagdarzana nathI, te sAdhanA bhalene AkarI hoya, to paNa chAra rAkha) para lIMpaNa karavA jevI ja gaNAya. e rahasya AmAMthI samajavAnuM che. temaja UnA pANInA kuMDanI bInA bIjA zatakanA pAMcamA uddezAmAM jaNAvI che. te uSNa yoni vALA apakAya jIvonI vizeSatAthI te kuMDAdinuM pANI kAyama garama ja rahe che, e rahasya jaNAve che. ane e ja bIjA zatakanA pahelA uddezAmAM veda vagere nAmo paNa jaNAvyAM che. tathA pAMcamA zatakanA 33mA udezAmAM svadezanI ne paradezanI dAsIonAM nAma kahyAM che. tevAM ja nAmo navamA zatakanA 33mA udezAmAM paNa kahyAM che. devAdhideva, dravyadeva, naradeva, dhamadiva ane bhAvedeva, ema 5 prakAranA devonuM ane sUvuM sAruM ke jAgavuM sAruM vagere praznonuM tathA buddhajAgarikA vagerenuM paNa varNana bahu tAttvika bodhane karAvanAruM che. vaLI saMyatane ke asaMyatane nirdoSa ke sadoSa AhArAdi detAM kevA kevA lAbha thAya te bInA TIkAkAre zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 41
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ lubdhaka zrAvakAdinAM dAMto, yuktio, anya zAstronA sAkSIpATho vagere ApIne yathArtha samajAvI che. tathA kaSAya karavAthI bhogavavA paDatA AkarA vipAko, nigoda, baMdha ane pudgalonI bahuja sUkSma buddhivALA jIvone samajAya tevI hakIkato nigoda chatrIzI, baMdha chatrIzI, pudgala chatrIzInI vyAkhyA sAthe ApIne spaSTa samajAvI che. temaja taMgiyAnagarInA zrAvakonuM ne maMDUka vagere zrAvakonuM varNana paNa apUrva tAttvika bodha Ape che. sunakSatra muni tathA sarvAnubhUti muninuM varNana ane camarendranAM utpAdAdinuM varNana paNa deva-gurubhakti Adi guNono apUrva bodha Ape che. A rIte A zrI bhagavatIjIsUtramAM cAre anuyogonuM varNana karyuM che. tene sAMbhaLanArA ane bhaNanArA bhavya jIvo cAre anuyogonA jANakAra banI pudgalaramaNatA vagere doSone dUra karI niguNaramaNatA, karmanirjarA vagere lAbha pAmI mokSamArgane sAdhI muktinAM avyAbAdha sukho jarUra pAme che. savanuyogamaya paMcamAMga zrIbhagavatIjI sUtrano zatakavAra TUMka paricayaH zataka 1 uddezA 1: ahIM sUtro 869 ane sUtragAthAo 114 che. A pAMcamA aMganI thakA zarU karatAM pahelAM zrIabhayadevasUri mahArAja jaNAve che ke A bhagavatIsUtranI prAcIna TIkA ane cUrNi tathA zrIjIvAbhigamasUtra vagere zAstronI vRttionA jarUrI bhAga yogya sthale joDIne huM navI TIkA banAvIza. pachI A sUtrane jayakuMjara (laDAImAM vijaya pamADanAra hAthI)nI upamA daIne upameya (jemAM upamA ghaTAvI hoya te) zrI vyAkhyAprajJaptinuM yathArtha svarUpa jaNAvI zabdArtha kahyo che. pachI paMca parameSThIya paMcamaMgala namaskAramaMtrane, ane brAhmIlipine namaskAra karI pahelA zatakanA 10 uddezAnI saMgrahagAthA kahI che. pachI zrutajJAnane namaskAra karI anukrame rAjagRha, guNazIla caitya, zreNika rAjA ane tenI cellaNA rANInI bInA TUMkAmAM jaNAvI zrIvIprabhunA samavasaraNa sudhInuM varNana karyuM che. ahIM zrotAo mAMhamAMhe vAtacIta karIne potAnA gherathI nIkaLI prabhu zrImahAvIradevanI pAse AvI pradakSiNA vaMdanAdi vidhi jALavI dharmadezanA sAMbhaLI harSathI anumodanA karI svasthAne gayA, tyAM sudhInI bInA vistArathI kahI che. dezanAnuM svarUpa samajavA mATe aupapAtikasUtranI bhalAmaNa karI che, zrI bhagavatIsUtra vaMdanA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vAjabI che. kAraNa ke tyAM prabhue ApelI dezanAnI hakIkata vistArathI jaNAvI che. pachI yathArtha sAdhutAne darzAvanAruM zrIgautamasvAmInuM varNana karI "vatnamALe vani' vagere padArthone lakSyamAM rAkhIne zrIgautamasvAmI mahArAje prabhu zrImahAvIradevane 9 prazno pUchyA, te badhA praznonA anukrame uttara detAM vat (je cAlatuM hoya, te vanita (amuka aMze cAlyuM. kahevAya vagere hakIkatane vistArathI samajAvI che. pachI tivratAdinA ekArthane aMge ane anekArthane aMge prazno tathA te sarvenA uttaro vistArathI samajAvyA che. pachI nArakInA jIvone uddezIne temanI sthiti, ucchavAsa, AhAra vagere (39 dvAro)nuM svarUpa samajAvI pahelA khAdhelA pudgalonA caya vagerenuM varNana karatAM pudgalonAM cayana-upacayana ane udIraNa-vedana tathA nirjaraNa-udvartana temaja saMkrama, nidhatta ane nikAcanAne aMge pUchelA jarUrI praznonuM svarUpa kahyuM che. pachI tejasa kAmaNanAM prahaNa-udIraNa ane vedana tathA nirjarAne aMge be prazno ane tenA uttaro jaNAvI calita karmabaMdha ane acalita karmabaMdha vagerenI bInA kahI che. pachI nArakAdinA daMDakamAM sthitinI ane AhAranI bInA jaNAvI AtmAraMbhAdinuM svarUpa samajAvatAM kahyuM ke je apramatta hoya te anAraMbha eTale AraMbharahita hoya ema samajavuM, pachI Ihabhavika jJAnAdinA ane parabhavika jJAnAdinA tathA ubhayabhavika jJAnAdinA praznottaro jaNAvI pharamAvyuM ke asaMvata saMvarabhAvane nahi sAdhanArA) jIvo asiddhi (bhavabhramaNa) rUpa phalane pAme che, ne saMvRta (saMvara mArganA sAdhaka) jIvo muktinA avyAbAdha sukhane pAme che. tathA asaMvRta jIvomAMnA keTalAeka jIvo akAmanirjarAnA pratApe devapaNuM paNa pAme che. u. 2H ahIM saMsArI jIvo pote bAMdhelA azAtA vedanIya karmane kaI rIte kyAre bhogave ane kyAre na bhogave, te hakIkata samajAvI nArakAdi jIvonA AhAra, zarIra tathA uvAsa-niHzvAsa temaja karmanI bInA kahI temanA zarIranA varNa, vezyA tathA vedanA temaja kriyAnuM varNana karI temanA AyuSyanI samAnatA vagerenuM varNana karatAM vezyAnuM vistArathI svarUpa jANavA mATe zrI prajJApanA sUtranA leyApadane samajavAnI bhalAmaNa karI che. pachI nArakAdi jIvonA zUnya kAlAdinuM varNana karI aMtakriyAno atideza (tenuM vistArathI svarUpa jANavA mATe bIjA graMthane samajavAnI bhalAmaNa) karyo che. pachI asaMyata zrI bhagavatIsatra-vaMdanA 43
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavya dravyadeva vagere jIvo, saliMga jIvo tathA vyApana darzana (samyakatvathI bhraSTa thayelA) jIvo marIne jaghanyathI ane utkRSTathI devagatimAM jAya to kyAM sudhI jaI zake? Ano uttara samajAvI nArakAdi jIvonA asaMsI AyuSyanuM pramANa vagere bInA vistArathI samajAvI che. u. 3H ahIM kAMkSAmohano vicAra jaNAvI kAMkSAmohane bhogavavAnI rIta samajAvI kahyuM che ke "zrI jinavacano ja sAcAM che." pachI kAMkSAmohane bAMdhavAnAM kAraNo pramAda, yoga, vIrya, zarIra, jIva) kahIne jaNAvyuM che ke utthAnAdithI anudIrNa karmonA udIraNA vagere thAya che. tathA nArakAdi jIvone ane pRthvIkAyAdi jIvone tarka vagere saMbhavatA nathI. to paNa teo kAMkSAmoha karmane bhogave che temaja nigraMtho kAMkSAmoha karmane bhogave che. A hakIkata tathA prasaMge bIjI paNa jarUrI bInA TIkAkAre vistArathI samajAvI che. zrI bhagavatIjInA pahelA zatakanA zarUAtanA traNa uddezAmAM jaNAvelI hakIkatone aMge mukhya mukhya muddAo anukrame A rIte samajavA. u. 1nA muddA: 1. maMgalAcaraNa karI, 2. vyAkhyAprajJapti zabdanI vyAkhyA jaNAvI che. pachI arihaMtAdi pAMcane namaskAra karavAnI bAbatamAM ziSya pUchelA savAlano javAba detAM arihaMta vagerene alaga namaskAra na karavAnuM paNa kAraNa ane zrI RSabhadeva vagerenuM alaga alaga nAma laIne namaskAra na karavAnuM paNa kAraNa darzAvatAM pharamAvyuM che ke temanAM alaga alaga nAma laIne namaskAra karavAnuM banI zake ja nahiAThe karmathI rahita siddho che ne arihaMtane 4 aghAtI karmo khapAvavAnA bAkI hovAthI siddhane namaskAra karyA pachI arihaMtane namaskAra karavo ucita che, chatAM pahelAM arihaMtone namaskAra karavAnuM zuM kAraNa? AnuM kAraNa samajAvIne kahyuM che ke arihaMta e devAdhideva hovAthI AcAryanI jevA parataMtra nathI. tethI teo kevalajJAnI svataMtrapaNe siddha vagerenA svarUpane samajAvI temanI ArAdhanA karavAnuM pharamAve che. AcArya bhagavaMto tevA svataMtra nathI, kAraNake teo chadhastha che. mATe arihaMtonA kahyA mujaba ja siddhAdinA svarUpAdine jaNAvatA hovAthI arihaMtanI pahelAM temane namaskAra karavo vAjabI nathI, je kevalajJAnI hoya, te ja svataMtra upadezaka thaI zake. A hakIkata vistArathI samajAvIne zrutajJAnanI pradhAnatA sAbita karI brAhmIlipine namaskAra karavAno muddo samajAvyo che. pachI A bhagavatIjIsUtra jo ke pote ja maMgalarUpa che, chatAM ziSyAdi paripATInA krame maMgala karavAnI paddhati cAlu rakhAvavI vagere kAraNothI maMgala 4 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavuM ja joIe; A bInA vistArathI samajAvIne bhagavatIjI sUtranA abhidheya (vAcya, kahevAnI hakIkata) ane prayojana (la) tathA saMbaMdha jaNAvatAM A sUtra bhaNavAne lAyaka adhikArI muni varganI bInA kahIne anubaMdhacatuSTaya kahevAno ziSTha mArga sAcavyo che. pachI bhagavatInuM parimANa, uddezAno artha, dareka uddezAmAM kahevAnI bInA saMkSipta sAra kahI zrutajJAnane namaskAra karyo che. guruparyakrama saMbaMdha jaNAvatAM sudharmAsvAmInI, ne jaMbUsvAmInI oLakhANa karAvI, rAjagRha nagaranuM varNana vistArathI karyuM che. temAM avasare guNazIla caitya, zreNika rAjA, cellaNA rANI, prabhu zrImahAvIradevanuM svarUpa, temanuM ahIM padhAravuM, devoe racelA samavasaraNanI bInA, sabhAnuM gherathI nIkaLavuM, prabhue parSadAne ApelI dezanA, te sAMbhaLI parSadAe karelI anumodanA, tenuM svasthAne javuM vagere hakIkato vistArathI jaNAvI mukhya gaNadhara zrIgautamasvAmIno yathArtha bodhadAyaka paricaya TUMkAmAM karAvyo che. pachI prazna pUchavAnA samayanI pUrvAvasthAnuM svarUpa jaNAvIne prabhunI pAse AvatAM ane AvIne kevo vinaya vagere vidhi sAcave che? kevA svarUpamAM rahIne prazno pUche che ? A praznonA spaSTa khulAsA karI "vattamA 7ig'' ItyAdi padothI praznonuM svarUpa paNa jaNAvyuM che. ahIM pahelA uddezAnI bInA zarU thAya che. temAM "vanA nita" A vAkyane aMge ekArthatAno ne anekArthatAno prazna puchAyo che. teno khulAso karatAM utpAdavigamanuM svarUpa kahyA bAda anukrame sAmAnyathI jIvomAM, pachI kramasara nArakI vagerenA 24 deDakomAM sthiti, zvAsocchavAsa, AhAra, AhArano pariNAma, cita, upacita, caya, upacaya, pudgala, bheda vagere padArtho ghaTAvyA che. pachI e ja pramANe jIvAdimAM AtmAraMbha, parAraMbha, ubhayAraMbha, amAraMbha padonA arthonI jema ghaTe te rIte ghaTanA yojanA) karI che. ahIM AtmAraMbhAdinuM svarUpa ane jIvonA bheda samajAvIne temanA AtmAraMbhapaNuM vagere ghaTatA svarUpomAM kAraNo darzAvyAM che. A ja bInA salezya lezyAvALA) jIvAdimAM ghaTAvIne pUchayuM che ke jJAna, darzana, cAritra ane tapa tathA saMyama, e A cAlu bhavanA samajavA ke parabhavanA samajavA ke ubhaya bhavanA samajavA? teno khulAso karI asaMvRta sAdhu mokSe na jAya, ne saMvRta sAdhu mokSe jAya tenAM kAraNo spaSTa rIte samajAvyAM che. pachI zrIgautama gaNadhare pUchayuM ke asaMta jIva deva thAya? AnA javAbamAM prabhue kahyuM ke akAma nirjarAdi svarUpavALA zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 45
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMyata jIvo devapaNuM pAme, ne te sivAyanA jIvo na paNa pAme. ahIM vAnabhaMtaranAM sthAno varNavatAM devalokanI bInA jaNAvI pahelo uddezo pUrNa karatAM aMte jaNAvyuM ke ATalA prazno ane uttaro thayA bAda zrIgautamasvAmI gaNadhare prabhu zrI mahAvIradevanI sAthe vihAra karyo. 6. ranA muddAH TIkAkAre pahelA uddezAno ne bIjA uddezAno arthanI apekSAe sAMkaLanI kaDIonA jevo saMbaMdha jaNAvI uddezAnA arthane TUMkAmAM jaNAvanArI gAthAmAM kahyuM che ke jIva udayamAM AvelA duHkha eTale karma ane AyuSyane vede che eTale bhogave che. ane anudIrNa eTale udayamAM nahi AvelA karmane ane AyuSyane bhogavato nathI. nArakI vagere jIvonA AhAra, karma, varNa, leyA, sarakhI vedanA, sarakhI kriyA ane sarakhAM AyuSya, A sAta padArthonA samatA (sarakhApaNAnA) ane viSamatAnA praznonA uttaro paNa samajavA lAyaka che. je karmono karyA che, te ja jIva karmanA phalane bhogave che." A satya bInA jaNAvavA mATe prabhue kahyuM ke karmano kartA (bAMdhanAra) jIva ja udayamAM AvelA karmane bhogave che. e ja bInA AyuSyanI bAbatamAM paNa samajavAnI che. covIse daMDakonA jIvone lakSyamAM rAkhIne puchAyelA praznonA javAbomAM paNa prabhudeve kahyuM ke nArakI vagere jIvomAMno eka jIva ke aneka jIvo e ja pramANe udayamAM AvelAM karma, AyuSyane bhogave che. ahIM AvA ekavacana bahuvacanavALA prazno pUchavAnAM be kAraNo paNa TIkAkAre samajAvyAM che. pachI tamAma nArakIonA AhArAdi (AhAra, zarIra ane zvAsocchavAsa) eka sarakhA na hoya temAM temanA zarIranuM moTApaNuM ne nAnApaNuM kAraNa tarIke jaNAvyuM che. pachI badhA nArakIo sarakhAM karmavALA nathI, enuM kAraNa jaNAvyuM ke narakamAM pahelAM UpajelA jIvone karmo thoDAM hoya, ne navA UpajelAne karmo vadhAre hoya che. A vAta paNa vistArathI samajAvIne temanA varNa, legyA ane vedanAne aMge paNa jaNAvyuM che ke A kAraNaTIkAmAM jaNAvelA hetu)thI badhA nArakIonAM te traNe vAnAM sarakhAM na hoya. ahIM saMzIbhUta nArakIpaNuM ane asaMzIbhUta nArakIpaNuM samajAvIne te traNenI viSamatA vistArathI samajAvI che. pachI badhA nArakone sarakhI kriyA na hoya, temAM samyagdaSTipaNuM vagere traNa kAraNo kahyAM che. vaLI badhA nArakonuM AyuSya eka sarakhuM na hoya, ne teo narakamAM eka sAthe UpajatA nathI. ahIM prasaMge nArakonA cAra prakAra paNa spaSTa samajAvyA 46 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. A ja pramANe hakIkata bhuvanapatidevomAM jANavI. paNa karma, varNa ane lezyAmAM je judAza che te ahIM spaSTa samajAvI che. pachI kahyuM che ke pRthvIkAyikAdimAM pahelAM kahelI AhAra, karma, varNa, vezyAnI bInA jema nArakImAM kahI tema ahIM jANavI. temane pIDA eka sarakhI bhogavavAnI hoya che. bAkInuM varNana jema nArakImAM kahyuM tema jANavuM. pachI kahyuM ke e ja bInA jema nArakImAM kahI te ja pramANe vikasendriya ane paMcendriya tiryacomAM paNa ghaTI zake che. phakta kriyAmAM je judAza che, te ahIM spaSTa samajAvI dezavirati ane asayata evA tiryacomAM be bhedo kahyA che. pUrve kahelI bInA jema nArakImAM ghaTAvI tema manuSyomAM ghaTAvavI. phakta AhAranI ne kriyAnI bAbatamAM je judAza che te ahIM samajAvI che. tathA pUrve jema asurakumArAdimAM kamadinI bInA kahI te ja pramANe vyaMtara, jyotiSa ne vaimAnikamAM samajavI. phakta jyotiSka ane vaimAnikomAM vedanAne aMge je pharaka che. te ahIM jaNAvyo che. pachI A ja vicAra leyAvALA nArakI vagere 24 daDakomAM jaNAvatAM jyAM jyAM je je bAbatamAM samAnatA ane judAza che, te paNa kahI che. pachI ahIM kahelI vAtane TUMkAmAM sArarUpe jaNAvanArI eka gAthA kahIne pUchelA legyAnA praznano javAba detAM prajJApanA sUtranA 17mA padamAM leDyAnuM svarUpa vistArathI kahyuM che, tethI temAMthI te jANavAnI bhalAmaNa karI che. pachI saMsAra-saMsthAnakALanA 4 bhedo, temAM nAraka saMsAra-saMsthAnakALanA zUnya, azUnya, mizrakALa evA traNa bhedo jaNAvI kahyuM ke AmAMnA be bhedo tiryaMca-saMsArasaMsthAnakALanA jANavA. A bInA jema nArakImAM kahI, te ja pramANe devomAM ne manuSyomAM te benA saMsAra-saMsthAnakALane aMge jANavI. pachI A nArakI vagerenA kALanuM juduM juduM alpabadutva ne bheguM alpabahuta kahyuM che. pachI keTalAeka jIvo aMtakriyA kare ne keTalAeka jIvo na paNa kare, A hakIkatano vistAra jANavA mATe zrI prajJApanA sUtranI bhalAmaNa karI che. pachI asaMta-bhavya dravyadeva vagere 15 jAtanA jIvo marIne jo devalokamAM jAya to kayA kayA devalokamAM jAya? te bInA spaSTa jaNAvI che. ahIM 15 jAtanA jIvo A pramANe jANavA-1. asaMyata bhavya dravya deva, 2. akhaMDitasaMyamI, 3. khaMDitasaMyamI, 4. dezaviratinI akhaMDa ArAdhanA karanAra jIvo, 5. dezaviratimAM atikramAdi doSo lagADanArA jIvo, 6. asaMzI, zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. tApasa, 8. kAMdarSika jIvo, 9. carakaparivrAjaka, 10. kilbiSika jIvo, 11. tiryaMco, 12. AjIvikA matane anusaranArA jIvo, 13. AbhiyogI jIvo, (vazIkaraNAdinA karanArA jIvo) 14. zramaNadharmathI rahita mAtra munivezane rAkhI AjIvikA calAvanArA veSadhArI dravya sAdhuo, 15. samyakatva rahita jIvo. pachI asaMjJI-AyuSyanA 4 bhedo kahI jaNAvyuM che ke asaMzI jIva cAra gatinA AyuSyamAMthI koI paNa AyuSyane AyunA baMdhakAle maLelI sAmagrIne anusAra bAMdhe che. A hakIkata jaNAvatAM te baMdhAtA AyuSyanuM pramANa paNa jaNAvI aMte te cAre AyuSyonA alpa-bahutvanuM svarUpa kahIne zrIgautama gaNadharano vihAra jaNAvyo che. u. 3nA muddA: Akho jIva pote eka kALe bAMdhI zakAya tevuM (AkhuM) kAMkSAmohanIya karma bAMdhe che. A muddAne spaSTa samajAvavA mATe kAMkSAmohanIyane karavAnA eTale bAMdhavAnA cAra bhAMgAmAMthI cotho bhAMgo mAnavAnI 'hA' kahI che. ahIM praznamAM pUchelA cAra bhAMgAnuM svarUpa TIkAkAre vistArathI samajAvyuM che. te A rIte 1. sAmAnyathI kAMkSAmohanIyanA baMdhano vicAra, 2. vartamAnakAlano vicAra, bAMdhe che vagere, 3. bhUtakAlano vicAra, jema bAMdhyuM vagere, 4. bhaviSyakAlano vicAra, jema bAMdhaze" vagere. A rIte cAra bhedo kRta, cita ane upacitamAMnA ekeka padArthanA kahyA che. eTale sAmAnya kriyA, bhUtakALanI kriyA, vartamAnakALanI kriyA, ne bhaviSyakALanI kriyA, A cAra bheda, kRta vagere traNa padArthone aMge praznottaromAM vicAryA che. ane chevaTanA udIrita, vedita ane nirjIrNa padArthomAMnA darekamAM mAtra traNa kALanI ja kriyA kahI che. A rIte trIjA uddezAnI saMgraha gAthAnA arthamAM trIjA uddezAmAM kahelI bInAno sAra AvI jAya che. je mUMjhAve te mohanIya (karma) kahevAya. darzanamohanIyanI ja cAlu prasaMge jarUriyAta che. A irAdAthI mohanIya zabdanI pahelAM kAMkSA zabdanI yojanA karI che. kAMkSAmohanIyano zabdArtha TIkAmAM A rIte kahyo che. je bIjAM bIjAM darzanonA vicAro mAnavA eTale amuka ja mata sAcI na mAnatAM bIjA bIjA dharmanA vicAromAM taNAI javuM, kSaNe kSaNe. mata viSenA vicAro badalAya, te kAMkSA kahevAya. kAMkSArUpa moha pamADanAruM) je mohanIya te kAMkSAmohanIya eTale mithyAtva mohanIya jANavuM. AnA caya (sAmAnyathI karmano baMdha), upacaya (gADha karmanuM bAMdhavuM), udIraNa (apUrNa kAle vahelA karmanuM bhogavavuM), nirjaraNa zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 48
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (bhogavAyelA karmonuM AtmapradezothI dhIme dhIme judA paDavuM)nI saikAlika bInA nArakAdi 24 daMDakomAM varNavI che. pachI saMgrahagAthAnuM rahasya jaNAvI te kAMkSAmohane bhogavavAnI rIta jaNAvatAM kahyuM che ke 1. saMdeha karavAthI, 2. jinadharmane tajI anyadharmane grahaNa karavAthI, 3. phalanI zaMkA karavAthI, 4. zuM A jinadharma (jinazAsana) che ke bauddhAdino dharma e jinazAsana che, A rIte anizcaya rU5 matibhaMga thavAthI, 5. kaluSa bhAva dhAraNa karavAthI, eTale "A zrI jinezvaradeve kahelI bInA sAcI nathI' A rIte buddhinA viparItapaNAthI; (A pAMca kAraNarUpe) kAMkSAmohanIya karma bhogavAya che. AthI jaNAvyuM ke A pAMca svarUpamAMnA koI paNa ekAdi svarUpe kAMkSAmoha bhogavAya che. pachI kahyuM ke jinezvaradevoe kahelAM vacano sAcAM che. temAM zaMkAne sthAna che ja nahi, AvI dhAraNAthI (daDhatAthI) mokSamArgane sAdhanArA jIvo ArAdhaka kahevAya. pachI astitva hovApaNA)nA, ne nAstitvanA pariNAmanA vicAro jaNAvatAM prayoga ane svabhAvanAM kAryo jaNAvyAM che. pachI kAMkSAmohanA baMdhanA vicAro jaNAvI, tene bAMdhavAnA kAraNa tarIke pramAda ane yoga kahyA che. ahIM prasaMge e paNa kahyuM che ke pramAdane utpanna karanAra yoga che. yoganuM janaka vIrya ne vIryanuM janaka zarIra che. zarIrane upajAvanAra jIva che. pachI utthAna ane kamadinI hayAtI jaNAvI udIraNa, garpaNa ane saMvaraNanuM svarUpa jaNAvI kahyuM ke udIraNA yogya karma pudgalonuM utthAnAdi vaDe udIraNa thAya. anudIrNano upazama thAya ne udayamAM AvelAnI nirjarA thAya. pachI e kAMkSAmohanA vedananI bInA daza bhuvanapatimAM ghaTAvIne te ja vicAra sthAvaromAM goThavIne kahyuM ke tene tarka, saMjJA, prajJA, mana ke vacana nathI chatAM te te karmane vede che evuM jinavacana che, te sAcuM che. A ja bInA vikalendriyomAM kahI jaNAvyuM ke paMcendriya tiryacothI mAMDIne vaimAnika deva sudhInA pAMca daMDakomAM A kAMkSAmohAdinI bInA jema sAmAnya jIvomAM kahI tema jANavI. aMte zramaNo kAMkSAmohane vede che? A pUchelA praznanA javAbamAM prabhu zrImahAvIradeve kahyuM ke jJAnAdinA bhedone joIne, jinavacanamAM zaMkA karavAthI, ke potAno dharma tajI devAthI, dharmakriyAnA phalamAM A dharmakriyAnuM phala maLaze ke nahi? AvI zaMkA karavAthI, anizcitapaNAthI ke viparItatA pAmavAthI (A pAMca svarUpomAMthI koI paNa svarUpe) zramaNa nigraMtho tene (kAMkSAmohane) vede che. A rIte trIjA uddezAnA muddAo jANavA. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 49
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 4: ahIM kahyuM che ke mohanIya karmanA udayavALA jIvo bAlavIryathI upasthAna paralokanI kriyAno svIkAra) kare che, ne bAlavIryathI ke bAlapaMDitavIryathI apakramaNa (uttama guNasthAnakethI hInatara eTale UtaratA guNasthAnake javuM) kare che. ane jemaNe mohano upazama karyo che tevA jIvo paMDitavIryathI kriyAmAM upasthAna kare che, ne bAlapaMDitavIryathI apakramaNa kare che. A hakIkata spaSTa samajAvIne kahyuM ke pradeza karma ane anubhAga karma, A be bhedamAM karmanA pradezo jarUra bhogavAya ja paNa pradeza karmamAM teno rasa na paNa bhogavAya. pachI vartamAnakAla, bhUtakAla ane bhaviSyakAlane lakSyamAM rAkhIne pudgalonI tathA jIvanI ane kevalajJAnInI bInA vistArathI samajAvI che. A cothA uddezAmAM mukhya mukhya muddAo A rIte kahyA che-1. ATha karma prakRti. 2. upasthAna ane apakramaNano vicAra varNavatAM vacamAM bAlavIryAdinuM svarUpa kahIne upazAMta moha jIvane aMge upasthAnAdinI bInA jaNAvI che. 3. upasthAnano ke apakramaNano karanAra AtmA pote ja che. 4. ruci-arucinI bInA 5. karelAM karmo bhogavavAM ja paDe; ahIM karmanA be bhedo paNa spaSTa kahyA che. 6. AlyupagamikI vedanA. ne aupakramikI vedanAnI bInA kahI che. 7. pudgala jIva ane kevalInA vicAro; A sAta muddAo khAsa dhyAnamAM rAkhavA. kAraNake tenuM ja ahIM vistArathI varNana che. u. 5H ahIM narakAvAsonI, asuranA AvAsonI tathA vimAnonI saMkhyA jaNAvI narakAvAsAdi sthiti sthAnomAM krodhopayukta jIvo vagere kahyA che. chevaTe avagAhanAdimAM, dRSTijJAnAdimAM, asurakumAra vagerenA AvAsomAM, sthAvaramAM ane vikalendriyAdimAM krodhopayuktAdinA bhAMgA vagere bInA spaSTa jaNAvI che. u. 6 : ahIM sUryano cakSuHsparza, avabhAsana (UgatAM ne AthamatAM dekhAvuM) vagere tathA prANAtipAtikI vagere kriyA temaja rohakamuninA prazno, ane lokasthitinA 8 bheda (basti pUraNanuM dRSTAMta) kahIne jIva pudgalonuM mAMhomAMhe baddhatva vagere ane bahanaunuM dRSTAMta) sUkSma snehakAyanuM paDavuM vagere bInA spaSTa jaNAvI che. vacamAM kSetravicArAdi paNa kahyA che. u. 7: ahIM jIvono dezotpAta ane sarvotpAta ane AhAra, uddhattanA vagere tathA vigraha gati vagere kahIne devone cyavanakAle AhArano abhAva ane garbha2canA, garbhotpatti tathA mAtAnAM ne pitAnAM aMgo temaja teno kAla zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 50
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAvyA che. pachI garbhastha jIvanuM narakamAM ane deva gatimAM marIne UpajavuM tathA garbhamAMthI nIkaLavuM vagere bInA spaSTa jaNAvI che. u. 8H ahIM kahyuM che ke ekAMta bAla cAre gatimAM paNa jAya. pachI paMDitanI ane bAlapaMDitanI gati kahIne agnikAyAdine aMge kriyA lAgavAno prazna tathA mRgavAdimAM kriyAno prazna temaja vairakriyAnA prazna jaNAvyA che. pachI jya5rAjyanAM kAraNa, sakaraNa vIrya ane akaraNa vIrya vagerenuM svarUpa spaSTa samajAvyuM che. ne A hakIkata covIze daMDakomAM ghaTAvI che. u. 9H ahIM kahyuM che ke hiMsAdithI AtmA bhAre bane ane ahiMsAdithI jIva haLavo thAya che. pachI avakAzAMtarano ane vAtAdino tathA nAkAdino gurutva-laghutva vagere vicAra kahIne jaNAvyuM ke, lAghavAdi ane akrodhatvAdipaNuM prazasya che ane pahelAM jene moha ghaNo hoya, te jIva paNa saMvRta banI siddha thAya che. tathA eka sAthe be bhavanuM AyuSya bhogavI zakAya nahi. pachI zrI pArzvanAthanA saMtAnIya zrI kAlAsyaveSiputra sAdhunA ne sthAvaronA sAmAyikAdinI bAbatamAM praznottaro kahI aMte jaNAvyu ke te paMca mahAvrata sAdhI mokSe gayA. apratyAkhyAnikI zeTha daridra vagerene sarakhI lAge. pachI AdhAkarma AhArAdi vAparatAM karmabaMdha ne prAkSuka AhArAdi vAparatAM abaMdha vagere tathA asthirAdi padArthonuM badalAvavuM vagere bInA spaSTa jaNAvI che. u. 10H ahIM prabhu zrI mahAvIre calam acalita' vagere bAbatamAM ane viSama paramANu skaMdhAdinI bAbatamAM anya darzanIono mata jaNAvI satya hakIkata varNavI che. pachI anya tIrthikono vicAra e che ke eka jIva eka samaye irSyApathika kriyA ane sAMpAyika kriyA e be kriyA eka sAthe kare. ahIM prabhunA yathArtha vicAro kahIne naraka gatimAM utpAdanA virahano atideza vagere bInA spaSTa jaNAvI che. paMcamAMga sUtranA pahelA zatakanA daza uddezAo che. temAM dareka uddezAnA arthanI saMgraha gAthA paNa jaNAvI che. ethI TUMkAmAM uddezAno sAra jaNAvAya che. A pahelA zatakanA pAMcamA uddezAmAM nArakAdi covIze daMDakomAM AvAso, sthitisthAna, krodhopayuktapaNuM, mAnopayuktapaNuM vagerene aMge saMbhavatA bhAMgA, zarIrAdinI bInA, tyAM lobhanI pradhAnatA vagere muddAonuM vistArathI varNana karyuM che. pachI chaThThA uddezAmAM 1. ahIMthI sUrya UgavAnA samaye jeTalA yojana dUra dekhAya che, teTalA ja yojana dUra AthamatAM dekhAya che. 2. sUryanuM prakAzakSetra zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 51
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarakhuM che. ahIM jarUrI kSetranI bInA kahI jaNAvyuM ke lokano cheDo alokanA cheDAne aDake che. ne dvIpano cheDo samudranA cheDAne aDake che. tathA chAyAno cheDo AtapanA cheDAne aDake che. temaja saMsArI jIvone prANAtipAtikI lAge che. ahIM kriyAnuM varNana TUMkAmAM karI te bInA ane mRSAvAda vagerenI bInA covIze daMDakomAM vicArI che. pachI roha munie prabhu mahAvIrane pUchelA praznonuM varNana zarU thAya che. tenuM rahasya e che ke loka ane aloka baMne pahelAM ane baMne pachI kahI zakAya evI rIte jIva ajIva ane bhavya abhavyamAM tathA siddha asiddhamAM temaja siddhi ane asiddhi (saMsAramAM temaja IMDA ane kukaDImAM samajavuM. ema bIjA paNa prazno pUchyA bAda zrI gautama gaNadhare pUchelA praznanA javAbamAM lokasthitinA 8 bheda tathA AkAzAdi padArthono mAMhomAMhe AdhAra Adheya bhAva samajAvavAmAM vyAvahArika udAharaNo ApI kahyuM ke jIvo ane pudgalo mAMhomAMhe saMbaddha che. temAM vyAvahArika daata paNa ApyuM che. chevaTe sUkSma snehakAya paDe che te thoDo kAla rahe che, vagere muddAonuM ahIM savistara varNana karyuM che. sAtamA udezAmAM covIze daMDakomAM jIvonA utpatti, AhAra ane udvartananA vicAro tathA vigrahagati-avigrahagatinI bInA kahIne devonA avanakAlane aMge jarUrI hakIkata jaNAvI che. pachI garbhano adhikAra zarU thatAM garbhamAM UpajatA jIvane iMdriyo hoya ke nahi? teno uttara detAM dravyandriyabhAvendriyanuM svarUpa kahyuM che. te jIva zarIravALo hoya ke zarIra vagarano hoya? Ano javAba detAM zarIranuM svarUpa jaNAvI kahyuM ke garbhamAM Upajato jIva zarUAtamAM mAtAnuM lohI, ane pitAnuM vIrya A beno AhAra kare che. utpanna thayA pachI mAtAnuM lohI ane mAtAe khAdhelo AhAra le che. pachI garbhamAM rahelA jIvane vidi na hoya temAM kAraNa jaNAvI, te AhAranuM bIjA bIjA rUpe pariNamana jaNAvyuM che. garbhamAM rahela jIva moDhethI na khAya, tenuM kAraNa jaNAvI kahyuM ke te AkhA zarIrathI AhArAdi kare che. garbhamAM be nADI hoya che: 1. mAjIva-rasaharaNI nADI. 2. putrajIva-rasaharaNI nADI. A be mAMhomAMhe saMbaddha hoya che. naLInI mAraphata mAtAe khAdhelA cAvelA AhArano rasa putrajIva-rasaharaNImAM Utare che. teno AhAra garbhamAM rahelo jIva kare che. tathA saMtAnane mAtAnAM traNa aMgo hoya. vArasAmAM maLelAM aMgo saMtAna para , zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIve tyAM sudhI rahe pachI garbhamAM rahelo koIka jIva ja kAraNathI narake paNa) jAya te kAraNa jaNAvatAM saMjJI jIvanI hakIkata kahI che. pachI jaNAvyuM che ke garbhamAM rahelo koIka saMjJI jIva labdhinA prabhAve zatrunI sAthe laDAI kare che ne koI tevo (garbhamAM rahelo) jIva deva paNa thAya che. ne tevo koI saMjJI jIva garbhamAM rahyA chatAM dhArmika vacano sAMbhaLe che. tathA garbhamAM jIva catto ke paDakhAbhera hoya, koI jIva kerInI mAphaka kultha hoya, Ubho hoya, beTho hoya, ke sUto hoya, te jIva mAtAnA sukhe sukhI, ne mAtAnA duHkhe duHkhI hoya. aMte jaNAvyuM che ke prasavakAle pahelAM mAthAthI ke pagathI nIkaLe, te jIva jIvato rahe; paNa je jIva ADo thaIne garbhamAMthI nIkaLe te maraNa pAme athavA kadarUpo thAya. 8. AThamA udezAmAM ekAMta bAlano ane bAlapaMDitano tathA aMtakriyAno vicAra jaNAvyo che. eTale ekAMta bAla jIva cAra gatimAMthI koI paNa gatinuM AyuSya bAMdhe, bAlapaMDita jIva dezaviratinA pratApe devAyuSya bAMdhe tathA ekAMta paMDita manuSya mokSe jAya athavA devAyuSya ja bAMdhe. pachI hariNane mAranAra puruSane lAgatI kriyAnuM ne pAMce kriyAnuM svarUpa kahI ghAsane bALanAra puruSane ne dhanurdhArI puruSane lAgatI kriyA tathA marAtA hariNanI sAthe vaira baMdhAvavAno vicAra jaNAvIne kahyuM ke puruSane mAranAro puruSa marAtA puruSanA vairathI baMdhAyelo che, ne te 6 mahinAnI aMdara mare to tene kAyikI vagere pAMce kriyAne lagato karmabaMdha thAya, ne cha mahinA pachI mare to pahelI cAra kriyAne lAgavAthI thato karmabaMdha kare. tathA bala zastra vagerenI apekSAe be puruSo sarakhA hovA chatAM eka puruSa jIte ne eka puruSa hAre tenuM kAraNa samajAvIne labdhivIryanuM ne karaNavIryanuM svarUpa varNavatAM covIze daMDakonA jIvone aMge cAlu hakIkata jaNAvI che. tathA navamAM uddezAmAM TUMkAmAM rahasya e kahyuM che ke hiMsAdithI jIva bhArekarmI bane, ne ahiMsAdithI jIva halukarmI thAya. pachI nigraMtha sAdhunAM 4 prazasta vAnAM guNo) jaNAvI kahyuM ke avakAzAMtara ane sAtamo tanavAta anukrame agurulaghu ne gurulaghu che vagere. ahIM A prasaMgane anusarIne jarUrI bIjA praznottaro varNavIne kahyuM ke krodharahitapaNuM vagere guNo nigraMthane zobhAvanArA che. tathA kAMkSAmohano kSaya karIne saMvRta banelA sAdhu athavA pahelA bahu mohavALI sthitimAM rahIne saMvRta banelA sAdhu karmone khapAvI siddha zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA - para
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya. pachI AyuSyanI bAbatamAM bIjAo kahe che ke "eka jIva eka samaye be AyuSya bAMdhe che. A vAta khoTI che ema spaSTa samajAvI prabhue kahyuM ke eka jIva eka samaye eka AyuSyane bAMdhe che. kAraNake eka prakAranA AtmAnA pariNAma vaDe viruddha be AyuSya na baMdhAya. pachI gautamasvAmI vihAra kare che. pachI kAlAsyaveSiputra anagAra prabhu mahAvIranA sthavirone prazno pUchatAM javAba sAMbhaLI saMtoSa pAmyA ne paMca mahAvrata dharmane sAdhI mokSe gayA. pachI apratyAkhyAna kriyAno prasaMga hetu kahevApUrvaka samajAvI AdhAkarma doSathI dUSita AhArAdi vAparavAthI nukasAna ne nirdoSa AhArAdi vAparavAthI maLatA lAbha jaNAvyA che. aMte kahyuM ke je asthira hoya te ja padArtha badalAya che, A vagere bInA spaSTa samajAvI che. dazamA uddezAmAM anya tIrthikonA vicAro kahyA che. teno sAra e che ke anya dharmIo kahe che ke 1. je cAlatuM hoya te cAlyuM kahevAya. 2. be paramANu mAMhomAMhe coTe nahi, kAraNa ke temAM cIkAza nathI. 3. traNa paramANu joDAya, ne tenA be sarakhA bhAga 1-1aaaa thAya, ane traNa bhAga paNa thAya. 4. cAra aNu pAMca aNunuM karma bane, te zAzvata che. 5. karmano caya ane apacaya thAya che. caya eTale vRddhi, apacaya eTale ghaTavuM ochA thavuM. 6. bolyA pahelAM bhASA te bhASA kahevAya, paNa bolAtI bhASA te bhASA na kahevAya. bolyA pachInI je bhASA te bhASA kahevAya vagere mAnyatAone khoTI sAbita karavAnA prasaMge prabhue kahyuM ke 1. je calamAna padArtha hoya te calita kahevAya; 2. be paramANu mAMhomAMhe coTe che; tenA be sarakhA bhAga thAya. 3. traNa paramANuo mAMhomAMhe coTe tenA be bhAga thAya, paNa sarakhA bhAga na thAya, tathA traNa bhAga thAya. 4. cAra aNano ke pAMca aNuno skaMdha "karma" na kahevAya, te azAzvata che. 5. bolyA pahelAMnI bhASA te abhASA kahevAya. bolAtI je bhASA te bhASA kahevAya. bolyA pachInI je bhASA (bhASAvargaNAnAM pugalo) te abhASA kahevAya eTale bhASA na kahevAya. bolatAM puruSAdinI bhASA kahevAya, paNa je bolato ja na hoya tenI abhASA eTale te bole che ema kahevAya ja nahi. A bhASAnI jevuM ja kriyAnuM svarUpa jANavuM. kRtya e duHkha che (duHkharUpa che, duHkhanuM sAdhana che) pachI bIjAo mAne che ke eka jIva eka samaye aiyapathikI ane sAMparAyikI kriyA A be kriyA sAthe kare. A bAbatamAM 54 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu zrI mahAvIradeve kahyuM ke eka jIva eka samaye eka kriyA kare che. be kriyA kare nahi. narakamAM utpattino utkRSTa virahakALa 12 muhUrta che. eTale 12 muhUrta sudhI narakamAM koI jIva Upaje ja nahi. vizeSa bInA zrI prajJApanA sUtranA vyutkrAMti padamAM kahI che. A rIte pahelA zatakanI bInA samajavAmAM bahuja kaThina hovAthI TUMka paricayanI sAthe tenuM yathArtha rahasya paNa jaNAvyuM. temAM keTalIka bInA uttara rUpe ja jaNAvI che. tyAM praznanI bInA sarala che ema samajavuM. prathama zatakanI sAya(1) bhAnavijayata) saduhaNA sUdhI mana dhariye eha ja samakita rUpa re tasa viNa kiriyA kArina bhalA rAjya viNA viNA bhUpa re zrI jinavacana vinayacyuM grI TAliI manani saMka re ANAgamya padAratha nisuNI tahatti karo : nisaMka re... zrI jina1 je jIma jJAnI bhAvA dekhe teha tathA upadesa re tihAM jugati je mUDha karasvai te saMsAra pharesya re... zrI jina 2 roho nAme vIra taNo ziSya prakRti bhadraka mana re sahajai vinayI alpakaSAyI miu maddava saMpanna re... zrI jina3 vinaya karI naI vIrane pUcheI loka-aloka krama kema re jIva-ajIvano bhavya-abhavyano kukaDI-aMDano tima re... zrI jina4 lokasthiti saghali Ima pUchI utara kahi jinarAja re zAzvatabhAva anAnupUrvai pUrvApara na kahAya re... zrI jina5 praNamI pramANa kIyo savi rohe Ima ANA sUcI eha re tapa-japa-saMjama-kiriyA lekhe teha ja dhanya guNa geha re. zrI jina6 bhagavati pahile zatake vAMcI roha muni adhikAra re . paMDita zAMtivijaya vara vinayI mAnavijaya dhari pyAra re...zrI jina7 prathama zatakanI saRyA2) bhAnavijayata) pArzvanAtha saMtAnIyo kAlAsavezika putra re kahaI jinavIra nAtha viranaI abhyasatA jaI sUtra re.. Atama 1 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 55
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atamatattva nihAlII para pariNati karI dUri re aMtarajJAna vinA vahaI bAhya kriyAI bhUri re... Atama- 2 sAmAyika jANo nahIM sAmAyika (sva) svArUpa re tima tasa aratha ho nahIM jeha kehio phalarUpa re... Atama 3 Ima paccakakhANaha taNA saMyamanA paNi joya re saMvara viveka vyutsargano bola kahiyA doya re... Atama 4 thavira kahe jANyuM ahevaizikaputra vicAra re jJAna vinA kiriyA karI mithyAtvI nirAdhAra re... Atama, 5 " samabhAve je pariNamyo jIva sAmAyika rUpare karma agrahaNA nirjarA phala paNa jIva sarUpa re... Atama 6 paurUSI Adi niyama tathA paccakakhANa jIva bhAva re saMyama SaTakAya rakSaNA pariNati zuddha svabhAva re... Atama 7 mana iMdriyanuM nivartavuM saMvara cetana rUpa re Azrava rodha e trisuM taNuM laIma alakha sarUpa re... Atama 8 bheda buddhi jaDa alakhanI teha viveka nijarUpa re tasa phala jaDanuM eNDavuM teha paNa tima ja anUpa re... Atama 9 vyutsarga kAyAdika taNuM niHsaMgatA tasa artha re AtamarUpaja guNa guNI bheda kalpanA anartha re... Atama 10 tava vaizikaputra Ima bhaNaI sAmAyika mana bhAva re to kima avadhanI garahaNA karatAM ravi nija bhAva re...Atama 11 saMyama rUpa e garahaNA Ima uttara kahaI mA'vIra re rAgAdika kSaya kAriNI poSaI saMyama sarIra re... Atama 12 kahaI vaizikaputra bujhIyo praNamI sthaviranA pAya re pUrva ajJAnAdika paNaI na lahio eha upAya re.... Atama 13 jJAnII aratha vIThA suNyA havaI sadahuM tama vayaNaI re saMyama timira nirAkariuM bhAsyuM aMtara nayaNaI re... Atama 14 paMcayAma dharama Adaryo ArAdhI bahu kAla re adhyAtama kiriyA karI pahoto mokSa mayAla re... Atama 15 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatI prathama zatakaiM kahio kIje ehanuM dhyAna re paMDita zAMtivijaya taNo praNamaiM nitu muni mAna re. Atama 16 zataka 2 u. 1H ahIM 10 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM kahyuM che ke pRthvIkAyAdinA jIvo zvAsocchvAsa le ne mUke che temAM zvAsocchvAsa vargaNAnA varNAdivALA pudgalaskaMdho grahaNa karene mUke che. AnI vizeSa bInA prajJApanAsUtrathI jANavA bhalAmaNa karI che. pachI kahyuM ke pavananA jIvo paNa e pramANe zvAsocchvAsanI kriyA kare che. ne bIjA jIvonI mAphaka te paNa marIne ghaNI vAra te rUpe (pavanarUpe) Upaje che. tathA pavananuM AghAta (athaDAvavuM) vagere kAraNothI maraNa thAya che. tene audArika, vaikriya, tejasa ane kAryaNa e cAra zarIra hoya. pachI prANa, bhUta, jIva, sattva vagerenI bInA vagere kahIne buddha, mukta vagerenuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI zrIgautamasvAmIjInA vihAranI bInA jaNAvI zrIdvaMdaka pavriAjakano adhikAra zarU karyo che. teno TUMka sAra A pramANe H kRtaMgalA nagarI, chatrapalAzaka caitya, zrAvastI nagarI, gardabhAla paztriAjaka che. te RgvedAdi cAra vedano jANakAra che. itihAsa, (purANa) nighaMTu, SaSTitaMtra ne gaNitazAstrone tathA zikSA, kalpa, vyAkaraNa, piMgaLa, nirukta, ane jyotiHzAstra A vedanAM 6 aMgone paNa jANe che. piMgala zramaNe skaMdaka pavriAjakane pUchelA praznono sAra e che ke lokano, jIvano, siddhino ne siddhano cheDo che ke nahi ? tathA kayA maraNathI jIva vadhe ane ghaTe ? skaMdaka A pAMce praznonA javAba be traNa vAra pUchatA piMgala zramaNane ApI zakatA nathI. tene manamAM te bAbata zaMkAdi thAya che. evAmAM prabhu zrImahAvIradeva padhAryA. te jANI skaMdakane tyAM jaI te prazno pUchavAnI ne prabhu mahAvIranI sevA karavAnI bhAvanA thaI. hAla te tApasanA vezamAM che. ahIM tenI bAbatamAM zrImahAvIradeva ane gautamasvAmI vAtacIta kare che. skaMdaka prabhune vAMdavA svasthAnathI nIkaLyA. ahIM prabhue gautamasvAmIne kahyuM ke spaMdaka e tAro pUrvasaMgatika che (mitra che). te dIkSA jarUra leze. evAmAM skaMdakane AvatA jANI zrIgautamasvAmIe temano Adara karyo. temanA mananA bhAva jaNAvyA. tyAre skaMdake acaMbo pAmI zrIgautamane pUchyuM. teno temaNe khulAso karyo. te sAMbhaLI skaMdakane prabhujInI upara bahumAna thayuM. zrIgautamanI sAthe zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 57
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdaka prabhunI pAse gayA. prabhune joIne te rAjI thayA. ahIM piMgala zramaNe pUchelA praznono javAba detAM prabhue dravya-kSetrAdinuM svarUpa jaNAvavA pUrvaka kahyuM ke amuka apekSAe loka vagereno cheDo che ema kahI zakAya ne amuka apekSAe loka vagereno cheDo nathI, ema paNa kahI zakAya. A vAta vistArathI samajAvI ne bAlamaraNanuM tathA paMDitamaraNanuM svarUpa ane bAlama2NanA 12 bhedo kahyA che. temAMnA koIpaNa maraNathI maranAra jIvano saMsAra vadhe che. pachI paMDitamaraNanA be bheda kahI jaNAvyuM ke temAMnA koIpaNa maraNathI ma2nA2 jIva saMsArane ocho kare che. prabhu zrImahAvIranI avasarocita bIjI paNa dezanA sAMbhaLI skaMdaka parivrAjaka pratibodha pAmyA. pharI prabhuno dharmopadeza sAMbhaLatAM temane prabhunA pravacana upara zraddhA thaI. ahIM saMsArane dAvAnala jevo jANatA te skaMdaka parivrAjaka prabhunA hAthe dIkSA laI hitazikSA sAMbhaLI saMyama sAdhatAM 11 aMgo bhaNe che. prabhunI AjJA, AkarI tapazcaryA, bhikSunI 12 pratimA, (ahIM tenuM svarUpa TIkAmAM jaNAvyuM che.) guNaratna saMvatsara tapa vagere karatA te durbala thaI jAya che. avasare prabhunI AjJA laI vipula parvata u52 sAdhuonI sAthe gayA. bhagavaMtane vaMdanA, sarva jIvone kSamApanA (khamAvavuM), pharI vratanuM uccaravuM vagere vidhipUrvaka eka mahinAnuM anazana karI samAdhi ma2Ne kAladharma pAmI teo bAramA acyuta devaloke mahardika deva thayA. ahIM 22 sAgaropama sudhInAM devasukha bhogavI mahAvidehe siddha thaze. A bInA tathA prasaMgane anusarIne bIjI paNa hakIkata vistArathI samajAvI che. u. 2: bIjA uddezAmAM vedanAsamuddAta vagere sAte samuddAtonuM svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke zrIprajJApanAsUtranA 36mA samuAtapadamAM AnI bInA vistArathI kahI che. te tyAMthI jANavI. tathA bhAvitAtmA anagAranuM paNa svarUpa jaNAvyuM che. u. 3: trIjA uddezAmAM ratnaprabhAdi sAte naraka pRthvIonuM varNana karI jaNAvyuM ke bhUtakAlamAM sarva jIvo narakamAM ghaNI vAra jaI AvyA che. AnI vadhAre bInA jANavA mATe zrI jIvAbhigamasUtranA bIjA uddezAnI bhalAmaNa karI che. u. 4 : cothA uddezAmAM iMdriyonI bInA jaNAvatAM kahyuM che ke prajJApanAsUtranA iMdriya padanA pahelA uddezAmAM A hakIkata vistArathI samajAvI che. tathA TIkAkAre iMdriyonA bhedo, AkAra, jADAI, viSaya vagerenuM varNana vistArathI karyuM che. 58 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 5: pAMcamA udezAmAM anyadharmIo mAne che ke "devone strIo na hoya, ne eka ja jIva eka samaye be vedone anubhave." A vicAro khoTA che, ema jaNAvatAM prabhudeve sAcI bInA spaSTa rIte jaNAvI ke "devane strIo (devIo) hoya. tathA eka jIva eka kALe eka vedane anubhave." pachI udakagarbha pANIno garbha) jaghanyathI eka samaya sudhI, ne utkRSTathI 6 mAsa sudhI Take, ne garbhaja tiryaMca paMcendriyano garbha jaghanyathI aMtarmuhUrta sudhI, ne utkRSTathI ATha varasa sudhI Take. manuSyano garbha e ja pramANe jaghanya aMtarmuhUrta ne utkRSTa bAra varasa sudhI Take. temaja kAyabhavastha garbhane TakavAno kALa jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTathI 24 varasa. kAyabhavastha garbhanuM svarUpa TUMkAmAM A pramANe jANavuM. mAtAnA peTanI vacce rahela "garbhamAM rahelA jIvanuM je zarIra te kAya kahevAya, te zarIramAM je UpajavuM, te kAyabhava kahevAya. ane temAM ja je jIva janmyo hoya te kAyabhavastha kahevAya. te kAyabhavastha jIva kAyabhavastha rUpe covIza varSa sudhI rahe, te A rIte -jema koI jIvanuM zarIra garbhamAM racAI gayuM hoya, pachI te jIva tyAM bAra varSa sudhI rahI maraNa pAmI pAcho pahelAM pote banAvelA tenA te zarIramAM UpajI pharI bIjAM bAra varSa sudhI rahe. A rIte covIza varSanI yojanA jaNAvI kahyuM ke manuSyanA ane tiryaMca paMcendriya jIvanA bIjamAM bIjANuM jaghanya aMtarmuhUrta ne utkRSTa bAra muhUrta sudhI Take. eka jIva eka bhavamAM eka, be, traNano ke baseMthI navaseno putra thAya, tathA eka jIvane eka bhavamAM jaghanya eka, be, traNa, utkRSTathI bethI nava lAkha putro thAya. A hakIkata Azcaryajanaka lAge paNa TIkAkAre TIkAmAM vistArathI spaSTa samajAvatAM kAraNa paNa jaNAvyuM che. pachI maithunajanya asaMyamanI bInA jaNAvI A prastAva pUrNa karatAM zrImahAvIradevano vihAra jaNAvyo che. pachI tuMgikA nagarInA ne tyAM rahetA zrAvakonA varNanamAM kahyuM ke eka vakhata zrI pArzvanAthanA sthavira ziSyo ahIM padhAryA. te khabara zrAvakone paDI tyAre vicAra karI tyAM jaI temano dharmopadeza sAMbhaLI je prazno pUchI javAba meLavyA tenuM TUMka rahasya e che ke, saMyama ane tapanuM phaLa anAzrava eTale saMvarabhAva che vagere bInA kahI deva thavAnI bAbatamAM thayelI praznottarI TUMkAmAM jaNAvI kahyuM che ke zrAvako svasthAne gayA ne sthaviroe vihAra karyo. pachI zrIgautamasvAmInA tapa, pAraNuM, bhikSA levA javuM, tyAM sthavironI vAta sAMbhaLI temane thayela Azcarya, prabhue teno karelo zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 59
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ khulAso jaNAvIne 1. sAdhubhaktinuM phala-zAstronuM sAMbhaLavuM, 2. tenuM phala-jJAna, 3. tenuM la-vijJAna, 4. tenuM phala-pratyAkhyAna, 5. tenuM phala-saMyama, 6. saMyamanuM phla-anAzrava eTale AzravanuM rokANa, 7. tenuM phala-tapa, 8. tenuM la-vyavadAna (nirjara), 9. tenuM phala-akriyA, 10. tenuM phala-siddhi jaNAvI chevaTe rAjagRhanA kaMDanI bAbatamAM anya mata kahI prabhue sAcI hakIkata spaSTa jaNAvI che. u. 6 H chaThThA uddezAmAM bhASAnA avadhAriNI Adi svarUpanuM varNana karatAM vistAra mATe prajJApanA sUtranA bhASApadanI bhalAmaNa karI che. u. 7H sAtamA uddezAmAM devonA bheda, sthAno (sthAnapadanI bhalAmaNa), svargonA AdhAra, vimAnonI jADAI, UMcAI, AkAra vagerenuM varNana karatAM jIvAbhigamanA vaimAnika uddezAnI vistAra mATe bhalAmaNa karI che. u. 8: AThamA uddezAmAM kahyuM ke jaMbUdIpanA merunI dakSiNe camarendranI sudharmA sabhA che. pachI aNavaradvIpa, tenI vedikAno cheDo, tigiccha kUTa nAmanA utpAta parvatanuM pramANa, gostubha nAme AvAsa parvatanI sarakhAI, padmavaravedikA, vanakhaMDa, te benI bInA kahIne prAsAdAvataMkanA pramANanuM varNana karI maNipIThikA, aruNodaya samudra, amaracaMcA rAjadhAnIno killo, sudharmA sabhA, 'jinagRha, upapAta sabhA, hada, abhiSeka, tathA alaMkAra sabhAdinuM varNana karatAM | vijayadevanI bhalAmaNa karI, amarendranI Rddhi vagerenuM varNana karyuM che. ' u. 9 navamA uddezAmAM samaya-kSetranuM svarUpa jaNAvatAM vistAra mATe * jIvAbhigama sUtranI sAkSI ApI che. ra u. 10H dazamA uddezAmAM kahyuM che ke dharmAstikAya vagere pudgala rahita) - pAMca padArtho varNAdi rahita tathA avasthita che. tenA dravya, kSetra, kALa, bhAva ane guNathI pAMca bhedo che. jIva varNAdi rahita che, gatimAM madadagAra - dharmAstikAya che ane sthitimAM sahAyaka adharmAstikAya che. AkAzAstikAyano avagAhanA guNa che, temaja jIvano upayoga guNa che. pudgalano guNa grahaNa karavuM e che. vaLI pagalAstikAyamAM pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparzI hoya che. temaja jyAM sudhI eka paNa pradeza ocho hoya, tyAM sudhI dhamastikAya na kahevAya. jema lADavo Akho hoya to ja lADavo kahevAya, paNa aDadho hoya to te teno kaTako kahevAya. e pramANe badhA astikAyomAM samajI levuM. tamAma jIvonA bhegA maLIne tathA AkAzanA ne pudgalonA pradezo zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMtA che. jIva utthAnAdi kriyA kare che. jIvanuM lakSaNa upayoga che. AkAzanA be bhedo -1. lokAkAza, 2. alokAkAza. lokAkAzanA tathA jIvAjIvanA deza pradeza che. ema arUpI padArthonuM varNana karI rUpI ajIvanA 1. skaMdha, 2. skaMdhano deza, 3. skaMdhano pradeza, 4. paramANu-pugala ema cAra bhedo kahyA che. arUpI ajIvanA pAMca bhedo ane alokAkAza ajIva dravyano deza che, agurulaghu che. tathA lokAkAzamAM varNAdi nathI. pachI dhamastikAya vagerenuM pramANa tathA sparzanA jaNAvI kahyuM ke dharmAstikAya, adharmAstikAya ane eka jIva e traNe padArthonA pradezo lokanA pradezo jeTalA che. tathA dharmAstikAyano sAdhika ardha bhAga eTale aDadho jhAjhero bhAga adholokane aDake che. ticha loka dharmAstikAyanA asaMkhyAtamA bhAgane tathA Urdhvaloka tenA lagAra ochA ardhA bhAgane aDake che. pachI dharmAstikAya, adharmAstikAya ane lokAkAzanI sAthe ratnaprabhAdi sAte naraka pRthvInI jaMbUtI pAdika dvIpa samudranI ne saudharma devalokAdithI mAMDIne siddhazilA sudhInA padArthonI sparzanA vagere vistArathI samajAvIne aMte AnI bInA TUMkAmAM jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. bIjA zatakanI sajawya bhAnavijyakRta) zratadharA mRtabalaI je vade tasa bhare kevalI sAkhi re Iti zrutajJAnI ArAdhIi kevalI parijina sAkhi re... dhanya. 1 dhanya jagi zratadharA munivarA tasa upAsaka paNa dhanya re pRcchaka kathaka sarikhaI milaI dharmi mana huI parasana re... dhanya tuMgIA nAmi nagarI havI dhaNa kaNa jihAM bharapUra re susamaNopAsakA tihAM bahu RddhiparivAra jasa bhUri re... dhanya. 3 jANa nava tattvanA bhAvIyA jinamataI jeha nisaMka re aratha nizcaya karI dhAratA paramata taNI na IhAM kaMkha re... dhanya. 4 suragaNAM paNi nava lAvIyA mokalyAM jasa gRha dvAra re pUrNa posaha cau upavInA pAlatA nitu vrata bAra re... dhanya 5 sAdhunai nitu paDilAbhatA jinamata raMjita mIjare ekadA thivira samosariyA pAsa saMtAnIyA tihAM ja re... dhanya 6 jAti kula rUpa bala tapa vinaya lAja jJAnAdi saMpanare " jiya kaSAyA jiya iMkiyA jiya parISaha daDha mana re... dhanya. 7 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ugra tapa ghora tapa brahma tima caraNa karaNaI paradhAna re uja jasa teja vaccasiyA dasayatidharma nidhAna re... dhanya 8 paMca zata sAdhuI parivaryA viharatA apratibaMdha re purghaI ceII utaryA avagrahI avagraha saMdhi re... dhanya 9 te suNI zrAvaka harakhIyA vaMdanA la mani ANi re tihAM jaI vidhinuM vaMdana karI sAMbhaLI dharmanI vANi re... dhanya 10 . ... ... saMyama phala nirjarA hoya re... dhanya. 11 tava phirI zrAvaka bolIyA devagati kema jaMti kAlika putra thavira vadaI saha rAga tapaI karI huMta... bahu. 12 bahu zrata dhanya dhanyadhanya jasa vighaTaI nahIM vacana jasa jJAnanAM bhInu mana jehathI zAsana avitina... bahu 13 pAmaI sarArge saMjamaI Ima mohila thavira vadeya zeSa karamathI surapaNuM hoya ANaMda rakhita kaheya bahu 14 kAra3pa thavira bhaNaI tadA satsaMgathI deva havaMta eha aratha paramArathaI amo nahIM ahameva vadata... bahu 15 Ima uttara suNI zrAvakA naMdi nija nija ghari jaMti ehavaI rAjagRhapura jinavIrajI samavasarata... bahu 16 gocarIi chaThTha pAraNaI zrI gautama gaNadhara jAta tihAM janamukhathI sAMbhaLyo savi prazna taNo avadAta... bahu 17 thavira vacana e kima malaI Ima dhAri Avyo ThAra AhAra dekhADI vIranaI pUchai karavA niradhAra... bahu 18 eha prazna kahevA prabhu che thavira kaho bhagavaMta vIra kahaI samaratha athuM upayogI che eha saMta... bahu 19 huM paNa eha Ima ja kahuM ehamAM nahIM ko ahameva ehavA kRtadhara vaMdaI jasa anuvAdaka jinadeva bahu 20 bhagavati bIjA zatakamAM joI naI eha sajhAya paMDita zAMtivijaya taNo kahe mAnavijaya uvajajhAya... bahu 21 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA zataka aMtargata zrI skaMdaka muninI saRya (bhAnavijayakRta) zrI jinadharama lahaI te prANI jeha kari khari khoji, khaMdhAnI pari nirahaMkAri jJAna taNI lahaI sojhi re. pariNati prANI jJAna abhyAso. 1 mAna tajIne jJAnI giruA guruno sevyo pAso re... pari. 2 sAvatthI nagarIi tApasa khaMdho nAme mahaMta re, veda caudano pAThaka pUro paMDita pravara kahata re... pari0 3 piMgala nAmi vIranai ziSya pUkyAM prazna tasa cAra re, lokane sAMta anaMta ke kahII khaMdhA bhAkho vicAra re... pari. 4 jIva taNA Ima siddha taNA paNa bolyA do do vikalpa re, vRddhi hAni kuNa maraNaI hoI e cotho kahIo jalpa re... pari. 5 teNa(ha) suNIneM zakita huo uttara devA adhIra re, ehavaI kAMgalA purIi nisuNyA AvyA zrI jinavIra re. pari0 6 nikaTa purII che tihAM jaI pUchuM vIranaI praznanA bhAva re, Ima vimAsI mAraga cAlyAM khaMdho sarala sabhAvaI re... pari0 7 tehave gautamanaI kehio vIraI pUrva saMgatI tuma AvaI re, punarapi bhAkhuM gautama praznaI tenuM cAritra pAvaI re... pari. 8 AvataI dekhI khaMdho nikaTaI gautama sAtamo jAvaI re, svAgata pUchI kahI mana vAtAM vaLatuM garanaI bhaLAvaI re... pari9 doya jaNA pahoMtA jina pAsiM vIrai khaMdhA udesi re, Agama kAraNa jJAnaI bhAkhI prazna pravRtti upadesI re... pari. 10 DhAla dravya kSetra kAla bhAvathI loka caturvidho re dravya thakI loka eka saMkhyAtIta yojana parimita che kSetrathI re kAlathI zAzvata cheka... khaMdhA ! sAMbhaLo re kevalI viNa eha aratha lahe kuNa niramalo re... baMdhA. 11 bhAvathI varNAdika paryAya anaMta che re jIva bheda Ima cAra, paNa bhAvathI jJAnAdika paryAyA kahiyA re emaja siddha vicAra khaMdhA. 12 eha vizeSa paNacAlIsa lakha yojana kahI re ina sarvi duvidha sadaMta, taha anaMta save kaI kAlathI bhAvathI re Ima jinavara bhAkhaMta... khaMdhA 13 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 63
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAla maraNa saMsAra vadhAre jIvane re kAI paMDita mRtyu, aratha suNI Ima jina pAsaI cAritra laI re baMdho bUjhI citti... khaMdhA 14 aMga ekAdaza pAThI pratimA savivahI re zAstra taNe anusAra, solamAsa guNa rayaNa saMvatsara tapa tapyo re jihAM triotari AhAra... pari. 15 bAra varasa aMtaI Ika mAsa saMlekhanA re karI aTyuta utpanna, tihAMthI cavI RSirAja videhaI sIjhaye re mAna kahi e dhana... pari. 16 zataka 3 u. 1: ahIM zarUAtamAM A trIjA zatakano sAra jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. pachI vidurvaNA eTale vaikriyalabdhinA pratApe devo je judI judI jAtanAM rUpo banAve tene lakSyamAM rAkhIne mokA nagarInI bahAra naMdana caityavALA udyAnamAM zrI agnibhUti gaNadhare prabhu zrImahAvIradevane camarendranI vaikriyazaktine aMge prazno pUchaDyA che. tenA uttaro meLavI tenA sAmAnika devo, trAyasviMzaka devo ane lokapAla devo tathA agramahiSI saMbaMdhI praznottaro jaNAvyA che. pachI agnibhUti ane vAyubhUti mAMhomAMhe savAla javAba karatA hatA te avasare zrI agnibhUtie kahelI je bInA sAMbhaLI vAyubhUtine saMdeha thayo teno khulAso prabhu zrImahAvIradeve karyo. te sAMbhaLI vAyubhUtine khAtrI thaI ke zrIagnibhUtinuM kahevuM sAruM che. A rIte potAnI bhUla samajanArA zrIvAyubhUti gaNadhare zrIagnibhUti gaNadharane khamAvyA. A bInA spaSTa samajAvI che. pachI zrImahAvIradevane agnibhUtie ane vAyubhUtie anukrame dakSiNendra ane uttarendranA (balIndrAdinA) sAmAnikAdi devonI vaikriya labdhinA prazno pUchyA temAM sAmAnika devanA adhikAre tiSyaka munino adhikAra varNavyo che. temAM tenI vaikriyazaktino prazna pUchela che. pachI agnibhUtino vihAra jaNAvyo che. have vAyubhUti IzAnendranI zaktine aMge prabhune pUche che, ane kurudata muni paNa vidurvaNA saMbaMdhI prazno pUche che. temAM sanaskumArendrAdinI ne tenA sAmAnika devAdinI vaikriyazakti saMbaMdhI praznottaro kahyA che. AnI pachI jaNAvyuM che ke prabhu zrImahAvIradeva ahIMthI vihAra karI rAjagRha nagaramAM padhAryA. ahIM IzAnendra AvyA, temaNe prabhune pradakSiNA vaMdanAdi karI devatAI Rddhi dekhADI saMharI lIdhI. A prasaMge devaRddhinA pUchela zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 64
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznano javAba detAM prabhue kuTAkAra zALAnuM dRSThata tathA tevI devaRddhine pAmavAnA upAyo jaNAvyA che. pachI mauryaputra gaNadhara ane tAmalI tApasanA adhikAramAM jaNAvyuM ke, teNe (tAmalI tApase) prANAmA nAmanI pravrajyA lIdhI hatI ne IMdra mATe balicaMcA rAjadhAnImAM devo bhegA maLyA. ekamata thaIne teoe anazanabhAvamAM rahela tAmalI tApasane potAnA iMdra thavA mATe bahu AgrahabharI vinaMtI karI, paNa temAM teo saphaLa nIvaDyA nahi. banyuM evuM ke niyANuM na karavAthI te IzAne thayo. tethI balicaMcAnA devone tenI khabara paDatAM temaNe krodhe bharAI tenA zabanI avagaNanA karI. tenI IzAnendrane khabara paDatAM teNe krodhe bharAI balicaMcA tarapha najara pheMkI, tethI te baLavA lAgI. devo nAsabhAga karavA lAgyA, herAna thayelA temaNe IzAnendrane khamAvyA ne upadravane zAMta karavA vinaMtI karI. tethI teNe dRSTi saMharI lIdhI. pachI IzAnendranuM Ayu tathA muktisthaLanI bInA jaNAvI kahyuM ke, dakSiNArdhanA ane uttarArdhanA iMdro bhegA maLe che ne vArtAlApa kare che. pachI sahakAryakrama jaNAvI vivAda (jhaghaDA)nA prasaMge sanaskumArendrane yAda karatAM te AvI niveDo lAve che. (jhaghaDo patAvI de che) pachI zakanA ne IzAnendranAM judAM judAM vimAnonI bInA, te badhAMnI UMcAI, IzAnendranI pAse zakranuM Agamana (AvavuM) vagere hakIkata jaNAvIne kahyuM ke zukranA ne IzAnendranA vivAdano niveDo lAvavAra (jhaghaDAne patAvanAra) sanakumArendra che. te zramaNa vagerenuM hita cAhe che ne kare che tethI temAM bhavyapaNuM vagere jarUra che. pachI tiSyaka muninA ne kurudatta muninA tapa vagerenI ne vimAnonI UMcAI, prAdurbhAva vagerenI bInA paNa spaSTa jaNAvI che. u. 29 rAjagRha nagaranI bahAra parSadAmAM zrIgautama gaNadhare prabhu mahAvIrane pUchyuM ke asuro kyAM rahe che? javAbamAM prabhue kahyuM ke ratnaprabhA pRthvInI vacce rahe che. teo pAchalA bhavanA zatrune duHkha upajAvavA ne mitrane sukhI karavA nIce trIjI naraka sudhI gayA che. paNa teo sAte naraka pRthvI sudhI javAnI zaktivALA che. tathA zrI tIrthaMkaradevonA janma, dIkSA, kevalajJAna ne nirvANa kalyANakono occhava karavA tIcha naMdIzvaradvIpa sudhI gayA che, paNa temanuM sAmarthya to asaMkhyAtA dvIpa-samudro sudhI javAnuM hoya che. temaja vaimAnika devone ane asurone mAMhomAMhe bhavapratyayika vaira hoya che. tethI teo UMce saudharma devaloka sudhI gayA che, paNa azruta devaloka sudhI javAnuM temanuM zrI bhagavatIsUtravaMdanA 65
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmarthya hoya che. teo AtmarakSaka devone DarAvIne ratno vagere core che. devIo temane sajA kare che. pachI asuro ane apsarAonI hakIkata jaNAvI kahyuM ke anaMtI utsarpiNI ne avasarpiNI vityA bAda zrIarihaMtAdinA AzarAthI ja mahAddhivALA asura devo UMce jAya che. ahIM zabara vagerenI paNa bInA kahI che. pachI UMce janArAmAM camarendrano adhikAra varNavyo che. tenuM rahasya e che ke, te pAchalA anaMtara bhavamAM ja jebUdvIpanA bharatakSetramAM viMdhyagirinI taLeTImAM Avela vebhela gAmano rahIza pUraNa nAmano gRhastha hato. teNe dAnAmAM nAmanI tApasI pravajyA laI ugra tapa karavA mAMDyuM. pAraNAnA samaye cAra khAnAMvALuM eka bhAjana laI bhikSA levA nIkaLato hato. maLelI bhikSAmAMthI vaTemArga vagerene daIne pAraNuM karato hato. bAra varSo pachI aMtasamaye pUraNa tApasa pAdapopagamana, anazana vagere karI camarendra thayo. A vakhate prabhu zrI mahAvIranA dIkSAnA divasathI gaNatAM chadmastha paryAyanAM 11 varSo vItyAM hatAM. zakrendranI Rddhi joIne camarendrane IrSyA thaI. te zrI mahAvIra prabhunuM zaraNuM laIne bhayaMkara rUpa vikurtI zakrane gALo deto pahelA devalokamAM parigha laIne jato bahu ja tophAno karavA lAgyo. te joI yaMtaro bhAgavA lAgyA, ne jyotiSikonA vibhAga thayA. zakranA AtmarakSaka devone trAsa upajAvato TheTha zakranI najIka pahoMcI gayo. ahIM daravAjAnA khIlAne ThokavA lAgyo vagere tophAno joIne ane potAnA devone tenAthI bhaya pAmatA joIne zake tene mAravA vaja choDyuM. tethI DarIne camarendra bhAgI prabhu mahAvIranA pagamAM paDyo. tyAre saudharmendra prabhune joIne AzAtanA na thAya, e rIte cheTethI vajane pakaDIne prabhune vAMdI mAphI mAgI, zrIvIranA prabhAve camarendra bacI gayo. A bInA susamArapuranI bahAra prabhu mahAvIra ekarAtrikI pratimA (kAussagga)mAM rahyA hatA te samaye banI hatI. pachI zrIgautame pUchelA praznanA javAbamAM prabhue pugalanI gatinuM varNana karatA zakranI ane camarendranI ne vajanI gamanazakti, tathA te traNenI gatinI mAMhomAMhe tulanA ne temanI gatinuM kALamAna jaNAvyuM. pachI amarendrane thayela zoka ane te zokanA kAraNanA ane te camarendranA devasaMbaMdhI praznottaro, tathA camaranI prabhubhakti ane tenI sthiti (AyuSya) ane tenI siddhinuM varNana vistArathI karyuM che. 66 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 3: ahIM maMDitaputra gaNadhara ane zrIgautama gaNadhara A be prazrakAro che. temAM maMDitaputre pUchelA kriyAnA praznano uttara detAM prabhue 1. kAyika, 2. adhikaraNikI, 3. prAkreSikI, 4. pAritApanikI, 5. prANAtipAtikI kriyA ema tenA pAMca bhedo jaNAvIne bIjA karma ane udayanA praznanA javAbamAM kahyuM ke pahelI kriyA thAya eTale karmabaMdha vagere thAya, ne pachI karmanAM phalo vagereno anubhava thAya che. nigraMthone pramAdathI ke yogathI karma baMdhAya che. pachI jIvanA ejanano eTale hAlavuM vagereno ane pariNamana vagereno tathA jIvanI aMtakriyAno vicAra ane AraMbha, saMraMbha, samAraMbha tathA jIvanuM akriyapaNuM jaNAvatAM prasaMge ghAsanA pULAnuM ne agninuM dAMta tathA pANInuM biMdu ane nAva (hoDI) ane tenA bAkA vagerenuM svarUpa samajAvIne sAdhunI sAvacetI varNavI che. pramattatAno ane apramattapaNAno kAla sthiti), ane lavaNa samudranI velAnI hAnivRddhi (temAM bharatI oTa) thavAmAM lokasthiti (anAdi kAlathI cAlu lokanI maryAdA) rUpa hetu vagere bInA kahI jaNAvyuM ke ejanAdi kriyAvALA jIvo AraMbhAdi karatA hovAthI aMtakriyA na karI zake paNa bIjAo karI zake che. A bInA tathA tene anusaratI bIjI paNa bInA spaSTa samajAvI che. u. 4: ahIM anagAra (sAdhu) yAna (vAhana) rUpe jatA devane devarUpe juve ke vAhanarUpe dekhe ? A praznanA javAbamAM caubhaMgI kahIne evA devI ane devanI bAbatamAM praznottaro jaNAvI jhADane dekhanAro sAdhu tenA aMdaranA ke bahAranA bhAgane dekhe ke nahi?" A praznano javAba detA saMbhavatA cAra bhAMgA jaNAvyA che. e pramANe mUla, kaMda, thaDa vagerenA praznottaro jaNAvatAM 45 bhAMgA jaNAvIne kahyuM ke vAyu mAtra dhajAnA AkAre vAya che. temAM kAraNa jaNAvatAM pharamAvyuM ke vAyu dhajAnA AkAre ghaNA yojano sudhI jAya che. pachI AtmaRddhi, paraRddhi, Atmaprayoga ne paprayoganI bInA kahIne jaNAvyuM ke vAyu dhajArUpa nathI. pachI dhajAnA AkAre janArI vAdaLIonI bInA kAraNa kahevApUrvaka varNavI che. pachI maraNa pUrvenI lezyAvALA nArakanI tathA jyotiSikanI ne vaimAnikanI lezyAnI hakIkata, temaja lazyAnAM dravyonuM svarUpa kahIne jaNAvyuM ke anagAra (sAdhu) bahAranA pugalone laIne vaibhAragirine oLaMgI zake che. vidurvaNAne karanAro mAyI che, tenuM kAraNa kahIne praNIta bhojana ne apraNIta bhojananuM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke praNIta bhojanathI mAMsa ane lohI pAtaLuM paDe, ne hADakAM majabUta bane che. temaja apraNIta bhojanathI mAMsa ane lohI ghaTTa bane che, hADakAM pAtaLAM paDI jAya che. aMte jaNAvyuM ke AlocanA nahi karanAra mAyI jIva virAdhaka bane che, ne amAyI AlocanA karI ArAdhaka bane che. u. paH ahIM kahyuM ke anagAra (sAdhu) bAhya pudgalone laIne strI vagerenAM rUpo kare. evAM rUpothI jaMbUdvIpane bharI devAnuM mAtra sAmarthya tenuM hoya che. paNa tevuM karatA nathI. pachI yuvaka, yuvatI, asicarmapAtra, ghoDA, hAthI vagerene rUpe anagAranI, ne pudgalone grahaNa karavAnI hakIkata kahIne AtmaRddhi-52Rddhi vagerenuM tathA vikurvaNAnuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI kahyuM ke mAyI jIva marIne Abhiyogika thAya ane amAyI jIva anAbhiyogika devapaNuM pAme. aMte AnA sArane jaNAvanArI saMgraha gAthA kahI che. u. 6 : ahIM mithyArdaSTi anagAranI vikurvaNAnuM svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke tene tathAbhAvane sthAne anyathAbhAva thAya eTale rAjagRhane vArANasI samaje, ne vArANasIne rAjagRha che ema samaje. A rIte mithyAtvanA pratApe tene bhrama thAya che. ema janapada varganI vikurvaNAne paNa te mithyAsRSTi aNagAra svAbhAvika mAne che. e paNa eno bhrama ja che, ema jANavuM. pachI kahyuM ke AthI viparIta hakIkata samyagdaSTi anagAranI vikurvaNAmAM bane che. temAM anyathAbhAva na ja hoya, kAraNake samyagdaSTi che, tethI je padArtha jevA rUpe hoya tene tevA svarUpe te jANe che. pachI vIryalabdhinuM, vaikriyalabdhinuM, avadhijJAnalabdhinuM tathA puruSakAra vagerenuM, ne pudgalonA grahaNAdinuM tathA gAmanA rUpa vagerenuM svarUpa kahIne camarendranA ne bIjA indranA AtmarakSaka devonI bInA jaNAvIne chevaTe prabhu mahAvIrano vihAra varNavyo che. u. 7H ahIM rAjagRhanagaramAM banelI cAra lokapAlanI hakIkata jaNAvI che. anukrame soma, yama, varuNa ane kuberanAM vimAnAdinuM svarUpa dareka lokapAlanA tAbAnA devo, temanA tAbAnI autpAtika pravRttio jaNAvatAM soma nAmanA lokapAlanA saMdhyAprabha, varaziSTa, svayaMjvala, valku A cAra vimAna vagereno hevAla Apyo che. pachI tenA tAbAnA devo ane somanA tAbAnI autpAtika pravRttio vagerenuM varNana karyuM che. e ja paddhatie yama vagerenuM varNana karyuM che. yamanA tAbAnA rogo tathA duHkho, varuNanA tAbAnI pANIne lagatI pravRttio, tathA vaizramaNa (kubera)ne svAdhIna lakSmI ane lakSmIvRSTi vagerenuM 68 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa jaNAvyuM che. u. 8H ahIM rAgRha nagaramAM banelI hakIkata jaNAvI che; eTale cAre nikAyanA devonA svAmIo (uparIo)nuM varNana karIne prabhuno vihAra jaNAvyo che. u. 9H rAjagRha nagaramAM pUchelA praznanA javAbamAM iMdriyonA zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza ema pAMca viSayo jaNAvatAM vistAra mATe jIvAbhigamasUtranI bhalAmaNa karI prabhu mahAvIrano vihAra jaNAvyo che. u. 10: ahIM banelI ghaTanAnuM sthAna rAjagRha che, cAre devanikAyanA iMdronI sabhAonuM varNana karyuM che. temAM camarendranI 1. mikA, 2. caMDA, 3. jAtA nAmanI traNa sabhA kahI che. trIjA zatakanI sajjhAya (1) (mAnavijyakRta) nidraDI veraNa hoya rahI e dezI) - praNamuM te RSirAyanaIM saddahaNA ho jeha suddha karaMta ke doSa khamAvI ApaNA nija cAritra ho nikalaMka karaMta ke... sudhA 1 sudhA sAdhunaiM sevIi jehane nahI ho paramAda prasaMga ke jJAnanA raMga taraMgamAM jeha lInA ho nitu jJAnI saMga ke sudhA 2 mUkA nagarIi vIraneM agnibhUrti ho pUchiuM karI bhagati ke ... bhagavana ! riddhi camareMdranI kaho kehavI ho vikurvaNA zakti ke... sudhA 3 vaLatuM vIra vadaI isyuM tasa bhavana ho che cotrIsa lAkha ke causaddhi sahasa sAmAnikA trAyatrizaMka ho tetrIsanI bhAkha ke. sudhA 4 lokapAla cau(cihu) sArikhA agramahiSI ho paNi saparivAra ke kaTaka sAta tiga paraSA pati kaTakanA ho sAte jhUjhAra ke... sudhA pa causahi sahasa caudisiM aMgarakSaka ho bIjA paNi deva ke gItagAna nATika kareM ANA varSe ho sAre nitu seva ke... sudhA 6 vaikriya zakti suNo harve nija rUpa ho bharaU jaMbuddIna ke ahava asaMkha dIvodahI paNa kevala ho eha viSaya sadIva ke sudhA 7 sAmAnika trAyatriMzanI ima kahevI ho vikriyanI sagati ke lokapAla agra mahiSInaIM dvIpa samudranI ho saMkhyAtI, vigatI ke... sudhA 8 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 69
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ agnibhUti ima sAMbhaLI vAyubhUti naI ho nikaTaIM AvaMta ke aNapUche sati upadiNai vAyubhUrti ho nahu te saddahaMta ke... sudhA 9 uThI jina pArse gayo sahajAtanu ho bhASita pUche ya ke eha savi sAcuM jina kahe ima gautama ho huM paNa bhAkhe... sudhA 10 jinavayaNAM nizcaU karI sudharmanaIM (sahodarana) ho AvI khAmaMta ke Ima saddahaNA suddhatA (sAdhutA) jeha rAkhe ho teha dhanya mahaMta ke. sudhA 11 bhagavatI trIjA zatakamAM bhagavaMtaI ho bhAkhyo eha bhAva ke mAnaviya uvajjhAyane ima AvaI ho saddahaNA bhAva ke... sudhA 12 trIjA zatakanI sajjhAya (2) (mAnavijyakRta) (dezI biMdalInI) cokakhe citte cAritra pALo pUravakRta pApa pakhAlo ho... bhaviyaNa ! vrata dharo (dhAro) vratano mahimA che moTo vaimAnikamAM nahI troTo ho... bhaviyaNa 1 tiSyanAmA zrI vIrano ziSya ArAdhe niramala dIkSa ho bhaviyaNa chaThachaTTha tapae nitu tapIo pA2Ne AhArano khapIo ho... bhaviyaNa 2 sUraja sanamukha kAusagga UMcI bhuja dhyAni lagna ho bhatiyaNa AtApanA bhUmi karato AtApanA karama nirjarato ho... bhaviyaNa 3 ima ATha saMvatsara kIdha ima mAsa saMlekhaNA lIdha ho bhaviyaNa saudharmaiM sarameM pahoMto sAmAnika deva panoto ho... bhaviyaNa 4 cau sahasa sAmAnika sAtha cau agra mahiSIno nAtha ho bhaviyaNa tiga pariSada sAta anIka tasa adhipati pAta (sAta) ja ThIka ho... bhaviyaNa 5 aMgarakSaka SoDaza sahasa bIjA paNa sura bahu suvisesa (kahasa) ho bhaviyaNa ehavI jasa riddhi vakhANI cAritra taNI nisANI ho... bhaviyaNa 6 Ima kahio valI kurudattaputra jinavIrano jinavarano) ziSya suputra ho bhaviyaNa aThThama aThThama niradhAra AyaMbila aMtari pAre ho. bhaviyaNa 7 SaTamAsa zramaNa parayAya saMlekhaNApakha kahivAya ho bhaviyaNa IzAna sargi sUra huo riddhi pUravanI pira (khira) jUo ho... bhaviyaNa 8 cAritranAM phla ima jANI vrata Adarayo bhavi prANI ho bhaviyaNa bhagavatI niM zatakeM trIkeM adhikAra suNI mana rIjhe ho... bhaviyaNa 9 70 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ budha zrI zAMtivijayano sIsa ehavAne nAmuM sIsa ho bhaviyaNa. kahe mAnavijaya uvajajhAya RSirAja taNo sajhAya ho... bhaviyaNa. 10 trIjA zatakanI sajhAya (3) bhAnavijyakta) | (dezI vichiyAni) zrI vIra varde bhavi prAMNineM dhari gyAna karo pacakhANa re. nahItara dupacakhAMNI husyo tehathI na hui niravANa re. dha1 dharami jana khapa ko gyAMnano gyAMni sivasaMpatti hoya re, tapa thoDo piNa gyAMni bhalo nahI bAla tape guNa koya 2. dha ra tAmalipti nAmi nayarii tAmali gAthApati ri re, phala punya taNAM jANi bhalAM praNAma pravrajyA lidha re dha. 3 chaTha chaTha niraMtara pAraNe lII paMcagrAsa AhAra re, eka visa velA jaleM dhoyo AtApanA karato sAra re. dha. 4 sATha sahasa saMvachara ema tapi doya mAsa saMlekhaNA kidha re, bAlacaMcAsarani prArthanA navi mAni mauna te lIdha re. dha. 5 mari IzAneM surapati huo baladeveM kadarzI kAya re, teha tejolesTAI Ima kidhA namatA nija pAya re. dha 6 siva sAdhake IMma tapa tapa agyani huo phala alpa re, ima gAma bibhelI upano pUraNano ema ja jalpa re. dha. 7 paNi eha vizeSa je copaDo paDagho kari bhikSA leya re, paMthI paMkhI jala jIvane corthi puDi nija Adeya re. dha8 ema bAra saMvachara tapa tapa saMkhaNA kari Ika mAsa re, tihAMthI mari camaheMdo huo agyani huo eha vAsa re. dha. 9 bala mAni saudharameM gayo upADi parigha mahaMta re, zaOM vaje bihAviyo zrI vIrameM sarakhuM jaMta re. dha. 10 agyAna taNAM phala eDavAM niyuNi ArAdho gyAna re, teha to gura kulavArsi hui nigarAni sadA agyAna re. dha. 11 bhagavati aMge virSe zatake eha cAlyo adhikAra re... zAMtivijaya vinayI varda sadaguru sevo hitakAra re. dha12 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 71
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 4 u. 1thI 8 : ahIM zarUAtanA 8 uddezAmAM kahelI bInAnA saMkSipta sArane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahIne IzAnendranA 1. soma, 2. yama, 3. varuNa, 4. kubera A cAra lokapAlonAM cAra vimAnomAMnA sumano vimAnanI bInA pahelA uddezAmAM kahI che. bIjA uddezAmAM sarvatobhadra vimAnanI, trIjA uddezAmAM vaSNu vimAnanI temaja cothA uddezAmAM suvallu vimAnanI hakIkata jaNAvI che. ema pahelA cAra uddezAmAM cAra vimAnonuM varNana karIne pAMcamAthI AThamA uddezAmAM te cAra lokapAlonI cAra rAjadhAnIonI kramasara hakIkata jaNAvI che. sumano vimAna IzAnAvataMsaka vimAnanI pUrvamAM rahyuM che te kahI yogya prasaMge devonA sthitibhedanuM svarUpa paNa jaNAvyuM che. u. 9H ahIM nAraka jIvonI hakIkata kahI che eTale narakamAM je jIva Upaje te naiyika kahevAya ke anaiyika kahevAya ? Ano javAba spaSTa rIte samajAvI kahyuM ke prajJApanAsUtranA 17mA lezyApadanA trIjA uddezAmAM A hakIkata vistArathI jaNAvI che. u. 10H ahIM pUchyuM che ke kRSNa lezyA nIla lezyAne pAmIne nIla lezyA rUpe ane tenA jevA varNarUpe pariName ? Ano uttara detAM jaNAvyuM ke AnI vistArathI hakIkata prajJApanAnA 17mA leyApadanA 4thA uddezAmAM kahI che. pachI lezyAnA pariNAma, varNa, gaMdha, rasa, zuddha, aprazasta, saMkliSTa, uSNa, gati, pariNAma, pradeza, avagAha, vargaNA, sthAna, ane alpabahutva dvA2onuM svarUpa samajAvIne chevaTe prabhunA uttarothI saMtuSTa thayelA zrIgautamanA "he bhagavan ! te e pramANe che." AvAM zraddhAgarbhita vacano jaNAvyAM che. zataka 5 A pAMcamA zatakanA 10 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM sUryane uddezIne praznottaro che. te caMpAnagarImAM puchAyA che. te jaNAvavA mATe viSayonI saMgraha gAthAmAM 'daMpa vi' ema kahyuM che. bIjA uddezAmAM vAyu saMbaMdhI praznottaro che. trIjAM uddezAmAM jAlagraMthikAnA udAharaNa uparathI jaNAtI bInAno nirNaya che. cothA uddezAmAM zabdane aMge praznottaro che. pAMcamA uddezAmAM chadmastha saMbaMdhI hakIkata che. chaThThA uddezAmAM AyuSyanA ochApaNAnI ne vadhArepaNAnI bInA che. sAtamA uddezAmAM pudgalonA kaMpana saMbaMdhI vicAro che. AThamA uddezAmAM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 72
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirgathI putra anagAre padArtho sabaMdhI vicAro karyA che. navamAM uddezAmAM rAjagRha nagara saMbaMdhI vicAraNA karI che. dazamA uddezAmAM caMdranA praznottaro jaNAvyA che. te hakIkata caMpAnagarImAM jaNAvI che. u. 1H pUrNabhadra caityavALA udyAnamAM zrIgautamasvAmIjIe prabhu zrI mahAvIradevane sUryodayAdinA prazno ane divasa-rAtrinA vicArone aMge prazno pUchI uttara meLavyA. pachI jaMbUdvIpanA dakSiNArdha ane uttarArdhanA vicAra ane merunA uttara-dakSiNano vicAra tathA aDhAra muhUrtano divasa, ne bAra muhUrtanI rAtanI bInA, temaja divasa ane rAtrinA mApamAM vadhaghaTa kahIne bAra muhUrtano divasa ne 18 muhUrtanI rAtrinA vicAro ane varSARtu, hemaMtaRtu vagerenA pahelA samayano vicAra tathA prathamasamayAdi kAlasaMkhyA jaNAvyA che. ahIM sUrya IzAna khUNAmAM UgIne agni khUNAmAM Ave vagere sUryanI spaSTa bInA jaNAvI merunA dakSiNArdhamAM ne uttarArdhamAM pahele divase rAtrinAM muhUrtonA praznottaro kahyA che. pachI dakSiNAdimAM samaya, AvalikA vagerenI prathamatAno nirNaya kahIne lavaNasamudrAdimAM paNa samaya vagerenI prathamatAnuM varNana karyuM che. e pramANe AnuM TUMka rahasya che. u. 2H ahIM jaNAvelI hakIkatanuM mUla sthAna rAjagRha nagara che. diSatparovAta, pazcAddhAta, maMdavAta ane mahAvAtanuM svarUpa kahIne dizAone AzrIne vAyunA praznottaro jaNAvyA che. pachI dvIpamAM vAtA vAyu, samudramAM vAtA vAyu ane e baMneno mAMhomAMhe vyatyAsa varNavyo che. pachI e vAyuone vAvAnAM kAraNo, ane vAyunI gati, tathA uttara kriyA temaja vAyukamArAdi devo dvArA vAyukAyanuM udIraNa jaNAvIne kahyuM ke te zvAsocchavAsa le che, ane marI marIne aneka vAra vAyumAM Ave che. tathA spaSTa (zarIrAdine spazayelo) vAyu mare che, temaja vAyu zarIra sahita nIkaLe ne zarIra rahita paNa nIkaLe che. vaLI odana, aDada ane surA (dArU)nAM pudgalo apekSAe vanaspatinAM, pANInAM ane agninAM zarIra kahevAya, ne loDhuM, tAMbuM, kalAI, sIsuM, pASANa, kaSapaTTikA tathA kATanAM pugalo pRthvInAM ne agninAM zarIro kahevAya. tathA baLelAM hADakAM, cAmaDAM, zIMgaDAM vagerenAM pudgalo trasa jIvanAM ne agninAM zarIro kahevAya. temaja aMgAro, rAkha vagere ekendriyathI mAMDIne paMcendriyanAM zarIro ane agninAM zarIro kahevAya. pachI lavaNasamudrano cakravAla-vikhaMbha vagere jaNAvI aMte lokasthiti jaNAvI che. pachI prabhuno vihAra varNavyo che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 3H ahIM anyatIrthiko kahe che ke eka samaye A bhavanuM ane parabhavanuM AyuSya (be AyuSya) jAlagraMthikAnA udAharaNathI bhogavAya. A vicAra khoTo che. prabhue kahyuM ke eka samaye ekaja AyuSya bhogavAya. tathA AyuSyakarma sahita jIva narakamAM jAya che. ahIM je AyuSya bhogavAya, te pAchalA bhavamAM niyata samaye bAMdhyuM hatuM ema samajavuM. covIze daMDakomAM A bInA ghaTI zake che. pachI jIvamAtrane uddezIne yoni ane AyuSya saMbaMdhI vicAro varNavyA che. u. 4: ahIM kahyuM che ke chadmastha manuSya zaMkha, jhallarI vagere vAjiMtronA tathA bIjA padArthonA paNa zabdo sAMbhaLe che, te sparzAvelA (karmendriyanI sAthe athaDAyelA, saMbaddha thayelA) zabdo saMbhaLAya, tathA te Aragata zabdo saMbhaLAya. ahIM Aragata, arvAgrata ne pAragata zabdonuM paNa svarUpa samajAvyuM che. kevalajJAnI badhA zabdo sAMbhaLI zake. A hakIkata chadmasthanA zabdazravaNanA prasaMgane anusarIne jaNAvI che ema samajavuM. bAkI kevalIne kevalajJAnathI ja zabdajJAna thatuM hovAthI temane sAMbhaLavAnI jarUriyAta che ja nahi. kevalajJAnI mita paNa jANe ne amita paNa jANe. temaja sarvatra sadA ane sarvathA kevalI sarva bhAvone jANe. chadmastha jIva hase, ne utAvaLo paNa thAya. paNa hasavuM ane utAvaLA thavuM e kevalajJAnIne na ja hoya. kAraNa ke mohanA udayathI hasAya che te kevalIne na ja hoya. hasatAM 7 ke 8 ATha karmo baMdhAya. ahIM A bInA covIze daMDakomAM ghaTAvIne samajAvI che. pachI jaNAvyuM ke chabastha jIva Ughe, ne UMghatAM sAta ke ATha karmo baMdhAya. A bInA 24 daMDakomAM samajavI. harihaugameSI yonidvArA garbhane bahAra kADhIne bIjA garbhAzayamAM mUke che. te nakhavATe ke rUMvADAvATe paNa garbhane pheravI zake che. temAM garbhane lagAra paNa pIDA thAya nahi. garbhane badalanAro deva cAmaDIno cheda (kApakUpa) kare, ne garbhane sUkSma (jhINo) karIne badalAve. pachI atimukta muninuM jIvana jaNAvIne prabhunI pAse AvelA mahAzukra devalokanA be devonI hakIkata varNavatAM kahyuM ke zrI mahAvIra devanA 700 ziSyo mokSe jaze. pachI A be devone aMge zrImahAvIradevanI ne zrIgautamasvAmIjInI vacce thayelo vArtAlApa kahIne jaNAvyuM ke devo nosaMyata kahevAya. temanI mukhya bhASA ardhamAgadhI che. kevalI aMtakara (saMsArano aMta karanAra) jIvane kevalajJAnI svataMtra jANe-dekhe ne chakvastha jIva sAMbhaLIne te pramANI jANe74 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhe. pachI kevalInA zrAvaka vagere aMtakara kevalIne kevI rIte jANe-dekhe te bInA jaNAvIne pramANanA 1. pratyakSa, 2. anumAna, 3. upamA, 4. Agama ema cAra bhedo kahyA che. pachI jaNAvyuM che ke kevalajJAnI carama karmane ane carama nirjarAne jANe, dekhe, ne praNIta manane ne praNIta vacanane dhAre. tathA kevalajJAnInA e mana-vacanane keTalAeka vaimAnika devo jANe ne keTalAeka vaimAnika devo na jANe. pachI te devonA mAyI mithyASTi ane amArI samyagdaSTi, anaMtaropapanaka ne paraMparopapanaka, paryApta ne aparyApta, upayukta ne anupayukta ema cAra rIte be be bhedo jaNAvIne kahyuM ke anuttaropapAtika devo svasthAne rahyA rahyA kevalInI sAthe vAtacIta kare ne ahIM rahelA kevalajJAnI je kAMI kahe, tene tyAM rahelA anuttaradeva jANe, dekhe. temaja upazAMtamoha jIvo paNa anuttara devapaNuM pAme che. kevalI iMdriyonI madadathI jANe-dekhe nahi, kAraNake chavastha jIvane ja tenI madadathI jANavAnuM hoya. tathA kevalI hAla jeTalA AkAzapradezomAM avagAhIne rahyA hoya, teTalA ja AkAzapradezomAM avagAhIne bhaviSyamAM na rahe, paNa vadhaghaTa jarUra thAya ja che. A prasaMge saMyoga-saddavyatAnuM svarUpa varNavyuM che. pachI kahyuM ke caudapUrvI labdhinA prabhAve eka ghaDAmAMthI hajAra ghaDA kare che. pachI utkarikAnA bhedAdinuM varNana karI aMte prabhuno vihAra jaNAvyo che. u. 5H mAtra saMyamathI siddha thAya ? A praznanA uttaramAM vistArathI samajavA mATe pahelA zatakanA cothA uddezAnI bhalAmaNa karI che. pachI anyatIrthikanA vedanAne aMge aghaTita vicAro jaNAvI evaMbhUta vedanAdinI bInA kahI che. pachI sAta kulakaro, tIrthaMkaranAM mAtApitA, mukhya ziSyo tathA mukhya ziSyAonuM tathA cakrInA strIratnAdinuM, baladevonuM tathA vAsudevonuM, temanAM mAtApitAnuM tathA prativAsudevanuM varNana karatAM vistAra mATe samavAyAMga sUtranI bhalAmaNa karI aMte prabhuno vihAra jaNAvyo che. u. 6 : ahIM kahyuM che ke hiMsA, jUTha Adi kAraNothI ane zramaNAdi supAtrane akalpanIya dAna devAthI TUMkuM AyuSya baMdhAya che. dayA, satya, zIlAdi kAraNothI ne supAtrane khape tevA padArthonuM dAna devAthI lAMbuM (zubha) AyuSya baMdhAya che. pachI azubha dIghayuSyanAM ne zubha dIghayuSyanAM kAraNo, kariyANuM vecanAra ne lenArane lAgatI kriyA tathA cAlu prasaMge jarUrI cAra vikalpo ane zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 75
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAMDa (upakaraNa)nA apahArAdithI lAgatI kriyA, tathA hamaNAM saLagAvelA agninI bInA jaNAvI dhanuSya pheMkanAra puruSAdine lAgatI kriyAo kahI che. pachI anya tIrthikono mata, tenuM khoTApaNuM, cAlu prasaMge jIvAbhigamanI bhalAmaNa karIne AdhAkarmI AhAra levAthI nukasAna ane AcArya-upAdhyAyanA bhavo jaNAvyA che. aMte abhyAkhyAnanI bInA kahI che. u. 7H paramANu koI vAra kaMpe ne pariName, koI vakhata na kaMpe ne na pariName, ema dvipradezika skaMdha dezathI kaMpe ne dezathI na kaMpe. A rIte tripradezika skaMdhathI mAMDIne anaMta pradezika skaMdhano vicAra karatA dezAzrita vikalpo kahIne paramANu ane asidhArAnI bInA kahI che. pachI kahyuM ke paramANu chedAto nathI. ema dvipradezika skaMdhathI mAMDIne TheTha asaMkhya pradezika skaMdha sudhInA skaMdhomAM samajavuM. e pramANe anaMtapradezika skaMdhomAMnA keTalAka skaMdho chedAya ne keTalAka skaMdho na paNa chedAya. e pramANe agni ane paramANu vageremAM baLavAnI bInA ane puSkarasaMvartta megha ane paramANu vageremAM bhIMjAvAnI bInA tathA gaMgA mahAnadI ane paramANu vageremAM jalanA pravAhamAM taNAvAnI bInA samajavI. pachI kahyuM ke paramANunA be bhAga na thAya ne teno madhyabhAga na hoya. tenA pradezo paNa na hoya. A vicAra (sarakhA pradezono, viSama pradezono vicAra) dvipradezika skaMdhathI mAMDIne anaMtaprAdezika skaMdhomAM jaNAvyo che. pachI paramANu paramANunI mAMhomAMhe sparzanA jaNAvatAM nava vikalpo kahIne vyaNUka skaMdhAdinI ne RNuka skaMdhAdinI ne aMte anaMtaprAdezika skaMdhonI mAMhomAMhe sparzanA jaNAvI che. pachI paramANu-pudgalanI kAlathI sthiti jaNAvIne sakaMpa eka pradezAdimAM avagADha pudgalonI sthiti ane niSkapa ekAdi AkAzapradezomAM avagADha pudgalonI sthiti tathA ekAdiguNa kALAM, lIlAM, pILAM, dhoLAM, lAla pudgalonI sthiti jaNAvIne varNa-gaMdhAdinAM pariNAmonI sthiti tathA aMtarakAla eTale paramANu vagereno aMtarakAla, kahIne dravyasthAnAyu vagere cAra padArthonuM alpa-bahutva jaNAvyuM che. pachI kahyuM ke narakanA jIvo AraMbhI che, ne parigrahI che. A bInA covIze daMDakomAM vicArI che. pachI zarIrAdinI hakIkata kahIne aMte pAMca hetu-ahetunuM svarUpa jaNAvyuM che. ahIM saTIka khaMDachatrIzI paNa jaNAvI che. u. 8 : ahIM kahyuM che ke prabhu zrI mahAvIra devanA nAradaputra muni ane niIputra anagAra A be ziSyo hatA. temAMnA nAradaputra ema mAne che zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 76
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke tamAma pudgalo sArdha (jenA ardhA be bhAga thAya tevA) che, ne samadhya eTale madhyabhAgavALA tathA pradezavALA che. nirprathIputra anagAra A vAta khoTI sAbita karI sAcI hakIkata jaNAve che. tyAre potAnI bhUla kabUla karI nAradaputra anagAra nirNAMthIputra anagArane khamAve che. pachI vihA2 jaNAvIne zrI gautamasvAmIjIe pUchela praznanA javAbamAM prabhue kahyuM ke jIvo vadheghaTe nahi, avasthita che. ema sarva daMDakomAM samajavuM. siddhomAM paNa A vicAra jaNAvI kahyuM ke jIvo kAyama sarva kAla rahe che. ne nArako jaghanyathI eka samaya sudhI ne utkRSTathI AvalikAnA asaMkhya bhAga sudhI vadhe che ne ghaTe che. tathA nArakonuM avasthAna jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI covIza muhUrto sudhI jANavuM. ema sAte narakamAM tene lagatI vizeSatA jaNAvavApUrvaka A bInA jaNAvI che. A vicAraNA bAkInA daMDakomAM ane siddhomAM paNa jema ghaTe tema jaNAvI che. pachI jIvonA ane siddhonA sopacayAdi svarUpane aMge jarUrI bInA kahIne kAlanI apekSAe jIvamAtrane lagatI e jAtanI vicAraNA karI che. u. 9H ahIM rAjagRha nagaranuM svarUpa jaNAvI kahyuM ke zubha pudgalonA saMsargathI divase prakAza ane azubha pugalonI vizeSatAthI rAte aMdhAruM hoya che. A ja kAraNathI narakamAM paNa aMdhAruM jANavuM. ema teindriyanA daMDaka sudhInA daMDakomAM aMdhAruM hoya. paNa pachI caturindriyAdimAM prakAza ane aMdhAruM baMne hoya. tamAma svargomAM prakAza hoya. nAkIone kALano khyAla na hoya. kAraNake tevo khyAla aDhIdvIpamAM ja hoya che. ema paMcendriya tiryaMcomAM paNa jANavuM. manuSyone kALano khyAla hoya ne devone te na hoya. pachI zrIpArzvanAthanA sthaviroe prabhu zrImahAvIrane pUchyuM ke asaMkhya pradezavALA lokamAM anaMtA rAtri-divaso zI rIte ghaTI zake ? prabhue zrIpArzvanAthanI sAkSI ApIne te vAta spaSTa samajAvatAM temane khAtrI thaI ke prabhu zrImahAvIra 'sarvajJa che.' pachI paMca mahAvrata dharmane svIkArI ArAdhIne te sthaviro mokSe gayA. AnI pachI devalokanI gaNatrI ane saMgraha gAthA kahIne vihAra jaNAvyo che. u. 10: ahIM candranI bInA jaNAvatAM vistAra mATe pAMcamA zatakanA pahelA uddezakanI bhalAmaNa karI che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 77
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamA zatakanI saRya (1) bhAnavijayakRta) (ima ina AMbA AMbalI re - e dezI) guNa AdarIye prANIo re guNavaMta viralA koya guNa grAhaka paNa thoDalA re budhajana guNane joya. suguNa nara ! guNa upari karo dRSTi. bAhyAcaraNe bAhyAcAre) mama paDo re aMtara daSTi sudaSTi suguNa nara, 1 aImutto kuMvara huo re vIrano ziSya utsAhI medavRSTimAM paDigraho re tAre jalaparavAhI suguNa nara 2 dekhI thavira jina vIrane reIma pUche dharI rIsa ketA bhavamAM sIjhaye re aImutto tama muni) sIsa... suguNa nara0 3 vIra kahe eha ja bhave re sIjhaNya karma khapAya ehanI niMdA mata karo re cAlo ehanI dhAya. suguNa nara0 4 bhAta-pANI-vinaya karI re ehanuM karo vaiyAvacca kheda tajI ehane bhajo re carama zarIrI sacca... suguNa nara0 5 thavira suNI tima Adare re vIravacana (suNi) dharI khaMta Ima aMtaradaSTi karI che parakhI guNa graho saMta suguNa nara0 6 bhagavatI zatake paMcame re cAlyo e adhikAra paMDita zAMtivijaya taNo re mAna dhare bahu pyAra... suguNa nara 7 pAMcamA zatakanI rAya (2) bhAnavijyakta) | (AvyA re mAsa aSADho) zrutajJAnI re abhimAnI hoI nahIM bahuzrutanai re mAna tajI pUchaI sahI nija buddhi re khAmI-khamAvaI bahu pari teha RSine re vaMdijaI ulaTabharI. ToTakaH bharaI zrutane re bhario nArada putra varano ziSya e. pUchio satIrtha niyaMThI (niyaThA) putraI karaNa jJAna paratakSa parikhae aradha madhyama desa madhyapradeza) sahitA kedI (ke nahI) savi pudgalA kahi nAradaputra pugala sa adhAdhika savi bhalA... 1. cAla: dravyAdika re caubhediM paNi ema re niyaMThI niyaThA) putra revalatuM vade dharI ema prema) re pradesA re jo cau jovo) AdesaI kahe paramANuM re to apradesI kima rahe zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ troTaka: rahe kima te aMga pradesaI eka samayanI kima thiti eka guNa kima kRSNa hoI pradeza kayAvatI (kahiAvatI). kahe nAradaputra jANau bihuM nahIM huM samyaga upara kheda na hoI to prakAso aratha dhArU mana taraI... 2. sapradezA re apradezA paNi re savi pudgala re cau AdeI vakhANI re Ima boli re putra niyaMThA vANi re apradesA re dravyathI jeha pramANa re. truTakaH paramANu kSetrathI nizcaye te kAla bhAva vikalpanA apradesA kSetrathI je tAsa trikathI vibhajanA Ima kAla bhAvathI apradezA hivai sapaesA bhaNuM dravyathI pradesa je tasa triyathI bhajanA gaNuM 3. Ima kAlathI re jANavuM Ima valI bhAvathI pradeza re kSetrathI te sahI dravyathI. bhajanAI re kAlathI bhAvathI sadahiyA savi thoDA re bhAvathI apradezA kahiyA truTaka : kahiyA kAlathI apradezA dravyathI apradeziyA kSetrathI apradeza kSetrathI sapradeza asaMkhayA. dravyathI pradeza adhikA pradezA kAlathI bhAvathI paNi pradezA vizeSAdhika pUravathI. 4 tava nArada re putra khamAvaI bhrAMti (bhAta) re niyaMThI re putraprati namI khAMti re ehavA muni re sarala svabhAvI jehare zrutajJAnInAM re khapIyA namIi tehare. teha namII pApa vamI nitya ramIi jJAnamAM zrata artha (dharma) sUkSama dhAraNA karI dhyAdI zubhadhyAnamAM budha zAMtivijaya susIsa vAcaka mAnavijaya vadaI isyu bhagavatI paMcama zataka saghaLuM jehanA cittamAM vasyuM. 5 pAMcamA zatakanI saRya (3) bhAnavijayakRta) (kapura hoi ati ujaluM re - e dezI) zrI jinazAsanamAM kahiuM re samakita vratanuM mUla teha vinA kiriyA kare che temanuM kAM nahiM sUla re bhavikA ! rAkho samakita suddha saddataNA jANyA vinA re vaMdanA na karaI buddha re bha0 1 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArasanAtha saMtAnIyA re bahuzruta thavira aneka . pUchaI jaI jinavIranaI re rAkhI samakita Tekare... bha0 2 loka asaMkhyAtaIM kahyo re kima ahorAtra anaMta upajaI viNase trika kAlaI re tima paritta kahata re... bha0 3 pAsa jiNaMda mataI kahaI re vIrajI loka vicAra zAzvata uradha (=Urdhva) madhyama adho re pRthula zeSa pastAra saMkhepa vistAra) re... bha0 4 jIva tihAM ekaI kAlaI re upaje nigoda anaMta teha parita pratyekamAM ima ja pralaya paNi huMta re... bha0 5 jIva anaMta pratyekane re saMbaMdhaI kahevAya kAlavizeSa paNi teTalA re sahuno te paramAya re... bha. 6 tyAra pachI zrI vIranaI re jANaI thavira sarvaza praNamI preme Adarai re paMcamahadrata prajJa re... bha0 7 ke siddhA ke sura huA re sapaDikramaNa karI dharma Ima parakhI je gurU kare re te lahe savi zrutamama re bha0 8 bhagavati paMcama zatakamAM re vAcanA cAli Ima paMDita zAMtivijaya taNo re mAna kahaI dharI prema re... bha0 9 zataka 6 u. 1: pahelA uddezAmAM vedanAnI bInA kahI che. 2. bIjAmAM AhAranI, 3. trIjAmAM mahAzravanI, 4. cothAmAM sapradezanI, 5. pAMcamAmAM tamaskAyanI, 6. chaThThAmAM bhavyanI, 7. sAtamAmAM zAlinI, 8. AThamAmAM pRthvInI, 9. navamAmAM karmanI ne 10. dazamA uddezAmAM anyatIrthikanI hakIkata jaNAvI che. A rIte daza uddezAnA sArane jaNAvanArI saMgrahagAthAno artha kahIne have pahelA udezAno TUMka paricaya jaNAve che. te A pramANe - je jIva mahAvedanAvALo hoya te mahAnirjarAvALo hoya ane je jIva mahAnirjaravALo hoya te mahAvedanAvALo hoya. ahIM samajavAnuM e che ke mahAvedanAvALA jIvomAM tathA alpa vedanAvALA jIvomAM je jIva prazasta nirjarAvALo hoya te ja uttama jANavo. A bInA spaSTa samajAvIne kahyuM ke chaThThI-sAtamI narakanA jIvo mahAvedanAne bhogave che. zramaNo je karmanirjarA kare 8O zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenAthI narakanA jIvone vadhAre karmanirjarA hoya ja nahi. Ane spaSTa samajAvavAne mATe cokhkhA lUgaDAnuM ne melA lUgaDAnuM dAMta, kardama rAga, gADAnI maLIno rAga vagerenI hakIkata samajAvIne pharamAvyuM ke nArakInAM pApakarmo cIkaNAM hoya che. ahIM luhAranI eraNano dAkhalo samajAvyo che. sAdhunAM karmo pocAM narama hoya che. A hakIkata sUko pULo ane agninuM, tathA pANInuM TIpuM ane UnI dhagadhagatI loDhAnI kaDhAInuM dRSTAMta daIne spaSTa samajAvI che. pachI manakaraNa, vacanakaraNa, kAyakaraNa ne karmakaraNa rUpa cAra karaNomAMthI dareka daMDakanA jIvane keTalAM karaNo hoya? te bInA tamAma daMDakomAM vicArIne karaNa ane azAtAvedanA, karaNa ane zAtAnedanAno vicAra 24 deDakomAM ghaTAvIne vedanAnI ne nirjarAnI caubhaMgI jaNAvI che. pachI kahyuM ke 1. mahAvedanAvALo ane mahAnirjarAvALo jIva pratimAdhAraka muni jANavA. 2. chaThThI sAtamI narakanA jIvone mahAvedanA che, ne nirja thoDI che. 3 zailezI avasthAmAM rahelA kevalI jIvane vedanA thoDI, paNa karmanirjarA ghaNI thAya che. 4. anuttara vimAnanA devone vedanA thoDI hoya ne karmanirjarA paNa thoDI thAya che. aMte Ano sAra jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. uM. 2: ahIM AhAranuM svarUpa, ane teno tamAma daMDakomAM vicAra jaNAvatAM vistAra mATe zrIprajJApanA sUtranA AhArapadanI bhalAmaNa karI aMte prabhuno vihAra jaNAvyo che. u. 3H Ano TUMkAmAM sAra jaNAvanArI be gAthAno artha A pramANe jANavo : ahIM baMdhAdinI apekSAe pudagalonI vicAraNA karI che. te A rIte - moTA pApAraMbhathI jIvane sarvaprakAre pudgalo baMdhAya? vagere kahyA pachI jema vastramAM prayogathI ke svAbhAvika rIte pudgalo ekaThAM thAya che, ema jIvone paNa zuM thAya che? A bInA spaSTa jaNAvIne kahyuM ke jema lUgaDAmAM ekaThAM thatAM pudagalo sAdi eTale AdivALAM che, ema jIvone paNa pudgalasaMgraha yugalono baMdha) AdivALo che, vagere praznonA uttaro kahIne karmanI sthiti jaNAvI che. pachI zuM strI, puruSa vagere karmabaMdha kare? vagere praznonA uttaro daIne saMyata samyagdaSTi vagere tathA saMjJI, bhavya, darzanI, paryApti, bhASaka, paritta, jJAnI, yogI, (zarIrAdikata yoga-ceSTAvALA jIvo) upayogavALA jIvo, AhAraka, sUkSma, carama vagerene AzrIne baMdhanA vicAro kahIne e badhA strI vagere karmane bAMdhanArA jIvonuM alpabahuta kahyuM che. zrI bhagavatIsUtra vaMdanA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAkarmavALA jIvane sarvataH ane niraMtara pudgalono caya tathA upacaya thAya che. tathA teno AtmA aniSTAdi svarUpe vAraMvAra pariNAma pAme che. temAM kA2Na kahIne tAjA vastranuM udAharaNa jaNAvyuM che. pachI alpakarmavALA jIvane sarvataH pudgalo bhedAya che, yAvat (ema aMte samajavuM ke) parividhvaMsa pAme che. ne eno AtmA zubhAdi svarUpe vAraMvAra pariName che. temAM kAraNa jaNAvIne malina chatAM paNa pANIthI dhovAtA lUgaDAnuM dRSTAMta kahyuM che. pachI jIvane karmono upacaya prayogathI ja thAya che. jema vastrAdimAM pudgalono upacaya thAya che, tema ahIM samajavuM. pachI manaprayoga, vacanaprayoga ane kAyaprayoganI vicAraNA tamAma daMDakomAM kahIne sAdi sAMta vagere bhAMgAmAMthI vastrane lagato puddagalopacaya sAdi sAMta che e pramANe jIvane lagatA puddagalopacayanI bAbatamAM praznottarI jaNAvIne kahyuM ke IryApathika karmane bAMdhanAra jIvano karmapudgalopacaya sAdi sAMta che, bhavyano anAdi sAMta ane abhavyano anAdi anaMta karmapudgalopacaya jANavo. paNa sAdi chatAM anaMta evo karmapudgalopacaya hoya ja nahi. pachI kahyuM ke jema vastra sAdi sAMta che tema narakapaNuM vagere padArtho paNa sAdi sAMta che, siddhi sAdi anaMta che. bhavyo anAdi sAMta ne abhavyo anAdi anaMta che. pachI ATha karmaprakRti tathA tenI abAdhA kAlavALI baMdha sthiti jaNAvIne kahyuM ke e karmone bAMdhanArA strI Adi traNamAMnA koI paNa jIva hoya. AyuSyane strI Adi bAMdhe ane na paNa bAMdhe. pachI saMyAdine lagatA praznottaro kahIne samyagdaSTi vagere 42 prakAranA jIvone uddezIne karmabaMdhAdinA vicAro jaNAvyA che. ane strI vedakAdi cArenuM alpabahutva spaSTa samajAvyuM che. u. 4: ahIM kAlanI apekSAe ane ekatva tathA bahutvane AzrIne jIvonA pradeza sahitapaNAnA ne pradezarahitapaNAnA vicAro jaNAvyA che. e ja rIte AhA2ka anAhAraka kahyA che. temaja bhavyAdi traNa, saMzI Adi traNa, lezyAvALA, kRSNAdi lezyAvALA ane alezya jIvo tathA samyagdaSTi vagere 3, temaja saMyAdi 3 kaSAyI vagere 6 jIvo, matijJAnAdivALA jIvo pa ane matiajJAnAdivALA jIvo 3, manoyogI Adi 4, sAkAra upayogavALA, anAkAra upayogavALA jIvo tathA vedavALA jIvo vagere 4, zarIravALA jIvo vagere 6, paryAptivALA jIvo 6, aparyAptivALA jIvo 6 A badhAne kAlAdezanI apekSAe pradeza che ke pradeza che! e hakIkata vistArathI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 82
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajAvI che. pachI jIvomAM pratyAkhyAnIpaNAnI ane apratyAkhyAnIpaNAnI bInA varNavI che. aMte kahyuM ke paMcendriya jIvo ja pratyAkhyAnAdine jANe che. e ja pramANe paccakhANa karavAnI bAbatamAM paNa samajI levuM. pachI pratyAkhyAnAdi ane AyuSyanI hakIkata kahI che. u. 5H ahIM kahyuM che ke tamaskAya e pANI kahevAya. ema kahIne tamaskAyanA pANInA svabhAvamAM samAnatA samajAvI che, 1 araNodaya samudrathI tamaskAyanI zarUAta thAya ne brahmadevalokamAM enI samApti thAya che. 2. tamaskAya rAmapAtaranA mUlanI jevo ane uparanA bhAgamAM kUkaDAnA pAMjarA jevo che. 3. tamaskAyanA be prakAra che. saMkhyaya yojana vistAravALo tamaskAya ne asaMkhyaya yojana vistAravALo tamaskAya. Ano vikhaMbha tathA parikSepa kahyo che. 4. zIdhra gativALo deva cha mahinA sudhI cAlatAM paNa eno pAra na pAme evaDo moTo tamaskAya che. 5. tamaskAyamAM ghara vagere nathI. 6. tamaskAyamAM megho varase che. 7. tene karanArA asurakumAra, nAgakumAra ane suvarNakumAra devo che. 8. tamaskAyamAM devakRta bAdara svanita ane bAdara vIjaLI hoya che. 9. tamaskAyamAM vigrahagatine aprApta sivAya bAdara pRthvI ke agni nathI. 10. tamaskAyamAM sUryAdi nathI, paNa tenI paDakhe che. 11. temAM sUryAdinI prabhA nathI, arthAtu e prabhA che. kharI, paNa te tamaskAyarUpe pariNAma pAmelI che. 12. teno varNa bhayaMkara kALo che ethI devo paNa bhaya pAme che. 13. tenAM nAmo 13 che, te tamaskAya aMdhakAra vagere jANavA. 14. te pANInA jIvano ane pudgalano pariNAma che. 15. tamaskAyamAM jIva mAtra ghaNI vAra UpajyA che. paNa bAdara pRthvIpaNe ane bAdara agnipaNe UpajyA nathI. A rIte tamaskAyanI bInA pUrNa thayA bAda have kRSNarAjIonI hakIkata jaNAve che. te ATha che ane sanaskumAra kalpa ane mahendra kalpanI upara nIce brahma devalokanA ariSTa vimAnanA pAthaDAmAM che. tathA teno akhADAnA jevo samacorasa AkAra che. temaja cAre dizAmAM be be mAMhomAMhe aDelI che. A prasaMge tenI laMbAI, pahoLAI ane moTAI jaNAvI che. kRSNarAjImAM ghara vagere nathI ityAdi hakIkata jema tamaskAyanI kahI tema jANavI. tenAM kRSNarAjI, megharAjI vagere 8 nAmo kahIne jaNAvyuM ke te pRthvIno pariNAma che. emAM bAdara pANIpaNe, bAdara agnipaNe, ane bAdara vanaspatipaNe jIvo UpajatA nathI, bAkI bIjA koI paNa prakAre Upaje che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 89
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI kRSNarAjIonA 8 avakAzAMtomAM lokAMtika devonA arcI, arcimAlI vagere ATha vimAnonI vacamAM navamuM riSTAbha vimAna kahIne tene lagatI" bIjI hakIkata paNa kahI che. pachI lokAMtika devonuM svarUpa jaNAvIne kahyuM ke emanAM vimAno vAyu upara pratiSThita (rahyA) che. AnA vistAra mATe jIvAbhigamasUtranI bhalAmaNa karI kahyuM ke badhA jIvo e vimAnomAM paNa UpajelA che, mAtra devapaNe nahi. temanuM Ayu 8 sAgaropamanuM jANavuM. tathA lokAMtika devonAM vimAnothI asaMkhyeya yojana cheTe lokAMta che. u. 6 : ahIM sAta naraka pRthvIo tathA pAMca anuttara vimAno kahIne mAraNAMtika samuddAtanuM svarUpa ane ratnaprabhAmAM UpajavAne lAyaka jIva jaNAvyA che. pachI kahyuM ke keTalAka jIvo ratnaprabhAmAM pahoMcIne AhAra kare, ne keTalAka jIvo tyAM pahoMcI tyAMthI pAchA pharI, pharI vAra tyAM pahoMcIne AhAra kare che. A vicAro bIjI nakomAM tathA asurakumAdimAM jaNAvIne aMte meru, aMgula, vAlAgrAdithI mAMDIne yojana koTI Adi padArthonuM svarUpa jaNAvyuM che. u. 7H ahIM kahyuM che ke zAli vagere pAMca dhAnyanI yonino bIjotpatti kAla jaghanyathI antarmuhUrta ane utkRSTathI traNa varasa jANavo. vaTANA vagere 10 dhAnyanI yonino bIjotpattikAla utkRSTa pAMca varasa che, e pramANe aLasI vagere 10 dhAnyanI yonino bIjotpattikALa 7 varasa jANavo. eka muhUrtamAM 3773 zvAsocchvAsa thAya pachI AlikAnA zvAsocchvAsa, prANa, stokathI mAMDIne zIrSaprahelikAnI palyopamanI tathA sAgaropamanI bInA paramANu, ullRSNazlaSikAthI mAMDIne yojananI bInA, utsarpiNI AdinI bInA, suSamasuSamAnA bharata kSetranuM svarUpa vagere kahIne AnA vistAra mATe jIvAbhigama sUtranI bhalAmaNa karI che. u. 8 : ahIM kahyuM che ke pRthvIo ATha che. ratnaprabhAnI nIce ghara vagere nathI. tathA tyAM udAra megha ane teno stanita zabda che. temaja tene karanArA asukumAra ke nAgakumAra che, vaLI tyAM vigrahagati sivAya bAdara agnikAya nathI. tyAM caMdra vagere nathI. A ja vicAro badhI narakone aMge samajavA. phera eTalo ke trIjI narakamAM megha vagerene nAgakumAra vagere devo na kare, tathA cothI naraka vageremAM balAhakAdi ekalA deva ja kare che. AvA ja praznottaro saudharma devalokAdine aMge paNa jANavA. phakta phera e ke mAtra nAgakumAro balAhaka vagerene na kare. ane sanakumArAdi svargomAM te balAhaka vagerene deva ja kare 84 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. pachI saMgrahagAthA, AyuSyanA baMdhanA 6 bhedo, tenI 24 daMDakomAM vicAraNA tathA lavaNa samudra saMbaMdhI vicAra kahetAM ahIM jIvAbhigamanI vistAra mATe bhalAmaNa karI che. jeTalAM zubha vastunAM nAmo hoya te te nAmanA asaMkhya dvIpa-samudro jANavA. pachI vihAra jaNAvyo che. u. 9: ahIM kahyuM che ke jJAnAvaraNIya karma bAMdhatAM sAthe 7-8 ke 6 karmo baMdhAya. ahIM vizeSa bInA mATe prajJApanAsUtranAM baMdhoddezakanI bhalAmaNa karI che. mahardika deva bahAranA pudgalo lIdhA sivAya vikurvaNA na kare. tathA ihagata puddagalAdimAMnA tatragata pugalone laIne vikurvaNA kare che. temaja eka varNa ane aneka rUpanA cAra vikalpo thAya che. vaLI deva bAhya puddagalone laIne varNAdimAM pheraphAra karI zake che, pachI varNAdinA vikalpo jaNAvIne kahyuM ke avizuddha lezyAvALo deva asamavahata AtmA dvArA avizuddha lezyAvALA deva vagerene jANe nahi. ahIM e traNa padanA 12 vikalpo vagere bInA vistArathI samajAvI che. u. 10: jIvanI bAbatamAM bIjAonA jIva kolAsthikamAtra che, niSpAvamAtra che' vagere vicAro khoTA che ema kahIne prabhue jIvanuM svarUpa jaNAvatAM devanAM ne gaMdhanAM bahu ja jhINAM pudgalonuM udAharaNa kahyuM che. pachI jIva ane caitanya baMne mAMhomAMhe ekarUpa che. A vicAra tamAma daMDakomAM jaNAvIne kahyuM ke je jIve che, te to jIva ja che, ane jIva to jIve paNa kharo ne na paNa jIve. ahIM jIvavuM eTale prANa dhAraNa karavA, te siddhone na hoya. A vicAra tamAma daMDakomAM kahyo che. pachI nArakI ane bhavasiddhika badhA jIvo ekAMta duHkhane veThe che" AvA bIjAnA vicAro khoTA che ema jaNAvatAM prabhue kahyuM ke keTalAeka jIvo ekAMta duHkhane, keTalAeka jIvo ekAMta sukhane ane keTalAeka jIvo sukhaduHkhamizrita vedanAne veThe che. ahIM tevA jIvonAM nAma jaNAvIne nA2ka ane tenA AhA2 puddagalonI bInA jaNAvIne tathA covIse daMDakomAM ghaTAvIne kahyuM ke kevalI iMdriyo dvArA jANe nahi, juve nahi. temanuM jJAna-darzana amita che. aMte AnA sArane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. zataka 7 u. 1 : ahIM parabhavamAM jatAM jIvanuM AhArakapaNuM ne anAhA2kapaNuM kyAre hoya ? te bInA vistArathI kahIne lokano AkAra jaNAvyo che. pachI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 85
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakane aiyapathikI ane sAMparAyikI kriyAmAMthI kayI kriyA lAge ? Ano uttara jaNAvIne vratonA aticAro ne karNarahita jIvanI gati karI che. pachI kahyuM ke duHkhI jIva duHkhathI vyApta hoya che. upayoga rahita anagArane lAgatI aiyapathikI ke sAMparAyikI kriyAnI bInA kahIne anagArane sadoSa pAna-bhojana vahorAvatAM nukasAna ne nirdoSa pAna-bhojana vahorAvatAM lAbha jaNAvIne aMte kSetrAtikAMtAdi AhArapANI ne zastrAtItAdi AhArapANInuM svarUpa jaNAvyuM che. u. 2: ahIM kahyuM che ke hiMsAnA pratyAkhyAna karanAra jIvane kadAca supratyAkhyAna thAya tenuM zuM kAraNa? ne kadAca dumratyAkhyAna thAya tenuM zuM kAraNa? Ano spaSTa khulAso karIne pratyAkhyAnanuM svarUpa mUlaguNa pratyAkhyAnanA bheda tathA uttaraguNa pratyAkhyAnanA bheda kahyA che. pachI emAMnuM kayuM pratyAkhyAna kayA daMDakanA jIvane hoya? e vicAra 24 daMDakomAM kahIne mUlaguNa pratyAkhyAnI vagere jIvonuM alpabadutva jaNAvyuM che. pachI paMcendriya tiryaMconuM ne manuSyonuM ochAvattApaNuM jaNAvyuM che. pachI pUchyuM ke zuM jIvo sarva mUlaguNa pratyAkhyAnI che? vagere praznottaro covIze daMDakomAM jaNAvIne kahyuM ke nArakone ane paMcendriya tiryaMcone sarva mUlaguNa pratyAkhyAna hoya nahi. pachI sarvamUlaguNapratyAkhyAnI jIva vagerenuM alpabahuta kahIne zuM jIvo saMyata che, asaMyata che, ke saMyatAsaMyata che? tathA jIvo zuM pratyAkhyAnI che ? Ano spaSTa khulAso jaNAvyo che. pachI pratyAkhyAnI jIva vagerenuM alpabadutva, ane covIze daMDakomAM zAzvatapaNAnA ne azAzvatapaNAnA ghaTatA vicAro jaNAvyA che. u. 3: ahIM pUchyuM che ke vanaspatinA jIvo alpAhArI kyAre hoya ? ne mahAhArI kyAre hoya? unALAmAM te jIvo alpAhArI hoya che chatAM teo phUlothI ne lothI zobhAyamAna dekhAya che tenuM zuM kAraNa? A praznonA spaSTa khulAsA karIne mUlakaMda ane bIjanI bInA ane vanaspatinA jIvonA AhAranI bInA tathA anaMtakAya vanaspati jIvonA AhAranI bInA jaNAvI che. pachI pUchyuM ke zuM kRSNa lezyAvALo nAraka jIva alpakarmavALo ane nIlalezyAvALo nAraka mahAkarmavALo ane kApIta vezyAvALo nAraka alpakarmavALo hoya ? AnA spaSTa khulAsA karI jaNAvyuM ke vedanA ane nirjarA baMne bhinna bhinna padArtha che, nArakone vedanA te nirjarA nathI, vedanAno samaya ane nirjarAno samaya alaga alaga che, A bInA nArakAdimAM jaNAvIne temanuM zAzvatapaNuM, 86 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane azAzvatapaNuM ghaTADyuM che. u. 4-5H ahIM jInA bhedI kahIne aMte saMgrahagAthAthI Ano sAra kahyo che. pAMcamA uddezAmAM khecara jIvomAM yoninA vicAro varNavyA che. u. 6 : ahIM narakAyuSyanA baMdha-udaya ane narakamAM mahAvedanAnuM bhogavavuM, asurakumAromAM mahAvedanAnuM bhogavavuM, temaja pRthvIkAyikamAM vividha vedanAnuM bhogavavuM kahIne AyuSyanA baMdha, ane karkaza vedanIya karmanuM svarUpa, tathA tenAM kAraNo jaNAvyAM che. pachI kahyuM ke nArakone karkaza vedanIyakarma hoya che. pachI akarkaza vedanIyakarmanuM svarUpa, ane tenAM kAraNo kahIne pUchyuM ke nArako akarkaza vedanIya karma bAMdhe che. Ano khulAso karI, zAtA azAtA vedanIyakarmanuM svarUpa tathA tenAM kAraNo kahIne jaMbUDhIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM duHSamaduSamA nAmanA chaThThA ArAnI paristhiti varNavI che. temAM jaNAvyuM ke e hAhAbhUta kAla che, te vakhate bhayaMkara vAyarA vAze, dizAo melI dekhAze, ThaMDI ane taDako vadhAre paDaze, tathA arasa-virasAdi megho varasaze, temaja gAma vageremAM rahelAM manuSya-pazu-pakSI vagereno ne vanaspatino tathA parvatAdino nAza thaze. pachI te kAlanA bhUmimanuSyo tenA AhAra, gati tathA siMhAdinI temaja kAgaDA vagerenI gatinI te marIne kyAM jaze ) bInA spaSTa jaNAvI che. u. 7H ahIM saMvRta anagArane lAgatI kriyA, ane tene aiyapathikI kriyA lAgavAnuM kAraNa jaNAvyuM che. pachI pUchyuM ke kAma rUpI che ke arUpI? ane te sacitta che, ke acitta che? tathA jIvarUpa che ke ajIvarUpa che? tema kAma jIvone hoya ke ajIvone hoya ? pachI AvA ja prazno bhoganI bAbatamAM paNa pUkyA che. te badhAnA khulAsA karIne kAmabhoganA bhedo, covIze deDakomAM kAmIpaNAnA ne bhogIpaNAnA vicAro kahI pachI te sarve jIvonuM alpabadutva jaNAvyuM che. pachI chadmastha manuSyAdinI jarUrI cAlu hakIkata vagere jaNAvI che. pachI pUchyuM ke asaMzI jIvo akAma vedanA vede che? samartha chatAM paNa akAma vedanA kema vede? AnA sakAraNa khulAsA jaNAvIne samartha jIva tIvecchApUrvaka vedanAne bhogave tenuM zuM kAraNa? A bAbata tathA bIjI paNa jarUrI bInA spaSTa samajAvI che. u. 8H ahIM pUchyuM che ke chadmastha manuSya kevala saMyama vaDe siddha thAya ? Ano uttara daIne kahyuM ke hAthIno jIva ne kuMthuAno jIva sarakho che. pachI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUchyuM ke pApakarma duHkharUpa che ? Ano khulAso karatAM e paNa jaNAvyuM ke pApakarmanA baMdhathI jIvane duHkha bhogavavuM paDe che, ne tenI nirjarAthI sukha maLe che. pachI daza saMjJAnI tathA narakamAM rahelI daza prakAranI vedanAnI bInA kahIne jaNAvyuM ke hAthInA jIvane ane kuMthuAnA jIvane apratyAkhyAnI kriyA sarakhI lAge che. pachI AdhAkarmI AhArAdine vAparavAnuM phla vagere bInA spaSTa jaNAvI che. u. 9H ahIM pUchyuM che ke asaMvRta anagAra bahAranA pudgalone grahaNa karyA vinA eka varNavALuM eka rUpa vikurvavA (banAvavA) samartha che ? Ano uttara detAM tenI vaikriya racanA samajAvIne, mahAzilAkaMTaka saMgrAmanuM svarUpa tathA vyAkhyAdi samajAvatAM kahyuM ke temAM 84 lAkha janono kSaya thayo hato. te badhA jano marIne ghaNuM karIne narakamAM ke tiryaMcamAM UpajyA che. pachI rathamuzala saMgrAmanI vyAkhyA svarUpa vagere jaNAvatAM kahyuM ke temAM 96 lAkha janono kSaya thayo hato. ahIM marIne teo ghaNuM karIne nAka ke tiryaMca thayA hatA. ahIM kono ya ne kono parAjya (hAra) thayA ? te jaNAvIne kahyuM ke laDAImAM marelA jIvo svarge jAya e vAta khoTI che. tathA devendra koNika rAjAno pAchalA bhavano) mitra hato. ne camarendra pUrvabhave sAdhupaNAmAM tenA sahacArI hatA. pachI varuNanI bInA jaNAvatAM kahyuM ke te nAga(sArthavAha)no pautra thAya. te taiyArI karI abhigraha laI rathamuzala saMgrAmamAM laDatAM sakhta ghAyala thaI pAchA pharyAM, ne sarva prANAtipadinuM viramaNa karI samAdhithI kAladharma pAmyA tyAre te sthale sugaMdhI pANInI tathA phUlonI vRSTi thaI. kAladharma pAmI te mahardhika deva thayo, tyAMthI AvIne mokSe jaze. teno mitra marIne manuSya thayo vagere bInA spaSTa samajAvI che. u. 10H anyatIrthikoe paMcAstikAyano prazna pUchatAM zrIgautamasvAmIe teno spaSTa uttara samajAvyo. pachI kAlodAyI zrIgautama gaNadharane pUche che ke 1. puddagalAstikAyane viSe karma lAge ? 2. zuM pApakarma azubhavipAka sahita hoya che ? 3. pApakarmo azubhavipAka saMyukta hoya tenuM zuM kAraNa? 4. zuM kalyANakarma kalyANa phlavALuM hoya ? kalyANakarmo kalyANalavipAka sahita hoya tenuM zuM kAraNa? A praznonA uttaro samajI kAlodAyI pratibodha pAmI sAdhu thayA ne saMyama sAdhI siddha thayA. pachI agni saLagAvavAmAM ne olavavAmAM mahAkarmatAno ne alpakarmatAno vicAra jaNAvI aMte acitta pudgalo prakAza zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 88
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ? Ano khulAso karatAM tejolezyAnA acitta pudgalonA prakAza vagerenI bInA spaSTa samajAvI che. sAtamA zatakanI sajjhAya (1) (mAnavijyakRta) (rAga asAurI cAla) lobha tajo re prANI ANI vANI jiNaMdanI jinanI) hIiM lobha anarthanuM mUla vicArI sArI kRti karI rahIiM eka koDI lakha eMsI narano lobhathI huo ghAta mahAsilA kaTakaratha muzaleI teNa suNo avadAta...1. caMpAnayarI kuNI rAjA bhAI halla vihalla diyavisUbhUSaNa (divyabhUSaNa) bhUSita hAthI beThA vicare bhalla padamAvati rAMNii prerye kUNi mAMge teha tava te mAtAmaha nRpa ceTaka caraNe rahiyA geha kAlAdika daza baMdhava melI kuMNi yuddha sarjaya tava gaNa rAi aDhAraneM melI ceTakarAya vaheya dasa divase kAlAdika bAMdhava haNIyA ceTaka bhUpeM prateM dina ekekaiM zariM vIMdha tava thayo kuNI rUpa%0... 2 pUrva saMgati parayAya saMgati tava zakra caramapati teDai vajra kavaca karI surapati rahIo camara saMgrAma doDai (do joDai) hAthI udArthe besI kuNI yu kare bahumAra vaja kuNI behu jItyAM hAryA rAya aDhAra... 3 tRNa paNi lohazilA sama hui nAkhio jeNaiM saMgrAmad caurAsI lakha paNa (jaNa) tihAM mUA jAya naragatiri ThAMmei atha ratha musalaE vajra kuNI camareMdo lahe jIta mallakI lecchaki kAsI kosala paNa nRpa nAThA bhIta... 4 hAthI bhUtAnaMdaIM aisI kuNI yuddha kareya vajra kavaca puMThai camaceMdo lohamaya kaThiNa dhareya sArathi yodha turaMga viluM kevala ratha musale sabaMdha pharatai channu lakha manuSuno ghAta hUo saMmudha... 5 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 89
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tehamAM eka suro ika mAnavamaccha sahaja dasa sahasa zeSa naraga tiri gatImAM upanA Arate raudraI sarasa bhagavati saptama zatake nisuNI dravyaI lobha tyajAya bhAkhaI zAMtivijaya budha vinayI mAnavijaya uvajajhAya... sAtamA zatakanI saRya (2) bhAnavijayakRta) (mana raMga dhari e DhAla) dhanya te jagamAMhi kahiche jeNaI nija vrata niravahiMI re, mana bhAva dharI mana bhAva dharI vrata pAlo re jima mAnavabhava ajuAlo re. 1 nAgananuo nAme varUNa visAlA nagarIno tarUNa re mana bhAva dharI zrI vIrajI taNo vIrano) samaNopAsI chaTha chaTha tapa abhyAsI re... mana. 2 ceTaka nRpa rAyAbhiyoge ratha musala saMgrAmaneM yogaI re mana. chaThIo aThThama aNu varataI raNi caDhio aNasarataI re... mana. 3 pratiyodhaI kahio kari ghaya kahe na karUM pahile dAya re mana. tava mUkyo tiNaI tIra lAge thayo varUNo dhIra re... mana. 4 kheMcIne nAkhyo bANa teNe zatrunA haya (haNyA) prANa re pache varUNo jarjara deha ratha kADhe yuddhathI cheha re. mana. 5 ratha azva tajI karyo teNe saMthAro mana sama zreNa re mana. pUravAsana mukha tihAM besI kahaI zakastava dovi asI re... mana. 6 sarvathI savi Azrava pacakhaI paTTa choDi zalya AkarSe re marI pahele saragaI jAya sura ekAvatArI thAya re... mana. 7 tihAM devai karyo mahimAya tihAMthI cAlyo paDaghAya re mana. tasa mitraI paNa Ima kIdha vrata varUNa taNAM citi lIdha re... mana. 8 marI uttama kurto utpana teha samabhAvi saMpana re mana. upajarUi tihAMthI videhaI leI cAritra sIjhasaI chehe re... mana. 9 Ima vyagrapaNaI paNi jeha vrata saMbhALe dhanya tehare, kahe mAnavijaya (bhavi) hitathI bhagavatI sAtameM zatake re... mana. 10 90 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA zatakanI sampraya (3) (bhAnavijayakRta) (DhAla jhuMbakhaDAnI) jJAna gavekhI prANIyA sulabha bodhi bhavodadhi) hoya subuddhijana sAMbhaLo pUchato paMDita hoya loka ukhANo kahi joya... su. 1 rAjagRhI nagarI vanaI anyatithI samudAya su. kAlodAyI pramukha mIlyo karato zAstrakathAya. su. 2 paMcAstikAya kahiyA vIrache te kaho kema manAya su. ehavaI gautama gocarI jAtAM dIThAM tihAMya... su. 3 pUchaI thakeI gautama kaheche juo nija mana bhAya su. bhAva chatAnaI chatA kahuM achatAnaI kahuM nAya... su. 4 jinadezanA anyadA Avyo kAlodAya su. tasa nijI mata saMsaya pUrvalo TALe zrI jinarAya. su. 5 pratibodhIya pratibodhAyo) cAritra lII pUchaI prazna bahu bhAMti su. karma khapAvI mugA~ sarage) gayo jJAna graho ima khAMti... su. 6 bhagavati saptaka zatakamAM ehano chai vistAra su. paMDita zAMtivijaya taNo mAna kahe suvicAra... su. 7 zataka 8 u. 1: pahelA uddezAmAM 10 uddezAnI saMgrahaNI gAthA, prayogapariNata pudgalo ane mizra pariNata pudgalono nava nava daMDakomAM vicAra karI vizrasApariNata yugalonI bInA kahI che. pachI traNa yoga vagerene uddezIne paNa te prayogAdi pariNata pudgalonI bInA kahyA bAda aMte te badhAMnuM alpabadutva jaNAvyuM che. u. 2: bIjA uddezAmAM jAtinI apekSAe ane karmanI apekSAe AzIviSanI spaSTa bheda prabheda sAthe bInA jaNAvIne chabastha na jANe tevAM daza sthAnako, jJAna-ajJAnanuM varNana, tenA bhedAdinA vicAra, jIvanA nArakAdi deDakomAM jJAtvi-ajJAnitvano vicAra, gati-iMdriyAdi mArgaNAmAM jJAmitvAdino vicAra tathA labdhinuM svarUpa, tenA bhedAdi temaja labdhivALA ane labdhirahita jIvomAM jJAmitvAdino vicAra kahIne, jJAna-ajJAnAdino viSaya ane jJAnAdinA zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 91
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthiti ne paryAyonuM svarUpa jaNAvyuM che. aMte te badhAnAM nAnAM moTAM alpabahutva tathA prasaMgane anusarIne parihAra vizuddhi AdinI paNa bInA vistArathI samajAvI che. u. 3: trIjA uddezAmAM vRkSa (jhADa)nA bhedo vagere bInA kahI che. ahIM jhADanA saMkhyAta jIvInuM, asaMkhyAtajIvInuM, eka bIjavALAM vRkSonuM, tathA anaMta jIvovALAM vRkSonuM svarUpa vagere kahIne jaNAvyuM ke koI jIvanA dehanA be, traNa ke saMkhyAtA TukaDA karyAM hoya, to tenI vacceno bhAga jIvapradezothI spaSTa hoya ke nahi ? tathA arUpI jIvapradezone zastra vagerethI pIDA thAya ke nahi ? AnA spaSTa uttaro detAM jaNAvyuM che ke chedAyelA kAcabA vagerenI vacamAM rahelA pradezo arUpI hovAthI zastrAdithI pIDA na thAya. jema bAraNAMnI taDamAM girolInI pUMchaDI dabAI javAthI kapAya, tyAre kapAyelI pUMchaDInI ane bAkInA zarIranA bhAganI vacamAM rahelA Atmapradezo arUpI hovAthI temane zastrAdinA saMbaMdhathI pIDA vagere na thAya. aMte pRthvIo vagerenI caramAda (caramapaNuM vagere)nI bInA spaSTa samajAvI che. u. 4: cothA uddezAmAM kAyikI kriyA vagere pAMca kriyAnuM varNana karyuM che. u. 5: pAMcamA uddezAmAM AjIvikamatavALA vAdIno prazna jaNAvatAM kahyuM che ke zrAvaka sAmAyikamAM rahyo hoya, tyAre tene bhAMDa (kariyANuM, vAsaNa) ane strI vagere mArAM che, evo moha hoto nathI. tethI te vakhate koI mANasa tenA bhAMDapAtrAdinuM ke strInuM apaharaNa kare, to te potAnA bhAMDAdine zodhe che ke strIne zodhe che ema kema kahevAya ? AnuM samAdhAna e che ke sAmAyikamAM rahelA zrAvake mamatvabhAvanuM paccakhkhANa karyuM nathI, tethI te corAyelA potAnA bhAMDane zodhe che ema kahI zakAya. temaja strInuM premabaMdhana nathI truTyuM, tethI te apaharaNa karAyelI potAnI strIne zodhe che ema kahevAya. pachI zrAvakano sthUla prANAtipAtAdinA paccakhkhANa karavAno vidhi jaNAvatAM 49 bhAMgA kahIne AjIvika matano siddhAMta, ane tenA bAra zramaNopAsako, zrAvakane tajavAnAM 15 karmAdAno, devaloka vagere bInA vistArathI kahI che. u. 6 : chaThThA uddezAmAM kahyuM che ke zrAvaka sAdhune nirdoSa AhArAdi vahorAve, to tene ekAMta karmanirjarAno apUrva lAbha maLe, ne bhayaMkara mAMdagI, lAMbI aTavI AdimAM muniAdino vihAra vagere khAsa agatyanAM kAraNo gItArthaguruAdinI jANamAM hoya tevA prasaMge gItAEdinI AjJAthI ja muni zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 92
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagerenA saMyamAdi guNone TakAvavAnI bhAvanAthI gItArthatvAdi-guNavaMta zrAvaka supAtra muni vagerene sadoSa AhAra vagere vahorAve to te zrAvakane ghaNo karmanirjarAno lAbha maLe ne thoDuM ja pApakarma baMdhAya. asaMyatane AhArAdi detAM tene ekAMta pApakarma ja baMdhAya. ahIM AhArAdi sadoSa hoya ke nirdoSa hoya, paNa kupAtrane devAthI karmanirjarAno lAbha na thAya. A hakIkata TIkAmAM spaSTa samajAvI che. pachI zrAvaka nigraMthane piMDa (AhArAdi) ane pAtra vagere vahoravA mATe upanimaMtraNa (vinaMtI) kare, te samaye munimArganI maryAdA ane AlocanAne aMge ArAdhaka-virAdhakapaNAno vicAra, tathA baLatA dIpaka ane gharano vicAra, temaja jIva nArakAdi daMDakomAM bIjAnA zarIra nimitte lAgatI kriyAonI bInA paNa spaSTa samajAvI che. u. 7H sAtamA uddezAmAM anya tIrthikono ne sthavirono saMvAda jaNAvatAM "sthavirone anya tIrthikoe kahyuM ke tame asaMmata cho, ne ekAMtabAla cho." A vicAranuM khaMDana karatAM sthaviroe jaNAvyuM ke saMtapaNAnA guNone sAdhatA hovAthI ame saMyata chIe, ne ekAMtabAla nathI, ema sAbita karyuM che. tevA guNothI je rahita hoya, te ja asaMyata ane ekAMtabAla kahevAya. u. 8: AThamA uddezAmAM guru, zrata vagerenA pratyenIka (viruddha pravRtti karanArA zatra) jIvonA 6 bhedo ane prabhedo tathA vyavahAranA pAMca bhedo, tenuM la, temaja aiyapathika baMdhanuM ne sAMparAyikabaMdhanuM svarUpa kahIne aiyapathika baMdhanA svAmI. ane A aiyapathika karmanA bhAMgA. tenA baMdhane aMge jarUrI bInA jaNAvIne sAMparAyika karmabaMdhanAM strI vagere svAmI ane tenA vaikAlika baMdhanA bhAMgA, tathA karmaprakRtinuM ane parISahonuM svarUpa jaNAvyuM che. tathA kayo parISaha kayA karmanA udayathI hoya che, kone keTalA parISaha hoya vagere praznonA uttaro varNavyA che. pachI kahyuM ke tejanA pratighAtathI sUrya dUra chatAM najIka dekhAya che, ne tejanA abhitApathI pAse jatAM dUra dekhAya che. A hakIkatane vistArathI samajAvIne kahyuM ke sUrya vartamAna sRSTa kSetrane prakAzita kare che. ne sUryanI kriyA vartamAna kSetramAM karAya che, tathA sUrya pRSTa kriyAne kare che. A rIte tApakSetranI bInA kahIne mAnuSottara parvatanI bahAranA ne aMdaranA caMdra vagerenI UrdhvalokamAM utpattine aMge jarUrI hakIkata jaNAvIne aMte pUchyuM ke iMdrasthAna keTalA kALa sudhI upapAtavirahita rahe ? Ano spaSTa javAba Apyo che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 3
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 9: navamA uddezAmAM baMdhano vicAra vistArathI jaNAvatAM tenA be bheda kahIne pharamAvyuM ke dharmAstikAyAdino anAdi vizrasAbaMdha che. pachI sAdibaMdhanA bhedo ane sthiti, aMtara ane alpabahutva kahyA che. pachI vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAryaNabaMdhanA bhedo ane svarUpa tathA prayogabaMdhanAM kAraNo temaja sthiti kahIne zarIronA mAMhomAMhe baMdhAdine aMge vicAro jaNAvyA che. aMte dezabaMdhakAdinuM alpabahutva ane baMdhachatrIzI varNavI che. u. 10H dazamA uddezAmAM anya tIrthiko kahe che ke ekaluM zIla ja zreyaskara (kalyANadAyaka) che.' tenuM khaMDana karIne satya bInA e kahI ke mokSanI prAptimAM zruta ane zIla baMne asAdhAraNa kAraNa che. eTale e beno sAdhaka AtmA ja mokSane pAme che. mATe ja kahyuM che ke zruta-zIlavaMta jIvo ja sarvarAdhaka jANavA. ahIM zIlasaMpannapadanI ne zrutasaMpannapadanI caubhaMgI ane dezArAdhakanuM ne dezavirAdhakanuM tathA sarvAMrAdhakanuM ne sarvavirAdhakanuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI ArAdhakanA bhedo, jJAnArAdhanA ne darzanArAdhanAnI bInA jaNAvatAM tenA jaghanya madhyama utkRSTa bhedo, ane teno mAMhomAMhe saMbaMdha tathA ghanyAdi bhede zAna-darzana-cAritranA ArAdhaka jIvonA bhavanI hakIkata spaSTa samajAvIne pudgalapariNAmanA svarUpa, bhedo tathA pudgalAstikAyanI jarUrI bInA kahI che. pachI lokAkAzanA ne jIvanA pradezo, tathA karmaprakRti temaja tenI covIze daMDakomAM hakIkata kahIne AThe karmonA avibhAga paricchedanuM svarUpa ane tenAthI nArakAdinA AtmapradezonuM vIMTAvavuM tathA dareka karmano eka bIjA karmanI sAthe saMbaMdha, temaja pudgalI bInA ane pugalanI nArakAdi jIvomAM ne siddhomAM vicArI che. zataka 9 u. 1thI 30H AnA 34 uddezA che. teno saMkSipta sAra A pramANe jANavo. 1. pahelA uddezAmAM jaMbUdvIpanA AkAra vagerenuM varNana karyuM che. 2. bIjA uddezAmAM aDhI dvIpamAM ne puSkaroda samudramAM prakAza karanAra caMdranI hakIkata jaNAvI che. 3. trIjAthI 30 trIsamA sudhInA 28 uddezAomAM 28 aMtardIponuM svarUpa varNavyuM che. u. 31 : ekatrIsamA uddezAmAM azrutvA kevalInuM svarUpa vistArathI jaNAvatAM kahyuM ke jeo kevalajJAnI vagerenI dezanA sAMbhaLyA vagara kevalajJAna zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 94
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAmyA teo azrutvA kevalI kahevAya. ane jeo kevalI vagerenI dezanA sAMbhaLIne kevalajJAna pAmyA teo zrutvAkevalI kahevAya. A baMne lakSyamAM rAkhIne ahIM praznottaro jaNAvyA che. kevalajJAnI vagerenAM vacano sAMbhaLyA vagara koI jIvane dharmano bodha, bodhilAbha, pravrajyAno lAbha, brahmacarya, saMyama, jJAna vagereno lAbha thAya ke nahi ? tenA hetu jaNAvavA sAthe spaSTa uttaro ApyA che. temAM kahyuM ke keTalAka jIvo dharmano bodha, bodhi vagere kevalI vagerenAM vacano sAMbhaLyA vagara paNa pAme che ne keTalAeka jIvo sAMbhaLIne dharmabodha vagerene pAme che. ahIM yogya prasaMge hetu vagere jaNAvavApUrvaka vibhaMgajJAnanI utpatti, samyagdarzana, cAritrano lAbha, avadhijJAnano lAbha, lezyA, saMghayaNa, saMsthAna, UMcAI, AyuSya, veda, kaSAya, adhyavasAya, mukti ane kaSAyono kSaya vagerenI bInA spaSTa samajAvIne kahyuM ke asoccAkevalI dharmopadeza kare nahi, bIjAne dIkSA Ape nahi ne aMte siddha thAya. teo Urdhva lokamAM goLa vaitADhyAdi sthale hoya ne adholokamAM kubaDI-vijya vagere adholaukika grAmAdimAM hoya. tathA tiilokamAM paMdara karma bhUmimAM hoya. pachI temanI eka samayanI saMkhyA kahIne jaNAvyuM ke kevalI vagereno upadeza sAMbhaLatAM paNa evuM bane che ke koI jIva dharma vagerene pAme ne koI jIva dharma vagerene na paNa pAme. A prasaMge jarUrI bIjI paNa bInA jaNAvatAM dharmane sAMbhaLIne samyagdarzanAdi guNonA dhAraka jIvomAMnA keTalAeka jIvo avadhijJAnAdine pAme che. temanA lezyA, jJAna, yoga, veda, kaSAya, adhyavasAyAdine aMge ghaTatI bInA kahIne jaNAvyuM ke soccAkevalI dharmopadeza Ape che, teo tathA temanA ziSya-praziSyo paNa bIjAne dIkSA Ape ne mokSe paNa jAya. pachI Urdhva lokAdimAM temanI hayAtIno vicAra kahIne temanI eka samayamAM saMkhyA vagere bInA spaSTa samajAvI che. u. 32 : batrIsamA uddezAmAM vANijyagrAme zrIpArzvanAthanA saMtAnIya zrIgAMgeyamunie prabhu zrImahAvIradevane nakAdimAM sAMta2 (AMtare AMtare) ane niraMtara (AMtA rahitapaNe) jIvonuM UpajatuM ne tyAMthI nIkaLavuM A bene aMge pUchelA praznonA uttaro, tathA ratnaprabhAdi narakasthAnomAM ekAdi jIvonAM pravezanako (dAkhala thavA)nA vicAro e ja rIte tiryaMca manuSya devomAM ekAdi jIvonA pravezanakonA vicAro, temaja A prasaMge saMbhavatA dvikAdisaMyogI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 95
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAMgAnuM varNana karIne nArakAdi pravezanakonAM nAnAM moTAM alpabahuto jaNAvyAM che. pachI nArakAdinA utpAdamAM ane udvartanAmAM vidyamAnatAnA ane avidyamAnatAnA vicAro kahIne prabhu mahAvIre gAMgeyamunine potAnAM vacanomAM sAkSI ApatAM jaNAvyuM ke jema huM kahuM chuM tema puruSAdAnIya prabhu zrIpArzvanAtha A lokane dravyAstika nayanI apekSAe zAzvato kahyo che, ne jIvo zubhAzubha karmonA udayAdithI nArakAdipaNuM pAme che. A rIte prabhu mahAvIranI dezanA sAMbhaLatAM "prabhu mahAvIra sarvajJa che, AvI khAtrI thatAM paMca mahAvrato svIkArI ArAdhIne gAMgeya muni mokSe gayA. u. 33H tetrIsamAM uddezAmAM brAhmaNakuMDa grAmanA rahIza RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdA brAhmaNI bahuzAlaka caityavALA bagIcAmAM padhArelA prabhu mahAvIradevane vaMdana karavA ne dezanA sAMbhaLavA AvyAM. devAnaMdAnI kukSimAM pahelAM prabhu mahAvIra rahelA hovAthI te prabhunI mAtA thAya. putrasnehathI prabhune jotAM devAnaMdAnA stanamAMthI dUdha jharavA mAMDyuM. AthI Azcarya pAmelA zrIgautamasvAmI vagerene prabhue satya bInA jaNAvI ne vairAgyamaya dezanA ApI. te sAMbhaLI baMne prabhunA hAthe dIkSA laI ArAdhIne mokSe gayA. pachI jamAlinI bInA jaNAvatAM kahyuM ke te jamAli rAjakumAra prabhunI dezanA sAMbhaLI dIkSA levA taiyAra thayo. mAtApitAne samajAvI anumati laI prabhunA hAthe dIkSA pAmIne ArAdhatAM eka vakhata pApakarmodaye tene prabhunAM vacanomAM azraddhA thaI, ane karAtI vastu akRta che (karAI nathI) vagere mithyAvAda vadhAranAra nilava thayo. zrIgautamasvAmIjIe tene loka ane jIvanA zAzvatatvAdinA prazno pUchaDyA, paNa te javAba daI zakyo nahi. prabhue te bInA vagere svarUpa samajAvyuM, to paNa samajyo nahi. aMtakAle marIne kilbiSiyo deva thayo. aMte tenA pachInA bhavonI bInA tathA kilbiSiyA devonA AyuSyAdinI hakIkata spaSTa samajAvI che. u. 34: cotrIsamA uddezAmAM prazno pUchyA che ke puruSane haNanArA jIva puruSane haNe che ke nopuruSane haNe che? e ja rIte azvane haNanAra ane RSine haNanAra jIvonI bAbatamAM prazno pUchIne pharI pUchyuM ke puruSAdine haNanArA jIvo konA vairathI baMdhAya che? tathA pRthvIkAyika jIvo vagere pRthvIkAyikAdine zvAsocchavAsa rUpe le ane mUke kharA? AnA spaSTa uttaro samajAvIne pRthvI AdinA jIvone lAgatI kriyAonI bInA vistArathI samajAvI che. 96 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA zatakanI sajhAya (1) bhAnavijayakRta) (DhAla : rAjAnAM male. sudhuM samakita dharoi dhIra jima lahAi bhavajala nidhI tira)nIra. bhavikA (bhavi) suNo parakhI grahIi triSTi tatta (tattva) lokapravAhanI chAMDo vatta. bha. 1 pArasanAtha saMtAnIo jeya (jeha) vIra kanDi Avyo gaMgeya bha. pUchaI caugatI utpAda bahu bhaMgaI karI kIdho vAda... bha. 2 uttara kahi zrI vIra niNaMda teha suNI gaMgeya muNIMda bha. jANe kevalI jJAnI (kevalajJAnI) eha caramatIrthakara suNIo jeha (teha)... bha. 3 vaMdinaI valIda paMcajAma ArAdhI pahoMto zivaThAma bha. ima samakitano hoi viveka viNa parIkSA mUke nahiM Teka. bha. 4 bhagavatI navameM zatakaI dekha cAlyo che. adhikAra vizeSa bha. paMDita zAMtivijayano zisa mAnavijaya muni nAme sIsa. bha. 5 navamA zatakanI sakjhAya (2) mAnavijayakRta) | (thArA mola upara meha jharUkhe - e dezI) uttama jana saMbaMdha alpa paNa kIjII ho lAla ki alpa Iha bhave jasa mahimAya ke aMte ziva dii dijIi) ho lAla ki aMte 0 vANIyagAme (nayara ke) vIra samosaryA ho lAla ki vIra vaMdana jAye loka ke bahu harakheM bharyA ho lAla... ki bahu 1 RSabhadatta piu sAtha ki jinanai vaMdatI ho lAla ki jina devAnaMdA mAta ki thAno spaMdatI ho lAla ki pAno jotI animiSa dRSTi ki tana-mana ullasI ho lAla ki tana, romAMcita jalasikta kadaMbanA phUlasI ho lAla ki kadaMbanA 2 pUchaI gautama vara kahe aha mAvaDI ho lAla ki kahe, pUrava putra saneha dhare dhRta evaDI ho lAla ki dhRta pratibodhIyAM mAta-tAta ki cAritra lII ho lAla ki cAritra bhaNIyAM aMga IgyAra ke aratha grahI hII ho lAla ki aratha0 3 ArAdhI bahu kAla ke aMtaI Iga mAsanI ho lAla ki aMtaI. saMlekhanAI lIla lahI zivalAsanI ho lAla ki lahI. . zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 97
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanya te naMdana mAtapitA ki jeNe uddharyA ho lAla ki jeNe dhanya te mAtapitAya ki jeNe putra anusaryA ho lAla ki jeNe 4 vivAhapannarI aMga taNe navameM zatakaI ho lAla ki navame. vAMcI kIdha sajhAya bhavikajanane hitaI ho lAla ki bhavika zrI vijayAnaMda sUviMda tapAgaccha seharU ho lAla ki tapAgaccha, zAMtivijaya budha sIsa ke kahe mAna sahakarU ho lAla ki kahe. 5 navamA zatakanI sajhAya 3) mAnavijayakRta) | (sArada budhadAI e DhAla) zrI jinanI ANA ArAdho bhavi prANI nahiMtara bhava rUlasyo tihAM che jamAli nIsAnI kSatriyakuMDa grAmai navarI vIra padhAryA kSatriya suta putra) vaMdani tAma jamAlI sIdhAryA troTaka: dhAryA artha kahiyA je vIrai teha sUNI manabhIno mAtatAtanI ANA lei jina pAse vrata lIno vara tarUNI saMghAtaI yauvanalIlA ThaMDI hanI jiNi) aMga IgyAra bhaNI jinavaranaI vinavuM ekadA tehane (teNi)... 1 paNasaya muni sAthai vicaruM tama ArdesaI . bolyA nahiM jinavara tava te vicaryo videsaI sAvatthI navarI pahoMto tihAM utpana (upavana) dAhavara dohilo letAM nIrasa ane truTaka: nIrasa anai nirbala tanu te munInaI kahe mujha hetai taiyAra karo (saMthAro) teNaI karavA mAMDyo te naI vedanIi te pIDyo kahaI paNa kIdho ke sAdhu kahe devANupiyA navi kIdho paNa karAI chaI... 2 tava ciMti manamAM karI che te sahI kIdha kahIi jina te mithyA dIsaI pratyakSa viruddha saMthAro karIi kIdho nahIM je mATai bIjA munineM Ima dekhADaI uvATa truTaka : vATi tajI tasa vacanaI jeNaI te tasa pAsaI rahIyA ke'tA tasa vacanaI aNarAtA te jina pAsaI vahiyA dina ke te nIrogI hUo tava caMpAI jAya jina Agali ubho rahI bolaI Apa taNo mahimAya... 3 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 98
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahu ziSya tumArA vicare jima chauMmartya timaDuM nahIM mujhanaIM kevalanANa pasattha tava kahai gautama hoI kevalanANa abAdhi jo tuM chaI kevalI to doya zreyane sAdhi truTaka : sAdhi na loka asAsaya sAsaya prazama te) jIva pakhya Ima hoI (doya), tava saMketa huto rahio mauneM vIravacana aha joya mujha bahu sIsA chaumatthA paNa mujha pari ehano artha kahivA samaratha paNi nahIM tujha pari garva vacana kahe vyartha... 4 dravyathI paryAyathI nityAnitya vicAra ima aNasaddahaMto kIdho anyatra vihAra nija sudhi pariNati pa2pariNati suprakAsi potAnai paranai bahudi kumativAsi troTaka : vAsI taMtaka heThe terasa sAgara thiti upanna ima kahe vIra kuziSya tihAMthI AvI desaNa vAvana nisuNo gautama tirina2suramAM paMcapaMca bhava karasa ima saMsAra phirinaIM aMtaiM avicala padavI varasai... 5 tihAM kilbiSiA kahiM jina gautama pUcheI triNya palyane AyiM prathama kalpadruga nIcad triNya sAgara thitIyA trIjA cothA hea terasasAgaranA laMtaka heThi DeThi truTaka : DeTiM kaho kuNakarmaiM upa%0 vIra vadai aha vANI AcAraja uvajjhAya saMghanA pratyenIka je prANI ajasakA budgAhI jananaIM te kalbiSa sUra huMta tihAMthI cavI ke'tA bhavamAMhi kAla anaMta phiraMta... 6 truTaka : tiri-nara-suragatimAM ke'tA jaMta bhavapaMcaka rajhalI siddhi lahaMta AloyA viSNu te bhAre karamI jIva ima jANI ArAdho zrI jina ANa sadIva dIva sarIkhA gurvAdIkanI kIjuM bhakti (vizeSa) arasAhArAdika kaSTI paNi eni darzana dekha, bhagavati aMgaU navamaiM zatakaiM eha artha (ehathI) jina bhAkhyo paMDita zAMtivijyanaiM sIsad mANavijae prakAsyo... 7 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 99
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 10 u. 1: pahelA uddezAmAM pUrvAdi dizAo ane dizAonAM 10 nAmo tathA zarIranA bhedAdinuM varNana karyuM che. ahIM zarUAtamAM 34 uddezAnA sArane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahIne dizA ane zarIranI bInA varNavI che. u. 2 : bIjA uddezAmAM kahyuM ke kaSAyI sAdhune sAMparAyikI kriyA lAge ne akaSAyI sAdhune IrSyApathikI kriyA lAge. pachI yoni, vedanA, ane yoninA bhedo, nArakonI vedanA tathA bhikSupratimA (12) temaja ArAdhanA vagerenuM svarUpa spaSTa jaNAvyuM che. u. 3: trIjA uddezAmAM kahyuM ke devo AtmaRddhithI cAra pAMca devAvAso (vimAna ke bhuvana) ullaMghI jaI zake tethI vadhAre vimAnAdi ullaMghIne javAnuM 52RddhithI bane. pachI alpaRddhivALA, sama (sarakhI) RddhivALAne mahARddhivALA devonuM ane devIonuM ekabIjAnI vacce thaI javAnuM tathA teo moha pamADIne (mUMjhavIne) jAya ke gayA pachI moha pamADe ? A praznottaro asurakumA2Adine aMge tathA vaimAnikAdine aMge jaNAvyA che. A bInA spaSTa samajAvIne kahyuM che ke ghoDAnA hradayanI ne yakanunI vacce karbaTaka nAmano vAyu hoya che, tethI ghoDo doDe tyAre khu khu' zabda kare che. aMte bhASAnA bAra bhedo samajAvyA che. A prasaMganuM mULa sthAna rAjagRha nagara che. u. 4: cothA uddezAmAM kahelo prasaMga vANijyagrAme banyo che. prabhu mahAvIranA zyAmahastI anagAre prabhune camarendranA, balIndranA, dharaNendranA, zakrendranA, IzAnendranA ane sanatkumArendranA trAyasviMzaka devonA pUrvabhavanI bInA vagerene aMge pUchelA praznonA uttaro spaSTa samajAvyA che. temAM kahyuM che ke camarendranA trAyazriMzaka devo pAchalA bhave kAkaMdI nagarInA rahIza hatA. balIndranA trAyasviMzaka devo pUrva bhave bibhelaka gAmanA rahIza hatA. zakranA trAyasviMzaka devo pUrvabhave palAza gAmanA rahIza hatA. IzAnendranA trAyasviMzaka devo pUrvabhave caMpAnagarInA rahIza hatA. avasare zrIgautamasvAmInA praznanA javAbamAM prabhue trAyasviMzaka devonA zAzvatatva (zAzvatapaNuM) vagerenI bInA jaNAvI che. u. 5: pAMcamA uddezAmAM jaNAvelI bInAnuM utpattisthAna rAjagRha nagaranA guNazIla caityavALo ramaNIya pradeza che. ahIM camarendranI agramahiSIo, te darekano parivAra vagere jaNAvIne kahyuM ke camarendrAdinI mukhya zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 100
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ camarasiMhAsanAdivALI iMdrasabhAomAM zrIjinezvara devonI dADhA, hADakA vagere pUjya padArthonI AzAtanAthI bacavAnI zubha bhAvanAvALA IMdro tathA lokapAla vagere devo paNa bhoga bhogavatA nathI. pachI camarendranA soma, yama vagere lokapAlonI ajhamahiSIonI bInA pachI balIndranI ne tenA soma vagere lokapAlonI ajhamahiSIonI hakIkata kahIne dharaNendra ane tenA lokapAlonI agramahiSIonI hakIkata jaNAvI che. pachI bhUtandranI tathA tenA lokapAla devonI, kAlendranI, surUpendranI, pUrNabhadranI, bhImendranI, kinnareMdranI, atikAyendranI, gItaratIndranI, caMdranI, aMgAragrahanI, zakranI, tenA lokapAlonI, IzAnendranI ane tenA lokapAlAdinI agramAhiSIonI bInAvALA praznottaro kahyA che. u. 6 : chaThThA uddezAmAM zakranI sudharmA sabhA, tenI Rddhi, sukha vagerenuM varNana karatAM jaNAvyuM ke jevuM sUryAbha devanA varNanamAM kahyuM che, tevuM varNana zakranI alaMkArasabhAdinuM samajavuM. zrIrAjaprazrIya sUtramAM sUryAbha devanuM varNana vistArathI karyuM che. u. 7thI 34H sAtamA uddezathI 34mA uddezA sudhInA 28 uddezAmAM uttara bhAganA 28 aMtardIponuM svarUpa anukrame jaNAvyuM che. dazamA zatakanI saRya (bhAnavijyakRta) (ghari AvojI AMbo morio - e DhAla) vrata leI je zubha pariNAmazuM pachi hoI zithila pariNAma bhavijana nisuNo jinavayaNaDAM teha haNagati jaI upajaI ArAdhaI lahaI uttama ucca) ThAma... bhavi. 1 vANiyagAmi samosaryA jinavIra tadA tasa sIsa sAmahatyi muni gotama prati pUchi nAmi jina (tasa) sIsa... bha0 2 amariMda nai trAya trizakA kuNa heti kaho kahavAya bha0 kahaI gautama kAkaMdI puraI zrAvaka tetrIsa sahAya. bha0 3 sUdhA saMvegI thaI pachaI dharI pAsasthAnI Teva bha0 pakSa saMlekhaNAi marI huA camariMdA nAme (camaheMdanA te) savi sadeva... bha. 4 tihAM te dinathI te sura huA ima sAmahathI kahe tAma bha. tava samakita gotama pUchIyA kahe vIra zAzvata e nAma... bhA. 5 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 101
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ima huA bibhelaka gAmanA balI iMda te trAyanTiMsa bha0 bIjA paNa bhuvaNAhivaI naI kahiyA tetrIsa tetrIsa... bha. 6 have ArAdhakanAM (ArAdhyAnAM) phaLa suNo ima gAma pAlakanA vAsI bha0 vata sudhAM che kalagaI dharA (kalargedhari) mAsasaMkhaNA ahiyAsI... bha7 hUyA trAyanTiMsaka zakranA IzAna patinaI caMpAnA bha0 bIjA paNa surapatinaI hoI vratanA mahimA nahi chAnA... bha0 8 Ima jANI vrata ArAdhIi kahe mAnavijaya uvajhAya bha0 bhagavatinA dazamA zatakathI eha savi adhikAra jaNAya... bha0 9 zataka 11 u. 1H ahIM 12 uddezAo che. tenA pahelA uddezAmAM utpala e eka jAtanuM kamala che. tene lakSyamAM rAkhIne ahIM praznottaro jaNAvyA che. utpala nAmanA kamalamAM eka jIvano ane aneka jIvono vicAra, eTale 1-2. utpala eka jIvavAnuM che ke aneka jIvavAnuM che ? 3. utpala rUpe kayA jIvo Upaje che? 4. eka samayamAM utpalapaNe keTalA jIvo Upaje ? 5. te jIvo pratisamaya dareka samaye ekeka jIva kADhatAM keTalA samaye khAlI thAya? A pAMca prazronA uttaro spaSTa samajAvIne tenI avagAhanA ne temanA karmonA baMdha, udaya, udIraNA, dRSTi, jJAna, yoga, vezyA, upayoga, zarIranA varNAdi, uchuvAsa, niHzvAsa, AhArakapaNuM vagereno vicAra jaNAvyo che. pachI kahyuM ke te utpalano jIva avirata che. sAta ke ATha karmone bAMdhe che. pachI tene ghaTatI saMjJAo, kaSAya, veda, iMdriyo, vagere kahyAM che. pachI pUchyuM ke 1. utpalano jIva utpalapaNe kyAM sudhI rahe? ra. utpalano jIva pRthvImAM UpajI pharI utpalapaNe Upaje Ave keTalo samaya kare ? 3. evI rIte te jIva vacamAM bIjI vanaspatino bhava karI pharI utpalapaNe Upaje, AvuM keTalo samaya kare?4. A ja paddhatie vacamAM be indriyono ke paMcendriya tiryaMcano eka bhava karIne pharI utpalapaNe UpajavAnuM keTalo samaya kare? A badhA praznonA uttaro kahyA che. pachI tenA AhAra, AyuSya, samuddaghAta, ane cyavananI bInA jaNAvI che. pachI pUchyuM ke zuM sarva jIvo utpalapaNe UpajyA che? A praznono paNa uttara spaSTa samajAvyo che. u. 29 bIjA uddezakamAM pahelA uddezakamAM jevuM varNana utpalanuM karyuM, 10ra zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ja paddhatie zAlUka (eka jAtanI vanaspati)nuM svarUpa jaNAvyuM che. u. 3thI 8H trIjA uddezAmAM palAza khAkharAnA jhADa)nI, cothA uddezAmAM kaMbhika nAmanI vanaspatinI, tathA pAMcamA uddezAmAM nADIka nAmanI vanaspatinI bInA jaNAvI che. chaThThA udezAmAM padma (kamala)nI bInA, sAtamA uddezAmAM kaNikAnI bInA tathA AThamA uddezAmAM nalina (eka jAtanA kamala)nI bInA spaSTa samajAvI che. u. 9H navamA uddezAmAM hastinApuranA ziva rAjAne zivabhadra nAmano rAjakumAra che. zivarAjAne tyAga bhAvanA thavAthI putrane rAjya soMpI tApasapaNuM svIkArIne temAM abhigraho grahaNa kare che. ahIM teNe diprokSitapaNuM svIkAryuM che. teno vidhi jaNAvyo che. tApasapaNAmAM karelA tapanA prabhAve tene vibhaMga jJAna thayuM. tethI teNe kahevA mAMDyuM ke huM jJAnathI jANuM chuM ke dvIpo sAta che, ne samudro paNa sAta ja che. A vAta lokamAM phelAtAM prabhue sAcI bInA kahI ke dvIpa-samudro sAta ja nathI paNa asaMkhyAtA che. vagere bInA sAMbhaLI zivarAjarSi zaMkita thaIne prabhunI pAse AvyA, ne sAcI bInA jANIne prabhunI pAse dIkSA lIdhI. tene sAdhIne te mokSe gayA. ahIM siddhagaMDikAno atideza karyo che. u. 10H dazamA udezAmAM lokanI bInA, tenA bhedo, kSetra lokanA Uddha loka vagere traNa bhedo, te darekanA paNa bheda jaNAvatAM UdgalokanA 15 bhedo, adholokanA 7 bhedo ne tichalokanA aneka bhedo kahyA che. pachI te badhAnA saMsthAnanI ne alokanA saMsthAnanI hakIkata kahIne te adholokAdinA eka AkAzapradezamAM jIvo che? vagere praznottaro jaNAvyA che. pachI dravyAdinI apekSAe adholokanA vistArAdinI bInA kahI che. pachI pUchayuM ke lokanA eka AkAzapradezamAM aneka jIvanA pradezo mAMhomAMhe saMbaddha che; tethI e sthitimAM rahetA ekabIjAne pIDA thAya ke nahi, eno uttara daIne aMte eka AkAzapradezamAM jaghanya pade ane utkRSTapade rahelA jIvonuM ne jIvapradezonuM alpabadutva ane nigodanuM svarUpa nigodachatrIzImAM kahyuM che. u. 11 : agiyAramA uddezAmAM vANijya grAmanA dUtipalAza caityavALA pradezamAM A prasaMga banyo che. ema kahIne kALanA bhedo, ane pramANakALanuM svarUpa kahIne sudarzana zeThanA pUrva bhavanI bInA TUMkAmAM kahI che. teno sAra A che - hastinApuranA balarAjAnI prabhAvatI rANIne siMhanuM svapna AvyuM, zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 103
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ te bInA jANI rAjAe tenuM sla kahyuM. svakhapAThakoe paNa putra-lAbharUpa phala kahyuM. avasare janmelA putranuM mahAbala nAma pADyuM. moTo thatAM kalAkuzala thayo. tenA pANigrahaNa ane prItidAna thayAM. zrIdharmaghoSa anagAranI dezanA sAMbhaLI eka divasanuM rAjya bhogavI mAtApitAnI rajAthI dIkSA laI pUrNa ullAsathI tenI ArAdhanA karI aMte samAdhithI kAladharma pAmI brahma devalokamAM mahartika devapaNuM bhogavI aMte avIne sudarzana zeTha thayo. ahIM teNe jAtismaraNanA pratApe pUrvabhavonI bInA jANI vairAgya bhAve dIkSA lIdhI. tenI ArAdhanA karIne siddha thayA. A mahAbala kumAranA caritranI pahelAM jaghanya utkRSTa pauruSI, dinarAtrinuM pramANa ane yathAyu kAla vagerenI bInA, tathA nArakAdinI sthiti jaNAvIne palyopamAdi bahu dIrghakAlano kSaya thavAmAM mahAbalanuM daSTAMta jaNAvyuM che. u. 12H bAramA uddezAmAM AlaMbhikA nagarInA zaMkhavana nAmanA caityavALA pradezamAM A adhikAra varNavyo che. ahIM RSibhadraputra vagere zrAvakone mAMhomAMhe devalokamAM devonI sthiti, jaghanya-utkRSTa sthiti vagerenI carcA thatAM nirNaya adhUro rahyo. ahIM padhArelA prabhu mahAvIrane pUchatAM saMpUrNa nirNaya thatAM jene bhUla jaNAI te zrAvake bIjA zrAvakone khamAvyA. pachI pUchyuM ke RSibhadraputra dIkSA leze? ahIMthI te kaI gati pAmaze? devalokathI AvIne kyAM janma leze? A praznottaro spaSTa samajAvyA che. agiyAramA zatakanI saRya (1) (bhAnavijayakRta) (A girizikhara sohe - e DhAla) jeha nara mArgAnusArI sahaja sarala sabhAva re tehanaI AjJA nathI paNi huI sAmAyika bhAva re suNo. 1 suNo prANI vIra vANI dharo azaTha AcAra re tehathI hoI mugati vahelI zaThapaNi nahiM pAra re suNo, 2 hatyiNA ura narasAMmI nAmathI zivarAya re sukRta phala savi Rddhi jANI sukRta karavA bAya re suNo, 3 putra nija zivabhadraniM tava rAjya deI visAla re disApoSi huo tApasa chaThTha chaThTha nihAla re suNo. 4 pAraNe phala phUla bhojI karI gaMgAsnAna re asitarpaNa (aganitrapaNa) bali samarpaNa (sarpaNa) tathA atithinaI dAna re suNo, 5 104 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ urdhva bAMhaI AtApanAI ekadA vibhaMga re upanuM tiNaI sAta dekhaI dIva samudra abhaMga re suNo 6 ciMtavaI mujha jJAna darisana atisavI upana re sAta samudrai dvIpa divasamudra) lokaI uparAMta vicchinna re... suNo, 7 eha prarUpaNa prakaTa nisuNI kahe bahujana ema re vayaNa e zivarAya RSinuM kaho manAye kema re... suNo. 8 ehavaI tihAM kaNe vara AvyA hIMDa gautama jAya re svAmI pUche vIra bhAkhaI ziva kahe mithyAtamithyAya) re. suNo. 9 asaMkhyAtA dIva-udahI dipasamudra) eha prarUSaNa mujhare tihAM rUpI arUpI dravyA vAta huI pura majha re... suNo10 suNI tApasa huo zaMkita paDio nANavibhaMga re ciMtavaI tava vIra svAmI jai vaMdu raMgaI re... suNo. 11 vIra vaMdI suNI dezanA leI saMjama buddha re bhaNI aMga agyArai pahoMto mokSamAMhi suddha re... suNo 12 pavriAjaka ema moggala AliMbhApurIi thayo brahmalokaI devanI sthiti aMtaradasa dekhI rahyo... suNo13 laghusthiti dasa sahasa varisA aMtaradasa gurU thiti kahaI jina matai tetrIsa nisuNI gaI vibhagaI vrata grahaI suNo14 zataka agyAramaI bhagavatI sUtra vAMcI sadahI kahe Ima muni mAna bhavijana kadAgraha ko mata vaho... suNo 15 agiyAramA zatakanI sanmaya (2) mAnaviyakta) (rAgaH sAmerI, cAli veli) muhurata paNa cAritrano yoga na lahaI duSkaramI loMga dhanya te puruSa bhava bhavamAM cAritra lahe ulaTamAM. 1 vANijya gAma susaNa seTha jaI vIraneM vaMde TheTha pUchaI keti vidhi chaI kAla kahe jina cau bhedaI nihAla... 2 dina rajanI kAlapramANa bIjo AusakAla vakhANa mRtyakAla meM addhAkAla cothAno che. saghaLo cAla... 3 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 105
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ palyAdikano kima aMta phiri pUcheI kahe bhagavaMta tasa pUravarbhAva anubhUta suNatAM hoI adabhuta.. 4 zrI hatthiNAuri balabhUpa padamAvatI rANI anUpa siMha supanaIM sucita jAta tasa putra mahAbala khyAta... pa paraNAvI kanyA ArDe tAta, bAlApaNa nATheM gRha AdI sakala gRhavasta ATha ATha dIThI tasa hasta... 6 anyadA jina vimalanA vaMzI gurU dharmaghoSa, zubha haMsI vAMdI tasa sAMbhaLI vANI cAritra lid guNakhANI... 7 zrutakevalI marI brahmalokaiM pahoMto dasa sAgara thokaIM pUrI AukhuM uppanna tuM seTha sudarzana dha... 8 ima sAMbhaLI zubha pariNAmaa jAtisamaraNa lahiuM tiNaIM ThAmaIM sukha saMpatti lIla vilAsa huI sakala duritano nAsa... 9 bhagavatI igyAramaIM zatakaIM vAMcInaIM bhAkhyuM vatakaIM budha zAMtivijyanaIM sIsaIM mAnavijyad adhika jgIsae... 10 agiyAramA zatakanI sajjhAya (3) (mAnavijyakRta) (sumati sadA dilameM dharo - e DhAla) bhAve bhati zruta sAMbhaLo sAMbhaLai hoI nANa subodhI ! nANathI gurU rIjhai ghaNuM pAmai pada niravANa... su bhAve 1 samaNopAsaka bahu vasai AlaMbhI nayira samRddha su isibhadraputra tihAM vaDo samajumAMhi prasiddha.. su bhAve 2 . ekadA sati bhegA. (bhelA) malyA devasthiti pUchAya su gurU sAgara tetrIsanI varSa acyuta laghu thAya... su bhAve 3 isibhadraputrai ima kahe mAne nahiM ko teha su0 ehavae vIra samosaryA naMdI pUchai eha... su bhAve 4 vIra kahai ama zrAvakaIM bhadraputrae kahiuM sAca su ima suNI sahui khamAtio tehane kahi subhavAya... su bhAve pa mAsa saMlekhaNAi marI gayo isibhadrano putra su pahile sarageM tihAM thakI ekAvatArI mu... su bhAve 6 106 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ima zruta abhyAsI pratae jinapati kare supramANa subhagavatI zataka agyAramaiM ima kare mAna vakhANa... su bhAve cha zataka 12 u. 1H AnA 10 uddezAnA TUMka sArane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. pachI pahelA uddezAmAM zrAvastI nagarInA rahIza zaMkha zrAvaka vagere zrAvakonI bInA, jAgarikAnuM svarUpa tathA kaSAyanA vipAko (kaDavAM phlo) vagere padArtho varNavyA che. temAM zaMkha zrAvakane utpalA nAmanI strI che, bIjA puSkalI zrAvaka che. zaMkha zrAvakane vicAra thAya che ke azana vagereno AhAra karatAM pAkSika pauSadha levo mATe zreyaskara (kalyANakAraka) nathI." pauSadha lIdhA pahelAM zaMkha zrAvake jaNAvyA pramANe puSkalI zrAvaka zaMkha zrAvakane AhArAdi karavA mATe bolAve che, tyAre zaMkha zrAvake puSkalI zrAvakane kahyuM ke AhArano AsvAda karIne (ekAsaNuM karIne) pauSadha karavAno irAdo pahelAM hato, paNa hAla AhAra vAparavAnI icchA nathI. meM upavAsa karyo che. puNyodaye A avasare prabhu zrImahAvIradeva padhAryAMnI bInA sAMbhaLI teNe nakkI vicAra karyo ke "huM prabhune vAMdIne pAraNuM karIza." te pramANe teNe karyuM paNa kharuM. bIjA zrAvako zaMkha zrAvakanI niMdA karatA hatA, te jANI prabhue temane niMdA karavAnI nA pADI, ne kahyuM ke te Asannasiddhika, daDhadharmI ane jarU2 mokSane pAmanAro bhavya jIva che. pachI teoe zaMkha zrAvakane khamAvyA. A hakIkata vistArathI samajAvIne kahyuM ke jAgarikAnA traNa bhedo che. te A pramANe 1. buddha jAgarikA, 2. abuddha jAgarikA, ane 3. sudarzana jAgarikA. temAM sarvajJa arihaMtadevo buddhajAgarikA jAge che. aSTa pravacanamAtAnA pAlana vagere guNone dhAraNa karanAra munio abuddha jAgarikA jAge che. chadmastha munione bodha (kevalajJAna) na hovAthI ja ahIM abuddha kahyA che ema samajavuM. bAkI teo matijJAnAdine dhAraNa karanArA to jarUra hoya che ja. tathA dRDha samyagdarzana vratAdidhA2ka zrAvako sudarzana jAgarikA jAge che. A rIte jAgarikAno adhikA2 pUro thayA bAda zaMkha zrAvake pUchelA kaSAyanA phlanA praznonA uttaro detAM prabhu zrI mahAvIradeve kahyuM ke kaSAyI AtmA lAMbI sthitivALAM cIkaNAM karmo bAMdhe che. u. 2: bIjA uddezAmAM kauzAMbI nagarInA pradezamAM banelI bInA kahI. che. ahIMnA udAyIrAjA ane jyaMtI zrAvikAnuM varNana karatAM kahyuM ke jyaMtI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 107 -
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvikA mRgAvatI rANI sahita tyAM padhArelA prabhu zrImahAvIradevane vAMdavA jAya che. dezanA sAMbhaLIne avasare jayaMtI zrAvikAe je prazna pUchI uttaro meLavyA teno sAra TUMkAmAM A pramANe jANavo. hiMsAdi pApakarmo karavAthI jIvo bhAre bane che, ne dayAdi guNonI sAdhanAthI jIvo haLavA bane che. bhavyapaNuM svAbhAvika che. je mokSe jAya te nizcaye bhavya ja hoya, paNa je bhavya hoya te jarU2 mukti pAme ja evuM banatuM nathI. kAraNake evA paNa ghaNA bhavyo hoya che, ke jeo muktine pamADanArI sAdhanasAmagrI na maLavAthI mokSamAM javAne lAyaka chatAM jaI zakatA nathI. AvA bhavya jIvo jAtibhavya nAmathI prasiddha che. AthI sAbita thayuM ke badhA bhavya jIvo muktimAM jatA nathI, tethI bhavya jIva rahita loka bane ja nahi. tathA dharmI jIvonuM ja jAgavuM, sabalapaNuM ne dakSapaNuM sAruM che, paraMtu adharmI jIvonuM sUvuM, durbalapaNuM ne ALasupaNuM sAruM. temaja iMdriyonA zabdAdi viSayomAM Asakta jIvonAM duHkho vagere dezanA sAMbhaLI jayaMtI zrAvikA dIkSA laIne tenI ArAdhanA karIne mokSanAM sukha pAmI. u. 3: trIjA uddezAmAM ratnaprabhAdi pRthvIonAM nAma ane gotranuM svarUpa jaNAvyuM che. u. 4: cothA uddezAmAM pUchyuM che ke eka be traNa yAvat anaMtA paramANuo ekaThA thaIne kevuM svarUpa pAme che? AnA javAbamAM NukAdi skaMdhothI mAMDIne anaMtANuka skaMdhonA samudAyamAM saMghAta, bheda tathA bhaMganI bInA ne pudgalaparAvartonA bhedaprabhedonuM svarUpa, tathA te sarvenA atikrAMtatvAdinI hakIkata, temaja eka aneka nAkAdimAM, ekabIjA daMDakomAM audArika-vaikriyapuddagalaparAvarto je pahelAM vitAvyA teno vicAra kahIne, dareka puddagalaparAvartono kALa ane audArikAdi pudgalaparivartana kALanuM tathA pudgalaparAvartonuM paNa alpabahutva jaNAvyuM che. u. 5: pAMcamA uddezAmAM prANAtipAtAdimAM ne prANAtipAta viramaNAdimAM varNAdinI bInA ane matinA abrahAdi 4 bhedo tathA utthAnAdi, sAtamA avakAzAMtara tanavAtamAM, nAkI vageremAM, varNAdinI bInA kahIne garbhamAM UpajatA jIvanuM svarUpa tathA jIva ane jagatanI vicitratAnuM kAraNa vagere bInA spaSTa jaNAvI che. u. 6 : chaThThA uddezAmAM rAhudevanuM varNana karatAM tenAM nAmo, vimAno, bhedo, kahIne rAhu jatAM ke AvatAM caMdranA ke sUryanA prakAzane kyAre DhAMke che ? caMdranuM 108 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazrI (zazI) nAma, ne sUryanuM Aditya nAma hovAnuM zuM kAraNa? AnA uttaro samajAvI, tenI ajhamahiSIonI ne Rddhi, kAmabhogAdinI bInA kahI che. u. 7H sAtamA uddezAmAM lokanuM moTApaNuM kahIne nArakAdi jIvo pahelAM sAta naraka vagere sthAne pRthvIkAyikAdi svarUpe UpajyA che ke nahi ? Ano uttara ApI A jIva sarva jIvonA mAtApitArUpe, sarva jIvo A jIvanA mAtApitA vagere saMbaMdhIrUpe, zatrurUpe, rAjA ane dAsa tarIke pahelAM utpana thayA che ke nahi? A praznottaro spaSTa samajAvyA che. u. 8: AThamA udezAmAM prazno pUchyA che ke mahARddhivALo deva be zarIravALA nAgamAM, maNimAM ne vRkSamAM Upaje ? ne nAganA janmamAM lokothI arcApUjA pAme ? tathA vAMdarA vagere jIvo ane siMha kAgaDA vagere jIvo ratnaprabhAdi narakomAM jAya? A praznonA spaSTa uttaro samajAvyA che. u. 9H navamA uddezAmAM devonA 1. dravyadeva, 2. naradeva, 3. dharmadeva, 4. devAdhideva, 5. bhAdeva A rIte pAMce bhedonuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. 1. devAyuSyane bAMdhanAra manuSya-tiryaMco dravyadeva kahevAya. 2. cakravartI rAjAo naradeva kahevAya. 3. munio dharmadeva kahevAya. 4. zrIarihaMtadevo devAdhideva kahevAya. ane 5. devAyuSyane bhogavanArA devo bhAdeva kahevAya. Ane aMge prazno pUkyA che ke 1. dravyadevo kaI gatimAMthI AvIne bhavya dravya devapaNuM pAmyA? e ja pramANe naradevo kyAMthI AvIne Upaje ? ratnaprabhAdimAMnI kaI narakathI AvIne Upaje ? ne kayA devalokamAMthI AvIne naradevapaNuM pAme ? tathA dharmadeva devAdhideva kaI gatimAMthI AvIne dharmadevapaNuM ke devAdhidevapaNuM pAme ? kadAca pAchalA bhave narakamAM hoya to kaI narakamAMthI AvIne devAdhideva ke dharmadeva thAya? kadAca pAchalA bhave svargamAM hoya to kayA devalokamAMthI AvI dharmadeva ke devAdhideva thAya? kaI gatino jIva bhAvadevapaNuM pAme ? A praznonA uttaro jaNAvIne te pAMce devonuM AyuSya ne vikrvaNAnI zakti tathA temanI bhaviSyamAM thanArI gati, tema bhavyadravyadevAdinI sthiti tathA AMtaruM jaNAvIne, chevaTe te pAMce devonuM paraspara alpabadutva vagere hakIkato spaSTa samajAvI che. u. 10H dazA uddezAmAM AtmAnA dravyAtmA vagere bhedo, ane te badhAno mAMhomAMhe ekabIjAnI sAthe ghaTato saMbaMdha tathA temanuM alpabadutva karyuM che. pachI AtmAnuM svarUpa kahIne te bInA nArakAdimAM paNa vicArIne ratnaprabhA zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 109
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagere nArakI, devaloka, paramANu vagerenA sadgapAdipaNAno nirNaya karIne DhipradezikAdi skaMdhonA bhAMgA vagere bInA vistArathI samajAvI che. bAramA zatakanI sajhAya (1) bhAnavijayakRta) (rAga... iNi pare rAji karaMta - e dezI) caDhA~ bhArve je karaI re dharamI dharamanAM kAma teha visene vakhANII (varNavII) 2 lIjai dhuri tasa nAma re bhavijana guNadharo dharama che subha pariNAma re. bhavijana 1 sAvatthI nArI vase re samaNopAsaka bhUri tehamAMhi saMkha mukhya che re zrAvaka guNaI bharapUra re... bhavijana 2 ekadA vIra samosaryA re vAMdavA zrAvaka jaMta vaLatAM saMkhe kahe karo re bhojana sAmagrI taMta re. bhavijana 3 jImI pAkhaIM poSaho re karasyuM() sarava saMjuta vaLatu ciMtaI ekalo re cauhi poSaha juta.... bhavijana 4 ghari jaI uppalA nArIne re pUchi poSaha lIdhA puSkalI bhojana nIpajaI re teDavA Avyo samRddha re... bhavijana 5 vidi kahi uppalA nArI re poSaha posahasAli. tihAM jaI zaMkha nimaMtrIo re kahe jamo citta vAli citAcAli) re... bhavijana 6 tava ghari jaI puSkalI jamyo re sarva sAdharmika saMga vaMdI prabhAte vIrane re pauSadhI paNi saMkha raMgi re... bhavijana, 7. vAryA zaMkhane hIlatA re vIre zrAvaka teha sudakakhuM jAgariA jagI re daDhadharmI chai eha re... bhavijana 8 la pUchI saMkha krodhanAM re kIdhA zrAvaka saMta vinaya karInaI khamAvatI re dhanya ehavA guNavaMta re... bhavijana9 bhagavatI bAramA zatakamAM re eha kahio avadata paMDita zAMtivijaya taNo re mAnavijaya kare khyAta re... bhavijana 10 . bAramA zatakanI sajhAya (2) bhAnavijayakta) (rAga : jayasiri jaMbudvipanA bharatamAM - e dezI) dhanya dhanya te jaga jIvaDA suddha vastinuM dAna re ApaI je savi sAdhunai tehamAM jayaMtI pradhAna re... dhanya. 1 110 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kosaMbI nagarI bhalI rANI mRgAvatI jAta re rAya zatAnIka naMdana udayana nRpa vikhyAta re... dhanya 2 zramaNanI pUrva zayyAtarI bhUyA tAsa jayaMtI re vaMda parijana saMghAti vIrameM prazna pUchatI re... dhanya. 3 girUA jIva keNaI huI jina kahaI pApasthAnaIM re tasa viramaNa lahuA huI phirI pUchaI bahumAnai re... dhanya. 4 bhavya sarve jo sIjhasya to tasa viNa jaga thAya re kAla anAgata bhAvanA tihAM zrI vIra dekhAvaI re... dhanya 5 sUtAM ke bhalA jAgatAM durbala ke bhalA baLIyA re ALasu ke bhalA udyamI ima pUchaI ambaliyA re... dhanya 6 pahele bole adharmI bIjai dharamI jANa re ima uttara kahe vIrajI rIjhInaI suNII vANi re... dhanya. 7 iMdrIya taMtranAM la suNI cAritra leI suraMga re karama khapAvI mokSamAM pAmI sukha abhaMga re... dhanya8 bhagavatI bAramAM zatakamAM eha kahio adhikAro re. paMDita zAMtivijaya taNo mAna kahe suvicAro re... dhanya 9 zatake 13 u. 1H AnA 10 uddezA che. temAMnA pahelA uddezAmAM daze uddezAnA TUMkA sArane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. pachI ratnaprabhAdi pRthvIonAM nAma ane narakAvAso, tathA te darekanA narakAvAsomAMnA saMkhyAta-asaMkhyAta yojana vistAravALA narakAvAsomAM eka samaye nArakAdi jIvonA utpAda ane udvartanA, tathA sattA kahIne e ja utpAdAnI bInA samyagdaSTi vagere jIvone aMge vicArIne pUchyuM ke sAtamI narakamAM samyagdaSTi vagere jIvo Upaje ke nahi? kRSNAdi vezyAvALo thaIne kRSNa lezyAvALA nArakomAM utpanna thAya? ke nIla lezyAvALA nArakomAM Upaje? ke kApota lezyAvALA nArakomAM Upaje ? A praznonA uttaro jaNAvatAM temAM heta vagere paNa spaSTa rIte samajAvyA che. ahIM utpAda, leyA vagere 39 dvAronuM svarUpa samajAvyuM che. u. 2. bIjA uddezAmAM devonA bhedo tathA te darekanA paNa bhedo prabhedo) ane temanA AvAsa vimAno vagere kahIne te te sthale bhuvanapati vagere devonA eka samaye utpAda vagerenI bInA kahI che. pachI pUchyuM ke asurakumAravAsAdimAM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 111
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdaSTi vagere jIvo Upaje ke nahi ? tathA kRSNAdi lezyAvALA thaIne kRSNa lezyAvALA devomAM Upaje ke nahi ? A praznonA uttaro vistArathI samajAvyA che. u. 3: trIjA uddezAmAM pUchyuM che ke narakanA jIvo anaMtarahArI hoya ane te pachI anukrame piracAraNA kare ke nahi ? A praznonA uttara vagere bInA spaSTa samajAvI che. u. 4H cothA uddezAmAM naraka pRthvIo jaNAvIne nairiyaka dvArAdi pAMca dvAronI hakIkata samajAvI che. pachI traNe lokanA madhya bhAgo kahIne dizAvidizA-pravahadvAranuM svarUpa jaNAvatAM dizA-vidizAone nIkaLavAnuM sthAna ane te baMnenAM 8 nAmo tathA lokanuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI astikAyapravarttanadvAranuM svarUpa jaNAvatAM dharmAstikAyAdi vaDe thatAM pravarttano (upakAro)nuM varNana karyuM che. pachI astikAyapradezasparzanAdvAranuM varNana karatAM pUchyuM ke dharmAstikAyAdino eka pradeza dharmAstikAyAdi dravyonA keTalA pradezo vaDe sparzAyelo che ? A rIte adharmAstikAyAdinA eka pradezAdinI bIjA astikAyonA pradezonI sAthe sparzanAne lagatA praznonA spaSTa uttaro ApI avagADha dvAranI bInA jaNAvatAM pUchyuM ke jyAM dharmAstikAyano eka pradeza avagAhIne rahyo hoya tyAM bIjA dharmastikAyAdinA keTalA pradezo avagADha (avagAhIne) rahyA hoya ? A rIte be traNa vagere pradezonI avagAhanAne lagatA praznonA uttaro jaNAvyA bAda astikAyaniSadanadvAranuM varNana karatAM pUchyuM ke koI jIva dharmAstikAyAdi traNa dravyamAM besavAne samartha thAya ? Ano uttara daIne bahusamadvAranuM ne lokanA vakra bhAga tathA saMsthAnanuM svarUpa spaSTa jaNAvyuM che. u. 5: pAMcamA uddezAmAM nAkAdinA sacittAdi AhArano nirNaya karyo che. u. 6 : chaThThA uddezAmAM nArakonI sAMtara ke niraMtara utpattino nirNaya jaNAvIne camarendranA camaracaMca nAmanA AvAsanuM svarUpa ane temAM camarendrane rahevAnI hakIkata jaNAvI che. pachI caMpAnagarI ane pUrNabhadra caityanuM varNana tathA siMdhusauvIra dezanA vItabhaya pattananA rAjA udAyananuM varNana karatAM kahyuM ke tene prabhAvatI rANI ne abhIci kumAra hato. prabhuzrI mahAvIradeva kevalajJAnathI udAyana rAjAno dIkSA levAno vicAra jANI bahu lAMbo vihAra zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 112
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne ahIM padhAryA. te vakhate mAro putra rAjyanA pApe durgatimAM jaze, te na jAya tevA irAdAthI teNe potAnA bhANeja ke zivakumArane rAjya soMpI prabhunA hAthe dIkSA lIdhI, ne tenI ArAdhanA karI te mokSe gayA. abhIci kumAra "pitAe mane rAjya na ApyuM AthI pitAnI upara vairAnubaMdha rAkhato vItabhayapattanamAMthI nIkaLI gayo. aMte marIne asurakumAra deva thayo. u. 7H sAtamA uddezAmAM bhASAnA svarUpano nirNaya jaNAvatAM pharamAvyuM ke bhASA e AtmasvarUpa nathI, jaDa che, rUpI che, ne acitta che, tathA ajIvasvarUpa che. temaja bhASA jIvane hoya, ajIvane na hoya. pachI pUchyuM ke bhASA kyAre kahevAya? ne te kyAre bhedAya? A praznonA spaSTa uttaro daIne bhASAnA cAra bhedo kahyA che. A ja paddhatie mananuM ne kAyAnuM varNana karIne maraNanA prakAro tathA AvI cimaraNanA dravyApIci ne kSetrAvIci bhedo jaNAvatAM, nairayika dravyAvIci maraNanuM ne nairayika kSetrAvIci maraNanuM paNa svarUpa samajAvyuM che. pachI avadhimaraNa tathA dravyAvadhi maraNa kahIne pUchyuM ke nairayika dravyAvadhi maraNa zAthI kahevAya che? teno uttara ApIne Atmattika maraNa, dravyAtyaMtika maraNa jaNAvatAM pUchyuM ke nairayika dravyAtyaMtika maraNa zAthI kahevAya che ? Ano uttara daIne bAlamaraNanA prakAra, ne paMDitamaraNanuM, pAdapopagamananuM tathA bhaktapratyAkhyAnanuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. u. 8H AThamA uddezAmAM karmaprakRtinI bInA kahI che. u. 9H navamA uddezAmAM prazno pUchyA che ke, vakriyalabdhivALo koI (jIva) doraDAthI bAMdhelI ghaDI laIne evA rUpe gamana kare? te jIva keTalA rUpo viturvI zake? A ja paddhatie hiraNyanI peTI laIne javuM, vaDavAgulInI peThe javuM, jalaukA (jaLo)nI peThe ne bIjabIlaMka pakSInI peThe javuM, biDAlaka pakSI ne jIvajIvaka pakSInI peThe javuM. haMsanI jema javuM, samudra vAyasanA AkAre gati karavI, cakrahasta puruSanI jema ane ratnahasta puruSanI peThe javuM, bisa-mRNAlikA vanakhaMDa puSkariNInA AkAre AkAzamAM javuM. Ane aMge pUchelA praznonA uttaro ApyA che. pachI pUchyuM ke te keTalAM rUpo vidurve? mAyI jIva vidurve ke amAyI jIva vidurve? A praznonA uttaro paNa vistArathI samajAvyA che. u. 10H 10mA uddezAmAM chapastha jIvane saMbhavatI samudyAtonuM svarUpa jaNAvyuM che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 113
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ teramA zatakanI saRya bhAnavijayakta). (rAga khaMbhAtiH sIta harI rAvaNa java Avyo - e DhAla) uditodita udayavAna) purUSA avirodhesavi purUSAratha sAdhe re, rAjaRddhi lIlA anubhavatAM viSaya-kaSAya na sAMdhe re, bhavikA ! (bhavi prANi re) carama rAjarSi vaMdo re. jeNe manamAMhe viveka dharIne umUlyo bhavakaMdo re... bhavikA 1 siMdhu sauvIra pramukha janapadano sola dezano rAya re, vItabhaya Adi traNase nagarano vaLI tresaTha kahevAya re... vitibhaya Adi pUtra viNyase tresaTha jasa kahivAya re) bhavikA 2 mahasenAdi muguTa baddha dazano rAyA rAya virAje re rAya udAyana zramaNopAsaka rANI prabhAvatI padmAvatI) chAje re... bhavikA 3 ekadA pauSadhamAMhe ciMtave rAma-nagara dhanya tehare, jihAM jina vicare te dhanya rAjAdika vIrane vaMde jehare... bhavikA 4 UhAM Ave to huM paNa vaMdu jANi ema vicAra re, caMpAthI jina vIra padhAryA karatAM supari vihAra re... bhavikA 5 vAMdI dezanA nisuNI rAjA cAritra levA umAhyo re, abhicikuMvarane rAja soMpavA Ave nija ghara dhAyo re.. bhavikA 6 mArage jAtA citave udAyI putra eka ja (abhici eka ja suta) muja vahAlo re, rAjya bhogavI bhoga lolupI narake jAze ThAlo re... bhavikA. 7 ema vicArI kezI bhANejane Ape rAjya vizAla re cAritra leI karma khapAvI siddhi pahoMcyo mayAla re... bhavikA 8 abhicikumAra manamAMhe dUNo jaI koNikane seve re, dezavirati pALIne aMte aNasaNa pakSanuM leve re. bhavikA 9 tAtaNyuM vera vinA AloI bhuvanapatimAM jAya re, mahAvidehamAM mokSe jAze (upani videhe sijhaspe) adbhuta vrata mahimAya re... bhavikA 10 bhagavatI terame zatake bhAkhyuM e RSirAja caritra re mAnavijaya uvajhAya prakAzI kIdho janma pavitra re... bhavikA 11 114 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 14 u. 1: AnA 10 uddezA che. tenA sA2ne jaNAvanArI saMgrahagAthA kahIne pahelA uddezAmAM bhAvitAtmA aNagAra ke jeNe carama devAvAsanuM ullaMghana karyuM che, ane 52ma devAvAsane prApta thayo nathI te marIne kyAM Upaje ? Ano uttara samajAvatAM TIkAkAre adhyavasAyasthAnonI (baMdhasthAnonI) bInA varNavI che. A ja hakIkata asukumAra AvAsAdine aMge jaNAvIne nArakonI zIghragati, anaMtaropapannAdi traNa prakAranA nArakonI bInA tathA te traNemAM AyuSyanA baMdhano vicAra, temaja anaMtaranirgata nAraka vagere traNa bhedonuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI anaMtanirgatAdine AzrayI AyuSyano baMdha ane anaMta khedotpanna nAkAdinI bInA paNa spaSTa samajAvI che. u. 2: bIjA uddezAmAM unmAdanA bhedo ane nAraka, asurakumAradine unmAda thavAnuM kAraNa, iMdra asukumAra devone arihaMtonA janmAdimAM vRSTi karavAno vidhi, temaja IzAnendra vagerene tamaskAya karavAnuM kAraNa spaSTa samajAvyuM che. ahIM yakSAvezathI ke mohodayAdithI unmAda thAya ema paNa kahyuM che. u. 3: trIjA uddezAmAM mahAkAya samyagdaSTi vaimAnikAdi deva bhAvitAtmA anagAranI vacce thaI jaI zake nahi, ne asukumArAdimAM satkAra vagere 10 pado ghaTe. paNa nAka ekendriyAdimAM te na hoya. tathA tiryaMca paMcendriyomAM AsanAbhigraha anupradAna sivAyanAM padonI bInA ghaTe. A hakIkata pUrI karIne alpardhika mahardika samardika devadevIonI ekabIjAnI vacce thaIne jvAnI, ne vacce thaIne janA2 deva vagere zastrano prahAra karIne jAya ke te karyA vinA jAya ? ne pahelAM zastrano prahAra karyA pachI vacce thaIne jAya ? ke gayA pachI zastrano prahAra kare ? A praznonA spaSTa uttaro samajAvIne aMte ratnaprabhAdi nArakomAM pudgala piraNAmanA anubhavanI bInA spaSTa samajAvI che. u. 4: cothA uddezAmAM traNe kAlamAM eka samayamAM thatA pudgala skaMdhAdinA pariNAmonI bInA kahIne paramANune aMge zAzvatapaNuM, azAzvatapaNuM, caramapaNuM, acaramapaNuM, Ano nirNaya jaNAvatAM sAmAnya pariNAmanI paNa bInA kahI che. dravyAstikanayanI apekSAe 52mANu AdimAM zAzvatapaNuM vagere ne paryAyAstikanayanI apekSAe azAzvatapaNuM vagere ghaTe che. u. 5 : pAMcamA uddezAmAM kahyuM che ke vigrahagatimAM agninI vacamAM thaIne nArakAdi jIvo jAya che. ne devAdinuM te rIte javuM avigrahagatimAM paNa thAya zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 115
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. ema RddhiprApta manuSyo ane tiryaMco paNa agninI vacamAM thaIne jAya che. tathA nArakAdine aniSTa zabda vagere daza padArthono anubhava thAya che. temaja maharlaeNika devo bAhya pudgalone grahaNa karIne parvatAdine ullaMghI zake che. u. 6chaThThA uddezAmAM nAraka jIvonA AhAra, pariNAma, yoni, sthiti vagere ane temanAM vici-avIci dravyonA AhAranI bInA kahIne jaNAvyuM ke zakrAdi IMdro devatAI bhoga bhogavavA mATe juduM vimAna vidurve che. u. 7H sAtamA uddezAmAM zrI gautama svAmIjI vicAre che ke haju sudhI mane kevalajJAna kema thatuM nathI' A praznano khulAso karatAM prabhuzrI mahAvIradeve jaNAvyuM ke tuM mAro lAMbA kALathI ciraparicayavALo che. tethI mArI upara rahelA prazasta rAgane jyAre tuM dUra karIza, tyAre tuM jarUra kevalajJAnane pAmIza. A rIte AzvAsana devAnI bInA kahIne anuttara vimAnavAsI devonA jJAna-darzananI bInA, ane tulyatA (sarakhApaNA)nA 6 bhedonI bInA, tathA AhArAdino tyAga karanAra sAdhunI jarUrI bInA, kahIne lavasattama (anuttara vimAnavAsI devo)nuM svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke temane pAchalA bhavamAM sAta lava pramANa AyuSya ochuM hatuM, ne chaThTha tapa karavAthI jeTalAM karmo khape, teTalAM karmo khapavAnAM bAkI hatAM. tethI teo lavasara nAmanA anuttara vimAnavAsI devapaNuM pAmyA. jo teTaluM AyuSya ane chaThTha tapa karavAnI anukULatA maLI hota, to sAta lavamAM zeSa karmo khapAvIne jarUra mokSe jAta. u. 8H AThamA uddezAmAM ratnaprabhAdi pRthvIonuM, tamAma devalokonuM tathA siddhazilAnuM mAMhomAMhe ekabIjAnI apekSAe AMtaruM tathA zAlavRkSanI zAlayaSTikA (zAlavRkSanI lAkaDI)nI tathA uMmarAnA jhADanI yaSTikA (lIlI lAkaDI)nI bhAvI gati kahIne saMbaDa parivrAjakanI bInA jaNAvI che. pachI avyAbAdha devanuM svarUpa jaNAvatAM kahyuM ke je devo bIjA manuSyAdinI AMkhanI pAMpaNamAM nATaka kare, topaNa te puruSane lagAra paNa pIDA na thAya athavA bIjAne pIDA kare nahi tevA devo avyAbAdha devo kahevAya. zakranI zaktinuM varNana karatAM kahyuM ke zakrendra bIjA manuSyAdinA mastakAdino cheda tathA cUrecUrA karI pAchuM hatuM tevuM kare to paNa tene lagAra pIDA na thAya, tevI zakti kendranI hoya che. aMte jajbhaka devonI vyAkhyA, svarUpa, bhedo, sthAna tathA AyuSya jaNAvIne kahyuM ke A devonA anugrahathI jaza phelAya che ne itarAjIthI (zatrutAthI) apajaza phelAya che. A devo dIrgha vaitADhyAdimAM rahe che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 116
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 9: navamA uddezAmAM prazno pUchyA che ke 1. je bhAvitAtmA anagAra potAnI karmalezyAne jANato nathI, te zarIra sahita jIvane jANe ke nahi ? 2. rUpI pugala skaMdho prakAzita thAya che ? A be praznonA spaSTa uttaro jaNAvIne kahyuM ke narakanA jIvone Atta (sukhotpAdaka) pudgalo hotA nathI ane asurakumArAdi devone sukhakara pudgalo hoya che. tathA pRthvIkAyikAdi jIvone sukhane karanArAM ne duHkhane karanArAM baMne prakAranAM pudgalo hoya che. nArakone aniSTa pudgalo hoya che. temaja mahAddhika deva hajAra manuSyAdinAM rUpo viturvIne hajAra bhASA bolI zake tevI tenI zakti hoya che. aMte sUrya, tenI prabhA, chAyA tathA leyAno anva kahIne mAsAdi pramANa muniparyAya vadhatAM zramaNa nigraMtho kayA devonI tejolezyAne (sukhane) ullaMghI jAya? Ano spaSTa khulAso karatAM zramaNonA sukhanI devatAI sukhanI sAthe dezathI sarakhAmaNI karI che. u. 10H dazamA uddezAmAM kahyuM che ke kevalajJAnI ane siddha chaghasthane tathA avadhijJAnIne jANe che, temaja siddhane deha nathI tethI kevalajJAnInI peThe siddha bolatA nathI. vaLI kevalajJAnI AMkha ughADe che ane mIMce che. teo ane siddho paNa tamAma narakasthAnone, svargone ne siddhazilAne tathA paramANu pudgalane paNa jANe che. caudamA zatakanI sAya (1) bhAnavijayakRta) (o sakhi amita khyAla ke - e DhAla) zrI gautama gaNadhAra namo bhavikA janA re namo bhavikA janA re dIkSA divasathI jeha rahyo nahi gurU vinA re rahyo. aSTApada girizaMge jai jina vaMdIyA re jaI vaLatAM tApasa pannaraseM paDilohiyA re paDi1. mAraga jAtAM jeha save thayA kevalI re save thayA kevalI re, tasa pariSadamAM vIra samIpaI gayA bhaLI (bhalA) re samIpaI. prabhune vaMdI ema kaheto gautamo re kaheto vArio varai tAsa khamAveI gautamo re khamAvaI ra. tava te gautama ati karato kevala kAraNe che ke kevala. vayaNei bolAvyo vIra jinAM citta ThAraNaI re jinaIM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 117.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ nehaI cira saMbaMdha tuM chaI muja upari re tuM chaiM. ciraparicita cira saMstuta cira sevita khare re... ke sevita 3. cira anugata anukUla paNe varaNavyo vIre re (virati ucare re) varNavyo pUrava bhavanuM ema rahiu mana tujhathI re rahiyuM mana ahIMthI cavyA pachI thANyuM sarIkhA bahu jaNA re thAsyuM. | (dIya thArUM sarIkhApaNuM re) (doya) harakhyo gautama svAma tava phiri pUchaI jina bhaNI re... phiri pUchaI4. ApaNanI pare jANaI anuttara suravarA re anuttara ima AzvAsyo vIreM namo (nameM) gautama narA re namo nameM) caudamoM zatakaI vIravayaNa kahiyAM sUtrathI re vayaNa kahyAM. mAnavijaya uvajajhAya vakhANaI vRttithI re... vakhANaI. 5. caudamA zatakanI sajhAya (2) bhAnavijayakRta) | (jogIsara celA - e DhAla) dhanya dhanya te jaga jIvaDA re prANAMtaI paNi jeha. dharmijana mUkaI nahIM vrata mUlagA re vatano mahimA apeha... dharmijana dhanyadhanya. 1 aMbaDa parivrAjaka taNA re ziSya saya sAta pradhAna dharmijana pumitAlapuri saMcaryA re kapilamurithI madhyAnha... dharmijana dhanyadhanya 2 paccakakhANI adattanA rena milyo jala datAra dharmijana sacita jala nIMchAM save re kare aNasaNa uccAra... dharmijana dha dhanya. 3 brahmasaragi tihAM upanA re juo juo vrata mahimAya dharmijana gautama pUchaI vIranai re kaMpilyapura bahu ThAya re dharmijana dhanya dhanya. 4 aMbaDa jImaI neharyuM te kisyu re jina kahi vaikriya zakti dharmijana teNIi jana visamAvavA re kare tanunI zatavyakti dhamijana dhanyadhanya 5 ArAdhI gRhidharmanaI re brahmasarage sura thAya dharmijana tihAMthI videhe sIjhasaI re caudame zatake e kahAya... dharmijana dhanyadhanya. 6 zataka 15 A zataka ekasaruM che eTale temAM eka paNa uddezo nathI. ahIM gozAlasaMkhaliputranuM varNana karyuM che. teno sAra TUMkamAM A pramANe jANavo je nagarInI 118 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahAranA bhAgamAM koSTaka nAmanuM caitya che te zrAvastI nagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNane ghera saMgha sahita goAlo Avyo. ahIM tene 6 dizAcarono paricaya thayo. ahIMnA loko bole che ke "A gozAlo huM jina chuM ema kaheto phare che te zuM sAcuM mAnavuM?" 1. A prasaMge prabhuzrI mahAvIre gozAlAnI sAcI hakIkata jaNAvatAM kahyuM ke zaravaNa gAmanA rahIza maMkhali nAmanA bhikSAcaranI bhadrA strIno te putra thAya. gobahula brAhmaNanI gozAlAmAM te janmyo hato tethI tenuM gozAlo nAma suprasiddha thayuM. prabhu zrImahAvIre mAtApitA devaloka gayA pachI dIkSA lIdhI, tenA prathama varSe asthika gAmamAM comAsuM karyuM, ne bIjA varSe rAjagRhanagaramAM comAsuM karyuM. jyAre pahelo mA khamaNanA pAraNAMno divasa Avyo, tyAre prabhune vijaya gAthApatie pAraNuM karAvyuM te samaye paMca divyo prakaTa thayAM. A banAva gozAlAe joyo. bIjA mAsakhamaNa tapanuM pAraNuM AnaMda gRhapatie, ane trIjA mAsakSamaNanuM pAraNuM sunaMda gRhapatie karAvyuM. pachI cothA mAsakSamaNanuM pAraNuM kollAka saMnivezamAM bahula brAhmaNe karAvyuM. ahIM prabhue gozAlAne ziSya tarIke svIkAryo. ahIMthI AgaLa kUrmagrAma tarapha vihAra karatAM prabhune sAthe rahelA gozAlAe talanA choDane joIne pUchyuM ke A talano choDa nIpajaze ke nahi? prabhue kahyuM "nIpajaze." prabhunuM vacana khoTuM pADavAnA irAdAthI teNe talano choDa ukheDI eka bAju pheMkI dIdho. teNe vezyAyana nAmanA bAla tapasvInI mazkarI karI. tethI teNe gozAlAnI upara tejoleyA mUkI, tethI te baLavA lAgyo, tyAre dayAnI lAgaNIthI prabhue zItaleyA mUkI tene bacAvyo. prabhunI pAsethI tejolezyA siddha karavAno vidhi zIkhyo. ahIMthI prabhue siddhArtha gAma tarapha vihAra karatAM sAthe rahelA gozAlAe talanA choDanI hakIkata pUchI. tyAre prabhue je bInA kahI te ja pramANe sAcI paDI. A rIte prabhunuM vacana sAcuM paDavAthI gozAlo parivartanavAda svIkArIne prabhuthI judo paDyo. teNe tejovezyA siddha karI. avasare cha dizAcaro tenA ziSyo thayA. huM jina chuM' ema kaheto te pharavA lAgyo. A bAbatamAM prabhue gozAlo jina nathI vagere sAcI bInA kahI. te sAMbhaLI gusse thaI prabhunA AnaMda nAmanA ziSyane dhamakI devApUrvaka kahevA lAgyo ke "tuM tArA mahAvIrane kaheje ke gozAlo jina nathI' ema bole nahi, havethI bolaze to huM tene zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 119
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALI nAkhIza." ahIM vANiyAnuM dRSyata jaNAvIne kahyuM ke huM tane nahi bALuM. AnaMda munie A vAta prabhune kahI tyAre, "gozAlo tejolezyA vaDe bALI bhasma karavA samartha che?" A praznano uttara daI prabhue AnaMda munine kahyuM ke "tuM gautamAdi munione kahe ke gozAlAnI sAthe koIe vAdavivAda karavo nahi." eTalAmAM gozAlo AvI bhagavaMtanI AgaLa upAlaMbhasUcaka vacano bolavA lAgyo. ne huM te tamAro ziSya gozAlo nathI' vagere asatya vacano bolavA lAgyo. temAM teNe potAnuM kalpita svarUpa jaNAvavApUrvaka potAno mata kahetA corAzI lAkha mahAkalpanuM pramANa tathA sAta divya bhavAMtarita sAta manuSyanA bhavo ane sAta zarIramaMtara pravezanI hakIkata jaNAvI. tyAre prabhue tenI kahelI bInA asatya jaNAvIne kahyuM ke tuM tArA AtmAne chupAve che. te sAMbhaLI gozAlo gusse thaI prabhune achAjatAM veNa kahevA lAgyo, tyAre sarvAnubhUti muninAM paNa sAcAM veNa sAMbhaLatAM vadhAre gusse thaI tejolezyA mUkI temane bALI nAkhyA. e ja pramANe kahetA sunakSatra munine paNa bALI nAkhyA. teNe trIjI vAra gusse thaI prabhune mAravA tejovezyA mUkI. te tenA ja zarIramAM peThI. A vakhate prabhue kahyuM ke "tuM tArA tapanA tejathI herAna thaI cha mahinAmAM kALa karIza." AmAM sAcuM zuM banaze ? A bAbatanI zrAvastI nagarImAM vAto thavA lAgI. sAdhuoe prazno pUchI pUchIne tene niruttara karyo. jyAre te javAba na daI zakyo, tyAre teno mata khoTo jANI tenA keTalAeka ziSyo prabhunAM vacano svIkArI prabhunI pAse rahyA. ahIMthI te (gozAlo) hAlAhalA kuMbhAraNane ghera gayo. (ahIM tenI tejovezyAnuM sAmarthya jaNAvyuM che, tenA AjIvikA mate pAnakanA ne apAnakanA cAra cAra bhedo jaNAvatAM 1. sthAla pANI, 2. tvAcA pANI, 3. zIMganuM pANI, tathA 4. zuddha pANInI bInA varNavI che. pachI AjIvikamatano upAsaka alaMpulaka gozAlAnI pAse Avyo, paNa tenI vicitra avasthA joIne pAcho pharyo. tyAre tenA ziSyoe samajAvIne pharI tenI pAse mokalyo. gozAlAe tenA mananuM samAdhAna karyuM. have aMta samaya jANI teNe ziSyone kahyuM ke mArA mRtadehane dhAmadhUma sAthe bahAra kADhajo. paNa A vakhate "huM jina nathI' ema teNe sAcI bInA jaNAvatAM tene samyakatva guNa pragaTa thayo. prabhunI AzAtanA vagereno pazcAttApa karavA lAgyo. teNe kahyuM ke prabhu 120 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIradeva e ja kharA jina-kevalI che. vaLI teNe ziSyone bhalAmaNa karI ke "huM jyAre kALadharma pAmuM, tyAre tame mArA DAbA pagane doraDAthI bAMdhI ghasaDajo, ane moMDhAmAM thUkajo tathA "huM jina nathI' ema lokone jaNAvIne mArI niMdA karIne mArA zabane bahAra kADhajo." have jyAre te marI gayo, tyAre AjIvika sthaviroe hAlAhalA kuMbhAraNanA gharanAM bAraNAM baMdha karI zrAvastI nagarIne citrIne gozAlAnA kahyA mujaba karyuM. A rIte gozAlAnA jIvanano sAra jaNAvIne tejalezyAnA tApathI prabhune thayelA lohakhaMDa vyAdhi (jemAM vaDInIti sAthe lohI paDe, tevA maraDAno roga)nI bInA jaNAvatAM kahyuM ke prabhuzrI mahAvIradevane A vyAdhi thayo te joIne meMDhika gAmanA zvAnakoSTaka caityavALA pradezamAM mAlukAnamAM rahelA prabhunA ziSya siMha nAmanA anagArane AzaMkA thaI ke "prabhu mahAvIra roganI pIDAthI chaghasthapaNe zuM kALadharma pAmaze ?" A bInA jANI prabhue tene bolAvI rotAM aTakAvIne AzvAsana detAM jaNAvyuM ke tArA vicAra pramANe thavAnuM ja nathI. revatI zrAvikAnA gherathI vahorI lAvelA bIjorA pAkathI vyAdhi zAMta thayo. sarvAnubhUti muni mahAzuka devaloke ne sunakSatra muni azruta devaloke deva thayA, tathA gozAlo devalokathI avIne ghaNA bhavo bhamIne devasena vimalavAhana) nAme rAjakumAra thaze. sumaMgalamunine upasarga karatAM temaNe mUkelI tejalezyAthI baLIne sAtamI narake jaze. sumaMgala muni kALa karI sarvArthasiddha vimAne ekAvatArI deva thaze. tyAMthI avIne narabhava pAmI mokSe jaze. ahIM gozAlAnI vicitra duHkhamaya bhavaparaMparA jaNAvatAM kahyuM ke pApakarmono nAza thatAM bhaviSyamAM te paNa samyagdarzana pAmaze, ne aMte daDhapratijJAnA bhavamAM kevalI thaI mokSe jaze. zataka 16 u. 1: AnA 14 uddezAo che, temAMnA pahelA uddezAmAM kahyuM che ke hathoDAthI eraNanI upara ghA karatAM vAyukAya utpanna thAya, ane bIjA padArthanA saMbaMdhathI paNa tenuM maraNa thAya che. pachI pUchyuM ke vAyukAya AvatA bhavamAM zarIra sahita jAya ke zarIra rahita jAya ? ane sagaDImAM agni keTalA samaya sudhI rahe? AnA uttaro daIne sANasA vaDe tapAveluM) loDhuM UMcuM nIcuM karanAra paraSane lAgatI kriyAnI bInA, ane loDhAne tapAvI eraNanI upara mUkanAra puruSane lAgatI kriyAnI bInA, tathA adhikaraNI ane adhikaraNanI bInA, temaja zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 121
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ te baMnenI covIze daDakomAM vicAraNA karatAM jIvane adhikaraNI ane adhikaraNa kahevAnuM kAraNa jaNAvyuM che. pachI prazno pUchyA ke "jIva sAdhikaraNI ke nirAdhikaraNI ?' temaja te jIva AtmAdhikaraNI, parAdhikaraNI ke ubhayAdhikaraNI kahevAya. AnA spaSTa uttaro ApyA che. pachI jIvone adhikaraNa AtmaprayogathI thayela che ke paprayogathI che ke ubhayaprayogathI thayela che ? Ano uttara detAM aviratine AzrayI adhikaraNanI bInA samajAvI che. pachI zarIranA iMdriyonA ne yoganA prakAro jaNAvyA che. pachI pUchyuM ke audArika zarIrane ke AhAraka zarIrane bAMdhato jIva adhikaraNI hoya ke adhikaraNa hoya? Ano spaSTa uttara ApatAM adhikaraNAdinI tathA iMdriya manoyogAdinI hakIkata paNa vistArathI samajAvI che. u. 2H bIjA uddezAmAM kahyuM che ke pRthvIkAyane jarA hoya paNa zoka na hoya. tene zoka nahi hovAnuM kAraNa jaNAvIne zakranuM varNana karyuM che. temAM tenuM prabhunI pAse AvavuM. teNe pUchelA avagrahanA praznottaro ane svasthAne javAnI hakIkata kahI che. pachI zakendra satyavAdI che ke mithyAvAdI? te sAvadya bhASA bole ke niravadya? tathA te bhavya che ke abhavya ? temaja karmo e caitanyakata che ke acaitanyakata che? A badhAnA uttaro kAraNa kahevApUrvaka vistArathI samajAvyA che. u. 3H trIjA uddezAmAM karmaprakRtinuM svarUpa jaNAvIne pachI jJAnAvaraNane vedato jIva bIjI keTalI karmaprakRtione vede? (tenA phalane bhogave che Ano uttara daIne kAyotsargamAM rahelA muninA arthane chedanAra vaidya ane munine lAgatI kriyAnI bInA spaSTa kahI che. u. 4H cothA uddezAmAM kahyuM che ke nityalojI sAdhu saMyamAdinA pratApe jeTalAM karmo khapAve, teTalAM karmo narakanA jIvo so varSe paNa khapAvatA nathI. ane caturtha bhaktAdi karanAra muni tapa vagerenA prabhAve jeTalAM karmo khapAve, teTalAM karmo nAraka jIvo hajAra ke lAkha varSe paNa khapAvI zakatA nathI. ahIM sAdhune karmo vadhAre khapavAnuM kAraNa vistArathI samajAvyuM che. u. 5H pAMcamA uddezAmAM jaNAvelI hakIkatanuM mUla sthAna ulUkatIra nagarano eka jaMbUka caityavALo pradeza che. deva bAhya pugalone grahaNa karIne ja ahIM AvI zake che, temaja bolavuM vagere paNa kriyA te ja rIte karI zake che. A hakIkata spaSTa samajAvIne zakra utAvaLathI vAMdIne gayA tenuM zuM kAraNa? 1rara. ii bhagavatI sUtra-vedanA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ano uttara Apyo che. pachI samyagdaSTi gaMgadatta nAmanA devanI utpatti ane mithyAdaSTi devanI sAthe teNe karelA saMvAdanI bInA kahIne pUchyuM ke "zuM pariNAma pAmatAM pudgalo pariNata kahevAya ?" A rIte pUchavA mATe te deva ahIM Ave che. te deva bhavasiddhika che (bhavya che) tenI divya devaddhi kyAM gaI? Ano uttara daIne gaMgadatta devanA pAchalA bhavanI bInA jaNAvatAM kahyuM ke eka vakhata hastinApuranA sahasAmravana nAmanA udyAnamAM vIsamA tIrthaMkara zrImunisuvrata svAmI padhAryA. temane tyAMnA rahIza gaMgadatta nAmanA gRhastha vAMdIne dezanA sAMbhaLavA beThA. prabhunI dezanA sAMbhaLI vairAgya pAmI teNe diIkSA lIdhI. tenI harSathI ArAdhanA karIne mahAzukra devalokamAM mahartika deva thayA. A prasaMge tenuM AyuSya ane bhAvI bhavonI bInA kahI che. aMte mahAvidehe manuSyabhava pAmI mokSe jaze. u. 6 : chaThThA uddezAmAM svapnadarzana (svapna jovA)nI bInA jaNAvatAM je sthitimAM sUtA ke jAgatA) je samaye svapnadarzana thAya, te baMne kahI ne sUtA ane jAgatAno adhikAra paMcendriya tiryaMcAdimAM vicAryo che. pachI pUchyuM ke saMvRta jIva kevuM svapna jue? jIvo zuM saMvRta che ke asaMvRta che? vagere praznonA spaSTa uttaro samajAvIne, svapna, mahAsvapna ane sarva svakhonA bhedo tIrthakara cakravartI ane vAsudevanI mAtAe dekhelA svapnonI saMkhyA, tathA chaghasthAvasthAmAM prabhu mahAvIre joyelAM daza mahAsvapnonuM phala, temaja sAmAnya svapnanuM kahIne te bhavamAM mokSane denArAM svapnonuM varNana karI aMte nAkanI sAthe saMbaddha gaMdha pugalone vAvAnI (phelAvAnI) bInA spaSTa samajAvI che. u. 7H sAtamA uddezAmAM pazyattAnuM varNana karyuM che. u. 8H AThamA uddezAmAM caramAMta cheka chellA cheDA)nI bInA jaNAvatAM lokanI pUrvAdi cAre dizAnA caramAMta ane uparano tathA nIceno caramAMta, temaja ratnaprabhAdinA paNa te ja rIte pUrvAdi caramAMtane samajAvIne eka samayamAM lokAMta sudhI thatI paramANunI gatinI bInA kahI che. pachI varasAdane jANavA mATe hAtha. vagerenuM pahoLA karavuM, saMkocavuM vagere kriyA karatAM kAyikI kriyA lAgavAnI bInA jaNAvI che. pachI deva paNa alokamAM hastAdinI AkuMcanAdi kriyA karavA asamartha che. kAraNake tyAM dharmAstikAyAdino abhAva che, te jaNAvyuM che. u. 9H navamA uddezAmAM balIdranI sudhamAM sabhAnuM varNana karyuM che. u. 10H dazamA uddezAmAM avadhijJAnanA bhedo varNavyA che. zrI bhagavatIsUtra vaMdanA 123
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 11: agiyAramA uddezAmAM dvIpakumAra devonA AhAra uDDavAsAdi samAnatAne aMge praznottaro jaNAvyA che. zuM badhA dvIpakumAra devo samAna AhAravALA che ? Ano uttara daIne temanI legyAonI bInA kahI che. aMte lezyAvaMta jIvonuM alpabadutva vagere hakIkata jaNAvI che. u. 12thI 14: bAramAthI 14mA sudhInA traNa uddezAomAM udadhikumAra svanitakumAra devonI hakIkata paNa dvIpakumAranI hakIkatanI jema jaNAvI che. soLamA zatakanI sAya (1) bhAnavijayakta) manamadhukaranI DhAla) samakita daSTi devatA sAdhu pramukhanI bhakti re bhagavaMtaI parasaMsIi kima niMdAM ji kuyukti re... bhaviyaNa. 1 bhaviyaNa ! guNa parasaMsII AdarIi nija zakti re rAjagRhaI zakra vIranaI pUchaI avagraha bhedire jina kahe paMca avagraha pahilo iMdrano veda re... bhaviyaNa 2 teha chaI loka aradhamIno rAjAvagraha bIjo re pUraNa bharatAdika samo gAhAvaIno trIjo re... bhaviyaNa0 3 nija nija deza pramANa te gRha lagai sAmAcArino re sAdharmikano pAMcamo paMca kosa lagIno re... bhaviyaNa 4 tava iMdo kahai AjanA sAdhunaI huM aNajANuM re teha gayA pache gotamo pUchaI jANaI TANuM re... bhaviyaNa 5 eha kahe che te kharuM jina kahaI sAcuM mAno re sAcAbolo e sahI nahi juThA bolavAno re... bhaviyaNa Ima upabRhaNA kIjII solamo zataka vicArI re paMDita zAMtivijaya taNo mAna kahe hitakArI re... bhaviyaNa 7 soLamA zatakanI sajhAya (2) bhAnavijayakRta) (rAga : rAmagiriH chAMno meM chappIne - e DhAla) je jinatano vyApaka bhAviko re karI paramatano nivAsa tohi sadguru vacana sApekSako re sAcuM samakti bhAsa (tAsa)... bhA. 1 124 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvo bhaviyaNa samakita niramAM re samakitathI zivalAsa thAya ullayatiraI (vIra) samosaryA re vaMdi zakri pUche pudgala bAhya. grahyA viNa devatA re AgamaNa gamaNa kareya... bhAvo 2 jina kahe na kare chama vacanAdikaI re unmeSAdi prakAra AkuMcanAdika sthAnAdika tathA re vikurvaNA parivAra paricAra)... bhAvo 3 pUche e aDaprazna saMkSepathI re vaMdI saMbhrAMti mAMhi pohato nija saragaI tava gautamo re pUchaI kAraNa tyAMhi... bhAvo 4 jina kahe zuka sarameM sura samyakti re mithyAtvi spe vivAda pariNama mANA pudgala pariNamyA re eNma thApIne alhAda bhAvo 5 avadhi prayuMjaI mujha ihAMthI jANIne re AvaI pUchavA chatAMya tasa tanu teja asahato surapati re jAya sasaMbhrama ThAya... bhAvo 6 ehave AvI te sura jina name re pUchI kare niradhAra nRtya karI gayo tava jina gautama prati re kahe pUrava bhavasArabhAvo. 7 pura hastinAuraI gaMgadatto gRhI re zrI munisuvrata pAsa cAritra leI ArAdhI sura huo re eka bhave zivalAsa... bhAvo 8 bhagavatI solamAM zatakamAM bhAkhIo re e adhikAra visesa paMDita zAMtivijaya kovida taNo re mAna kahe tasa lesa... bhAvo 9 zataka 17 ahIM zarUAtamAM AnA 17 uddezAnA sArane jaNAvanArI saMgrahagAthAmAM jaNAvyA pramANe pahelA uddezAmAM koNikanA mukhya hAthInI bInA, bIjA uddezAmAM saMyatAdinI bInA, trIjA uddezAmAM zelezI avasthAne pAmelA sAdhunI bInA, cothA uddezAmAM kriyA(karma)nI bInA, pAMcamA uddezAmAM IzAnendranI sudhamAM sabhAnI bInA, chaThThA, sAtamA uddezAmAM pRthvIkAyikanI bInA, AThamA navamA uddezAmAM aplAyika pANInI bInA, dazamA agiyAramA uddezAmAM vAyunI bInA, bAramA uddezAmAM ekendriya jIvonI bInA, teramAthI sattaramA sudhInA pAMca uddezAomAM kramasara nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, vAyukumAra ne agnikumAra devonI jarUrI bInA kahI che. u. 1H have te sarvano anukrame TUMka paricaya jaNAvuM chuM. 1. pahelA zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 125
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddezAmAM kozika rAjAnA udiya hAthInI ne bhUtAnaMda hAthInI pAchalA bhavanI ne bhaviSyanA bhavanI bInA kahI che. pachI kAyikI vagere kriyAonuM svarUpa ane jhADanAM mULiyAMne halA(calA)vanAra puruSane lAgatI kriyA ane jhADanA mULane lAgatI kriyAnuM varNana, A ja paddhatie jhADanA kaMdane calAvanArane temaja kaMdane lAgatI kriyAnuM varNana karI zIro, iMdriyo, ane yoganI hakIkata kahIne audArika vagere zarIrane bAMdhatA jIvane lAgatI kriyAonuM, ane jIvo je kriyAo kare che teonuM tathA audiyAdi bhAvonuM varNana karyuM che. u. 2 : bIjA uddezAmAM saMyata vagere jIvonA dharma, adharma ane dharmAdharmasthitapaNAno nirNaya ane te traNenuM svarUpa, tathA dharmAdimAM besavAno nirNaya jaNAvIne te vicAro nAkAdi daMDakomAM samajAvyA che. pachI bAlapaMDitAdinI bAbatamAM anyatIrthikonI mithyA (khoTI) mAnyatA kahIne paMDitAdi traNenuM satya svarUpa jaNAvyuM che. A bInA covIze daMDakomAM paNa vicArI che. ane jaNAvyuM che ke eka jIvanA vadhanI avirati chatAM paNa te ekAMta bAlajIva kahevAya nahi. tathA anyatIrthiko (bIjA dharmavALA) jIvane ane jIvAtmAne alaga mAne che, temAM satya hakIkata jaNAvatAM jIvanuM ne AtmAnuM apekSAe ekapaNuM, prANAtipAta vageremAM, ne utthAnAdimAM kahIne pharamAvyuM ke jyAM sudhI jIva saMsArI hoya, tyAM sudhI te rUpI ja kahevAya. dehadhArI deva arUpI rUpa padArtha) vikurtI zake nahi, te baMnenuM spaSTa kAraNa samajAvyuM che. u. 3: trIjA uddezAmAM zailezI bhAvane pAmelA anagAra potAnI meLe ejanAdi kriyA (yoga kriyA) karatA nathI, ema jaNAvatAM ejanA (halanacalana hAlavuMcAlatuM vagere)nA bhedo, tathA dravya ejanAnuM ne kSetra ejanAnuM svarUpa kahyuM che. te bhedonI nArakAdi daMDakomAM hetu jaNAvavApUrvaka vicAraNA karI calanAnA bhedo, zarIracalanA, iMdriyacalanA ne yogacalanAnA bhedo kahIne audArika vaikriya zarIracalanA, zrotrendriyAdi calanA, manoyoga calanAne A sarva calanA kahevAnAM kAraNo samajAvatAM chevaTe saMvegAdinuM phla prazastapaNuM vagere hakIkata jaNAvI che. u. 4: cothA uddezAmAM prANAtipAta mRSAvAda vagerethI thatI kriyA, sRSTa ke aspRSTa karma karAya ke nahi ? teno khulAso, kSetrane AzrayI karma ane pradezane AzrayI karmanuM svarUpa kahIne duHkha ane vedanA e be AtmakRta che ke parakRta che ke ubhayakRta che ? AnA spaSTa uttaro jaNAvyA che. aMte vedanAne bhogavavAne 126 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMge pUchelA praznonA paNa khulAsA karyA che. u. paH pAMcamA uddezAmAM IzAnendranI sudhamAM sabhA vagerenA praznottaro jaNAvyA che. u. 6chaThThA uddezAmAM pRthvIkAyika jIvo pahelAM utpanna thAya ne pachI AhAra kare, ke AhAra karIne Upaje vagere praznonA uttaro kahyA che. u. 7H sAtamA uddezAmAM je pRthvIkAyika jIva saudharma devalokamAM maraNa pAmI pRthvIkAyapaNe UpajavAno che te jIva tyAM utpanna thaIne AhAra kare ke AhAra karIne utpanna thAya ? vagere praznonA uttaro jaNAvyA che. u. 8: AThamAM uddezAmAM jema pahelAM pRthvIkAyikanI AhAra ane utpattine aMge praznottarI kahI. te ja pramANe je aplAyika jIva saudharma devalokamAM apnAyikAdipaNe UpajavA yogya che, tene pahelo AhAra ke utpatti ? A praznottaro kahyA che. u. 9H navamA uddezAmAM je aplAyika jIva ghanodadhi valayomAM UpajavAne lAyaka che, tene aMge te pahelo AhAra kare ke Upaje? A bInA pahelAnI mAphaka jaNAvI che. u. 10H dazamA uddezAmAM evI ja bInA saudharma devalokamAM UpajavAlAyaka vAyukAyikane aMge kahI che. u. 11 : agiyAramA uddezAmAM ghanavAta ne tanavAtanA valayomAM UpajavAlAyaka vAyukAyika jIvane aMge tevA ja AhAranA ne utpattinA praznottaro kihyA che. u. 12 : bAramA udezAmAM pUchyuM che ke zuM A badhA ekendriya jIvo samAna AhAravALA che? Ano uttara daIne temanI vezyAnI bInA, ne leyAvALA ekendriyonuM ne temanI RddhinuM alpabadutva jaNAvyuM che. u. 13thI 17: teramAthI sattaramA sudhInA pAMca uddezAmAM anukrame badhA nAgakumAra, suvarNakumAra, vidhutakumAra, vAyukumAra ne agnikumAra devo zuM samAna AhAravALA che? vagere praznottaro jaNAvyA che. eTale 13mA uddezAmAM nAgakumAra devonA samAna AhAranA praznottaro jaNAvyA che. 14mA uddezAmAM suvarNakumAranA, paMdaramA uddezAmAM vidyutakumAranA, 16mA uddezAmAM vAyukumAranA, 17mA uddezAmAM agnikumAra devonA samAna AhAranA praznottaro jaNAvyA che. zrI bhagavatIsatra-vaMdanA 127
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 18 u. 1: AnA 10 uddezAmAMnA pahelA uddezAmAM jIvadvAra, AhAraka dvAra vagere 14 dvAromAM jIvabhAva, AhArabhAva vagere bhAva vaDe prathamatA, aprathamatA, caramatA, acaramatAnI bInA jyAM jevI ghaTe tevI ghaTAvI che. eTale jIva jIvabhAva vaDe prathama che ke aprathama, carama che ke acarama? tathA AhAraka jIva AhArabhAva vaDe prathama che ke aprathama? carama che ke acarama? A rIte 14 dvAromAM kahelA praznonA uttaro detAM prathamapaNuM, caramapaNuM vagere zabdonA artho spaSTa rIte samajAvyA che. u. 2 bIjA uddezAmAM kArtika zeThanA vartamAna bhavanI ane bhAvI bhavanI bInA jaNAvatAM kahyuM ke vIsamA tIrthaMkaranA vironI dezanA sAMbhaLI te vairAgya pAmI prabhune kahevA lAgyA ke A loka AdIpta che, pradIpta che. eTale AdhivyAdhi-upAdhi rUpI dAvAnaLa lokamAM cAre bAju saLagI rahyo che. he gurudeva ! mane temAMthI bacAvI lyo, ne jainendrI dIkSA Apo. A rIte kahIne zrImunisuvratasvAmInA sthavira mahAmuninI pAse temaNe dIkSA laI cauda pUrvono abhyAsa karyo. aMte yathArtha ArAdhanA karI zakendrapaNuM pAmyA. u. 3: trIjA uddezAmAM prabhu zrI mahAvIranA ziSya mArkedikaputra nAmanA anagAre prabhu vIrane pUchelA praznonA uttaromAM kahyuM ke, kApota vezyAvALA. pRthvIkAyika aplAyika ane vanaspatikAyikomAMnA keTalAeka jIvo karmonI laghutA pAmIne anaMtara manuSya)bhave siddha thAya che. pachI pUchyuM ke nirjarA pudgalo zuM sarva lokamAM phelAIne rahe? tathA chadmastha jIva nirjarApudgalonA mAMhomAMhe judApaNAne dekhe ? A praznonA uttaro daIne baMdhanA ne bhAvabaMdhanA bhedo kahIne pahelAM bAMdhelAM karmonI ne baMdhAtAM karmonI bhinnatA tathA nAraka vagere jIvonA karmabaMdhanI bhinnatA (judAza) jaNAvI che. pachI kahyuM ke grahaNa karelA AhAranA pugalomAMthI asaMkhyAtamo bhAga rasAdi rUpe pariName che, ne ghaNo bhAga malAdirUpa thaI nIkaLI jAya che. ane nijarelA pugalonI upara besavuM-sUvuM vagere kriyA na thaI zake. u. 4: cothA uddezAmAM jIvonA paribhogamAM AvatA ane nahi AvatA prANAtipAtAdinI bInA ane kaSAyanA 4 bheda, tathA nArakAdi deDakomAM kRtayugmAdi cAra rAzionI ghaTatI bInA kahI che. u. 5 pAMcamA uddezAmAM be asurakumArAdi devomAM eka deva darzanIya ane 128 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjo deva adarzanIya hoya tenuM kAraNa, ane be nAraka jIvomAM ekane karmo thoDAM hoya ne bIjAne vadhAre hoya tenuM paNa kAraNa jaNAvIne pUchyuM ke narakanA jIvane maravAnA samaye A bhavanA ne AvatA bhavanA AyuSyano anubhava hoya ? Ano uttara daIne aMte devo je ISTa ane aniSTa vidurvaNA kare che tenuM varNana karyuM che. u. 6: chaThThA uddezAmAM sUkSma-bAdara skaMdhonA, bhamarAnA, popaTanI pAMkhanA tathA paramANu vagerenA varNAdimAM nizcaya-vyavahAra naye ghaTatI varNAdinI hakIkata jaNAvI che. u. 7H sAtamA uddezAmAM prabhue kahyuM ke kevalI satya bhASA ane vyAvahArika bhASA ja bole, koI paNa kAle asatya ke mizra bhASA bole ja nahi. temane yakSAdi upadrava kare ja nahi. AthI viparIta bolanArA bIjA dharmavALAnuM vacana satya nathI. pachI upadhinA be rIte thatA traNa traNa bhedo, ane parigrahanA tathA praNidhAnanA bhedo kahIne madruka zrAvakane kAlodAyi vagere anyatIrthikonI sAthe thayela saMvAda jaNAvatAM kahyuM ke astikAyanA pUchelA praznanA uttaramAM madruka zrAvake vAyunA dRSTAMte dharmAstikAyAdine sAbita karyA che. prabhue tenI prazaMsA karI pachI devonuM vaikriya rUpa karavAnuM sAmarthya ane vaikriya zarIrano jIva sAthe saMbaMdha tathA paraspara aMtara ane be zarIranI vacalA bhAgano jIva sAthe saMbaMdha jaNAvyo che. pachI prabhune prazna pUchyo ke te paraspara aMtarano zastrAdithI cheda thAya ke nahi? AnA uttara daIne devonA ne asuronA saMgrAmanuM varNana karyuM che. pachI devonuM gamanasAmarthya tathA devonA puNyakarmakSayanI taratamatA spaSTa samajAvI che. temaja devone ghAsa vagere paNa zastrarUpa bane, te asuronuM zastra vaikriya che vagere jaNAvyuM che. u. 8H AThamA uddezAmAM aiyapathika karmabaMdhanI bInA ane anyatIrthiko ane zrIgautamasvAmIno saMvAda tathA chadmasthanA jJAnano viSaya, temaja paramANuno tathA dvipradezika skaMdhAdino vicAra kahIne avadhijJAnano viSaya ane jJAna ane darzananA samayanI judA jaNAvI che. u. 9: navamA uddezAmAM bhavya dravya deva manuSya tiryaMca nArakAdinAM svarUpasthiti vagere bInA kahI che. u. 10H 10mA uddezAmAM pUchyuM che ke anagAra vaikriyalabdhinA pratApe talavAra ke astrAnI dhAra upara rahe ke nahi? tathA paramANu vAyuthI spaSTa zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 129
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya ke vAyu paramANuthI sRSTa hoya? ema DhipradezikAdi skaMdhomAM paNa pUchelA praznonA uttaro kahyA che. pachI basti vAyuthI spaSTa hoya ke vAyu bastithI skRSTa hoya? Ano uttara kahIne ratnaprabhAdinI tathA saudharmAdi devalokonI nIcenA dravyonI bInA kahI che. somile prabhune pUchelA praznonA uttaro detAM yAtrA, yApanIya, avyAbAdha prAsaka vihAra, yApanIyanA be bheda sarisava, mAsa, kula tathA eka aneka akSaya vagerenuM svarUpa yathArtha samajAvyuM. tethI teNe prabhunI pAse zrAvakadharma svIkAryo. aDhAramA zatakanI sAya (1) bhAnavijayakRta) eka dina dAsI dIThatI - e DhAla) pura hathigAuravAsIyo kArtika seTha samRddha re te iMdrAdika pada lahI pAme aMte siddhi re... dhanya. 1 munisuvrata jina dezanA sAMbhaLIne pratibaddha re dhanya laghukarmI jIvaDA je kare dharamanI vRddhi re... dhanya2 nija anuyAyI nIgamAM attara hajAra re tasa vairAgyaI vairAgIyA sAthaI leI vrata bhAra (dhAra) re... dhanya. 3 cauda pUrava abhyAsI karI mAsa saMlekhaNA kIdha re prathama saragaI surapati huo eka bhave husaI siddha re... dhanya. 4 zaka bhavaI java vAMdavA Avyo vara kanaI tAma re e vRttAMta gautama prati bhAkhyo vizAkhA gAma re... dhanya. 5 bhagavati zataka aDhArama joI eha sajhAya re para upagAra bhaNI kahe mAnavijaya uvajajhAya re... dhanya 6 aDhAramA zatakanI sajhAya (2) (bhAnavijayakRta) (caMdanabAlA bAraNe re - e DhAla) rAjagRhIda jinavarajI re lAla AvyA karatA vihAra manamohana mArkadI putra saMyatI re lAla pUchaI prazna vicAra manamohana bhaviyaNa zaThatA hAMDiI re lAla zaTha bhAvaI nahiM pAra manamohana bhaviyaNa. 1 bhUjala vaNasaI kAIyA re lAla kAu sAvaMta manamohana ekAvatArI kAMI hoI re lAla hoI vIra kaheta... manamohana bhaviyaNa. 2 130 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ teha suNI mana gahagahyo re lAla avara zramaNaneM kaheya manamohana tigaI aNasaddahataI kario re lAla nizcaI jinanaI pUcheya manamohana bhaviNa 3 tava mAkaMda putranaI re lAla AvI khamAve teha manamohana Ima je arathI jIvaDA re lAla saMkA cale jeha manamohana bhaviyaNa 4 bhagavatI zataka aDhArameM re lAla bhAkhyo e adhikAra manamohana mAnavijaya vAcaka kahe re lAla chAMDo haTha niradhAra manamohana bhaviyaNa. 5 aDhAramA zatakanI sAya (3) (bhAnavijayakRta) SaTakhaMDa cakri suda - e DhAla) samakita tAsa vakhANII jehanai jinajI sarAya re je anyatIrthI vayaNaDe chalIyA paNa na chaLAya re... jinadharme 1 jinadharmaI karo daDhapaNe temanI prasiddhi thAya re rAjagRhI nagaraI vasaI zrAvaka mar3aDuka nAma re cAlyo vIrane vAMdavA milaI anyatIrthI tAma re... jinadharme 2 kAlodAyI pramukha bahu pUche paMcAstikAya re jina bhAgo kima mAMniI kahe macchuka tiNi hAya re... jinadharme 3 kAja vinA kima jANIi tava bolyA phira teha re samaNopAsaka tuM kisyo jeNaI na jANaI eha re... jinadharme 4 tava maDuka kahe vAyunaI araNi agani nai dekho re gaMdha puggaladadhi pAranA saraganA rUpanaI pekho re... jinameM. 5 to kima ehanaI dekhiI ima niruttara karI teha re jinanaI vaMdaI harSa sya vIra vakhANyo cheha re... jinadharme 6 aNajANyAM aNasAMbhalyAM je kari arathIni saMka re te jinano jinadharamano AsAtanaka hoi khare... jinadharme 7 ima suNI mana ANaMdio jiNa vaMdi ghara jAya re eka bhave siddhi pAmasaI e savi dharama pasAya re... jinadharme 8 ima suvivekaI dharamInI (dharmanI) bahu parasaMsA thAya re akSarasamA zataka thakI kahi muni mAna sanjhAya re... jinadharmo. 9 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 131
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDhAramA zatakanI sajhAya che (mAnavijayakRta) (ho matavAle sAjanA - e dezI) gautama gaNadhara gAi zrIvIrano vRddha vinaya re pUraNa gaNipITaka dharo jeNai paramata kIdhI cheya re... gautama 1 rAjagRheM anya yUthIA tasa AvI kahI co sAla re jIva haNyo tume hiMDatA teNaI thayo che ekAMta bAla re... gautama2 gautama kahaI tanu zaktiI valI AsirI saMjama joga re iryAsamitii hiMDatAM amo ekAMta paMDita loga re... gautama 3 Ima aNahiMDato tame sAhasuM thAo cho bAla re ima niradhArI AvIo varNavyo vIraI tatakAla re... gautama 4 avarathI atizAyI kahie ehavA sadgurUnaI vaMduM re vAMcI zataka aDhAramuM muni mAna kahe ANaMduM re... gautama 5 aDhAramA zatakanI sajhAya 5) bhAnavijayakRta) (suNi bahini, piuDo paradezI - e DhAla) dUrabhinivesa rahita citta jehanuM matsarapaNi tasa lekhe re varavacana suNI somila vipraI mithyAta rAkhyuM na rekhaI re... dhanya. 1 dhanyadhanya sarala svabhAvI jIvA je guNa-doSa parIkhaI re vANiyagAmai vIra padhAryAnisuNI somila vipra re ciMtaI cUkyAM kahiMsaI to tasa vadIsa (AMdisa) kSipra re... dhanya 2 nahiM to niruttara karaDhuM ima mani ciMtaI tihAM jaI pUchaI re tuma yAtrA yApanIya abAdhA prAsakavihAra kaho chaI re... dhanya 3 e Are mujha Ima jina bolaI yAtrA saMyama yogaI re iMdriya mana thiratAi yApana avyAbAdha viNa rogaI re... dhanya 4 yAcita ArAmAdika rahevaI prAsakavihAra amAre re phiri pUchaI sarisava bhakSya abhakSyA bhAkhaI jinavali tyAraI re... dhanya 5 mitra sarisavA trividha abhakSyA dhAMna sarisavA bahudhA re zastra apariNata eSaNArahitA aprArthinaI aladdhA re... dhanya 6 - 13ra zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAti naI abhakSya avara caubheyA miliyA bhaThyaprarUpa re bhakSya abhakSya Ima mAyA jANo kAlanaI dhAnya sarUpa re... dhanya 7 kulatvI dhAnya prakAre dUvidhA kulathApaNi Ima kahevA re pUchaI phiri Ika doya akSayanuM avyaya avasthita ahavA re... dhanya 8 bhAva anekaIM pariNata kiMvA jina kahi e savi satya re dravyathI eka desaNa nANaI dou jANi pradezathI nitya re... dhanya 9 vividha viSaya upayogai anityo ima suNI aratha aneka re bUjhayo cAritra leI niramala siddhi gayo suvivekaI re... dhanya. 10 bhagavati zatakaI aDhAramuM joI e munirAja sajhAya re paMDita zAMtivijaya ziSya pabhaNaI mAnavijaya uvajajhAya re... dhanya 11 zataka 19 u. 1: AnA 10 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM legyAnuM svarUpa tathA bhedo jaNAvatAM prajJApanAnA sattaramA leyApadanI bhalAmaNa karI che. u. 2H bIjA udezAmAM lezyA ane garbhanI bInA kahI che. u. 3: trIjA udezAmAM pRthvIkAyikAdi pAMcamAM 12 dvAronI bInA vicAravAnA irAdAthI pahelAM pRthvIkAyikane uddezIne pUchyuM ke kadAca be athavA aneka pRthvIkAyika jIvo ekaThA maLIne sAdhAraNa zarIra bAMdhe? pachI AhAra kare ane pariNamAve? AnA spaSTa uttaro samajAvIne legyA dvAramAM pRthvIkAyika jIvone leyA kahIne anukrame dRSTi, jJAna, yoga, upayoganI bInA kahI che. pachI kimAhAra dvAra, prANAtipAtAdimAM sthiti rahevuM) vagerenuM varNana karyuM che. pachI utpAta, AyuSya, samughAta ane udvartanAnI hakIkata jaNAvI che. e ja pramANe akhAyikAdi cAremAM 12 dvAro ghaTAvIne te pAMcenI avagAhanAnuM alpabadutva, ane mAMhoMmAMhe ekabIjAnI apekSAe sUkSmapaNuM tathA bAdarapaNuM temaja temanA zarIranuM pramANa, avagAhanA ane temane bhogavAtI pIDAnuM svarUpa samajAvyuM che. u. 4: cothA udezAmAM kadAca narakanA jIvo mahAzravavALA, mahAkriyAvALA, mahAvedanAvALA ne mahAnirjarAvALA hoya, te saMbaMdhI bhAMgAnuM svarUpa vistArathI kahyuM che. u. 5: pAMcamA uddezAmAM pUchyuM che ke nAraka jIvo carama eTale alpa AyuSyavALA ane parama eTale adhika AyuSyavALA hoya? ane carama zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 133
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nairayiko karatAM parama nairayiko zuM mahAzrayavALA, mahAjhiyAvALA, mahAvedanAvALA ane mahAnirjarAvALA hoya? AvA prazno asurakumArAdine uddezIne paNa pUchyA che. te badhAnA uttaro samajAvIne vedanAnA 1. nidA, 2. anidA, A be bhedono vicAra nArakAdi deDakomAM paNa jaNAvyo che. tathA nidA vedanA ane anidA vedanAnuM svarUpa paNa samajAvyuM che. u. 6 : chaThThA uddezAmAM dvIpa-samudronAM sthAna, saMkhyA ane AkArAdinuM svarUpa jaNAvyuM che. " u. 7H sAtamA uddezAmAM bhuvanapati vagere cAre prakAranA devonA AvAso ane vimAnonI saMkhyA tathA AkRti (AkAra)nuM svarUpa samajAvyuM che. u. 8: AThamA uddezAmAM nivRttinuM svarUpa kahIne tenA jIvanirvatti vagere bhedo ne te darekanA paNa bhedo jaNAvyA che. pachI prazrakAre pUchyuM ke pRthvIkAyika jIvane keTalI iMdriya nivRtti hoya? Ano uttara kahIne bhASAnivRtti, manonivari. kaSAya, varNa, saMsthAna, leyA, saMjJA, dRSTi, jJAna, ajJAna, yoga ane upayoga nivRttinI bInA nArakAdimAM jema ghaTe tema jaNAvI che. u. 9H navamA uddezAmAM karaNanI bInA jaNAvatAM tenA zarIrakaraNa, iMdriyakaraNa vagere pAMca bhedo ane tenA paNa bhedonA vicAro nArakAdimAM jaNAvyA che. u. 10H dazamA uddezAmAM pUchyuM che ke zuM badhA vyaMtaro samAna AhAravALA hoya che? vagere praznonA uttaro samajAvatAM devonuM manobhakSipaNuM eTale temane amuka niyamita samaye AhAranI icchA thavAnI sAthe ja dharAyelA mANasanA jevI tRpti thAya che vagere AhArane lagatI bIjI paNa hakIkata spaSTa samajAvI che. zataka 20 u. 1H AnA 10 uddezA che. temAM pahelA uddezAnI zarUAtamAM daze uddezAnA TUMka sArane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. pachI beIdriya vagere jIvonA zarIrane bAMdhavAno krama lakSyamAM rAkhIne pUchyuM ke beiMdriya jIvo zuM sAdhAraNa zarIra bAMdhe che ke pratyeka zarIra bAMdhe che ? Ano uttara jaNAvIne temane ghaTatI vezyAnI bInA kahIne jaNAvyuM ke temane saMjJA prajJA vagere hotAM nathI. e ja pramANe paMcendriya jIvo zuM sAdhAraNa zarIra bAMdhe che ke pratyeka zarIra bAMdhe che? A praznano uttara kahIne beiMdriyAdi jIvonuM alpabahuta 134 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagere hakIkato samajAvI che. u. 2. bIjA uddezAmAM AkAzanA bhedo jaNAvIne pUchyuM ke lokAkAza e jIvarUpa che ke jIvanA dezarUpa che? ane adholoka dharmAstikAya vagerenA keTalA bhAgane avagAhIne rahelo che? AnA uttaro kahIne dharmAstikAyAdi cArenA paryAyavAcaka zabdonI arthaghaTanA karI che. u. 3H trIjA uddezAmAM kahyuM che ke prANAtipAta vagere AtmA sivAya bIje pariNamatA nathI. pachI garbhavyutkrama, varNa vagerenI bInA jaNAvI che. u. 4H cothA uddezAmAM iMdriyopacayAdinI bInA jaNAvI che. u. 5H pAMcamAM uddezAmAM paramANu, kripradezika skaMdhathI mAMDIne anaMta pradezika skaMdhomAM varNAdinI bInA, ane te darekane AzrayI saMbhavatA bhAMgAonuM svarUpa kahIne paramANunA, ne dravya kSetra kAla bhAva paramANunA bhedo vagere bInA vistArathI jaNAvI che. u. 6 H chaThThA uddezAmAM pUchyuM che ke je pRthvIkAyikano jIva ratnaprabhAnI ane zarkaraprabhAnI vacce maraNa samughAta karIne saudharma devalokamAM pRthvIkAyikapaNe UpajavAno che, te pahelAM UpajIne AhAra kare ke AhAra karIne utpanna thAya? A rIte aplAyika ane vAyukAyikanA jIvane uddezIne prazno pUchyA, te badhAnA uttaro ahIM vistArathI samajAvyA che. u. 7H sAtamA uddezAmAM karmabaMdhanI hakIkata jaNAvatAM jIvanA anaMtarabaMdhAdinI bInA ane jJAnAvaraNIya karmanA baMdhane anusaratI hakIkata spaSTa jaNAvI che. u. 8H AThamA uddezAmAM karmabhUmi ne akarmabhUminA bhedo, akarmabhUmimAM tathA airAvata kSetramAM vartatA kAlanI bInA temaja mahAvidehamAM cAra mahAvratAdi rUpa dharmano upadeza jaNAvIne kahyuM ke ahIM zrI RSabhAdi 24 tIrthaMkaro thaI gayA. temanA 23 AMtarA thAya. pachI kAlikatanA viccheda-avicchedanI bInA tathA pUrvagata zrutanI ane tIrthanI sthiti, temaja bhAvI chellA tIrthaMkaranA tIrthanI sthiti jaNAvIne tIrtha ane tIrthaMkaranuM ane pravacananuM tathA pravacanInuM svarUpa, tathA ugrAdi kulomAM utpanna kSatriyAdi jIvono dharmamAM praveza temaja devalokanA bhedo vagerenuM spaSTa varNana karyuM che. u. 9H navamA uddezAmAM cAraNamuninA bheda ane temanuM svarUpa tathA labdhinuM sAmarthya kahyuM che. pachI vidyAcAraNanI ne jaMghAcAraNanI UMce javAnI zrI bhagavatIsUtra-caMdunA 135
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne ticha javAnI hada kahetAM jaNAvyuM ke vidyAcAraNanI pAchA vaLatAM zIdhra gati hoya, ne jaMghAcAraNanI svasthAnethI jatAM zIvra gati hoya. tIrthayAtrAdi karIne pAchA vaLatAM zrama vagere kAraNothI maMda gati hoya. u. 10H dazamA uddezAmAM sopakrama nirupakrama AyuSyanI bInA, ane Atmopakrama, paropakrama, ne nirupakramanuM svarUpa samajAvyuM che. pachI prazno pUchayA che ke narakanA jIvo narakamAM AtmopakramathI paropakramathI ke nirapakramathI Upaje. che? e ja paddhatie pUchyuM ke temanI udvartanA AtmopakramAdi traNamAMthI konAthI thAya che? tathA temanI narakamAM utpatti AtmazaktithI ke paranI zaktithI thAya che? ane te utpatti) svakarmathI thAya che ke anyanA karmathI thAya che? temaja te AtmaprayogathI thAya che ke padmayogathI thAya che ? A badhA praznonA uttaro spaSTa rIte samajAvIne katisaMcitAdi traNa padonuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI te traNe padonI bInA nArakAdine aMge vicArI che. eTale narakanA jIvo katisaMcita che ke akatisaMcita che ke avaktavya saMcita che? AvA ja prazno pRthvIkAyAdi ane siddhone uddezIne pUkyA che. te badhAne hetu jaNAvavApUrvaka uttaro ApIne nArakone ane siddhone AzrayI katisaMcitAdinA alpabadutvo samajAvyA che. pachI pakasamarjitAdinuM svarUpa samajAvIne te traNa padono nArakAdimAM katisaMcitAdinI mAphaka vicAra karIne alpabahuta jaNAvyuM che. pachI e ja pramANe dvAdaza samarjitAdinuM ne corAzI samarjitAdinuM svarUpa samajAvIne narakAdimAM te baMnenA vicAro kahIne alpabadutvo paNa vistArathI samajAvyAM che. vIsamA zatakanI sajhAya bhAnavijayakRta) bhayagala mAto - e DhAla), vidyAcAraNa jaMghAcAraNa mahiyala moya munIsa bhagavatI vIsama zatakaI varNavaI (varaNavyA) jAsa labdhi jagadIsa... vidyA 1 chaThTha chaThTha aTTa aTTa pAraNaI karate upajare zakti vidyA kerI re jaMghA keraDI anukrameM doyanI vyakti ... vidyA2 vidyAcAraNa prathama mAtusa bhAnusA nagaraI bIjai aTTama dIva Avi kAmi trIjai utpAda0 tiragati viSaya sadIva vidyA 3 uradhagamana prathama naMdanavanaI paMDukavani dvitIyaNa triIjI vAre nija thAnake AveI nizcita ravikiraNeNa... vidyA. 4 136 zrI bhagavatIsUtra-vedanA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMghAcAraNa pahilai utpAdae rUcika dvIpaiM re jAya tihAMthI vaLato re naMdIsara dIvai tihAMthI Avai ihAMya... vidyA. 5 uMce pahilai re paMDukavana jAya naMdanavaneM valamAna tihAMthI Avai re saghalau thAnaki caityaprateM vaMdana mAna... vidyA 6 labadhi prayuMjai re Aloe hui ArAdhaka munirAya, vaMdai nityaU re ehavA muni pratad mAnaviya uvajjhAya... vidyA 7 zataka 21 varga 1thI 8H AnA 8 vargo che. zatakano uddezA jevo je bhAga te varga kahevAya. pahelA vargamAM pUchyuM che ke zAli vagere daza jAtinAM anAjanAM mULa vagere rUpe hAla je jIvo varte che, te jIvo anaMtara pAchalA bhavamAM kaI gatimAM hatA ? ane eka samayamAM tevA jIvo keTalA Upaje ? AnA spaSTa uttaro kahIne temanI avagAhanA, karmono baMdha, lezyA temaja AyuSyanI bInA samajAvI che. pachI zAli vagereno ane pRthvIkAyaka jIvono saMvedha ane zAli vagerenA mULapaNe sarva jIvone UpajavAno nirNaya jaNAvyo che. bIjA vargamAM zAli vagerenI hakIkata je paddhatie kahI te ja paddhatie vaTANA vagere daza jAtanA anAjanA kaMdarUpe jIvonI bInA kahI che. trIjA varganA daza uddezAmAM anukrame aLazI vagere daza jAtanA anAjanA mULapaNe rahelA jIvonI bInA pahelA varganI mAphaka jaNAvI che. cothA varganA daza uddezAmAM anukrame vAMsa vagere daza vanaspatinI bInA kahI che. pAMcamA varganA daza uddezAmAM anukrame zelaDI vagere daza vanaspatinI bInA kahI che. chaThThA varganA daza uddezAmAM anukrame seDiya, bhaMtiya vagere daza vanaspatinI bInA kahI che. sAtamA varganA 10 uddezAmAM anukrame abharUha vagere daza vanaspatinI bInA kahI che. AThamA varganA 10 uddezAmAM anukrame tulasI vagere daza vanaspatinI bInA kahI che. dareka varganA 10-10 uddezA gaNatAM 80 uddeza ahIM jANavA. zataka 22 varga 1thI 6 AnA vargo che. temAM pahelA vargamAM tADa vagere valaya varganA mUlAdinA jIvonI bInA kahI che. bIjA vargamAM lIMbaDA vagere ekAsthika (eka ThaLiyAvALI) vanaspatinI bInA kahI che. trIjA vargamAM agastika vagere bahubIja vanaspatinA mUlAdi rUpe rahelA jIvonI bInA kahI che. cothA vargamAM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 137
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ veMgaNa vagere guccha varganI vanaspatinA mUlAdi rUpe rahelA jIvonI bInA kahI che. pAMcamA vargamAM siriyaka vagere gulma vanaspatinI bInA pUrvanI mAphaka kahI che. chaThThA vargamAM pusphalI pUsalI) vagere velaDIyonI bInA pahelA varganI mAphaka kahI che. zataka 23 varga 1thI 5H AnA pAMca vargo che. dareka varganA 110 uddezA hovAthI kula 50 uddezA jANavA. pahelA vargamAM pahelAnI mAphaka ja Ala vagere sAdhAraNa vanaspatinA mUlAdi rUpe rahelA jIvonI bInA kahI che. bIjA vargamAM lohI (thora) vagere anaMtakAyika vanaspatinA mUla jIvAdinI bInA kahI che. trIjA vargamAM AyakAya prAthamika) vagere vanaspatinA mUla jIvAdinI bInA kahI che. cothA vargamAM pAThA vagere vanaspatinA mUla jIvAdinI bInA kahI che. pAMcamA vargamAM bhASaparTI vagere velaDIyonA mUla jIvAdinI bInA kahI che. zataka 24 u. 1: AnA 24 uddezA che. temAMnA pahelA uddezAmAM narakamAM UpajavA lAyaka jIvonI bInA jaNAvatAM kahyuM ke tiryaMco, paMcendriya tiryaMco, asaMjJI paMcendriya tiryaMco, paryAptA asaMzI paMcendriya tiryaMco A badhA jIvomAM asaMzI paMcendriya tiryaMco je narakamAM jeTalA AyuSyavALA nAraka rUpa Upaje te hakIkata vistArathI kahI che. pachI temanuM 1. parimANa ane ratnaprabhAmAM eka samaye UpajatAM temanI 2. saMkhyA tathA temanAM 3. saMghayaNa, 4. zarIranI avagAhanA, 5. saMsthAna, 6. lezayA, 7. dRSTi, 8. jJAna ane ajJAna, 9, yoga, 10. upayoga, 11. saMjJA, 12. kaSAya, 13. iMdriya, 14. samudraghAta, 15. vedanA, 16. veda, 17, AyuSya, 18. adhyavasAya, 19. anubaMdha, ane 20. kAyasaMvedhanI hakIkata vistArathI samajAvI che. eTale 20 dvAronA vicAro varNavyA che. pachI jaghanya utkRSTa AyuSyavALA asaMjJI paMcendriya tiryaMconA jaghanya utkRSTa AyuSyavALA ratnaprabhA nArakamAM upapAtanI bInAne jaNAvatAM pUrve kahelA 20 dvAro temAM jema ghaTe tema vicAryA che. e ja pramANe jaghanya utkRSTa AyuSyavALA saMjJI paMcendriya jIvonA jaghanya utkRSTa AyuSyavALA ratnaprabhAnA nArakapaNe upapAtanI bInA jaNAvatAM te 20 dvAronI ghaTatI hakIkata jaNAvI che. pachI A ja paddhatie ratnaprabhAne sthAne anukrame zeSa chae narakanAM nAmo 138 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ pheravIne tyAM UpajanAra jaghanya utkRSTa AyuSyavALA saMzI paMcendriya tiryaMconI pahelAMnI mAphaka jema asaMjJI paMcendriyanI bInA kahI te pramANe) hakIkta jaNAvI che. pachI jema saMjJI paMcendriya tiryaMconA upapAtAdinI bInA pahelAM kahI te ja paddhatie narakamAM UpajanAra saMjJI manuSyonA kramasara ratnaprabhAdi sAte narakasthAnomAM upapAtAdine uddezIne te 20 dvAronI hakIkata vistArathI samajAvI che. u. 2H bIjA uddezAmAM jaghanya utkRSTa AyuSyavALA asurakumAramAM jaghanya utkRSTa saMkhyaya varSAyuSka tathA asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALA asaMzI tathA saMjJI paMcendriya tiryaMco ane saMjJI manuSyonA upapAtAdinI bInA jaNAvatAM pahelAMnI mAphaka 20 dvAronI paNa ghaTatI hakIkata jaNAvI che. ahIM upajanArA jIvomAM keTalAeka asaMkhyaya varSAyuSka paNa hoya, temAM paNa koI jaghanya asaMkhyaya varSAyuSka hoya ne koI utkRSTa asaMkhyaya varSAyuSka hoya. e pramANe saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA jIvomAM paNa be bhedo samajI levA. jyAM temane UpajavAnuM che te asurakumAra nikAyamAM paNa pahelAM kahelA svarUpavALA tiryaMca manuSyomAMnA keTalAeka jIvo jaghanya AyuSyavALA asurakumAra devapaNe Upaje, ne keTalAeka jIvo utkRSTa AyuSyavALA asurakumAra devapaNe Upaje. A paddhati bAkInA uddezAomAM paNa ghaTAvI che. u. 3thI 11 : trIjAthI agiyAramA sudhInA 9 uddezAmAM je asurakumAramAM bInA kahI; te ja bInA nAgakumArAdi 9 nikAyonA devone uddezIne samajavI. u. 12 : bAramA uddezAmAM pRthvIkAyAdi pAMca sthAvaromAM jaghanya utkRSTa AyuSyavALA 24 daMDakonA upapAtAdinI bInA jaNAvatAM te 20 dvAro paNa ghaTAvyAM che. u. 13thI 19: teramAthI ogaNIsamA sudhInA 7 uddezAmAM anukrame aSkAyikAdi 7 jIvonI Agatino vicAra varNavyo che. eTale hAla jeo aSkAyikapaNe varte che, teo anansara pAchalA bhave kaI gatimAM hatA, AvI bInA A 7 udezAomAM kahI che. 13mA udezAmAM aplAyanI, 14mA udezAmAM agnikAyanI, 15mA uddezAmAM vAyukAyanI, 16mA uddezAmAM vanaspatikAya jIvonI, 17mA udezAmAM be iMdriyonI, 18mA uddezAmAM trIndriyonI ane 19mA udezAmAM caturindriya jIvonI bInA kahI che. u. 20H 20mA uddezAmAM jaghanya utkRSTa AyuSyavALA nArakAdi cAre gatinA jIvonA jaghanya utkRSTa AyuSyavALA asaMjJI tathA saMjJI paMcendriya zrI bhagavatIsUtravaMdanA 139
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaMcomAM utpAtAdinuM varNana karatA saMbhava pramANe ghaTatAM 20 dvAronI jarUrI bInA paNa samajAvI che. AnatAdi devalokavAsI vaimAnika devo anantarabhAvI bhavamAM paMcendriya tiryaMcapaNuM pAmatA ja nathI. mATe ahIM sahasrAra devaloka sudhInA devono ja vicAra jaNAvyo che. u. 21: ekavIzamA uddezAmAM paNa pahelAMnI mAphaka ja utpAdAdinI bInA ane 20 dvAronI bInA kahI che. phakta phera eTalo ja ke teukAya ane vAyukAya anaMtara thanArA bhavamAM tiryaMcapaNuM ja pAme, manuSyapaNuM pAme ja nahi. mATe te ane sAtamI narakanA jIvo sivAyanA cAre gatinA jIvonA manuSyamAM utpAdAdinI bInA varNavI che ema samajavuM. u. 22: bAvIsamA uddezAmAM anaMtara thanArA bhavamAM aMta25NuM pAmanArA jIvonA vyaMtara vAnanvaMtara bhavamAM utpAdAdinI bInA jaNAvatAM 20 dvAronI jarUrI bInA kahI che. u. 23 : tevIsamA uddezAmAM asaMkhyAta saMkhyAta varSonA AyuSyavALA saMzI paMcendriya jIvonA jyotiSTha devomAM utpAdAdinI bInA ane 20 dvAronI paNa jarUrI bInA kahI che. ahIM asaMzI jIvo jyotiSkapaNuM pAmatA nathI mATe temano vicAra karyo nathI. u. 24 : covIsamA uddezAmAM asaMkhyeya varSAyuSya, saMdhyeya varSAyuSya, jaghanya utkRSTAyuSyavALA saMzI tiryaMcanA ane manuSyonA vaimAnikomAM utpAdAdinI bInA jaNAvatAM te 20 dvAronI paNa jarUrI bInA jaNAvI che. ahIM yAda rAkhavAnuM e ke UpajanArA saMzI tiryaMca manuSyomAM koIka jIvo saMkhyAtAM varSanA AyaSyavALA hoya, temaja asaMkhyAtAM varSonA AyuSyavALA paNa keTalAeka jIvo hoya che. temAM paNa keTalAeka jIvo jaghanyAyuSyavALA hoya ne keTalAeka jIvo utkRSTAyuSyavALA paNa hoya che. A ja paddhatie jyAM UpavAnuM hoya te sthAnamAM rahelA deva vagerenI ghaTatI bInA samajavI. yugaliyA manuSya tiryaMco marIne jarU2 devagatimAM ja jAya. temAM yuliyApaNAmAM jeTaluM AyuSya hoya, teTalI athavA tethI ochI sthiti (AyuSya)vALA devalokamAM devapaNuM pAme. tathA saMzI paMcendriya tiryaMco AThamA devaloka sudhI ja jAya, te pachInA devalokamAM manuSyo ja jaI zake che. temaja abhavya jIvo paNa dravyacAritrathI navamA traiveyaka sudhI ja jAya. tethI AgaLa bhAvacAritrI jIvo ja anuttara vimAnavAsI devapaNuM pAme. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 140
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 25 AnA 12 uddezA che, tenA sArabhUta arthane jaNAvanArI saMgrahagAthA kahI che. teno artha A pramANe jANavoH pahelA uddezAmAM lezyAdinI bInA kahI. che. bIjA uddezAmAM dravyanI, trIjA uddezAmAM saMsthAdinI bInA, cothA uddezAmAM yugma kRtayugmAdinI bInA, pAMcamA uddezAmAM paryaMta vagerenI bInA kahI che. chaThThA uddezAmAM pulAkAdi nigraMthonI, sAtamA uddezAmAM zramaNonI ne AThamA uddezAmAM nArakAdinI utpattinI bInA kahI che. navamA uddezAmAM bhavya nArakAdinI bInA, dasamA uddezAmAM abhavya nAkAdinI bInA, agiyAramA uddezAmAM samyagdaSTi nAkAdinI bInA tathA 12mA uddezAmAM mithyAdRSTi nArakAdinI bInA varNavI che. u. 1: pahelA uddezAmAM lezyAnI bInA ne saMsArI jIvonA 14 bhedo tathA jaghanya yogonuM ne utkRSTa yogonuM alpabahutva jaNAvIne pahelAM samayamAM utpanna thayelA be nArakIne AzrayI yoganI bInA eTale temanA sama-viSama yogipaNAno nirNaya karI batAvyo che. aMte yoganA bhedo tathA tenuM alpabahutva kahyuM che. u. 2 : bIjA uddezAmAM dravyonA ne ajIva dravyonA bhedo tathA jIvadravyanI saMkhyA kahIne jIvadravyo anaMtAM kahyAM tenu kAraNa samajAvyuM che. pachI kahyuM ke audArika zarIrAdi rUpe ajIva dravyono paribhoga (vaparAza) thAya che te hakIkata nAkAdi jIvomAM jaNAvI che. pachI asaMkhyAtA pradezavALA lokamAM anaMtA dravyo kaI rIte rahI zake ? teno khulAso karIne eka AkAzapradezamAM pudgalonA cayabhegAM thavuM) ne apacaya (skaMdhathI chUTA paDavuM) jaNAvyA che. pachI kahyuM che ke, sthita pudgalonuM ne asthita pudgalonuM audArikAdi rUpe grahaNa karAya che. eTale zarIrAdinI racanA karavA mATe je pudgalonuM grahaNa karAya che te puddagalo sthita paNa hoya ne asthita paNa hoya. TIkAkAre sthita asthita pudgalonI sarala vyAkhyA jaNAvI che. aMte dravya kSetra kALa bhAvathI dravyagrahaNanI bInA paNa vistArathI samajAvI che. u. 3H trIjA uddezAmAM parimaMDala vRttAdi saMsthAnonI bInA ne AkAzapradezonI zreNionA sAta bhedo, tathA te darekanuM svarUpa, temaja paramANu tathA dvipradezika skaMdhAdinI bInA kahIne nAkonI gati, ane narakAvAsa tathA AcArAMgAdi gaNipiTakanI bInA spaSTa rIte samajAvI che. pachI pAMca gatinuM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 141
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne ATha gatinuM tathA sendriyAdi (iMdriyovALA) jIvonuM, temaja jIva pudgalonA sarva paryAyonuM alpabahuta kahIne aMte AyuSyakarmane bAMdhanArA ne nahi bAMdhanArA jIvonuM alpabadutva vistArathI samajAvyuM che. ahIM saMsthAnonuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. u. 4: cothA uddezAmAM yugmanA bhedo ne teno nAraka ne vanaspatikAyamAM vicAra, tathA dravyanA bhedo temaja dharmAstikAyAdimAM kRtayugmAdinI bInA kahI che. pachI dhamastikAyAdinA pradezo ane dhamastikAyAdinuM alpabadutva, tathA dharmAstikAyAdinA avagADhapaNAno vicAra, temaja jIvadravyamAM, nArakomAM, jIvapradezomAM, tathA siddhomAM katayugmAdinI vicAraNA karIne pradezonI apekSAe jIvomAM ne siddhomAM kRtayuggAdinI ghaTatI bInA kahI che. pachI eka jIvane AzrayI ne aneka jIvone AzrayI tathA nairayikAdi daMDako ane siddhone AzrayI AkAzapradezomAM kRtayugmAdinI ghaTatI bInA kahIne jIvanA ane nairayikAdi jIvonA sthiti-kALanA samayone AzrIne paNa kRtayugmAdinI hakIkata samajAvI che. pachI kRSNAdi varNonA ane matijJAnAdinA paryAyomAM kRtayugmAdinI ghaTatI hakIkata, ane zarIranA bhedo jaNAvIne, jIvomAM dezathI ke sarvathI kaMpatAno ne niSkapatAno nirNaya jaNAvyo che. pachI paramANunuM, eka AkAzapradezamAM rahelA pugalonuM, eka samayanI sthitivALA pugalonuM ane eka guNavALA pudgalAdinuM varNana karyuM che. pachI paramANu ane dvipradezika skaMdhonAM, dipradezika skaMdhonAM ane tripradezika skaMdhonAM, dazapradezika ane saMkhyAtapradezika skaMdhonAM, saMkhyAtapradezika ane asaMkhyAtapradezika skaMdhonAM, asaMkhyAta pradezika ane anaMtapradezika skaMdhonAM dravyArtharUpe ane pradezArtharUpe alpabahuto jaNAvyAM che. pachI ekAdi AkAzapradezAvagADha pugelonAM, samayAdi sthitivALA pudgalonAM ane varNAdi viziSTa pugalonAM dravyArtharUpe ne pradezArtharUpe chUTAM chUTAM ne bhegAM nAnAMmoTAM) alpabadutvo samajAvyAM che. pachI paramANu tathA DhipradezikAdi skaMdhomAM kRtayugmAdinI bInA jaNAvIne paramANu ane DhipradezikAdi skaMdhonI kRtayugmAdi samayanI sthiti, varNAdi paryAyomAM ghaTatI kRtayugmAdinI bInA, paramANu ane kripradezikAdi skaMdhomAM sArdhatA (jenA adha be bhAga thAya tevuM svarUpa) ane anardhatA (jenA be ardhA bhAga na thAya tevA svarUpa)no nirNaya jaNAvIne paramANunI kaMpatAno ne niSkapAvasthAno kALa zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA. 142
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane paramANu-DhipradezikAdi skaMdhonI sakaMpa niSkapAvasthAnuM alaga alaga AMtaruM ane te badhAnuM bheguM AMtaruM ane alpabahuto samajAvyAM che. pachI paramANu vagerenA kaMpana-akaMpananuM svarUpa, deza kaMpana, sarva kaMpana, te baMneno kALa, AMtaruM, dravyArtha rUpe ne pradezArtha rUpe judAMjudAM ane bhegAM nAnAMmoTAM) alpabadutvo kahIne dharmAstikAyAdinA madhyapradezonI ane te pradezonI avagAhanAnI hakIkata vistArathI samajAvI che. u. 5H pAMcamA uddezAmAM paryAyonA bhedo tathA AvalikA, AnaprANa ne pudgalaparAvartAdinuM svarUpa jaNAvatAM tene aMge pUchelA praznonA uttaro samajAvyA che. aMte nigodo, nigodanA jIvo, te baMnenA tathA nAmanA ane bhAvanA paNa bhedo vistArathI samajAvyA che. u. 6 : chaThThA uddezAmAM sAdhunA pulAka, bakuza, kuzIla, nirgatha ane snAtaka nAmanA pAMca bhedomAM prajJApana vagere 36 dvAronI bInA vistArathI samajAvI che. temAM pahelA prajJApana dvAramAM dareka bhedanA svarUpa ane prabhedo kahyA che. 2. veda dvAramAM pulAka vagere vedasahita hoya ke vedarahita hoya ? teno nirNaya jaNAvyo che. 3. rAga dvAramAM pulAkAdi sarAga hoya ke vItarAga hoya? teno khulAso karyo che. 4. kalpa dvAramAM pulAka vagere sthita kalpamAM hoya ke asthita kalpamAM hoya? teno nirNaya karyo che. 5. cAritra dvAramAM pulAkAdinA cAritranI bInA kahI che. 6. pratisevanA dvAramAM pulAkAdine aMge pratisevanAno vicAra jaNAvyo che. 7. jJAna dvAramAM pulAkAdine saMbhavatA jJAnanI bInA kahI che. 8. zrata dvAramAM mulAkAdine ghaTatA zrutajJAnanI bInA jaNAvI che. 9. tIrtha dvAramAM pulAka vagere tIrthakAle hoya ke atIrthakAle hoya? teno nirNaya jaNAvyo che. 10 liMga dvAramAM svaliMgAdinuM varNana karyuM che. 11. zarIra dvAramAM pulAkAdinA. zarIranI bInA kahI che. 12. kSetra dvAramAM kayA kSetramAM pulAka vagere hoya? teno khulAso jaNAvyo che. 13. kALa dvAramAM pulAkAdinA pulAkAdipaNAno kALa jaNAvyo che. 14. gatidvAramAM pulAka vagerenI bhAvI gatinI bInA ane kayA devapaNe Upaje ? tyAM tenuM AyuSya keTaluM hoya? A praznonA uttaro jaNAvyA che. 15. saMyama dvAramAM mulAkAdinAM saMyamasthAnonuM varNana ane alpabadutva tathA pulAkAdino cAritraparyAya kahyo che. 16. saMnikarSa dvAramAM pulAkanA svasthAna saMnikarSanI, ane bakuzAdinI zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 143
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAe parasthAna saMnikarSanI bInA jaNAvatAM mAMhomAMhe bakuzanA pulAkanI apekSAe cAritraparyAyonuM varNana karyuM che. e ja pramANe bakuzanA svasthAnanI apekSAe, bakuzanA, pratisevanA kuzIlanI ne nigraMthanI apekSAe cAritra paryAyo kahyA che. pachI pratisevanA kuzIlanA ne kaSAyakuzIlanA cAritraparyAyo kahIne pulAkanI apekSAe nigraMthanA tathA nigraMthanA sajAtIyanI apekSAe. temaja snAtakanA pulAkanI apekSAe cAritraparyAyonI bInA kahIne pulAkAdinuM alpabahatva jaNAvyuM che. 17. yoga dvAramAM mulAkAdine ghaTatA yogonI bInA kahI che. 18mA upayoga dvAramAM pulAkAdinA upayoganI bInA kahI che. 19 kaSAya dvAramAM pulAkadine ghaTatA kaSAyonI bInA kahI che. 20. lezyAAramAM pulAkAdinI legyAnuM varNana karyuM che. 21. pariNAma dvAramAM pulAkAdinA pariNAmonuM svarUpa ane kALa varNavyA che. 22. baMdha dvAramAM pulAkAdinA karmabaMdhanI bInA kahI che. 23. veda (udaya) dvAramAM pulAkAdinA karmodayanI bInA kahI che. ra4. udIraNAdvAramAM pulAkAdine ghaTatI karmonI udIraNAnI hakIkata kahI che. 25. upasaMpa - hAnatAramAM pulAka vagere zuM choDe, ne zuM pAme? A praznono spaSTa khulAso karyo che. 26. saMjJA dvAramAM mulAkAdinI saMjJA jaNAvI che. 27. AhAra dvAramAM pulAkAdinA AhAranuM varNana karyuM che. 28. bhava dvAramAM mulAkAdinA bhavanI bInA kahI che. 29. AkarSa dvAramAM pulAkAdine aneka bhavomAM saMbhavatA. AkarSonI bInA vagere hakIkata jaNAvI che. 30. aMtara dvAramAM pulAkAdinA aMtara (AMtarA)nI bInA kahI che. 31. samudyAta dvAramAM pulAkadinA samudyAtonI bInA kahI che. 32. kSetradvAramAM pulAkAdinI kSetranI bInA kahI che. 33. sparzanA dvAramAM pulAkAdinI sparzanA kahI che. 34. bhAva dvAramAM pulAkAdinA kSAyopathamika bhAvAdinI bInA kahI che. 35. parimANa dvAramAM pulAkAdinI saMkhyA kahI che. 36. alpabahatva dvAramAM pulAkAdinuM alpabadutva jaNAvyuM che.' u. 7H sAtamA uddezAmAM sAmAyika saMyata ane chedopasthApanIya saMyatAdimAM 36 dvAro (chaThThA uddezAmAM kahelA te dvAro)nI bInA vicArI che. 1. prajJApanA dvAramAM sAmAyika saMvata vagere pAMce saMyatonA bhedo kahyA che. 2. veda dvAramAM te saMyato saveda hoya ke veda rahita hoya ? Ano khulAso karyo che. 3. rAga dvAramAM te saMyato sarAga hoya ke vItarAga hoya? Ano 14 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ khulAso karyo che. 4. kalpa dvAramAM te saMyato sthitakalpamAM hoya ke asthitakalpamAM hoya? teno nirNaya karyo che. 5. pAMcamA dvAramAM temanI pratisevAnI bInA. 6. jJAnadvAramAM jJAnanI bInA. 7. zrata dvAramAM temanA cutanI vicAraNA karI che. A rIte bAkInAM dvArA paNa te pAMce saMyatomAM vicArIne pratisevanAnA bhedo, AlocanAnA daza doSo, AlocanA denAranA ne lenAranA guNo; samAcArInA ne prAyazcittanA daza bhedo kahIne aMte tapanA bAra bhedanuM savistara varNana karyuM che. u. 8H AThamA uddezAmAM nArakAdine UpajavAnI rIta ane temanI gatinuM kAraNa tathA utpattinAM kamadi kAraNo jaNAvyAM che. u. thI 12H mAthI 12mA sudhInA 4 uddezAmAM anukrame bhavasiddhika nArakonI utpattinI, abhavasiddhika nArakonI utpattinI, samyagdaSTi nArakanI utpattinI ne mithyAdRSTi nArakanI utpattinI bInA jaNAvI che. zataka 26 u. 1: AnA 11 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM jIvadvArAdi 11 dvAromAM pApakarmanA baMdhanI bInA jaNAvI che. eTale 1. jIva dvAramAM sAmAnya jIvane AzrayI pApakarmanA baMdhanI bInA kahI che. 2. vezyA dvAramAM te ja bInA vezyAvALA jIvone AzrayI kahI che. 3. pAkSika dvAramAM kRSNapAkSika ne zukalapAkSika jIvone AzrayI te bInA kahI che. 4. dRSTidvAramAM mithyASTi samyagdaSTi Adine AzrayI, pa-6. jJAna ane ajJAna dvAramAM jJAnI ajJAnI jIvone AzrayI, 7. saMjJA dvAramAM saMjJAvALA jIvone AzrayI, 8. veda dvAramAM vedodayavALA jIvAdine AzrayI te bInA kahI che. 9. kaSAya dvAramAM kaSAyI Adi jIvone AzrayI, 1911. yoga dvAra ane upayoga dvAramAM anukrame yoga ane upayogavALA jIvone AzrayI pApakarmonA baMdhanI bInA kahI che. pachI nArakAdi jIvone AzrayI jJAnAvaraNIyanA, vedanIyanA, mohanIyanA, AyuSyanA ane pApakarmanA baMdhanI bInA vistArathI samajAvI che. -, u. thI 11: bIjA uddezAmAM anaMtaropapana nArakane AzrayI tathA trIjA uddezAmAM paraMparopapana nArakane AzrayI pApakarmanA baMdhanI bInA kahI che. cothA uddezAmAM anaMtarAvagADha nArakane AzrayI, pAMcamA uddezAmAM paraMparAvagADha nArakone AzrayI karmabaMdhanI bInA kahI che. chaThThA uddezAmAM anaMtara AhAraka nArakone AzrayI, sAtamA uddezAmAM paraMparA AhAraka zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 145
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArakone AzrayI karmabaMdhanI bInA kahI che. AThamA uddezAmAM anaMtaraparyApta nArakone AzrayI, navamA uddezAmAM paraMpara paryApta nArakone AzrayI karmabaMdhanI bInA kahI che. dezamAM uddezAmAM carama nArakone AzrIne karmabaMdhanI bInA jaNAvI che. 11mA uddezAmAM acarama nAraka, acarama manuSya tathA leyAvALA acarama manuSyane uddezIne karmabaMdhanI bInA kahIne acarama nArako AzrayI jJAnAvaraNIyAdi karmonA baMdhanI bInA kahI che. zataka 2-28 27mA zatakanA 11 uddezAmAM jIve pApakarma karyuM hatuM, kare che ane karaze vagere bAbatonA praznottaro jaNAvyA che. 28mA zatakanA 11 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM kaI gatimAM pApakarmanuM samarthana (upArjane, baMdha) thAya? Ano khulAso karI te bInA nArakomAM ghaTAvatAM legyAno paNa vicAra jaNAvyo che. bIjA uddezAmAM anaMtaropapanna nArakomAM pApakarmanA samarjananI bInA kahI che. trIjAthI agiyAramA sudhInA 9 udezamAM anukrame paraMparopapana, anaMtara paraMparAvagADha, anaMtara, paraMpara AhAraka, anaMtara paraMparaparyApta, carama acarama nArakone uddezIne pApakarmonA samarjananI bInA kahI che. zataka 29 rahmA zatakanA 11 uddezA che. temAM pApakarmone bhogavavAnI bInA jaNAvatAM pahelA uddezAmAM pApakarmone bhogavavAnI zarUAta ane aMta (kheDA)ne lakSyamAM rAkhIne pUchelA praznonA uttaro hetupurassara dIdhA che. temAM prasaMge vezyA AzrayI karmodayanA AraMbha ane aMtanI bInA kahI che. bIjA uddezAmAM anaMtaropAna nArakone AzrayI samakaprasthApanAdi (karmodayane sAthe bhogavavAnA AraMbha ane aMta)nI bInA kahI che. trIjAthI agiyAramA sudhInA 9 uddezAmAM (26mA zatakanA trIjAthI 11mA sudhInA 9 uddezAmAM kahelA) krama pramANe paraMparopAna nArakAdine pApakarmone bhogavavAnA AraMbha ane aMtanI bInA kahI che. zataka 30 u. 1H AnA 11 uddeza che. temAM pahelA uddezAmAM samavasaraNanI hakIkata jaNAvI che. pachI jIvono, salezya alezya jIvono, kRSNapAkSikAdi 146 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvono, mizradaSTi Adi jIvono, nArakano, pRthvIkAyikAdino, kriyAvAdItyAdino (kriyAvAdIpaNAno ane akriyAvAdIpaNAno) nirNaya karIne aneka kriyAvAdI, akriyAvAdI jIvonA, salekSa ane kRSNalezyAvALA tathA tejolezyAvALA jIvonA AyuSyanA baMdhano vicAra jaNAvyo che. pachI kRSNapAkSika akriyAvAdInA, samyagdaSTi kriyAvAdInA ane samyagdaSTi ajJAnavAdInA AyuSyanA baMdhane aMge jarUrI hakIta jaNAvI che. pachI mana parvavajJAnI, kriyAvAdI nAraka, salezya kriyAvAdI nAraka, akriyAvAdI pRthvIkAyika, kriyAvAdI paMcendriya tiryaMca ane kRSNalezyAvALA kriyAvAdI paMcendriya tiryaMconA AyuSyanA baMdhanI hakIkata kahI che. pachI kriyAvAdInA, akriyAvAdInA, salezya kriyAvAdI akriyAvAdInA ane vezyArahita kriyAvAdI jIvonA bhavyatva abhavyatvano nirNaya jaNAvyo che. u. thI 11: bIjA uddezAmAM pahelA uddezAmAM je bInA kahI te ja anaMtaropAna nAraka jIvomAM jaNAvI che. trIjA uddezAmAM paraMparopapana nArakomAM te ja bInA kahI che. e ja pramANe (26mA zatakanA cothAthI agiyAramA sudhInA 8 ATha udezamAM kahyA mujaba) cothAthI agiyAramA sudhInA 8 ATha uddezAmAM anaMtarAvagADha nArakAdi jIvomAM paNa kriyAvAditAdino vicAra karyo che. zataka 31 u. 1: AnA 28 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM kSayugmanuM svarUpa kahIne cAra mukayugmo jaNAvavAnuM kAraNa paNa kahyuM che. pachI nArakonA upapAtanI bInA kahetAM upapAta saMkhyA, upapAtanA bhedo tathA ratnaprabhA nArakono upapAta jaNAvIne kSudravyoja pramANa, kSudra dvApara yugma pramita, mudrakalyoja pramANa nArakonA upapAtanI bInA varNavatAM upapAta saMkhyA paNa jaNAvI che. u. thI 4: bIjAthI cothA sudhInA traNa uddezAmAM anukrame kRSNa lezyAvALA kRtayugmAdi pramANa nArakonA upapAtanI, nIla vezyAvALA kRtayugmAdi pramANa nArakonA upapAtanI tathA kApota vezyAvALA kRtayugmAdi pramANa nArakonA upapAtanI bInA kahI che. u. 5. pAMcamA uddezAmAM bhavya bhudrakRtayugmAdi pramANa nArakonA upapAtanI bInA kahI che. u. 6 : chaThA uddezAmAM kRSNalezyAvALA bhavya mudrakRtayugmadi pramANa zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 147. . SuthA che.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAkonA upapAtanI bInA kahI che. u. 7thI 28: sAtamAthI aThThAvIsamA sudhInA 22 uddezAmAM nIla lezyAvALA ane kApota lezyAvALA bhavya kRtayugmAdi pramANa nArakonA tathA abhavasiddhika samyagdaSTi, mithyASTi, kRSNapAkSika, zukalapAkSika, bhavya kRtiyugmAdi pramANa nArakonA upapAtanI bInA kahI che. zataka 32 32mA zatakamAM 28 uddezA che. te badhAM uddezAomAM kSudra kRtayugmarAzi rUpa nArakonI uddhattanA jaNAvatAM nAko eka samaye keTalA udghatte? ane kevI rIte uddharDe ? Ano khulAso karI kRtayugmarUpa ratnaprabhA nArakonI udghardanA vistArathI samajAvI che. uddhattanA eTale cAlu gatimAMthI nIkaLavuM. zataka 33 33mA zatakamAM ekendriyonA 12 avAMtara zatakomAMnA pahelA ekendriya zatakamAM ekendriyanA pRthvIkAyanA ne sUkSma bAdara pRthvIkAyanA bhedo, tathA karmaprakRtinI bInA, temaja tenA baMdha-udayanI bInA kahIne anaMtaropapanna ekendriyonA bhedo, tathA te jIvone saMbhavatI karmaprakRtinI, tenA baMdhaudayanI bInA samajAvI che. aMte paraMparopapanna ekendriyone uddezIne karmaprakRti vagerenuM varNana karyuM che. bIjA ekendriya zatakamAM paNa A ja bInA kRSNalezyAvALA ekendriyone uddezIne varNavI che. trIjA ekendriya zatakamAM nIlalezyAvALA ekendriyonI ne cothA ekendriya zatakamAM kApota lezyAvALA ekendriyonI te ja bInA jaNAvI che. pAMcamA ekendriya zatakamAM bhavasiddhika ekendriyonA bhedo vagere padArtho kahyA che. chaThThA ekendriya zatakamAM kRSNalezyAvALA bhasiddhika ekendriyonA ne anaMtaropapanna kRSNalezyAvALA bhavasiddhika ekendriyonA bhedAdinuM svarUpa jaNAvyuM che. sAtamA ekendriyazatakamAM nIla lezyAvALA bhavasiddhika ekendriyonA bhedAdinI bInA kahI che. AThamA ekendriyazatakamAM kApota lezyAvALA te ja ekendriyonA bhedAdinuM varNana karyuM che. navamA ekendriyazatakamAM abhavya ekendriyonA bhedAdinuM svarUpa kahyuM che. pachI 10mAthI 12mA sudhInA traNa ekendriyazatakamAM anukrame kRSNa-nIla-kApota lezyAvALA abhavya ekendriyonA bhedAdinI bInA jaNAvI che. 148 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 34 ahIM ekendriyonAM 12 avAMtara zatako che. temAM pahelA ekendriya zreNi zatakanA 11 uddezA che. temAM pahelA uddezAmAM ekendriyonA bhedo kahIne aparyApta sUkSma pRthvIkAyikanI vigrahagatimAM eka be traNa samaya lAgavAnuM kAraNa samajAvyuM che. pachI jyAre te ja aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo paryApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe athavA bAdara teukAyapaNe Upaje, tyAre vacamAM thatI vigrahagatinI ane paryApta sUkSma pRthvIkAyikanI vigrahagatinI bInA jaNAvI che. pachI aparyApta bAdara teukAyanA ane paryApta bAdara vanaspatikAyanA tathA aparyApta sUkSma pRthvIkAyikanA utpAdanuM svarUpa jaNAvyuM che. pachI aparyApta sUkSma ekendriya jIva zarkarAprabhAnA pUrva caramAMtathI pazcima caramAMtamAM Upaje tene lagatI bInA, ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyikane vigrahagatimAM traNa samayo ke cAra samayo lAgavAnuM kAraNa, tathA aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva bAdara teukAyapaNe Upaje, te samaye thatI vigrahagatinuM temaja aparyApta bAda teukAyanI vigrahagatinuM svarUpa samajAvyuM che. pachI te ja jIva paryApta bAdara teukAyapaNe Upaje, te samaye thatI vigrahagatinI ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyikanI UrdhvalokamAMthI adholoke UpajatAM thatI vigrahagatinI tathA lokanA pUrva caramAMtamAM UpajatA pRthvIkAyAdi jIvonI vigrahagati thavAmAM kAraNanI hakIkata vistArathI samajAvI che. pachI aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvalokanA pUrva caramAMtathI pazcima caramAMtamAM Upaje, te vakhate thatI vigrahagatinuM svarUpa kahIne bAdara pRthvIkAyika jIvonAM sthAna ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyikane saMbhavatI karmaprakRti ane tenA baMdha tathA udayanI bInA samajAvI che. pachI ekandriyonA upapAta ane samuddAtanuM svarUpa kahIne ekendriya jIvo sarakhAM karmo bAMdhe ke ochAM vadhatAM bAMdhe ? Ano spaSTa khulAso karyo che. bIjA uddezAmAM anaMtaropapanna ekendriyomAM te ja bInA kahI che. trIjA uddezAmAM paraMparopapanna ekendriyomAM te ja vigrahagati vagerenuM varNana karyuM che. cothAthI agiyAramA sudhInA 8 uddezAmAM 26mA zatakamAM kahyA pramANe anaMtarAvagADha ekendriyAdi 8 bhedomAM te ja bInA kahI che. ahIM pahelA ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezAnI bInA pUrI thaI. have bIjA trIjA cothA ane pAMcamA ekendriyazatakomAM anukrame kRSNavezyAnuM, nIlalezyAnuM, kApotalezyAnuM, bhavasiddhika ekendriyonA utpAda vigrahagati vagerenuM varNana karyuM zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 149
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. chaThThA ekendriyazatakamAM kRSNalezyAvALo bhavasiddhika anaMtaraparaMparopapanna kRSNalezyAvALA bhavasiddhika ekendriyonA bhedAdinuM varNana pUrvanI mAphaka ja jaNAvyuM che. sAtamAthI bAramA sudhInAM 6 avAMtara ekendriyazatakomAM anukrame nIla kApota lezyAvALA bhavasiddhika ekendriyonI bInA 7mA, 8mA zatakomAM ne e ja pramANe abhavasiddhika ekendriyonI bInA chellA 9, 10, 11, 12mA zatakamAM kahI che. zataka 35 ahIM avAMtara 12 zatako che. te dareka zataka ekendriya mahAyugma zataka nAmathI oLakhAya che. moTA zatakamAM je nAnAM nAnAM zataka hoya, te avAMtara zataka kahevAya che. pahelA ekendriya mahAyugma zatakanA 11 uddezAmAMnA pahelA uddezAmAM mahAyugmanA bhedo ane 16 mahAyugma kahevAnuM kAraNa jaNAvIne kRtayugma kRtayugmarAzirUpa ekendriyonA upapAta, ekasamayamAM UpajanArA jIvonI saMkhyA, ane temane khAlI thavAno kALa tathA karmanA baMdha ne udayanI bInA vistArathI samajAvI che. pachI temanI legyA, zarIronA varNAdi ane anubaMdha kALanuM svarUpa kahyuM che. pachI sarva jIvonA kRtayugma kRtayugmarAzirUpa ekendriyapaNe utpAdanuM varNana karI kRtayugma vyoja rAzi pramANa, kRtayugma dvApara rAzi pramANa, kRtayugma kalyoja rAzi pramANa, vyoja kRtayugma pramANa, troja vyAja pramANa, kalyoja kalyoja pramANa, ekendriyonA utpAda ane utpAda saMkhyAdinuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. bIjA uddezAmAM te ja pramANe prathama samayAMtvana kRtayugma kRtayugmarAzi pramANa ekendriyonA utpAdanI bInA kahI che. trIjAthI agiyAramA sudhInA 9 uddezAmAM aprathama samayotpana, caramaacarama, prathama prathama, prathamacarama, caramacarama, cAmAcarama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriyAdi jIvonA utpAdAdinuM varNana karyuM che. bIjA ekendriya mahAyugma zatakamAM te ja bInA kRSNalezyAvALA ane kRtayugmAdi svarUpavALA ekendriyonA utpAda ane AyuSya vagere kahIne prathama samayotpanna pUrvokta svarUpavALA ekendriyonA utpAdAdinuM svarUpa samajAvyuM che. e ja pramANe trIjA cothA ekendriya mahAyugma zatakomAM anukrame nIla kApota lezyAvALA pUrvokta ekendriyonA utpAdAdinuM varNana karyuM che. e ja 150 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe pAMcamA avAMtara zatakamAM bhavasiddhika pUrvokta ekendriyonA utpAdAdinI bInA kahI che. chaThThAthI AThamA sudhInA traNa zatakomAM anukrame kRSNa nIla kApota lezyAvALA bhavasiddhika pUrvokta ekendriyonA utpAdAdinI bInA kahI che. 9mAthI 12mA sudhInA 4 avAMtara zatakomAM jema bhavasiddhika ekendriyomAM kahyuM, tema abhayasiddhika kRSNa, nIla, kApota lezyAvALA abhavasiddhika ekendriyonA utpAdAdinuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. zarUAtamAM kRtayugmAdi rAzinA bhedonI vyAkhyA paNa vistArathI karI che. zataka 36thI 40 ahIM avAMtara zatako 12 che. temAMnAM 1thI 4 zatakomAM kRtayugma rUpa beidriyonA utpAdAdinI, ne anubaMdha kALanI tathA pahelA samayamAM UpajelA kRtayugma kRtayugmarUpa beidriyonA utpAdAdinI bInA kahIne kRSNa, nIla, kApota leyAvALA pUrvokta be iMdriyonA utpAdAdinI hakIkata vistArathI samajAvI che. pachI bhavasiddhika, kRSNa, nala, kApota lAvALA bhavasiddhika pUrvokta be iMdriyonA utpAdAdinI bInA pamAthI 8mA sudhInA 4 zatakomAM kahI che. pachI te ja pramANe 9mAthI 12mA sudhInA 4 zatakomAM abhavasiddhika, pUrvokta svarUpavALA be iMdriyonA utpAdAdinI bInA spaSTa rIte samajAvI che. 37mAM zatakanA 12 avAMtara zatakomAM be indriyonI mAphaka ja kRtayuma kRtayugmarUpa teIdriyonA utpAdAdinI bInA jaNAvI che. 38mA zatakanAM 12 avAMtara zatakomAM pUrve kahelA svarUpavALA caurindriya jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. 3tmA zatakamAM pahalInI mAphaka ja asaMjJI paMcendriya jIvonA utpAdAdinI bInA samajAvI che. 40mA saMzI paMcendriya mahAyugma zatakamAM 21 avAMtara zatako che. temAM pahelA zatakamAM kRtayugma kRtayugmarUpa saMjJI paMcendriyonA utpAdAdinI bInA kahI che. bIjAthI sAtamA sudhInA 6 zatakomAM anukrame kaSNa nIlAdi 6 vezyAvALA pUrvokta saMjJI paMcendriyonA utpAdAdinI hakIkata jaNAvI che. 8mAthI 14mA sudhInA 7 avAtaMra zatakomAM anukrame kRtayugma kRtayugmarUpa bhavasiddhika pUrvokta saMjJI paMcendriya ane kRSNAdi 6 vezyAvALA pUrvokta saMjJI paMcendriya jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. A ja paddhatie 15mAthI 21mA sudhInAM 7 zatakomAM kRtayugma kRtayugma pramANa abhayasiddhika pUrvokta saMjJI paMcendriyonA utpAdAdinI bInA varNavI che. zrI bhagavatIsUtra-vedanA 151
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 41 u. 1: AnA 196 uddeza che. temAM pahelA uddezAmAM rAziyamanA bhedo kahIne cAra rAziyugma kahevAnuM kAraNa samajAvyuM che. pachI kRtayugya pramANa nArakAdinI anaMtara pAchalA bhavanI bInA, ane eka samayamAM te jIvo keTalA utpanna thAya? teo sAMtara Upaje ke niraMtara Upaje? teo je samaye kRtayugmarAzirUpa hoya te samaye troja rAzirUpa hoya ke nahi ? temane AzrayI kRtayugma ane dvAparayugmano, kRtayugma ane kalyoja rAzino saMbaMdha hoya ke nahi? A praznonA uttaro vistArathI samajAvIne jIvonA upapAtanuM varNana ane te upapAtamAM hetanuM varNana tathA AtmasaMyamAdinI bInA vistArathI varNavI che. pachI pUrvokta svarUpavALA nAraka jIvo salezya hoya ke alezya hoya ? salezya jIva sakriya hoya ke akriya hoya? A praznonA uttaro dIdhA che e ja pramANe deva manuSyonA Agati utpAdAdinI bInA paNa spaSTa rIte varNavI che. u. 2: bIjA uddezAmAM vyoja rAzi pramANa nAraka jIvonA utpAdanI bInA ane kRtayugma ane zroja rAzinA temaja vyoja rAzi ane dvAparayugmanA paraspara saMbaMdhAdinI bInA paNa kahI che. u. 3H trIjA uddezAmAM dvAparayugmarAzi pramANa nArakonA utpAdAdinI bInA, ane dvAparayugma tathA kRtayugmano paraspara saMbaMdha vagere bInA jaNAvI che. u. 4: cothA uddezAmAM kalyoja pramANa nArakonA utpAdAdinI ane kalyoja tathA kRtayumano mAMhomAMhe saMbaMdha vagerenI bInA kahI che. u. 5H pAMcamA uddezAmAM kRSNalezyAvALA kRtayugma pramANa nArakonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 6H chaThThA uddezAmAM 2oja rAzi pramANa kRSNalezyAvALA nArakonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 7H sAtamA uddezAmAM dvAparayugma pramANa kRSNalezyAvALA nArakonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 8H AThamA uddezAmAM kRSNalezyAvALA kalyoja rAzi pramANa nArakonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. ththI 12H 9mAthI 12mA sudhInA cAra uddezAmAM anukrame nIlalevAvALA kRtayugma, vyoja, dvAparayugma, kalyoja rAzi pramANa nArakonA utpAdAdinI bInA kahI che. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 152
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ u. 13thI 16 : 13mAthI 16mA sudInA 4 uddezAmAM e ja pramANe cAra rAzi pramANa kApota lezyAvALA nArakonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 17thI 20: 17mAthI 20mA sudhInA 4 uddezAmAM anukrame e ja pramANe te jovezyAvALA kRtayugmAdi rAzi pramANa asurakumAra devonA utpAdAdinI hakIkata samajAvI che. u. 21thI 24: 21mAthI 24mA sudhInA 4 udezAmAM anukrame e ja pramANe padmalayAvALA kRtayugmAdi rAzi pramANa asurakumArAdinA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 25thI 28: 25mAthI 28mA sudhInA 4 uddezAmAM e ja pramANe anukrame zukala vezyAvALA cAra rAzi pramANa asurakumArAdinA utpAdAdinuM svarUpa samajAvyuM che. u. 29thI 3ra : anukrame e ja pramANe 29mAthI 32mA sudhInA 4 uddezAmAM katayugmAdi 4 rAzi pramANa bhavasiddhika nArakAdinA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 33thI 36 : 33mAthI 36mA sudhInA. 4 udezAmAM kRSNalezyAvALA e ja bhavasiddhika jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 37thI 40H e ja paddhatie 37mAthI 40mA sudhInA 4 uddezAmAM nIlalezyAvALA ja bhavya jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 41thI 4: 41mAthI 44mA sudhInA 4 uddezAmAM kApota vezyAvALA te ja bhavya nArakAdi jIvonA utpAdAdinI hakIkata kahI che. u. 45thI 48H A ja paddhatie 45mAthI 48mA sudhInA uddezAmAM tejalezyAvALA te pUrvokta bhavya jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 49thI paraH e ja pramANe 49mAthI paramA sudhInA 4 uddezAmAM paDA leyAvALA te ja bhavya jIvonA utpAdAdinI bInA varNavI che. u. pa3thI 56 : pa3mAthI pa6mA sudhInA 4 uddezAmAM zu lezyAvALA te ja bhavya nArakAdinA utpAdAdinI bInA kahI che. u. pa7thI 84: jema A 28 uddezAmAM bhavya jIvonA utpAdAdinI bInA kahI, e ja pramANe pa7mAthI 84mA sudhInA 28 uddezAmAM 6 lezyAvALA 4 rAzi pramANa abhavya jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 85thI 112: 85mAthI 11ramA sudhInA 28 uddezAmAM samyagdaSTi zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 153
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvokta jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 113thI 140 : 113mAthI 140mA sudhInA 28 uddezAmAM mithyAdRSTi pUrvokta svarUpavALA nAkAdinA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 141thI 168: 141mAthI 168mA sudhInA 28 uddezAmAM pUrvokta kRSNapAkSika nAkAdinA utpAdAdinI bInA kahI che. u. 169thI 196 : 168mAMthI 196mA sudhInA 28 uddezAmAM te ja pUrvokta zukla pAkSika jIvonA utpAdAdinI bInA kahI che. chevaTe zrI. bhagavatIsUtranA zataka uddezA ane padanI saMkhyA (pramANa) kahIne samudranI jevA zrIsaMghanI ane zrutadevatA vagerenI stuti karI che. pachI TUMkAmAM yogavidhi kahIne prazastinI jarUrI hakIkata e jaNAvI che ke zrI abhayadevasUrie yazazcaMdra gaNinI madadathI vi. saM. 1128nI sAlamAM A TIkA banAvI, tene zrI droNasUrie zodhI che. AnA prathamAdarzapahelI TIkAnI prata)nA lekhaka vinayagaNi vagere che. zeTha dAyikanA putra mANikya zeThanI preraNAthI A zrIbhagavatIsUtranI TIkA banAvI che. 154 * zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatIsUtramAM ullikhita zrI mahAvIrasvAmI pAse dIkSita thanArA thoDAka anagArono paricaya lekhakaH munirAja zrI vidyAvijayajI bhagavatIsUtra e ati mAnanIya, prAmANika ane paMcamAMga tarIke prasiddha sUtra che. bhagavatIsUtranuM bIjuM nAma "vyAkhyA prajJapti' che. hajAro viSayothI bharelo jJAnano A mahAsAgara che. jIva, ajIva, svarga, naraka, paramANu ane yAvat nhAnAmAM nhAnI ane hoTalamAM hoTI bAbatono ghaNI ja sUkSma dRSTie, A bhagavatIsUtramAM vicAra karelo che. koI vijJAnI Adhunika vaijJAnika dRSTie A bhagavatIsUtrano abhyAsa kare, to, je vakhate, koI paNa jAtanAM yaMtrono AviSkAra thayo na hato, te vakhate - eTale AjathI aDhI hajAra varSa uparanA samaye bhagavAna mahAvIrasvAmIe prakAzita karelI e bAbatone jotAM, bhagavAna mahAvIrasvAmInA atIndriyajJAna - kevaLajJAna mATe daDha zraddhA thayA vinA rahI zake nahi. bhagavatIsUtranA e chatrIsa hajAra praznomAM, na kevaLa evI sUkSma padArtha-vijJAnanI ja bAbato che, balka bhagavAna mahAvIrasvAmIe, rUDhivAdane toDavA mATe paNa pracaMDa upadeza-pravAha vaheto mUkelo che. yajJa-yAgAdi kriyAo, dharmane nAme thatI hiMsAo, ane evI aneka bAbatovALI jaDa kriyAo hAme pracaMDa virodha karyo hato. bhagavAnanA virodhamAM eka vastu khAsa hatI; ane te e ke bhagavAne game te mantavyano prativAda karyo che. te pratipAdaka zailIthI ja karyo che. AkSepaka zailIno kyAre paNa prayoga karyo nathI. gautamasvAmIe ke game teNe jyAre jyAre je je prazno pUchyA, eno uttara koInA paNa upara AkSepa karyA sivAya pratipAdaka zailIthI Apyo che. bhagavAnanA pravacananI A eka khUbI che. astu. AvI rIte hajAro viSayothI paripUrNa bhagavatIsUtra che. bhagavatIsUtramAM jema upara kahevAmAM AvyuM - aneka padArthanuM svarUpa prakAzamAM AvyuM che, evI rIte keTalIka aitihAsika vyaktio paNa darzana de che. A vyaktiomAM bhagavAnanA keTalAka ziSyo ane ziSyAbhAsono ullekha paNa Ave che. yadyapi bhagavAnane to gaNadharAdi hajAro ziSyo hatA, parantu A lekhamAM to, gaNadharothI atirikta je thoDAka ziSyono ullekha bhagavatIsUtramAM jovAya che, teno ja paricaya mAtra zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 155
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ karAvavAno uddeza rAkhyo che, ke jeo vizeSa prasiddha nahi hovA chatAM aitihAsika kahI zakAya. 1. Arya zrIroha: Arya zrIroha e bhagavAnanA ziSya hatA. paraMtu teo koNa hatA. temaNe kyAre dIkSA lIdhI hatI vagere pUrvaparicaya kAMI paNa jovAmAM nathI Avato. bezaka, bhagavatIsUtranA pahelA zatakanA chaThThA uddezAmAM jyAre zrIroha bhagavAnane prazno pUche che, tyAre temanA svabhAvanuM varNana avazya karavAmAM AvyuM che, ane te A pramANe che: -"samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI roheNAmaM aNagAre pagaibhaddae, pagaimaue, pagai viNIe, pagaiuvasaMte, pagaipayaNukoha-mANa-mAyA-lobhe, miumaddavasaMpanne, alINe, bhaddae, viNIe, samaNassa bhagavao mahAvIrassa adurasAmaMte uDhDhajANu, ahosire, jhANakoDhDhovagae, saMjameNaM, tavasA appANaM bhAvemANe viharai / ' arthAt - zramaNa bhagavAnuM mahAvIrasvAmInA aMtevAsI roha nAmanA aNagAra, bhadra prakRtivALA, komaLa prakRtivALA, vinayI, zAnta prakRtivALA, jenA krodha-mAna-mAyA lobha pAtaLA thayA che evA, ati nirabhimAnI, alIna, bhadra, vinIta hatA. teo bhagavAna mahAvIrasvAmIthI bahu dUra paNa nahi, ne bahu najIka paNa nahi, evA sthAne, ubhaDaka rahIne, mastaka jhukAvIne, dhyAnarUpa koThAmAM praveza karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicare che - rahe che. AvA vinayI guNavALA ane prakRtivALA roha nAmanA bhagavAnanA ziSya. te pachI bhagavAnane prazno pUche che. roha aNagAre pUchelA praznomAM mukhya, loka pahelo ke aloka? jIva pahelo ke ajIva IMDuM paheluM ke kukaDI? lokAMta pahelo ke alokAMta? ItyAdi prazno che. A sivAya bhagavAn mahAvIrasvAmInA ziSya roha saMbaMdhI vizeSa paricaya ApavAmAM Avyo nathI. 2. Arya aMdakaH - AryaskaMdaka, e paNa bhagavAnanA ziSya hatA. emano paricaya ane dIkSAno prasaMga vagere bhagavatIsUtranA bIjA zatakanA pahelA uddezAmAM bahu vistArathI kahevAmAM Avela che, teno sAra A che : skaMdaka, e zrAvastImAM rahetA kAtyAyanagotrIya gardabhAla nAmanA parivrAjakano ziSya hato. vedAdi viSayono mahAna vidvAna hato. te ja 156 zrI bhagavatIsUtra vaMdanA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvastImAM bhagavAn mahAvIrano piMgala' nAmano nigraMtha raheto hato. piMgala nigraMthe, eka vakhata skaMdaka tApasanI pAse jaIne AkSepapUrvaka loka aMtavALo che ke aMta vinAno ? jIva aMtavALo che ke aMta vinAno ? vagere keTalAka prazno pUchyA. skaMdaka tApasa kaMI javAba na ApI zakyo. ema dhArIne ke pote je javAbo Ape te sAcA haze ke kema! piMgala nithe bIjI vAra trIjI vAra paNa e prazno pUchyA paNa skaMdake kaMI javAba na Apyo. AvA avasaramAM zrAvastI nagarInA hajAro lokonAM ToLAM bhagavAnanAM darzana karavAne bahAra jatAM joyAM. lokone pUchavAthI mAlUma paDyuM ke, bhagavAn mahAvIrasvAmI kRtaMgalA nagarInI bahAra chatrapalAza nAmanA caityamAM padhAryA che. kRtaMgalA nagarI zrAvastInI pAse ja hatI. AthI skaMdake bhagavAnanI pAse javAno ane tyAM jaIne prazno pUchI mananuM samAdhAna karavAno vicAra karyo. skaMdaka tyAMthI parivrAjakonA maThamAM gayo. tyAM jaI teNe potAnA tApasa veSanAM upakaraNo - tridaMDa, kuMDI, mALA, vAsaNa, Asana, chatra, jUtAM, vastra, vagere badhuMlaIne, zrAvastI nagarInI madhyamAM thaIne, kRdaMgalA nagarImAM jyAM chatrapalAzaka caitya che, ke jemAM bhagavAn mahAvIrasvAmI virAjatA hatA, te tarapha AvavAne prasthAna karyuM. -- bIjI tarapha bhagavAn mahAvIrasvAmIe, te ja samaye zrI gautamasvAmIne kahyuM ke : "he gautama, Aje tuM tArA pUrvanA saMbaMdhIne joIza." gautame pUchyuM, "bhagavan huM kone joIza ?" bhagavAne kahyuM : "tuM skaMdaka nAmanA tApasane joIza." gautame pUchyuM "huM tene kyAre ? kevI rIte ? ane keTalA samaye joIza ?'' bhagavAne skaMdakano paricaya Apyo, ane kahyuM ke "te mArI pAse AvavA nIkaLI cUkela che. bahu mArga vyatIta karI cUkela che. rastAmAM ja che ane tene tuM Aje ja joIza.'' gautame pUchyuM, "bhagavan, zuM te ApanI pAse anagA25NuM levAne zakta che ?'' bhagavAne kahyuM; 'hA,' A vAta cAlatI * piMgala nigraMthane mUla sUtramAM vesAliasAvae' evuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. A vizeSaNa saMbaMdhI TIkAkAre lakhyuM che : vizAnA maDhAvI bananI, tasyA = apatyamiti vaizAliko bhagavAn, tasya vacanaM zRNoti tadvacanAmRtapAnanirata ityarthaH / " tadrasikatvAditi vaizAlika zrAvakaH arthAt 'vizAlA' e mahAvIranI mAtA, temanA putra te vaizAlika--arthAt bhagavAn mahAvIra, temanAM vacano rasika hovAthI, je tenuM vacana sAMbhaLe te vaizAlika zrAvaka--bhagavAna mahAvIranA vacanAmRtanuM pAna karavAmAM lIna evo piMgala nAmano nigraMtha sAdhu. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA - 157
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI, eTalAmAM DhaMdaka najIka AvI pahoMcyo. gautamasvAmI, AsanathI UbhA thaI tenI hAme jAya che. eTaluM ja nahi paraMtu gautamasvAmI, skaMdaka tApasanuM svAgata kare che. gautamasvAmI kahe cheH he vaMdvayA, sAyaM ! vaMdayA, susa the ! vaMTayA, urAM vaMdayA, sA'yamarAyuM !" arthAt - he jIMdaka, tamane svAgata che, tamane susvAgata che; he skaMdaka, tamane anvAgata che, he jIMdaka, tamane svAgata anvAgata che! matalaba ke, he skaMdaka, padhAro, tame bhale padhAryA ! vyavahAranuM keTaluM suMdara pAlana ! bhaviSyamAM bhale te jaina dIkSA levAno hoya, parantu vartamAnamAM tApasa veSadhArInI hAme gautamasvAmI pote jAya, ane enuM ATaluM svAgata - sanmAna kare, e keTaluM vyavahArapAlana ! A pachI zrI gautamasvAmIe skaMdakanA AvavAno hRdayagata hetu kahI batAvyo. AthI DhaMdakane Azcarya thayuM, ane teNe gautamasvAmIne pUchyuM ke - te evA prakAranA jJAnI koNa che ke, jemaNe mArA hRdayanI vAta tamane kahI !" zrI gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIra svAmInuM nAma lIdhuM. ane bhagavAnanA jJAnano mahimA kahyo. te pachI gautamasvAmInI sAthe, skaMdaka bhagavAnuM mahAvIrasvAmI pAse Ave che. bhagavAnane traNa pradakSiNA de che. bhagavAna skaMdaka ane vaizAlika nigraMtha piMgalakano prasaMga kahI batAvIne pachI lokAdinuM svarUpa prakAze che. A uparAMta maraNanA bhedo ane bIjI je je bAbatonI zaMkAo skaMdakane hatI e badhI bAbatonuM samAdhAna bhagavAn kare che. bhagavAnanA pravacanathI skaMdakane ruci utpanna thaI, bhagavAna pratye ene zraddhA thaI. chevaTe teNe potAnI icchA prabhu pAse vyakta karI ke - "he bhagavanuM, huM ApanI pAse pravrajita - dIkSita thavA icchuM chuM. te pachI bhagavAne svayaM skaMdakane dIkSA ApI. sUtrakAra kahe che: "taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre khaMdayaM kaccAyaNasagotaM sayameva pavvAve / ' dIkSA lIdhA pachI bhagavAnanI AjJA laIne te potAnuM jIvana ghora tapasyA karavAmAM vyatIta kare che. bhikSupratimAo vahana kare che. guNaratnasaMvatsara nAmano tapa kare che. ghaNI tapasyAothI zarIra ati kraza karI nAkhe che. chevaTe - bhagavAnanI AjJA laI vipulaparvata para jaI eka mahinAnI saMkhanA karIne kALadharma pAme che. zrI gautamasvAmInA pUchavAthI, bhagavAne jaNAvyuM ke kuMdaka anagAra 158 zrI bhagavatIsUtra vaMdanA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ azrutakalpamAM devapaNe utpanna thayela che. tyAM bAvIsa sAgaropamanuM AyuSya pUruM karI, mahAvideha kSetramAM utpanna thaI, siddha-buddha-mukta thaze, parinirvANa pAmaze. 3. tiSyaka anagAra; tiSyaka anagAra paNa khuda paramAtmA mahAvIradevanA ziSya hovAnuM bhagavatIsUtranA zataka 3, uddezA 1mAM jaNAvavAmAM AvyuM che. yadyapi A anagArano paNa khAsa vizeSa paricaya ApavAmAM Avyo nathI. bhagavAnanA bIjA gaNadhara agnibhUti anagAra, bhagavAnane zakrAdi indronI Rddhi ane vikarvaNa zakti saMbaMdhI prazno pUche che, te prasaMge eka e paNa prazna pUchavAmAM Ave che ke "jyAre zakra IMdra eTalI moTI RddhivALo ane vidurvaNanI zaktivALo che to pachI svabhAve bhadra, vinIta, niraMtara chaTha chaThanI tapasyA karIne AtmAne bhAvato, ATha varSa sudhI sAdhupaNuM pALIne mAsika saMlekhanA karIne samAdhipUrvaka kALa karIne Apano ziSya tiSyaka nAmano anagAra saudharma kalpamAM, potAnA vimAnamAM utpanna thayo che te keTalI moTI RddhivALo ane keTaluM vidurvaNa karI zake che ?" A uparathI jaNAya che ke, bhagavAn mahAvIrasvAmIno tiSyaka nAmano ziSya hato, ane te saudharma devalokamAM utpanna thayo hato. AthI atirikta tiSyakano vizeSa paricaya AlekhavAmAM Avyo nathI. 4. kurudata putra: tiSyaka anagAranI mAphaka bhagavatIsUtranA zataka 3. uddezA 1mAM kurudattaputra nAmanA anagAra bhagavAn mahAvIrasvAmInA ziSya hovAnuM jaNAvyuM che. kurudattaputra paNa svabhAve zAnta, bhadra, vinIta hatA. niraMtara aThThama aThThamanA pAraNe AMbIla evI kaThina tapasyA karI, temaja sUryanI spAme AtApanA laI, pUrA cha mahinAnuM sAdhupaNuM pALI, paMdara divasanI saMkhanA karI, samAdhipUrvaka kALa karI IzAna devalokamAM IzAnendranA sAmAnika devapaNe utpanna thayA hatA. A kurudattaputranI Rddhi ane vikrvaNazakti vagere saMbaMdhI prazno trIjA gaNadhara zrI vAyubhUti anagAre pUDyA hatA. A sivAya kurudattaputrano vizeSa paricaya nathI maLato. 5. atimuktaka - adamattA muni): - bhagavatIsUtranA zataka pa. uddezA 4mAM atimuktaka (adamattA) munino TUMka zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 159
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ paricaya Ave che. aimattA muninI sajjhAya uparathI mAlUma nathI paDatuM ke teo konA ziSya hatA. paraMtu bhagavatIsUtra uparathI spaSTa che ke teo bhagavAn mahAvIrasvAmInA ziSya hatA. paNa bhagavatInA e saMbaMdhInA mULa pAThamAM e nathI jaNAvyuM ke, temaNe keTalI uMmare dIkSA lIdhI hatI. paraMtu TIkAkAre cha varSanI uMmaramAM dIkSA lIdhI hatI,' evuM jaNAvyuM che. aImattAno paricaya ApatAM mULamAM kahyuM che keH '"samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI aimutte NAmaM kumArasamaNe pagaibhaddae, jAva viLI.'' AmAM AvelA 'mAzramana' e vizeSaNa uparathI spaSTa che ke - emaNe kumArAvasthAmAM bAlyAvasthAmAM dIkSA lIdhelI hovI joIe. - atimuktaka anagAranA caritramAM eka vAta e Ave che ke teo koI samaye pAtra ane ogho laIne bahAra vaDInIti(jAjarU)e jAya che. rastAmAM pANInuM - vahetA pANInuM eka khAbociyuM te jue che. potAnI meLe mATInI eka nAnakaDI pALa bAMdhI potAnA pAtrane pANImAM vahetuM mUke che. ane A mArI nAva che, A mArI nAva che.'' ema kahe che. sthaviro A banAvane joI le che. pachI bhagavAn mahAvIrasvAmI pAse AvI, bhagavAnane pUche che ke "ApanA ziSya atimuktaka keTalA bhave mokSe jaze ?'" bhagavAna kahe che ke svabhAvano bhadrika ane vinayI evo mAro te ziSya A bhava pUro karIne siddha thaze. mATe he Aryo, tame tenI niMdA karazo nahi, tene vagovazo nahi, tenuM apamAna karazo nahi. tene sAcavazo, sahAya karazo ane tenI sevA karazo.' te pachI sthaviroe bhagavAnanI AjJA pramANe atimuktakane saMbhALyA ne sevA karI. 7. nAradaputra, 8. nigraMthIputra : A be paNa bhagavAn mahAvIrasvAmInA ja ziSyo hatA. A baMne anagArono adhikAra bhagavatIsUtra zataka 5, uddezA 8mAM Ave che. A baMne anagArono khAsa koI paricaya nathI. parantu banneno saMvAda ApavAmAM Avelo che. nima~thIputra anagAra nAradaputra anagAranI pAse jAya che, ane nAradaputra anagArane pudgalo zuM arthasahita che ? madhyasahita che ? pradezasahita che ? athavA anartha, amadhya ane apradeza che ?" e pramANe prazna pUchI praznonI zarUAta kare che. A baMne anagArono mITho saMvAda laMbANapUrvaka cAlyo che. chevaTe zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 160
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAradaputra anagAra nigraMthIputra anagAranI vAtane maMjUra karI, temane vaMdananamaskAra kare che, ane vAraMvAra vinayapUrvaka temanI kSamA mAge che. mahAjJAnI A banne mahApuruSo, manabhinnatAno niveDo Ama pAse besIne kare che, ane potAnI mAnyatA khoTI jaNAtAM sAmAnI mAnyatAno svIkAra kare che. A udAratA, kharekhara, dareka vakhate ane dareka rIte anukaraNIya ane lAbhaprada che. 9. RSabhadatta: brAhmaNakuMDagAma nAmanA nagaramAM rahenAra RSabhadatta nAmano brAhmaNa. bahu prasiddha, dhanADhya ane pratApI hato. brAhmaNa hovA chatAM paNa te zramaNono upAsaka, jIvAdi tattvono jANakAra, ane puNya-pApane oLakhato hato. devAnaMdA nAmanI tenI patnI hatI. eka vakhata bhagavAna mahAvIrasvAmI gAmAnugAma vihAra karatA A brAhmaNakuMDagAma nagaramAM padhAryA. RSabhadatta ane devAnaMdA potAnA kuTuMba parivAra sAthe bahuzAlaka caityamAM Ave che ke jyAM prabhu mahAvIra samosaryA che. devAnaMdAe jyAM bhagavAnane dekhyA ke tatkALa tenA stanamAMthI dUdha jharyuM. tenAM netro AnaMdAzruthI bhInAM thayAM. harSathI roma-rAya vikasvara thayAM. te bhagavAnane jotI jotI ja UbhI rahI gaI. zrI gautamasvAmIe bhagavAnane, A strIne A pramANe stanamAMthI dUdha jharavA vagerenuM kAraNa pUchatAM bhagavAne kahyuM : "gautama! devAnaMdA brAhmaNa, e to mArI mAtA che. huM devAnaMdA brAhmaNIno putra chuM." te pachI bhagavAn RSabhadatta brAhmaNa ane devAnaMdAne dharmopadeza saMbhaLAve che. pariNAme Sabhadatta brAhmaNa bhagavAnanI pAse ja dIkSA aMgIkAra kare che. devAnaMdA brAhmaNIne paNa bhagavAna dIkSA Ape che, ane caMdanA nAmanI AryAne bhagavAn suparata kare che. RSabhadatta ane devAnaMdAnI dIkSAnuM A varNana bhagavatIsUtra zataka 9, uddezA 33mAM vistArathI che. 10. zyAmahasti anagAraH zyAmahasti nAmanA anagAra paNa bhagavAnuM mahAvIrasvAmInA ziSya hatA. ane teo roha anagAranI jevA bhadra prakRtivALA hatA. temaNe bhagavAnane asurakumAranA Indra camarane trAyasiMzaka devo che ?' vagere prazno pULyAnI hakIkata bhagavatImAM zataka 10, uddezA 4mAM ApelI che. e sivAya vizeSa paricaya nathI. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 16 1
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. zivarAja 2Sa: hastinApurano ziva nAmano rAjA, potAnA putra zivabhadrane gAdI soMpI, tAmalInI mAphaka tApasonI pAse dIkSita thaI, dizApoSakatApasa rUpe tApasa thaI, mAvajIva chaTha chaThanI tapasyA karato vicare che. tenI ugra tapasyAnA kAraNe, ane prakRtithI bhadra hovAthI tene vibhaMga jJAna utpanna thAya che. A jJAna vaDe te sAta dvIpo ne sAta samudro sivAya AgaLa kaMI nathI, evI prarUpaNA kare che. evA avasaramAM bhagavAn hastinApuramAM samosare che. gautamasvAmI gAmamAM gocarI jAya che ane zivarAjanI prarUpaNA lokonA mukhethI sAMbhaLe che. bhagavAnane pUche che. bhagavAn khulAso kare che. gautamasvAmI lokone satya samajAve che. zivarAjanA kAne vAta jAya che. zivarAja zaMkita thAya che. zivarAja bhagavAn mahAvIrasvAmI pAse Ave che. bhagavAna zivarAjane samajAvavA moTI " dharmasabhA samakSa dezanA Ape che. zivarAja RSi ArAdhaka thAya che. ane pachI bhagavAnanI pAse dIkSA le che ane Akhare mukti meLave che. zivarAja RSinuM vistRta varNana bhagavatIsUtranA zataka 11, uddezA 9mAM che. 12. sudarzanaH sudarzana e vANijyagrAmano rahenAra ane zramaNopAsaka hato. bhagavAna mahAvIrasvAmI koI samaye vANijyagrAmanA dUtipalAsaka nAmanA caityamAM samosaryA, tyAre A zramaNopAsaka bhagavAnane vaMdana karavA Avyo. teNe bhagavad kAla keTalA prakArano che?' vagere keTalAka prazno bhagavAnane pUchyuM, ne samAdhAna meLavyuM. bhagavAne prasaMgopAtta sudarzananA pUrva bhavanuM varNana kahI batAvyuM eTale sudarzanane vairAgya thayo. ane teNe bhagavAn pAse dIkSA lIdhI. A sudarzananuM varNana bhagavatInA zataka 11, uddezA 11mAM che. 13. udyayana anagAra: udAyana e siMdhusauvIra dezano rAjA hato. enI rAjadhAnI vitabhaya nagaramAM hatI. enI rANInuM nAma prabhAvatI. abhIji nAmano teno kumAra hato. kezi nAmano teno bhANeja hato. udAyana rAjA siMdhusauvIra vagere soLa deza, vItabhaya Adi traNaso tresaTha nagara, mahAsena vagere dasa mukuTabaMdha rAjAo, ane evA bIjA aneka rAjAo vagerenuM Adhipatya bhogavato hato. "bhagavAnuM mahAvIrasvAmI mArA nagara padhAre to kevuM sAruM?' evI bhAvanA bhAvatA udAyana rAjAnI bhAvanA eka vakhate saphaLa thAya che. prabhu vItabhaya nagaranA 16 2 zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRgavana udyAnamAM padhAryA. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI udAyana rAjAne dIkSA levAnI bhAvanA thAya che, paraMtu rAjyAbhiSeka potAnA putra abhIji kumArane karavo ke bhANeja kezine karavo, e vicAra thAya che. "mAro putra rAjya bhogavatAM kAmabhogamAM mUcchita thaI anAdianaMta saMsAramAM paribhramaNa karaze. mATe mArA bhANeja kezine gAdI soMpI mAre dIkSA levI ThIka che," ema nakkI kare che. udAyana je hetuthI potAnA putrane rAjyAbhiSeka karavAmAM pAcho paDe che, e hetuno vicAra potAnA bhANejane mATe kema na Avyo? - e vicitra vastu che. Akhare kezikumArano abhiSeka thAya che, ane pote - udAyana rAjA bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse jaIne dIkSA le che. potAnA pitAe potAne gAdI nahi ApavAnA kAraNe, abhIji kumAra duHkhita thaI aMtaHpuranA parivAra sAthe thoDI sAmagrI laIne cAlyo jAya che. te caMpAnagarI pahoMce che. tyAM kuNikano Azraya le che. tyAM paNa tene ghaNI bhogasAmagrI maLe che. te pachI te zuddha zrAvaka bane che. jIvAdi tattvano jANakAra thAya che. chatAM udAyana pratyenA vairathI te mukta thato nathI. bhagavatIsUtranA zataka 13nA uddezA 6mAM kahyA pramANe te marIne narake jAya che. zrI gautamasvAmInA praznanA uttaramAM bhagavAne kahyuM che ke, te tyAMthI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddha thaze. e pramANe bhagavatIsUtramAM ullikhita prabhu mahAvIranA thoDAka aprasiddha ziSyono paricaya upara ApavAmAM Avyo che. A sivAya jamAlI, maMkhalIputra gozALa jevA ziSyAbhAsono paricaya paNa ApavA jevo che, paraMtu lekhavistIrNatAnA kAraNe te paricaya bhaviSya upara rAkhI hAla to ahIM ja viramuM chuM. zrI bhagavatIsUtra-vaMdanA 163 163
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zA nI zrI 5vitIsUtrIya namonama: // parama pavitra paMcamAMga zrI bhagavatIjIsUtra e devatAdhiSThita Agamagrantha che. anekavidha, maulika, Atmahitakara, padArthono khajAno che. A granthanA bhAvothI bhAvita thanAra AtmAne adhigama samyaktva prApta thavAnI zakyatA vadhI jAya che. te prApta thatAM anAdikAlIna AtmahitakAraka vibhAvo pAtaLA paDe che, maMda paDe che e svAdhyAyano parama lAbha che. sakala bhavyaloka e lAbhane prApta karanAro thAo.