________________
ગણિતાનુયોગ, ધર્મકથાનુયોગ અને ચરણકરણાનુયોગ - મય. અનેક આત્મહિતકર ભાવોના ખજાનારૂપ શ્રી ભગવતીસૂત્ર ઉપર પણ ઘણું ખેડાણ થયું છે. નવાંગીવૃત્તિકાર શ્રી અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજની વિશદ વૃત્તિવિવરણ રચાયું તે પૂર્વે બે ચૂર્ણિગ્રંથ પણ રચાયા છે અને તે પ્રકાશિત પણ થઈ ચૂક્યા છે. એક સુંદર પ્રયત્ન એ થયો છે કે ભગવતીસૂત્ર ઉપરની જે આચાર્યશ્રી અભયદેવસૂરિ મહારાજની વૃત્તિ છે તેમાં પ્રત્યેક શતદ્દના અંતે તેમણે એક અથવા બે એમ શ્લોક પ્રશસ્તિ સ્વરૂપે એકથી વધારે અર્થને પ્રકટ કરે તેવા રચ્યા છે. એ તમામ શ્લોકના અંદર છુપાયેલા અર્થોને પ્રકટ કરનારો માવતી પ્રશસ્તિ પરિમ' નામનો સંસ્કૃત ગદ્યબદ્ધ ગ્રંથ પૂજ્યપાદ શાસનસમ્રાટ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વર મહારાજના સમુદાયના સમર્થ વિદ્વાન આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયધર્મધુરંધરસૂરીશ્વરજી મહારાજે રચ્યો છે જે હજી સુધી અપ્રકાશિત છે. આ તો આખા શ્રી ભગવતીજી સૂત્રની વાત થઈ. પણ આના અંતર્ગત આવતા વિષયોને લઈને રચાયેલા અલગ, અલગ, નાના, નાના, પ્રકરણો, કુલકો વળી જુદા. એ ગાંગેયભંગ પ્રકરણ વગેરે છે. તેની જેમ જ એ મહાગ્રંથમાં નિરૂપિત ભાવોને સરળ ગુજરાતીમાં આલેખતી સક્ઝાય સ્વરૂપે પણ ઘણી રચના મળે છે. તેમાં વિક્રમના સત્તરમા શતકમાં થઈ ગયેલા ગગુરુશ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વરજી મહારાજની પરંપરાના ઉપાધ્યાયશ્રી માનવિજયજી મહારાજે રચેલી ભગવતીસૂત્રના તે તે શતકની સક્ઝાય ખૂબ જ નોંધપાત્ર છે. જો કે હજી શ્રી સંઘના પૂજ્ય સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજમાં એ પ્રચલિત નથી. તેઓના કઠને શોભાવે તેવી આ રચના સક્ઝાયસંગ્રહમાં પ્રકાશિત છે પણ તેના તરફ ધ્યાન ગયું નથી.
આ પ્રકાશનનું એ પ્રયોજન પણ છે કે આના માધ્યમથી તેઓનું ધ્યાન આ તરફ જાય અને તેનું ગાન વધે અને શ્રી ભગવતીસૂત્રના ગૂઢમાર્મિક ભાવો આ રીતે સંઘના શ્રાવક/શ્રાવિકા સુધી પહોંચે.
એક વખત આ રીતની વાત શ્રી કાંતિભાઈ બી. શાહ સાથે થઈ ત્યારે તેમણે એમાં જરૂરી પરિશ્રમ કરવાની તૈયારી બતાવી અને એ સામગ્રી મુદ્રિત તથા હસ્તલિખિત ભેગી કરવામાં આવી. અને તે તે શતકના ગુજરાતી સારભાગ માટે પૂજ્યપાદ શાસનસમ્રાટકીના પટ્ટાલંકાર આચાર્યશ્રી વિજયપધસૂરીશ્વરજી મહારાજે પિસ્તાલીસ આગમગ્રંથોનો સાર ગુજરાતીમાં આપ્યો છે. પ્રવચન કિરણાવલિ' નામે તે સુલભ છે. તેમાંથી શ્રી ભગવતીસૂત્રનો સાર તે તે શતકની