Book Title: Agam Satik Part 04 Suygadanga Sutra Gujarati Anuwad 2
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008995/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 4 mAM che. sUtrakRta-2 ) -: anuvAda-zreNInA sarjaka : 0 "sUkRta" - aMgasUTa-2-nA... -0- zrutaskaMdha-1-nA - adhyayana-12 thI 16 muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa tathA Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 -- zrutaskaMdha-ra-saMpUrNa - X - X - X - X - X - X - x - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 [41] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Jing Jing Li 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 4 | nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI che devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. JAAAAAAAAAAAAADA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina zve mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUpU kriyArUcivaMta, prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya AcakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavaMtI zramaNIvarsAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdhvIthI saumyajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe - (1) zrI kArelIbAga, zvempU jainasaMgha, vaDodarA. (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. * (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jainasaMgha, amadAvAda. - - 2- suvizALa parivArayuktA sAdhvIzrI bhAvapUrNAzrIjI manI preraNAthI zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavartI pa.pU. sAdhvIzrI dhyAnasAzrIjI tathA sAdhvIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina zve ta50 saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya - 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRt "laghuprakriyA' para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe, saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 4 1 0 kRdantamAlA : A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. 3 (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannaha jiNANuM" nAmaka sajjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla 1 zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacaritra paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tatvAbhyAsa sAhitya : 0 tattvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 A graMthamAM tattvArtha sUtranA daze adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUtrahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUtrapadha, sUtraniSkarSa jevA daza vibhAgo che. 1 10 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 $ zrutaskaMdha-1 adhyayana-12 "samosaraNa" zuM - X - X - X - X - X - X - X - bhAga-4(2) ratAMga-/2 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : 0 AgamonA vRti sahitanA anuvAdano A cotho bhAga che, A bhAgamAM sUyagaDAMga sUganA saTIka anuvAdano bAkIno hisso rajU karAyelo che. trIjA bhAgamAM sUyagaDAMga sUganA zrutaskaMdha-1-nA adhyayana-1 thI 11nuM vRtti sahitanuM bhASAMtara karAyela che. ahIM adhyayana-12 thI 16 tathA zrutaskaMdha-2no samAveza thayo che. amArA A prakAzanamAM pUrvenA bhAgomAM jaNAvyA mujaba mULa sUtra ke gAthAno akSarazaH anuvAda, TIkAno anuvAda tathA avasare cUrNi ke anya Agama sAhityanI noMdho makelI che, te sAthe keTalAMka vyAkaraNa prayogo nyAyo ke vAdonA vRttimAM AvatA aMzone choDI paNa dIdhelA che. te mATe zakya prayane jyAM vRtti aMza choDela hoya tyAM - x* evI nizAnI mUkela che ane cUrNi AdinA avataraNo lIdhA hoya tyAM iTAlika TAIpano upayoga karelo che. ahIM karAyela ke gAyAnuM kramAMkana sALaMga ja che, je ame amArA mA-THkuttAna HTa mAM kareluM che te ja che, jethI adhyayana kata itulanA karavA ke mULa pATha jovAnI sagavaDa rahe che. ame karela AgamonA mULanA gujarAtI anuvAda tathA hindI anuvAdamAM paNa A ja sama kamAMka che, taduparAMta amAsa mATMmoko , marrTMnAmomo mAM paNa A ja kramAMka mujabanA saMdarbho noMdhelA che, amAruM "Agama viSaya dana' paNa A ja anukramAMka dharAve che. jethI tulanA karavI ke kaMI zodhavuM saLa che. A prakAzanamAM anuvAdanI ja mukhyatA rAkhI hovAthI zabda ke bhASA lAlityanuM daSTibiMdu gauNa karela che. adhyayanakatane jaina pAribhASika zabdomAM alpa paricitatA keLavAyela haze, to vAMcavuM, samajavuM saraLa banI raheze. bAkI kathAsAhityanA TevAyelAne dvasAhitya thoDuM to kaThina lAge ja, te sahaja che. - muni dIparatnasAgara |4/2] * bhUmikA : adhyayana-11 kahyuM, have bAramuM kahe che - teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM "mArga" kahyo. kumArga nivAraNathI samyaka mArga prApta thAya che. kumArga dUra karavAnI icchAvALAe tenuM svarUpa jANavuM. tethI tenA svarUpanA nirUpaNa mATe A adhyayana che. tenA upakramAdi cAra anuyoga dvAro che. temAM upakramamAM A adhikAra che - kamArga batAvanArA cAra samosaraNo ahIM batAve che - kriyA, akriyA, ajJAnI, vainAyika. nAmatiSajJa nikSepe "samosaraNa" nAma che, teno nikSepa - [ni.116 thI 118-] samavasaraNamAM dhAtu gativAcI che, mam, mA upasarga sahitanuM A rUpa che. samavasaraNa eTale egamana ke melApaka, mAga samAdhi nahIM. tenA nAmAdi cha niopA che. temAM nAma, sthApanA gauNa che - dravya viSayamAM noAgamathI samavasaraNa jJa zarIra, bhavyazarIra, vyatirikta traNa bhede, temAM vyatirikatanA saciva, acita, mizra e traNa bhedo che. sacittanA traNa bheda-dvipada, catuSpada, apada. temAM dvipadamAM sAdhu vagereno tIrthakaranA janma, dIkSA sthAnomAM melApaka che. catuSadamAM gAya Adino jaLa pradeze melApaka. apadamAM vRkSo jAte cAlIne bhegA na thAya, paNa vanamAM teno samUha hoya. acitamAM be-traNa aNuno meLApaka, mizramAM hathiyAra sahita senA jANavI. kSetra samavasaraNa paramArthathI nathI. vivakSAthI jayAM dvipadAdi bhegA thAya che. athavA jyAM vyAkhyAna thAya che. - x * kAla samosaraNa paNa e pramANe jANavuM. - x * bhAva samosaraNamAM audayikAdi bhAvonuM ekaThA thayuM che. temAM audayikanA 21bheda, 4-gati, 4-kapAya, 3-liMga, mithyAva, ajJAna, asaMyatad, asiddhad, 6lesyA che. pathamikanA 2-bheda-samyakAva ane cAstri upazama. kSAyopathamikanA 18-bheda-4-jJAna, 3ajJAAna, 3-darzana, dAnAdi pa-labdhi, samyakatva, cAmi, dezavirati, kSAyikabhAvanA 9-bheda - kevalajJAna, kevaladarzana, dAnAdi pa-labdhi, samyakatva ane cAritra. pAriNAmikanA-3-bheda - jIvatva, bhavyatva, abhavyatva. sAlipAtikanA - be, traNa, cAra, pAMca saMyogo thAya che. temAM dvikasaMyoga- siddhanA kSAyika ane pariNAmika be bhAvo. trika saMyogImAM mithyArdaSTi, samyagdaSTi, dezaviratanA audayika, kSAyopathamika ane pariNAmika bhAva che tathA bhavastha kevaline audayika, kSAyika, pAriNAmika bhAva che catuka saMyoge kSAyika samyagdaSTi jIvone audayika, kSAyika, kSAyopathamika, pAriNAmika e cAra bhAvo che. tathA pathamika samyagurdaSTine kSAyika sivAyanA cAra bhAvo che. paMcasaMyoge payika samyagraSTine upazama zreNimAM pAMce bhAvo che. * x * ukta che. bhede sApiAtikanA cha bhedo thAya che * athavA - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/-/bhUmikA bIjI rIte cha bhede bhAvasamosaraNa niryuktikAra batAve che - (1) kriyAvAdI jIvAdi padArtho che tema kahenArA, (2) akriyAvAdI - kriyAvAdIthI ulaTA, (3) ajJAnI-jJAna nirNavavAdI, (4) vainayika - vinayane mukhya mAnanArA. A cArenuM varNana Adi jyAM karAya te bhAvasamosaraNa. tene niryuktikAra pote kaheze. - hAla tenuM - x - svarUpa kahe che-- 19 - [1] kriyAvAdI - jIvAdi padArtha che ja ema avadhAraNa kriyA saha je svIkAre che te. AvuM kahenAra mithyArdaSTio che. kemake jIva che ja ema svIkAratA - "kathaMcit nathI" e svarUpamAM Apatti Ave. vaLI jagamAM judA judA bheda che, te temAM jovA na maLe. - [2] - akriyAvAdI-jIvAdi padArtha nathI ja, ema kahe che. teo paNa khoTA arthane kahetA mithyArdaSTi ja che. kemake - ekAMte jIvanA astitvano niSedha kare che. - 4 - - [3] - ajJAnI - teo jJAna nathI tema kahI, ajJAna ja sAruM che tema kahe che, te paNa mithyAdRSTi ja che, kemake "ajJAna ja sAruM che" te paNa jJAna vinA jANI na zakAya. tethI jJAna che tema nakkI thayuM. - [4] vainayika - vinayathI ja svarga ane mokSanI prApti Icche che tethI mithyAdaSTi che. kemake jJAna ane kriyA vinA mokSanI prApti thatI nathI. kriyAvAdI AdinuM svarUpa ane khaMDana pUrve AcArAMgamAM karyuM che. tethI ahIM kahetA nathI. tenA bhedo- [ni.119 thI 121-] kriyAvAdInA 180 bheda. A rIte - jIvAdi padArtho nava, sva ane para, nitya ane anitya, kALa-svabhAva-niyati-Izvara-AtmA [9 X 2 X 2 4 5 = 180] temAM jIvanA 20 bheda A rIte - (1) jIva svathI che, (2) jIva parathI che, (3) jIva nitya che, (4) jIva anitya che. A cAre bhedane kAla Adi pAMcathI gaNatA 20 bheda thAya. nave padAryanA 180 thAya. 0 akriyAvAdI - 'jIvAdi padArtho nathI'' ema mAnanArAnA 84-bhedo che. te A rIte - jIva, ajIva, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa e 7-bheda, sva-para be bheda, kALa-dRcchA-niyati - svabhAva - Izvara - AtmA e cha bheda [7 x 2 x 6 = 84] te bheda A rIte - (1) jIva svataH kALathI nathI, (2) jIva parataH kALathI nathI tenA yacchA Adi pAMcathI A rIte be-be bheda. kula 12-bheda thayA. te jIvAdi sAta padArthathI gaNatA 84-bheda. 0 ajJAnika - ajJAnathI ja kArya siddhi icche che, jJAna sarvathA niSphaLa che, kemake temAM bahu doSa che. tenA 67 bheda che. jIva, ajIvAdi nava padArtha, sAta bhaMgo - sat, asad, sadasat, avaktavya, saktavya, asat vaktavya, sadAd vaktavya. [9 x 7 = 63] jemake (1) jIva che, te koNa jANe che?, te jANavAthI zuM? (2) jIva nathI te koNa jANe che ? - X - x - ityAdi rIte jIvanA sAta bheda. e pramANe ajIvAdinA paNa sAta-sAta bheda karatA kula-63 bheda thAya. have bIjA cAra bheda kahe che- 1-bhAvanI utpatti thAya te koNa jANe che ? te jANavAthI zuM? 2-bhAvotpatti sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avidhamAnatA, 3-bhAvotpattinI vidhamAnatA-avidhamAnatA, 4-bhAvotpattinI avaktavyatA-koNa jANe ? Adi badhe joDavuM. e rIte [63 + 4] 67 bhedo thAya. - 4 - X - * vainayika - kevaLa vinayathI ja paralokane icche che, tenA 32-bheda. te A rIte - deva, rAjA, sAdhu, jJAti, sthavira, adhama, mAtA, pitA e AThano mana, vacana, kAyA, dAna e cAra bhede vinaya karavo. e rIte 8 4 4 = 32 bhedo thAya. - 4 - x - A pramANe kriyAvAdI AdinA [180 + 84 + 67 + 32] ema 363 bhedo thAya. have temanA matanA adhyayanathI zo lAbha thAya, te darzAve che - te pUrvokta vAdIonA matane anukULa prarUpaNA gaNadharoe A adhyayanamAM zA mATe karI? te vAdIonA paramArthanA nirNayane mATe. te kAraNathI A samosaraNa nAmaka adhyayana gaNadharo kahe che, te batAve che. vAdIonA samyag melApaka arthAt temanA matano nizcaya A adhyayanamAM karAyela che tethI tene 'samavasaraNa' adhyayana kahe che. 20 have A samyag mithyAtva vAdItvano je rIte vibhAga thAya che te darzAvatA kahe che - jene padArthanI samyak-aviparIta dRSTi-darzana che te samyagdaSTi che - koNa che ? - kriyAvAdI, kriyA che tema kahenArA. kriyAvAdImAM - asthitti niyivArI - x - X - tenuM nizcayathI samyagdaSTipaNuM batAve che, - x - asti paNuM batAve che, - lokaaloka che, AtmA che, punya-pApa che, tenuM phaLa svarga-naka gamana che, kALa che. kemake tenA kAraNapaNAthI jagatamAM utpatti, vRddhi, sthiti, vinAza tathA ThaMDI, garamI, varSA Adi najare dekhAya che. - 4 - svabhAvavAdI paNa jagA phephAramAM svabhAvane kAraNa gaNe che. svabhAva eTale svano bhAva [guNa], tethI ja jIvamAM bhavyatva, abhavyatva, mUtva, amUrtatva sva sva rUpa mujaba che. temaja dharma, adharma, AkAza, kALa Adi. paNa anukrame gati, sthiti, avagAhanA, paratve aparAdi svarUpa batAvavAthI kAraNarUpe che. jema kATAnI aNI svabhAvathI che. niyati paNa kAraNa rUpe che, kemake padArthone niyati niyata kare che, kahyuM che ke - padArtha niyati baLanA AzrayathI prApta thavA yogya che. tathA pUrvakRt, te zubhAzubha kRtyanuM iSTa-aniSTa phaLa kAraNa rUpe che. kahyuM che ke - jema jema pUrva karmanuM phaLa nidhAnarUpe sthApela hoya tema tema pUrva kRtAnusAra mati pravarte che. te ja pramANe svakarma mujaba manuSyo janma le che, tenuM karma te na icche to paNa te gatimAM kheMcI jAya che - te pramANe puruSArtha vinA kaMIpaNa siddha na thAya. kahyuM che ke - bhAgyanA bharose udhama na choDavo. kemake udhama vinA talamAMthI tela kADhavA koNa samartha che ? - X - udhama vaDe ja kIDo moTA vRkSone kotarI khAya che. udhamathI ja sukha maLe che. A pramANe kALa Adi badhAMne kAraNapaNe mAnato tathA AtmA, putya, pApa, paralokAdine icchato kriyAvAdI samyagdaSTi kahevAya. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/-/bhUmikA bIjA akriyAvAda, ajJAnavAda, vainAyikavAda e mithyAvAda che. te kahe che - akriyAvAdI atyaMta nAstika che, pratyakSa siddha evA jIva, jIvAdi padArtho nA mAnavAthI mithyAdeSTi ja che. ajJAnavAdI mati Adi heyopAdeya pradarzaka jJAnapaMcaka na mAnI ajJAnane ja sAruM mAne che tathA vinayavAdI ekalA vinayane mATe paNa jJAnakriyAthI sAdhya mokSa che, tethI te paNa nakAmo che. Ama teo mithyAvAdI che. prazna - kriyAvAdInA 180 bhedo che, te ekaika judo mAnavAthI tene bIje sthAne mithyAvAdI kahyA, to tame samyagdaSTi kema kaho cho ? teo jIve che tema svIkAre che, paNa kALa, svabhAva Adine koI koI ekAMte mAne che, bIjAne uDAve che, mATe mithyAtva che. * x * temano ekAMtamaya mithyAtva che paNa kAlAdi pAMcene bhegA letA - X - samyakatva che. prazna * kAla Adi paraspara judA hoya to mithyAtva che, bhegA maLe to samyakatva thAya ema kema bane? pratyekamAM nathI te samUhamAM kaI rIte saMbhave ? - jema eka mANeka, eka hIro Adi ratno judA judA hoya to hAra na kahevAya, paNa bhegA maLe to ratnAvalI kahevAya. kALa, svabhAva, niyati, karma, puruSArtha ekalA hoya to mithyAtva che, bhegA maLe to samyaktva che. kALa Adi bhegA maLe to kAryanA sAdhaka thAya che. * * * badhAM kAryanA samyak karanArA che. ekalA kALathI kaMI na thAya, paNa maga saMghavA hoya to pANI, lAkaDA ane saMdhanAra paNa joIe. aneka lakSaNA vaiDUyadinA mUlyavAnuM chuTA pArA hAra na kahevAya, paNa bhegA maLe to hAra kahevAya. tema pratyeka naya potAnI rIte svapakSa siddha kare, chatAM paraspara saMbaMdha abhAve samyakatva na pAme. dorAmAM parovelA maNi mAphaka - 4 - badhA nayavAdo - x * sAthe yojAtA samyagradarzana siddha thAya. tethI svapakSa kadAgrahI gayo mithyA che paNa paraspara saMbaMdhathI samyakatva svabhAvavALA thAya che. e rIte - X - kALa, svabhAva, niyati, karma ane puruSArtha pAMce bhegA meLavI kAryasiddhi mAnavI to amAruM kaheluM satya jaNAze. - 0 - X - sUtra kahe che- * sUtra-pa35 thI 538 : kiyA, AkriyA, vinaya ane ajJAna e cAra samavasaraNa [siddhAMto che, jene pravakatAo pRthaka-pRthaka rIte kahe che...ajJAnavAdI kuzala hovA chatAM prazaMsanIya nathI, saMzayathI rahita nathI. teo ajJAnI che ane jJAnIomAM vimarza karyA vinA mithyAbhASaNa kare che...vinayavAdI asatyane satya ciMtave che, asAdhune sAdhu kahe che, pUchIe to vinayane ja pramANa batAve che. teo ajJAnavaza kahe che ke mane A ja artha avabhAsita thAya che. kriyAvAdI bha4iNa ane kriyAne kahetA nathI. * vivecana-535 thI 538 :(535] A adhyayanano pUrva adhyayana sAthe A saMbaMdha che * sAdhu bhAvamArga sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 svIkArIne kumArga AzrIta paravAdIno mata samyaka jANIne choDI devo. tenuM svarUpa A adhyayanamAM kahe che. anaMtara sUtra sAthe teno A saMbaMdha - mahApajJa, dhIra ityAdi guNavAnuM samAdhimAM rahe, tema kevalinuM vacana che, paratIciMkano parihAra karavo e kevalIno mata che. temanuM svarUpa A pahelI gAthAmAM kahe che. 'cAra' saMkhyA che te bIjI saMkhyAnA niSedha mATe che. te cAre juduM juduM bolanArA paratIrthikonA samUharUpa che. te cArenA nAma temanA artha pramANe saMjJA ApIne kahe che - kriyA che tema kahenAra kriyAvAdI, kriyA nathI ema bolanArA akriyAvAdI, vinayavAdI ane ajJAnika, pi36] te kriyA-akriyA-vainayika-ajJAnavAdIne sAmAnyathI batAvI, temanA doSa batAvavA pahmAnapUrvathI kahe che - ajJAnavAdIo badhAM tatvo uDAve che, tethI atyaMta asaMbaddha che mATe pahelA tene kahe che - jemane ajJAna che athavA ajJAnathI nirvAha kare che te ajJAnI ke AjJAnI temane batAve che - ajJAnI ane kuzaLa chIe evuM bolanArA, ajJAnane ja zreya mAnanArA, mithyAvAdI che. jJAnanI kiMmata na samajavAthI, cittamAM je bhrAMti thaI hoya te zaMkAne dUra na karI zakavAthI ema kahe che ke - je A jJAnIo che, te paraspara viruddha vAditAthI yathArthavAdI nathI. jema ke - koI AtmAne sarvavyApI mAne che, koI asarvavyApI, koI aMgUThA jevo, koI cokhA jevo mAne che ityAdi. A rIte -x - teomAM eka vAkyatA nathI. koI atizaya jJAnI nathI, jenuM vAkya pramANa karAya ke koI bIjuM te samajAvanAra nathI, asarvajJa badhuM jANe nahIM. kahyuM che ke - kadAca koI sarvajJa hoya to paNa jene tevuM utkRSTa jJAna nathI te kevI rIte badhuM jANe ? vaLI tevA parijJAnanA abhAve tevuM saMbhava paNa nathI. - * * * * * * je kaMI dekhAya che, tenA traNa bhAga pADIe - sAmeno, vacalo, pAchalo. to mAtra sAmeno bhAga dekhAze. sAme dekhAtA bhAgamAM paNa sUma paramANu najare dekhAtA nathI. ema sarvajJanA abhAve, sarvajJathI yogya nirNaya na thavAthI, sarva vAdInA virodhI matathI sAmAnya jJAnI, pramAdIne ghaNAM doSa saMbhave che, mATe ajJAna ja sAruM che. jema ajJAnI koIne lAta mAre to paNa tenuM citta zuddha hovAthI doSano bhAgI na thAya, AvuM kahenAra mithyAvAdI che, te kaMI zaMkAthI rahita thatA nathI. jaiinAcArya kahe che-] AvuM bolanArane ajJAnI, anipuNa, samyagu jJAnarahita jANavA. teo kahe che - paraspara viruddha bolavAthI yathArthavAdI nathI te ThIka che, kemake te bolanArA asavajJanA siddhAMto mAne che. jo - x * sarvajJanA Agama mAne to kayAMya paraspara virodha na Ave kemake te sivAya sarvajJapaNuM siddha na thAya. kemake - x * jJAnanA saMpUrNa AvaraNo kSaya thavAthI, rAga-dveSa-mohavALA juThAM kAraNono abhAva che, tethI temanA kahelA AgamomAM virodha saMbhava nathI. [ityAdi caya vRttimAM noMdhAyela che, ame teno pUrNa ullekha ahIM karatA nathI. jiphAsue te mATe vRtti joIne tajajJa pAse samajavI.) sarvajJatAne bAdhaka pramANa kyAMya nathI, tenI vistRta carcA pratyakSa, anumAna, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/-/535 thI 538 upamA, avapiti, Agama pramANothI vRttimAM che. te lAMbI carcAthI siddha karyuM che ke sarvajJa che tema siddha thAya che. temanA Agamo svIkAravAthI matabhedo dUra thAya che. ityAdi * x * x - A rIte sarvathA te ajJAnavAdIo dharmopadeza prati anipuNa che, pote anipuNa hovA chatAM ziSyone upadeza Ape che ke - "ajJAna zreya che." * x * zAkyo paNa prAyaH ajJAnavAdI che, kemake teo mAne che ke ajJAnIthI karAyela kRtyathI karmabaMdha thato nathI tathA bALaka, mata, sutelAnuM jJAna aspaSTa hovAthI temane karmabaMdha thato nathI. e rIte te badhAM paNa anipuNa jANavA. vaLI ajJAna pakSanA AzrayathI ane vagara vicAre bolatA teo mRSAvAdI che, kemake jJAna hoya to ja vicArIne bolAya che. vicAraNAnA jJAnathI ja satya bolAya che. paNa jJAna na svIkAre to vicArIne bolavAno abhAva thatAM temanuM bolavuM mRSA ja che. [53] have vinayavAdIne jaNAve che - satpaSonuM hita kare te satya-paramArtha - yathAvasthita padArtha nirUpaNa - mokSa ke mokSanA upAya bhUta saMyama te satya che. te satyane asatya ane asatyane satya mAnanArA, jemake - samyak darzana jJAna yAtri nAmaka mokSamArga satya hovA chatAM tene asatya mAne, vinayathI ja mokSa thAya evA asatyane satya mAne. asAdhu hovA chatAM vaMdanAdi vinaya mAtrathI tene sAdhu mAne, e rIte dharmanI barAbara parIkSA na kare, vinayane ja dharma mAne. te A sAmAnya mANasa jevA, vinaya karavAthI vanayika matavALA, vinayathI ja svarga tathA mokSanI prApti mAne che. 32-bhedavALA vinaya vaDe karavAthI vinayacArIo che. temane koI dhamarthIi pUche ke na pUche to paNa potAno abhiprAya Ape che ke - vinayathI ja svarga ke mokSa maLe. te vinayavAdI sarvadA sarva siddhi mATe vinaya ja grahaNa kare che. * x - te kahe che - sarve kalyANanuM mULa vinaya che. pi38] gaNavuM te saMkhyA, upasaMkhyA eTale samyagu yathAvasthita artha parijJAna. anupasaMkhyAaparijJAnathI vyAmUDha mati te vainaciko potAnA AgrahamAM grasta thaI kevaLa vinayathI ja svarga, mokSa prAti kahe che. mahAmohAcchAdita teo kahe che ke phakta vinayathI ja amane svarga ane mokSa prApta thAya che. vicAryA vinA bolanAra to temane ja jANavA, kemake jJAna-kriyA vaDe mokSa maLe. te uDAvIne phakta vinayathI ja mokSa prApti batAve che. vaLI teo kahe che - sarvakalyANanuM bhAjana vinaya che, te paNa samyagadarzanAdi prApti bAda ja kalyANa thAya che. kemake samyagadarzanAdi vinA ekalA vinayavALo bIjA guNone uDAvavAthI tiraskAra ja pAme che. icchita artha mokSa prApta thato nathI. teo ajJAnAvRta che. icchita prApti mATe ayogya che. have akriyAvAdInuM darzana kahe che - navAvaNI eTale karmabaMdhathI khasI javAnA AcAravALA - lokAyatika zAkyAdi che. kemake teo AtmA ja nathI mAnatA. to kriyA ke tethI thato karmabaMdha kaI rIte saMbhave ? temanA kahevA mujaba upacAra mAtrathI baMdha che. te kahe che ke, baMdhavALA ane baMdhana mukata muThImAM dabAvelA sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra kabUtara jevA che, doraDAthI bAMdhela jevA nathI. bauddho AvuM mAne che ke sarva saMskAro kSaNika che ane asthirane kriyA kyAMthI hoya? skaMdha paMcakano svIkAra paNa kahevA mAtrathI che, paramArthathI nathI, ema teo mAne che. vicArelA padArtho jJAnathI AtmAne kaMIpaNa ApI devA samartha nathI. jema paramANu sudhIno avayava vicAravAthI samajAto nathI. tema vijJAna paNa DroyanA abhAve amUrtanA nirAkArapaNAthI AkArane pAmato nathI. kahyuM che ke - jema jema arthane ciMtavIe tema tema vivecana vadhe, to jeno aMta ja nathI temAM ame zuM kahIe? A rIte bauddho nAstiko ja che, temanA mate anAmata ke atIta kSaNa sAthe vartamAna kSaNa saMgatathI kriyA nathI. tajjanita karmabaMdha paNa nathI. A pramANe akriyAvAdI nAstikavAdI karmabaMdhane uDAvavAthI kriyAne mAnatA nathI. akriya AtmA mAnanAra sAMgavAdI paNa akriyAvAdI che. tethI bauddha, sAMkhya, nAstiko vicAryA vinA pUrve kaheluM bole che ane kahe che ke - amArA bolavAmAM ja satya artha che. * x * have akriyAvAdInA ajJAnapaNAnuM vivecana kare che, * sUtra-pa39 thI 542 : te saMmizrabhAvI potAnI vANIzI gRhIta che , je ananavAdI che, te maunavatI che, te kahe che A dvipakSa che - ekapakSa che ema lAchaLa prayoje che...te anabhijJa akriyavAdI vividharUpe zA AkhyAna kare che, je svIkAra karI aneka manuSyo apAra saMsAramAM bhame che...eka mata evo che - sUrya udaya ke asta thato nathI, caMdramAM vadhato ke ghaTato nathI, pANI vahetuM nathI, vAyu vAto nathI, saMpUrNa jagatu zunya ane mithyA che...jema ahIna dha dha prakAzamAM paNa rUpa joI na zake tema niruddhApajJa akriyAvAdI kriyA na juo. * vivecana-pa39 thI 54ra : [39] potAnI vANithI svIkArIne ke te arthane AMtarArahita prApta karatA, AvelA viSayane pratiSedha karanArA mizrabhAva te nAstiko kare che. cA zabdathI pratiSedha svIkAravAmAM teo astipaNuM ja mAne che. nAstiko potAnA ziSyone jIvAdinA abhAvane kahetA zAstra batAvatA AtmAne kata, zAstrane karaNa ane ziyone karmarUpe jarUra svIkAre che. jo teo badhuM zUnya mAnatA hoya to kAdi traNenA abhAvathI mizrIbhAva thAya che. bauddho paNa mizrIbhAva yukta che. jemake - koI janAra ja nathI, to bauddha zAsanamAM cha gati kaI rIte kahI ? - X - X * temaja karma nathI, phaLa nathI AtmA katI nathI, to cha gati kema thAya? - X - X - kSaNanA asthitapaNAthI kriyAno abhAva thavAthI vividha gatino saMbhava nathI. bauddho badhAM karmone abaMdhanarUpe mAne che, buddha 5oo jAtako upadeze che, te mujaba mAtA-pitAne haNanAra, buddhanA zarIramAM lohI kADhanAra, ahaMtu vadha karavA, sUpane bhAMganArA e pAMce AviyI narakamAM jAya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/-/pa39 thI 142 25 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che. tethI potAnA zAstramAM batAvela sarva zUnyapaNe yukti rahita thaze. vaLI, janmajarA-maraNAdi bhedo nahIM thAya ane jIva astitva, kartRtva, karmatva [siddha thaze te kahe che - gAMdharvanagara tulya padArtho, svapna sama mAyA, jhAkaLanA pANI jevA mRgajaLa ityAdi bolavAthI spaSTatayA bauddhono mizrIbhAva pragaTa thAya che athavA judA judA kamano vipAka mAnavAthI teono visaMvAda spaSTa thAya che. jaiinAcAryo kahe che-] jo tamAro pakSa zUnya che, to mArA pakSano nivAraka kema thAya ? jo zUnya nathI tema mAnIza, to te mAro pakSa ja thaze. A rIte bauddho * x * nAstitva kahevA jatA astitva ja pratipAdita kare che. sAMkhyo paNa sarvavyApItAthI akriya AtmAne svIkAre che ane prakRtinA viyogathI mokSanA sadabhAvane mAnatA AtmAnA baMdha ane mokSane sva vANIthI sakriyatva svIkArI saMmizrIbhAva mAne che. kemake kriyA svIkAryA vinA baMdha mokSa sAbita na thAya. * x * A rIte lokAyatiko sarva abhAva mAnIne, bauddho kSaNika ane zUnyavathI ane sAMkhyo akriya AtmA mAnavA chatAM baMdha-mokSano sabhAva mAnIne saMmizrIbhAva mAne che. athavA bauddhAdine koI syAdvAdi prazna pUche to * x * uttara devA asamartha bane che tyAre - x * x - muMgAthI paNa muMgo thaI jAya che. te batAve che - syAdvAdIe kahela sAdhanano anuvAda kare te anuvAdI, tethI ulaTo ananuvAdI, te sad hetuthI vyAkuLa thaI mauna ja svIkAre che. bolyA vinA pratipaNAnuM khaMDana na karI zakavAthI potAno pakSa sthApe che ke A amAro pakSa che, teno koI pratipakSa nathI, amAro artha aviruddha-bAdhArahita che - x * e rIte teone dvipakSa che - X * virodhI vacana che. Adi jainAcArye pUrve kahyuM che. athavA jainAcArya kahe che, amAruM darzana dvipakSa che - karmabaMdha, nirjarA. [wwAdi dadlao vRttikA batAvI che, te tajajJa pAse samajI levI, ahIM teno anuvAda karela nathI.] have teonA dUSaNo jaiinAcAryo] kahe che- [54] te cAvaka, buddha vagere akriyAvAdI ema kahe che, tethI sabhAva na jANanArA, mithyAtva paTalI AvRta AtmA paramAtmAne mAnavA chatAM judAM judAM zAstrone prarUpe che - jemake - prANIne dAnathI mahAbhoga, zIlathI sugati, bhAvanAthI mokSa ane tapathI badhuM siddha thAya che. vaLI pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAra bhUto che, te sivAya sukha-du:kha bhogavanAra bIjo koI AtmA nathI, athavA A cAra paNa vicAryA vinA ramaNIya kahyA che, paNa kharekhara nathI. jema svata, indrajAla, mRgajaLa, be caMdra Adi AbhAsa mAtra che, tema badhuM Amarahita kSaNika che, mukti zUnyarUpa che - X - ityAdi vividha zAstro mAnanArA akriyAvAdI che. jaiinAcAryo kahe che-] paramArthane na jANanArA, je darzana grahaNa karIne ghaNAM manuSyo anaMta saMsAramAM bhaTake che temaja lokAyatiko sarva zUnya che, tema pratipAdita kare che, temAM koI pramANa nathI. kahyuM che - kudI AvelA tavo yukti abhAve siddha thatAM nathI, jo yukti che tema kahezo to te amAruM jaiinonuM tatva che, te siddha thAya to sarve sat che. te pratyakSa ane ekaluM pramANa nathI, paNa bhUta-bhAvinI bhAvanAthI, pitAnA nibaMdhanathI vyavahAra asiddha thatAM sarva saMsArI vyavahArano ucacheda thaze. bauddhone atyaMta kSaNikapaNuM mAnavALI vastuno abhAva lAgu paDe che. jaiinAcAryo kahe che-] je artha kriyA karanAra te ja paramArthathI satu che. kSaNa, krama vaDe arthakriyAne karato nathI, kSaNikavanI hAni thAya che, tema baMne sAthe kare che, tevuM bane nahIM, eka ja kSaNamAM sarva kArya thAya nahIM. ityAdi - 4 - bauddhoe karela dAnathI mahAbhoga maLe, te jaino paNa kaMIka svIkAre ja che. svIkRta vAta bAdhA karanAra na thAya. (541] vaLI zUnyatA batAvavA kahe che - sarva zUnyavAdIo paNa akriyAvAdI che. pratyakSa ugato dekhAto sUrya che, teno niSedha kare che, te batAve che - bauddha mata mujaba to savajana pratIta, jagamAM pradIpa sama divasAdi kALa vibhAgakArI sUrya paNa siddha na thAya, to teno udaya ane asta kyAMthI thAya ? - x * caMdramAMnI * * vRddhi hAni na thAya, parvatamAMthI jharaNAnuM pANI jhare nahIM, vAyu vAya nahIM, ityAdi. A saMpUrNa loka arthazUnya, nizcit abhAvarUpa zUnyavAdInA mata pramANe thAya. * x * have temanA matanuM khaMDana kare che- [54] jema koI janmAMdha ke pachI aMdha thayela, dIvAno prakAza chatAM ghaTa-paTa Adine joto nathI, tema te akriyAvAdIo ghaTa-paTa Adi vidhamAna vastu, tenI kriyA, halacala vagerene dekhatA nathI. kemake jJAnAvaraNAdi karmathI temanI prajJA-jJAna haNAyela che, tethI ja aMdhakArane dUra karanAra, kamalavanane khIlavanAra, sUryane jotA nathI. *x* kSINa thato caMdramA - X- pachI vRddhi pAmato saMpUrNa thayelo pratyakSa dekhAya che. nadIo - x * vahetI dekhAya che, vAyu vAto sparzAya che. jainAcAryo kahe che- tame A badhAMne mAyA, svAnAdi sama kaho cho te tamAruM kathana jUThuM che. kemake badhAno abhAva mAno to - x * tamArI mAnelI mAyAno paNa abhAva thAya, * * te sarve zUnya mAnatAM kahenAra ane sAMbhaLanAra baMneno abhAva thavAthI tamArI vyavasthA kema raheze ? tema ravapnane jAgrata avasthAmAM mAno cho, jAgRta avasthA abhAve ravaMAno paNa abhAva thAya - X - jAgRta avasthA mAnatAM tamArA mAnela sarvazUnyatAnI hAni thaze. svapna paNa abhAvarUpa nathI, kemake svapnamAM pUrve anubhavela dekhAya che. ityAdi - X * indrajALa paNa bIjuM tevuM satya hoya to thAya che. [ityAdi aneka dalIla vRttimAM jaNAvI che, je ame nodhala nathI. e rIte vidhamAna kriyAmAM niraddha buddhivALA ja akriyAvAdano Azraya laI beThA che, paNa aniruddha buddhivALA to yathAvasthita arthanA jJAtA ja hoya che. * * * * * * sUga-543 thI 546 : saMvatsara, svAnuM lakSaNa, nimitta deha uIE, bhUmikaMpa Adi tajI aSTAMga zAstronuM adhyayana karI, loko bhAvine jANI le che...koI nimitakanuM jJAna satya, koInuM viparIta hoya che. vidhAbhAvathI ajJAna kriyAvAdI vidhya bhAgamAM ja zreya Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 1/12/-/543 thI 546 mAne che...tIra lokanI samIkSA karI zramaNo ane zahANone yathAtathya batAve che. du:kha svayaMkRta che anyakRta nahIM mokSa jJAna+kriyAthI maLe che...A saMsAramAM te ja lokanAyaka ane TA che, je prajA mATe hitakara mArganuM anuzAsana kare che. he mAnavA jemAM praja Asakata che, yAtiH te zAzvata loka che.. - vivecana-543 thI 546 :- 54] saMvatsa-jyotiSa, svapna pratipAdaka graMtha, lakSaNa te zrIvatsAdika - x * nimita te vANI-prazasta zakunAdi, daihika te masa tala Adi, upapAta te ulkApAta, digdAha, dharatIkaMpa tathA aSTAMga nimitta bhaNIne. jemake bhUmi utpAtuM Adi navamAM pUrvamAM bIjA AcAravastumAMthI uddhata ane sukha-du:kha - jIvita-maraNAdi sAvanAra nimita bhaNIne lokone bhaviSyanI vAto kahe che. A rIte anyavAdIno zUnyavAdAdi upadeza apramANika ja che. [544] jainAcAryane paravAdI kahe che - zrutajJAna paNa jUThuM paDe che, jemake caudapUrva bhaNelA paNa cha rasthAna paDelA che, tevuM Agamo kahe che to aSTAMga nimittAnI bhUla kema na thAya? nimita zAstranA 1250 zloka, 12,500 zloka pramANa TIkA sADA bAra lAkha loka pramANa paribhASA che, temAM aSTAMga nimitajJamAM - x * paNa bheda che [bhedanA kAraNono sA] chaMda ke bhASA zailIthI liMga badalAtA, nimitajJanA bodhanI vikalatA, kSayopazama bhedAdithI nimitta kathanamAM phera paDe che - x * A rIte nimita zAstronuM moTApaNuM jANIne te akriyAvAdIo - X * vidhA na bhaNavI - x - ema kahI teno tyAga kare che. kiyAnA abhAve jJAnathI ja mokSa mAne che. - x - pAThAMtara mujaba akriyAvAdI mAne che - vidyA bhaNyA vinA ja ame A lokanA bhAvo jANIe chIe. evuM te maMdabuddhi kahe che ane nimita zAstra khoTuM hovAnA daSTAMta paNa Ape che * * jainAcArya temane kahe che, nA evuM nathI. samyam adhIta zrutanA arthomAM visaMvAda na thAya. jJAna vicAraNAmAM paDatA bheda ochA kSayopazamane kAraNe che, apamANanA viSamavAdathI samyak pramANamAM viSamavAdanI zaMkA lAvavI ayogya che. retInA raNamAM pratyakSa pANI dekhAvA chatAM koI na mAne to DAhyo mANasa tenI vAta mAnaze ? * * - X * ityAdi. sArI rIte vicArIne kArya karyuM hoya to vAMdho na Ave, Ave to pramANa karanArano pramAda che, temAM pramANano doSa nathI, e rIte sArI rIte vicArIne jyotiSa kahe temAM phaLano bheda thato nathI. evuM ja zukana-apazukanamAM jANavuM. bauddha zAstranI eka kRti che - ahIM bAra varSano dukALa paDaze. tame dezAMtara jAo. jatAM evA ziSyone gautama buddha pAchA bolAvyA. have tame na jazo, ahIM hamaNAM ja punyavAnuM bALaka janmyo che tethI sukALa thaze. A rIte badhAM nimitto lakSamAM rAkhavA joIe. [545] have kriyAvAdI matanA dUSaNo batAve che - teo jJAna vinA mAtra kriyAthI dIkSAdi lakSaNathI mokSa icche che - te evuM kahe che ke * mAtA che, pitA che, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra sArA karmanuM phaLa che. teo AvuM kema kahe che ? kriyAthI badhu siddha thAya che, evA potAnA abhiprAya mujaba lokane jANIne ame barobara vastu tatvanA jJAtA chIe, evuM svIkArIne sarva che ja, kaMI nathI evuM nathI. - teo AvuM kema bole che ? teo kahe che . jevI jevI kriyA, tevA tevA svarga-nakAdi phaLa. AvuM mAnanArA anyatIrthiko ke brAhANo kriyAthI ja mokSa mAne che saMsAramAM je kaMI sukhadu:kha che, te badhuM AtmAe pote karyuM che, bIjA Izare ke kALe nahIM, AvuM tad akriyAvAdamAM na ghaTe. akriyAvAdamAM to AtmAe na karela sukha-du:kha bhogavavAno paNa saMbhava che. * x * A pramANe teo akriyAvAdanuM khaMDana karI kriyAvAda sAdhyo. jainAcArya kahe che - AtmAne sukha-duHkha che, te sAcuM. paNa che ja evuM - X * ekAMta mAnatA to kyAMya nathI ema nahIM te Apatti Avaze, to loka vyavahArano uccheda thaze. ekalI kriyAthI jJAna vinA siddhi na thAya. * x * jJAna sahitanI kriyA ja phaLadAyI che. kahyuM che - paheluM jJAna ane pachI dayA. e rIte badhAM saMyata rahe - ajJAnI zuM karaze ? puca ke pApa kema jANaze? A rIte jJAnanuM paNa prAdhAnya che. ekalA jJAnathI paNa siddhi na thAya. kiyArahita jJAna paMgu mAphaka kAryasiddhi na kare, tethI jaiinAcAya] kahe che - jJAna, caraNa maLe to mokSa thAya. jJAnarahita kiyAnI siddhi aMdhanI jema na thAya. - x - A pramANe jANIne tIrthakara, gaNadhara Adie mokSa A pramANe kahyo che - jJAna ane kriyA baMne kAraNa rUpe che - x * tenA vaDe mokSa sAdhya che. tevA mokSane batAve che athavA A samosaraNa koNe kahyAM ? * x * kyAMya aTake nahIM, badhuM jANe te prajJA jJAna jemanuM che, te tIrthakaroe aniruddha prajJAcI anaMtarokta prakriyAthI samyagu pratipAdana karyuM. cauda rAja pramANa sthAvara jaMgama lokane kevaLajJAnathI jANIne tIrthakara kevalIe te kahyuM che. temane AdhAre sAdhuo ane zrAvako AvuM kahe che. lokokita paNa te ja che. pAThAMtara mujaba - jevo jevo samAdhi mArga che, tevuM-tevuM kahe che te darzAve che * saMsAra vartI jIvone asAtA udayathI duHkha ane sAtA udayathI sukha che, te potAnuM karela che, kALa ke Izvara kRta nathI. tenuM pramANa - badhAM pUrvakRta karmonA phaLa vipAka che, aparAdha ke upakAra karanAra bIja nimitta mAtra che. AvuM tIrthakarAdi kahe che - jJAna-kriyA sAthe maLe to mokSa maLe, baMne judA paDe to nahIM. kahyuM che ke - kriyA vinAnuM jJAna ke jJAna vinAnI kriyA nakAmI che, te zAzvata mata che ke jJAna-kriyA baMne sAthe joIe. [546] te tIrthakara gaNadharAdi atizaya jJAnIo A lokamAM cakSu mAphaka cakSavALA che, jema cakSu sanmukha rahelA padArthone jue che, tema teo paNa yathAvasthita padArthone pragaTa kare che A lokamAM te nAyaka che, sadupadeza dAnathI nAyako che. teo prANIone sadgati pamADanAra ane anartha nivAraka evo mokSamArga kahe che. vaLI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/-/543 thI 546 codarAjaloka ke paMcAstikAsAtmaka lokamAM dravyAstikAya naya mujaba je zAzvata vastu che, tene teo batAve che. athavA A prANigaNa loka saMsAramAM jema jema kAyama che, te batAve che. te A rIte - jema jema mithyAdarzananI vRddhi thAya tema tema A loka kAyama che, AhAraka varjhane badhe ja karmabaMdha saMbhave che tathA mahA AraMbhAdi cAra kAraNothI jIva nakAmu bAMdhe tyAM sudhI saMsArano uccheda na thAya athavA jema jema rAga-dveSAdi vRddhi thAya tema tema saMsAra paNa kAyama rahe che, jema jema karmopacaya vadhe tema tema saMsAranI vRddhi jANavI, duSTa mana-vacana-kAyAnI vRddhithI saMsAravRddhi jANavI. A pramANe saMsAranI abhivRddhi jANavI. saMsAramAM janme te prajA eTale prANI che. he mAnava! manuSyo ja prAyaH upadezane yogya che. - X - have TUMkamAM jIvonA bheda batAvI temanuM bhramaNa kahe che- * sUtra-547 thI 550 : je rAkSasa, yamalaukika, sUra, gAMdharva, pRthvI Adi kAryo, AkAzagAmI ane pRthvI Azrita pANI che, teo punaH punaH saMsAramAM bhame che...jene ApAga salila pravAha kahyo che, te gahana saMsArane durmokSa jANo. viSaya ane rumamAM ArAta jIvo vAraMvAra baMne lokamAM bhame che...jJAnI pApakarmothI karmakSaya karI zakatA nathI. dhIra akarmathI karmakSaya kare che. medhAvI lobhathI dUra rahe che, saMtoSI pApa nathI karatA... te sarvajJa lokanA bhUta-vartamAna-bhAtinA yathArtha jJAtA che, teo bIjAnA netA che, paNa svayaM niyaMtA, buddha ane aMta karanAra che. * viverAna-547 thI 550 : 29 [54] ahIM rAkSasanA grahaNathI badhAM vyaMtaro levA. tathA paramAdhAmI Adi sarve bhavanapati, saudharmAdi vaimAniko, sUryAdi jyotiko, vidhAdhara ke vyaMtara vizeSa, pRthvI Adi cha kAyo levA. have bIjI rIte jIvabheda kahe che - je koI AkAzagAmI - caturnikAya devo, vidhAdharo, pakSI, vAyu tathA pRthvI Azrita - pRthvI, p, teu, vAyu, vanaspati, be-traNa-cAra-pAMca indriyo te badhAM potAnA karmothI punaH punaH aneka prakAre paribhramaNa kare che. [548] A saMsAra sAgararUpa che tema tene jANanArA tIrthaMkara, gaNadhara Adie kahyuM che te svayaMbhUramaNa samudra mAphaka apAra che, koI sthalacara, jalacara tene oLaMgI zakatA nathI, tevo A saMsAra sAgara che, samyak darzana vinA te oLaMgI na zakAya, te kahe che - 84 lAkha yoni pramANa A bhavagahana che, jemAM saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMta sthitika jIvo duHkhe karI mukta thAya che. Astikone paNa duruttara che, to nAstikonuM zuM? vaLI te bhavagahana saMsArane vizeSathI batAve che- A saMsAramAM sAvadha karma karanArA, kumArgamAM paDelA, khoTo mata pakaDelA, viSayomAM pradhAna strImAM Asakta athavA viSayo ane strImAM Asakta sarvatra sat anuSThAnamAM sIdAya che. te viSaya ane strIrUpa kAdavamAM phaselA AkAza ke pRthvI athavA sthAvara ke jaMgama lokamAM bhaTake che. athavA mAtra vezathI pravrajyA paNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avirati jIvanathI ke rAgadveSathI cauda rAjalokamAM svakRta karmathI bhaTake che. [549] te vAdIo asat matane Azrita, mithyAtvAdi doSathI hArelA, sAvadhanisvadha bhedathI ajJAna chatAM karmakSaya mATe udhata thaI vivekahInatAthI sAvadha karma kare che. sAvadha karmathI pApano kSaya na thAya. ajJAnapaNAthI teo bALaka jevA che, have karma kema khape ? te kahe che. Azrava nirodha vaDe aMte zailezI avasthAmAM karma khape che. mahAsatvA vaidha roga maTADe tema te karma haNe che. buddhivALA te medhAvI - hitanI prApti ane ahitano tyAga dvArA parigrahane choDIne vItarAga mAphaka saMtoSathI avItarAga hovA chatAM athavA lobha choDavAthI saMtoSI evA te sAdhuo pApakarma na kare. pAThAMtara mujaba lobha ane bhaya athavA lobhathI thatAM bhayane choDIne saMtoSI banelA che. A rIte lobhAtIta paNAthI pratiSedhano aMza batAvyo. saMtoSathI vidhino aMza batAvyo. athavA lobhAtItathI samasta lobhano abhAva ane saMtoSIthI avItarAgatva chatAM utkaTa lobhano abhAva darzAvI bIjA kaSAya karatA lobhanI pradhAnatA batAvI. lobha choDe te pApa na ja kare. [550] jeo lobhane choDe che, te kevA thAya? te kahe che - te vItarAga ke alpakaSAyI thaI paMcAstikAyAtmaka prANilokanA pUrvajanme Acarita, vartamAnamAM thatA ke bhavAMtarabhAvi sukha-duHkhone jevA hoya tevA jANe che. vibhaMgajJAnInI jema viparIta jotA nathI. AgamamAM kahyuM che ke he bhagavan ! mAthI mithyArdaSTi aNagAra rAjagRhImAM rahI vANArasInA rUpo jANe, dekhe ? vibhaMgajJAnI hovAthI te dekhe paNa pheraphAravALuM dekhe, ityAdi. bhUtabhAvi-vartamAnane jANatAM kevalI ke cauda pUrvadhara saMsAramAM rahelA bIjA bhavyajIvone mokSa prati laI jatA upadeza denAra che, teo svayaMbuddha hovAthI bIjA dvArA dovatA nathI - 4 - tethI ananya netA che. hitAhitanA prApti-parihAramAM tenA koI netA nathI. teo tIrthaMkara, gaNadharAdi buddha che. teo bhavano athavA saMsAra upAdAna bhUta karmano aMta karanArA che. 30 jyAM sudhI bhavano aMta na kare tyAM sudhI pApa na kare te batAve che- * sUtra-551 thI 554 H jIvanI hiMsAnI jugupsA karanArA te hiMsA karatA - karAvatA nathI. te dhIra sadA saMyama prati jhukelA rahe che, paNa keTalAMka mAtra vANIthI vIra hoya che...te bAla ke vRddha badhAMne Atmavat jue che, A mahAna lokanI upekSA karI te buddha apramattomAM parivajana kare..je svayaM ke bIjA pAse jANIne dharma kahe che, te svarUparanI rakSA karavA samartha che, te jyotibhUtanI pAse sadA rahevuM joIe...je AtmAne, gatine, Agatine, zAzrvatane, azAzvatane, janmane, maraNane, cyavanane ane upapAtane jANe che.... * vivecana-551 thI 554 H [551] pratyakSa ke parokSajJAnI, tatvane jANanArA sAvadha anuSThAnane jIvahatyAnA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/-/551 thI 554 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 bhayathI tathA pApane dhikkAranArA hovAthI pote kare nahIM, karAve nahIM, anumode nahIM, juThuM na bole, na bolAve, anumode nahIM, e rIte bIjA mahAvrato paNa samajI levA. haMmezA saMyata, pApa-anuSThAnathI nivRtta, vividha saMyamAnuSThAna prati jhukelA rahe che. te dhIra che, keTalAMka heya-upAdeyane jANIne, samyak parijJAthI - "je jinezvare kahyuM te niHzaMka che, evo nizcaya karI, karma vidAraNamAM vIra bane che athavA parISaha upasargonA vijayathI vIra bane che. pAThAMtara mujaba-keTalAMka bAkarmI, aA savI. jIvo jJAnathI ja vIra hoya che, kriyAthI nahIM. paNa mAtra jJAnathI mokSa na maLe. jemake zA bhaNelo mUrkha bane che, je kriyA kare te ja vidvAna che. vaidha mAtra davAnA jJAnanI roga dUra kare. [55] te bhUto kayAM che ? jenA AraMbhathI sAdhu Dare che? je kuMthuA Adi sUma jaMtuo x - ke bAdara zarIravALA moTA prANIo temane Atmavat mAne. sarvalokamAM jeTaluM mAruM pramANa che, teTaluM ja kuMthuAnuM che, jema mane du:kha apriya che, tema lokamAM badhA jIvone che, badhAM jIvone duHkhathI udvega thAya che. AgamamAM kahyuM che - he bhagavan! pRthvIkAya jIva AkAMta thaI kevI vedanA vede ? ityAdi. koIpaNa jIvane AkramaNa ke saMghana na karavuM evuM samajIne cAle te dekhato che. vaLI A lokane mahAta jANe che, kemake i jIvanikAyo sUkSma-bAbara bhede bharelo che, mATe mahAna che athavA loka anAdi anaMta kALa vyApta che. vaLI keTalAka bhavyo paNa badhA kALa vaDe mokSe javAnA nathI. [arthAtu kALano aMta nathI, tema jIvano aMta nathI.] je ke dravyathI cha dravya hovAthI, phogathI cauda rAja pramANathI loka avadhi sahita che. paraMta kALathI ane bhAvathI anAdi anaMta hovAthI, paryAyonI anaMtatAthI A loka mahAtta che, tema jANa. A pramANe lokanuM svarUpa yathArtha jANanAro tatvajJA sarve prANisthAnone azAzvatA jANIne A avizvAsya saMsAramAM lezamAtra sukha nathI tema mAnato saMyamAnuSThAyI yationI sAthe rahIne nirmaLa saMyama pALe athavA paMDita banI, gRhasthomAM na lapaTAtAM saMyama anuSThAnamAM vicare. pipara] vaLI - je svayaM sarvajJa hoya te AtmAne ane traNe lokamAM rahela jIvo ke padArthone joto lokanuM svarUpa jANIne tathA gaNadharAdi ane tIrthakAdi pAsethI padArtho jANIne bIjAne upadeza Ape. Avo sAdhu heya-upAdeyano jJAtA, potAne saMsAramAMthI bahAra kADhavA samartha hoya che temaja bIjAne paNa sadupadeza dAnathI tAravA yogya che. sarvajJane ane jAte ja badhuM jANanAra tIrSaka dine tathA bIjAthI bodha pAmanAra gaNadharAdine padAniA caMdrAdi mAphaka prakAza dvArA Atmahita icchatA, saMsAra du:khathI udvigna, potAne kRtArtha mAnato [sAdhu haMmezA gura samIpe vase. kahyuM che ke - jeo gurukula vAsane choDatA nathI, teo jJAnanA bhAgI thAya che, darzana ane sAtrimAM sthira thAya che, cAvajIva dhanyavAdane pAtra che. gurukulavAsamAM koNa rahe ? te batAve che - jeo karma pariNati vicArIne manuSyajanma, AyAdinI durlabhatA jANIne zruta-cAstri nAmaka sArAdharmanI prApti ke kSAMti Adi dazavigha sAdhu dharma athavA zrAvakadharmane vicArIne ke jANIne te ja dharma yayota anuSThAnathI pALe, cAvajIvana gulavAsa seve athavA jyoti svarUpa AcAryane satata seve. teo AgamajJa, dharmane vicArIne lokanA svarUpane kahI batAve che [554] je AtmAne paraloke janAro, zarIrathI judo, sukha-du:khano AdhAra jANe che ane AtmahitamAM pravarte che, te AtmajJa che. te ja AtmajJa che ityAdi kriyAvAda bIjAne kahevA yogya che. vaLI je vaizAkha sthAnastha, keDe be hAtha rAkhIne puruSAkAra lokane tathA anaMta AkAzAstikAyane jANe che, jIvo nAraka, deva, tiryaca, manuSya kyAMthI AvyA, te Agamana ane kevA karmothI nArakAdimAM utpanna thaze ? ema jANe che, tathA anAgamana jANe che, kyAM javAthI Agamana na thAya ? tyAM javAno upAya che samyagudani-jJAnacAstriAtmakane je jANe che, sarva karmakSayarUpa siddhi - te lokANe rahela sthAna ke je sAdi anaMta che, te jANe. je zAzvata, sarva vastu samUha dravyAstika nayathI nitya che ane paryAya nayathI je pratikSaNa vinAzarUpa anitya che, baMne sAthe letA nityAnitya che tema jANe che. AgamamAM kahyuM che - nairayika dravyArcathI zAzvata ane bhAvArthathI azAzvata che, tema bIjA paNa tiryaMcAdi jANavA athavA nirvANathI zAzvata saMsAracI azAzvata che, kemake saMsArI jIvo svakRta karmavaza sarvatra bhame che. tathA jAti te nAkAdi janma lakSANa, maraNa te AyukSaya lakSaNa, janme te jana, temano upAta je jANe che, A upapAta naka ane devamAM thAya che, ahIM janmamAM jIvonuM utpatti sthAna yoni kahela che. te saciva, acita, mizra tathA zIta, uSNa, mizra tathA saMvRta, vivRta, mizra Adi - 27-bheda che. tirthaya, manuSyanuM maraNa, jyotika vaimAnikanuM cyavana, bhavanapati, vyaMtara, nArakonuM udvartana kahevAya che - vaLI - * sutra-papa5,556 : je jIvonI vividha pIDAne, Azrava ane saMvarane jANe che, duHkha ane nirjarA jANe che, te kiyAvAdanuM kathana karavA yogya che...sAdhu zabada, rUpamAM Asakata na thAya, gagha, rasamAM TheSa na kare, jIvana-maraNanI kon na kare, saMyamayukta thaI, mAyArahita banIne vicare. * tema huM kahuM chuM - * vivecana-555,556 : | [555] jIvone svakRtu kamanA phaLone bhogavavA nakAdimAM vividha ke virUpajama, maraNa, jarA, roga, zokanI zarIra pIDAo ane tenAthI bacavAnA upAyo je jANe che arthAt sarvArthasiddhathI sAtamI naraka sudhI badhAM jIvo karmasahita varte che. temAM bhAre karmIo sAtamI nakamAM janArA hoya che, evuM je jANe che tathA jenAthI ATha prakAranA karmo Ave te Azrava, te prANAtipAta ke rAgadveSa ke mithyAdarzanAdi rUpa che. te tathA Azrava nirodharUpa saMvara *x - puNya, pApane je jANe tathA asAtA udaya rUpa ke tenA kAraNa ane tethI viparIta te sukhane je jANe che ane tapathI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/555,556 nirjarAne je jANe che. karmabaMdha ane nirjarane tucatA vaDe je jANe che, tethI ja kahyuM che ke jevA ane jeTalA saMsAranA hetu che, tevA - teTalA nirvANanA hetuo che, A badhuM jANe te ja * x * kiyAvAdane bolavA yogya che. arthAta jIva che, punya che, pApa che, pUvayiti karmanuM phaLa che tevo vAda. jIvAdi nava padArtho che. je AtmAne jANe, tenAthI "jIva', lokagI 'ajIva', gati AdithI svabhAva batAvyo. AzravasaMvara sIdhA kahyA. du:kha vaDe pu-pApa lIdhA *x* nirjara-x* lIdhI, tenA phaLarUpa mokSa batAvyo. A badhAM vaDe * * kiyAvAda svIkAryo, je A padArtho jANe che te paramArthI kisAvAda gaNe che. prina] bIjA darzananA padArtha parijJAnathI samyagraMvAdapaNuM kema svIkAratA nathI ? - temAM kahelA padArtha yuriyukata lAgatA nathI. jemake taiyAyika darzanamAM pramANa, prameya, saMzaya, prayojana, daTAMta, siddhAMta, avayava, tarka, nirNaya, vAda, jA, vitaMDA, hetvAbhAsa, chala, jAti, nigraha sthAna e soLa padArtho kahyA che. tenI vyAkhyAne saMkSepamAM ahIM noMdhI che, jijJAsuoe vRtti jovI ane abhyAsu pAse samajavI.] 1- pramANa- sopAdeya nivRtti pravRttirUpapaNe jenAthI padArtha oLakhAya che. pramANanA cAra bheda-pratyakSa, anumAna, upamAna, Agama. temAM indriyonI najIka je padArtha hoya te saMbaMdhI jJAna * x pratyakSa pramANa. jainAcArya kahe che A pratyakSatA ayogya che, jemAM AtmA athAhaNa prati sAAtuM jANe dekhe te pratyakSa che, je avadhi, mana:paryava ane kevalajJAna che. indriyathI thatuM jJAna to parokSa che. A rIte amai, jpamA, Agama pramawsI caya ane lAcAryano uttara vRttimAM jovo.) Agama pramANamAM paNa kevalInA vacano ja pramANabhUta che. -2- prameya grahaNa paNa indriya arthapaNAthI kahela che. jainAcArya kahe che- te yukitathI siddha nathI. dravya sivAya prameya guNo rahI na zake ane dravya letAM tenA guNo aMdara AvI gayA, to dA levAthI zo lAbha ? AtmAne jIva padArthapaNe grahaNa karyo che, zarIra-ijyiAdi ajIva che. buddhi upayoga e jJAnano bhAga hovAthI teno jIvamAM samAveza thaI jaze, manamAM dravyamanA pudgalarUpe hovAthI ajIva che, bhAva mana AtmanA jJAna guNarUpe che mATe jIvamAM lIdhuM - x * x * ityAdi. 3- saMzaya - A zuM che ? evo anizcita pratyaya te saMzaya. -4- prayojana * jene uddezIne udhama kare te prayojana. -pa- daSTAMta * jyAM avipatipatti karavA mATe je viSaya kahevAya te -6- siddhAMta - cAra prakAre che : (1) pramANo vaDe prameyanuM grahaNa, (2) samAna taMtra siddha paNa parataMtra asiddha, (3) eka siddha thatA bIjA arcanI anusaMgathI siddhi thAya te, (4) abhyapagama siddhAMta -- avayava * pratijJA, hetu, udAharaNa, upanaya, tigamata e pAMca che. -8* take * saMzaya pachI bhavitavyatA pratyayarUpa saMdarya vicAraNA. [43] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra -- nirNaya - saMzaya, tarka bAda bhAvi nizcayAtmaka pratyaya. -10- vAda - pramANa, tarka, sAdhanothI upAlaMbha * x * pakSa, pratipakSa. -11- jaya - vAda jItavA mATe chaLa AdithI karAya che. -12- vitaMDA - pratipakSa sthApyA vinA mAthAphoDa karavI te. 13- hevAbhAsa - asiddha, anekAMtika, viruddha evA hetuo. -14- kaLa - kahenArano artha badalI pUrvanA arcano ghAta kare. -15- jAti - dUSaNAbhAsarUpa hovAthI avAstava che. -16- tigrahasthAna - vAdakAle vAdI ke prativAdI jetApI pakaDAya. [ahIM mar16-muddA joyA che, tenuM sthApana ane vArya dvArA tenuM khaMDana vRttimAM vistArathI che, te viroSa jJAtA pAse samajavuM.) 0 have vaizeSikanI vAta kahe che - vaizeSike kahyuM temAM paNa tava nathI. jemake dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa, samavAya e cha tavo mAne che. temAM dravyanA nava bhedo - pRvI, pANI, agni, vAyu, AkAza, kALa, dizA, AmAM, mana. jainAcArya tenuM khaMDana kare che. pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAra bhinna dravya nathI - 4 - AkAza ane kALane ame dravya kahyA ja che dizA e AkAzano ja bhAga che, pads dravya nathI. AmAne ame jIvadravya mAnela ja che. dravya mana pudgala rUpa che. vRittikArazrIe vaizeSika matanuM khaMDana vistatupaNI kare che, ame noMdhela nathI, jijJAsue daf abhyAsI pAse samajI levuM) che have sAMdhya darzananuM varNana kare che - temanuM mAnavuM che ke prakRti, AmAnI sAthe maLatAM A sRSTi utpanna thayelI che. prakRti satva, raja ane temanI sAkhyAvasthAthI utpanna thAya che, tenAthI mahAnuM ane mahAnatAthI ahaMkAra utpanna thAya che, tenAthI 11-indriyo pAMca tamAma thAya che, tenAthI pAMcabhUta thAya che, zaitI punuM svarUpa che te akadI, nirguNa ane bhokatA che. ityAdi * * * * * * * * * jainAcAryae temanuM khaMDana karela che - x * x * kemake evuM kyAreya na hatuM ke AvuM jagatuM na hoya. ityAdi * * * * * * * * * vaLI AtmA akatapaNe mAnavAthI kRtano nAza ane amRtanA Agamano doSa lAgaze ane baMdha ane mokSano abhAva thaze. guNarahita AtmA mAnatA jJAnarahita AtmA thaze. tethI jJAna vinAnuM sAMkhyanuM bolavuM bALapalApa mAtra che. - 7 have bauddha matanuM nirUpaNa kare che - temanA mAnelA bAra Ayatano che. te A pramANe - pAMca indriyo, tenA pAMca viSayo, zabdAyatana [mana] ane dhamayitata. * x * A bAra Ayatana mATe pratyakSa, anumAna e be pramANo teo mAne che.. jainAcAryo kahe che... ame pAMca indriyo "jIva'mAM lIdhI che, bhAvendriyo jIvamAM grahaNa karI che. rUpa Adi viSayo ajIva hovAthI jugha gaNelA nathI. zabdAyatana yugala rUpa hovAthI zabdane ajIvarUpe grahaNa karyo che. *x* dharmAtmaka sukha-du:kha zAtA-azAtA udayarUpe Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12/555,556 RT sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che zrutaskaMdha-1 adhyayana-13 "cAthAtathya" zrI - X - X - X - X - X - X - X - che * x * tenuM kAraNarUpa karma pudgalarUpe hoya te ajIva che. ityAdi * * * * * vRttikAra lakhe che ke "bIje sthaLe bauddhamatanuM khaMDana karela che, tethI ahIM karela nathI. A ja rIte mImAMsaka tathA lokAyata matanuM tatva sAdhue sva buddhie vicArI levuM." - X - X - [554] have adhyayananA upasaMhAramAM samyavAda parijJAna phaLa dazavitA kahe che - veNu, vINA Adi kAnane sukhadAyI, rUpa te nayana AnaMdakArI, temAM Asakti na karato, sagI na thAya. tathA kucita kalevarAdi gaMdhamAM, tapAta zanAdimAM dveSa na kare. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - manojJa, amanojJa zabdAdi viSayomAM rAgadveSa na karato asaMyamajIvita na vAMche. parISaha-upasargothI maraNa na vAMche. athavA jIvitamaraNamAM abhilASA na rAkhI saMyamanuM pAlana kare. mokSArthI grahaNa kare te saMyama, temAM ke tenA vaDe gupta rahe athavA mithyAtvAdi ATha prakAranA karma na baMdhAya mATe manavacana-kAyAthI gupta ane samita rahe tathA mAyA mukta rahe. * * * zrutaskaMdha-1 - adhyayana-12 "samosaraNa"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahita anuvAda pUrNa * bhUmikA : samosaraNa nAmaka bAramuM adhyayana kahyuM, have teme kahe che, teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM paravAdI mato batAvyA. tenuM nirAkaraNa karyuM. te yAyAvacca vaDe thAya che, te ahIM kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakamadvAramAM A adhikAra che - ziSyonA guNa batAvavI. vaLI pUrvanA adhyayanomAM dharma, samAdhi, mArga, samosaraNamAM je satya yAyAtathya che ane je viparIta ke anyonuMviparIta ke vitA che, te paNa ahIM thoDAmAM batAvaze. nAma nikSepe cAyAtathya nAma che. te kahe che [ni.122 thI 126-] A adhyayanuM yAyAvacca e nAma che. te kathA tathA zabdane bhAva pratyayathI thayuM che. temAM tathA zabdano nikSepo kare che - ahIM yathA zabda 'A' anuvAdamAM varte che. tathA zabda vidheya arthamAM che. te A pramANe - jema A kaheluM che, tema tamAre karavuM. anuvAda, vidheyamAM vidheyano aMza ja mukhya bhAve che. athavA yathAtathya eTale tathya, tenuM ja nirupaNa kare che. temAM tathAbhAva tathya-yathAvasthita vastutA che. te nAmAdi cAra bhede che. temAM nAma sthApanA sugama che. - x - dravya tathya - je je savitAdino svabhAva dravyanuM mukhyapaNuM che tenuM svarUpa che. jemake jIva-upayoga lakSaNavALo che, pRthvI kaThina lakSaNA, pANI drava lahANA che. manuSyano je mAdavatAdi svabhAva, acita dravyamAM gozISa caMdana, ratnakaMbalAdinA uttama guNa, te teno svabhAva che. jemake ratnakaMbala-unALAmAM ThaMDaka ane zIyALAmAM uNatA Ape che. - 4 - bhAvatathya - niyamathI audAyikAdi cha bhAvamAM jANavuM. (1) dayika-karmanA udayathI nivRta, karmanA udayathI prApta gati Adi anubhAva lakSaNa. (2) opazamika - karmanA upazamathI nivRta, karmono anudaya lakSaNa, (3) kSAyika-karmanA kSayathI thayela, apratipAti jJAna-darzana-cAstri lakSaNa. (4) kSAyopazama-kSaya ane upazamathI thayela, AMzika udaya-upazama lakSaNa. (5) pAriNAmika-pariNAmathI nivRta, jIvaajIva-bhavyatvAdi lANa. (6) sAnnipAtika-pAMce bhAvonA hika Adi saMyogathI nipajJa che. - athavA - AtmAmAM rahela te bhAvatathya cAra prakAre che - jJAna, darzana, cAstri, vinaya tathya. temAM jJAna tathya che mati Adi jJAnapaMcaka vaDe avitatha viSaya samajAya te. darzana tathya - zaMkAdi aticAra hita jIvAdi tatvanI zraddhA. cAstri tathya - bAra prakAre tapa ane sattara prakAranA saMyamamAM sabhya kriyA. vinayatathya-4ra bhede vinayamAM - jJAna, darzana, cAstri, aupacArika rUpe yathAyogya anuSThAna karavuM che. jJAnAdinuM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13/-/bhUmikA satya sevana. ahIM bhAvatathyano adhikAra che, te prazasta-apazasta be bhede che, temAM ahIM prazastano adhikAra batAvatA kahe che je prakAre, je paddhatithI sUga racela che, te prakAre tenI vyAkhyA karavI te batAve che - AcaraNamAM mUkavuM. athavA siddhAMta sUtranuM cAstri ja AcaraNa che eTale sUra pramANe ja vartavuM te yAjAtathya jANavuM. pUrvArdhano bhAvArtha pAchalI aDadhI gAthAthI kahe che . je vastunuM svarUpa, je arthane AzrIne sUNa banAvela che, te vidhamAna arthamAM yathAvata vyAkhyA karatA saMsArathI pAra utAravAnA kAraNavathI prazasya ke mAthAtathya che. vivakSita arthamAM avidhamAna ke saMsAra kAraNavathI niMdanIya hoya to samyagu rIte na AcaratA athavA yAyAvacca kahevAtuM nathI. ukta kathanano sAra e ke - sUtra jevuM che, te ja artha kahevo ane te ja pramANe vartavuM, te saMsArathI tAravA samartha che ane te yathAtathya che. paNa tevo artha na kare, tema na varte to saMsAra kAraNava ke niMdanIya hovAthI mAthAtathya nathI. * x * A ja vAta deTAMtathI batAve che sudhamasviAmI, jaMbU, prabhava, AryarakSitAdithI paraMparAmAM Avela je vyAkhyA karI te A rIte - vyavahAranayathI karAtu karyuM kahevAya, paNa kutarka-madathI mithyAtva daSTi vaDe huM nipuNa-sUkSama buddhi chuM ema mAnIne sarvajJa praNita arthane dUSita kare - anyathA karI 'karatuM karyuM' ema bole ane kahe ke * mATIno piMDa hAthamAM levAthI ghaDo na banI jAya, A rIte 'huM paMDita chuM' ema mAnI jamAlI nikUva mAphaka sarvajJanA matane lopatA pote nAza pAme che, saMsAcakamAM bhame che. te jANato nathI ke mATI khodavAthI ghaDo banAvavA sudhI banAvanAranuM lakSya ghaDA rUpe ja hoya che. A pramANe ja lokavyavahAra che. * * * * * have anyathAvAdanuM phaLa kahe che je sAdhu muzkelIe thoDI vidyA bhaNI, madathI sarvajJa vacananA eka aMzane anyathA kahe che, te saMyama, tapa karavA chatAM te zarIra mananA du:khono vinAza karI zakato nathI. kemake te AtmagarvI mAnasathI pote ja siddhAMta-arcano jJAtA che, bIjuM koI nathI, tema mAne che. sAdhu varSe AvA mAnIne tajI devo joIe. jJAnIe jAti Adi mada na karavo joIe, to jJAnamada kaI rIte karI zake ? kahyuM che - jJAnathI mada dUra thAya, paNa jJAnano ja mada kare, to tene koNa dUra kare ? davA ja jhera banI jAya to vaidha zuM karI zake ? nAma nipajJa niphopo gayo. * x * x * have sUtra kahe che* sUjha-553 thI 560 : huM yathAtathya, jJAnanA prakAra, jIvanA guNo, sAdhunuM zIla, asAdhunuM kuzIla, zAMti ane azAMtine pragaTa karIza...dina-rAta samusthita, tIrthakarothI dharma prApta karIne samAdhimAganuM sevana na karanAra nikula potAne zikhAmaNa denArane ja kaThora zabdo kahe che...je vizuddha mAgane ahaMkArathI dUSita kare che, 38 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 AtmabuddhithI viparIta artha parUpe che, jJAnamAM elkita thaI misyA bole che, te uttama guNanuM bhAjana na bane...je pUchavA para gurunuM nAma chUpAve che, te potAne mokSathI vaMcita kare che, asAdhu chatAM potAne sAdhu mAne che, te mAyAvI anaMta vAtane pAme che. * vivecana-553 thI 560 : [55] anaMtara sUtra sAthe A sUtrano saMbaMdha A che - "mAyAthI mukta thAya che.'' bhAvavalaya te rAgadveSa. tenAthI mukta ja mAthAtaNya thAya. A saMbaMdhe Avela saNanI vyAkhyA - yathAtathya te paramArthathI tava che. paramArtha te samyaga jJAnAdi che, te kahe che - jJAna prakAra eTale - x * temAM samyagradarzana, cAstri levA. samyam darzanamAM pathamika, payika, lAyopathamika levA. cAritramAM vratadhAraNa, samiti rakSaNa ane kapAya nigraha Adi levA. A rIte samyak jJAnAdi prANInA uug guNone huM kahIza. vitatha AcArInA doSone batAvIza. puruSonA vicitra svabhAvane - prazasta aApazarata svabhAvane huM kahIza. * * * sapuruSanA sArA anuSThAno, je sabhya darzana-jJAna-cA>>ivAnuM sAdhuno zrutacAritravAnuM sAdhuno zruta-vyAtrirUpa dharma ke durgatimAM jatA jIvane dhArI rAkhe te dharmane, zIlo, saMpUrNa karmakSaya rU5 zAMtine, huM pragaTa karIza tathA asat evA paratIrthika, gRhastha ke pAsyAdinA adharma-pApa, azIla, anirvANarUpa azAMti, saMsAra bhramaNane huM kahIza. * x - [558] jIvonA judA judA guNadoSarUpa svabhAvane huM kahIza * evuM je kahyuM, te batAve che - rAtadina samutthita thaI sAruM anuSThAna karanArA mRtadharo tathA tIrthakaro pAsethI zrata-cAri dharma, saMsAra pAra utaravA pAmIne paNa karmodayathI maMdabhAgye jamAli Adi mithyA madathI, tIrthakara Adie kahela samyagu darzanAdi mokSa paddhatine je sevatA nathI te nikUvo ane boTiko, svaraci racita vyAkhyAyI nirdoSa evA sarvajJa praNIta mArgano nAza karI, kumArga parUpe che. teo kahe che - A sarvajJa che ja nahIM ke "karAtu karyu" evuM pratyakSa viruddha kahe che. tathA je pAtrAdi parigrahathI mokSamArgane batAve che. A rIte sarvajJa kathanamAM zraddhA na karatA, je zraddhA kare che tevA mana-zarIranA DhIlA sAdhuo paNa Aropita saMyamabhAra sahana karavAmAM asamartha kyAreya viSAda pAme che. temane bIjA AcAryo vasalatAthI subodha Ape tyAre te upadezadAtA puruSane ja niSThura vayano kahIne niMde che. [papa9] vaLI vividha prakAre kumArga prarUpaNA nivArI nirdoSa banAvela, vizodhita samyagu darzana-jJAna-cAritra nAmaka mokSamArga che, tene sva AgrahathI grasta goThAmAhila mAphaka pUvaciArya kathita ane maroDe che. AvA abhimAnI svaraci vyAkhyA paddhatithI vyAmohita thaI, AcArya paparAthI AvelA arcane anyathA karIne-maroDIne vyAkhyA kare che. teo sUjhanA gaMbhIra arthane karmanA udayathI yathAvat pariNAmavavAne asamartha ane potAne paMDita mAnatA usUtra prarUpaNA kare che. * x * potAnA A asa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/-/553 thI 560 40 AgrahathI anAdhAra evA te ghaNAMne amAnya thAya che ane jJAnAdi guNonA pote bhAjana thAya che. bhaNanAramAM ATalA guNo hoya che - "zravaNa, pratikRcchA, uttara sAMbhaLe, grahaNa kare, tarka kare, dhAraNa kare, te pramANe varte." athavA gurU zuSAthI samyam jJAnano bodha thAya, tethI samyak cAstri, tethI sakala karma kSayarUpa mokSa - AvA uttama guNo nikUvane na thAya. pAThAMtara mujaba te samyam jJAnAdI guNone pAka thato nathI. kemake te anartha saMpAdakavathI asat abhinivezI thAya che athavA - 4 - guNorahita ane doSayukta thAya che. -x- kemake je koI avAjJAnathI kadAgrahI thaI, zrutajJAnamAM zaMkA lAvI mRSAvAda bole che. jemake sarvajJa praNita AgamamAM AvA vacanA na hoya athavA teno artha Avo na thAya. athavA abhimAnathI jUThuM bole. - 4 - (560] vaLI jeo paramArthane na jANatAM tuccha buddhithI ahaMkArI banelAne koI pUche ke tame A satra konI pAse bhaNyA? tyAre te madathI potAnA AcAryanuM nAma chapAvI koI prasiddha nAma Ape athavA kahe ke meM A jAte ja vAMcela che, e rIte gurane gopave. athavA pramAdathI bhUle paNa AyAyadi pAse AlocanA avasare pUchatA, potAnI niMdA thavAnA bhaye mAyAthI jUThuM bole. A rItanA nikUvapaNAthI te jJAnAdi ke mokSathI vaMcita rahe che. AvA anuSThAna karanAra sAdhuo *x * tatvathI asAdhu chatAM garvathI potAne sAdhu mAne, paraMtu teo anaMta vinAzane pAme che athavA * x * anaMtakALa saMsAramAM bhramaNa karaze. kemake temanAmAM be doSa che - pote asAdhu che, bIjuM potAne sAdhu mAne che. kahyuM che ke - ajJAnI, pApa karavA chatAM potAne zuddha kahe tethI bamaNuM pApa kare che A rIte teo garvanA doSathI bodhilAbhane haNIne anaMta saMsArI thAya che. A rIte mAna vipAkane batAvI have krodhAdi kaSAya kahe che * sUtra-pa61 thI pa64 - je krodhI che te aziSTa bhASI che, zAMta kalahane pradIpta kare che, te pApakama sAMkaDA mArge jatAM AMdhanI mAphaka duHkhI thAya che...je kalahakArI, anyAyAbhASI che. te samabhAvI, kalaharahita na bane. je AjJApAlaka che te lajA rAkhe che, ekAMta daiSTi che te sAmAyI che...guru zikhAmaNa Ape tyAre je koi na kare te ja paNa vinayI, sUkSmAthe jonAra, jAtisaMpanna, samabhAvI ane amArI che...je parIkSA karma vinA svayaMne saMyamI ane jJAnI mAnI abhimAna re ke huM tapasvI che, te bIjAne pratibiMba ja mAne che. * vivecana-pa61 thI 564 - | [561] je kaSAyanA vipAka jANato nathI, svabhAvathI ja krodhI che tathA jagatanA arthano bhASI thAya che, yathAvasthita padArthone bolato nathI. jemake - brAhmaNane DoDa kahe, * * * * * pAkane caMDAla kahe, kANAne kANo kahe ityAdi tathA koDhIyo vagere jene je doSa hoya tene tevA kaThora rIte bolAve te jagadarthabhASI che, athavA jyArthabhASI, jema AtmAno jaya thAya tema avidhamAna artha paNa bole, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra game tevA prakAranA asat artha bolIne potAno jaya icche che, zAMta thayelA kalahane vividha rIte udIre. jemake kalaha thayo hoya tene mithyA duSka ApI kSamA karyA pachI paNa evuM bole ke pharI jhaghaDA ubhA thAya. have teno vipAka kahe che jemake aMdha pagadaMDI mArge jatA pote nipuNa na hovAthI kAMTA ke jaMgalI pazu AdithI pIDAya che, tema kevala vezadhArI, krodhI, karkaza vacanathI jhaghaDo vadhAranAra, pApakarma karIne - x - cAra gati saMsAramAM cAlanAsthAnomAM punaH punaH utpanna thaIne pIDAya che. [56] vaLI paramAni na jANato che, jemAM yuddha vidhamAna che tevo vigrahika jo ke paDilehaNAdi kriyA kare, to paNa yuddhapriya thAya che, tathA anyAcya bolanAro, jevuM tevuM na bolavAnuM bole ke guru sAme AkSepa kare, Avo sAdhu rAgadveSa rahitamadhyastha na hoya, jhaghaDA ke kalaharahita na thAya athavA mAyArahita na thAya. athavA laharahita na thavAthI samyak daiSTio sAthe prema na rAkhe. tethI sAdhue krodha-karkaza vacana na bolavA tathA upazAMta kalahone ubhA na karavA, nyAcya bhASItAjI amAyA vaDe madhyasthapaNuM rAkhavuM. A rIte anaMtara kahelA doSa vajIne AcAryanI AjJA mAnato, upadezAnusArI kiyAmAM pravRtta athavA sUtra pramANe cAle, tathA lajjAsaMyama evA mUla-udSNuNamAM mana rAkhanAro athavA anAcAra karatI veLA, AcAryazrI lajAya tathA ekAMtathI jIvAdi padArthomAM lakSa rAkhe te ekAMta dRSTi che. pAThAMtara mujaba-jinezvaranA kahelA mArgamAM ekAMte zraddhAvALo rahe. pUrvokta doSathI ulaTA guNo che jemake - jJAnane uDAve nahIM, akodhI, amArI bane, jIyA na kare. tenAmAM kapaTanuM nAma paNa na hoya, gurune na chetare, bIjA koI sAthe kapaTa vyavahAra na kare. | [56] pharI saguNa jaNAvatA kahe che - je kaTu saMsArathI udvigna che, koI vakhata pramAdathI khalanA pAme tyAre AcAryAdi ghaNI preraNA kare, to paNa jenI sanmArge javAnI cittavRtti che, te tathAa che, tathA je zikSA grahaNa karato tathA thAya che, te miTabhASI, vinayAdi guNayukta, sUkSmadarza ke sUmabhASI hoya te ja paramArthathI purapArthakArI che, bIjo nahIM, ke je krodhathI jItAya che. je krodha na kare te sukuLamAM utpanna, zIlavAna ja kulIna kahevAya che, mAtra sukuLamAM utpanna thavAthI kulIna na kahevAya tathA te ja atizaya saMyama karaNazIla-ju kare che. athavA je upadezAnusAra varte che, paNa vaka thaI AcAryAdinA vacanano lopa karatA nathI. Avo tathArca, pezala, sUmabhASI, jAtyAdi guNAnvIta, avaka, madhyastha, niMdA ke pUjAmAM ropa-toSa na karato, akrodha ke amAyA prApta athavA jhaMjhA prApta arthAt vItaraNa tulya thAya che. | [564] prAyaH tapasvI jJAna-tapano ahaMkAra kare che, tethI tene kahe che - je koI laghu prakRti, AtmAnA dravya evA paramArthathI saMyama pAmI ema mAne ke huM ja saMyamavAna, mULa-uttaraguNone barAbara pALanAra chuM. bIjo koI mArA samAna nathI, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13/-/561 thI 564 tathA jenAthI jIvAdi padArtha samajAya, te jJAna bhaNIne ema mAne ke huM ja paramArthanI ciMtA karanAro chuM tathA bAra bheda bhinna tapa vaDe huM ja yukta chuM, mArA jevo vikRSTa taponiSTha bIjo koI nathI ema mAnIne abhimAna kare ane bIjA sAdhu ke gRhastha lokane jaLacaMdra mAphaka nakAmA mAne, khoTA sikkA jevA vezadhArI mAtra mAne e rIte bIjAnuM apamAna kare, e rIte potAne guNI, bIjAne nirguNI mAne. 41 - sUtra-565 thI 568 : ukta ahaMkArI sAdhu ekAMta mohavaza saMsAre bhame che, te sarvajJota mArgathI bahAra che. je sanmAnArthe utkarSa dekhADe che, te jJAnahIna azuddha che...je brAhmaNa ke kSatriya jAtika che, uputra ke licchavI hoya, te dIA laI, paradatta bhojI thaI, gotra mada na kare...tenA jAti ke kuLa zaraNa thatA nathI, samyak sevita jJAnAcaraNa sivAya koI rakSaka nathI. dIkSA laIne paNa je gRhasthakama sete che, te karma vimocana mATe samartha thato nathI...niSkiMcana ane sUkSmajIvI bhikSu paNa jo prazaMsAkAmI ane ahaMkArI thAya, to te azuddha, AjIvaka punaH punaH viSayasi pAme che. * vivecana-565 thI 568 H [565] jema kUTa-pAzamAM baddha mRga paravaza thaIne ekAMta duHkhI thAya che, tema bhAva-pAza snehamaya banI ekAMte saMsAracakramAM bhame che athavA temAM prakarSathI lIna banI, aneka prakAre saMsAramAM bhame che tathA zabdAdi kAmathI ke mohathI mohita thaI bahu pIDAvALA saMsAramAM DUbe che. Avo mUDha sAdhu muninA maunapada-saMyamamAM ke jinezvaranA praNItamArgamAM raheto nathI. have sarvajJamata kahe che - arthanA avisaMvAdanI pALe te gotra, temAM samasta Agama AdhArabhUta munipadamAM na Take gotrano mada karanAra paNa sAdhudharmamAM na Take. vaLI je pUjana-satkArane mATe potAno garva kare, te lAbhapUjA-satkArAdithI mada karato, sarvajJa padamAM na Take. tathA vasu eTale saMyama pAmIne temAM jJAnAdi vaDe mada karato, paramArthane na jANato phUlAya che, te badhAM zAstrone bhaNIne teno artha jANIne paNa paramArthathI sarvajJa mata jANato nathI. [566] badhAM madasthAnonI utpattithI AraMbhIne jAti mada je bAhya nimitI nirapekSa che, te have batAve che - je jAtithI brAhmaNa ke kSatriya ke ikSvAku vaMzAdika hoya, te bheda ja kahe che - ugra putra ke lecchaI - kSatriya bheda vizeSa che, AvA uttama kulotpanna, saMsAranA svabhAvane jANIne jeNe rAjyAdi gRhapAza choDIne dIkSA lIdhI, paradatta bhojI hoya - sArI rIte saMyama pALato hoya, harivaMza jevA ucca gotramAM utpanna thAya, to paNa garva na kare. abhimAna yogya - viziSTajAti vaDe sarvalokamAM mAnya hoya to paNa dIkSA laI, mastakAdi muMDita, bhikSArthe pagRhe jatA kaI rIte hAsyAspada garva kare? arthAt AvuM mAna na kare. [56] AvuM mAna karavuM tene lAbha mATe nathI, te kahe che - te laghu prakRti, abhimAnI sAdhu jAti ke kula mada karato saMsAre bhamatA rakSaNa Apato nathI. jAtyAdi sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 abhimAna Aloka-paralokamAM guNakArI nathI, ahIM mAtAnI jAti ane pitAnuM kuLa che. upalakSaNathI bIjA madasthAna paNa saMsAramAM rakSaka nathI. je saMsArathI tAravA samartha che, te kahe che - jJAna ane cAstri sivAya kyAMya rakSaNanI AzA nathI, A baMnemAM samyak darzana letAM sArI rIte saMsArathI pAra pAme che. - 4 - AvA mokSamArgamAM dIkSA laIne paNa keTalAMka apuSTadharmA saMsAra prati jaIne pharI-pharIne gRhasthocita jAtyAdi madasthAna, pAThAMtarathI gRhasthakarma-sAvadhAraMbha jAtimadAdi kare che. AvA te sarvakarma choDavA samartha na thAya, niHzeSakarma kSayakArI na thAya. dezanirjarA to badhAM jIvone pratikSaNa thAya che. 42 [568] pharI abhimAna doSa batAve che - bAhya rIte niSkiMcana, bhikSaNazIla, paradattabhojI, aMtaprAMta vAla-caNAdi vaDe prANadhAraNa karato rUkSajIvI paNa jo koI ahaMkArI hoya che, AtmazlAdhAbhilASI hoya che. Avo te paramArtha na jANato potAnA bAhyaguNothI jIvato pharI pharIne saMsAramAM janma-jarA-maraNa-roga-zokanA duHkho pAme che. taravA pravRtta thavA chatAM temAM ja DUbe che. ema AcAryoe batAvela samAdhi na sevanArane nukasAna che, have ziSyanA guNo batAve che- - sUtra-569 thI 572 -- je susAdhuvAdI, bhASAvAnuM, pratibhAvAt, vizArada, AgADhapajJa, subhAvitAtmA bIjAne potAnI prajJAthI parAbhUta kare che...AvA sAdhu samAdhi prApta nathI, je potAnI prajJAnuM abhimAna kare che athavA lAbhanA madathI unmatta thaI te bAlapajJa bIjAnI niMdA kare che...te sAdhu paMDita ane sarvazreSTha che, je prajJA-tapa-gotra-AjIvikA mada na kare...sudhIra dharmI, dhIra A maMdone choDI, pharI na sarve. badhAM gotrothI dUra te maharSi sarvottama mokSa gatine pAme che. * vivecana-569 thI 572 : [569] bhASA guNadoSajJatAthI zobhana bhASAvALo sAdhu tathA zobhana-hitamita-priya bolanAra susAdhuvAdI, khIra-madha jevA vacana bole tathA autpAtikI Adi buddhi guNayukta - x - pratibhAvAt, pUchatA turaMta javAba ApanAra athavA dharmakathA avasare jANI le ke A puruSa-koNa che ? kayA devane name che ? kayA matane mAne che ? evuM potAnI pratibhAthI jANI, yogya rIte bole, tathA arthagrahaNa samartha ke ghaNAM prakAre arthakathana zramaNa, zrotrA abhiprAyajJa tathA paramArtha samajAvanArI buddhivALo te AgADhapajJa, sArI rIte dharmavAsanAthI bhAvita evo subhAvita AtmA; satyabhASAdi guNothI susAdhu thAya. Avo te nirjarAnA hetubhUta vaDe paNa mada kare - jemake - huM ja bhASAvidhijJa tathA sAdhuvAdI chuM, mArA jevo koI pratibhAvAna nathI. mArA jevo koI lokottara zAstrArtha vizArada, avagADhaprajJa, subhAvita AtmA nathI, ema abhimAnathI potAnI buddhithI bIjAne avagaNe, jemake - AvA murkhA, duHkhe samaje tevA, mUDhanuM zuM kAma che? athavA koI sabhAmAM dharmakathA samaye vyAkhyAna na kare. ema ahaMkArI thAya. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13/-/569 thI 572 kahyuM che ke - bIjAe svecchAthI racela artha vizeSane zramathI samajIne potAne zAstra pAragAmI mAnI ahaMkArathI bIjAne tiraskAre che. 43 [50] have AvA sAdhunA doSo batAve che - anaMtarokta prakriyA vaDe bIjAno parAbhava karI potAnuM mAna vadhArato, sarva zAstra vizArada hovA chatAM, tatvArthamAM nipuNamati hovA chatAM jJAnadarzana cAstrirUpa mokSamArga ke dharmadhyAna nAmaka samAdhine pAmato nathI. phakta pote potAne paramArtha jJAtA mAne che. Avo koNa hoya? je paramArthane jANyA vinA sva-buddhithI sarvajJa samajIne garva kare. Avo te samAdhi na pAme. have bIjA madasthAnone batAve che - x - je alpa aMtarAyavALo labdhimAn potAne tathA bIjAne mATe dharmopakaraNa lAvavA samartha hoya te tuccha svabhAvathI lAbhamadamAM lepAIne samAdhi na pAme. evo sAdhu bIjA karmodayathI labdhirahita lokonI niMdA, parAbhava karato bole ke mArA jevo sarva sAdhAraNa zayyA saMstAskArdi upakaraNa lAvanAro bIjo koI nathI, bIjA to potAnuM peTa bharanAra kAgaDAM jevA che, te mUrkha A rIte bIjAne niMde che. [571] A pramANe buddhino mada karI, bIjAnuM apamAna karatA pote ja bALaka jevo gaNAya che, tethI buddhimada na karavo. saMsArathI chUTavA icchanAre bIjA paNa mada na karavA, te batAve che - tIkSNabuddhithI thAya te prajJAmadane tathA nizcayathI tapomadane kADhaje. huM ja yathAvidha zAstravettA chuM, huM ja utkRSaTa tapasvI chuM, mane tapathI glAni thatI nathI, evo mada na karavo tathA ikSvAku ke harivaMzAdi ucca gotramAM janmyo evo gotra mada na karavo tathA jenA vaDe AjIvikA cAle te dravyasamUha, " X - * tevo artha mada, tene choDaje. ca zabdathI bAkInA cAra madone choDaje. tene choDavAthI tattvavettA thAya che. A badhAM mado choDanAra uttama AtmA ke uttamottama thAya che. [572] have madane na karavAnuM batAvI upasaMhAra kare che. prajJA Adi mada sthAno saMsAranA kAraNapaNe samyak jANIne tene choDe yAvat buddhi vaDe rAje te dhIra - tattvajJa A jAtyAdi mada na seve, AvA koNa che ? jemanAmAM zruta-cAritra dharma supratiSThita che, te sudhIra dharmA, sarve mada sthAnono tyAga karIne, te maharSio tapa vaDe karmamala dhoIne, badhAM ucca gotra oLaMgIne ucca evI mokSa nAmaka sarvottama gatine pAme che athavA kalpAtIta pAMca mahA vimAnomAM jAya che. agotra sAthe nAma, Ayu Adi karmo rahetA nathI. * sUtra-573 thI 576 : uttama lezyAvALA, dRSTadhamAM muni gAma ke nagaramAM pravezI, eSaNA ane aneSaNAne jANIne anna-pAna prati anAsakata rahe...sAdhu arati-ratino tyAga karIne bahujana madhye ekacArI bane. saMyamamAM abAdhaka vacana bole. gati Agati jIvanI ekalAnI ja thAya...svayaM jANIne ke sAMbhaLIne prajAne hitakara dharma bole, sanidAna niMdha prayoganuM sudhIradharmI sevana na kare...koInA bhAvane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 tarkathI na jANanAra azraddhALu kSudratAne prApta kare che. tethI sAdhu anumAnathI bIjAnA abhiprAya jANIne dharmano upadeza Ape. ** * vivecana-573 thI 576: [573] A pramANe madasthAna rahita, bhikSaNazIla bhikSu kevo hoya? marela mAphaka snAna, vilepanAdi saMskArarahita zarIravALo te mRtArca athavA AnaMda, zobhAvALI arcA-padmAdi lezmAvALo te mudarca-prazasta lezya tathA yathAvasthita zruta-cAstri dharma samajelo hoya, tevA sAdhu gAma, nagara AdimAM bhikSArthe pravezIne, uttama dhRti ane saMghacaNavALA hoya te gaveSaNA ane grahaNeSaNAne samyag rIte jANIne, udgamadoSAdino parihAra kare, tema na karavAnA vipAkone sArI rIte jANIne anna-pAnamAM mUrchA na rAkhatA sArI rIte vicare. tathA kahe che - sthavikalpI 42-doSa rahita bhikSA le ane jinakalpikone pAMcano abhigraha ane be no graha, te A pramANe-- saMsRSTa, asaMsRSTa, uSkRta, alpalepa, ugRhIta, pragRhIta ane ujjita dharmA [jinakalpIne chellI be rIte kalpe.] athavA je jeno abhigraha te tene epaNIya, bIjuM aneSaNIya. e rIte eSaNA-aneSaNA samajIne kyAMya pravezIne AhArAdimAM amUrchita thaI samyak zuddha bhikSA le. [54] e rIte sAdhune anukULa viSaya prApta thavA chatAM rAgadveSa karyA vinA, jovA chatAM na joyuM, sAMbhaLavA chatAM na sAMbhaLyu evA bhAva sahita, mRta samAna dehavALo, sArA dekhelA dharmavALo. eSaNA-aneSaNAne jANato anna-pAnamAM mUrchita na thaI, koI gAma-nagaramAM pravezIne, kadAca asaMyamamAM rati ane saMyamamAM arati thAya to tene dUra karavA kahe che - mahAmunine paNa asnAnatAthI, mela vadhavAthI tathA aMtaHprAMta vAla, caNAdinA bhojanathI kadAca karmodayathI saMyamamAM arati thAya to saMsAramAM utpanna thayela bhAvane-tiryaMca-nakAdi duHkho yAda karI, saMsAramAM alpAyu che tema vicArIne-dUra kare. ekAMtapaNe mauna bhAvathI sAdhu dharme sthira thAya. tathA asaMyamamAM rati eTale sAvadha anuSThAnamAM anAdi bhavAbhyAsathI lalacAya to saMyamamAM udhama kare. pharI sAdhune ja vizeSathI kahe che - ghaNAM sAdhuo gaccha vAsitatAthI saMyamamAM sahAya kare te bahujano. tathA koI ekalo vicare te pratimAdhArI ekalavihArI ke jinakalpAdi hoya. te parivAravALA ke ekAkIne koI pUche ke na pUche, to ekAMta saMyamanI vRddhinuM vacana dharmakathA vakhate bole. athavA saMyamamAM bAdhA na thAya tevI rIte dharmasaMbaMdha kahe. - te zuM vicArI athavA kaI rIte bole te batAve che - asahAya prANIne zubhAzubha karaNI mujaba paralokamAM gamana thAya te gati, pUrvakRt karaNI mujaba thatuM Agamana te Agati. kahyuM che ke - ekalo ja karma kare che, ekalo ja tenuM phaLa bhogave che ekalo ja janme mare che, ekalo ja bhavAMtaramAM jAya che. mATe dharma sivAya koI sahAyaka nathI, ema vicArI mauna-saMyama mukhya dharma che te batAve. [575] bIjAnA upadeza vinA jAte ja caturgati saMsAra ane tenA kAraNa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13/-/573 thI 536 46 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogarUpa jANIne tathA sarva karmAyarUpa mokSa ane tenA kAraNa-samyaga darzana-jJAna-cAsTiA e badhuM jAte ja samajIne ke AcArya pAse sAMbhaLIne bIjA mumukSane zruta-cAtri dharma kahe. - kevo? - vAraMvAra janme te prajA - traNa sthAvara prANI, temane hitakArI, sadA upakArI dharma sadupadezathI kahe. upAdeya batAvI have heya kahe che - je niMdanIya che te mithyAtva Adi karmabaMdhanA hetuo che, nidAna saha varte te sanidAna. prayojAya te prayogavyApAra ke dharmakathA prabaMdha. tenAthI mane pUjA, lAbha Adi thaze, evA nidAna ke AzaMsA cAstrimAM vinabhUta che, mATe sudhIra dhama sAdhu te na seve. athavA je gati ke sanidAna vayano jevA ke - tIrthio sAvadhAnaThAnarad, niHzIlA, nirNatA Adi che, evA bIjAnA doSa ughADavA rUpa marma vedhI vacano te sudhIradharmIo na bole. - vaLI - [56] keTalAMka mithyASTi, kutIrcibhAvita, svamata AgrahIo vitarkathI - svamati kalAnANI, duSTa aMta:karaNavRttiI abuddha evA koI sAdhu ke zrAvaka svadharma sthApavA, anyatIciMkane kaDavA vacano kahe, tene tevA vacano na ruce, na svIkAre tyAre ati kaTa bhAvathI sAdhunI hatyA karAve jema pAlake khaMghakAcAryanI karAvI. te zuddhatva batAve che- te anyadarzanI niMdAvacanathI kopAyamAna thaIne bolanArane mArI nAMkhe, tethI - x - dharmadezanA pUrve te puruSane jANavo - A puruSa koNa che ? kayA devane mAne che ? koI matano AgrahI che ke nahIM? e jANIne, tene yogya dhamadezanA Ape. kemake paravirodhI vacanathI sAdhune Aloka ke paralokamAM maraNAdi apakAra prApta thAya che. tethI anumAnathI, parIkSA karI - x - temane sAcA dharmanuM jIvAdi svarUpa sva-para upakAra mATe kahe. * sUtra-pa33 thI pa 9 : vIra sAdhu karma ane chaMda jANI dharma kahe, temanuM mithyAtva dUra kare, bhayAvaha rUpamAM lubdha nAza pAme che. e rIte traNa sthAvara jIvone upadeza Ape...sAdhu pUm -prazaMsAnI kAmanA na kare koInuM piya-apriya na kare. sarve ana choDIne, anAkuLa-asAyI bane...dharmanuM yathArtha svarUpa joIne, badhAM pANInI hiMsAne taje. jIvana-maraNano anAkAMkSI bane tathA mAyAthI mukta thaIne vicaraNa kare - tema huM kahuM chuM. * vivecana-537 thI pa39 :| piB9] dhIra-sabuddhi alaMkRta sAdhu dezanA avasare dharmakathA zravaNa karanAranuM anuSThAna ke tenA gura-laghukamapaNuM, teno abhiprAya sArI rIte jANI le, jANIne parSadAne anurUpa ja dharmadezanA kare. jethI te zrotAne jIvAdi padArthano bodha thAya ane tenuM mana na dubhAya, paNa prasa thAya. A saMdarbhamAM kahe che - temanA aMtaHkaraNanA azubha bhAvo vigere dUra kare. temanAmAM viziSTa guNonuM AropaNa kare, pAThAMtarathI - anAdibhavonA abhyAsathI lAgela mithyAvAdi dUra kare athavA viSayAsakita dUra kare. A ja vAta kahe che - nayana manohArI strInA aMga, upAMga, kaTAkSAdi rUpo jovAthI alAsavI jIvo saddharmathI patita thAya che. te rU5 bhayAvaha che te rUpAdi viSayamAM Asakta sAdhunI niMdA thAya, nAka-kAnAdi kApIne burA hAla kare. jemAMtare tIryaca-nAkAdi pIDA sthAnamAM tevA jIvone vedanA anubhavavI paDe. A samajIne DAhyo sAdhu dhadizanA jJAtA bIjAno abhiprAya jANIne basa-sthAvarane hitakArI dharma kahe. [58] sAdhue pUjA-sakArAdithI nirapekSa thaIne tapa-cAgnine ArAdhavA. vizeSathI dhamadizanArthe A vAta kahe che - sAdhu dezanA ApatA vA, pagAdi lAbhanI AkAMkSA na rAkhe, AtmaprazaMsA na icche, tathA je sAMbhaLanArane priya evI rAjakayAdi vikathA Adi ane ThagavAnI kathAdi na kahe tathA apriya ane te je devatAne mAnato hoya tenI niMdA na kahe. rAgadveSarahitapaNe, zrotAnA abhiprAyane vicArI, yathAvasthita samyak darzanAdi dharma kahe. upasaMhAra kare che - pUjA, sakAra, lAbha apekSA ane bIjAnA dUSaNone tyAgIne kathA kahe. sUtrArtha samajIne sAdhu kapAyI thAya. [59] adhyayanano upasaMhAra kahe che - yathAtathya - dharma, mArga, samosaraNa traNe adhyayanano sAra, sUvAnugata samyakatva ke cAstri tene vicArato. sUtrArthane sArI kriyA vaDe pALato, sarva - x * pRthvIkAyAdinI - x - jIvahiMsAne tajIne, potAnA prANa jAya to paNa cAthAtathya [sAcA dharmane ullaMghe nahIM, te kahe che - asaMyama jIvita ke dIdhayuSanI jIvahiMsAcI icchA na kare. parISahathI parAjita ke vedanA samughAtathI haNAIne, pANI ke agnimAM paDIne, jIvapIDA karato maraNa na icche. yAyAvacca joto, sarva jIvahiMsAthI viramI, jIvanamaraNa na icchato saMyamAnuSThAna Acare, mohanIkarmanI mAyAmAM na vIMTAto, saMyama pALIne mokSe jAya. zrutaskaMdha-1 adhyayana-13 'yAthAtathya'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14/-/bhUmikA che zrutaskaMdha-1 adhyayana-14 "graMtha' che - X - X - X - X - X - X - X - * bhUmikA : teramuM adhyayana kahyuM, have caudamuM kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM 'yAthAtacya' - samyak cAstri kahyuM ane te bAhya-atyaMtara graMthanA parityAgathI zobhe che. te jANa A adhyayanamAM kahe che. e saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakamadvAra aMtargatu A artha-adhikAra che . bAhya atyaMtara graMthane tyAgavo. nAmaniSpanna nikSepamAM AdAnapadathI guNaniSajJatvathI graMtha nAma che [ni.12 thI 131-] graMtha-dravya, bhAva be bhedothI kSullaka taicainya nAme uttarAdhyayana sUtramAM adhyayana vistArathI kahela che. ahIM to dravya-bhAva bheda bhinna gAMTha je taje che ke je ziSya "AcAra" Adi sUra zIkhe te kaheze. te ziSya be prakAre jANavo - pravajyAthI, zikSAthI. jene pravajyA Ape che athavA bhaNAvIe te be prakAranA ziSya. ahIM ziAziNano - x * adhikAra che. pratijJAnusAra kahe che....je zikSA grahaNa kare te ziSya be prakAre che. jemake . 'grahaNa' pahelA AcAryAdi pAse zikSA - x * le che. pachI te mujaba aharniza varte te "Asevana". e rIte grahaNa Asevana baMne zikSA jANavI. temAM grahaNapUrvaka Asevana ema karIne pahelAM grahaNa zikSA kahe che - grahaNa zikSA traNa prakAre che * sUtra, artha, taMdubhaya [ziSya, sUtrAdi pahelAM grahaNa karatA sugAdi ziSya thAya che. have grahaNa pachI Asevana zikSA kahe che- yathAvasthita sUtrAnuSThAnanA AsavanAthI ziSyanA be bheda che - jemake - mUlaguNonuM pAlana * sArI rIte mUlaguNonuM pAlana karatA tathA uttaraguNa saMbaMdhI samyaguM anuSThAna karato be prakAre Asevana ziSya thAya che. temAM mUlaguNanA prANAtipAtAdi viratine sevato paMca mahAvrata dhAravAthI pAMca prakAre mUla-guNa AsavanA ziSya thAya che. uttaraguNamAM samyak piMDa vizuddhi Adi guNone sevato uttaraguNa Asevana ziSya bane che. te uttara guNo piMDa vizuddhi, samiti, bhAvanA, be prakArano tapa, paDimA, abhigrahane utaguNa jANavA. athavA bIjA uttaraguNo karatA sakAmanirjarAnA heturUpa bAra prakArano tapa uttaraguNapaNe jANavo. tene je samyak dhAraNa kare, te AsevanA ziSya thAya che. ziyA AcArya vinA na thAya tethI AcAryanI nirUpaNa kare che - ziyApekSAe AcArya be prakAre - eka dIkSA Ape che, bIjA bhaNAve che. eka sUtrapATha Ape, bIja dazavidha cakavAla sAmAcArI zIkhave - sabhya anuSThAna karAve che. temAM sUjha, artha, tadubhaya bhedathI grahaNa karatA AcArya traNa bhede che. Asevana AcArya paNa mUla-uttara guNa bhedathI be prakAre che. nAmaniSpanna nikSepo gayo. have sUra-- sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra * sUtra-580 thI 583 : parigrahane choDIne, zikSA prApta karato, pataMjita thaIne bahAcarya vAsa kare, AjJA pALIne vinaya zIkhe, saMyama pAlane pramAda na kare...je rIte pAMkharahita paNInuM baccuM, AvAsamAMthI uDavA prayatna kare che, paNa uDI zakatuM nathI. evA te paMkhahIna taraNanuM Dhaka Adi haraNa kare che...e pramANe apuSTadharmI ziSya cAaine nissara mAnI nIkaLavA icche che, pAkhaMDI loko tene potAnA hAthamAM Avela mAnIne harI le che...gurukulamAM na rahenAra saMsArano aMta karI zakatA nathI, ema jANI sAdhu garakULamAM vase ane samAdhine che, guru vitta para zAsana kare che mATe te guraphula na choDe. * vivecana-580 thI 583 : [580] A pravacanamAM saMsArano svabhAva jANIne, sakhya utthAna usthita AtmA, dhana, dhAnya, hiraNya, dvipada, catuSpadAdi graMthane tajIne dIkSA laIne * * * grahaNa, Asevana rUpa zikSAne samyak pALato, nava brahmacarya gatine AzrIne brahmacarya pALe. athavA saMyamane samyaka rIte pALe. AcAryAdinI AjJAmAM jyAM sudhI ekalavihArI pratimA na svIkAre tyAM sudhI rahe, temanA kahevA pramANe varte. jenA vaDe karma nAza thAya te vinaya barAbara zIkhe ane Adare. te grahaNa ane Asevana vaDe vinayane samyaka rIte pALe. tathA je nipuNa che, te saMyamAnuSThAnamAM athavA sadA AcArya upadezamAM vividha pramAda kare. jema rogI vaidha pAse cikitsA vidhi samajIne te pramANe varte to roga zAMta thAya tema sAdhu paNa sAvadha graMtha tajIne, pApakarmarUpa roga tajavA davA rUpa gurunA vacano mAnIne te pramANe vartatA mokSa pAme che. [581] je sAdhu AcAryanA upadeza vinA svecchAthI gacchathI nIkaLIne ekAkI vihAra kare, te ghaNAM doSono bhAgI thAya. daSTAMta-jema pakSInuM nAnuM baccuM -x * jene purI pAMkho phUTI na hoya, te kAcI pAMkhavALuM baccuM, potAnA mALAmAMthI uDavAne mATe jarA jevuM uDe che ke patana pAme che. *x - tene na uDatuM joI mAMsapezI samAna jANI mAMsAhArI evA DhaMka Adi kSudra pakSIo, te nAzavAne asamartha evA baccAne cAMcamAM upADIne mArI nAMkhe che. [58] ukta daSTAMtathI kahe che - X - X - pUrve pAMkha na phUTavAthI avyakata kahyA tema ahIM apuSTadhama ziSya che. jema pakSInuM baccuM potAnA mALAmAMthI nIkaLe tyAre dra pakSI teno nAza kare che, tema navadIkSita ziSya sUtrArtha na jANato - agItArtha, samyagu dharmamAM pariNata na thayo jANIne aneka pApagharmI pAkhaMDI tene phasAve che. phasAvIne gacchamAMthI judo pADe che. pachI viSayAsakata banAvI, paraloka bhaya dUra karI, amAre vaza che, ema mAnI athavA cAstrine asatu anuSThAnathI niHsAra mAnI, pakSInA barasAne TaMkAdi pakSI haze tema A pApadharmI, mithyAva, avirati, pramAda, kaSAyathI kaluSita AtmAne kutIrthiko, svajano ke rAjadi aneke temane haryA che, hare che, haraze. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14 -580 thI 583 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kevI rIte hare ? pAkhaMDIo A rIte agItAne Thage che. jemake - jaina darzanamAM - agni pravAlana, vipApahAra, zikhAcchedAdi viho dekhAtA nathI, aNimAdi aTaguNa aizvarya nathI, rAjAdi mAnatA nathI, vaLI jainAgamamAM ahiMsA kahI, paNa te jIvAkula lokamAM pALI na zakAya. tamArAmAM nAnAdi zauca nathI, AvI zaTha ukti vaDe - X - mugdha janane Thage che. svajanAdi paNa kahe che - he AyuSyamAnuM ! tArA sivAya amAro koI poSaka nathI, tuM ja amAruM sarvasva che, tArA vinA badhuM zUnya che tathA sadAdi viSayopabhoganA AmaMtraNathI saddharmathI bhraSTa kare che. A pramANe rAjAdi paNa jANavA. A pramANe tene lalacAvI hare che. [58] A pramANe ekAkI sAdhune ghaNAM doSo thAya che, tethI sadA gura caraNamAM rahevuM, te dazavi che - guru pAse rahevuM. te mAvajIva sanmArga anuSThAnarUpe sAdhu icche che. te ja paramArthathI sAdhu che. je pratijJAnusAra varte. te sadA guru pAse rahIne sadaguThAnarUpa samAdhi pALavAthI thAya, te sivAya nahIM, te batAve che - gura pAse na rahela, svachaMda cAlanAra, sadanuSThAnarUpa karma-samAdhi pratijJAnusAra pALato nathI ke karmono aMta karato nathI, ema jANIne sadA kulavAsamAM rahevuM, te vinAno bodha mazkarI rU5 che. kahyuM che ke - gurukulanI upAsanA vinA sAdhunuM vijJAna prazasya thatuM nathI, jema moranuM nRtya pazcAd bhAge jotAM prazasya na thAya. jema bakarInA gaLAmAM aTakelane paganA prahArathI mAratA guNakArI joIne, guranI upAsanA na karela ajJae saNInA gaLAmAM gAMTha joI lAta mAratA teNI mRtyu pAmI. A rIte gurunI anupAsanAthI ghaNAM doSo saMsAra vadhAranArA thAya che, ema samajI, guru pAse maryAdAmAM rahevuM, te batAve che - sArI rIte vartana muktinamanA yogya sAdhue rAgadveSarahita sarvajJanA anuSThAnone AdarIne, dharmakathI kathanathI bIjAne batAve - e rIte gurukulavAsa ghaNAM guNono AdhAra che, tethI gaccha ke gura pAsethI nIkaLI svecchAcArI na thaIza. AzupajJa ziSya guru pAse rahIne viSayakaSAyothI AtmA lajjA pAme che, tema jANIne jaldIthI AcAryanA upadeza vaDe sat samAdhimAM potAne sthApe. A pramANe dIkSA laIne, nitya mukuLavAsamAM raheto sarvatra sthAna, zayanAdimAM upayogavALo thatA ja guNo pAme te kahe che- * sUtra-584 thI 583 - je sthAna, zayana, Asana AdimAM parAkrama karI uttama sAdhuvatuM AcaraNa kare te samiti, guptimAM niSNAta banIne, bhIjAne tenuM yathArtha svarUpa kahe...anAzvatI sAdhu kaThora zabdo sAMbhaLIne saMyamamAM vicare. bhikSu nidrA ane pramAda na kare, zaMkA thatA tene nivArI niHzaMka bane..bALa ke vRddha, rAnika ke samavatI dvArA anuzAsita thavA chatAM je samyapha sthiratAmAM na praveze te nIyamAna karAyA chatAM saMsArano para na pAme...bALaka, vRddha, nAnI dAsI ane gRhastha dvArA AgamAnusAra anuzAsita thAya tyAre te sAdhu - ", [44] * vivecana-584 thI 587 : [58] je saMsArathI kheda pAmIne dIkSA laIne nitya gurakulavAsamAM rahIne tathA zayana, Asana, gha kAracI gamana, Agamana, tapa, cAritrAdimAM parAkramI banIne sAdhu ughaData vihArathI je AcAro che tenAthI yukta te susAdhayukta che. susAdhu je sthAne kAyotsargAdi kare tyAM samyak paDilehaNAdi kiyA kare. kAyotsargamAM meruva nikaMpa thaI zarIrathI nispRha rahe tathA zayana karatA saMthAro, bhUmi ane kAyA pramArje, guranI AjJA laI suve, jAgato hoya tema suve. Asana para rahetA pahelA pUrvavat zarIrane saMkocIne svAdhyAya-dhyAna parAyaNa thaI susAdhu rahe, A rIte susAdhu kriyAyukta, guraphulavAsI susAdhu thAya. vaLI mukulavAsa vasato iyadi pAMya samitimAM pravicArarUpa ane traNa guptimAM pravicAra-apavicAra rUpe utpanna prajJAvALo AgatapA-svayaM karavA * na karavAnA vivekavALo thAya. gurukRpAthI samiti-guptinuM svarUpa pote samajIne bIjAne paNa te kema pALavI tathA tenuM zuM phaLa thAya te batAve. [585] IryAsamitiyukta je kare te kahe che - veNu, vINAdinA kAnane madhura lAgatA zabdo sAMbhaLIne ke bhayAnaka kAnamAM khUMce tevA zabdone sAMbhaLIne te sAramAThA zabdothI Azrava na lAve te anAzrava. tevA zravaNamAM Avela anukULa-pratikULa zabdamAM rAgadveSarahita madhyastha thaI saMyamAnuSThAyI bane. tayA sAro sAdhu nidrA ke pramAda na kare arthAt zabdAzravatA nirodhathI viSayapramAda niSedhyo. nidrA nirodhathI nidrA pramAda niSedhyo. vaDe vikathA, kapAyAdi pramAda paNa na karavuo. A pramANe gurukulavAsathI sthAna, zayana, Asana, samiti, guptimAM AgatapA sarve pramAda choDIne garanA upadezathI ja kyAreka citamAM vikalpo thAya to tene dUra kare. athavA meM gRhita paMca mahAvratano bhAra durvaha che, tene kema pAra pAmavo? evI zaMkA gurukRpAthI dUra thAya athavA manamAM kaMI zaMkA thAya, to te badhI guru pAse rahetA dUra thAya che ane bIjAonI zaMkAne paNa dUra karavA samartha thAya che. pi86] vaLI gara pAse rahetA kadAca pramAdathI bhala kare tyAre vaya ke pazcimI nAnA tenI bhUla mATe roke ke vaya ke dhRtathI adhika hoya te zikhAmaNa Ape, jemake * tamArA jevAe AvI bhUla karavI ayukta che tathA pravajyA paryAya ke zrutAdhika athavA samavayaska pramAdathI thayela bhUla mATe kaMI kahe tyAre krodhita thAya ke - huM uttamakalIna, sarvajana mAnya ane mane A saMkaDA jevo dhamakAve, ema mAnI - 4 - mithyAdukRta na Ape, bhUla na sudhAre, "AvuM karI nahIM karuM' tevI tenI zikhAmaNa na mAne paNa ulaTo javAba Ape, - x - evo te sAdhu saMsAra zrotathI bahAra kADhavA zikhAmaNa Apela hoya to paNa saMsArano pAra na pAme. athavA AyAyadi vaDe sadupadezadAnathI pramAda dUra karI mokSamAM laI javA prayatna kare to paNa tema na karatA te saMsArano pAra na pAme. [58] svapakSanI preraNA bAda have sva-paranI preraNAne AzrIne kahe che : kumArge caDelo sAdhu, tene koI paratIrthika, gRhastha ke mithyASTie te pramAdathI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14/-/584 thI 587 skhalita thayela sAdhune kahyuM - tamArA AgamamAM AvuM anuSThAna kahyuM nathI, chatAM tame kema Acaro cho ? athavA saMyamathI patita sAdhune, koI bIjA patita sAdhue kahyuM - arihaMta praNIta AgamAnusAra mUla-uttaraguNamAM skhalitane Agama batAvI kahyuM - A rIte utAvaLe cAlavAnuM sAdhune jainadharmamAM nathI kahyuM. athavA mithyASTi Adi, nAnA ziSya ke vRddhe koI sAdhunA khoTA AcAra joIne zIkhAmaNa ApI. tu zabdathI samavayaske dhamakAvyo hoya. athavA halakuM kAma karanAra ke dAsInI paNa dAsI ke je pANI bharanArI hoya te bhUla batAve, to sAdhue krodha na karavo. kahe che ke - atyaMja ati kopa karIne bhUla batAve to paNa sAdhu svahitakara mAnI kope nahIM, to bIjA koI paratve kopavAno prazna ja kyAM che ? temaja gRhasthono paNa je dharma, te bhUle to tene Thapako maLe. - 4 - mArI bhUla batAve temAM mAruM ja kalyANa che ema mAnato manamAM jarA paNa dubhAya nahIM. - te ja kahe che - * sUtra-588 thI 591 3 tenA para krodha na kare, vyathita na thAya, kaIM kaThora vacana na bole, "have huM tema karIza te mATe zreyaskara che", ema svIkArI pramAda na kare...jema vanamAM koI mArga bhUlelAne koI sAco mArga batAve tyAre mArga bhUlelo vicAre ke A mane je mArga batAve che, te mArA mATe zreya che...te mArga bhUlelA mUDhe amUDhanI vizeSarUpe pUjA karavI joIe. A upamA vIre ApI che, teno artha jANI sAdhu samyak satkAra kare...jema mArgadarzaka paNa rAtrinA aMdhakAramAM na joI zakavAthI mArga nathI jANato, te sUryodaya thatAM prakAzita mArga jANe che- * vivecana-588 thI 591 H 51 [588] A rIte sva ke para pakSe bhUla batAvI hoya tyAre Atmahita mAnato krodha na kare, tema koI durvacano kahe to paNa na kope. paNa vicAre ke - DAhyAne dhamakAve tyAre - tattvArthanI vicAraNA kare, jo te satya che to zA mATe kopavuM, jo te khoTuM che, to kopavAthI zuM? tathA bIjA potAnAthI koI adhama paNa jaina mArgAnusAre ke lokAcArathI bodha Apyo hoya, to paramArtha vicArI tene daMDathI mAre nahIM ke kaThora vacana na kahe, paNa vicAre ke meM AvuM akArya karyuM to A mane niMde che ne? e pramANe madhyasthavRttithI varte ane mithyAduSkRtAdi Ape. mane preraNA karI to sAru karyu tema mAne. pharI pramAda na kare ke asat AcaraNa na kare. - A arthanuM dRSTAMta batAve che-- [589] moTI aTavImAM dizA bhUlavAthI koI sat mArgathI bhraSTa thAya, tyAre koI dayALu, sAcA-khoTA mArgano jJAtA. kumArga choDAvIne sarva apAya rahita sAcA mArgane batAve; tema sArA-khoTAno vivekI sanmArga batAve tyAre teno upakAra mAnavo ane bhUla batAve to kopavuM nahIM, paNa A mAro upakArI che, tema mAnavuM. jema putrane pitA sanmArge caDAve tema A mane sanmArga dekhADe che, te mArA mATe kalyANakArI che tema mAne. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 [590] vaLI A arthanI puSTi kare che - 4 - jema te bhUlA paDelA mUDhane sArA mArge caDAvanAra te bhIla Adino sanmArga dekhADela hovAthI parama upakAra mAnI para vizeSathI pUjA karavI yukta che, tema tIrthaMkaro ke anya gaNadhara Adi paramArthathI preraNA karI parama upakAra karanAranuM bahumAna karatA vicAravuM joIe ke AmaNe mane mithyAtvarUpa janma, jarA, maraNAdi aneka upadravavALA vanamAMthI sadupadeza dAnathI ugAryo. tethI mAre A paramopakArIne abhyutthAna, vinayAdithI pUjavA joIe. AvA ghaNAM dRSTAMto che jemake - agni jvAlAkula gharamAM baLatA sutAne koI jagADe to teno paramabaMdhu che. vizvayukta snigdha bhojana karanArane koI, temAM rahela jhera che te batAve, te teno paramabaMdhu jANavo. [591] A sUtra vaDe bIjuM dRSTAMta kahe che - jema jalayukta vAdaLamacI ghaNAM aMdhakAravALI rAtrimAM aTavIno bhomIyo paNa jANIto mArga chatAM aMdhakArayukta mArgane kAraNe potAnA hAthane paNa na joto, mArga kaI rIte zodhe? te ja bhomIyo sUrya ugatA, aMdhakAra dUra thatA, prakAzita dizAmAM parvata, khADAdi uMco-nIco mArga jANe che, pratyakSa jaNAtA sIdhA mArgane zodhI le che. mArganA guNa-doSa jANI, samyag mArge jAya che. dRSTAMtano marma- sUtra-592 thI 55 - te ja rIte - apuSTadharmI ziSya, buddha hovAne lIdhe dharma nathI jANato, paNa jinavacanathI vidvAn banatA ukta daSTAMta mujaba badhuM jANe che...urdhva, adho, tirkI dizAmAM je trasa ke sthAvara pANI che, temanA prati sadA saMyata rahIne vicare, leza mAtra dveSa na kare...prajAnI madhye dravya ane vittane kahenAra AcAryane ucita samaye samAdhinA viSayamAM pUche ane kaivalika samAdhine jANIne tene hRdayamAM sthApita kare...tevA muni trividharUpe susthita thaIne temAM pravRtta thAya, tenAthI zAMtinI prApti ane karmono nirodha thAya che. bhagavaMta kahe che ke te punaH pramAdamAM lipta thato nathI. * vivecana-592 thI 55 H [592] jema netA aMdhakAramaya rAtrimAM gahana aTavImAM mArgane na jANe. paNa sUryodaya thatAM aMdhakAra dUra thavAthI mArga jANe, tema navadIkSita sUtra arthathI aniSpanna hovAthI zruta-cAtri dharmane puro na jANe ke je dharma durgatimAM paDatA prANIne aTakAve che evo apuSTadharmI, sUtrArthane na jANavAthI agItArtha, dharmane sArI rIte samato nathI. paNa te pachIthI gurukulavAsamAM jinavacana vaDe abhyAsathI sarvajJa praNIta AgamamAM nipuNa thaI, sUryodaya thatAM cakSunA AvaraNa dUra thavAthI yathAvasthita jIvAdI padArthane jANe che. kahyuM che ke - indriyanA saMparkathI sAkSAt dekhAtA ghaTa-paTa Adine jANe te rIte sarvajJapraNIta AgamathI sUkSma, dUra rahelA ke chUpA evA svarga, mokSa, devatAdine niHzaMkapaNe jANe che. kadAca cakSunI kSatithI padArtha bIjI rIte jaNAya, jemake - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14/-/pa2 thI 55 mAravADamAM retInA raNamAM pANInI bhrAMti thAya che, kesuDA aMgArA jevA lAge che, paNa sarvajJanA AgamamAM Avo koI doSa nathI. kemake temAM doSa Ave to sarvajJavamAM hAni thAya. sarvajJanA siddhAMtane asarvajJano siddhAMta pratiSedha na karI zake. [59]] ziSya gurUkuLavAsathI jinavayana jJAtA thAya che, te vidvAna samyaka mUlottara guNa jANe che. temAM mULaguNane AzrIne kahe che - uddha, adho, ticha dizAvidizAmAM ema kahI kSetra Azrita prANAtipAta virati batAvI. have dravyathI kahe che - trAsa pAme te trasa - agni, vAyu, beindriyAdi. tathA sthAvaranAmakarma udayavartI pRthvI, pANI, vanaspati tathA tenA sUkSma, bAdara, pati, paryApta bhedo che. dazavidhA prANa dhAravAthI prANI. temAM sarvakALa-ema kahIne kALathI virati batAvI. temAM jIvanI rakSA karato saMyama pALe. dhe bhAva prANAtipAta virati kahe che sthAvara jaMgama pANImAM tenA apakAra ke upakAra mATe manathI jarA paNa dveSa ne kare, tene kaTu vacana kahevA ke mAravuM to dUra rahyuM, manathI paNa tenuM zubha na ciMtave. saMyamathI calita na thaI sadAcArane pALe. A rIte yogagika, karaNagika vaDe dravya, homa, kALa, bhAvarUpa prANAtipAta viratine samyam rIte rAgadveSarahitapaNe pALe. e rIte bAkInA mahAvrato ane uttara-guNone grahaNa-Asevana zikSAthI samyak ArAdhe. [594] guru pAse rahetA vinayane kahe che - sUtra, artha ke tadubhayamAM prazna pUchavAnA kALe AcAryAdine avasara che te jANIne * x * te prANInA viSayamAM caudabhUtagrAma saMbaMdhI vAta koI sArA AcAra ke bodhavALA AcAryane pUche. tema pUche tyAre AcAryAdi tene bhaNAvavA yogya samaje. bhaNAvanAra kevA hoya? te kahe che - munigamana yogya, bhavya, rAgadveSarahita, dravya vItarAga athavA tIrthaMkaranA anuSThAna, saMyama ke jJAna athavA temanA praNita Agamane kahenAra hoya, te pUjA vaDe mAnanIya che. kevI rIte? AcAryAdie kahela kAne dhare te zrobakArI, AjJApAlaka, AcArya je judu 6 vivecana kare te citamAM dhArI sakhe. zuM dhArI rAkhe? samyak jANIne, A kevalIe kahela sanmArga, sakhya jJAnAdi mokSa mArganuM svarUpa AcAdi batAve, te upadeza, hRdayamAM vyavasthita sthApe. [55] vaLI - A gurukulavAsamAM rahetAM je zruta sAMbhaLIne sArI rIte hadayamAM sthApIne, avaghAre, te samAdhirUpa mokSamArgamAM sArI rIte sthira thaIne manavacana-kAyAthI, karavA-karAvavA-anumodavA vaDe AtmAne bacAve athavA jIvone sadupadeza ApIne tenuM rakSaNa kare te sva-para trAsI, A samiti-gupti Adi samAdhimArgamAM rahe tene zAMti thAya che - x - tathA badhAM karmono kSaya thAya che, tene jANanAra kahyo che. AvuM koNa kahe che ? udad, adho, ticha e traNa lokane jonAra che te lokadarzI - tIrthakara, sarvajJa. te ukta rIte sarva padArthone kevaLajJAna vaDe joIne kahe che. e ja samiti-guptivALo saMsArano pAra pAmavAmAM samartha che, ema tIrthakare kahyuM che. paNa madha-viSayAdi pramAda saMbaMdha na karavo. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra * sUtra-pa96 thI 599 : te mikSa arthanI samIkta karIne pratibhAvAnuM ane vizArada thaI jAya che, te AEAnArthI muni tapa ane saMyama pAmIne, zuddha nivahathI mokSa meLave che..je samyak prakAre dharma jANIne tenI prarUpaNA kare che, te buddha kamano aMta kare che, te pUchelA praznonA vicArIne uttara ApI potAne tathA bIjane saMgharathI choDAve che, tathA dharma saMsArano para pAme che...pAjJa sAdhu ane chupAve nahIM, apasiddhAMta pratipAdana na kare. mAna na kare, AtmaprazaMsA na kare, parihAsa na kare ke AzIrvacana na kahe... jIvahiMsAnI zaMkAthI pApanI dhRNA kare, maMgApothI gautrano nivaha na kare. prajAjano pAsethI koI vastunI icchA na kare ke asAdhudharmano upadeza na Ape. * vivecana-596 thI 599 : [596 gurukulavAsI bhikSu dravyanuM vRttAMta samajIne svataH moDhAno artha samajIne heyopAdeyane samyak jANIne nitya gurukulavAsathI utpanna pratibhAvALo thAya che. tathA svasiddhAMtanA samyaka parijJAnathI zrotAone yathAvasthita arthono pratipAdaka thAya che. mokSArthI jIva je Adare te AdAna-samyagu jJAnAdi tenuM je prayojana che AdAnArya, te jene hoya te AdAnArthI. evo te jJAnAdi prayojanavALo bAra prakArano tapa, AzravanA rodharUpa saMyama, te tapa-saMyama meLavIne grahaNa sevanarUpa zikSA vaDe yakta sarvatra pramAdarahita, pratibhAvALo, vizArada, udugamAdi doSathI zuddha AhAra vaDe potAno nivahi karatA badhAM karmanA kSayarUpa mokSane meLave. pAThAMtara mujaba - svakarmathI paravaza ghaNAM jIvo mare che, te mA-saMsAra, te janma, jasa, maraNa, roga, zokathI AkuLa che, temAM zuddha mArga vaDe AtmAne vatavi, jethI saMsAra na pAme. athavA prANa tyAgarUpa maraNa ghaNI vAra na pAme. kahe che ke - samyakacvathI apatita sAta-ATha bhavamAM mokSe jAya. [59] A pramANe gurukula nivAsIpaNe dharmamAM susthita bahuzruta pratibhAvALA artha-vizArada thaI je kare te batAve che - jenA vaDe samyak kahevAya te saMkhyA eTale subuddhi, tenA vaDe pote dharma jANIne bIjAne yathAvasthita zruta-cAstri dharma samajAve che athavA sva-para zakti jANIne ke parmadA ke kahevAno viSaya barAbara samajIne dharmopadeza kare che. AvA paMDita traNa kALanuM svarUpa jANanAra janmAMtaranA saMcita karmono aMta karanArA thAya che. bIjAnA paNa karmo dUra karAvanArA thAya che, te kahe che te yathAvasthita dharma batAvanArA sva-paranA karmabaMdhana mukAvIne snehAdi beDI mukAvI, saMsAra samudrathI pAra pAme che. evA te sAdhuo pUrvottara viruddha zabdo bole che. te A pramANe - pahelA buddhithI vicArI A puruSa koNa che ? kevA viSayane grahaNa karavA samartha che? huM tene zuM samajAvavA samartha chuM ? ema samyak vicArI upadeza Ape. athavA bIjI koI kaMI viSaya pUche, te praznane barobara vicArIne uttara Ape. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14 -596 thI 599 55 pa6 kahyuM che ke - AcArya pAse sAMbhaLI, vicArI dhArelA arthane saMgha mathe vyAkhyAna ApatAM baMnene sukha thAya che. A pramANe te gItArya barAbara dharmakathana karatA svaparano tAraka bane che. [598] vyAkhyAtA bolatI vakhate kyAreka anyathA artha paNa kare, teno niSedha karavA kahe che-te prazna samajAvanAra sarva viSayano Azraya karela hovAthI ratnakaraMDaka samAna, kugikApaNa jevA hovAthI caudapUrvamAM kaMIpaNa bhaNela ke koI AcArya pAse bhaNela arthavizArada koI kAraNe zrotA para kopelo hoya to paNa sUtrano artha ulaTI rIte na kahe, potAnA AcAryanuM nAma na pAve, dharmakathA karatA arthane na chUpAve, AtmaprazaMsA mATe bIjAnA guNone DhAMke nahIM, zAstrArthane kusiddhAMtAdithI ulaTo na kahe. tathA huM samasta zAstravetA, sarvaloka vidita, sarva saMzaya nivAranAra chuM, mArA jevo koI nathI, je hetu yukti vaDe arthane samajAve. evuM pote abhimAna na rAkhe, tema potAne bahazrata ke tapasvIpaNe jAhera na kare. zabdathI bIjA pUjA-sakArAdine paNa taje tathA pote prajJAvAnuM hoya to paNa mazkarIrUpa vayana na bole athavA koI zrotA bodha na pAme tyAre teno upahAsa na kare tathA AzIrvacana jevA ke - bahuputrA, bahudhanI, dIdhayui thA, tema na bole. bhASA samiti pALe. " [59] sAdhu AzIrvAda kema na Ape ? jIvo te tenI hiMsAnI zaMkA thAya, mATe pApane niMdato te sAvadha AzIrvacana na bole tathA vANI, tenuM rakSaNa kare te goga-mauna ke vAsaMyama, tene maMtrapada vaDe dUSita na kare - niHsAra na kare athavA jIvonAM jIvita-rAjAdinA gupta bhASaNo vaDe rAjAne upadeza ApavA vaDe jIvahiMsA na karAve. kahyuM che - rAjAdi sAthe prANI-hiMsAkArI upadeza na Ape. tathA manuSyoprANIne vyAkhyAna ke dharmakathA vaDe lAbha-pUjA-satkAradi na icche. tathA kusAdhuone vastu dAna ApavA vagere dharma na kahe athavA asAdhuyogya dharma na batAve athavA dharmakathA ke vyAkhyAna karatA AtmazlAghA na kare, prazaMsA na icache. * sUtra-600 thI 603 : nirmaLa ane kaSAyI bhikSu pApadhamano parihAsa na kare, akiMcana rahe, satya kaThora hoya che te jANe, AtmahInatA ke AtmaprazaMsA na kare...AzupajJa bhikSu azakita bhAvathI syAdvAdanuM prarUpaNa kare. dharma samusthita puraSo sAthe muni mizra bhASA na bole...koI tathyane jANe che, koI nahIM sAdhu vizva bhAvathI upadeza Ape. kyAMya bhASA saMbaMdhI hiMsA na kare, nAnI vAtane lAMbI na kheMce...patipUrNa bhAdI, adiza bhikSu samyapha zravaNa karI bole, At/ zuddha vacana bole, pApa vivekanuM saMdhAna kare. * vivecana-600 thI 603 : [60] jema bIjAne hAsya utpanna thAya, tevA zabdAdi na bole ke zarIranA koI avayava vaDe ceTA na kare, sAvadha evA mana-vacana-kAyAnA vyApAro na kare, jemake - Ane chaMda, bheda tathA kupAvacanIne majAka lAge tevuM na bole. jemake * tamArA sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vrata sArA - komaLa zayyAmAM suvuM, savAre rAba, bapore bhojana, sAMje pINuM pIvuM ityAdi - 4 - bIjAnA doSa ughADavA jevA pApabaMdhanaka zabdo hAsyamAM paNa na bole. tathA rAgadveSarahita ke bAhya atyaMtara graMthanA tyAgathI nikiMcana thaI, paramArthathI satya chatAM, bIjane kalezakArI kaThora vayano jJaparijJAthI jANI pratyAkhyAna parivAthI taje. athavA rAgadveSanA virahathI tejasvI sAdhu, paramAryabhUta akRtrima, avizvAsaghAtaka ke jethI karmabaMdhano abhAva che, athavA nimamatvapaNAthI tuccha jIvothI duHkhe karIne paLAya tathA jemAM taprAMta AhArathI saMyama kaThaNa che tema jANe. tathA jAte ja koI artha vizeSane jANIne pujA-sakArAdi pAmIne unmAda na kare, tathA AtmazlAghA na kare, bIjo na samaje te tenI vizeSa helanA na kare. vyAkhyAna ke dharmakathA avasare lAbhAdithI nirapekSa rahe. tathA haMmezA akaSAyI sAdhu bane. - have vyAkhyAna vidhi kahe che- [601] sAdhu vyAkhyAna karato - x* artha karatAM potAne zaMkA na hovA chatAM, * x * uddhatapaNuM choDI huM ja A arcano jANa chuM, bIjo nathI evuM garvanuM vacana na bole athavA pragaTa zaMkita bhAvavALuM vacana hoya to paNa sAmAvALo zaMkita thAya evI rIte te bole. tathA judA arcanA nirNayavAdane kahe athavA syAdvAda, te saba akhalita, lokavyavahArane vAMdho na Ave, sarvamAnya thAya, te rIte svAnubhAva siddha kahe. athavA ane samyaka pRthaka karIne te vAda kahe. te A pramANe vyArthathI nityavAda ane payayArcathI anityavAda kahe, tathA sva dravya-kSetrakALa-bhAvathI badhAM padArtho che, paNa dravyAdithI nathI. kahyuM che ke - sAco padArtha potAnA dravyAdi bhAve koNa na icche, jo tema na mAne to badhuM asatuM thAya - 4 - ityAdi. vibhajyavAda kahe. vibhajyavAda paNa satyabhASA ke asatyAmRSA pUrvaka bole. * x * koI pUche ke na pUche, to dharmakathA avasare ke anyadA e rIte bole, kevo banIne ? sat saMyamAnuSThAna vaDe utyita sArA sAdhuo, udhukta vihArI sAthe vicare. - X - cakravartI ke bhika sAthe samatAthI rAgadveSarahita thaI, zobhana prajJAvALo che. bhASAmAM samya dharma kahe. [602] sAdhu e rIte be bhASA kahetAM medhAvIpaNAthI te ja pramANe tevA arthane koI AcAryAdi vaDe kahevAtA te ja rIte samyaka samaje che, paNa bIjo maMdabuddhipaNAthI bIjI rIte ja samaje che. tyAre te samyak na samajanAne te-te hetu TAMta yukti vaDe medhAvI sAdhu tene pragaTa samajAvatA - tuM mUrkha che, doDhaDAhyo che evA karkaza vacano vaDe tiraskAra na karatA tene je rIte bodha thAya tema samajAve. paNa kyAMya koLI thaIne mukha, hasta, hoTha, netra vikArathI anAdara karI tene du:khI na kare. tathA te prazna kare tyAre tenI bhASA apazabdavALI hoya to paNa tene huM mUrkha! dhikkAra che, tArA A asaMskArI, asaMbaMddha vANIno zo artha che ? ema tiraskAra na kare ke * x * tene viDaMbanA na kare. tathA thoDo artha ane lAMbA vAkya vaDe moTA zabdothI deDakAnA avAja jevA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14/-/600 thI 603 - x - ADaMbara vAkyo na bole, athavA alpakAlIna te vyAkhyAnane vyAkaraNAdi joDIne lAMbAkALa vALuM na kare. tathA kahyuM che - tevo artha kahevo ke thoDAM akSaramAM ghaNuM kahevAya, paNa artha thoDo ane vAkya lAMbA kahevA te arthahIna che. - X - ityAdi caturbhUgI che. temAM jyAM akSaro thoDA hoya ane artha mahAna hoya te prazasya che. 57 [603] vaLI thoDA akSaromAM viSama vastu na samajAya to zobhana prakAre tenA paryAya zabdo vaDe teno bhAvArtha samajAve-kahe, paNa thoDA akSaro kahIne kRtArtha na mAne, paNa jANavA yogya gahana padArtha kahetA hetu-yuktithI zrotAnI apekSAe prati pUrNa bhASI thAya - 4 - AcArya Adi pAro barAbara artha sAMbhaLI-samajIne zIkhe. tevo ja artha bIjAne kahenAra ja samyag arthadarzI che. Avo te tIrthaMkaranA AgamAnusAra zuddha, pUrvApara aviruddha nivadha vAna bolato utsargane sthAne utsarga ane apavAdane syAne apavAda tathA sva-para siddhAMtano artha jevo hoya tevo kahe. A rIte bolato sAdhu pApano viveka karato lAbha satkAra AdithI nirapekSa thaI nirdoSa vacana bole bhASAvidhi kahe che- * sUtra-604 thI 606 : yathonuM zikSaNa meLave, yAnA kare, maryAdA bahAra na bole, evo bhikSu ja te samAdhine kahevAnI vidhi jANI zake che...tattvajJa bhikSu pracchannabhASI na bane, sUtrAne anyarUpa na Ape, zikSAdAtAnI bhakti kare, jevo artha sAMbhaLyo hoya, tevI ja prarUpaNA kare...te zuddha sUtrajJa ane tapasvI che, je dharmano samyak jJAtA che, jenuM vacana lokamAnya che, je kuzaLa ane vyakti che, te ja samAdhine kahI zake che - te huM kahuM chuM - * vivecana-604 thI 606 H [604] tIrthaMkara, gaNadhara Adi vaDe kahela yayokta vacanane haMmezA barAbara zIkhe - grahaNa zikSA vaDe sarvajJokta Agamane samyag grahaNa kare ane Asevana zikSA vaDe tenuM yogya pAlana kare. bIjAne paNa te ja pramANe jaNAve. - 4 - sadA grahaNa-Asevana zikSAnI dezanAmAM prayatna kare. sadA yatna karato paNa je jeno kartavyakALa ke abhyAsakALa hoya, te veLAne ullaMghIne na kahe, adhyayana kartavya maryAdAne na ullaMghe ke sat anuSThAnane paNa na ullaMghe. avasara mujaba badhI kriyA ekabIjAne bAdhaka na bane te rIte kare. te A pramANe yathAkALavAdI tathA yathAkALacArI banI, cacAvasthita padArthonI zraddhA karato dezanA ke vyAkhyAna karato samyak darzanane dUSita na kare. kahe che ke - sAMbhaLanAra puruSane jANIne tevI rIte kathana karavuM ane asiddhAMta dezanAne choDIne jema jema zrotAnuM samyakatva sthira thAya, tevuM kare. paNa zaMkA utpanna karIne dUSaNa na lagADe. je AvuM samaje te samyag darzana-jJAna-cAstri nAmanI samAdhi athavA samyak-citta vyavasthAna nAmaka samAdhi, je sarvajJe kahI che, te samAdhine samyag rIte jANe che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 [605] vaLI - sarvajJokta Agamane kahetA anyathA ke apasiddhAMta vyAkhyAna vaDe dUSita na kare. tathA siddhAMtanA arthane aviruddha, zuddha, sarvajanonA hitakara vacanane pracchanna bhASaNa vaDe gopave che. athavA pracchanna artho apariNitone na kahe. tevA siddhAMta rahasya apariNata ziSyane kumArge laI jatAM doSanI ja prApti thAya. kahyuM che ke - bALa buddhivALA ziSyane zAstranuM rahasya kahetA doSane mATe thAya che, jema turtanA AvelA tAvane utAravA jatAM nukasAna thAya che. ityAdi. vaLI svamati kalpanAthI sUtraviruddha na kahe. kemake te sUtra sva-para rakSaka che. athavA te sUtra ane artha pote jIvone saMsArathI rakSaNa karanAra hovAthI ulaTuM na kare - zA mATe sUtra bIjI rIte na karavuM ? - pote parahitamAM ekAMta phkta che, upadezaka che, tenA upara je bhakti - bahumAna che te bhaktine vicArIne - "mArA A bolavAthI kadAcit paNa Agamane bAdhA na thAya' - ema vicArIne pachI vAda kare. tathA je zruta AcAryAdi pAse zIkhyo. tenI samyaktva ArAdhanAne anuvartato bIjAne paNa RNamukta karavA prarUpaNA kare, paNa sukhazIlIyo banI besI na rahe. [606] adhyayanano upasaMhAra karatA kahe che - te samyag darzanano alUka yathAvasthita Agamano praNetA, vicArIne bolanAra, zuddha, nirdoSa, cathAvasthita vastunI prarUpaNA karato, adhyayana kahevA vaDe nirdoSa sUtra kahe te zuddha sUtra che. tathA tapacaraNa je sUtranA AgamamAM kahyA che, te kare te upadhAnavAna che. tathA zruta-cAstri dharmane samyak jANe ke jANato samyak prApta kare. AjJAthI grAhya artha ja AjJA vaDe svIkAravo, hetuthI manAya te hetuthI mAnavo athavA jaina siddhAMta siddha artha jaina siddhAMtamAM batAvavo ane anya mata siddha artha paramAMthI batAvavo athavA utsargaapavAdamAM rahela artha te rIte ja jema hoya tema pratipAdita karavo. Avo guNasaMpanna sAdhu mAnavA yogya vacanavALo thAya tathA Agama pratipAdanamAM kuzaLa, sadanuSThAne pragaTa avicArathI na kare, je AvA guNothI yukta hoya te sarvajJokta jJAnAdi ke bhAva samAdhine pratipAdita karavA yogya che, bIjo koI nahIM. zeSa pUrvavat, anugama pUro thayo, nayo prAgvat jANavA. pa zrutaskaMdha-1 adhyayana-14 "graMtha''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15/-lbhUmikA che zrutaskaMdha-1 adhyayana-15 "AdAnIya" & -x -x -x -x -x -x -x * bhUmikA : have caudamA adhyayana pachI paMdamAMno AraMbha kare che. teno saMbaMdha A che >> anaMtara adhyayanamAM bAla-atyaMtara graMthano tyAga batAvyo. graMtha tyAgI sAdhu "AyatacAstriI' thAya che. tethI jevo A sAdhu saMpUrNa Ayata cAsmitA svIkAre che, te A adhyayanamAM kahe che, A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyoga dvAro che. temAM upakamamAM A adhikAra che. sAdhue AyatayAstriI thavuM. nAmaniSa nikSepe AdAnIya e nAma che. ['TAdAna', 'saMkalikA' ane 'jamatIya' evA baMne nAmo paNa jovA maLe che. mokSArthI sarva karmakSaya mATe je jJAnAdi meLave che, te ahIM kahevAyA che, mATe AdAnIya evuM nAma sthApyuM che paryAyidvArathI 'sugraha' nAma thAya che, tethI AdAna zabdanA ane tenA payi grahaNa zabdanA nikopA mATe niyuktikAra kahe che [ni.132 thI 36-3 athavA "jamatIya' evuM A adhyayananuM nAma che ane te AdAnapada vaDe AdimAM laIe te AdAna. te ja 'grahaNa' kahevAya. te AdAnagrahaNano niphopo kahe che * kAryanA arthI vaDe levAya AdAna. - X* laIe, grahaNa karIe, svIkArIe e rIte vivA karIne, AdAnano paryAya 'grahaNa' che. te AdAna ane grahaNanA nipA be cakamAM thAya, jemake - nAma, sthApanA, dravya ane bhAva AdAna. temAM nAma, sthApanA gauNa che. dravya AdAna-dhana che, kemake gRhastho badhAM kArya choDI, mahA kalezathI te meLave che, tenA vaDe dvipada, catuSpadAdi kharIde che. | bhAvAdAna be bheda-prazasta, apazarata, apazasta che krodhAdi udaya ke mithyAd, avirati Adi. prazasta te uttarottara guNazreNi vaDe vizuddha adhyavasAya prApti ke samyak jJAnAdi. A adhyayana A viSayane ja batAve che. 'na' nA paNa nAmAdi cAra nipA che. teno bhAvArya AdAna mujaba jANavo. 'grahaNa' zabda taigamAdi naya abhiprAya vaDe AdAna pada sAthe letA zaka-Indra mAphaka ekAIka che. zabdAdi nayathI judA-judA artha thAya. ahIM 'AdAna' Azrita kathana che. mATe 'AdAna' nAma rAkhyuM, athavA jJAnAdine AzrIne AdAnIya nAma che. AdAnIyanuM bIjuM pravRtti-nimita kahe che . blokanA prathama pada ane pAchalAnA chellA pada, te baMnenA zabda, arca, ubhayacI -x * AdAnIya thAya che. Adhata pada sadaizavathI 'AdAnIya' thAya cheA AdAnIya nAmanI pravRttino abhiprAya che. athavA anya viziSTa jJAnAdi AdAnIya rUpe lIdhA che. keTalAMka A adhyatanA aMta-Adi padonuM saMkalana karavAnI 'saMkalikA' nAma sakhe che, tenA paNa nAmAdi cAra niphopA che, temAM dravya saMkalikA sAMkaLa Adi, bhAva saMkalikA-uttarottara viziSTa adhyavasAya saMkalana che, e ja A adhyayana che. Adi ane aMtanA padonuM saMkalana kare che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra jemanA mate - x * AdimAM pada te AdAna che, teo AdinA cAra nikSepa kahe che. temAM nAma, sthApanA sugama hovAthI dravyAdite kahe che. dravyano paramANu Adito je svabhAva che, potAnA sthAnamAM prathama thAya, te dravyAdi. dahIM dravya-dUdhanuM bane che. dahIMnI Adi pariNati samaye dudhano vinAza che. e rIte bIjA paramANu dravyano je paryAya prayama utpanna thAya, te dravyAdi. - prazna - dUdhanA vinAza samaye ja dahIMnI utpatti kaI rIte ghaTe ? - kemake utpAda ane vinAza bhAva-abhAvarUpa vastu dharmo che. dharma dharma vinA rahI na zake. ityAdi * x * eka ja kSaNamAM dharmI dahIM-dUdhamAM sattA pAme te joyuM nathI. - uttara - A doSa amane na lAge je vAdIo kSaNabhaMgura vastu mAne che. tene A doSa che. [ityAdi vAda-vRtti AdhAre jANIne tajajJa pAse samajavo.] have bhAva Adine AzrIne kahe che * bhAva eTale aMtaHkaraNanI pariNativizeSa. tIrthakara, gaghara batAve che ke - te AgamathI, noAgamathI che. temAM noAgamathI pradhAna purapApiNe vicAratA pAMca prakAre che * prANAtipAta Adi pAMce mahAvratono svIkAsvAno prathama samaya AgamathI bhAva-Adi A pramANe - je A gaNipiTaka athavA badhAno AdhAra te dvAdazAMgI che. su zabadathI anya upAMgAdi levA. te pravacananuM je Adi sUtra, sUrano Adi bloka, tenuM Adi pada, padano Adi akSara e pramANe ghaNAM prakAre bhavAdi che. te baghAM pravacanamAM sAmAyika Adi che, temAM paNa kafSa Adi che. bAra aMgomAM mA Adi che, temAM zastraparijJA Adi che * * * ityAdi. * * * samajavuM. have * x * x * sUtra kahe che * sUtra-603 thI 610 : atIta, vartamAna ane bhAvimAM thanArA baghane datvaNIyAdi kamano aMta karanArA, kAyI para paripUrNarUpe jANe che...vicikisano aMta karanAra, anupama tavanA jJAtA, anupama parUka mAM tyAM hotA nathI. je svAdhyAta che, te ja satya ane bhAti che, sadA satya saMpanna banIne bauI jIvo sAthe mI rAkhavI...jIvo sAthe virodha na kare, e susaMcamIno dharma che, sAdhu jagatanA svarUpane jANIne zuddha dharmanI bhAvanA kare - vivecana-607 thI 10 : [67] A sUgano pUrva sUtra sAthe saMbaMdha kahevo, te A pramANe * Adeya vAcavALo kuzala, pragaTa sAdhu tayokata samAdhi kahevAne yogya che ane je bhUtavartamAna-AgAmI badhuM ja jANe che, te ja kahevAne yogya che, bIjo koI nahIM. paspara pra saMbaMdha * je bhUta-bhAvi-vartamAna gaNa kALano jJAtA che, te ja sarva baMdhatoto jANanAra ke toDanAra A tatva kahI zake che, ityAdi saMbaMdha. * x- saMbaMdha batAvI, have sUga vyAkhyA kahIe je kaMI paNa dravyamta hatI che . ke thaze, te badhAnuM yathAvasthita svarUpa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15/-6o3 thI 10 2 kahevAthI te praNetA che. yathAvasthita vastu svarUpa batAvavAnuM te pUruM jJAna hoya to thAya, tethI teno upadeza Ape che - atIta- anAgata-vartamAna gaNe kALanA bhAvathI dravyAdi catukane svarUpathI ane dravyaparyAya nirupaNathI je mAne che, jANe che - 4 - te badhuM samaje che. jANyA pachI viziSTa upadeza dAna vaDe saMsAra pAra utAravAthI sarve prANIno te rakSaka bane che athavA -x - sAmAnyano paricchedaka che - 'nute' pada vaDe te sarvajJa, sarvadarzI che, tema kahyuM - "kAraNa vinA kArya na thAya' - tethI darzanAvaraNIya karma ema madhyanA grahaNanI ghAticaturkano aMtakara jANavuM. 6i08] je ghAti catukanA aMtakara che, te AvA hoya che. vicikitsAsaMzayajJAna, tenA AvaraNanA kSayathI-saMzaya, viparyaya, mithyAjJAna, aviparIta artha paricchedathI aMte varte che. arthAt temAM darzanAvaraNIyano kSaya batAvavAthI jJAnathI darzana juduM che, tema batAvyuM. tethI "eka ja sarvajJanuM jJAna sAmAnya ane vizeSarUpe vastumAM che, te baMnene jJAnanI aciMtya zakti hovAthI te baMnenA paricchedaka che, evo jemano mata che te matanuM ahIM AcAryae pRthak AvaraNAya kahIne khaMDanA karyuM che. - je ghAtikarmano aMta karI saMzayAdi jJAnane ullaMghI saMpUrNa jJAnane jANe che, te ananyasadeza jANe che, tene tulya sAmAnya-vizeSa paricchedaka vijJAna vaDe jANanAra koI jJAnI nathI. arthAt sarvajJanuM jJAna sAmAnya jananA jJAna tulya nathI. vRittikAre ahIM mimAMsaka matanuM khaMDana paNa karyuM che, te vRttithI jANava) vaLI vAdIo kahe che - sAmAnyathI sarvajJanA sadbhAvamAM bIjA hetunA abhAvathI arihaMtamAM kevaLajJAna che, te khAtrI thatI nathI. jemake - arihaMta sarvajJa che ane buddha nathI, tenuM pramANa zuM ? jo te baMne sarvajJa hoya, to temanAmAM bheda kema che ? A zaMkA nivAravA kahyuM - manISA * tenA jevA bIjA koI nathI. arihaMta jevA jJAtA bauddhAdi darzanamAM koI nathI. kemake teo dravya-paryAyo svIkAratA nathI. jemake zAkayo badhuM kSaNika mAnIne payayone icche che, paNa dravya mAnatA nathI, paNa dravya vinA paryAyono paNa abhAva thaze. * * * * * tethI te sarvajJa nathI. te rIte apaTuta, anutpanna, sthira, eka svabhAvavALA ekalA dravyane mAnavAthI, pratyakSa dekhAtA * x * paryAyo na mAnavAthI paryAyarahita dravyano paNa abhAva thatA kapila paNa sarvajJa nathI. tathA kSIra-udaka mAphaka dravyaparyAya abhinna hovA chatAM baMnene bhinna mAnatA uluka paNa sarvajJa nathI. anyatIthiMkonA asarvajJavathI temAMnA koI dravya-paryAya baMnenuM svarUpa batAvanArA nathI, tethI arihaMta ja atIta-anAgata-vartamAna e traNe kALanA padArthonuM varNana sArI rIte karI zakanAra che, bIjA nahIM. 6i09] have A kutIrthikonuM asarvajJatva ane arihaMtonuM sarvasva jevuM che, te yukitathI batAve che - X* arihaMte jIva, ajIva Adi tathA mithyAtva, avirati, sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra kaSAya, pramAda, yogane baMdhanA hetu kahI saMsAnA kAraNa rUpe tathA samyak darzana jJAna cAritra-mokSamArga, e badhuM pUrvottara avirodhIpaNe yukti vaDe siddha karyuM che. jyAre kutIrthikoe 'jIva hiMsA na karo' kahIne temanA AraMbhanI anujJA ApI che, tethI temanAmAM pUrvApara virodha che, te yuktirahita hovAthI barAbara nathI. paNa jinezvara aviruddha arthanA gAtA, rAga-dveSAdirahita hovAthI jUThanAM kAraNono asaMbhava hovAthI te jIvane hitakArI hovAthI satya che, padArtha svarUpa jANIne kahyuM che. saga Adi ja jUThanAM kAraNo che, je temane nathI, tethI temanuM vacana satya arthanuM pratipAdaka che. kahyuM che - vItarAga sarvajJa che, te mithyA vacana na bole, tethI tenA vAkyo sAcA jANavA. [prazna-] sarvajJa sivAya paNa heya upAdeya mAganuM parijJAna thavAthI, temanA vacanamAM satyatA hoya. - x - ? jainAcArya kahe che - sarvakALa avitA bhASaNa * x * sarvajJapaNAmAM ja ghaTe che, te sivAya nahIM-x-x* tethI sarvajJapaNuM jinezvaranuM ja jANavuM. anyathA temanA vacananuM sadA satyapaNuM na hoya. athavA satya saMyama che. sat te prANIo che, temanuM hita te satya che, ethI tapathI pradhAna saMyama bhUtAIne hita karanAra sadA yukata, A saMyama guNayukta bhagavaMta che. teo prANIonA rakSaNamAM tatpara hovAthI bhUta dayAne pALe athati paramArtha thakI te sarvajJa che, je tavadarzItAthI sarva bhUtomAM mainI dhAraNA kare. kahyuM che - je Atmavat sarva jIvone jANe te ja dekhAto che. [610] je rIte jIvo paratve saMpUrNabhAvathI maitrI anubhave te kahe che - sthAvara, jaMgama jIvo sAthe teno upaghAtakArI AraMbha ke virodhanA kAraNano dUrasthI tyAga kare. tIrthakara ke satsaMyamIno jIva-avirodhI ke puSya nAmano svabhAva kahyo che. te sasaMyamI ke tIrthakara jIva jagatane kevaLajJAnathI athavA sarvajJanA AgamanA jJAnathI samajIne jagamAM ke jinadharmamAM 5-prakAranI ke 12-prakAranI bhAvanA saMyamamAM abhimata che, jIva samAdhAnakArI ane mokSakAriNI che. sadbhAvanAno lAbha * sUtra-611 thI 614 - bhAvanA yogathI vizuddha AtmAnI sthiti jaLamAM nAva samAna che, te kinArA prApta nAvanI mAphaka sarva duHkhothI mukata thAya che... lokamAM pApano jJAtA medhAvI para baMdhanathI mukta thaI jAya che, navA karmanA kataniA pApakarmo naSTa thaI jAya che...je navA kamano aMkata che, vijJAtA che, te kamabaMdha karato nathI, te jANIne mahA-dIra janmato ke marato nathI...jene pUrvaka nathI, te mahAvIra marato nathI. jema vAyu anine pAra karI jAya tema te lokamAM piya rIone pAra karI jAya che. * vivecana-611 thI 614 - [611] jeno AtmA samyaka praNidhAna lakSaNa-bhAvanA yoga vaDe zuddha che, te tathA deha bhinna AtmA bhAvanAra, saMsAra svabhAvane choDIne, jema nAva jaLanI upara rahe tema saMsAramAM rahe che. jema nAva jema jaLamAM na DUbe tema zuddhAmAM paNa saMsAramAM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15/-/611 thI 14 DUbato nathI. jema nAva khalAsIthI calAvAtI ane anukULa vAyuthI kinAre pahoMce, tema A sAdhu rAga-dveSa choDIne pAra pahoMce. e rIte Ayata cAritrI jIvarUpI vahANa, AgamarUpa khalAsI, parUpa vAyuthI sarva duHkhAtmaka saMsArathI mokSa rUpI kinAre pahoMce che. 6i12] te bhAvanA yoga zuddhAtmA nAva mAphaka jalarUpa saMsAramAM rahelo manavacana-kAyAnA zubha vyApArothI chUTe che. athavA sarva baMdhanothI mukAya che - saMsArathI dUra jAya che. te medhAvI ke vivekI A caudarAjaloka athavA jIvasamUha lokamAM je kaMI sAvadhAnahAna rUpa kAryo ke ATha prakAranA karmo, tene jJaparijJAthI jANe, pratyAkhyAna parijJAthI parihare. te ja loka ke kamane jANato navA karmo na bAMdhato, AzravadvAra baMdha karIne, tIvra tapAcaraNathI pUrvasaMcita karmone toDe che, saMvara tathA sarva nirbhara kare che. 6i13] keTalAMka mAne che ke - karmakSayathI mokSa thayA pachI paNa potAnA tIrthanI hAni thatI joIne pharI saMsAramAM Ave che - tenuM samAdhAna te saMpUrNa kriyArahitane yoga vyApAra abhAve - X * navA karmo baMdhAtA nathI. karma abhAve saMsAramAM Agamana kema thAya ? * x * te mukatAtmA rAgadveSa tathA svaparanI kalpanAno abhAva che. svadarzana hAnino Agraha paNa nathI. AvA guNavALo kama, tenA kAraNa ane phaLane jANe che. karmanI nirjasane paNa jANe che - x * karmanA prakRtti, sthiti, anubhAva, pradezane paNa jANe che - x * bhagavaMtanA karmanuM vijJAna, karmabaMdha, teno saMvara ane nirjarAno upAya jANe che. A mahA-vIra karma vidAravA mATe evuM kare che jethI A saMsAramAM pharI janmavuM na paDe, maravuM paNa na paDe. athavA jAti vaDe A nAka che, tiryaMca che ema na manAya. A saMsAra bhramaNanAM kAraNonA abhAvane kahevAthI jainetara mata - x " nuM khaMDana karIne jaNAvyuM ke saMsAranuM svarUpa jANIne teno abhAva karAya che, koI anAdithI siddha nathI. - 4 - [14] kayA kAraNe jAti AdithI oLakhAto nathI? A mahAvIra saMpUrNa karmakSayathI jAtyAdithI oLakhAto nathI, marato nathI, jAti-jA-maraNa-roga-zokarUpa saMsAra cake bhamato nathI. kemake - jAti vagere tene ja hoya, jene pUrvanA karmo bAkI hoya. paNa je bhagavaMta mahA-vIrane AzradvAranA nirodhathI pUrvakRta karmo ke tenA upAdAna kAraNo vidhamAna nathI. tenA janma-jarA-maraNa saMbhava nathI, AzravomAM mukhya strI che, tethI kahe che - satata vaheto vAyu agnijavALAne oLaMgI jAya che, tenAthI parAbhUta thato nathI, tema manuSya lokamAM priyA-panI duratikamya che, temanAthI paNa te jIvAto nathI. tenuM svarUpa jANIne Ano jaya karavAthI vipAka bhogavavA paDatA nathI. kahyuM che - mita, bhAva, mada, lajjA, parAMzamukha, kaTAkSa, vacana, ISya, kalaha, lIlA Adi bhAvothI strIo puruSane baMdhanarUpa che. vaLI strIne mATe bhAIo ke saMbaMdhImAM bheda paDe che, strI mATe laDIne rAjavaMza nAza pAmyA chatAM kAmabhoga prApta thayA nathI. A pramANe strInuM svarUpa jANI, teno jaya kare che, paNa strIthI jItAto nathI. strIne AzravanuM dvAra kema kahyuM? jIvahiMsA Adi Azrava vaDe kema na kahyuM ? sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra teno uttara Ape che keTalAMkanA darzanamAM strI bhogone Azrava dvAra kahela nathI. jemake - mAMsa bhakSaNamAM, dArumAM, maithunamAM koI doSa nathI -x - temanA matanA khaMDana mATe athavA madhyanA tIrthakaromAM caturyAma dharma che, ahIM pAMca yAma dharma che, tethI A arthane dazavivA mATe athavA bIjA mahAvratomAM apavAda che, cothuM vrata nirapavAda che, te batAvavA strI-Azrava kahyo. athavA badhAM vrato tulya che, yokanA khaMDanathI badhAMnI virAdhanA che mATe koI ekane laIne upadeza karyo. have strI Azravano nirodha kahe che* sUtra-615 thI 618 : je strI sevana karatA nathI, te pahelA mokSagAmI thAya che. baMdhanamukata teo jIvananI AkAMkSA karatA nathI...jeo uttama kamathI mokSanI sanmukha che, mokSa mArga parUpe che, teo asaMyamI jIvana choDIne karmono kSaya kare che... AzArahita, saMyata, dAMta, deDha ane maithuna virama pUjAnI AkAMkSA karatA nathI. te saMyamI, prANIonI yogyatAnusAra anuzAsana kare che...je chidmasota, nimaLa che te pralobhanathI lipta na thAya. anAvila ane dAMta sadA Anupama dazA prApta kare che. * vivecana-615 thI 618 : [15] je mahAsatvo A strIpasaMga kaTa vipAkI che, ema jANI, rurIone sadgatinA mArgamAM vidanakata, saMsArasvIthIrUpa, sarva avinayanI rAjadhAnI, kapaTathI bharelI, mahAmohana zakti jANI, teno saMga na icche, AvA loko sAmAnyajanathI vizeSa sAdhu che, te rAgadveSarahita evA Adi mokSa kahevAya. * x * kahyuM che * sarva avinayane yogya strIno saMga jeNe choDyo ja Adi mokSa che - mokSa mATe udhama karanArA jANavA. mArA zabdanA pradhAnavAgItAthI te loko mAtra udhama karanArA nathI, paNa ApAza baMdhanathI mukta thayelA, sarva karmabaMdhanathI mukta thavA mATe asaMyamI jIvananI icchA karatA nathI, parigrahAdi paNa icchatA nathI. athavA viSayecchA choDI, sadanuSThAna sta thaI, dIrdha jIvita che nahIM. 6i16 vaLI asaMyamajIvitano anAdara karI ke prANa dhAraNarUpa jIvitano anAdara karI, sadanuSThAna rata banI karmano kSaya pAme che. athavA sadanuSThAna vaDe jIvitathI nirapekSa thaI, saMsAranA aMtarUpa - mokSane prApta kare che. athavA sarva duHkhathI muktirUpa mokSa na prApta thAya to paNa viziSTa anuSThAna vaDe monA saMmukha rUpa ghAti catuka kSaya kriyA vaDe utpanna divyajJAnavALA, zAzvata padane abhimukha thayelA che. AvA koNa che? jemaNe pUrve tIrthaMkara nAma karma bAMdhela che, kevaLajJAna pAmyA che. sarva jIvonA hita mATe jJAnadarzana cAritrarUpa mokSamArga bhavya prANIone batAve che ane pote paNa tevuM pALe che. [61] anuzAsana prakAne AzrIne kahe che - vivekathI jenA vaDe sanmArge Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15/-I615 thI 618 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda dorI zakAya te anuzAsana. dhadizanA vaDe sanmArge laI javA. te bodha bhavyaabhavyAdi prANImAM jema pRthvI para jaLa paDe tema sva Azayavaza aneka prakAre che. jo ke abhavyane bodha, tene samyak na pariName, to paNa sarva upAyane jANanAra sarvajJane temAM doSa nathI. paNa te zrotAnA svabhAvanI pariNatino doSa che, ke je amRtarUpa, ekAMta pathya, rAgadveSanAzaka vacana temane yathAvat pariNamatuM nathI. kahyuM che - he lokabaMdhu! saddharma bIja vAvavAnA kazalya chatAM ApanA vacana abhavyone lAbhadAyI na thAya. temAM koI Azcarya nathI kemake sUryanA kiraNo - X * x ghavaDane divasamAM prakAza ApatA nathI. A anuzAsaka kevA che ? vahu eTale ahIM mokSa che, te prati pravRtta saMyama jene che, te vasumana. teo devAdikRta aSTa prAtihArya pUjAne pAme che. [prazna devAdikRta samosaraNAdimAM AdhAkarmI doSa na lAge ? nA, kemake tene bhogavavAno Azaya nathI. mATe anAzaya che. athavA dravya thakI bhogave paNa bhAvathI na AsvAde, temAM vRddhi nathI, bhogavavA chatAM ekAMte saMyama tatpara hovAthI saMyamavAnuM ja che. kevI rIte? - indriya ane mana vaDe dAMta che, vaLI saMyamamAM daMDha che, maithunathI virata che, icchA-madana-kAmanA abhAvathI saMyamamAM deDha che, AyatayAsmitvathI dAMta che. indriya-mananA damanathI saMyamamAM yanavAnuM che, tethI devAdi pUjanano AsvAda na levAthI, dekhItuM dravya bhogavavA chatAM teo sAcA saMyamavALA che. [618] bhagavaMta maithunathI kaI rIte dUra che, te kahe che - A maithuna muMDa Adine vayasthAne laI javA mukela bhakSya samAna che. jema pazuo A bhaThyathI lobhAIne vadhyasthAne AvI vividha vedanA pAme che tema A jIvo paNa strI saMga vaDe vaza thaIne ghaNI vAtanA pAme che. AvuM nIvAra jevuM maithuna samajIne tatvajJa strI prasaMga na kare. maithunathI saMsAra zrotamAM avataravuM paDe, indriya viSayomAM vartatA prANAtipAtAdi Azrava lAge, A zrotane chedavAthI chinnazrota che, tathA rAgadveSarUpa malathI rahita ke viSayathI apravRta che mATe anAkula che - svastha cita che, AvI anAkuLa banIne, sarvakALa indriya-manathI dAMta hoya che. e rIte karmanAza jevI ananya bhAvasaMdhi pAmyA che. * sUtra-619 thI 622 - ananyAdeza ane khedajJa, Na mana-vacana-kAyAthI koI sAthe virodha na kare, te ja paramAdarza che...je AkAMkSAno aMta kare che, te manuSya mATe caNa sama che. astaro te cAle che, cakra aMtathI ghume che...dhIra tane seve che, tethI te takara che. te nara A manuSya jIvanamAM dhamariAdhanA karIne mukta thAya che ke anuttara deva thAya che, tema meM sAMbhaLela che. manuSya sivAyanI gatimAM A yogyatA nathI.. * vivecana-619 thI 622 - [619] ananyasadeza saMyama ke jinadharma, temAM je nipuNa che. tevA anidaizakhedajJA 4/5] koI sAthe virodha na kare. sarva prANI sAthe maitrI rAkhe. te yogagika karaNagikathI dazarvi che - aMtaHkaraNathI prazAMtamanA, vacanathI-hitamitabhASI, kAyAthI duppaNihita sarvakAya ceTA rokIne daSTipUta pAdacArI thaI, paramArthathI cAkhAnuM thAya che. [60] vaLI te vize karmavivara pAmelA anIdeza, nipuNa, bhavya manuSyonA cA-sArA mAThA padArthonA pragaTa karanArA hovAthI AMkho jevA che. teo bhogecchA ane viSayagNAnA aMta karanArA che. aMta karIne icchita ane sAdhanArA che, tenuM dehAMta - jema astaro aMtadhArathI kApe che, caka-rathanuM paiDuM aMtathI mArgamAM cAle che, te rIte sAdhu viSayakaSAyarUpa mohanIyano aMta karI saMsArano kSaya kare che. 6i21] ukta ane puSTa kare che . viSaya, kaSAya, tRNAno nAza karavA mATe udhAnanA ekAMtamAM rahe athavA aMtarAMtAdi AhArane viSayasukhathI nispRho seve che. tenA vaDe saMsArano ke tenA kAraNarUpa karmano kSaya karanAra thAya che. te manuSyalokamAM AryotramAM thAya che. te tIrthakara ja AvuM kare che, tema nahIM, bIjA paNa manuSyalokamAM AvelA samyak darzana jJAna yAtriAtmaka dharma ArAdhIne manuSyo karmabhUmimAM janmIne - X - saMdanuSThAna sAmagrI pAmIne niSkitAtha bane che. | 6i22] upara kahyA mujaba niSThitA thAya che. keTalAMka pracura karmothI samyaktvAdi sAmagrI chatAM te bhave mokSe jatAM nathI. to paNa vaimAnika devapaNAMne pAme che. evuM Agamazruta-pravacanamAM kahyuM che. sudhamasviAmI jaMbusvAmIne kahe che - meM A lokottara bhagavaMta pAse sAMbhaLyuM che ke - samyaktvAdi sAmagrI pAmIne manuSya mokSamAM jAya che ke vaimAnika thAya che A manuSyagatimAM ja thAya che, anyatra nahIM, te batAve che - x * tIrthakara pAse sAMbhaLyuM, gaNadhare potAnA ziSyone kahyuM ke - manuSya ja sarva karmakSaya karI siddhi gatimAM jAya che, amanuSya nahIM. A kathanathI zAkya matanuM - X * khaMDana karyuM che. manuSya sivAyanI traNe gatimAM saccA>>i pariNAma abhAve mokSamAM na jAya. * sUtra-623 thI 626 : koI kahe che - manuSya ja duHkhono aMta kare che, koI kahe che - manuSya bhava maLavo durlabha che...ahIMthI yuta jIvane saMbodhi durlabha che, dhamathinA upadeTA puruSano yoga paNa durlabha che...je patipUrNa, anupama, zuddha dharmanI vyAkhyA kare che ane te pramANe Acare che, temane pharI janma levAnI vAta kyAMthI hoya ..medhAvI, tathAgata saMsAramAM kyAMthI utpanna thAya! ApatijJa tathAgata lokanA anuttara netra-pathadarzaka che. * vivecana-623 thI 626 : 6i23] amanuSyo tevI sAmagrInA abhAve sarva duHkhono aMta karI zakatA nathI. koI vAdI kahe che * devo ja uttarotara sthAna prAptithI saMpUrNa kalezono nAza kare che. jainadarzana evuM mAnatuM nathI. bhagavaMte gaNadharAdi svaziSyone ke gaNadharAdie kahyuM che * * * * * A jIvane manuSya janma maLavo ghaNo durlabha che. kadAya karmavivarathI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15/-I623 thI 626 mokSa yogya manuSya deha maLe. kahyuM che ke - kharajavA ke vIjaLInA prakAza mAphaka manuSya janma kSaNavAramAM nAza pAme che, jema agAdha samudramAM paDela ratna maLatuM nathI. - 624] A manuSya bhavathI ke saddharmathI vidhvaMsa thatA nipuNyane pharI A saMsAramAM bhamatA, samyagdarzana prApti ghaNI durlabha che, utkRSTathI apAI pudgala parAvarta kALe te thAya che tathA samyagadarzana prApti yogya leNyA-aMtaHkaraNa pariNati athavA maryA . manuSya janma * x* AryakSetra, sukulamAM janma, sarva indriya sAmagrI Adi durlabha che. jIvone je dharmarUpa artha batAve che, je dharma kahevA yogya che. tethI arcA durlabha che. 6ira5] je mahApuruSa vItarAga-x* sarva jagane dekhanArA che, teo para hita karavAmAM ekAMta kta che, teo sarva upAdhi rahita zuddha, nirmaLa dharma kahe che ane pote paNa Acare che athavA Ayata cAstrinA sadbhAvathI saMpUrNa yathAkhyAta yAtrirUpa, tevo ananyasardeza dharma kahe che ane pALe che. AvA ananyasadeza jJAna-cAAi yukata je sarva rAga-dveSa rahita parama sthAnane pAmanArane pharI janmavAnuM kyAMthI hoya ? janma-maraNa rUpa kathA svapnamAM paNa karmabIja abhAve kyAMthI hoya ? kahyuM che. * bIja atyaMta baLI gayA pachI temAM aMkura na phUTe, tema karmabIja baLI gayA pachI temAM bhava aMkura na uge. 6i26] vaLI kamabIjanA abhAve kevI rIte kyAreya paNa jJAna svarUpa, punarAvRttimAM gayelA tevA A saMsAramAM azucimaya garbhamAM utpanna thAya ? thatu * x * tevA karmonA abhAve utpanna na ja thAya. tathA tIrthakara, gaNadharane nidAnA baMdhanarUpa pratijJA nathI mATe te anidAnA-nirAzaMsA che. jIvonuM hita karavAmAM ughata, anutara jJAnathI anutara, prANIone sArA-khoTA artha nirupaNa karavAthI cA jevA, hita prApti-ahita tyAga karAvanArA evA sarvalokone locana bhUta evA te tIrthakara, sarvajJo hoya che. sUtra-623 thI 631 - kAzyape te Anuttara sthAna batAvela che, jenA AcaraNathI, koI nivRtta thaIne te paMDita mokSa pAme che...jJAnI puruSa karmane vidAravA samartha vIrya meLavI pUrvakRta kamano nAza kare, navA kamane bAMdhe...mahA-nIra anupUrva karma-rajano baMdha na kare, te raja nI saMmukha thaIne karmakSaya karI je mata che, te prApta kare che...sava sAdhune mArA mata zalya rahita che, tene sAdhIne jIvo tayI ke deva thayA che...savatI, dhIra thayA che ane thaze, teo svayaM durnibodha mAno aMta pragaTa karI tarI jAya che - tema huM kahuM chuM. * vivecana-627 thI 631 : [62] anuttara evA sthAna arthAt saMyama che. te kAzyapa gotrIya vardhamAnasvAmI mahAvIre kahyo che. tenuM anuttarapaNuM kahe che - je anuttara saMyama sthAnamAM keTalAMka mahAvIo sadaguThAna karIne nirvANane prApta thayA che. nivRtta thaI teo saMsAracakano sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra aMta kare che . pApathI dUrava pAmyA che. AvuM saMcamasthAna mahAvIre kahyuM che ke jene pALanArA siddhine pAmyA che (mokSe gayA che.]. [628] sadasada vivekajJa karma dUra karavA samartha thaI saMyama ke tapovIrya pAmIne, te vIrya bAkI rahelA karmonI nirjarA mATe phorave te paMDita vIrya che. AvuM vIrya seMkaDo bhave durlabha che. koI vakhata karmavivara maLe to pUrvabhavamAM karelA azubhakamoM toDavA prayAsa kare ane navA karmo na bAMdhe - mokSamAM jAya. [69] karma vidAraNa samartha banI AnupUrvIthI mithyAtva, avirati pramAda, kaSAya, yogathI je bIjA jIvo kamaraja bhegI kare che, te teo na kare. kemake jene pUrvanI kamara hoya te navI kamaja bhegI kare. paNa A mahAvIre pUrvanA karma aTakAvI satsaMyama saMmukha thaI, sadA deDha rahIne ATha prakAranA karmane choDIne mokSa ke sasaMyamamAM samukha thayA. [63] je mata sarve sAdhune icchita che, te A saMyamasthAnane batAve che - pApAnuSThAna ke tarjanita karmane chede te zacakartana. tevuM sadanuSThAna udhukta vihArI thaI samyak ArAdhIne ghaNAM saMsAra tarI gayA. bIjA sarva karmanA kSayanA abhAve devo thayA. teo samyakatva pAmI saccAstriI thaI vaimAnikavane pAmyA pAme che, pAmaze. 6i31] sarva upasaMhArArthe kahe che - pUrvAdi kALe ghaNAM karmavidAraNa samartha thayA, vartamAnakALe karmabhUmimAM tevA thAya che, AgAmI anaMta kALa tevA sasaMyamAnuSThAthI thaze. jemaNe zuM karyu? kare che ? karaze ? te kahe che - ati duprApya jJAna-darzanacAritra mArganI parAkASThA pAmI te ja mArgane prakAze che, svata sanmArga pALanAra ane bIjAne batAvIne saMsAra samudra taryA-tare che taraze. * * * * * zrutaskaMdha-1 adhyayana-15 'AdAnIya'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/16//bhUmikA O zrutaskaMdha-1 adhyayana-16 "gAthA' - 4 - 4 - 4 - 4 - 4 - 4 -- x - bhUmikA H 69 paMdaramuM adhyayana kahyuM, have soLamuM kahe che, teno saMbaMdha A che - gata 15mAM adhyayanomAM je viSayo vidhi-niSedha dvArathI kahyA. tene te rIte Acarato sAdhu thAya, te A adhyayana vaDe kahe che. te viSayo- (1) adhyayana-1-svasamaya, parasamayanA jJAnathI samyakatvI thAya che. (2) adhyayana-2-karma nAza karavAnA jJAnAdi hetu vaDe ATha prakAranA karmo nAza karIne sAdhu thAya che. (3) adhyayana-3-anukULa-pratikULa upasargone saheto sAdhu thAya che. (4) adhyayana-4-durlabha evA strI parISahano jaya kare. (5) adhyayana-5- narakanI vedanAthI kheda pAmI tene yogya karmothI virame. (6) adhyayana-6-bhagavaMta mahAvIre karmakSaya mATe dIkSA laI, cothuM jJAna pAmI saMyamamAM prayatna karI rahyA, chAstre paNa tema karavuM joIe. (7) adhyayana-7-kuzIlanAM doSa jANI, teno tyAga karI suzIla thavuM. (8) adhyayana-8-bAlavIrya choDI, paMDitavIrya pAmI mokSAbhilASI thavuM. (9) adhyayana-9-cayokta kSAMti Adi dharma AcarI saMsArathI mukta thavuM. (10) adhyayana-10-saMpUrNa samAdhivALo sugatimAM janAro thAya che. (11) arArAna-11-samyag darzana-jJAna-cAstri mArgathI sarva karmo kSaya kare. (12) adhyayana-12-anyatIrthikanA guNa-doSa vicArI zraddhAvAn bane. (13) adhyayana-13-ziSyanA guNa-doSa jANI sadguNomAM vartI kSema pAme. (14) adhyayana-14-prazasta bhAvagraMtha bhAvitAtmA tRSNAthI rahita thAya. (15) adhyayana-15-jevI rIte sAdhu nirmaLacAstriI thAya, te batAve che. A rIte ukta adhyayanomAM kahelA viSayone ahIM saMkSepathI jaNAve che. A saMbaMdhathI A adhyayana AvyuM. tenA cAra anuyoga dvAro che. upakramamAM adhikAra upara kahyA mujaba che. nAmanikSepAmAM gAthASoDazaka nAma che. [ni.138 thI 141-] 'gAyA'nA nAmAdi cAra nikSepo che. temAM nAma, sthApanA choDIne dravyagAthA kahe che - jJazarIra, bhavyazarIra, vyatikti dravyagAthA. temAM vyatikti dravyagAthA te patra, pustakAdimAM lakhelI jANavI. jemake - jayavaMtA mahAvIra varte che - x - x - ityAdi. athavA A gAthASoDaza adhyayana patra ke pustakamAM lakheluM hoya te dravyagAthA. have bhAvagAthA batAve che- bhAvagAthA A pramANe - je A sAkAra upayoga kSAyopazamika bhAva niSpanna gAthA prati vyavasthita, te bhAvagAthA kahevAya. kemake badhAM zruta kSayopazamika bhAve rahelA che, tyAM anAkAra upayogano asaMbhava che mATe Ama kahyuM che. tene vizeSathI kahe che - tenuM bIjuM nAma "madhura' che kemake te sAMbhaLavuM kAnane game che. gAthA chaMdamAM sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 racAyelI hoI madhura lAge che. gavAya che ke madhura akSaronI pravRtti che mATe 'gAthA' kahevAya che. - 4 - 4 - bIjI rIte gAthAnuM svarUpa batAve che - joItA artho ekaThAM karIne jemAM guMthyA hoya te gAthA che ane samudra chaMda vaDe racanA thaI mATe te gAthA che. A gAthA zabdano bIjo paryAya kahyo. tAtparya e ke - je gavAya che athavA jene gAya che athavA ekatra karyA che artho te athavA sAmudra chaMda vaDe te gAthA kahevAya che athavA pote vicArIne niruktavidhie artha karavo. have paMdara adhyayanono - 4 - artha ekIsAthe batAve che - te badhAMno bhego avitaya artha A soLamAM adhyayanamAM ekIkRta vacano vaDe guMthIne kahyo che, tethI A adhyayana 'gAthA' kahevAya che tatvArthane AzrIne kahe che - sAdhuonA guNone pUrve paMdara adhyayanomAM kahyA hatA, te A soLamAmAM ekIkRta vacano vaDe je varNana kahe che te 'gAthASoDaza' nAmaka adhyayana have pratipAdita kare che. nAmanikSepo kahyo. - X - X - have sUtra kahe che- * sUtra-632 H bhagavaMte kahyuM - te dAMta, dravya, kAyAne vosirAvanAra hoya, tene mAhana, zramaNa, bhikSu, nirpranga kahevAya che. he bhagavaMta! dAMta, dravya ane vyutkRSTakAyane nigrantha, brAhmaNa, zramaNa, bhikSu kema kahe che? te batAvo. - je sarva pApakarmothI vita che, prema, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, rezunya, paraparivAda, aratirati, mAyA-mRSA, mithyAdarzanazalyathI vita, samita, sahita, sadA saMyata, akrodhI, amAnI che mATe mAhaNa kahyA. 90 evo te zramaNa anizrita, nidAnarahita che. dAna, atipAta, mRSAvAda ane parigraha [tathA] krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa evA je koI AtmapadoSanA hetu che, te - te dAnathI je pahelAthI prativirata che, prANAtipAtAdi nivRtta, dAMta, vyutkRSTakAya te zramaNa kahevAya che. - Avo bhikSu anunnata, vinita, namra, dAMta, dravya, deha virAka che, te vividha parISaha-upasargone parAjita karI, adhyAtmayoga ane zuddha svarUpamAM sthita che. sthitAtmA, vivekI, paradattabhojI che te bhikSu kahevAya che. - Avo bhikSu nirpranga - ekAkI, ekavid, buddha, chinnota, susaMyata, susamita, susAmayika, AtmapavAda prApta, vidvAna, dvividha zrota parichinna, pUjA satkArano anAkAMkSI, dharmArthI, dharmavid, mokSamArga prati samarpita, samyak cArI, dAMta, dravya, dehavisarjaka che. te nirpranga kahevAya che. - tene evI rIte jANo jevI rIte meM bhagavaMtathI jANyuM. * tema huM kahuM chuM. * vivecana-632 : atha zabda aMtima maMgalArje che. Adi maMgala vuzceta thI jaNAvela. AdhA maMgalathI Akho zrutaskaMdha maMgalarUpa che, ema jaNAvyuM athavA paMdara adhyayana pachI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/16/-/632 2 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda tenA saMgraha mATe A soLamuM adhyayana sUcave che. bhagavaMta- utpanna divya jJAnathI deva-manuSyanI parSadAmAM kahe che - ukta paMdara adhyayanomAM kahela viSayothI yukta te sAdhu Indriya-mananA damanathI dAMta che, muktigamanA yogyatAthI dravyarUpa che. dravya eTale bhavya, ema kahetA rAgadveSarUpa kALAzathI rahita jAtya suvarNavat zuddhadravyarUpa che. nipratikamatAthI kAyAne tajelI hovAthI vyasRTakAya che. te Avo thaIne pUrvokta adhyayananA arthomAM vartato sthAvara, jaMgama, sUkSma, bAdara, pati, paryApta bheTavALA jIvone na haNavAnI pravRttithI 'mAhana' che. nava brAhAcarya gupti gupta ke brahmacarya dhAravAthI pUrvokta guNasamUha yukta mAhana eTale brAhmaNa jANavo. - tathA - tapa vaDe zrama pAme mATe zramaNa che. athavA eTale mitrAdimAM tulya, mana eTale aMtaHkaraNathI samana che. sarvatra vAsI caMdana jevo che. kahyuM che ke - tene koI sAthe dveSa nathI. e rIte te zramaNa ke samamana che. tathA bhikSaNazIla hovAthI bhikSu che. athavA karmone bhede te bhikSa. te sAdhune dAMta Adi guNathI yukta hovAthI bhikSu jANavo. bAhya abhyatara graMtha [paragraha] nA abhAve nirgastha che. bhagavaMte jyAre uparokta dAMta Adi guNo kahyA tyAre ziSyae pUchayuM ke - he bhagavan! bhadaMta! bhayAta ke bhavAMta! Ape je dAMta, dravya, vyutkRSTa kAya hoya to brAhmaNa, zramaNa, bhikSA, ninja kema kahyo ? je bhagavaMte sAdhune brAhmaNa Adi zabdathI oLakhAvyA, te he mahAmuni ! tame traNe kALanuM jJAna dharAvatA hovAthI amane kaho. A pramANe pUchatAM bhagavaMta brAhmaNAdi cAreno ucita bheda kahe che e rIte pUrvokata adhyayananA arthanI vRttivALo thaI, sAvadha anuSThAnarUpa sarve pApakarmothI nivRta, tathA sagalakSaNarUpa prema ane pItilakSaNa dveSa, kajIyArUpa kalaha, abhyAkhyAna - khoTuM ALa, paizunya - bIjAnA guNa sahana na thatAM, temanA doSo ughADA karavA, pAkI niMdArUpa parasparivAda, arati-saMyamamAM udvega, rati-viSayano rAga, pavaeNcanA thakI asat abhidhAnarUpa mAyA mRSAvAda temaja mithyAdarzana-tavane tava ane tatvane atava kahevuM - jemake - jIva nathI, te nitya nathI, kaMI karato nathI - bhogavato nathI, nivaNi-mokSa nathI A mithyAtvanA sthAno che - ityAdi zalya; tenAthI virata. tathA isamiti Adi pAMca samitiyI samita, paramArthathI je sAcuM hita hoya te sahita athavA jJAnAdithI yukta tathA sarvakALa saMyama anuSThAnamAM yana karanAra, te anuSThAnone kapAya karI nisAra na kare, te batAve che - koI apakArI para paNa krodha na kare - AkRSTa thaI jodhavaza na thAya. utkRSTa tapasvI hoya to paNa garva nA kare. kahyuM che ke . jo ke nirjara-tapamada choDavAnuM kahyuM, tethI AThe jAtinA mada choDavA joIe - tene pariharavA prayatna karavo. upalakSaNathI mAyA-lobharU5 raNa paNa na karavo. ityAdi guNasamUha vALo sAdhu niHzaMka "mohana" kahevAya. have zramaNa zabdanI pravRttinuM nimitta batAve che- pUrvokta virati Adi guNasamUhamAM vartato zramaNa paNa kahevAya. tenA bIjA guNa kahe che - nizcaya ke adhikatAthI Azraya le te nizrita. nizrita nathI te anizrita - zarIramAM kyAMya paNa Asakta nahIM. je niyANuM na kare te anidAnA - nirAkAMkSI. sarva karmano kSaya karI saMyamAnuSThAnamAM varte. ATha prakAranAM karmo jenA vaDe svIkArAya te AdAna-kaSAya, paragraha ke sAvadhAnuSThAna. jIvahiMsA te prANAtipAta. tene jJaparijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI parihare. A pramANe badhe pApa-tyAga samajavo. tathA jUThuM bolavuM te mRSAvAda. vaddhi eTale maithuna ane parigraha. tene samya rIte jANIne tyAga karavo. mUlaguNa kahA, uttaraguNane kahe che. krodha - apatilakSaNa, mAna-ahaMkAra, mAyA-ThagAI, lobha-mUcharUpa. prema-Asakti, hepa-svapara bAdhArUpa ityAdi saMsAra bhramaNa mArga ane mokSa mArgamAM vidana jANIne taje tathA karmabaMdhananA kAraNo Aloka-paralokamAM anarthanA hetu tathA duHkha ane dveSa vadhavAnA kAraNarUpe jANe. tethI prANAtipAtAdi ane anarthadaMDa AvavAthI bhaviSyamAM Atmahitane icchatA prativita thAya * badhAM anarthanA heturUpa ubhayalokanuM bagADanAra samajIne mumukSu sAvaghAnuSThAnathI bace. Avo sAdhu dAMta, zuddha, dravyabhUta, nipratikamathI vyasRSTakAyavALo zramaNa jANavo. have bhikSa zabda vize kahe che - pUrvokta 'kAIna' zabdamAM kahela guNo ahIM paNa kahevA, bIja guNo A pramANe - unnata nathI te dravyathI - te zarIrathI uMco bhAva unnata te abhimAnI. te mAnanA tyAgathI tapa-mada na karavo. vinItagarabhaktivALo, te gara AdinI AjJA pramANe varte. mAtmAne namAve te nAmaka - sadA gara AdimAM prema rAkhe. vinayathI ATha prakAranA karmono nAza kare. vaiyAvaccethI pApa dUra kare. tathA indriya ane manathI dAMta, zuddha dravyabhUta, nipratikamatA thakI dehamamava choDI je kare te kahe che vividha anukULa-pratikULa bAvIza parIpaho tathA devAdinA upasargone dUra kare - samA sahI tenA vaDe aparAjita rahe. supaNihita aMtaHkaraNathI, dharmadhyAna vaDe jenuM cAritra zuddha che, te "zuddhAdAna' thAya. tathA zreSTha cAritramAM udhama vaDe sthita tathA mokSamArgamAM rahIne parISaha-upasargo vaDe paNa asthira na thayela tevo 'sthitAtmA' tathA saMsAranI asAratA jANIne, karmabhUmimAM bodhi prAptine durlabha samajIne, saMsAra pAra utaravAnI badhI sAmagrI maLavAthI sArA saMyamamAM udhata, gRhasyoe potAnA mATe banAvela AhAra, jo te Ape to lenAra evo paradattabhojI thAya. AvA guNavALo bhikSu kahevAya. * have je guNothI ninya thAya te kahe che - sagadveSarahita ekalo, tejasvI athavA A saMsAracakramAM bhamato jIva, vikRta Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/16/-/632 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zarUAtathI je kahyuM che e pramANe ja jANavuM. tti - samApti mATe che, vaSi - pUrvavat che, anugama kahyo. have nayo kahe che, te taigamAdi sAta che. naigamane sAmAnya-vizeSarUpe saMgraha ane vyavahAramAM gaNatA cha naya che. samabhirUDha ane ityaMbhUta e baMnene zabda nayamAM gaNatA naigama, saMgraha, vyavahAra, juga, zabda e pAMca navo thAya. naigamane bhego letA cAra naya thAya. vyavahArane sAmAnya-vizeSarUpe laIe to teno saMgraha ane jusugamAM samAveza thatA saMgraha, hajusUtra ane zabda e traNa naya thAya. teno dravya ane paryAcimAM samAveza thatAM dravyAstikAya ane paryAyAstikAya nAmaka be naya thAya che. athavA badhAMno jJAna ane kriyAmAM samAveza thatAM jJAna ane kriyA be nayo thAya. temAM jJAnanayamAM jJAna ja mukhya che, kriyAnayamAM kriyAnI mukhyatA che. nayone nipekSa mAnatAM mithyAtva che ane jJAna-kriyAne paraspara apekSAvALA mAne to mokSanA aMgarUpa thavAthI baMnenuM pradhAnapaNuM che. te baMne sat kriyA yukta sAdhune hoya che. kahyuM che ke - jyAM jenI mukhyatA hoya tyAM tene levo, pradhAnapaNuM na hoya tyAM gauNa rAkhavuM tenuM nAma naya. badhAM nayonuM ghaNAM prakAranuM vakatavya jANIne sarvanayathI vizuddha je tava te caraNa guNayukta sAdhu pALe. sukhadu:kha bhogavato ekalo ja paraloka gamana karanAro sadA ekalo ja hoya che tathA udhata vihArI dravyathI-bhAvathI ekalo ja hoya * x - A AtmA ekalo ja paralokagAmI, kavi hoya che. te jANe che ke - mane du:khamAM rakSaNa karanAra koI sahAyaka nathI tethI ekavid kahyo. athavA ekAMtathI saMsArano svabhAva jANIne jinendranuM zAsana ja sAcuM che, bIjuM nahIM e rIte ekAMtavid che athavA eka ja mokSa ke saMyama tene jANe che. buddha-tattva jANelo. kamazriddvArone saMvarIne bhAvasotano chedanAra te chinnasota. kAcabAnI jema zarIrane saMkoyI nirarthaka kAyakriyA sahita evo susaMyata, pAMca samitithI samita-jJAnAdi mokSamArga prApta evo susamita. zaku-mitramAM samabhAvathI susAmAyika. AtmA, je upayoga lakSaNavALo che, asaMgeya pradezAtmaka che, saMkoca-vikoya thanAra, svakRta phaLa bhogavanAra che. pratyeka-sAdhAraNarUpe rahela, dravyathI nitya paryAyathI anitya Adi anaMta dharmAtmaka vAdane prApta te AtmavAdaprApta arthAt sakhyaNuM yathAvasthita Atmatatva jANanAra. tathA sarva padArthone jANanAra, paNa padArthane viparIta na jonAra vidvAna. keTalAMka matavALA kahe che - eka ja AtmA sarva padArthanA svabhAvathI vizvavyApI che athavA cokhA jeTalo ke cAMguThAnA parva samAna che, tevA bhAmaka matanuM ahIM khaMDana karela che. kemake tevA AtmAnA pratipAdakanA pramANano abhAva che. tathA dvidhA-dravyathI ane bhAvathI. dravyayota eTale pAMca indriyonA viSayamAM sva pravRtti ane bhAvayota eTale anukULa-pratikULa zabdAdimAM rAga-dveSathI utpanna sotone saMvRta indriyatAthI ane rAgadveSa abhAvathI chedI nAMkhyA che, te paricchinna srota che. tathA pUjA sakAranA lAbhArthI nahIM, paNa nirjarAnA hetuthI sarva tapa-caraNAdi kriyAne karanAra che, te batAve che - zrutacAtrirUpa dharma, tenA ja prayojanavALo te dhamarthIi. arthAt pUjAdi mATe kriyAmAM na pravarte paNa dhamarthei pravarte che dhamarzI. kemake dharma ane tenA yathAvat phaLa evA svarga ane mokSane sArI rIte jANe che. dharmane sakhyaNuM jANIne zuM kare ? mokSamArga ke sasaMyamane sarvathA bhAvathI svIkAre te niyANapratipanna. te je kare te kahe che - mata eTale samatA, samabhAvarUpa - vAMsaLA ane caMdanamAM samabhAva rAkhe. * kevo thaIne ? dAMta, dravyabhUta, vyasRSTa kAyacI. AvA guNavALo thaIne pUrvokta mApta, zramaNa, bhiAnA guNavALo je hoya te nithi che. te mAhana Adi zabdo nirNavya zabdanI pravRtti nimittamAM ekasarakhA che. A badhAM zabdo kaMIka bheTavALA chatAM ekasamAna che. - have upasaMhAra karatA - sudhamasvAmI jaMbUsvAmI Adine uddezI kahe che . meM je tamane kahyuM che e pramANe ja jANavuM. mArA vacanamAM vikalpa karavo nahIM, kemake meM sarvajJanI AjJAthI kahyuM che. sarvajJa bhagavaMto parahitamAM kta bhayathI rakSaNa karanAra, rAga-dveSa mohamAMnA koIpaNa kAraNanA abhAvathI teo jUThuM na bole. tethI meM zrutaskaMdha-1 adhyayana-16 "gAthA"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa zrutaskaMdha-1 TIkAsahita anuvAda pUrNa - X - X - X - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/bhUmikA ka zrutaskaMdha-2 5. "sUyagaDa" nAmaka A bIjuM aMga pl che. jemAM be zrutaskaMdho che. pahelA zrutaskaMdhamAM-16-adhyayano ane bIjA zrutaskaMdhamAM sAta adhyayano che. e rIte "sUyagaDa"mAM 23adhyayano che. A sUtrane saMskRtamAM sUtrata kahe che. tenA para zrI zIlAMkAcAkRta vRtti che. jeno ahIM gujarAtI anuvAda karela che. te sivAya mUrNi, dIpikA Adi paNa prApta thAya ja che. cauda pUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmI kRta niyuktinI vRtti to prastuta vRttimAM vaNI lIdhela hovAthI teno anuvAda paNa ahIM sAmela karAyela ja che. amArA A "Agama saTIka anuvAda" zreNImAM bhAga-3mAM zrutaskaMdha-1-nA adhyayana-1 thI 11 lIdhA hatA ane A cothA bhAgamAM adhyayana-12 thI 16 tathA zrutaskaMdha-ra-no TIkA sahitano anuvAda rajU karela che. 36 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra bhavyono anAdi sAMta, nAka Adino sAdi sAMta che. kSAyika bhAva kevalajJAta darzatapa, sAdi anaMta ane kALathI mahAnu che. kSAyopathamika paNa ghaNAMno Azraya ane anAdi anaMta hovAthI mahAtu che. aupathamika paNa darzana tathA cAstri mohanIya anudayapaNe tathA zubha bhAvapaNe hovAthI mahAnu che, pariNAmika samasta jIvAjIvone AzrayarUpa hovAthI Azraya moTo hoI mahAnu che. sAnnipAtika paNa ghaNAMno Azraya hovAthI mahAt che - A rIte 'mahatu' kahyuM have adhyayananA nikSepaNa kahe che * * * * * adhyayananA nAma Adi che vikSepA che, te anyatra [AcArAMgamAM] kahyA che, mATe ahIM vistAra karatA nathI. A zrutaskaMdhamAM sAta moya adhyayano che * temAM pauMDarIka nAme paheluM adhyayana che. tenA upakramAdi cAra anuyogadvAro kahevA. temAM upakama, AnupUrvI, nAma, pramANa, vakatavyatA, arthAdhikAra, samavatAra ema cha bhedo che, temAM pUvanupUrvamAM A paheluM ane padyAnupUrvamAM A sAtamuM che. anAnupUrvamAM to ekathI sAta sudhI zreNimAM, zreNine paraspara guNatAM 508 bhedamAM koIpaNa sthAne A adhyayanano krama Ave. nAmamAM cha nAma che, te kSAyopathamika bhAvamAM che. kemake badhAM zrutanuM kSAyopathamikapaNuM ja che. pramANa ciMtAmAM jIva guNa pramANa che, vakatavyatAmAM sAmAnyathI sarva adhyayanomAM svasamaya vaktavyatA che, adhikAre puMDarIkanI upamAthI svasiddhAMtanuM guNa sthApana che. samavatAramAM jayAM jayAM teno avatAra thAya tyAM tyAM thoDe aMze kahI batAvyuM che. che zrutaskaMdha-2 - adhyayana-1 'paMDarIka' che upakama pachI niphopa Ave, te nAma nikSepAmAM paDarIka evuM A adhyayananuM nAma che. tenA nikSepA ATha prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, phoga, kALa, gaNanA, saMsthAna ane bhAva. temAM nAma, sthApanAne choDIne dravya pauMDarIka kahe che - je koI prANadhAraNa lakSaNa jIva bhaviSyamAM thaze te 'bhavya' te dazavi che * potAnA karmanA udayane lIdhe jIva vanaspatikAyamAM rAta paDA rUpe anaMtara bhave utpanna thaze te dravya paDarIka che. bhAva poMDarIka te AgamacI poMDarIka padArthano jJAtA tathA temAM upayogavALo hoya te che. A dravya pauMDarIkane vizepathI batAve che - eka bhava jatA anaMtara bhavamAM pauMDarIkamAM utpanna thAya te ekabhavika tathA Ayu bAMdhIne marIne turaMta pauMDarIka jAtinA kamaLamAM utpanna thAya te bIjo bheda ane trIjo bheda masvAnA eka samaya puMDarIkanuM Ayu bAMdhIne abhimukha nAma gotra thaIne bIna samayamAM AMtara vinA puMDarIkamAM utpanna thAya che. tatvajJoe dravya tene ja kahyuM che . je bhAvatuM bhUta ane bhaviSyanuM kAraNa che ane ahIM puMDarIka-kaMDarIka nAme be rAjakumAra bhAIonuM daSTAMta che je sada-asad anuSThAna parAyaNatAthI zobhana-azobhanava jANIne je zobhana te paMDarIka ane * bhUmikA : pahelA zrutaskaMdha pachI bIjuM AraMbhIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe - zrutaskaMdha-1mAM je viSaya TuMkANamAM kaho. te A zrutaskaMdha vaDe daSTAMta saha vistArathI kahIe chIe. te vidhio ja sArI rIte saMgRhIta thAya che, je saMkSepa-vistArathI kahevAI hoya athavA pUrva zrutaskaMdhamAM ukata artha ja ahIM daTAMta vaDe sukhe samajAya mATe kahe che. e saMbaMdhe Avela A zrutaskaMdhamAM sAta mahAadhyayano kahyA che. [ni.142,143-] mahatu zabdanA nAma, sthApanA, dravya, ga, kALa, bhAva e cha nipA che. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravya mahatuM Agama ane noAgamathI be bhede che. AgamacI jJAtA hoya paNa upayoga na hoya te. noAgamathI traNa bedajJazarIra, bhavyazarIra, tirikta. vyatiktinA traNa bheda saciva, acita, mizra. temAM sacita dravyamaha audArikAdi zarIra che, temAM matsyanuM zarIra 1000 yojana, vaikiya zarIra lAkha yojana pramANa che, taijasa kAmaNa to lokAkAza pramANa hoya. te A audArika, vaikiya, taijasa, kArpaNarUpa cAra dravya saciva mahatu che. ayita dravya mahatuM te samasta loka vyApI asita mahAaMdha che, mizra ne masyAdi zarIra che. kSetra mahatu te lokAloka AkAza. kALamahatuM sarva addhA kALa che. bhAvamahatuM audayikAdi bhAvarUpe ja prakAre che. audayika bhAva sarva saMsArImAM che, te ghaNAno Azraya hovAthI mahAt che. kALathI te traNa prakAre che abhavyano anAdi anaMta, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2/1/bhUmikA azobhana te kaMDarIka che tema batAve che - temAM narakane choDIne kaNa gatimAM je zobhana padArtho che te paMDarIka ane bAkInA kaMDarIka che ema pratipAdana karatA kahe che temAM tiryaMca gatimAM paMDarIka kahe che - jaLacaromAM masya, hAthI, magara Adi. sthalacaromAM siMhAdi, baLa - varNa - rUpAdi guNothI yukta che. uraparisarpamAM maNidhArI sApa, bhujaparisarSamAM noLIyA Adi, khecaramAM haMsa, mora Adi, evA bIjA paNa svabhAvathI ja je lokamAM mAnItA che, te puMDarIka mAphaka zreSTha jANavA * have manuSya gatimAM | sarva atizAyI pUjAne yogya evA ahaMnto, teo anupama rUpAdi guNothI yukata hoya che. cakravartI cha khaMDa bharatanA svAmI che. cAraNazramaNa ghaNI Azcaryajanaka labdhivALA mahAtapasvI che. vidhAdharo vaitADhyanA nagaranA rAjA che. harivaMza kulotpanna dazAra, iAka Adine paNa levA. je bIjA mA RddhivALA koTIzvara che, te badhAM puMDarIka che. vaLI bIjA je vidhAkALanA samUhathI yukta che, te paNa pauMDarIka jANavA. have devagatinA uttamonuM pauMDarIkapaNuM batAve che - bhuvanapati, vyaMtara, jyotika ane vaimAnika devomAM je zreSTha evA indro, indranA sAmAnika devo Adi che, te paNa pauMDarIka nAme jANavA. acitamAM have je pradhAna che, tenuM pauMDarIkatva batAvavA kahe che - kAMsAnA jaya ghaMTo, vastromAM cInAMzuka, maNIomAM indranIla-vaiDUryAdi, ratnomAM motI je varNa-saMsthAna-pramANathI zreSTha hoya che. zilAomAM pAMDukaMbalAdi, jyAM tIrthakaronA janmAbhiSeka thAya che. paravALAmAM uttama vadi guNavALA, jAtya suvarNa ke tenA alaMkAro che. A pramANe ukta kAMsAdinI uttama vastu ati pauMDarIka jANavI. mizra dravya pauMDarIkamAM tIrthakara, cakravartI Adi jemaNe zreSTha alaMkAra dhAraNa karyA hoya te dravya pauMDarIka. kSetra pIMDarIka kahe che - je devakara AdimAM zubha anubhAvavALA loko hoya te pauDarIka gaNAya che. have kAla pauMDarIka kahe che - bhavasthiti ane kAyasthitithI je pradhAna che te jIvo pauMDarIka che ane bAkInA apradhAna te kaMDarIka che. temAM bhavasthitithI anutaropapAtika devo pradhAna che, kemake teone samagra bhava zubhAnubhAva hoya che. kAyasthitithI manuSyo zubha karmo AcarIne sAta-ATha bhavomAM manuSyajanmamAM pUrvakoTi Ayu pALIne turaMta traNa palyopamanuM Ayu anubhavI pachI devomAM utpanna thAya che, e rIte teo kAyasthitithI pauMDarIka che, bAkInA kaMDarIka che kAlapIMDarIka bAda have gaNanA, saMsthAna poMDarIka batAve che saMkhyA gaNanAthI - daza prakAranA gaNitamAM gaNita pradhAnapaNe hovAthI pauMDarIka che. te gaNita A pramANe - parikarma, ju, rAzi, vyavahAra, kalAsavarNa, pudgala, ghana, ghanamULa, varga ane vargamULa che. cha saMsthAnamAM samacaturaDha saMsthAna pravara hovAthI pIMDarIka che. A rIte A be pauMDarIka che ane bAkInA parikamadi gaNita ane nyagrodha parimaMDala Adi saMsthAno kaMDarIka jANavA. - have bhAva pauMDarIka kahe che- audayikAdi chae bhAvamAM vicAratA temAM ke teonI madhye je mukhya audayikAdi bhAvo che, tene ja pauMDarIka jANavA. audayika bhAvamAM tIrthakaro, anuttaropapAtika devo tathA so pAMkhaDIvALA zeta kamaLa paDarIka jANavA. aupazamikamAM samasta upazAMta mohavALA, kSAyikamAM kevaLajJAnIo, kSAyopathamikamAM vipulamati mana:paryavajJAnI ane cauda pUrvI, paramAvadhI thoDA ke badhAM levA. pariNAmikamAM bhavyo, sAMnipAtikamAM dvikAdi saMyogA siddhAdine potAnI buddhi pauMDarIkapaNe vicAravA, bIjA kaMDarIka jANavA. have bIjI rIte bhAvapauMDarIkane batAve che- samyagu jJAna-darzana-cAritramAM tathA jJAnAdi vinayamAM, dharmadhyAna AdimAM je zreSTha manio che, te pauMDarIka jANavA. bIjA kaMDarIka gaNavA. A rIte ATha prakAre poMDarIkano nikSepo batAvI jenA vaDe adhikAra che te kahe che - daiTAMtamAM - sacita, tiryaMcayonika, ekendriya vanaspatikAyamAM je jaLamAM uge te dravyapauMDarIka vaDe athavA dayika bhAvavata vanaspatikAya poMDarIka - so pAMkhaDIvALuM kamaLa levuM. tathA bhAvathI samyam darzana-cAritra-vinaya-adhyAtmavartI sat sAdhune pauMDarIka kahevA. nikSepa niyukti purI thaI. - x - x * have sUra kahe che- * sUga-633 thI 638 : [33] meM AyuSyamAna bhagavaMta pAse AvuM sAMbhaLela che ke . A pauDarIka nAmanA adhyayanamAM A pramANe viSaya kahyo che - koI puNakariNI [vAva) che, te ghaNuM pANI, ghaNuM kIcaDa ane jaLathI bharelI che. te puSkariNI labdha pratiSThita, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. te puSkariNInA te-te bhAgamAM tyAM ghaNAM uttamottama puMDarIka [kamaLa] kahyA che. je kramazaH khIlelA, pANI ane kIcaDa thakI upara uThelA, suMdara evA varNa-gaMdharasa-rapathI yukta, prAsAdIya, dazanIyaabhirUpa, pratirUpa che. te puSkariNInA bahu madhya bhAgamAM eka ghaNuM moTuM zreSTha kamaLa raheluM che. te paNa khIleluM, uMcI pAMkhaDIvALuM, suMdara varNa-gaMdhasaMparzathI yukata, prAsAdIya yAvatu pratirUpa che. te AkhI vAvaDImAM ahIM-tahIM ghaNAM uttama kamaLo rahelA che. je khIlelA upara uThelA yAvatuM pratirUpa che. te vAvaDInA ThIka madhya bhAge eka mahAna uttama puMDarIka yAvatu pratirUpa che. [63] have koI puruSa pUrva dizAthI vAvaDI pAse AvIne te vAvaDIne kinAre rahIne jue che ke - tyAM eka mahAnuM zreSTha kamaLa, je kramazaH suMdara racanAthI yukata yAvata pratirUpa che. tyAre te puruSa A pramANe bolyo - huM paraNa chuM khedajJa kuzaLa, paMDita, vyakta medhAnI, abAla, mArgastha, mAgavid gatiparAkramajJa chuM. huM A zreSTha kamaLane ukheDI lAvuM. AvuM kahIne te paNa te vAvaDImAM praveza kare. jevo-jevo te vAvaDImAM AgaLa vadhe che, tevo tevo te ghaNAM pANI ane kAdavamAM kheMcIne kinArAthI dUra thayo ane zreSTha kamaLa prApta na karI zako. te na A para rahyo, na pele pAra, vAvaDImAM kheMcI gayo. A pahelo prara. [35] have bIjo puruSa * te puruSa dakSiNa dizAthI vAvaDI pAse Avyo. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/633 thI 638 te vAvaDInA kinAre rahIne eka mahAnuM zreSTha kamaLane jue che, je suMdara racanAvALu, prAsAdIya yAva4 pratirUpa che. tyAM te eka puruSane jue che je kinArAthI dUra che ane te zreSTha puMDarIka sudhI pahoMcyo nathI. je nathI ahIMno rahyuM ke nathI tyAMno. paNa te vAvaDI madhye kIcaDamAM phasAyelo che. tyAre bIjA paraNe pahelA puruSa saMbaMdhe kahyuM - aho! A puraSa khedajJa, akuzaLa, paMDita, avyakata, amedhAvI, bALa, amAjJi, amANavidda, mAniI gati-parAkramane jANato nathI. paNa huM khedajJa, kuzaLa chuM yAvata huM te uttama zveta kamaLane jarUra ukheDI lAvIza. paraMtu A kamaLa AvI rIte ukheDIne lAvI na zakAya, jema puruSa samajato hato. huM paNa chuM, khedajJa, kuzaLa, paMDita, vyakta, meghAvI, abhAla, mAsthi, mAvi, gati-pasakamajJa chuM. huM A uttama zveta kamaLa ukheDI lAvIza. ema karI te puraSa vAvaDImAM utaryo. jevo AgaLa vadhato gayo, tevo te uMDA pANI ane kIcaDamAM phasAyo. kinArAthI dUra thayo ane te kamaLane prApta na karI zakyo. - x - vAvaDImAM phasAI gayo. A bIje paraSa. 6i36] have bIje puruSa - trIjo puruSa pazcima dizAthI vAvaDI pAse Avyo. vAvaDInA kinAre eka uttama zveta kamaLane jue che, je vikasita yAvatuM pratirUpa che. tyAM pahelA baMne puruSone paNa jue che, jeo kinArAthI bhraSTa thayA che ane uttama zveta kamaLa laI zakayA nathI - x * vAvaDInI vacce kIcaDamAM phasAI gayA che tyAre te trIjo puruSa ema kahe che - are! A puraSo akhedajJa, akuzaLa, apaMDita, avyakta, amedhAvI, bALa, amAstha, amAvi, amAAti parAkramajJa che. teo je mAnatA hatA ke ame zveta kamaLane laI AvazuM, paNa teo mAnatA hatA te rIte A zvetakamaLa lAvI zakAya nahIM. paraMtu huM khedajJa, kuzaLa, paMDita, vyakata, medhAvI, abAla, mAgastha, mANavidda, gati parAkramajJa chuM, huM A uttama zveta kamaLane laI AvIza. ema vicArI teNe vAvaDImAM praveza karyo. paNa jevo te AgaLa cAlyo - x * tevo uMDA pANI ane kIcaDamAM phasAI gayo. * x - A trIjo puruSa [63] have cotho puruSa-cotho puruSa uttara dizAthI te vAvaDI pAse Avyo, kinAre ubhA rahI teNe eka uttama zveta kamaLa joyuM, je khIleluM yAvata pratirUpa hatuM. teNe pahelA traNa puruSo jayA, je kinArAthI bhraSTa thaI. cAvatuM kAdavamAM khUMcelA hatA. tyAre cothA paraNe kahyuM ke - aho ! A po akhedajJa che yAvata mAnA gati-rAkramane jANatA nathI. - x - yAvatu teo uttama zata kamaLane lAvI zakyA nathI. paraMtu huM khedajJa yAvatuM mAganA gatipasakamano DrAtA chuM, huM A uttama zeta kamaLane kheMcI lAvIza, te vAvaDImAM jeLo AgaLa vadhyo * x - cAvatu - X - kAdavamAM kheMcI gayo. A cotho puruSa. 6i38] pachI rAgadveSa rahita, khedajJa cAvatu gati-parAkramano jJAtA bhig sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 koI diu ke vidizAthI te vAvaDIne kinAre Avyo. te vAvaDInA kinAre rahIne jue che ke tyAM eka mahAna zveta kamaLa cAvatu pratirUpa che. te sAdhu cAra puraSone paNa jue che, jeo kinArAthI bhraSTa che yAvatu uttama zveta kamaLane prApta karI zakayA nathI. A para ke pele pAra javAne badale vAvaDInI vacce uMDA kAdavamAM phasAyA che. tyAre te bhikSue kahyuM : are! A puraSo akhedajJa cAvatuM mAganA gati-rAkramanA jJAtA nathI, - X - X - A puruSo mAnatA hatA ke ame uttama kamaLa lAvIzuM paNa lAvI zakyA nathI. huM bhivijIvI sAdhu chuMrAga-dveSa rahita chuM, saMsAra-kinArAno artha chuM. khedajJa yAvatu mAnA gati parAkramano jJAtA chuM. huM A uttama zveta kamaLa lAvIza, ema vicArIne te sAdhu tAvaDImAM praveza karyA vinA kinAre ubhI avAja kare che . are o uttama zeta kamaLa ! uThIne ahIM Avo. e rIte te uttama kamaLa vAvaDImAMthI bahAra AvI jAya che.. * vivecana-633 thI 638 : A sUtrano anaMtara sUtra sAthe saMbaMdha kahevo - zvameva, tame A pramANe ja jANo, je bhagavaMte mane kahyuM che. - x - A zrutaskaMdhanA pahelA p sAthe teno saMbaMgha A che - je bhagavaMte kahyuM, meM sAMbhaLyuM, te tame samajo. - te bhagavaMte zuM kahyuM ? A pravacanamAM - sUyagaDanA bIjA zrutaskaMdhamAM pauMDarIka adhyayana che. so pAMkhaDIvALA kamaLanI upamA te pauMDarIka. tethI tenuM nAma pauMDarIka che, te yathArtha che - 4 - puSkariNInuM daSTAMta che. puSkara eTale kamaLa, te jemAM che te puSkariNI. jemAM ghaNuM ja pANI che te 'bahUdaka'. jemAM cAlatA ghaNo kAdava lepAya te "bahuoya'. ghaNAM zveta kamaLo ane svaccha pANI hovAthI 'bahuzeta'. pracura pANI bharela hovAthI 'bahapukalA'. kariNI zabda nAma pramANe arthavALo hovAthI 'labdhArtha' athavA jeNe AsthAnapratiSThA meLavI te 'labdhAsthA'. zveta zatapatro hovAthI te pauMDarIkiNI. athavA ghaNAM kamaLovALI evo artha che. prasannatA-nirmaLa jaLavALI che mATe prAsAdikA athavA prAsAda-devakuLo cAre tarapha hovAthI prAsAdikA. zobhanA athavA sArA saMnivezathI jovA lAyaka che mATe darzanIyA. samIpamAM rAjahaMsa, cakavAka Adi rUpo sadA rahelA hovAthI tathA hAthI, pADAM, haraNAdi vaDe je jaLacara vaDe yukta che mATe abhirUpa. jemAM pratibiMba dekhAya che tethI pratirU5. svacchavathI sarvatra pratibiMbo prApta thAya che ityAdi * x * mATe pratirU5. athavA prAsAdIya Adi kAryaka che. A cAre paryAyo atizaya ramaNIyata batAvavA lIdhAM che. te pakariNImAM tatra tatra e vIsA padathI pIMDarIkanuM vyApakava kahyuM. ene zethI pratyeka pradeza lIdhA. tafwbe vakhata letA-eka paNa sthAna nathI jyAM kamaLa na hoya athavA AvI vIsA padathI ghaNAM kamaLo che athavA vAvaDImAM badhA bhAgomAM pA-kamaLa che. Adara batAvavA vIsA mUkI. vara eTale zreSTha. - x - pA zabda chatra, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/633 thI 638 vAgha arthanA niSedha mATe che. pauMDarIka zabdathI zveta zatapatra lIdhA. vara zabda padhAnanI nivRtti mATe che AvA ghaNAM "pAvara pauMDarIko" kahyA. AnupUrvIzI - viziSTa racanAthI rahelakAdava ane pANI upara uMcA rahela. ruci eTale 'dIpti' tene lAvanAra te rucila-dIptimAna tathA zobhana varNa-gaMdha-rasasparzavALA che. tathA prAsAdIya AdithI suMdaratA batAve che. te puSkariNI badhI bAjue kamaLathI vIMTAyela che. tenA barobara madhyabhAgamAM eka mahA pAvara pauMDarIka anukrame sauthI uMcu, manohara vaNadi yukata tathA prAsAdIya, darzanIya, abhirUpatara, pratirUpatara che. have A anaMtarokta sUtra karatA vizeSa e che ke - x * te vAvaDInA badhAM pradezomAM yazokata vizeSaNa viziSTa ghaNAM pado che, te badhAMnA bahu madhya deza bhAgamAM cacokta vizeSaNa viziSTa eka moTuM kamaLa che. - 4 - | [634] have koI puruSa pUrva dizAthI AvIne AvI vAvaDInA kinAre besIne A pAne jue che, je prAsAdIyAdi vizeSaNa yukta che. * x * tyAre A puruSa kahe che - huM puruSa chuM. kevo ? hita-ahita pravRtti-nivRtti nipuNa tathA pApathI dUra te paMDita, dharmajJa, dezakAlajJa, kSetrajJa, bAlabhAvI upara, pariNatabuddhi, nIce-uMce kudavAno upAya jANanAra, soLa varSathI vadhu-madhyama vayavALo, sajjanoe Acarela mArge cAlato tathA sanmArgajJa, mArganI gati vaDe je parAkrama-vivakSita deza gamanane jANanAra te parAkramajJa athavA parAkrama te sAmarthyano jJAtA chuM. AvA vizeSaNayukta huM, pUrvokta vizeSaNa yukta parAvara pauMDarIkane vAvaDInA madhya bhAgethI ukheDI lAvIza * * * - A rIte pUrvokata * * * puruSa te vAvaDI tarapha jAya. jevo-jevo te vAvaDImAM javA AgaLa cAle, tema tema te vAvaDInA ghaNAM uMDA pANImAM tathA kAdavamAM jaI, tenAthI akaLAyelo, saviveka hita thaIne kinArAthI bhraSTa thaIne mukhya kamaLa sudhI nahIM pahoMcelo, te vAvaDImAM ke tenA kAdavamAM kheMcIne potAne bacAvavA asamartha banIne, kinArAthI bhraSTa thayelo te vAvaDInA madhyamAM ja rahe che. te - X - A pAra ke pele pAra javA samartha na bane. e rIte ubhayathI bhraSTa thaI * x * potAnA anarthane mATe ja thAya che. AvAne prathama puruSanI jAti jANavI. 6i35] have pahelA puruSa pachI bIjI puruSajAti-puruSa. pachI koI puruSa dakSiNa dizAthI AvIne te vAvaDInA kinAre rahIne, vAvaDImAM rahela eka moTA kamaLane jue, je* x* prAsAdIya yAvat pratirUpa che. te kinAre rahela puruSa, pUrve rahelA puruSane jue che, je kinArAthI bhraSTa che ane zreSTha kamaLa pAmyo nathI, e rIte ubhaya bhraSTa thaI madhyamAM ja phasAyo che, te joIne, tyAM rahelA puruSane A bIjo puruSa vicAre che uo - khedanI vAta che, A kAdavamAM khUMcelo purUSa akhedajJa Adi che. [arthamAM noMdhela hovAnI vRttimAM pharI nathI lakhyuM. paNa huM khedajJa, kuzaLa ityAdi chuM. mATe huM zreSTha kamaLane lAvIza evI pratijJAvALo thAya. A zreSTha kamaLa. je rIte A puruSa lAvavA mAMge che, tema na lavAya. paNa huM lAvavAmAM kuzaLa chuM ityAdi batAve che - te sugama che. [4/6] sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda 6i36,633] trIjA puruSajAti [puruSa ne AzrIne kahe che. bIjA ane cothA puruSajAta [noviSaya sugama che. [mATe vRttikAre kaMI noMdhela nathI.] | [638] have pAMcamAM vilakSaNa puruSa saMbaMdha kahe che pUrvenA cAra puruSo karatA A puraSamAM A vizeSatA che. bhikSaNazIla te bhikSa. pacana-pAcana Adi sAvadha anuSThAna rahitatAthI nirdoSa AhAra bhoi. sUkSa eTale rAgadveSarahita. kemake te baMne karmabaMdha hetupANAthI ptibdha che. snigdhatA abhAve jema ja na lAge, tema rAgadveSa abhAve kamara ja na lAge. mATe rakSa kahyuM. saMsArasAgarane taravA icchuka, kSetrajJa ke khedajJa. mArganA gati parAkramano jJAtA. te koI paNa dizA-vidizAthI AvIne - X * uttama zveta kamaLane - x - tathA cAra puruSone jue che. * x * kevA ? ubhayabhraSTa - X - kAdava ane jaLamAM DUbelA. pharI kAMThe AvavA asamartha. tene joIne bhikSa kahe che- ' are ! A cAre puruSo akhedajJa che. cAvatuM mArganA gati parAkramathI ajJAta che. te puruSo ane pAvara poMDarIkane kheMcI lAvIzuM tema mAnatA hatA, paNa A rIte te kamaLa lAvI zakAya nahIM. jyAre huM rakSa yAvatu gati parAkrama jJAtA bhikSu chuM. AvA viziSTa guNavALo huM A kamaLa lAvIza * x * ema kahI te vAvaDImAM na pravezyo. * x - kAMThe rahIne ja tayAvidha avAja karyo - he kamaLa! uMce uchaLa, uchaLa. - x - e rIte kamaLa uchaLIne AvyuM. A daSTAMta ApI teno sAra bhagavaMta mahAvIra sva ziSyone kahe che* sUtra-639 : he AyuSyamAna zramaNo ! meM je TAMta kahyuM, teno artha jANavo joIe. hA, bhadatA kahI, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sAdhu-sAdhvIo vAMdI, namIne A pramANe bolyA - he AyuSyamAna zramaNa ! ame te daSTAMtano artha jANatA nathI. zramaNa bhagavaMta mahAvIre te aneka sAdhu-sAdhIone AmaMtrIne A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna zramaNo ! huM teno artha kahIza, spaSTa karIza, paryAyo kahIza, pravedIza, artha-hetu-nimitta sahita che ane vAraMvAra jaNAvIza. * vivecana-639 : he zramaNo ! bhagavaMte kahela udAharaNa, meM kahyuM, teno artha tamAre jANavo joIe. arthAt A udAharaNano paramArtha tame jANatA nathI - x * bhagavaMte temane A pramANe kahetA - te zramaNa bhagavaMta mahAvIrane te sAdhu Adie kAyAthI vAMdhA, namyA. vinayI zabdothI stanyA. vaMdIne, namIne A pramANe kahe che -x - Ape je udAharaNa kahyuM ane teno artha sArI rIte jANatA nathI. Ama pUchayuM tyAre bhagavaMta zramaNa mahAvIre te nirgunthone A pramANe kahyuM - he AyuSyamaMto, zramaNo ! tame mane je pUchayuM tenI upapatti tamane kahIza, aSTa arthamAM kahIza, payaya kathanathI jaNAvIza tathA prakarSathI hetu-daSTAMta vaDe citasaMtatinA khulAsA kahIza athavA A zabdo ekArthaka che. kaI rIte kahIza, te batAve che- Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/639 84 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda daTAMtanA arthasahita te "sahArca". sArtha-te puSkariNI daiSTAMta tene, avaya vyatika rUpathI va te 'sahetu. tathAbhUta arthane kahIza. je rIte te puruSo icchita ane na pAmyA, vAvaDInA duravAra kAdavamAM khUMcyA e rIte have kahevAnAra cAnyatIrthiko saMsArasAgarane pAra nahIM pAme, paNa temAM DUbaze evo artha upapatti saha batAvaze. tathA upAdAna ke sahakArI kAraNo sAthe deTAMtArthe pharI pharI bIjA-bIjA deTAMtothI kahIza. te huM hamaNAM ja kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. bhagavaMta TAMtano paramANuM kahe che sUtra-640 - he AyuSyamAna zramaNo ! meM lokane puSkariNI kahI che. te zramaNa AyuSyamAna ! meM karmane pANI kahyuM che. kAmabhogone kAdava kahyo che. janajAnapadone meM ghaNAM zreSTha zveta kamaLo kahyA che. rAjAne meM eka mahA pAvara pauDaski kahyuM che. meM mAnyatIrthikone te cAra puruSajAti batAvI che. he AyuSyamAna zramaNo ! meM dhamane te bhiksa kahyo che, dharmatIrthane meM taTakinAre kaho che. dhamakathAne meM te zabdo (avAjo kahyo che. nivaNane meM te kamaLane vAvaDImAMthI uThIne bahAra AvavA kahyuM che. he AyuSyamAna zramaNo ! meM A rIte vicArIne A rIte upamAo ApI che. * vivecana-640 : loka eTale manuSya kSetra. zabda samuccayArthe, vAkyAMlakAre. jayA AtmanirdezArpe che. A loka manuSyano AdhAra che, tene hadayamAM sthApIne ke dhArIne he AyuSyamAn zramaNa ! te meM paropadezathI nahIM paNa AtmAthI jANela che. te puSkariNI kamaLanA AdhArarUpa che, tathA ATha prakAranA karmo jenA baLathI puraSarUpa kamaLa thAya che, te AvA karmo meM AtmAmAM lAvIne athavA AtmA vaDe dUra karIne arthAt he zramaNa ! AyuSyamAt sarva avasthAnA nimita bhUta kamane AzrIne tene jaLanA dAMta vaDe kahyuM che. ahIM karma bodharUpa thaze. temAM icchA madana kAma zabdAdi che, vipayo ja bhogavAya te bhoga che. athavA kAma-icchArUpa madana kAmo ja bhogo che, tene meM mArI icchAthI kAdava kahyo. jema ghaNA kAdavamAM DUbelo du:khe karIne potAne kADhe che tema viSayamAM Asakta potAne uddharavA samartha nathI, tethI tenuM ane kAdavanuM sAmya che. tathA nana - sAmAnya loka, janapadamAM thayelA te jAnapada-temAM viziSTa AdezamAM utpanna lIdhA. te sADApacIza janapadamAM thayelA. tene AzrIne meM upamArUpe laIne ghaNAM zreSTha kamaLonuM dRSTAMta lIdhuM tathA mArI icchAthI rAjAne mahA zveta kamaLarUpe batAvyA. nyatIrthikone AzrIne cAra purajAti rUpe oLakhAvyA, teonI rAjA rUpa mukhya kamaLa levAnuM sAmarthyava hovAthI. dharmane meM AtmAnI upamA ApI je rukSa vRttivALo kahyo. kemake tenuM cavartI Adi rAjArUpa uttama kamaLa uddharavAnuM sAmarthya che. dharmatIrthane meM vAvaDIno kAMTho kahyo. sadizanAne AzrIne meM sAdhue karela zabda sAthe sarakhAvyo tathA nivaNa-mokSa-sarva karmakSayarUpa iSatpAmArA pRthvI kahI, je sauthI uMce rahelo kSetrakhaMDa jANavo. athavA tene pAvara poMDarIkanI utpatti batAvI. have upasaMhArArthe kahe che - he AyuSyamAn zramaNo ! pUrvokta prakAre meM mArI rIte A loka Adine upamA ApI, te A puSkariNI Adi dAMtatvathI kiMcita tulanAtmakapaNe kahyA. * x * have A dAMtane vizeSathI kahe che. * sUtra-641 : A manuSyalokamAM pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa dizAmAM vividha prakAranA manuSyo anakame lokamAM utpanna thAya che. jemake koI Arya, koI anArya, koI ucca gotrIya, koI nIcagotrIya, koI vizAyakAya, koI ThIMgaNA, koI suMdaravaNa, koI hInava, koI surapa, koI kurUpa hoya che. te manuSyomAM eka rAjI thAya che, te mahAna himavaMta malaya, maMdara, mahendra parvata samAna, atyaMta viruddha rAjakulavaMzamAM utpanna, niraMtara rAjalakSaNothI zobhita gavALo, aneka jananA bahumAnathI pUjita, sarvaguNa samRddha, kSatriya, AnaMdita rAjyAbhiSeka karAyela, mAtA-pitAno suputra, dayApi, sImaMkara, sImaMdhara, kSemakara, maMdhara, manuSyomAM indra, janapadano pitA janapadano purohita, setukara, ketukara, narapravara, purapAvara, purisasIMha, puraSasIviSa, puruSavarapauMDarIka, puraNavagaMdhahastI, ATsa, dipta, vitta hato. tene tyAM vizALa, vipula, bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhananI pracUratA hatI. ati dhana, suvaNa, rajadyukata hato. tene ghawl dravyonI Avaka-jAvaka hatI. vipula bhojana, pANI ApatA hatA. tene ghaNAM dAsa, dAsI, gAya, bheMsa, bakarIo hatA. tenA koza, koThAgara zastrAgAra samRddha hatA. te baLavAna hato, zatruone nirbaLa banAvato hato. tenuM rAjya ohacakaMTaka, nihayakaMTaka, mahiyakaMTaka, uddhiyakaMTaka, akaMTaka hatuM. ohayALu, nihacazag, maliyANu, uhitabu, nirjitazatru, pasajitazabu, durmikSa ane mArInA bhayathI mukta hatuM. ahIMthI AraMbhIne rAjya vana uvavAd sutrAnusAra "evA rAjayanuM prazAsanapAlana karato rAjI vicarato hato" tyAM sudhI jANavuM. te rAjAne padiA hatI, temAM ugra, ugraputro, bhoga bhogavumo, ivAku, ivAkapuro, jJAta, jJAtaputro, karansa, karavyaputro, bhaTTa, bhapu, brAhANa, brAhamaNapugo, lecchakI, lekIputro, pAstA, prazAstAputro, senApati ane senApatiputro hadi. temAM koI ghamawddhALu hatA. koI zramaNa ke brAhamaNa temanI pAse javA vicAre che, koI eka dharma zikSA denAra zramaNa ke brAhmaNa evo nizcaya kare ke ame tene amAsa dhamanI zikSA ApIzuM. te A dharmazraddhALu pAse jaIne kahe che, he prajAnA rakSaka rAjana ! tamane uttama dharmanuM svarUpa batAvuM chuM. te tame samajo. te dharma A pramANe che pAtaLathI upara, mAthAnA vALa paryanta, tINuM cAmaDI sudhI zarIra che. te Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-I641 ja jIva che, jIva ja zarIrano samasta pacayi che, zarIra jIvatA te jIve che, maratA te jIvato nathI. zarIra hoya tyAM sudhI rahe che, nAza pAmatA nathI raheto. zarIra che, tyAM sudhI ja jIvana che. zarIra marI jAya tyAre loko tene bALavA laI jAya che banyA pachI hADakA kAbaccItara thAya che. pachI puruSo nanAmIne laIne gAmamAM pAchA jAya che. * x* e sthitimAM spaSTa thAya che ke zarIrathI bhinna jIva nAmano koI padArtha nathI. jeo yuktipUrvaka evuM pratipAdana kare che - jIva judo che, zarIra judu che teo evuM batAvI zakatA nathI ke - A AtmA dIdhuM che ke huM che, parimaMDala che ke goLa che, trikoNa-catuSkoNa-koNa ke aSTakoNa che, kRSNanIla-lAla-pILo ke sapheda che, sugaMdhI che ke dugadhI, tIkho-kaDavo-turo-khATo ke mITho che, karkaza-komaLa-bhAre-halako-ThaMDo-garama-snigdha ke rakSa che. rIte jeo jIvane zarIthI bhinna mAne che, temano mata yuniyukata nathI. jeonuM A kathana che ke - jIva anya che, zarIra anya che, teo jIvane upalabdha karAvI zakatA nathI. - [1] jema koI puraSa khyAnathI talavAra bahAra kADhI kahe ke - A talavAra che, A gAna che, tema A jIva-A zarIra kahI zakato nathI. [] jema koI puruSa muMja ghAsamAMthI saLI bahAra kADhI batAve - A muMja ane A saLI tema koI paNa batAvI zakato nathI ke A jIva ane A zarIra [] jema koI puraNa mAMsathI hADakuM alaga karI batAve ke A mAMsa ane A hADakuM tema koI puruSa batAvI zakato nathI ke A zarIra che ane A AtmA che. [4] jema koI para hatheLImAM sAMbhaLo rAkhIne batAvI zake ke A hatheLI ane A AMbaLo che. tema koI puruSa zarIramAMthI AtmA bahAra kADhI na kahI zake ke A zarIra che ane A AtmA che. [] jema koI paNa dahIMmAMthI mAkhaNa kADhIne batAve che A dahI che ane A mAkhaNa che, tema koI puruSa batAvI zakato nathI ke A zarIra che - w AtmA che. 6i] jema koI puruSa talamAMthI tela kADhI batAve ke A tela che ane A boLa che tema koI paNa zarIra pRthak AtmAthI A AtmA che - A zarIra che, tema na kahI zake. [] jema koI paNa zeraDImAMthI rasa kADhIne batAve ke zeraDIno rasa che ane A chotarA che, tema koI paNa zarIra ane AtmAne alaga karI dekhADI na zake. [8] jema koI paNa araNimAMthI Aga kADhIne pratyakSa batAve ke A araNi che ane Aga che, tema che AyuSyamAna koI paNa zarIrathI AtmAne kADhIne batAvI zakato nathI ke A zarIra che ane A AtmA che. A rIte te sukhyAta che ke anya zarIra-anya jIvanI vAta mithyA che. A pramANe te jIva-zarIravAdI jIvone svayaM haNe che - ane kahe che sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ke * haNo, khodo, chedo, bALo, pakAvo, uMTo, haro, vicAryA vinA sahasA A karo, tene pIDita karo. A zarIra mAtra jIva che, paraloka nathI. te zarIrAtmavAdI mAnatA nathI ke - A karavuM joIe ke A na karavuM joIe sukRta che ke dukRta che, kalyANa che ke pApa che, sAruM che ke kharAba che, siddhi che ke asiddhi che, naka che ke naraka nathI, A rIte teo vividharUpe kAmabhogano samAraMbha kare che ane kAmabhogonuM sevana kare che. A rIte koI dhRSTatA karanAra, dIkSA laI "mAro dharma ja satya che" evI prarUpaNA kare che. A zarIrAtmavAdamAM zraddhA, pratIti, raci karI koI rAja Adi tene kahe che - he zamaNa ke brAhmaNa ! tame mane sAro dharma batAvyo. he AyuSyamAna ! huM tamArI pUjA karuM chuM, te A pramANe - azana, pAna, khAdima, svAdima, varA, paba, kaMbala, pAdapoMchanaka Adi dvArA tamAro sakAra-sanmAna karIe chIe. ema kahI temanI pUjamAM pravRtta thAya che. A zarIrAtmavAdInI pahelA to pratijJA hoya che ke - ame anagAra, akiMcana, aputra, apazu, paradadbhojI bhikSu evA zramaNa banIne pApakarma karIzuM nahIM; dIkSA lIdhA pachI te pApakamoMthI virata thatA nathI. te svayaM parigraha kare che, bIjA pAse paNa karAve che ane tema karanAranuM anumodana kare che. e ja pramANe teo rumI tathA kAmabhogomAM mUrhita, vRddha, grathita, sakad, lubdha, gadveSa vaza thaIne pIDita rahe che. teo saMsAcchI nathI potAne choDAvatA, nathI bIjAne choDAvatA, nathI bIjA prANI, jIva, bhUta ke satvone mukta karAvatA teo potAnA pUrvasaMbaMdhIthI bhraSTa thayA che ane Arya mArga pAmatA nathI. te nathI A lokanA rahetA ke nathI paralokanA. vacce kAmabhogomAM DUbI jAya che. A pramANe te jIvate zarIravAdI pahelo puruSajAta jANavo. * vivecana-641 - A manuSyalokamAM pUryAdi dizAmAMthI koIpaNa dizAmAM keTalAMka mANaso A lokane AzrIne utpanna thAya che. te anukrame batAve che. temAM sarva heya dharmothI dUra rahe te Aryo che. temAM ma Aryo-25-janapadamAM utpanna che, bAkInA anAryo che. te anArya dezotpanna batAve che - jemake - zaka, yavana, zabara, bargara, kAya, muruDa ityAdi - X - X - [vRttimAMthI jANavA] A anAryo pApI, caMDadaMDa, nirlaja, nirdaya hoya che, teo dharma evo akSara svapnamAM paNa na jANe - keTalAMka iphavAku Adi uccagotrIyA ane keTalAMka azubha karmodayathI nIcA gotramAM janmelA che - x - keTalAMka mahAkAya-pauDha zarIrI tathA keTalAMka vAmanakujAdi tevA nAmakarmodayathI thAya che. keTalAMka suvarNa jevA zobhana dehavALA to keTalAMka kALA kolasA jevA che. keTalAMka surUpa - suvibhakata avayavavALA suMdara to keTalAMka bIbhatsa dehavALA dara5 che. teomAM ucca gogAdi vizeSaNa viziSTa, mahAna, tevA karmodayathI rAjA thAya che. te kahe che Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21-641 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 te rAjA mahA himavaMta, malaya, maMdara, mahendra jevA sAmarthya ke vaibhavI hoya te karmodayathI rAjA thAya che . yAvatu - bhaya-baLavo upazAMta thayA tevA rAjyane calAvatA vicAre che. temAM giva eTale duzmana ke zrugAlano bhaya, eTale svarASTrano baLavo. * x * te AvI guNasaMpadAne bhogavatA rAjAne AvA prakAranI parSadA hoya che. jemake ugra ane tenA kumAra ugrapugo, bhoga-bhogapuno ityAdi jANavA. - x * mAtra licchavIo vaNika Adi che. buddhi vaDe jIvatA maMtri Adi che. temAM ekAdo dharmanI icchAvALo zraddhALu hoya - x - A dharmazraddhALu che tema vicArIne zramaNa ke brAhmaNa vicArIne tene dharmapatibodha karavA temanI pAse jaIne, potAnA mAnelA dharmane - x - te rAjAnI AgaLa jaIne kahIzuM ema vicArI rAjA pAse jaIne kahe che - amArA AvA dharmane ApanI pArSadAmAM kahIzuM, te Apa sAMbhaLazo. Apa rAjA cho, bhayathI rakSaNa karanArA cho, je rIte meM A dharma kahyo te supajJapta thaze. A pramANe anyatIrthika potAnA darzanathI raMjita karIne sajAdine potAnA abhiprAya mujaba upadeza Ape che. temAM prathama puruSajAta - te jIva - te zarIravAdI rAjAne uddezIne ghamadazanA kare ke - paganA taLIyAthI upara mAyAnI Toce vALa sudhI ane tIrtho cAmaDI sudhI jIva che. arthAta je A zarIra che, te ja jIva che. A zarIrathI judo jIva nathI. jIva zarIra pramANa ja che. e rIte je kAyA che te ja AtmA che, AtmAno paryava che. tenI saMpUrNa avasthArUpa che. jo te kAyA na hoya to AtmA paNa na hoya. jeTalo kALa A zarIra rahe teTalo kALa ja jIva paNa jIve che. kAyA mRtyu pAme to jIva paNa nA jIve. kemake jIva ane kAyA ekAtmaka che. jyAM sudhI A zarIra paMcabhUtAtmaka cetanamaya rahe tyAM sudhI ja jIva rahe. temAMthI eka paNa bhUta ochuM thAya ke vikAra pAme to zarIrarUpI AtmAno vinAza thAya che. e rIte jyAM sudhI A zarIra vAtapitta-kaphanA AdhAre pUrva svabhAvathI yukta che, tyAM sudhI ja te jIvanuM jIvita che. teno vinAza thatAM jIvano paNa vinAza che. pachI tene bALavA mATe zmazAna AdimAM laI jAya che. te zarIrane agni vaDe bALe che tyAre maNa kapotavarNI hADakAMo ja rahe che. te sivAya bIjo koI vikAra raheto nathI, tethI AtmAnA astitvanI zaMkA thAya. vaLI jaghanyathI cAra baMdhuo ane pAMcamo AsaMdI-maMcaka, te zarIrane agni vaDe bALIne pachI potAne gAma pAchA Ave che. je zarIrathI bhita AtmA hoya to zarIrathI nIkaLato dekhAta. paNa te dekhAto nathI. mATe zarIra te ja jIva che ema siddha thayuM. ukta nIti mujaba jIva avidhamAna che, temAM rahelo ke jato dekhAto nathI. jeo AvuM kahe che, temanA zAstramAM tenuM vadhu vivecana che. jeo zarIrathI jIva judo mAne che, te A vAdInA mate apamANa ja che. tethI teo potAnI mUDhatAthI have kahevAnAra zaMkAne svAdhIna thaze. te matavALA bIjA matavALAne A prazno pUche he AyuSyamAna ! A AtmA zarIranI bahAra judo mAno to kevA pramANano che. te kahe - zuM te svazarIranI bahAra - dIdhuM che ke cokhAdi pramANa hrasva che ? kyAM saMsthAna vALo che ? kayA varNavALo che ? tenI gaMdha kevI che ? kevA rasavALo che ? kevA sparzavALo che ? A pramANe saMsthAna, varNa, gaMdha, sa, spazadi na hovAthI te asat che, to tenuM grahaNa thAya ja kaI rIte? jeo jIva ane zarIrane judo kahe che, teo paNa koI prakAre - X - AtmAne zarIrathI judo batAvI zakatA nathI. have te zarIra eja jIva matavALA potAnA matanuM pramANa Ape che - jema koI myAnamAMthI talavAra kADhIne batAve ke jo A myAna che ane A talavAra che, te rIte he AyuSyamAn ! e rIte jIva ane zarIrane batAvI zakAtA nathI ke A jIva che ane A zarIra che. A rIte koIe kAyAthI bhinna jIva batAvyo nathI. A arthanI siddhi mATe ghaNAM deTAMto darzAvyA che - [je sUkAmAM noMdhela che mATe ahIM pharI noMdhyA nathI.) sukhadu:khano bhAgI paravoka janAro AtmA nathI. tala-tala jevA TukaDA karyA pachI paNa zarIrathI pRthaka jIva dekhAto nathI. - pAna ane talavAra mAphaka. AvI yukti vaDe AtmAno abhAva siddha karyo, jeo AtmAne judo mAnanArA che teo potAnA darzananA anurAgathI ja AvuM kahe che ke - jIva judo che, paralokamAM janAro che, amUrta che. A zarIra tenA A bhavanI vRtti che. paNa A judo jIva mAnanAranuM kahevuM asatya che. tema te jIva-zarIravAdI kahe che) AvA nAstiko pote ekendriyAdi prANInI hiMsA kare che, vaLI prANAtipAtamAM doSa na mAnatA teo pANinI hiMsAno upadeza Ape che. te A pramANe - talavArathI jIvono ghAta karo, pRthvI Adine khodo, ityAdi sugama che - cAvat - A zarIra mAtra ja jIva che. pachI paraloka nathI. paraloka na hovAthI icchA paDe te kare - jemake - hai zobhanA! sAruM khA, pI. he vagAmI ! je gayuM che tAruM nathI, he bhIru ! gayeluM pAchuM AvatuM nathI. A zarIra mAtra putaLuM che. A pramANe paraloka janArA jIvanA abhAvathI punya-pApa nathI, paraloka nathI, evo jeno pakSa che, te lokAyatika - te jIva te ja zarIravAdI zuM svIkAratA nathI ke - [ema jainAcArya pache che). jemake - zuM sadu-asadu anuSThAnarUpa kriyA-akriyA teo jANatA nathI, je AtmA te kriyAthI prApta karmano bhoktA che, to apAyanA bhayathI asadanuSThAnamAM ciMtA thAya, jo bhoktA nathI to sadanuSThAna paNa zA mATe karavA ? tathA sukRta-dukRta, kalyANa-pApa, sAruM-narasu ityAdi ciMtA ja na hoya. jo kalyANa vipAkamAM sAdhupaNe hovuM ane pApa vipAkamAM asAdhupaNe hovuM, A baMne hoya to AtmAne tenuM phaLa bhogavavuM paNa saMbhave. jo teno abhAva hoya to phogaTa hita-ahita prApti-tyAga zuM karavA ? vaLI - sukRta athatu sAdhu anuSThAnathI sarvakarmakSayarUpa siddhi ane tenAthI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1-/641 EO viparIta asiddhi thAya tathA dukRta - pApAnubaMdhI anuSThAnathI naka, tiryaca, manuSya, deva gati lakSaNa Adi kazuM na mAne to tenA AdhArarUpa Atma sabhAvano asvIkAra ja thAya. pharI lokAyatika anuSThAna batAvavA kahe che - ukta prakAre te nAstiko AtmAno abhAva svIkArI vividha prakAranA karma samAraMbha - sAvadha anuSThAnarUpa * pazughAta, mAMsa bhakSaNa, madIrApAna, nilachanAdi evA vividha karmasamAraMbha vaDe khetI Adi anuSThAno vaDe vividha kAmabhogone temanA upabhogArDe ekaThA kare che. have te jIva-te zarIravAdI matano upasaMhAra karatA kahe che - A nAstiko mUrta zarIrathI juduM amUrta evuM jJAna AtmAmAM anubhave che. te amUrtatAthI ja guNI [AtmA] vicAravo joIe. tethI zarIrathI judo AtmA amUrta, jJAnavAnuM, teno AdhArabhUta che, jo te nAstikanA mata pramANe zarIrathI AmA judo na mAnIe to tenuM vicArela koI jIvanuM maraNa na thAya. paraMtu ApaNe pratyakSa joIe chIe ke zarIramAM rahelA mare che ke maryA che. tathA vicAro ke huM kyAMthI Avyo? A zarIra tajIne huM kyAM jaIza ? A mAruM zarIra jUnAM karmone lIdhe che. ityAdi rIte zarIrathI pRtha bhAve AtmAno pratyaya anubhavAya che. A pramANe AtmAnI pratyakSa anubhUti chatAM keTalAMka nAstaki jIvanuM pRtham astitva na mAnanArA dhRSTatA dhAraNa karI pUche che ke - jo A AtmA zarIrathI judo hoya, to saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza AdinA koI guNathI yukta hoya. jaiinAcAryo kahe che ke-] te bicArA svamatanA anurAgathI ajJAnarUpa aMdhakArasthI AvuM mAne che ke A guNadharmo mUrtanA che, amUnA nathI. jJAnanA saMsthAna Adi guNo na saMbhave, to paNa tenA abhAve jJAnano abhAva na thAya. tema AtmA paNa saMsthAnAdi guNarahita hovA chatAM che ja. A pramANe yuktithI siddha thavA chatAM te nAstiko dhRSTatAthI AtmAne svIkAratA nathI. AvA matavALA potAnA matanI dIkSA laIne jIva zarIrathI judo nathI evuM pote mAnI bIjAne paNa samajAve che ke - mAro dharma A che. bIjA pAse paNa te dharma pratipAdita kare che. jo ke lokAyatikomAM dIkSA Adi nathI paNa. bIjA zAkyAdi pravajyA vidhAnathI dIkSA laIne pachI lokAyatikanA matano thoDe aMze svIkAra karIne, potAno dharma mAnIne bIjAne kahe che athavA anya koI varSanA vastra paheranAramAM pradjyA hovAthI doSa nathI. dhe teo dvArA prajJApita ziSya vyApArane AzrIne kahe che te nAstikavAdI dharma viSayI jIvone anukULa hovAthI teo temAM zraddhA rAkhanArA, raciya karanArA tathA A ja satya che tema grahaNa karatA temAM ruci karatA tame batAvyo te dharma amane game che, tenAthI bIjI rIte dharma nathI. jeo paralokanA bhayathI hiMsAdimAM vartatA nathI, mAMsa-madhAdi vAparatA nathI, te manuSya janmanA phaLathI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra vaMcita rahe che. paNa he zramaNa, brAhmaNa ! tame sAruM karyuM ke A te jIvo zarIra dharma amane batAvyo. tamAre dharmakathana icchavA yogya che. he AyuSyamAna ! tame amAro uddhAra karyo anyathA bIjA tIrthioe amane ThagyA hota. tame amArA upakArI cho, tamane ame pUjIe chIe. ame paNa kaMIka tamAro prati upakAra karIe, te batAve che - azana vaDe ityAdi sugama che. A pramANe pUjAnI mahattA mATe keTalAka vezadArI rAjAne pratibodha kare che. dhIre dhIre potAnA matanI yuktio ghaTAvI hita-ahita prApti-tyAga samajAvIne te jIva che - zarIra matamAM daDha banAvI de che. temanA manamAM ThasAvI de che - anya jIva, anya zarIra matato khoTo che, te choDIne potAnA matanuM ja anuSThAna karAve che. temAM je bhAgavatAdi matanA parivrAjakAdi che, teo lokAyatika graMya sAMbhaLIne, te matamAM viSaya lolupatAthI bhaLelA teo pUrve dIkSA letI vakhate jANe che ke strI, putra tajIne ame zramaNa thaIe chIe, gRharahita, dravyarahita, gAya-bheMsAdi rahita, svataH rAMghavAdi kriyA rahitatAthI paradattabhojI, bhikSaNazIla banyA chIe." kaMI pAparUpa anuSThAna karIzuM nahIM'' ema samya vicArI nIkaLelA paNa pachIthI lokAyatika bhAvane pAmelA, pote pApakarmothI virata thatA nathI. virati abhAve je thAya te dazavi che pUrve sAvadhAraMbha nivRtti karIne - x * veza dharanAra, pote ja sAvadha anuSThAna kare che, bIjAo pAse pApa AraMbha karAve che, tema karanArane anumodana Ape che. tathA pUrvokta prakAre strIne upalakSIne kAma ane bhogane sevatAM, sukhane icchatAM, ajitendriya thaI, kAmabhogamAM mUrNita, vRddha, grathita, adhyapapanna thaI, rAgadveza vaza thaI ke kAmamomAMdha banI - x - AtmAne saMsAWI ke kamapAzathI choDAvI zakatI nathI. bIjAne paNa sadupadeza dAnathI karmabaMdhathI mukta karAvI zakatA nathI. vaLI dazavidha prANavartI te prANI, traNe kALamAM hoya te bhUta, Ayu dhAravAthI jIva, vIyattirAya kamanA kSayopazamathI prApta vIrya guNayukata sava. e prANI Adine asadabhiprAyatvane kAraNe choDAvI zakatA nathI. evA che te jIva-zarIravAdI lokAyatiko ajitendriyatAthI kAmabhogAsakatA, putra-strI AdithI bhraSTa thayelA, Arya mArga-sadanuSThAna rUpane prApta na thaIne pUrvokta nItithI Aloka-paraloka sadanuSThAnathI bhraSTa vacamAM ja bhogomAM DUbI viSAda pAme che. paNa pelA puMDarIkakamaLane lAvavA samartha thatAM nathI. ahIM prathama puruSa te jIva-te zarIravAdI samApta thayo. have bIjA puruSa jAtane AzrIne kahe che- * sUtra-64ra : have bIjI paMcamahAbhUtika puruSajAta kahe che - manuNa lokamAM pUvadi dizAmAM manuSyo anukrame utpanna thayelA hoya che. jemake koI Arya che - koI anArya che cAvatuM koI kurupa che. temAM koI eka rajA hoya. e pramANe yAvat senApatiputra jANavA. temAM koI eka zraddhALu hoya che. te zramaNa ke Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/642 brAhANa pAse javAnI icchA kare che. te koI eka dharmanI zikSA denAra anyatIrthika, rAja Adine kahe che * ame tamane uttama dharmanuM zikSaNa ApIzuM. he bhamAtA! mAro A dharma su khyAta, supajJapta che. A jagatamAM paMca mahAbhUta che, jethI amArI kicA, akriyA, supha4, dukRta, kalyANa, pApa, sAru, kharAba, siddhi, asiddhi, naraka ke naraka adhika zuM kahIe ? tRNanA halavA jevI kriyA paNa thAya che. te bhUta - samavAyane judA-judA nAme jANatA. te A pramANe - pRthvI eka mahAbhUta che, pANI bIju, agni trIjuM, vAyu cothu ane AkAza pAMcamuM mahAbhUta che. pAMca mahAbhUta anirmita, animapita, AkR che. kRtrima nathI, kaDaga nathI, anAdika, anihaNa, avaMdhya, apurohita, vastra, zAzvata che ane [paMca mahAbhUta sivAya) cho AtmA che. koI kahe che - satano vinAza nathI, asavanI utpatti nathI. ATalo ja jIvakAya che, ATalA ja astikAya che, ATalo ja savaloka che e ja lokanuM pramukha kAraNa che, DraNa kaMpana paNa tenA kAraNe ja thAya che. te kharIdatA-kharIdAvatA, hasatA-hasAvatA, rAMdhata-raMdhAvatA tyAM sudhI ke koI puruSane kharIda karI zata karanAra paNa doSano bhAgI thato nathI, kemake A badhAM kAryomAM koI doSa nathI, te samajo. teo kriyAthI laI naRbhinna gatine mAnatA nathI. teo vividharUpe karmasamAraMbha vaDe vividha kAmabhogone bhogavavA samAraMbha kare che. e rIte teo anArya tathA vipatipanna banI paMcamahAbhUtavAdIonA dharmamAM zraddhA rAkhatA, pratIti karatA yAvatu teo A pAra ke pahele pAra na rahetA, vacce ja kAmabhogomAM viSAda pAme che. A bIja paMcamahAbhUtika paNa jAta kahevAyela che. - vivecana-64ra : pahelA puruSa pachI have bIjA puruSane kahe che, te pAMcabhUta-pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza vaDe tevuM kahe che, mATe paMcabhUtika che athavA ukta paMcabhUta mAne che mATe paMcabhUtika che. te sAMkhyamati jANavo. te mAne che ke AtmAnI eka tRNane paNa vAMku karavAnI zakti nathI, pAMcabUtarUpa prakRtinuM sarvatra kavRtva mAne che. lokAyata matavALo nAstika pAMcabhUta sivAya kazuM bIjuM mAnato nathI, tethI pahelA puraSa pachI A paMcabhUta-AtmavAdIne lIdho che. jema pahelA puruSanA AlAvAmAM pUrva dizAdithI AvanArA batAvyA, te badhuM ahIM paNa jANI levuM. dhe sAMkhya ane lokAyatikano mata darzAvatA kahe che - A saMsAre bIjA purUSa vaktavyatA adhikAramAM pRthvI Adi pAMca mahAbhUto che. te bhUto mahAna hovAthI mahAbhUto kahyA che. teonA sarva vyApitAnA svIkArathI mahApaNuM che. te pAMca ja che, chaTako AbhA] kiyA karanAra tarIke svIkArela nathI. A paMca mahAbhUtanA svIkArathI ja amArI kriyA - ceSTA karAya che. (AtmA) akriya che. nivyapArarUpa sthitirUpa che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra teonuM darzana satva, raja, tamo rUpa prakRtibhUta AtmabhUta sarva artha kriyA kare che. puruSa (AtmA) mAtra tene bhogave che. - x - buddhi ja prakRti che, kemake teno vikAsa thAya che. te prakRti bhUtone AzrayI hovAthI sava-4-tamanA cayApacayathI kriyA-akriyA thAya che. tethI bhUtothI ja kriyAdi thAya che, tenA sivAya bIjAno abhAva che. tathA sAruM kareluM te sukRta, e satvaguNanI adhikatAthI thAya che, tathA duSTa kRta te dukRta, te ja ane temanI utkaTatAthI pravarte che e pramANe lyANa ke pApa, sAruM ke kharAba vagere savAdI guNonA utkarSa ke anukarSatAthI yathAsaMbhava yojI levuM. te ja pramANe icchita artha prApti te siddhi, viparyaya te asiddhi. athavA nivaNi te siddhi, asiddhi te saMsAra. saMsArIne naraka te pApakarmanuM cAtanA sthAna, naka te tiryaca, manuSya, devagati. A badhuM satyAdi guNAdhiSThinA bhUtAtmikA prakRti che. lokAyatikanA abhiprAya mujaba sukha-du:khanA sthAna svarga-naraka che. tRNa mAtra kArya paNa te bhUto ja pradhAnarUpe kare che. kahyuM che - satva laghuprakAzaka che, iSTabaLa te ja che. aghora kRtya tamasathI thAya che. - x - - A rIte sAMkhyAbhipAyathI AbhAnI tRNane vALavAnI zakti nathI. lokAyatika mate AtmA ja nathI, pAMca bhUto ja badhuM kArya kare che. samudAyarUpe bhUto vividha svabhAvI kArya kare che. pAMce bhUtono svabhAva A pramANe - pRthvI-kAThinyava, pANIdvavatva, agni-uNatva, vAyu-haraNa, kaMpana, AkAza-avagAhanA dAna, sarvadravya AdhArabhUta. * * * A pAMce samavAyamAM ekapaNe che. * * * A pAMce bhUtomAM ke oche ke vadhatuM nathI. pAMca ja che. vizvavyApI hovAthI moTA che, trikALa che mATe bhUta che. A pAMce mahAbhUto prakRtithI thAya che. prakRti mahAtu, tethI ahaMkAra, tethI gaNapoDazaka, tethI pAMca bhUto thAya che. A krame badhuM jagatu che, te sivAya koI kALa, Izvara Adi koIe kazuM nirmANa karyuM nathI - karAvatuM nathI tathA akRta koIe karyuM nathI. vAdaLa, indradhanuSa mAphaka paMcabhUta svabhAvathI ja che. ghaDA mAphaka kRtrima nathI. temAM katR-karaNa vyApAra nathI. tathA paravyApAra abhAve te kRtaka nathI. paravyApAranI apekSAe svabhAva nipati hoya to kRtaka kahevAya. paNa te visasA pariNAmathI niSpanna thayA hovAthI kRtaka-banAvelA kahevAtA nathI. te anAdi anaMta che, avaMdhya che. vaLI kArya karanAra purohita na hovAthI apurohita che. potAnuM kArya karavAmAM svataMtra che, zAzvata ke nitya che. AvuM jagata kadApi na hatuM tema nathI, tethI A paMcabhUto ane AtmA chaTho ema koI kahe che. AtmA kaMI karato nathI. sAMkhyo AtmA judo mAne che, lokAyatiko kAyAkAre pariNata bhUtomAM abhivyakta cetanAne ja AtmA mAne che. [vAda vicAraNA amArA kAryakSetranI bahAra che, chatAM kiMciMta aMzo ahIM rajU karela che. vizeSa jANavA vRtti joIne paddana jJAtA pAse samajavuM.. sAMkhyanA mate-sarvathA vinAza koI kALe thato nathI. * x - je nathI te thAya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-I642 nahIM, hoya teno vinAza na thAya. * x * kAraNamAM ja kAryapaNuM che. AvuM kahIne sAMkhyo ke lokAyatiko madhyasthapaNuM rAkhIne kahe che - amArI yukitao Apa dhyAnamAM lo, ATalo ja jIvakAya che ane AvA ja pAMca mahAbhUto che * x * sAMkhya mate AtmA che, paNa te kaMI karato nathI. lokAyatika mate bhUtonuM ja astitva che - x* ATalo ja lokamAtra che. pAMcabhUtonuM astitva ja A lokanuM mukhya kAraNa che - x * sAMkhya mate prakRti tathA AtmA vaDe sRSTi utpanna thAya che. lokAyatika mate bhUto ja tRNa mAtra paNa kArya kare che, kemake te sivAya bIjA badhAno abhAva che * x * baMnenA mate azubha karma vaDe AtmA baMdhAto nathI. * x * je koI puruSa vastu kharIde, bIjA pAse kharIdAve, temAM aneka jIvonI hiMsA tathA bIjA dvArA ghAta karAve tathA saMdhavA-raMdhAvAnI kriyA kare. A rIte kharIdatokharIdAvato, haNato-hasAvato, rAMdhato-raMdhAvato tathA chevaTe paMcendriya manuSyane vecAto laI teno ghAta karIne paNa paMcendriyanI hatyAmAM paNa doSa na mAne, to ekendriyavanaspati AdinA ghAtamAM kyAMthI doSa mAne? AvuM bolanArA sAMkhyo ke bArhaspatio jANatA nathI ke - A sAvadha anuSThAnarUpa kriyA che, tema A sthAnAdi lakSaNavALI akriyA che. teo snAnAdi mATe pANImAM paDIne jIva upamardanathI karma samAraMbha thakI vividha prakAre surApAna, mAMsabhakSaNa, agamyagamanAdi kAmabhogono paNa pote AraMbha kare che, bIjAne paNa temAM doSa nathI ema kahI asat kArya karavA mATe prere che. e rIte te anAryo, anArya karma karIne AryamArgathI viraddha mArgane dhAraNa karelA che. sAMkhyo mAne che ke acetanavaNI prakRtimAM kAryakatRtva na ghaTe. kemake caitanya te puruSanuM svarUpa che. AtmA pratibiMba nyAye kArya kare te paNa yuktiyukta nathI. kemake temanA mate AtmAmAM kartApaNuM nathI. * x - prakRti nitya hovAthI mahatuM vagerenA vikArapaNe utpatti na thAya - X... prakRti ane AtmA be ja vidhamAna hovAthI ahaMkArAdinI utpatti ja na cAya prakRtinuM ekapaNuM hovAthI - x *x - teno mokSa thAya ane bIjAno mokSa na thAya, tevuM na bane. ityAdi - X - X - X - jaiinAcArya kahe che-] sAMkhya matano AtmA nakAmo che, lokAyatika matano AtmA bhUtapa che, bhUto acetana hovAthI tenAthI kartavya na thaI zake. kAyAkAra pariNamelA bhUtonuM caitanya pragaTa thatuM svIkAratA maraNano abhAva thaze. tethI paMcabhUtAtmaka jagata mAnI na zakAya. A jJAna potAnA anubhavathI siddha dharmamAM sthApe che, paNa bhUtone dharmapaNe vicAravA yogya nathI, kemake teo acetana che. koI kahe che kAyAkAre pariNamyA pachI caitanya dharma thaze, to te paNa ayukata che. kemake tema mAnavuM AtmAne adhiSThAtA mAnyA vinA zakya nathI, kemake tethI nirdetunA siddha thaze. * * * bhUtothI judo AtmA siddha thatAM puNya-pApa siddha thaze. tethI A jagatanuM vaicitrya siddha thaze. A pramANe siddha thatAM te anAryo sAMkhya ane lokAyatiko paMcamahAbhUta sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda mAnIne ulaTA cAlanArAnuM zuM thaze? te batAve che - potAnA khoTA tavone sAcuM mAnanArA-X- tenI zraddhA-x- ruci rAkhanArA * x * tathA te dharma prarUpakone prazaMsanArA kahe che - tamAro dharma su khyAta che, amane bahu game che. AvuM mAnI sAvadhAnuSThAnathI paNa adharma thato nathI ema mAnI, strI bhogamAM mUrNita ityAdi pUrvavat jANavuM. cAvat madhyamAM ja kAmabhogamAM DUbI kheda pAme che. Aloka - paralokathI bhraSTa thAya che, potAnuM ke bIjAnuM rakSaNa karatA nathI. A rIte bIjo puruSa [vAdI] pAMcabhUtane mAnanAro kahyo. have IzvakAraNIkano kahe che * sUga-643 : have trIjI para IzvarakAraNika kahevAya che. A lokamAM pravadi dizAmAM anukame keTalAMye manuSyo utpanna thAya che. temAM koI Arya hoya che yAvata temAMno koI rAza thAya che. yAvatuM temAM koI eka dharmazraddhALu hoya che. koI zramaNa ke brAhmaNa tenI pAse javA nizcaya kare che. yAvatuM mAro A dhama su khyAta, suhApta che. A jagatamAM je dharma che te puruSAdika, puraSottarika, puraNapati, puraNasaMbhUta, puraSapadhotIta puraSa abhisamanvAgata purAne AdhAre ja rahela che. [ahIM puruSano artha Izvara jANavo.] jema koI prANInA zarIramAM gumaDA utpanna thAya, zarIramAM vadhe, zarIranuM anugAmI bane, zarIramAM ja sthita thAya, tema dharma IzvarathI ja utpanna thAya cAvatu Izvarane AdhAre Take che. jema arati zarIrathI ja utpanna thAya, vRddhi pAme, anugAmI bane, zarIrane AdhAre Take tema dharma paNa IzvasthI utpanna thAya cAvatuM Izvarane AdhAre Take. jevI rIte koI rAphaDo pRnIthI utpanna thAya, vRddhi pAme, anugAmI bane, sthita thAya, tema dharma paNa IzvarathI utpanna thaI yAvatuM Izvarane AdhAre rahe che. jema koI vRkSa pRnIthI utpanna thAya, vRddhi pAme, anugAmI bane, pRthvIne AdhAre sthita rahe, tema dharma paNa IzvarathI utapanna thAya cAva4 Take che. jema koI vAvaDI pRthvIthI utpanna thaI cAvatu pRedIne AdhAre rahe che, tema dharma paNa IzvarathI utapanna thaI cAvatu Izvarane AdhAre Take che. jema koI paNInI bharatI pANIthI utpanna thAya cAvatuM pANIthI ja vAd rahe che, tema dharma paNa IzvarathI utpanna thaI yAvatu IzvaramAM ja vyApta rahe che. jema koI pANIno parapoTo pANIthI utpanna thAya yAvatu pANImAM ja vilIna thAya, tema dharma IzvarathI utpanna thAya yAvatu sthita rahe che. je A zramaNa-nigrantho dvArA uddiSTa, praNIta, pragaTa karela dvAdazAMga gaNipiTaka che, jemake - AyAra sUyagaDa cAva4 diThThivAya, te badhuM mithyA che te satya nathI ane yathAtathya paNa nathI. A [IzvaravAda] ja satya, taya ane yathAtathya che. A pramANe teo AvI saMjJA rAkhe che, tenI sthApanA kare che, bIjAne kahe che. paNa jema piMjarAne toDI zakatuM nathI, tema teo I-katRtva Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/643 vAdane svIkArI utpanna thatA duHkhane choDI zakatA nathI. teo kriyA yAvata anarakane svIkAratA nathI. e pramANe teo vividharUpe karma samAraMbha vaDe ane vividha kAmabhogone mATe AraMbha kare che. teo anArya che, vipatipaNa che. IzvarakatRtvavAdamAM zraddhA rAkhatA yAvatuM A pAra ke pele pAra na pahoMcatA madhyamAM ja kAmabhogomAM phasAI du:kha pAme che. A trIje IzvakAraNika puruSa [vAda kahyo. * vivecana-643 :- have bIjA paraSa pachI bIjA IzvarakAraNikane kahe che. teo mAne che ke - cetana-cetanarUpa A badhA jagatano kadf Izvara kAraNarUpe che tenuM pramANa A che * tanu bhavanakaraNa Adi dharmapaNe grahaNa karIe chIe Izvara katRtva e sAdhya dhamAM che. saMsthAna vizeSavathI kavo, devakuLa Adi vahu tathA dhIme dhIme vAMsaLAthI lAkaDuM. cholAya tema. kahyuM che - jJAna jaMtu asamartha hovAthI AtmAnuM sukha-du:kha karI na zake, IzvaranI preraNAthI svarga ke narakamAM jAya che. vaLI teo kahe che - puruSa ja A sarvano kartA che ke je thayuM che ke thavAnuM che vaLI kahe che ke eka ja AtmA sarve bhUtomAM rahelo che, jema eka ja caMdra jaLamAM dekhAya che. A rIte IzvarakAraNika AtmA ke advaitavAdI trIjo puSajAta kahevAya che. jema be puraSo pUrvAdi dizAmAMthI AvIne rAjasabhAmAM AvIne rAjA Adine uddezIne ema kahe ke amArAmAM Avo dharma svAkhyAta ane supAta che. A lokamAM dharmo-svabhAvo-cetana ke acetanarUpe che, te badhAMno utpAdaka puruSa Izvara ke AtmA jenA kAraNa Adi rUpe che, te puruSAdika, IzvarakAraNika ke AtmakAraNika che. tathA puruSa ja jenuM utta-kArya che te puraSottara che, puraSa praNIta che kemake badhAmAM te AbhArUpe rahelo che, puruSa vaDe prakAzamAM ApyA che mATe puruSa dhotita - X * che. te jIvonA dharmo janma-jarA-maraNa-vyAdhi-roga-zoka-sukha-du:kha jIvana vagere che. ajIva dhama te mUrta dravyonA varNa-gaMdha-rasa-parza che. tathA arUpInA dharma-adharmaAkAzanA gati Adi che. A badhAM dharmo Izvare karelA che. athavA Atma advaitavAdamAM te AtmAe karelA che. te badhuM puruSamAM vyApIne rahe che. A mATe deTAMta Ape che - X - jema koIne gAMTha thAya, saMsArI jIvone karmavazAt zarIramAM gAMTha Adi thAya che te zarIramAM thAya, zarIranA avayavarUpe thAya, zarIranI vRddhi thatA tenI vRddhi thAya che, zarIramAM ekameka thaIne rahe che. te avayava (gAMThazarIrathI judo nathI. tathA zarIrarUpe ja rahIne te pIDA kare che. athavA te gAMTha besI jAya to paNa zarIranI aMdara ja samAI jAya che, zarIranI bahAra rahetI nathI. tethI ema jANavuM ke - jema te piTaka zarIranA eka bhAgarUpa che, tene seMkaDo yuktithI paNa zarIrathI pRthaka dekhADavI zakya nathI. te pramANe A cetana-cetana dharmo [padArtho] badhAM IzvarakatRka che, te IzvarathI judA karIne batAvavA zakya nathI. athavA sarvavyApI AtmA-jene AdhIna traNa lokanA polANamAM rahelA badhAM padArtho che, ane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 tenA je dharmo pragaTa thAya che, tene pRthak karavA koI samartha nathI. - jema zarIranA vikArUpa gumaDuM ekarUpa hoya, tenA vinAzathI zarIramAM ja rahe che. e pramANe badhAM ja dharmo puruSathI thayelA che mATe puruSAdika che. te puruSakAraNika athavA puruSanA vikArathI thanAra che. te puruSathI pRtha thavAne yogya nathI. te puruSano vikAra nAza thavAthI AtmAne AzrIne rahe che. paNa AmAthI judA bahAra dekhAtA nathI. A arcanA ghaNAM daSTAMto che. AtmA ekalo ja che, te IzvararUpe che, tenuM kareluM gat hovAthI tenAM dRSTAMta ghaNA che. jema arati-cita udvega lakSaNarUpa. te zarIramAM thAya che ityAdi gumaDA mAphaka jANavuM. - x * jema vabhIka-pRthvInA vikArarUpe che, te pRthvIthI utpanna thAya che, pRthvI saMbaddha che, pRthvImAM lAgyuM che, pRthvI sAthe maLIne rahe che. tema A cetana-acetanarUpa badhuM IzvaranuM karela athavA AtmAnA vikArarUpa che. AtmAthI pRthaka thaI na zake. tathA je azokAdi vRkSo che - x - vAvaDI che * x * pracura udaka che * * * pANInA parapoTA che. A badhAM TAMta ane teno nikarSa pUrvavatu jANavo. - X * e pramANe IzvarakatRtva eka ja satya che, bAkI badhuM mithyA che, te batAve che - A pratyakSa vidhamAna jainazramaNa nigranthone mATe cita dvAdazAMga gaNipiTaka-AcArAMgAdi che, te badhuM mithyA che, kemake te Izvara praNIta nathI, paNa svayi viracita che. * * * tethI satya nathI. mithyA ati je nathI te batAvyA che. atathya eTale satyArcane uDAvela che, yAyAtacca eTale jevo artha joIe tevo temAM nathI. e rIte IzvaravAdIo jainANamane - X - X * Izvara praNita na hovAthI mithyA che tema jaNAvela che. temanA mate A jagata IzvarakRta ke AtmA-advaita che tethI cayAvasthita temanuM prarUpeluM tattva satya che ane sadbhata artha batAvavAthI te ja tathya che. ( A pramANe Izvarane kAraNa mAnanArA ke AtmAne advaita mAnanArA ukta nItio mAne che ke - sarve zarIrUbhuvana karanAro Izvara kAraNarUpe che tathA sarve cetanaacetana AtmAmAMthI utpanna thayela che. "AtmAmAMthI ja badhA AkAranI utpatti che" evI saMjJAne mAne tathA upadeze ane temanA darzananA dAgInA manamAM A tad ThasAve. * x * temane potAnA matanA AgrahI banAve. teo tathA temanA anuyAyI temanA matamAM sthira thavAthI, zraddhA rAkhavAthI, duHkhane toDI zakatA nathI. jainAcArya kahe che - jema koI samaLI ke lAvaka pakSI pAMjarAne choDatuM nathI, pharI-pharI bhamIne tyAM ja Ave che. te ja pramANe AvA matanA svIkAthI bAMdhela karmone toDI zakatA nathI. paNa potAnA matanA Agraha vaDe abhimAnathI have kahevAnAra tavane samyak jANatA nathI. jemake kiyA-sadanuSThAna ane akiyA-hiMsAdi ke bIjA sArA-narasAne saviveka-rahitatAthI vicAratA nathI. e rIte yathAkathaMcita vividha karmasamAbha-sAvadhAnuSThAna vaDe dravya meLavIne vividha kAmabhogone Acare che. upabhogate mATe anArya banelA teo viruddha mArge caDelA samyagravAdI catA nathI. temanA jUThApaNAne jainAcAryo batAve che.] Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/643 tame Izvarane sarvakarmA mAno cho, to te Izvara jAte kriyA kare che ke bIjAne kriyA karavA prere che? jo Izvara svayaM kare che, to pachI bIjA ApameLe kriyAmAM pravRta thaze temAM jema aMdara gumaDuM thAya temAM IzvaranI kalAnAthI zuM lAbha? have jo bIjAnI preraNAthI, bIjA jIvo pAse kriyA karAve che tema mAno to anavasthA nAmaka doSa lAgu paDaze. * x - jo A Izvarax* vItarAgatA yukta hoya to ekane narakane yogya kriyAmAM ane ekane svarga ke mokSa kriyAmAM kema pravatavi? jo ema mAno ke jIva potAnA pUrvanA zubhAzubha AcaraNathI te-te kriyAmAM pravarte che, to Izvara nimitta mAtra banaze, to te yukti saMgata nahIM bane, kemake pUrve teNe zA mATe azubha karyuM ke tene A phaLa maLyuM, te doSa Avaze. jo tame kahezo ke ajJa prANI karma kare che, to tene tema karavA koNe kahyuM ? jo anAdi pravRtti che tema kahezo, to IzvaranI kalAnAnI jarUra zI ? - X - X - ityAdi vAda-caya vRttithI jANIne tajajJa pAse samajavI jarUrI che. maew anuvAdathI te nodhaka na bane, chatAM kiMcit aMzo ahIM noMdhela che - jo tamArA mate devakulanA kartA bIjo koI hoya to tanubhavanano kan Izvara sivAya bIjo koI kema na hoya? - x - kuMbhAra mATIno ghaDo banAvelo joIne koI mATInA rADAne joI anumAna kare ke rAphaDo paNa kuMbhAre banAvela haze to jevA mUrkha gaNAya, tevA murkha tame cho. * x * Izvara ja kata hoya to jagatanuM vaividhya na jaNAya. * x * AtmAne advaita mAnanArA yuktirahita hovAthI Azraya karavA yogya nathI. - x - tene siddha karanAra hetu-daTAMta nathI. * x - A pramANe aneka yukitao vaDe vicAratAM Izvara katRva tathA AtmA advaita pakSa koIpaNa rIte yogyatA prApta karato nathI. to paNa te darzanamAM mohelA te saMbaMdhI je du:kho thAya tenAthI teo chuTI zakatA nathI. * x* tene ja sAcI mAnI levAthI saMsArathI pAra pAmatA nathI -x * mokSa sthAne javAne badale madhyamAM ja kAmabhogamAM mUDha banI kheda pAme che - have cotho purA * sUtra-644 - have niyativAdI nAmanA cothA puruSanuM varNana kare che. A lokamAM pUtadi dizAmAM manuSyo utpanna thAya che ityAdi pUrvavatu jANavuM. temAM koI eka dharmazraddhALu hoya che. zramaNa ke brAhmaNa tenI pAse javA nizcaya # che yAvatuM mAro A dharma sukhyAta samApta che. A lokamAM be prakAranA puruSo hoya che . eka kriyAnuM kathana kare che, bIje kriyAnuM kathana karato nathI. * x * te baMne para eka ja arthavALA, eka ja kAraNane prApta tulya che. baMne ajJAnI che. potAnA sukhadu:khanA kAraNabhUta kAlAdine mAnatA oma samaje che ke - huM je kaMI duHkha, zoka, mUrApo, taptatA, pIDA, parivartatA pAmI rahyo chuM te mArA ja karmanuM phaLa che, bIjA je du:kha, zoka - x - Adi pAmI rahyA che, te tenA karma che. pramANe te ajJAnI svanimitta tathA paranimitta-kAraNa kamaphaLa samaje [47] 98 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che. paraMtu [ekamAtra niyatine ja kAraNa mAnanArA medhAvI evuM ja mAne che - kahe che ke huM je kaMI duHkha-zoka-jhurApo-saMtaptatA-pIDA ke paritaptatA pAmuM chuM. te mArA karelA karma nathI. bIjA puruSa paNa je du:khazoka Adi pAme che, te paNa tenA karelA karmonuM phaLa nathI. paraMtu te medhArI mAne che ke - X * A badhuM niyatikRta che, bIjA koI kAraNathI nahIM - huM kahuM chuM ke pUvadi dizAmAM rahenAra je traNa sthAvara prANI che, te badhAM niyatinA prabhAvathI saMdhAyane, vipayasine, vivekane ane vidhAnane pAme che e rIte niyati ja badhAM sArA-kharAba kAryonuM kAraNa che. niyativAdI kriyA yAvatu naska ke naraka atirikta gatine nathI mAnatA. A pramANe te duniyativAdI] vividharUpe karmasamAraMbha karatA vividha kAmabhogone bhogavatA AraMbha kare che. e rIte te anAya vipatipanna thaI tenI zraddhA karatA yAvatu teo A pAra ke pele pAra na rahetA vayamAM ja kAma bhogomAM phasAIne viSAda pAme che. niyativAdI nAmaka cotho paNa kahyo. A rIte A cAra puraSa bhinna bhinna buddhivALA-abhipAyavALA-zIlavALAdaSTivALA-rucivALAAraMbhavALA-adhyavasAyavALA che. teoe pUrvasaMyogo to chokyA che, paraMtu AmAgane prApta na thaIne A loka ke paralokanA rahetA madhyamAM kAma bhogomAM DUbI jAya che. * vivecana-644 : have trIjA puraSa bAda cothA puraNa [vAdI] niyativAdIne kahe che - ahIM koI kALa, IzvarAdi kAraNa nathI, purapArtha paNa nathI. samAna kriyA karavA chatAM koIne niyatinA baLe arthasiddhi thAya che, mATe niyati ja kAraNa che kahyuM che ke * niyatinA baLathI je artha prApta thavAno hoya te avazya manuSyane zubha ke azubha maLe che. nathI. maLavAnuM te ghaNI mahenata pachI paNa maLatuM nathI, thavAnuM hoya teno nAza thato nathI. * x " A niyativAdarUpa dharma su khyAta supajJapta che ane te niyativAdI potAno mata dazavi che - A jagatamAM be prakAre puruSo che. temAM eka kiyA batAve che, kriyA ja puruSane dezathI dezAMtara prApti karAve che. kALa-IzvaranI preraNAthI jato nathI. paNa niyatinA baLe ja jAya che. tema akriyAmAM paNa jANavuM. tethI kriyAakriyA baMne parataMtra che. te baMne paNa niyatine AdhIna hovAthI tulya che. jo te baMne svataMtra hoya to kriyA-akiyA baMne samAna na thAta. te baMne eka arthavALI che. niyatinA vazacI ja te baMne niyativAda-aniyativAdano Azraya le che. AthI ema samajavuM ke Izvara, kALa Adi paNa niyatinI preraNA che. have niyativAdI bIjA matonuM khaMDana kare che - jeo ajJAna che teo evuM mAne che ke - huM sukha-du:khano ke dharma-pApano kartA chuM athavA kALa, Izvara Adi kAraNa che, niyati Adi kAraNa nathI, teo AvuM mAnatA kahe che ke huM je zarIra-mananA du:kha anubhavuM chuM, iSTaviyoga-aniSTa saMyogathI zoka anubhavuM chuM, zarIrabaLa ghaTe che, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/644 bAhyAbhyattara pIDA anubhavuM chuM, paritApa anubhavuM chuM tathA anAryakarmamAM pravRta AtmAne gayuM che, anartha thavAthI pastAuM chuM, ethI teo ema mAne che ke huM duHkha anubhavuM chuM, bIjAne pIDA karavA vaDe akArya karuM chuM tathA bIjA paNa je du:kha, zoka anubhave che athavA temaNe mane duHkha dIdhuM ke huM bhogavuM chuM ityAdi darzAve che - X * niyativAdI kahe che ke - x * potAthI ke pasthI duHkhasukha thayelAM mAnanAro ajJAnI che. - A rIte niyativAdI puruSArtha kAraNa vAdIne ajJAnI kahIne potAno mata kahe che - X - X * niyati ja sukha-duHkhanA anubhavanuM kAraNa che. jemake - huM duHkha pAmuM chuM, zoka karuM chuM - x * ityAdi. te duHkho mArA ke bIjAnA karelA nathI. paNa niyatithI AvyA che. puruSArthathI nahIM. kemake koIne AtmA aniSTa nathI ke jethI aniTa du:khotpAda kriyAo kare. niyati ja tene tema karAve che, jethI du:kha paraMparAno bhAgI thAya che. A ja kAraNa badhe yojavuM. A rIte niyativAdI pote medhAvI bane che, paNa te tenI ullaMThatA che. jainAcArya kahe che - niyativAdI puruSArthane pratyakSa jue che, chatAM tene tajIne na dekhAtA niyativAdano Azraya laI ullaMTha banela che. tene kaho ke potAnA ke bIjAthI du:khAdi bhogavavA chatAM niyatikRta zA mATe kaho cho, AmAnuM karUM zA mATe mAnatA nathI. niyativAdI kahe che ke - koI asat kRtya karavA chatAM du:kha pAmato nathI, bIjo satkRtya karavA chatAM duHkhI thAya che, mATe ame niyati mAnIe chIe. teo kahe che - X - X * be indriyAdi basa ane pRthvIkAyAdi sthAvara jIvo-prANIo te sarve niyatithI ja dArika Adi zarIranA saMbaMdhamAM Ave che. koI kamadithI zarIra grahaNa karatA nathI. tathA bAla-kumAra-cauvana-sthavira-vRddhAvasthAdi vividha paryAya niyati ja anubhave che. niyatithI ja zarIrathI pRtha bhAva anubhave che ane kubaDo, kANo, laMgaDo, vAmana, jarA, maraNa, roga, zoka Adi niMdanIya avasthA pAme che. A pramANe gasa-sthAvara jIvonI dazA che. A pramANe niyativAdIo niyatino Azraya laIne - X - paralokathI na DaratI ema jANatA nathI ke sAru kRtya te kriyA ane akriyA te pApa che. paNa niyatino AdhAra mAnIne tene mAre doSa mUkIne vividha bhogonA upabhoga mATe samAraMbha kare che. jainAcArya kahe che - e rIte pUrvokta prakAre te anAryo ekAMta niyati mArgane svIkArI vipatipanna thayA che. * X - teimane jainAcArya pUche che A tamArI mAnelI niyati svayaM ke bIjI niyatithI nirmANa kare che ? jo niyati svayaM nirmANa kare che, to te padArthano svabhAva ja che tema kema nathI kahetAM ? tamArI mAnelI niyatimAM ghaNAM doSa che. - x tame jo bIjI niyatithI nirmANa mAnazo to eka pachI eka niyati lAgu paDatAM anavasthA doSa lAgu paDaze. vRittikAre niyativAdanuM khaMDana karatA, ghaNI dalIlo mUkI che, ane teno pUrNa anuvAda mUkyo nathI. tenI spaSTa bodha mATe tenA jJAtA pAse jAvuM.) 100 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jo niyatino ja A svabhAva mAnazo to badhAM padArthonuM svarUpa eka thavuM joIe - x * niyatine eka mAnatA badhA kAryo ekAkAra thavA joIe. jagatamAM vicitratA thavI na joIe. paNa tema dekhAtuM nathI - x * niyativAdI je kiyAvAdIakriyAvAdI be puruSanuM dRSTAMta Ape che, te paNa pratIta nathI, chatAM tulya mAno to * x * te tamArA mitro ja mAnaze *x - janmAMtaramAM karelA zubhAzubha karmo ja ahIM bhogavAya che - x * x * AvuM najare jovA chatAM niyativAdI anAryo yutirahita niyatine mAnI beThA che. pApa-puNyanA phaLa na mAnIne pApa karIne viSayasukhanI vRSaNAmAM du:khI thayelA che. A cotho puruSa thayo. have upasaMhAra karatA kahe che - pUrvokta [1] te jIva te zarIravAdI, [2] paMcamahAbhUtavAdI, [3] Izvara katRtvavAdI[4] niyativAdI. e cAre puruSonI buddhi - abhipAya - anuSThAna - darzana [mata] - ruci [cita abhipAya - dhamanuSThAna - adhyavasAya Adi pratyeka judA judA che. - x - teo mAtA, pitA, patnI, punAdi choDIne, nirdoSa Arya mArga choDIne, pAparahita Arya mArga na pAmIne, pUrve kahyA mujaba cAre nAstiko - mAtA pitAdi saMbaMdha choDIne, dhana-dhAnyAdi choDIne AlokanA sukhane pAmatA nathI, AryamArga choDavAthI soMpAdhirahita mokSa pAmIne saMsAra pANAmI thatA nathI tethI paralokanA sukhanA bhAgI thatA nathI paNa mArgamAM ja - gRhavAsa ane AryamArganI madhye vartatA kAmabhogomAM Asakta banI, kAdavamAM phasAyela hatnI mAphaka viSAda pAme che. paratIrthiko batAvyA. have - x - pAMcamo "bhikSu" puruSa kahe che- * sUga-645 - huM ema kahuM chuM ke : pUnadi dizAomAM manuSyo hoya che. jevA ke - Arya ke anArya, uccagotrIya ke nIcagotrIya, mahAkAya ke hRvakAya, suvarNa ke duvaNa, surUpa ke kurA, temane jana-jAnapada Adi thoDo ke vadhu parigraha hoya che. AvA prakAranA kuLomAM AvIne koI bhikSAvRtti dhAraNa ravA udhata thAya che keTalAMka jJAtijana, ajJAtijana, upakaraNa choDIne bhikSAvRtti dhAraNa kare che athavA koI vidhamAna jJAtijana Adi choDIne bhikSAvRtti dhAraNa kare che. je vidhamAna ke avidhamAna jJAtijana, ajJAtijana ane upakaraNone choDIne bhikSArayati mATe samucita thAya che, teone pahelAthI khabara hoya che ke - A lokamAM puraSagaNa potAnAthI bhinna vastuo mATe amastA ja tevuM mAne che ke A vastu mATe kAma Avaze. jemake - mArA kSetra-vAsu-hiraNaya-suvarNadhana-dhAnya-kAMsa-varA - vipula dhana-kanaka-ratna-maNi-motI-zaMkha-zila-pravAlakatarana Adi sArabhUta vastuo, mArA zabdo-rUpa-gaMdharasa-rUpaNa, A kAmabhogo marA che, huM teno upabhoga karIza. te medhAvI pahelAthI ja svayaM evuM jANI le ke - A lokamAM jyAre mane koI duHkha, roga, AtaMka utpanna thAya ke je mane aniSTa, akata, piya, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/645 106 azubha, amanojJa, amaNAma, duHkharUpa, asukharUpa che. he bhayaMtara! mArA A kAmabhogo, mAsa aniSTa, akad, piya, zubha, amanojJa, amaNAma duHkha,. asukha roga-AtaMka Adi tame vaheMcI lo. kemake huM tenAthI ghaNo duHkhI chuM, zokamAM chuM ciMtAmAM chuMpIDita chuM vedanAmAM chuM, atisaMtapta chuM. tethI tame badhAM mane A aniSTa, ekAMta - cAvatu - asukharUpa mArA koI eka duHkha ke rogAtaMkathI mane mukta karAvo, to tevuM kadI banatuM nathI. A saMsAramAM kAmabhoga te du:khIne rakSaNa ke zaraNarUpa thatAM nathI. koI paraSa pahelAthI ja A kAmabhogone choDI de che athavA kAmabhogo te paraNane pahelA choDI de che. tethI kAmabhogo anya che ane huM paNa anya che. to pachI ame A bhi kAmabhogomAM zA mATe mUrzita thaIe ? A jANIne ame ja kAmabhogono tyAga karIe, te medhAvI jANI le ke A kAmabhogo bahiraMga che. teno raNa choDI de, jemake . mArI mAtA, mArA pitA, mArA bhAI-bahena-panIputra-putrI, mArA dAsa-pautra-putravadhu-piyA-sakhA-svajana-saMbaMdhI che, A mArA jJAtijana che ane huM paNa temano chuM teima na mAno. te medhAvI pahelAthI ja potAne sArI rIte jANI che. A lokamAM mane koI duHkha, roga, AtaMka utpanna thaze, je aniSTa pAvat asukharUpa hoya to huM bhayatAra / jJAtijano, A mArA koI du:kha, roga, AtaMka tame vaheMcI ke je mane aniSTa yAvata asukharUpa che. huM te duHkhathI duHkhI chuM, zokamAM zuM cAvatuM saMtapta chuM. mane A koIpaNa du:kha, roga, AtaMkathI mukta karAvo, je mane aniSTa yAvat asukharUpa che evuM kadI banatuM nathI. athavA te bhayaMtara mArA jJAtijanane ja koI duHkha, roga, AtaMka utpanna thaI jAya je mane aniSTa yAvat asukharUpa che, to huM mArA te bhayamAtA jJAtijanonA koI duHkha, roga, AtaMkamAM bhAga paDAvuM ke je aniSTa yAvat AsukharUpa che, jethI teo duHkhI yAvata saMtapta na thAya. huM temane aniSTa yAvata sukharUpa duHkha rogAtaMkathI mukta karAvuM, paNa evuM na thAya. koInuM du:kha bIje koI na laI zake, ekanuM kareluM du:kha bIjo bhogavI na zake. pratyeka pANI eklA ja janme che - mare che - ve che - utpanna thAya che pratyeka pANI ekalA ja kapAya - saMgha [jJAna] - manana vidvatA * vedanA pAme che. A lokamAM koI ravajanAdi saMyoga tenA traNa ke zaraNa thatA nathI. paraSa pahelethI jJAtisaMyoga choDI de che athavA jJAtisaMyogo te parAne choDI de che. jJAtisaMyoga bhinna che ane huM paNa bhinna chuM. to pachI mAre A bhinna evA jJAtisaMyogothI zA mATe mUrzita thavuM? ema vicArI ane jJAti-saMyogono parityAga karIe chIe. te medhAvI ke bAhya vastu che, mATe teono rAga choDavo joIe jevAke . mArA hAtha mArA paga, mAsa bAhu - sAthaLa * peTa * mAthu, mAruM zIla, 102 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra mAsa Ayu-baLa-gNa, mAsa vaca-chAyA-kAna-nAka-galsa-jIbha-sparza. [ rIte mAruM-mAruM kare che. AyuSya vadhatA A badhuM jIrNa thAya che, jemake - Ayu, baLa, vacA, chAyA, zrotra yAvata sparza, sAMdhA DhIlA thaI jAya che, gAtro para kacalI paDe che, kALA vALa dhoLA thAya che, je AhArathI upasthita A zarIra che, te paNa kALakrame choDavuM paDaze. ema vicArI te bhikSAcaryA mATe samusthita bhikSu jIva ane ajIva ke basa ane sthAvara lokane jANe. * vivecana-64pa : have je kAmabhogavI vikta che, mArgamAM sIdAto nathI, pAvara pauMDarIka uddharavAne samartha che, tenA vize huM kahuM chuM. A viSayane kahe che - x * pUrva Adi mAMnI koIpaNa dizAmAM keTalAMka manuSyo vase che jevA ke - AdizamAM utpanna, magaghAdi janapada janmelA, tathA zaka-yavana Adi dezamAM thayelA anArya tathA ikvAku, harivaMza kulamAM utpanna uccagotrIya, nIcagotramAM janmelA, tathA sArA zarIravALA, ThIMgaNA Adi, suvaNa-durvaNA, surapA-kRpA. temAMnA keTalAMka karmathI paravaza hoya che. te Ayadi manuSyone zAli Adi kSetro, jamInamAM ke upara bAMdhelA thoDA ke vadhu gharo hoya che, teone thoDA ke vadhu jana-jAnapada hoya che. te Ayadine tevA prakAranA kuLomAM AvIne, AvA prakAranA gharomAM jaIne, tathA prakAre kuLomAM janma pAmI, viSaya-kapAyAdi ke parISaha upasargathI hArIne dIkSA laIne keTalAMka tevA satvazALIo bhikSA mATe sArI rIte usthita thAya che. temAMnA keTalAka mahAsatnIne svajana, parijana upakaraNa, kAmabhogarUpa dhana-dhAnya-hiraNyAdi vidhamAna hoya che, teno prakarSathI tyAga karI bhikSAcaryA kare che. koI svajana, vaibhava na hoya tevA paNa jJAti-upakaraNAdi choDIne bhikSAcaryA kare che. pUrvokata vizeSaNa viziSTA, bhikSAcaryA mATe udhata pradjyA grahaNa kALe ja jANatA hoya che ke - A jagamAM judI judI vastu mane bhoga mATe thaze, ema A dIkSA svIkAratA ke svIkArIne jANatA hoya che. jemake - zAlihotrAdi, vAstu-makAna, hiraNya, savarNa, gAya-bheMsAdi, cokhA-ghauM Adi kAMsAnA pagAdi, ghaNAM badhAM dhana-kanaka-rattamaNi-motI Adi, zaMkhazilAdi, vikuma athavA vaNadi guNoyukta zrI pravAla, pArAgAdi rana, sArarUpa vastu tathA zuddha dravyajAta, A badhuM mane upabhogane mATe thaze tathA veNuM Adi zabdo, strInA rUpo, koThapuTAdi gaMdha, madhurAdi stra ke mAMsAdi rasa, mRdu Adi sparzI, A badhAM mAsa kAmabhoga che, huM paNa tenA yogakSema mATe thaIza. te medhAvI pahelAthI ja evuM vicAre ke - A saMsAramAM, A janmamAM ke manuSyabhavamAM mane mAthuM du:khavuM, zULa vagere jIvaleNa AtaMka Ave ke je mane aniSTa, ekAMta, apriya, azubha, amanojJa, vizeSa pIDAkArI koI duHkha Ave athavA mane thoDI ke vadhu du:khadAyI bane, atyaMta du:kha denAra, lezamAtra sukhano paNa nAza karanAra bane arthAtuM bIjuM sukha hoya to paNa azubhakarmanA udaye te na game. ahIM punarukti ghaNAM du:khane jaNAve che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/645 103 AvA duHkha ke rogAtaMkamAM mane bhayamAM rakSaNa Apaze ema mAnIne kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, dhana, dhAnyAdi parigraha ke zabdAdi viSayo tathA pALelA ane ekaThA karelA kAmabhogo tame mArA A duHkha ke roga, AtaMkamAM bhAga paDAvo - laI lo. atyaMta pIDAthI udvigna pharI te ja duHkha ke rogAtaMkane huM jANuM chuM. te aniSTa, apriya yAvat azubha che, je mane utpanna thayela che, te tame vaheMcI lo huM tenA vaDe ghaNuM duHkha pAmuM chuM ityAdi. tame mane AmAMnA koIpaNa duHkhAdithI choDAvo. - 4 - [A sUtramAM 37 Adi traNa vakhata lIdhA. pahelI, bIjI, pAMcamI vibhaktimAM - je traNa vAta sUcave che - duHkhadAyI, du:khane laIlo, duHkhathI mUkAvo.] A badhA duHkho mane pIDaze, tevuM huM pahelA jANato na hato arthAt te kSetrAdi parigraha vizeSa zabdAdi kAmabhogo te duHkhIne duHkhathI choDAvI zakatA nathI. te have kiMcit darzAve che- A manuSyane te kAmabhogo ghaNA kALathI bhogavyA chatAM, te duHkhIne rakSaNa ke zaraNa ApatAM nathI. te kAmabhogonuM pariNAma darzAvatA kahe che - 4 - prANIne vyAdhi ke vRddhatva Ave tyAre athavA rAjAdino upadrava thatAM pote kAmabhogone tajI de che, athavA dravyAdi abhAve kAmabhogathI unmukha thaI taje che, tyAre te vicAre che - A kAmabhogo judA che ane huM tenAthI judo chuM. to pachI AvA anitya, paravasturUpa kAmabhogomAM mUrchA zuM karavI? e rIte keTalAMka mahApuruSo samyag jANIne kAmabhogone ame tyajIzuM evA adhyavasAyavALA thAya che. vaLI - x - te medhAvI ema jANe ke - A kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, zabdAdi viSayAdi duHkha mane rakSaNa-ApanAra nathI, te badhuM bAhya che. A tathA have kahevAnAra paNa mArA nathI, jemake - mAtA, pitA, bhAI, bahena Adi mArA upakArane mATe thaze. huM paNa temane snAna-bhojanAdi vaDe upakAra karIza Avo vicAra pUrve te medhAvI karato ityAdi. - 4 - have te vicAre che ke - A bhave mane jyAre aniSTAdi vizeSaNa viziSTa duHkha, AtaMka utpanna thaze, to te duHkhathI duHkhI thaIne A jJAtijanone prArthanA karuM ke - mane utpanna thayelA A roga, AtaMka tame laI lo, huM - x - tenAthI ghaNo pIDAu chuM, mATe tame mane temAMthI choDAvo. paNa mane pahelA AvI khabara nahotI ke te svajano mane duHkhathI choDAvavA samartha nathI - 4 - te darzAve che - 4 - X - A saMsAramAM koI koInuM duHkha laI zakatA nathI, badhAM jIvo svakRt karmodayathI duHkha pAme che. tene mAtApitAdi koI anya laI zakatuM nathI. te putrAdinA duHkhathI asahya-atyaMta pIDAtA svajano paNa, tenA duHkhane potAnuM karavAne samartha nathI - zA mATe ? - jIvo kaSAyavaza banIne indriyone anukula thaI bhogAbhilASa - ajJAna vaDe mohodayamAM vartatA je karma kare te udayamAM AvatA tene bIjA prANI na anubhave. kare koI ane bhogave koI te zakya nathI, yukti saMgata paNa nathI. je jeNe karyu, te badhuM te ja anubhave. kahyuM che ke - bIjAnA karelA karmo bIjAmAM saMpUrNa ke thoDAM paNa jatA nathI, mATe jIvoe je karmo karyA tenA phaLa teNe ja bhogavavA paDe. - x 104 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 - karmAnusAra pratyeka jIva janme che ane Ayu pUrNa thatAM mare che. - 4 - pratyeka kSetra-vAstu-hiraNya-suvarNAdi parigraha ane zabdAdi viSayone tathA mAtA, pitA, strI Adine choDe. - X - pratyekane kalaha-kaSAyo thAya che, tethI pratyeka jIvane maMda ke tIvra kaSAyano udbhava hoya che. saMjJA-padArtha oLakhavo te, te paNa dareka jIvane maMda, maMdatara, paTu, paTutara bhedathI hoya. kemake sarvajJatva prApti paryanta buddhinI taratamatAthI tema bane. pratyekanI manana, ciMtana, paryAlocana zakti judI judI hoya. pratyekanI vidvatA, sukha-duHkha anubhava judA judA hoya che. have upasaMhAra kare che-- A rIte koInuM kareluM bIjo koI na bhogave, janma-jarA-maraNAdi pratyekanA potAnA hoya che. A svajana saMbaMdho saMsAramAM bhamatA ati pIDita jIvane rakSaNa ApatA nathI ke bhaviSyamAM paNa zaraNa ApatA nathI. kemake puruSa krodhodayAdi kALe svajanasaMbaMdhono tyAga kare che. - 4 - A baMdhu Adi potAnA nathI athavA te puruSanA asadAcAra darzanathI tenA svajano ja teno tyAga karI de che. - X - tethI ema ciMtavavuM ke A jJAtisaMyogAdi mArIthI bhinna che ane huM paNa temanAthI judo chuM. Ama ja che to ame zA mATe anya-anya jJAti-saMbaMdhImAM mUrchA karIe ? temanA para mamatva karavuM e yogya nathI, ema vicArI amane vairAgya thayo che, mATe sagAsaMbaMghIne tajIne teo tatvanA jJAtA thAya che. have bIjI rIte vairAgyotpatti kAraNa kahe che - te medhAvI AvuM jANe ke - A jJAtisaMbaMdha bAhya che, A sAthe rahela zarIra najIkanuM che. kemake sagA dUranA che ane zarIranA avayavo sAthe rahe che - jemake - mArA be hAtha azokanA pallava jevA che, be bhUjA hAthInI sUMDha jevI che, je nagara jItavA samartha, praNayijananA manosthone pUranArI, zatrunA jIvitano aMtakArI che. mArA be paga suMdara kamaLanA garbha jevA che, yAvat sparzanandriya manohara che. - x - A hAtha, paga vagere badhAM avayavo paNa - x - vRddhAvasthA AvatA jarjarIta thaze, dareka kSaNe nirbaLa thaze te jIva pote sAkSAt jue che - x - pratyeka kSaNe AyuSya ghaTatuM jAya che, AvIcI maraNathI pratisamaya maraNa prApta thaI rahyuM che, baLa ghaTe che, cauvana vItyA bAda pratikSaNe zarIra zithila thAya che, saMdhi baMdhana DhIlA paDe che. zarIranI kAMti ghaTe che - x - zarIra jIrNa thatAM zrotrAdi indriyo potAnA viSayane samyak rIte jANatI nathI. - 4 - 4 - 4 - sAMdhA DhIlA paDe che. mAthAnA vALa dhoLA thatAM - 4 - potAne potAnuM zarIra na game, to bIjAne kema game? kahyuM che ke - cAmaDI labaDI jAya, mAMsa sukAI jAya, zarIra khokhuM thaI jAya tyAre puruSa svayaMne niMde che, to suMdara strI kema na niMde? kALA keza buDhApAthI sapheda bane, tyAre bUDhApAthI Avela sanmatithI AvuM vicAre ke - A zarIra yuvAnImAM viziSTa AhArathI popela. te paNa mAre pratikSaNa ghaTatA Ayune kAraNe avazya tajavAnuM che, ema samajIne zarIranI anityatA samajI saMsAranI asAratA vicArI sarva gRhaprapaMca choDIne niSkiMcanatA pAmIne te sAdhu dehane dIrgha saMyama yAtrArthe gaucarI mATe taiyAra thaIne be prakAranA lokane jANe - te A pramANe- Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-I645 105 prANadhAraNa lakSaNa te jIva, tethI viparIta te ajIva-dharma, adharma, AkAza Adi che. temAM sAdhanI ahiMsAnI prasiddhi mATe jIvonA vibhAga batAve che - upayoga lakSaNA jIvo be prakAre - beityAdi trasa ane pRthvIkAyAdi thAvara. te paNa sUkSma, bAdara, paryAptA, aparyAptAdi bhedethI ghaNAM jANavA. tenA AdhAre ghaNo vyavahAra cAle che - temane kahe che * sUtra-646 - A lokamAM gRhastha AraMbha, parigraha yukta hoya che. keTalAMka zramaNa ane brAhmaNa paNa AraMbha ane parigrahayukta hoya che. jeo A masa ane sthAvara prANIono svayaM AraMbha kare che, bIjA pAse paNa AraMbha karAve che anya AraMbha karanAranuM paNa anumodana kare che. jagavamAM gRhastha tathA keTalAMka zramaNa, brAhmaNa paNa AraMbha, parigrahathI yukta hoya che. teo sacitta ane acitta baMne prakAranA kAmabhogo svayaM grahaNa kare che, bIjI pAse paNa grahaNa karAve che ane grahaNa karanArAnI anumodanA paNa kare che. A jagatamAM jhahara ane keTalAMka zramaNa, brAhANa paNa AraMbha, parigrahathI yukta hoya che. huM AraMbha ane parigrahathI rahita chuM. je gRhastho ane keTalAMka zramaNa, brAhANa AraMbha, parigrahayukta che, teonI nizrAmAM bahAcavAsamAM huM vasIza, to teno lAbha zo? gRhastha jevA pahelA AraMbhA-parigrahI hatA, tevA pachI paNa che, tema keTalAMka zramaNa-brAhmaNa padjyA pUrve paNa AraMbhI-parigrahI hatA ane pachI paNa hoya che. AraMbha-parigrahayukta gRhastha ke zramaNa-brAhANa teo baMne prakAre pApakarmo kare che. evuM jANIne te baMne aMtathI adRzya thaIne bhikSa saMyamamAM pravRtti kare tethI huM kahuM chuM - pUvadi dizAthI AvelA yAvata karmanA rahasyane jANe che, kamabaMdhana rahita thAya che, karmono aMta kare che, tema tIrthaMkarAdie kahyuM che. * vivecana-646 : A saMsAramAM gharamAM rahenAra gRhastho jIva upamaInakArI, AraMbhI hoya che. dvipada, catuSpada, dhana, dhAnyAdi parigrahI che, te sivAya keTalAMka zAkyAdi zramaNo rAMdhavA-raMdhAvavAnI anumatithI AbhavALA ane dAsI AdinA parigrahavALA che tathA brAhmaNo paNa evA ja che. emanuM sAraMbhapaNuM kahe che ukta loko trasa-sthAvara prANInA - Xupamardana vyApAra-AraMbha pote ja kare che, bIjA pAse karAve che, samAraMbha karanAra bIjAne anumode che. e rIte jIvahiMsA batAvIne have bhoganA kAraNe parigrahane batAve che- ahIM gRhastho sAraMbha saparigraha che, tema zramaNa-brAhmaNo che, teo AraMbha, parigrahathI zuM kare che - te batAve che - A kAmapradhAna bhogo - kAmabhoga che. strInA aMganA spaziida, tenI kAmanA te kAma che. phUlanI mALA, caMdana, vAjiMtrAdi bhogavAya te bhoga. te sacita ke acita hoya che. tenuM mukhyakAraNa artha [dhana che. te sayitaacita bhoga ke ane kAmabhogArthI gRhasthAdi pote grahaNa kare che, bIjA pAse 106 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra grahaNa karAve che, grahaNa karanArane anumode che have upasaMhAra karatA kahe che - x * A jagatamAM gRhastho, tathAvidha zramaNa, brAhmaNone AraMbhI ane parigrahI jANIne te bhikSu ema vicAre ke huM ja ahIM anAraMbhI ane aparigrahI chuM A gRhasthAdi sAbhAdi guNayukta hovAthI temanI nizrAe zramaNyamAM vicarIza, anAraMbhI, aparigrahI thaIne dharmanA AdhArarUpa dehanA pratipAlanArthe AhArAdi mATe Abha, parigrahavALA gRhasthonI nizrA laIne dIkSA pAlana karIza. prazna - jo temano ja Azraya levo che, to temano tyAga zA mATe karavo ? uttara : * * teo pUrve AraMbha. parigrahavALA hatA, pachI paNa gRhastho A AraMbhAdi doSathI yukta che, keTalAMka zramaNo pUrve gRhasthabhAve AraMbhI, parigrahI hatA pravajyAkALanA AraMbhamAM paNa tevA ja hatA. have te baMne padonI nirdoSatAne batAvavA kahe che - pravajyA samaye ane gRharIbhAve paNa jo gRhasthAdino Azraya kare to teno artha zo ? miATe AraMbha, parigraha tyAgavo joIe. athavA - dIkSAnA AraMbhe ke pachI bhikSAdi levAnuM gRhastho pAse che, tyAre sAdhunI nirdoSavRtti kaI rIte rahe ? te mATe sAdhue AraMbhAdino tyAga karIne khapa purato AraMbhIno Azraya karavo. A gRhasyo pratyakSa ja sAraMbhI, saparigrahI che, te dazavi che - eNnU - A gRhasthAdi vyakta ja che athavA jIbhathI paravaza banIne sAvadha anuSThAnathI chUTyA nathI, parigraha ane AraMbhathI saMyamAnuSThAnamAM samyaka usthita thayA nathI. tethI jeo koI aMze dharma karavA taiyAra thayA hoya, te paNa uddiSTa bhojana mATe sAvadhAnuSThAna rata hovAthI gRhasthabhAva anuSThAnamAM vartatA teo paNa gRhastha samAna ja che. have upasaMhAra kare che je A gRhastho che, te AraMbha ane parigraha vaDe pApone upArjana kare che, athavA ga-dveSa vaDe athavA gRhastha ane pravajayA payayi vaDe pApo kare che. tema jANIne AraMbha-parigrahane ke rAga-dveSane prApta na thAya athavA rAgadveSano aMta kare athavA rAgadveSarahita banIne bhikSAthI nirvAha karanAra banI sArI saMyama kriyAmAM pravarte. teno sAra e ke - je A jJAti saMyogo, je A dhanadhAnyAdi parigraho, je A hAtha-pagavALuM zarIra, Ayu, baLa, vaNadi, te badhuM azAzvata, anitya, svarNaindrajALa samAna asAra che tathA gRhasya-zramaNa-brAhmaNa AraMbha-parigrahavALA che temAM jANIne bhikSa sArA saMyamAnuSThAnamAM va. vaLI huM jarA vadhu spaSTatAthI kahyuM - prajJApakanI apekSAo pUrvAdimAMthI koIpaNa dizAmAMthI Avelo bhikSu rAga-dveSAdi baMne aMtathI dUra rahIne sArA saMyamamAM rahelo pUrve batAvyA pramANe jJaparijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe paccakakhANa karIne parijJAtakamAM thAya. vaLI parijJAtakarmacI navA karmo na bAMdhanAro thAya * apUrvano abaMdhaka thAya. e abaMdhakapaNAthI yoganirodhanA upAyo vaDe pUrve bAMdhelA karmono vizeSathI aMtakAraka bane. A badhuM tIrthakara, gaNadhara Adie kevalajJAnathI jANIne Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-646 103 kahyuM che. have prANAtipAtanI viti-vratAdimAM rahelane karmano nAza kevI rIte thAya? sva AtmAnI jema pANIne pIDA utpanna thatA karmabaMdha thAya che, e pramANe manamAM vicAre - te kahe che- * sUpl-647 - te bhagavaMte cha avanikAyane karmabaMdhanA heta kahyuM che . te A rIte - puedIkAma cAlatu trasakAya. jema koI vyakti mane daMDa, hAiku, mahI, TephA, patthara, ThIkarA AdithI mAre che athavA tarjanA kare, pITe, saMtApa Ape, tADana kare, kaleza Ape. udvega pahoMcADe yAvatu eka suMvADuM paNa kheMce to huM AzAMti, bhaya ane duHkha pAmuM chuM te pramANe sarve jIvo-bhUto-pANo-satvo daMDa vaDe ke cAbuka vaDe mAravAthI, pITavAthI, tarjanA karavAthI, tADana karavAthI, paritApa ApavAthI, kilAmaNA karavAthI, udvega karAvavAthI vAva4 eka roma paNa ukheDavAthI hiMsAkAraka duHkha ane bhayane anubhave che, A pramANe bhaNIne sarve prANI Adine haNavA nahIM, AjJAkArI na banAvavA, pakaDI na rAkhavA, paritApavA nahIM ke udvega na karAvavo. huM kahuM chuM ke - je arihaMta bhagavaMto thaI gayA, thAya che ke thaze te badhAM ema kahe che, batAve che, parUpe che ke - sarve prANI yAvatuM savone haNavA nahIM AjJA paLAvavI nahIM grahaNa karavA nahIM, paritApa na Apavo, udvega na pamADavo. A dharma dhuva che, nitya che, zAzvata che, samasta lokanA duHkha jANIne Ama kahyuM che. A pramANe te bhinna prANAtipAta yAvatu parigrahathI virata thAya, dAMta sApha na kareaMjana-vamana-dhUpana-pibana na kare te bhikSu sAvadhakriyAthI rahita, ahiMsaka, AkrodhI, amAnI, mAyI, alobhI, upazAMta parinivRtta rahe. koI AkAMkSA thakI kriyA na kare e jJAna je meM joyuM, sAMbhaLyuM ke manana karyuM, A sucarita tatha, niyama, brahmacaryapAlana, jIvananirvAha vRttino svIkArAdi dhamanA phaLarUpe ahIMthI cyavane deva thAuM, kAmabhoga mane vazavarte duHkha ane azubha kamoMthI rahita thAuM, siddhine prApta karuM ityAdi - 4 - te bhikSa zabda-rUpa-gaMdha-rasa-sparzamAM mUrthita na thAya. krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, zansa, paraparivAda, aratirati, mAyAmRSAvAda, miyAdazanazalyathI virata rahe. tenAthI bhikSu mahAna karmonA AdAnathI upazAMta thAya che, saMyamamAM udhata ane pApathI virata thAya che. je A sacitta ke acita kAmabhogo che, bhikSu svayaM teno parigraha na kare, bIjA pAse na karAve, karanArane anumode nahIM tenAthI te karmonA AdAnathI mukta thAya che, saMyamamAM udhata thAya che, pApathI virata thAya che. je A sAMparAyika kamabaMdha che, tene bhikSu svayaM na kare, bIja pAse na karAve, karanAranI anumodanA na kare, tenAthI te kamadiAnathI mukata thAya - X 108 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 te bhikSu ema jANe ke zanAdi koI sAdharmike sAdhune uddezIne prANa, bhUta, jIva, satvano AraMbha karI, uddezIne, kharIdIne, udhAra laIne, chInavIne, mAlikane pUchayA vinA, sAmethI lAvIne, nimittathI banAvIne lAvela che, to tevA AhAra na le, kadAca bhUlathI evo AhAra AvI jAya to - x * x * vaya na vApare, bIjAne na Ape, tevo AhAra karanArane na anumoda, to te kamadAnathI mukata thAya che, saMyame udhata thAya che, pApathI virata rahe che. te bhikSa bIja mATe karAyela ke rakhAyela AhAra je ugama, utpAdanA, eSaNA doSa rahita hoya, agni Adi zastra dvArA pariNata hoya, ahiMsaka, eSaNA prApta, vezamAMthI prApta, sadAnika bhikSAthI prApta hoya kAraNArthe, pramANopeta gADInI ghArImAM prAtA tela ke lepa samAna hoya, kevala saMyama yAtrA nivaha arthe, bilamAM pravezata sApanI mAphaka te AhAra vApare. aHkALe anepAnakAle pANIne, vastrakALe vAne, - x - zayyAkALe zavyAne seve. te bhikSu mayadi jJAtA thaI koI dizA, vidizAmAM pahoMcIne dhamanuM AkhyAna kare, vibhAga kare, kitana kare, dharma zravaNa mATe upasthita-anupasthita zrotAne dharma kahe, zAMti-virati-upazama-nitafNa-zauca-AjIva-mArdava-lAghava-ahiMsAdino upadeza Ape. sarve prANI padine anurUpa dharma kahe. te bhikSa dhamapadeza karatAM anna-pAna-vA-sthAna-zayA-vividha kAmabhogonI prAptinA hetu mATe dharma na kahe. plAni rahitapaNe dharma kahe. kamanI nirjarA sivAyanA koI hetuthI dharma na kahe. A jagatamAM te bhikSu pAse dharma sAMbhaLIne, samajIne dhamaciraNArthe udhata vIra A dharmamAM samupasthita thAya te sarvAgata sarva uparad, sarva upazAMta thaI karmakSaya karI parinivRtta thAya che, tema huM kahuM chuM. A pramANe te bhikSu dhamathi, dharmavi, saMyamaniSTha, pUrvokta puruSomAM pAMcamo puruSa pAvara pauMDarIkane prApta kare ke na kare to paNa te bhikSu kamano * saMbaMdhono - gRhavAsano parijJAtA che, upazAMta * samita * sahita - sAdA saMyata che. te sAdhune zramaNa, mAhaNa, kSAMta, dAMta, gupta, mukata, RSi, muni, kRti, vidvAna, bhikSu, rukSa, tIrArthI, caraNakaraNanA guNono pAragAmI kahevAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana-647 : karmabaMdhanA vicAramAM kevaLajJAna thayA pachI tIrthakare che jIvalikAyone hetupaNe batAvyA * pRthvIkAyathI trasakAya sudhI. temane pIDavAthI je du:kha utpanna thAya, te potAne thatA du:khathI siddha karI batAve che - jemake - mane have kahevAze te rIte du:kha thAya che, tema bIjAne paNa du:kha thAya che. te A pramANe - daMDa, hADakA, muThI, DhephA, kara vaDe mAsvAthI, saMkoca karavAthI, cAbakhA mAravAthI, AMgaLI vaDe tarjanA karavAthI, bhIMta vagere sAthe aphALavAthI, agnigI bALavAthI athavA anya prakAre pIDA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-647 109 110 karavAthI, mAratI vakhate mAtra eka vALa paNa kheMcavAthI hiMsAkara du:kha ane bhaya je mane karAya te badhuM huM anubhavuM chuM, e rIte badhAMne tevuM duHkha thAya che, tema tuM jANa. tathA sarve prANI, jIvo, bhUto, satvo A badhAM ekArcika zabdo che, thoDo vyAkhyA bheda mAtra che. teone daMDAdi vaDe mAravAthI cAvatuM mAtra eka roma paNa kheMcavAthI paNa du:kha thatuM jANIne, te hiMsAkara duHkha tathA bhaya badhAM prANI ApaNI mAphaka sAkSAta anubhave che, tethI sarve paNa prANIne haNavA nahIM, mArI nAMkhavA nahIM, baLAkAre kAryamAM na joDavA, teno parigraha na karavo, paritApa na upajAvavo, upadrava na karavo. te huM potAnI buddhie kaheto nathI, paNa sarve tIrthakaronI AjJA vaDe kahyuM chuM, te batAve che- aSabha Adi je tIrthakaro pUrve thayA, videhamAM vartamAna sImaMdharasvAmI Adi, AgAmI utsarpiNImAM thanAra pAnAbha Adi, deva-asura-narendronI pUjAne yogya, aizvaryAdiguNa samUhayukta, teo badhAM spaSTa zabdomAM deva, manuSyanI parSadAmAM kahe che, teo pote ja kahe che, bauddhanA bodhisatvAdi mAphaka nahIM - x * vaLI hetu tathA deTAMto sAthe jIvone samajAve che - x - prarUpe che ke sarve jIvone haNavA nahIM, ityAdi. A prANi rakSaNarUpa dharma pUrve vaNavela che - te ghava che, pAMtyAdi rUpe nitya, zAzvata, Avo dharma kevaLajJAna vaDe jANIne, cauda rAjaloka pramANa, tIrthakare kahela che. A pramANe badhuM jANIne te tatvajJa sAdhu prANAtipAtathI parigraha sudhI virata thaI, zuM kare te kahe che- pUrvokta mahAvratanA pAlana mATe uttaguNo kahe che. sAdhu nikiMcana thaIne dAMtaNa AdithI dAMta sApha na kare, sauvIradi aMjana vibhUSA mATe na je. vamanavirecanAdi kriyA na kare, zarIra ke potAnA vastrone dhUpa na de. udharasa Adi dUra karavA dhUmADo Adi na le - na pIve. have mUlotara guNa kahe che- mUlottara guNavALA sAdhu sAvadhakriyA na karatA hovAthI akriya che. AtmAne saMvRta karI sAMparAyika kriyAnA akarmabaMdhaka thAya che. - x * prANIno ahiMsaka thAya che. vaLI te krodha-mAna-mAyA-lobharahita hoya che. te kapAyo dUra thavAthI upazAMta che, upazAMta thavAthI parinirvata che. te AlokanA tathA pazlokanA kAmabhogothI mukta che, te batAve che - te evI AzaMsA na kare ke mane A utkRSTa tapa vaDe janmAMtaramAM kAmabhoganI prApti thAya, te kahe che- - A janmamAM A viziSTa tapa-caraNa phaLarUpe AmaSadhi Adi labdhi maLe, paralokamAM brahmadad Adine je phaLa maLyA, te mane maLe - evI icchA na kare. - X * AcAryAdi pAse jANIne mane paNa vizeSa labdhi maLe tevI AzaMsA na kare tathA A sucarita tapa-niyama-brahamacaryavAsathI tathA yAtrAmAmA vRttithI dharma ArAghavAthI ahIMcI marIne, huM deva thAuM, tyAM rahevAthI mane vazavartI kAmabhogo maLaze. athavA badhAM du:khothI mukta thAuM athavA zubhAzubha karmapakRtti apekSAe azubha thAuM, jethI mane mohana thAya evuM paNa na ciMtave athavA viziSTa tapa-caraNAdinA prabhAve mane sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 aNimAdi labdhinI siddhi thAya, jenAthI huM siddha kahevAuM, duHkha na thAya, azubha na thAya. ityAdi AzaMsA na kare. tema na karavAnuM kAraNa kahe che - A viziSTa tapa tathA cAstri chatAM koI nimitathI dupraNidhAna thatAM siddhi thAya ke na paNa thAya - sarvakarmakSayarUpa siddhi thAya. kahyuM che ke - je jeTalA hetu saMsAranA che, te ja hetu mokSanA che. ityAdi. athavA aNimAdi ATha guNavALI siddhio kadAca thAya, kadAca na thAya. Ama hovAthI vicArazIla puruSone AzaMsA karavI kaI rIte yogya che? A ATha siddhio A pramANe che - aNimA, ladhimA, mahimA, prApti, prAkAmya, izava, vaziva, kAma avasAyitva. e rIte A loka ke paralokane mATe, kIrti-prazaMsAplAdhAdi arthe tapa na kare. have sAdhu zabdAdimAM rAga na kare te kahe che te bhikSa sarva AzaMsArahita thaI veNuvINAdi zabdomAM rAgI ke Asakta na thAya, tathA gagheDA AdinA karkaza zabdomAM dveSa na kare. A pramANe rUpa, rasa, gaMdha, sparzamAM paNa jANavuM. have krodhAdino upazama batAve che - krodha, mAna, mAyA, lobhAdithI virata rahe ityAdi sugama che. te bhikSa che, je moTA karmonA AdAnane zAMta karI saMyamamAM upasthita thaI, sarva pApathI virata thAya. A rIte mahA karma upAdAnathI viramavAnuM sAkSAt dazavitA kahe che - je koI basa-sthAvara jIvo che, te badhAMno sAdhu svayaM jIvaghAtaka samAraMbha na kare, bIjA pAse samAraMbha na karAve, bIjA samAraMbha karanArane na anumode. e rIte moTA kamapAdAnathI upazAMta thaI bhikSu prativirata thAya che. have kAmabhoganI nivRttine AzrIne kahe che - je koI A kAmanA kare che. te kAma ane bhogavAya te bhoga. te sacita ke acita hoya. te na svayaM grahaNa kare, na bIja pAse grahaNa karAve, na grahaNa karanArane anumode. e rIte kama upAdAnathI virata thaI bhikSa thAya che. have sAMparAyika kamapAdAna niSedha cAre gatimAM bhramaNa karAve te sAMpAyika karma. te tenA dveSa, nivatA, mAtsarya, aMtarAya, AzAtanA, upaghAtathI navAM karmo baMdhAya che, te karma ke kAraNane bhikSu na kare, na karAve, na anumode [te ja sAco bhikSu che.] have bhikSA vizuddhi batAve che - te bhikSu jo evo AhAra jANe ke - AhAradAna devAnI buddhithI athavA sAdhu paryAyamAM rahelA koI sAdhune uddezIne koI bhadraka svabhAvI sAdhu AhAradAnArthe prANI-bhUta-jIva-satvone duHkha thAya tevo AraMbha karIne, temane pIDA ApIne, paisAthI kharIdIne, udhAra lAvI, koI pAse paDAvIne, mAlikanI jA vinA ApIne, sAdhu mATe koI gAmathI lAve, evo sAdhu mATe karAyelA ke ozika AhAra sAdhune apAya, ajANapaNe sAdhu grahaNa kare, AvA doSa duSTa AhAne jANIne pote na khAya, na bIjAne khavarAve, khAnAra bIjAnI anumodanA na kare. e rIte duSTa AhAra doSathI nivRtta evo te bhikSu jANavo. vaLI te A pramANe jANI le ke Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-I647 111 112 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 gRhasthone AvA prakArano saMdhavAno AraMbha che. jemanA mATe banAve che, temanA nAma kahe che - potAnA mATe AhArAdi banAve, putra Adi mATe kare. - je parijana Ave tyAre AsanAdi ApavAnuM kahyuM hoya athatui mahemAna, tene mATe ityAdi arthe viziSTa AhAra banAvela hoya. samimAM ke prabhAtamAM khAvA mATe AhAra taiyAra karyo hoya ke viziSTa AhArano saMcaya karAyo hoya. to Avo AhAra bALa, vRddha, glAnAdi nimite jo savAre bhikSArthe nIkaLavuM paDe to gRhasthe potAnA mATe banAvela hovAthI to laI zake. - x - temAM udhatavihArI sAdhu hoya te bIjAe banAvela, bIjA mATe taiyAra karela uccama-utpAdanA-eSaNA doSarahita te zuddha tathA zastra-agni Adi, tenA vaDe prAsaka karAyela. zara vaDe svakAya-parakAyAdithI nirjIva karAyela varNa, gaMdha, rasAdi vaDe pariNamita. avihiMsita - samyaka rIte nirjIvIkRta - acita karela. te paNa bhikSArayavidhithI zodhIne lAvela. te paNa phakta sAdhuvezathI prApta, paNa potAnI jAti vagerenA saMbaMdhathI meLavela na hoya. te paNa sAmudAnika-judA judA ghera pharIne lAvela, madhukara vRttithI badhethI thoDuM-thoDuM lAve. tathA prAjJagItArthe nirdoSa jANelA hoya, vedanA-vaiyAvaccAdi kAraNe le, te paNa pramANamAM le - atimAmAe na le. te pramANa batAve che- hojarInA cha bhAga karavA, temAM traNa bhAga vyaMjanAdi azana, be bhAga pravAhI mATe ane eka bhAga vAyu mATe khullo rAkhe. ATalo AhAra paNa varNa ke baLa mATe nahIM paNa mAtra deha TakAvavA ane saMyama kricArye vApare. te bhojana-gADAMnI dharImAM jema tela pure ke ghAva para malama lagADe tema levuM. * * * saMyama yAtrA thaI zake te mATe jarUrI AhAra vApare - x * te paNa sApa jema bIlamAM praveza kare tema koLIyA gaLAmAM svAda lIdhA vinA utAre - svAda levA mukhamAM Ama-tema na pherave, asvAdiSTa AhAra hoya to rAga-dveSa na kare. have te AhAranI vidhi dazavi che - akALe anna levA jAya-sUtrArtha pauruSInA pachInA kALe bhikSAno samaya thAya tyAre, pUrva-pazcAtakarma choDIne vidhi mujaba bhikSA mATe karato bhikSA lAve. bhikSA paribhoga kALe vApare tathA pAnakALe pANI lAve. ati tarasyo hoya to khAya nahIM, ati bhukhyo hoya to pANI na pIe. tathA vaakALe vA grahaNa kare ke vApare. varSAkALe gRhAdino Azraya avazya zodhe - x * zayanakALe zayyA-saMskAraka rAkhe, te paNa agItAryo mATe be prahara nidrA ane gItArthone eka praharanI nidrA jANavI. te sAdhu AhAra, upadhi, zayana, svAdhyAya, dhyAnAdinuM pramANa jANe che, te vidhijJa banI dizA-vidizAmAM vicarato dharmopadeza kare ane dharmakaraNIthI sArAM phaLa maLe te kahe. A dharmakathana parahitamAM pravRtta sAdhu sArI rIte dharma sAMbhaLavA beThelA ke kautukathI AvelAne sva-para hitane mATe dhamopadeza kahe. sAMbhaLavA icchatAne zuM kahe te batAve che 'zAMti' eTale upazama-krodhano jaya ane tethI yukta prANAtipAtAdithI virati te zAMtivirati athavA sarva kalezonA upazama mATe virati grahaNa karavI te zAMtivirati che, teno upadeza Ape. tathA '35TE' - indriya ane manane rAga-dveSabhAvathI rokavuMzAMta karavuM. nivRti - sarva hRddhone choDavA rUpa nivaNa. ve - bhAvazauca - sarva upAdhi ane vrata mAlinyano tyAga. mArksava - amAyAva, mAva * mRdubhAva - vinaya ane namatA rAkhavI. rastAparva - karmone ochA karavA ke AtmAne karmonA bhArathI haLavo banAvavo. have upasaMhArArthe sarve azubhakriyAnuM mULa kAraNa kahe che - nipAta - nAza, pANinuM upamadana. teno niSedha kaQo te anatipAta. badhAM pANi, bhUta, satyAdine vicArIne jIvarakSAno upadezarUpa dharma kahe. have jema upadhirahita dharmakitana thAya te jaNAve che te bhikSu gRhastha gRhastha mATe banAvela AhAramojI, kriyA kALe kriyA karanAra, sAMbhaLanAra AvatAM dharmano bodha Ape, paNa bIjo koI hetu upadeza ApatAM na rAkhe. jemake - tenAthI mane uttama bhojana maLaze, mATe dharma karyuM. temaja pANI, vastra, nivAsa, zayana nimite dharma na kahe. bIjA moTA-nAnA kAryo mATe ke kAmabhoga nimite dharma na kahe. kaMTALo lAvIne dharma na kahe. karma nirjarA sivAya koI ja hetu mATe dharma na kahe. bIjA prayojana sivAya dharma kahe. dharmakathA zravaNanuM phaLa batAvIne upasaMhAra kare che - A jagatamAM guNavAnuM bhikSa pAse uttama dharma sAMbhaLIne, samajIne sakhyaNa utthAnathI uThIne, karmavidAravAne samartha evA je dIkSA laIne nirmaLa cADhi pALavA badhAM moDhAnAM kAraNo evA samyagadarzanAdimAM kta banelAM, sarve pApasthAnothI uparad, tathA te ja sarvopazAMta thaIne, kaSAyone jItIne, zItaLa banIne te sarvasAmarthya vaDe sadanuSThAnamAM udhama karanArA che, te sarve karmono kSaya karIne sarvathA nivRtta thaI mokSamAM jAya che - tema huM kahuM chuM. have adhyayanano upasaMhAra kare che - uttama guNavALA sAdhunA vizeSa guNa kahe che - zruta-cArUipa dharmano arthI, paramArthaNI sarva upAdhithI mukta dharmane jANe che mATe dharmavi. niyA * saMyama ke mokSanuM kAraNa ane teno svIkAra karatAM mokSa maLe mATe niyAgapatipanna. evo te pAMcamo puruSa jANavo. tene AzrIne je pUrve batAveluM che, te badhuM ja kahevuM. te pAvara poMDarIkane prApta kare- cakavaryAdine upadeza Ape. tenI prApti paramArthathI kevaLajJAna thatAM thAya che. tethI badhI vastunI sAcI sthitinuM tene jJAna thAya che. jo kevaLajJAna na thAya to mati, zruta, avadhi, mana:paryAyi jJAnanA saMpUrNa ke pUrNa aMzane pAme che. AvA guNothI yukta bhikSu-sAdhu kamane svarUpa ane vipAkavI jANe che, tethI parijJAta karyA che, tathA bAhya ane atyaMtara saMbaMdha-saMgane jANe che tethI parijJAta saMga che arthAt teNe gRhavAsane nakAmo jANela che. indriya ane manane zAMta karavAthI upazAMta che, pAMca samitithI samita che, jJAnAdi sAthe varte che mATe sahita che. sarvakALa yatanAthI varte che mATe saMyata che, * x * te saMyamAdi pALavAthI zramaNa che athavA samamana che. koI jIvane na haNo tevo upadeza ApavAthI mAhana che. athavA brahmacArI-brAhmaNa che. kSamAyukata Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/-/647 hovAthI kSAMta, indriya ane manane damavAthI dAMta, traNa guptithI gupta, nilobhI hovAthI mukta, viziSTa tapacaraNathI maharSi, jagatnI trikAla avasthAne mAne che mATe muni, karavAnA kAmane kare che mATe kRti, pungavAna ke paramArtha paMDita, vidhAyukta che mATe vidvAn, nivadha AhAra bhikSAmAM le, mATe bhikSu, aMtaprAMta AhArI hovAthI rUkSa, saMsArane pAra pAmavA rUpa mokSano arthI, mUlaguNa-caraNa ane uttaraguNa-karaNa teno pAra kinArAne jANa che mATe caraNa-karaNa pAravid che. kRti - samApti mATe che. vImi - tIrthaMkanA vacanathI Arya sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne uddezIne kahe che - huM mArI buddhithI kaheto nathI. have samasta adhyayananA dRSTAMta ane teno bodha kahe che- [ni.158 thI 164-] ahIM so pAMkhaDIvALA zveta kamaLanI upamA ApI che, teno ja upayaya-sarva avayava niSpatti ane viziSTa upAyathI cUMTavAnuM che. teno bodha e che ke - cakravartI Adi bhavyAtmAnI jinopadezathI siddhi thAya che. kemake teo ja pUjya che. temanuM pUjyatva batAve che- 113 deva Adi cAre gatimAM prANIomAM manuSya ja sarvasaMvararUpa cAstri levA samartha che, bIjA devAdi nahIM. te manuSyomAM mAnanIya cakravartI Adi paNa hoya che. temane pratibodha karatA nAnA-sAmAnya mANaso jaldI bodha pAme che. tethI ahIM pauMDarIka sAthe cakravartI AdinI tulanA karI. pharI manuSyanI pradhAnatA darzAvavA kahe che - bhAre karmI manuSya nakagamana yogya AyuSu bAMdhe tema hoya, tevA paNa jinopadezathI te ja bhave sarva karmakSayathI siddhigAmI thAya che. A dRSTAMta ane bodhane jaNAvIne te kamaLanA AdhArarUpa vAvaDInuM navuM muzkela che, te batAve che. pracura jaLa tathA kAdavavALI, taLIyuM na dekhAya tevI, uMDo kAdava ane velaDIothI yukta vAvaDI jaMghA ke hAtha vaDe athavA nAvathI taravI muzkela che. - x - temAM pAvara pauMDarIka levA mATe utaravuM te avazya jIvaleNa bane. te kamaLa toDIne lAvavAno koI upAya nathI, jenAthI te vAvaDImAMthI sukhethI kamaLa lAvI zake. tene oLaMgavAno upAya kahe che- prajJapti Adi vidhA ke devanI sahAyathI athavA AkAzagamana vidhAthI pAvara pauMDarIkane lAvI zake. jinezvare te mATe kahyuM che - x - zuddha prayoga vidhA jinokta dharma ja che, te sivAya koI vidhA nathI. tIrthaMkara kathita mArge bhavyajIvarUpa pauMDarIka siddhine pAme che. zeSa pUrvavat - x - 4/8 zrutaskaMdha-2, adhyayana-1 - "pIMDarIka'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 114 O zrutaskaMdha-2 - * bhUmikA : sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 adhyayana-2 "kriyAsthAna' che -- x -- * -- x -- x -- X -- * -- x -- paheluM adhyayana kahyuM, have bIjuM kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA adhyayanamAM vAvaDI-kamaLanA dRSTAMta vaDe anyatIrthikone samyag mokSa upAyanA abhAve karmane bAMdhanArA batAvyA. sAcA sAdhuo samyak darzanAdi mokSamArge pravRtta hovAthI sadupadeza dvArA potAne ane bIjAne karmathI mukAvanArA che. tema ahIM paNa bAra kriyA sthAna vaDe karmo baMdhAya che ane tera sthAna vaDe mUkAya che. pUrve kahela baMdha-mokSanuM ahIM pratipAdana karAya che. anaMtara sUtra sAtheno saMbaMdha A che - caraNakaraNanA jANa karma khapAvavA udhata bhikSue karmabaMdhanA kAraNa evA bAra kriyA sthAnone samyak rIte tajavA. tethI viparIta mokSa sAdhanone AdaravA. A saMbaMdhe AvelAM A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakramamAM adhikAra A che. jemake - A adhyayana vaDe karmano baMdha ane mokSa batAve che. nAma nikSepAmAM kriyA-sthAna e be pada che. temAM 'kriyA' padano nikSepo karavA mATe niryuktikAra prastAvanA kare che-- [ni.165 thI 168-] je karAya te kriyA, te karmabaMdhanA kAraNarUpe Avazyaka sUtranA pratikramaNa adhyayanamAM sUtrarUpe temAM viniyAdArlR che. athavA A adhyayanamAM *kriyA' kahI che, mATe tenuM nAma kriyAsthAna' che. te kriyAsthAna saMsArIne hoya, siddhone nahIM. kriyAvaMto zenAthI baMdhAya ke zenAthI mUkAya che, te dvArA adhyayanano artha adhikAra pharIne kahyo - baMdha ane mokSamArga-nAma sthApanA sugama che, dravyAdi kriyA kahe che- dravya-dravya viSayamAM je kriyA-jIva ke ajIvamAM kaMpana ke calanarUpa che, te dravyakriyA. te prayoga ke visasAthI thAya. te paNa upayogapUrvikA athavA anuyogapUrvikA AMkhanuM pharakavuM vagere, te badhI dravyakriyA che. bhAvakriyA A pramANe - prayoga, upAya, karaNIya, samudAna, Ipiya, samyaktva, samyag mithyAtva ane mithyAtva e ATha kriyA che. prayoga kriyA - mana, vacana, kAya lakSaNA traNa prakAre che. temAM sphUrAyamAna thatAM manodravyo vaDe je AtmAno upayoga, e ja rIte vacana-kAyA paNa kahevA. temAM zabda bolatA vacana tathA kAyA baMneno upayoga thAya che. - 4 - paNa javA-AvavAnI kriyA to kAyAthI ja thAya che. upAya kriyA - je upAyathI ghaDo vagere kare te. jemake mATIne khodavI, masaLavI, cakra upara mUkavI, daMDa pheravavo ityAdi upAyo te upAya kriyA. karaNIya kriyA - je kArya je prakAre karavuM joIe. tene te prakAre kare, jemake mATInA piMDAdithI ja ghaDo bane, retI ke kAMkarIthI na bane te. samudAna kriyA - je kArya prayogathI samudAyanI avasthAmAM letA temAM prakRti, sthiti, anubhAva, pradezarUpe je kriyA vaDe vyavasthA thAya te samudAnakriyA. A kriyA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/bhUmikA mithyArdaSTithI AraMbhIne sUkSmasaMparAya sudhI che. 115 Ipiya kriyA - upazAMta mohathI sayogIkevalI sudhI hoya che. samyakatva kriyA - samyagdarzana yogya 77 karma prakRti jenAthI baMdhAya. samyak-mithyAtva kriyA - tene yogya 74 prakRti jenAthI baMdhAya te. mithyAtvakriyA - badhI - 120 - prakRti jenAthI baMdhAya te. have sthAnanA nikSepA kahe che - AcArAMganA bIjA lokavijaya nAme adhyayanamAM "sthAna' zabda vize vistAra che, te tyAM jovo. ahIM je kriyA vaDe tathA je sthAna vaDe adhikAra che, te kahe che - kriyAmAM je sAmudAnikA kriyA batAvI, te kapAyavALI hovAthI tenA ghaNAM bhedo che. teno A adhyayanamAM adhikAra che. samyak prayukta bhAvasthAna te ahIM viratirUpa saMcamasthAna - 4 - lIdhela che. samyak prayukta bhAvasthAnathI aurvApathikI kriyA paNa levI. sAmudAnikA kriyA levAthI aprazasta bhAvasthAno paNa levA. - x - vAdIone paNa ahIM gaNI levA. je badhuM - x - sUtrakAra kaheze. - x - niryukti anugama kahyo, have sUtra kahe che- * sUtra-648 - meM sAMbhaLela che ke, te AyuSyamAna bhagavaMte A pramANe kahyuM che - ahIM kriyAsthAna' nAmaka adhyayana kahyuM che. teno artha A che - A lokamAM saMkSepathI be sthAna kahyA che dharma ane adharma, upazAMta ane anupazAMta. temAM prathama sthAna adhapakSano A artha kahyo che A lokamAM pUrvAdi cha dizAmAM anekavidha manuSyo hoya che. jemake - koI Arya ke anArya, uccagotrI ke nIcagotrI, mahAkAya ke laghukAya, suvarNA ke duvA, surUpA ke durUA. teomAM A Avo daMDa-samAdAna jovA maLe che. jemake - nArako-ticomanuSyo ane devomAM, je AvA vipANI sukha-duHkha veThe che. teomAM avazya A tera kriyAsthAno hoya che, tema kahyuM che. te A pramANe - arthadaMDa, anarthadaMDa, hiMsAdaMDa, akasmAtadaMDa, dRSTiviSayasidaMDa, mRSApatyayika, adattAdAnapatyayika, adhyAtmapatyayika, mAnapAyika, mitradveSapayika, mAyApatyayika, lobhapatyayika ane Iyapityayika. - * vivecana-648 : sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne uddezIne kahe che - AyuSyamAna bhagavaMte A pramANe kahyAnuM meM sAMbhaLela che - ahIM kriyAsthAna nAme adhyayana che. teno A artha che - ahIM saMkSepathI be sthAno che. je kriyAvaMta jIvo che, te badhAne A be sthAna vaDe kaheze. jemake dharma ane adharmamAM. eTale ke dharmasthAna che ane adharmasthAna che. athavA dharma sAthe rahe te dharmI, ulaTuM te adharmI. kAraNanI zuddhithI kAryanI zuddhi thAya che, te kahe che - upazAMtane dharmasthAna che ane anupazAMtane adharmasthAna che. temAM upazama pradhAna dharma ke dharmIsthAnamAM keTalAMka mahAsatvavALA uttarottara zubha udayamAM varte che. tethI viparIta buddhivALA saMsAranA vAMchako nIcI-nIcI gatie janArA che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ahIM jo ke anAdikALanA bhavanA abhyAsathI indriyonI anukULatAthI prAye prathamathI adharmapravRtta loka che. paNa pachI sadupadeza yogya AcAryanA saMgathI dharmasthAnamAM pravarte che. chatAM paNa AdeyapaNAthI prathama dharmasthAna-upazamasthAna batAvyuM. pachI tenAthI viparIta batAvyuM. 116 have prANIonA potAnA rasa pravRtti vaDe je paheluM sthAna che, te kahe che - x - 4 - je A pahelA anuSThayapaNe prathama adharmapakSanuM sthAna che, tenA vibhAga batAve che. A jagamAM pUrvAdi dizAmAMnI koIpaNa dizAmAM keTalAMka manuSyo vase che, te AvA hoya che - sarve heyadharmothI dUra te Aryo che, tenAthI viparIta te anAryo che. yAvat keTalAMka surUpavALA athavA kadarUpA hoya che. ukta AryAdine A pramANe daMDa-pApanA grahaNanA saMkalpathI tenAM phaLa bhogavavA mATe cAra gati-nAskI, tiryaMca, manuSya ke devomAM jaIne judI judI jAti ke raMga vagerevALA prANIo ke vidvAno vedanAne anubhave che. sAtA-asAtAne anubhave che, tenA cAra bhAMgA thAya che, te kahe che-- [1] saMI jIvo vedanA anubhave che ane jANe che. [2] siddho jANe che, paNa anubhavatA nathI. [3] asaMjJI anubhave paNa jANe nahIM. [4] ajIvo na jANe - na anubhave. ahIM pahelA ane trIjA bhAMgAno adhikAra che. te nAkI Adi cAre gatinA jIvo je jJAnavALA che, temane tIrthaMkara-gaNadhara Adie A tera kriyAsthAno batAvyA che. te kyAM che ? te darzAve che - 4 - [1] sva prayojana mATe [bIjA jIvone pIDA karavI te] arthadaMDa-pApanuM upAdAna. [2] niSpayojana ja sAvadhakriyA anuSThAna te anarthadaMDa che. [3] bIjAno jIva levArUpa hiMsA karavI te hiMsAdaMDa che. [4] upayogarahita, ajANapaNe koIne badale koIne mArI nAMkhIe te akasmAta daMDa che. [5] dRSTi vaDe jovAmAM bhUla thAya te dRSTi viparyAsa - jemake doraDAne sarpa mAnI daMDa devo te athavA mATInA DhephAne tIra vaDe tAkatA cakalA Adi marI jAya te dRSTi viparyAsa daMDa che. [6] mRSAvAda pratyayika - je hoya tene gopave ane na hoya tene dekhADe. [7] pArakAnI vastu vagara Ape levI te adattAdAna-corI, te nimitano daMDa. [8] je AtmAnI aMdara che, te adhyAtma, temAM thAya te AdhyAtmika daMDa, jemake - nirnimita ja mana meluM karIne manosaMkalpathI upahata thaIne hRdayathI ciMtA sAgaramAM DUbIne rahe. [9] mAnadaMDa - jAti Adi ATha madasthAnothI upahata manavALo ane bIjAnuM apamAna kare te mAna pratyayika daMDa che. [10] mitronA upatApathI doSa lagADe te mitradoSa te nimittano daMDa, [11] bIjAne ThagavAnI buddhithI daMDa kare te mAyA pratyayika daMDa, [12] lobhane nimitte daMDa te lobhapratyayika, [13] pAMca samitithI samita, traNa gupti vaDe gupta, sarvatra upayuktano Ipiyika sAmAnyathI karmabaMdha thAya che. A tera kriyAsthAna che. have pahelA kriyAsthAnathI prAraMbha kare che- Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-I649 113 118 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * sUtra-649 : prathama daMDa samAdAna [kriyAsthAna] adaMDa pratyacika kahevAya che. jema koI paNa potAne mATe ke jJAtijano mATe, ghara-parivAra ke mitrane mATe, nAbhUta ke mane mATe, varSa basa ke sthAvara jIvonA prANone haNe, bIja pAse haNAve ke bIjI daMDa denAranI anamodanA re, e rIte tene te kriyAne kAraNe sAvadha karmano baMdha thAya che. A prathama daMDa samAdAna che. * vivecana-649 : je prathama daMDa batAvyo te arthadaMDa kahevAya che, te A pramANe - jema koI parama, upalakSaNathI cAre gatinA prANI potAnA mATe tathA svajanAdi mATe, gharanA nimite, dAsI-karmakAdi mATe ke gharanI AjIvikAnI vastu mATe, mitra-nAga-bhUtayAdine mATe tevA sva-pane upaghAtarUpa daMDa vasa-sthAvara prANine svayaM du:kha de, - x* prANinA upamaIkAriNI kriyA kare che. bIjA pAse tema karAve, bIjA jIvone du:kha ApanArane anumode, AvuM karaNa-karAvaNa-anumodanathI te AmAne te saMbaMdhI sAvadhakriyAnuM karma baMdhAya che. A prathama daMDa samAdAna arthadaMDa pratyayika kahe che. * sUtra-65o : have bIjI daMDasamAdAnarUpa anadiMDa pratyayika kahe che. jema koI puruSa je A prasa prANI che, tene na to potAnA zarIranI ati mATe mAre che, na cAmaDAMne mATe, na mAMsa mATe, na lohI mATe, temaja hRdaya-pitta-carabI-pichA-pUMcha-vALassIMgavighaNa-dAMtadADha-nakha-nADI-hADaka-mAne mATe mAratA nathI. mane mAryo che-mAre che ke mAraze mATe nathI mAradl. apoSaNa tathA pazupoSaNa mATe, potAnA gharanI marammata mATe nathI mAratA zramaNa-mAhaNanI AjIvikA mATe, ke tenA zarIrane koI upadrava na thAya, tethI paniNa hetu nathI mArato, paNa niyojana ja te pANIne ha deto haNe che, chede che, bhede che, aMgo kApe che, cAmaDI utAre che, AMkho kheMcI kADhe che, te ajJAnI vairano bhAgI bane che, te anarthadaMDa che. jema koI pharaka nadInA taTa para, draha para, jaLarAzimAM, tRNarAzimAM, valayamAM, gahanamAM, gahanadugamAM, vanamAM, vanadugamAM, parvatamAM, patidugamAM tRNaghAsa bichAvI bichAvIne svayaM Aga lagADe, bIjI dvArA Aga lagAve, Aga, lagADanAra bIjAne anumoda, te puraSa niprayojana prANIne daMDa Ape che. te puruSane vyartha ja prANInA ghAtane kAraNe sAvadha karmabaMdha thAya che. A bIje daMDa samAdAna-anarthadaMDa pratyayika kahyo. * vivecana-65o : have bIjuM anarthadaMDa pratyayika daMDa samAdAna batAve che - jema koI puruSa niplamita, tivivekapaNe prANInI hiMsA kare te batAve che . je koI A saMsAravatI pratyakSa basta Adi prANIne haNe che - te ane mATe haNato nathI, carma mATe paNa nahIM, mAMsa-lohI-hRdaya-pittacarabI-pIchA-puMcha-vALa-zIMga-viSANa-nakha-snAyu-asthi majA evA koI kAraNane uddezIne hasyA nathI, haNato nathI ane haNaze paNa nahIM. mane ke mArA sagAne mATe ke putra AdinA poSaNane mATe paNa haNato nathI ke pazunA poSaNane mATe paNa haNato nathI. gharanA kSaNa mATe tathA zramaNa-brAhmaNanI AjIvikA mATe paNa haNato nathI, teNe je jIvone potAnA Azraye pALelA che, temanAthI te zarIrane kaMIpaNa rakSaNa thatuM nathI, chatAM tenI hiMsA karAve che. e rIte kAraNa vinA maNa kIDAne khAtara athavA vyasanathI prANIne daMDAdithI mAre che, kAna-nAkane chede che, zUlAdi vaDe bhede che, zarIranA bIjA bhAgone lepe che - nAza kare che, vilepe che, AMkha kheMcI le che, cAmaDI kApe che, hAtha-paga chede che, nakanA paramAdhAmI mAphaka prANIne nirnimitte vividha upAyothI pIDA utpanna kare che. tathA jIva lenAro paNa thAya che. te bALaka mAphaka saviveka choDIne, AtmAne visArIne, jaDa jevo, vagara vicArye, janmAMtara anubaMdhI paira bAMdhe che. A rIte nirnimitta ja paMcendriya prANIne pIDato je rIte anarthadaMDa thAya che, te batAvyuM. have sthAvara jIvone AzrIne kahe che - jema koI nirviveka puruSa mArgamAM jatA vRkSAdinA pAMdaDAne daMDAdi vaDe toDato phaLanI icchA vinA nirarthaka kiDA kare che. te dazavi che - je A pratyakSa sthAvara vanaspatikAya jIvo che jemake - ikkaDAdi vanaspati vizeSa mane kaMI kAma Avaze, tema mAnIne na chede, paraMtu tenA pAna, puSpa, phaLAdinI icachA vinA mAtra ramata khAtara chede ityAdi - X * tathA putra ke pazunA poSaNa mATe nahIM, ghara samAravA nahIM, zramaNa-brAhmaNanI vRtti mATe nahIM, zarIranI puSTi mATe nahIM, nirarthaka ja vanaspatinuM chedana-bhedana karIne janmAMtara anubaMdhI vairane bAMdhe che. A vanaspati Azrita anarthadaMDa kahyo. have agnikAya AzrayI kahe che - jema koI puruSa sadasada vivekarahita thaI kaccha Adi daza sthAnomAM - x - ghAsa, puSa AdimAM agni muke ke ghaNAM jIvone du:khadAyI dava lagADavA bIjA pAse agni mUkAve ke agni mukanArane anumode. A pramANe traNa yoga-traNa karaNathI jIvahiMsA saMbaMdhI Aga lagAvaDAvI mahA pApa kare che. A bIjo anarthadaMDa samAdAna che. have trIjuM kahe che * sUtra-651 - have trIje kriyAsthAna-daMDa samAdAna hiMsAdaMDa pratyayika kahe che. jema koI puraSa vicAre ke - mane ke mArA saMbaMdhIne, bIjAne ke bIjAnA saMbaMdhIne mAya che, mAre che ke mAraze, ema mAnIne basa-sthAvara prANIne svayaM daMDa Ape, bIjA pAse daMDa apAve, bIja daMDa denArane anumode te hiMsAdaMDa che. tenA parapane hiMsA pratyAyika sAvadhakarmano baMdha thAya che te trIjo daMDa samAdAna-hiMsAdaMDa pratyacika kahevAya che. * vivecana-651 - have trIjuM daMDa samAdAna hiMsAdaMDa pratyayika kahe che. jema koI puruSa potAnA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2//651 maraNanA bhayathI ke mArA svajanane haNaze, ema mAnIne jema kaMse devakInA putronA bhAvathI haNyA athavA mArApaNAthI - X - jema parazurAme kArtavIryane mAryo athavA anya sApa, siMhAdi mane bhaviSyamAM mAraze ema mAnIne tene mArI nAMkhe athavA koI haraNa Adi pazu upadravakArI che, tema jANIne tene lAkaDIthI mAre, e rIte mane, mArAne, bIjAne haNyA-haNe che ke haNaze evI saMbhAvanAthI trasa ke sthAvarane daMDejIva hatyA svayaM kare, bIjA pAse karAve ke kanAranI anumodanA kare. A hiMsApatyayika trIjuM kriyAsthAna. 119 sUtra-652 - have sauthA kriyAsthAna akasmAta daMDa pratyayika kahe che. jemake koI puruSa nadInA taTa yAvat ghora durgama jaMgalamAM jaIne mRgane mAravAnI icchAthI, mRgane mAravAno saMkalpa kare, mRganuM dhyAna kare, mRganA vadhane mATe jaIne A mRga che - ema vicArIne mRganA vadhane mATe bANa caDAvIne choDe, te mRgane badale te bANa tItara, baTera, cakalI, lAvaka, kabUtara, vAMdaro ke kapiMjalane vIMdhI nAMkhe, e rIte te bIjAnA badale koI bIjAno ghAta kare che, te akasmAta daMDa che. jema koI puruSa zAlI, ghauM, kodrava, kAMga, parAga ke rALane zodhana karatA, koI tRNane chedavA mATe zastra calAve, te huM zAmaka, tRNa, kumuda Adine kANuM chuM evA AzayathI kApe, paNa bhUlathI zAli, ghauM, kodarA, kAMga, paraga ke rAlakane chedI nAMkhe. e rIte ekane chedatA bIjuM chedAI jAya, te akasmAta daMDa che. tenAthI tene akasmAta daMDa pratyayika sAvadha kriyA lAge. te cotho daMDa samAdAna akasmAta daMDa patyayika kahevAya che. * vivecana-652 : have cothA daMDa samAdAna akasmAta daMDa pracayikane kahe che - 4 - 4 - jema koI puruSa kacchathI laIne vanadurga sudhInA sthAnamAM jaIne - mRga upara jIvana gujArato mRgavRttika [pAradhI], manamAM mRgano saMkalpa dhArIne, mRgomAM aMtaHkaraNanI vRtti hovAthI mRgaNidhAna che, te mRgone kyAM jouM ema vicArI mRganA vadhane mATe kacchAdimAM jAya che, tyAM jaIne mRgane joIne A mRga che ema nakkI karI temAMnA koI mRgane mAravA mATe bANane dhanup para caDAvI mRgane uddezIne pheMke. teno saMkalpa evo che ke - huM mRgane haNIza, paNa te bANa vaDe titara Adi pakSI vizeSa haNAI jAya, e rIte koIne mATe apAyela daMDa bIjA koIno ghAta kare, te akasmAta daMDa kahevAya che. have vanaspatine AzrIne akasmAta daMDa batAve che - jema koI kheDUta vagere zAli Adi dhAnyanA ghAsane chedIne dhAnya zuddhi karato koI ghAsane chedavA dAMtaraDu calAve, te zyAmAdi ghAsane chedIza ema vicArI akasmAta zAli yAvat rAlakane chedI nAkhe, e rIte jenuM rakSaNa karavuM hatuM teno akasmAta cheda kare. e rIte ekane badale bIjuM chedI nAMkhe athavA A rIte bIjAne pIDA kare che, te darzAva che - e rIte tema karanArane akasmAta daMDa nimitte pApakarma baMdhAya che. A cotho daMDa 120 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 samAdAna-akasmAta daMDa pratyayika kahevAya. sUtra-653 : have pAMcamAM kriyAsthAna STiviSayasiDa pratyayikane kahe che. jemake koI puruSa potAnA mAtA, pitA, bhAI, bahena, strI, putro, putrIo, putravadhUo sAthe nivAsa karato, te mitrane amitra samajI mArI nAMkhe, te dRSTi viSayasi daMDa kahevAya. jema koI puruSa gAma, nagara, kheDa, karbaTa, maMDapa, droNamukha, pattana, Azrama, saMniveza, nigama ke rAjadhAnIno ghAta karatI vakhate je cora nathI tene cora mAnIne te acorane mArI nAMkhe te dRSTiviSayasidaMDa pratyayika nAme pAMcamo daMDa samAdAna kahevAya che. * vivecana-6:53 : have pAMcamuM daMDa samAdAna dRSTiviparyAsadaMDa pratyayika kahevAya che. jemake - koI puruSa cArabhaTTAdi [yoddho mAtA, pitA Adi sAthe raheto hoya, jJAtinA pAlana mATe te mitrane dRSTi viparyAsa [bhUla] thI amitra mAnIne haze. te dRSTi viparyAsatAthI mitrane ja mAre, te dRSTi viparyAsa daMDa che. bIjI rIte kahe che - jema koI puruSa laDAImAM gAma Adi upara humalo kare tyAre bhAMta cittathI dRSTi viparyAsa thakI je cora nathI. tene cora mAnIne haze. e rIte bhrAMta manathI vibhramathI AkuLa thaI acorane ja haNe che. tethI A dRSTi viparyAsa daMDa che, A dRSTiviparyAsa nimitte sAvadha karma baMdhAya che. A rIte pAMcamuM daMDa samAdAna dRSTiviparyAsa pratyayika kahyuM. - sUtra-54 : have chaThThuM kriyAsthAna mRSA pratyayika kahe che. jema koI puruSa potAne mATe, jJAtivargane mATe, ghara ke parivArane mATe svayaM asatya bole, bIjA pAse asatya bolAve ke asatya bolanAra anyane anumode, to tene mRSApatyakSika sAvadha kriyA lAge che. A chaThThuM kriyAsthAna mRSApatyayika kahyuM. * vivecana-654 H have chaThThuM kriyAsthAna mRSAvAda pratyayika kahe che. pUrvenA pAMca sthAnamAM kriyA sthAnapaNuM chatAM prAye parane pIDArUpa hovAthI tenI "daMDa samAdAna" e saMjJA ApelI. have pachInA sthAnamAM bahulatAe bIjAnI hatyA nathI, tethI tenI kriyAsthAna evI saMjJA kahI che. jema koI puruSa potAnA pakSanA Agrahane nimitte athavA parivAra nimitte vidhamAna arthane gopavavArUpa ane khoTI vAtane sthApavArUpa pote ja jUThuM bole. jemake - huM ke mAruM koI cora nathI, te cora hovA chatAM sAcI vAtane uDAvI de che, tathA bIjo koI cora na hoya to paNa tene cora kahe che, A rIte bIjA pAse paNa jUThuM bolAve che tathA bIjA jUTha bolanArane anumode che. e rIte traNa yogatraNa karaNathI mRSAvAda karatA te nimitte sAvadha karma bAMdhe che. A chaThThuM mRSAvAda pratyayika kriyAsthAna kahyuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/655 121 1ra0 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * sUtra-655 - have sAtamuM kriyAsthAna adattAdAna pratyAyika kahe che jema koI paNa potAne mATe yAvata parivArane mATe svayaM adatta grahaNa kare [corI kare, bIja pAse karAve, datta grahaNa karanArane anumode, e rIte te adattAdAna pratyayika sAvadha karma bAMdhe che. sAtamAM kriyA sthAnamAM adattAdAna pratyAyika kahyuM. * vivecana-655 : have sAtamuM kriyAsthAna adattAdAna pratyayika kahe che, te pUrvanI mAphaka jANavuM. jemake koI puruSa potA mATe yAvat parivAra mATe paradravya koIe na ApyuM hoya to paNa grahaNa kare, bIjA pAse grahaNa karAve, grahaNa karatA bIjAne anumode, tene adattAdAna pratyayika karma baMdhAya, A sAtamuM kriyAsthAna. * sUtra-656 : have AThamuM kriyAsthAna adhyAtma pratyacika kahe che. jemake koI puruSa viSAdanuM koI bAhya kAraNa na hovA chatAM svayaM hIna, dIna, duHkhI, dumana banI manamAM ja na karavA yogya vicAro kare, ciMtA ane zokanA sAgaramAM DUbI jAya, hatheLI para mukha rAkhI, bhUmi para dRSTi rAkhI, AdhyAna karato rahe che. nizcayathI tenA hadayamAM cAra sthAno sthita che. jemake - krodha, mAna, mAyA, lobha. A krodha, mAna, mAyA, lobha e AdhyAtmika bhAvo che. tene adhyAtma pratyAyika sAvadhakamano baMdha thAya che. AThamAM kriyAsthAnamAM adhyAtma pracayika kahyuM * vivecana-656 : ve AThamuM kriyAsthAna 'AdhyAtmika' - aMtaHkaraNamAM udbhavela, te kahe che. jemake - koI parapa ciMtAmAM DUbelo hoya, tene koI visaMvAda paribhAvathI ke asadabhUtane pragaTa karavA vaDe (apamAna ke jUThAM kalaMka vaDe cittamAM duHkha utpanna karAvanAra nathI. to paNa te pote ja [nikAraNa duHkhI thAya che. nIca varNanA [tiraskRta mAphaka dIna, rAMka mAphaka hIna, duzcitatAthI duSTa, durmana asvasthatAthI mananA vicAro vaDe haNAyela tathA ciMtApa zokano sAgara temAM DUbelo athavA ciMtA-zoka, te ja sAgaramAM pravezela che, tenI avasthA kevI thAya che ? te dazavi che hatheLImAM mukha rAkhIne haMmezA udAsa beThelo, ArtadhyAnane vaza thaIne, sAro viveka choDIne, dharmadhyAnathI dUra vartato, koI kAraNa vinA ja rAga-dveSAdi dvaddhane vaza thaIne ciMtAgrasta rahe che. te ja ciMtAzoka sAgaramAM DUbelo aMtara AtmAmAM udbhavela mana saMbaMdhI saMzaya vinAnA cAra sthAno thAya che te kahe che - x * jemake - kodha sthAna, mAna sthAna, mAyA sthAna, lobhasthAna, cAre-krodha, mAna, mAyA, lobha avazya AtmAnI sAthe saMbaMdha dharAve che, mATe AdhyAtmika che. e hoya tyAre ja mana duSTa thAya che. te duSTa manathI krodha-mAna-mAyA-lobhavatu tathA mananI samAdhi haNAtA adhyAtma nimitte sAvadhakarma baMdhAya che. A AThamuM kiyAsthAnA AdhyAtmika kahyuM. * sUtra-657 : have navamuM kriyAsthAna mAna pratyayika kahe che . jema koI puruSa jAtimada, kulamada, balamada, rUpamada, tapamada, zratamada, lAbhamada, aizvamida ke prajJAmada, emAMnA koIpaNa eka madasthAna vaDe matta banI, bIjAnI hIlanA, niMdA, hiMsA, gahIM, parAbhava, apamAna karIne ema vicAre che ke - A hIna che, huM viziSTa jAti, kula, bhala Adi guNothI saMpanna chuM, e rIte potAne utkRSTa mAnI gaI kare che, te mRtyu bAda kamevazIbhUta paralokagamana kare che. tyAM te eka garbhamAMthI bIja garbhamAM, eka janmathI bIjA janmamAM, maraNathI maraNa, ane narakathI naraka pAme che te caMDa, namatarahita, capaLa, atimAnI bane che e rIte te mAna pratyayika sAvadhakarma bAMdhe che. navamAM kiA sthAnamAM "mAnapatyayika' [kriyA kahI. * vivecana-653 - have navamuM kriyAsthAna mAnapatyayika kahe che jemake koIpaNa puruSa jAti Adi guNavALo hoya, te jAtikuLa baLa, rUpa, tapa, zrata, lAbha, zarya ane prajJA e (nava) ATha mada sthAnomAMthI koI eka vaDe ahaMkArI banI parama apabuddhi vaDe helanA kare tathA niMde, jugupsA kare, gaheM, parAbhava kare. A badhAM kAryaka zabdo che, temAM kathaMcita bheda hovAthI judA mukyA che. bIjAno kaI rIte parAbhava [apamAna kare te batAve che- A bIjo che, te nIca jAtino che, tathA mArAthI kuLa, baLa, rUpa Adi vaDe halako che, badhAmAM niMdita che, mATe mAre dUra besavuM joIe. vaLI huM viziSTa jAti, kuLa, baLAdi guNothI yukta chuM, e rIte AtmAno ukaI thatuM garva kare. have mAnaukarSanA vipAko kahe che A pramANe jAtyAdi madathI unmata thaIne A lokamAM gahiMta thAya che. ahIM jAtyAdi padanA dvika-trika Adi saMyogo batAvyA che. jemake - koIne jAtino mada hoya, kaLamada na hoya, bIjAne kalamada hoya jAtimada na hoya, trIjAne baMne mada hoya, cothAne eka paNa mada na hoya. A rIte traNa pada vaDe ATha, cAra pada vaDe soLa * * * x * ityAdi bhAMgAo thAya che. te badhAmAM sarvatra madano abhAva e zuddha bheda che. paraloke paNa abhimAnI du:kha bhogave che, te batAve che . potAnA AyuSyano kSaya thatA, zarIra choDIne bhavAMtaramAM jatA zubhAzubha Adi karmathI parataMtra banIne jAya che. jemake - te paMcendriya apekSAe eka garbhathI bIjA garbhamAM jAya che tathA vikalaeNndriyamAM garbha vinA janmIne duHkha pAme, te naraka samAna garbhadu:kha jANavA. utpadhamAna du:khanI apekSAe A rIte jANavuM - te eka janmathI bIjA janmamAM jAya che tathA maraNathI maraNa paNa anubhave che. tathA caMDALane tyAM janmI, marIne ratnaprabhAdi nakomAM jAya che athavA sImaMtakAdi narakathI nIkaLIne siMha, masyAdimAM utpanna thaI pharI tIvratara naskomAM jAya che ane duHkhI thAya che.], AvI rIte raMgabhUmimAM nAnI mAphaka saMsAcakamAM strI, puraSa, napuMsakAdi ghaNI avasthA anubhave che. Avo abhimAnI bIjAnuM apamAna karato caMDa-rauddha thAya Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/-/653 123 che. bIjAne dhamakAve che, tema na thAya to ApaghAta kare che. tathA avinayI, capaLa, kaMI na karanAro, mAnI thaI badhe duHkhI thAya. e rIte te mAna nimite sAvadhakarma bAMdhe. A navamuM kriyAsthAna kahyuM. * sUtra-658 - have dazamA kriyA sthAnamAM mitradoSa pratyacikane kahe che. jemake - koI para mAtA, pitA, bhAI, bahena, patnI, putrI, putra ke putravadhU sAthe vasatA temAMthI koI thoDo paNa aparAdha kare to tene svayaM bhAre daMDa Ape che. jemake * ziyALAmAM ati ThaMDA pANImAM DUbADe, gamamAM ati garama pANI zarIra upara choTe, anithI tenuM zarIra bALa, jotara-snetara-chaDI-cAmaDuM-latA-cAbuka athavA koI prakAranA doraDAthI mAra mArI, temanI pIThanI khAla utAre tathA daMDa-hADakamahI-rophA-ThIkarA ke khaparathI mAra mArIne zarIrane DhIluM karI de che. AvA puraSa sAthe rahevAthI parivArajana du:khI rahe che. Avo puruSa pravAsa karavA jAya - dUra jAya tyAre te sukhI rahe che. Avo paNa kaThora daMDa dAtA, bhAre daMDa dAtA, dareka vAtamAM daMDa AgaLa rAkhanAra che. te A lokamAM potAnuM ahita kare ja che, paNa paralokamAM paNa potAnuM ahita kare che. te paralokamAM idhyaLi, krodhI, niMdaka bane che. tene mitra doSa pratyayika karmano bAMdha thAya che. A dazamuM kriyAsthAna te mitra doSa-pratyAyika nAmaka che. * vivecana-658 : have dazamuM kiyA sthAna mitradoSa pratyayika kahyuM che. jemake koI puruSa gharano mAlika hoya, te mAtA-pitA-mitra-svajanAdi sAthe raheto hoya, te mAtA-pitA AdimAMthI koI ajANatA kaMI nAno aparAdha kare, durvacanAdi kahe athavA hAtha-paga Adine saMghaTe tyAre pote krodhI banIne te aparAdhIne bhAre zikSA Ape che. jemake - ziyALAnI sakhata ThaMDImAM aparAdhakartAnA zarIrane pANImAM DUbADe, garama pANIthI tenI kAyAne sIMce, garama tela ke kAMjIthI tene dajhADe, agnikAya ke garama loDhAthI DAma de. temaja jotarAthI, vega AdithI tADana karatA te aparAdhakanA paDakhAMnA cAmaDAM utaraDAve lAkaDI AdithI sakhata mAre. A pramANe thoDA aparAdhamAM ghaNo krodha karI daMDa kare. tevA puruSanI sAthe rahetA tenA sahavAsI mAtA-pitAdi durmanA thaIne aniSTanI AzaMkAvALA thAya che. te dezAMtare jAya tyAre tenA sahavAsI sukha mAne che. tevo puruSa aA aparAdhamAM ghaNI zikSA kare che, te darzAvatA kahe che jenI pAse daMDa che, te daMDa pArzI athavA koIno thoDo aparAdha jue to paNa krodha karIne daMDa pADe che. te daMDa paNa moTo hoya che, te batAve che - te daMDa paNa moTo hoya, tathA daMDa vaDe gurUtva batAve tevI daMDa puraskRta- sadA daMDa karanAra che. te potAne tathA pAkAne A janmamAM ahita che, kemake prANIne daMDa karIne ahita kare che. temaja 124 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 pazlokamAM paNa ahitakara che. kemake teno tevo svabhAva hovAthI koIne paNa, kaMIpaNa nimittathI vAre vAre bALe che. vaLI te ghaNo krodhI hovAthI vadha-baMdha-chaviccheda Adi pApakriyAmAM jaldI pravarte che. tema na bane to ghaNAM hepathI marma udghATana karatA pITha pAchaLa niMdA kare che. tathA evuM bole che ke sAmo mANasa sAMbhaLIne baLe ane krodhI thaIne bIjAnuM bagADe. AvA mahAdaMDamAM pravartelAne daMDa pratyayika sAvadha karma baMdhAya che. A dazamuM kriyAsthAna mitradroha pratyayika kahyuM. keTalAMka AcAryo AThamuM kiyAsthAna AtmadoSa pratyayika, navamuM paradoSa pratyayika, dazamuM prANavRttika kriyAsthAna kahe che. * sUtra-659 : have agiyAramuM kiyAsthAna mAyA pratyAyika kahe che. keTalAka mANaso] je AvA hoya che . gUDha AcAravALA, aMdhArAmAM kriyA karanAra, ghuvaDanI pAMkha jevA halakA hovA chatAM, potAne parvata samAna bhAre samaje che. teo Arya hovA chatAM anAryabhASAno prayoga kare che teo anya rUpamAM hovA chatAM potAne anyathA mAne che. eka vAta pUcho to bIjI vAta batAve che, je bolavAnuM hoya tenAthI viruddha bole che. jema koI puruSa potAne lAgela kAMTo-aMta:zalya svayaM bahAra na kADhe, na bIja pAse kaDhAve, na te zalyane naSTa karAve, paNa tene chupAve. tethI pIDAIne aMdara ja vedanA bhogave, te pramANe mAyAnI mAyA karIne tenI AlocanA na kare, pratikamaNa na kare, niMdA na kare, gaharta na kare, tene dUra na kare, vizuddhi na kare, pharI na karavA udhata na thAya, yathAyogya prAyazcita na svIkAre. A rIte mAyAvI A lokamAM avizvAstha thAya, paralokamAM punaH punaH janma-maraNa kare che. te bIjAnI niMdA ane garNa kare che, svapazaMsA kare che, duSkarma kare che, tenAthI nivRtta thato nathI, prANIone daMDa daIne chupAve che Ano mAyAvI zabha leyAne aMgIkAra karato nathI. e rIte te mAyApatyayika sAvadha karmano baMdha kare che. A agiyAramuM mArA pratyAyika kriyA sthAna che. vivecana-659 - have agiyAramuM kiyAsthAna kahe che. te A pramANe - je koI AvA puruSo hoya che, " kevA ? gUDha AcAravALA - gaLAM kApanArA, gAMTha chedanArAdi. teo vividha upAyothI vizvAsa pamADIne pachI apakAra kare che * x - teo mAyAcArathI gupta rIte adharma kare che. aMdhArAmAM pApa vyApAra karanArA - x * bIjA na jANe tema akArya kare che. teo svoTAthI ghuvaDanA pIchAM jevA halakA hovA chatAM -x - potAne parvata jevA zreSTha mAne che athavA kAryamAM pravRta hovA chatAM parvata mAphaka bIjA koI rokI zakatA nathI. teo AdizamAM janmelA hovA chatAM zaThatAthI AtmAne chupAvavA ane bIjAne bhaya pamADavA mATe anAryabhASA bole che, bIjAne bhramamAM pADavA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/659 svamati kalpanAthI bIjA na jANe te rIte bole che. pote Thaga chatAM bIjAne sAhukAra che, tema batAve che - sthApe che. bIjo koI kaMI pUche to mAyA karI juduM ja batAve che. jemake AMbAnA jhADanuM pUcho to AkaDAne batAve. vAda kALe paNa kaMIkane badale kaMIka batAve - 4 - X + X -- 125 te sarvarsa visaMvAdi, kapaTa-prapaMca caturone je phaLa maLe te dRSTAMta vaDe batAve che - jema koI puruSane laDAImAM ghA vAgatAM aMdara koI tIra ke zalya hoya, te aMtarazalyavALo te zalya kADhavAthI thatI vedanAthI DarIne te zalyane pote na kADhe, bIjA pAse na kaDhAve, temaja te zalya vaidhanA upadezathI auSadha-upayogAdi upAyo vaDe naSTa na kare. koI tene pUche ke na pUche to paNa te zalyane kAraNa vinA chupAve che. te zalya aMdara rahela hovAthI pIDAto cAle che, te rIte pIDAvA chatAM bIjuM kArya vedanA sahI kare che. A dRSTAMtano bodha kahe che - jema A zalyavALo duHkhI thAya che, tema mAyA zalyavALo je akArya karyuM hoya tene chUpAvavA mAyA karIne te mAyAnI AlocanA karato nathI, tenuM pratikramaNa na kare - pApathI nivarte nahIM, AtmasAkSIe te mAyA zalyanI niMdA na kare ke - mane dhikkAra che ke meM karmanA udayathI AvuM akArya karyuM. temaja parasAkSIe tenI garbha na kare - AlocanAdAna yogya pAse jaIne tenI jugupsA na kare ke akAryakaraNa evA te mAyA zalyane aneka prakAre dUra na kare arthAt aparAdhanuM prAyazcitta karI, pharI pApa na karavA nirdhAra na kare - x - AlocanA dAtA pAse Atma nivedana karIne te kArya na karavA mATe tatpara na bane, prAyazcitta svIkArIne paNa saMyamapAlana mATe ughata na thAya. guru Adi samajAve to paNa akAryanirvahaNa-yogya cittanuM zodhana karavArUpa prAyazcitta-viziSTa tapakarmano svIkAra na kare. AvI mAyAthI pApa chupAvanAro evo mAyAvI A lokamAM sarva kAryomAM avizvAsya bane che - x - kahyuM che ke mAyAvI kadAya koI aparAdha na kare to paNa badhe avizvAsya thAya che - x - vaLI ati mAyAvIpaNAthI te paralokamAM sarva adhama yAtanA sthAnomAM janma pAmIne naka-tiryaMcAdimAM vAraMvAra janma laIne duHkhI thAya che. - vaLI vividha prapaMcothI bIjAne ThagIne tenI niMdA-jugupsA kare che jemake - A ajJAna pazu jevo che, tenAthI ApaNuM zuM bhaluM thaze ? A rIte bIjAnI niMdA karIne potAne prazaMse che. jemake - meM Ane kevo Thagyo, e rIte pote khuza thAya che - x * A pramANe kapaTI sAdhu phAvI jatAM nizcayathI tevA pApo vadhAre kare che temAM ja gRddha banIne, tevA mAyA sthAnathI aTakato nathI. vaLI mAyAthI lepAIne prANIne duHkhakArI daMDa ApIne pAchuM jUThuM bole che potAnA doSo bIjA para nAMkhe che. te mAyAvI sadA ThagavAmAM tatpara rahI - 4 - jeNe zubha lezyA svIkArI nathI tevo te sadA ArtadhyAna vaDe haNAIne azubha lezyAvALo thAya che. e rIte te dharmadhyAnarahita ane asamAhita, azuddhalezyAvALo rahe che. e rIte tene mAyAzalya pratyayika sAvadha karma baMdhAya che. A agiyAramuM kriyAsthAna mAyApratyayika kahyuM. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ukta "arthadaMDa" Adi agiyAra kriyAsthAno sAmAnyathI asaMcata-gRhasthone hoya che. have bAramuM kriyAsthAna pAkhaMDIne AzrIne kahe che-- * sUtra-660 H have bAramuM lobhapatyayika kriyAsthAna kahe che - jemake araNyanivAsI, paNakuTIvAsI, gAmanIkaTa rahenAra tathA gupta kArya karanAra che, je bahu saMyata nathI, sarve prANa-bhUta-jIva-satvanI hiMsAthI bahu prativirata nathI, te svayaM satyamRSA bhASaNa kare che. jemake - huM mAravA yogya nathI. bIjA loko mAravA yogya che, mane AjJA na Apo - bIjAne AjJA Apo, huM parigrahaNa yogya nathI - bIjA parigrahaNa yogya che, mane saMtApa na Apo - bIjA saMtApa ApavA yogya che, huM udvegane yogya nathI bIjA udvegane yogya che. A pramANe te [aAtIrthika] strI-kAmabhogamAM mUrchita, gR, grathita, garbhita ane Asakta rahe che. te cAra, pAMca ke cha dAyakA sudhI thoDA ke vadhu kAmabhogo bhogavIne mRtyukALe mRtyu pAmIne asuralokamAM kibiSI asurarUpe utpanna thAya che. tyAMthI cavIne vAraMvAra bakarA jevA bobaDA janmAMdha ke janmathI muMgA thAya che. A pramANe te pAkhaMDIne 'lobhapatyayika' sAvadha karmabaMdha thAya che. bAramA kriyAsthAnamAM 'lobhapatyayika' jaNAvyuM. 126 - A bAra kriyAsthAno muktigamana yogya zramaNa ke mAhaNe sArI rIte jANI levA joIe. [ane teno tyAga karavo joIe.] * vivecana-660 - agiyAramuM kriyAsthAna kahIne have bAramuM lobhapratyayika kriyAsthAna kahe che - te A pramANe - vanamAM vasanArA te vanavAsI, teo kaMda, mULa, phaLa khAnArA che ane vRkSa nIce vase che. keTalAMka jhuMpaDuM bAMdhIne rahenArA che, bIjA gAmanI najIka rahIne gAmamAMthI bhikSA laI jIvanArA che. tathA koI maMDala-praveza Adi rahasyavALA te citrAhasikA che. teo sarva sAvadhaanuSThAnathI nivRtta nathI. jemake - ghaNuM karIne trasa jIvono AraMbha karatA nathI, paraMtu ekendriyano AhAra karanArA tapAsa Adi hoya che. teo sarve prANAtipAtAdi viramaNa vratomAM vartatA nathI. paNa dravyathI keTalAMka vrata pALe che, bhAvathI nahIM. kemake temane samyagdarzanAdi thayuM hotuM nathI. te batAvavA kahe che- te vanavAsI Adi sarva prANi-bhUta-jIva-sattvothI pote te jIvonA AraMbhAdithI avirata che. te pAkhaMDIo pote ghaNI satya-mRSA [mizra] bhASA bole che-prayoje che. athavA satya hoya to paNa jIva-hiMsApaNAthI te jUTha ja che. jemake - huM brAhmaNa chuM mATe mane daMDa vagerethI na mAro, bIjA zudrone mAro. teo kahe che - zudrane mArIne prANAyama japavo athavA temane kaMI badalo devo. tathA kSudra jIvo jemane hADakAM na hoya temane gADuM bharAya teTalA mArIne paNa brAhmaNone jamADavA vaLI bIjA kahe che ke huM uttama varNano chuM, tethI mArA upara koI hukama na calAvavo, mArAthI bIjA - Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2I-I660 123 adhama che, tene AjJA karavI. mane paritApa na Apavo, paNa bIjAne paritApavA. mane vetana ApIne kAma karavA na laI javo, paNa bIjA zadrone majUrIe laI javA. ghaNuM kahevAthI zuM? mane na mAravo paNa bIjAne mAravo. A rIte bIjAne pIDA karavAnA upadezathI ati mUDhapaNe asaMbaddha bolavAthI ajJAnatAthI DhaMkAyelA, peTabharA, viSama daSTivALAne prANAtipAta viratirUpa vrata hotuM nathI. upalakSaNathI mRSAvAda, adattAdAna viramaNano abhAva paNa jANI levo. have anAdi bhavAbhyAsathI dutyajya strIsaMgane kahe che- pUrvokata kAraNothI ati mUDhavAdithI paramArthane na jANatAM anyatIrthiko saMbaMdhI kAmo athavA strImAM tathA zabdAdi viSayomAM mUrNita, vRddha, grathita, Asakata che. * * * A strI ane zabdAdimAM pravartana prAyaH jIvone saMsAranuM kAraNa che. kahe che ke - mahAdoSane kAraNe te adharmanuM mULa che. AsaMga Asaktane zabdAdi viSayAsakti avazya hoya che tethI "strI-kAma"nuM grahaNa karyuM AvA Asakato - x * cAra, pAMca ke cha dAyakA sudhI jIve. ahIM madhyama vaya lIdhI. kemake prAye anyatIciMko vaya vItyA pachI sAdhu bane, tethI tene ATalo ja kALa saMbhave che. athavA madhyamavaya levAthI vadhu-ochI samajI levI. * x - teo gRhavAsa choDIne -x * strI tathA viSaya bhogo bhogavIne pachI tyAgI thaIne potAne sAdhu samaje. to paNa teo bhogathI nivRta thatAM nathI. jethI mithyArdaSTipaNAthI ajJAnarUpI aMdhatva vaDe samyagavirati pariNAmathI hita che. AvA pariNAmane lIdhe potAnA Ayuno kSaya thatA kALamANe kALa karIne ghora tapa karavA chatAM asura jAtinA devomAM kibiSika devarUpe utpanna thAya che. ajJAnatapathI marIne paNa halakA deva thAya. te sthAne paNa AyukSaya thatAM te kibiSiko bAkInA azubha karmo bhogavavA gheTA jevA bobaDA thAya che. kilbiSika sthAnethI cyavIne anaMtara bhave manuSya thavA chatAM - 4 - maMgA ke na samajAya tevI bhASA bolanArArUpe janme che. tathA atyaMta aMdhakA5Ne eTale janmAMdhapaNe ke ati ajJAnathI AvRtta hoya tevA jame che. tathA janmathI muMgA-vAcArahita hoya. A rIte te anyatIrthiko paramArthathI sAvadha anuSThAna na choDIne, dhAkamadimAM pravRtti thaI, tene yogya bhoga bhogavatA "lobhapratyayika' sAvadha karma bAMdhe che. A 'lobhapratyayika' bAramuM kriyAsthAna kahyuM. dhe bAra kiyAsthAnono sArAMza kahe che - arcadaMDAdithI lobhapratyayika-kiyAsthAnakarmagraMthine je dara kare te drava arthAta saMyama jenAmAM che te dravika-mukitagamata yogyatAthI dravyabhUta sAdhu vicAre, te batAve che - koI jIvane na mAro evuM vartana ane te 'mAhaNa'. AvA guNavALA samyam yathAvasthita vastu svarUpa nipaNathI mithyAdarzana Azrita, saMsAkAraNane jJaparijJAthI jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDe. * sUtra-661 - have temAM iyapithika yiAsthAna kahe che. A lokamAM je AtmAnA 128 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kalyANane mATe saMskRta ane aNagAra che, je iyasimiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAna mAMs mAtra nikSepaNA samiti, uracAra pAsavaNa khela siMdhANa jala pAriSThApanikA samiti, manasamiti, vacanasamiti, kAya samitithI yukata che, je managupta, vacanagupta, kAsagupta che, gukhendriya, gupta bahAcArI, upayopUrvaka cAlatA - ubhA rahetA - besatA - paDakhAM badalatA * bhojana karatA * bolatAM * vA paNa kaMbala pada pIMchanaka upayogapUrvaka grahaNa kare che ane upayogapUrvaka rAkhe che. cAvata AMkhonI palakone paNa upayoga pUrvaka ja jhapakAve. che. te sAdhune vividha sUkSma jayapathika kriyA lAge che. te pahelA samaye baMdha ane bhraSTa thAya che. bIja samaye te vedAya che ane trIjA samaye tenI nirjarA, thAya che. A pramANe te iyapithikI kriyA baddha sRSTa, udIrita-vedita ane nijhaNa thAya che. pachInA samaye te cAvata Akarma thAya che. e rIte te pathika pratyayika sAvadhakarma bAMdhe che. e rIte teme icahityayika kriyAsthAna kahad. huM kahuM chuM . je atita-vartamAna ke AgAmI arihaMta bhagavaMto che. teo badhAMe A tera kriyasthAno kahyA che . kahe che ane kaheze. pratipAdita karyA che - kare che ane kaheze. A rIte teramuM kriyAthAna sevyuM che - seve che ane sevaze. * vivecana-661 - have teramuM ipithika kiyAsthAna kahe che. gamana te "i" teno athavA tenA vaDe je paMca te iryApatha, temAM je thAya te irSApiyika, te kiyA tene iryApathikA kahe che. te kone hoya? kevI hoya? kevuM karmaphaLa Ape? e badhuM darzAvatA kahe che - A jagatamAM pravacanamAM ke saMyamamAM vartatA je sAdhu hoya, te jo AtmAnA hitane mATe mana-vacanakAyAthI saMvRta bane. paramArthathI AvAne ja AtmabhAva hoya, bIjAne-asaMvRtane Atmava hotuM nathI. kemake vidhamAna AtmAnuM kArya saMvRtatA vinA na saMbhave. e rIte AtmArthe saMvRta ANagArane iyapithikAdi pAMca samiti ane manavacana-kAyAthI samita tathA traNa gupti vaDe guptatA hoya. vaLI guptinA vizeSa Adara mATe pharI gupti grahaNa karyuM e rIte gupti vaDe gupta kahe che. nava brahmacarya gupti vaDe gupta te guptendriya thAya. ubhatA, cAlatA, besatA, paDakhAM badalatA temAM upayoga rAkhe. upayogapUrvaka ja vastra, patra, kaMbala, pAdapIMchanekane grahaNa kare ke mUke. cAvatuM AMkhanI palaka paNa pharake temAM upayoga rAkhe. e rIte atyaMta upayogapUrvaka vividha mAtrAmAM AvI sUma AMkhanI palakanA saMcalanarUpa Adi iyapiyikA kriyA kevalIne varte che. kahe che - sayogI jIvo kSaNa mAtra paNa nizAla rahevA samartha nathI. agni vaDe tapAvela pANInI jema kAmaNa zarIramAM rahela jIva sadA hAlato ja rahe che. tethI ja sUramAM kahyuM che ke he bhagava! je samayamAM je AkAza pradezamAMthI kevalIe paga upADyo te ja AkAzapradezamAM pharI mUkavA samartha che? he gautamAM tema na banI zake ityAdi. e rIta kevalIne paNa sUma gaprasaMcAra hoya che. ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karIe, tethI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/661 129 te kriyAthI je karma baMdhAya te karmanI je avasthA te kriyA [iryApathikI), te batAve che-- akaSAyInI je kriyA, tenAthI je karma baMdhAya te pahelA samaye baddha-spaSTa thAya, te kriyA 'baddhapRSTA' kahI. bIjA samaye veE-anubhave, trIjA samaye nirjara. kahyuM che ke - karma yoganimite baMdhAya che, tenI sthiti kaSAyane AzrayI che, tenA abhAve sAMparayikanI sthiti nathI. paNa yoganA sadbhAvathI baMdhAtA ja saMzleSa pAme-pa che. bIjA samaye anubhavayA, te prakRti zAtAvedanIya che, je be samayanI sthiti che. [dvAthI bhAgamAM ahIM eka samayanI sthiti kahI che.] anubhAvathI zubha anubhAva che, je sukha anuropapAtika deva karatA paNa vizeSa che. pradezathI ghaNAM pradezavALI, asthira baMdhavALI ane baha rAyavALI che. A iyapayikA kriyA pahele samaye baddhaskRNA, bIjA samaye uditA-veditA-nirguNa che. trIjA samaye te karmanI apekSAthI akarmA paNa kahevAya che. A pramANe vItarAgane icapatyayika karma baMdhAya che. e teramuM kriyAsthAna kahyuM. vItarAga sivAyanA bIjA prANIne sAMparAyika baMdha hoya che. teone iyapitha sivAya pUrve kahelA bAra kiyAsthAno hoya che. temAM vartatA jIvone mithyAva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga nimite sAMpasacikabaMdha hoya che. jyAM pramAda che tyAM kapAya niyamathI hoya che. kapAya tyAM yoga hoya che. yoga hoya tyAM pramAda ane kaSAya hoya ke na hoya temAM pramAda-kapAya pratyayika baMdhanI aneka prakAranI sthiti che, te sivAyanAne kevaLa yogapatyayika be samayanI ja sthiti-iyapatyayika che. A tera kriyAsthAno bhagavaMta vardhamAnasvAmIe kahyAM che, te bIjA tIrthakare paNa kahyA che, te dazavi che - te huM kahuM chuM, te A pramANe - je RSabha Adi tIrthakaro thaI gayA, je sImaMdharasvAmI Adi vartamAna che, je padAnAbhAdi AgAmI arihaMta bhagavaMto che. teo badhAM ja pUrvokta tera kriyAsthAnone kahI gayA - kahe che ane kaheze. svarUpathI tenA vipAko paraNyA hatA, parUpe che ane prarUpaze. A teramuM kriyAsthAna sevyuM hatuM, seve che ane sevaze. jema jaMbUdvIpamAM be sUryo tulya prakAzavALA che, tema - x - tIrthakaro paNa kevaLajJAnathI tulya upadezavALA hoya che. dhe tera kiyAsthAnomAM je pApasthAna kahyuM nathI te kahe che* sUtra-662 - have paravijayanA vibhaMgane kahIza. A lokamAM vividha prakAranI prajJAabhiprAya-svabhAva - daSTi - ruci - AraMbha ane adhyavasAyathI yukata manuSyo dvArA anekavidha pAmazAstronuM adhyayana karAya che. jemake - bhauma, utpAta, svapna, aMtarikSa, aMga, vara, lakSaNa, vyaMjana, zrIlakSaNa, puruSalakSaNa, AzvalakSaNa, gajalakSaNa, golakSaNa, meSalakSaNa, kukakuTalasaNa, tiviralakSaNa, vastakalakSaNa, lAvaka lakSaNa, cakalakSaNa, chatralakSaNa, carmalakSaNa, daMDalakSaNa, asilakSaNa, maNilakSaNa, kAkiNIlakSaNa, subhagAkara, durbhAgAkara, gabhara, mohanakara, Aza4NI, pAkazAsana, dravyahoma, sakriyavidhA, caMdracarita, sUryacarita, sucarita, bRhaspaticarita, ulkApAta, digdAha, mRgacaka, vAyasapa*i [49] 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 maMDala, dhULavRSTi, kezavRSTi, mAMsavRSTi, lohIvRSTi, vaitAlI, arvitAlI, ava svApinI, tAlodghATinI, zavapAkI, zAbarIvidhA, drAviDIvidhA, kAliMgIvidhA, gaurIvidyA, gAMdhArIvidhA, vipatanI, utpanI, jaMbhaNI, staMbhanI, zleSaNI, AmayakaraNI, vizalyakaraNI, prakramaNI, anAdhaniI, AyAminI ityAdi vidhA che. A vidhAno prayoga teo Ane mATe, pAnane mATe, ane mATe, AvAsane mATe, zayyAne mATe tathA anya vividha prakAranA kAmabhogone mATe kare che. A pratikuLa vidhAne teo seve che. te e vipatipanna ane anArya che, teo mRtyu samaye mRtyu pAmI koI Asurika-kibiSika sthAnomAM utpanna thAya che. tyAMthI cyavI janmamaka ane janmAMghatA pAme che. * vivecana-662 - tera kriyA sthAnone ahIM kahyA pachI, je ahIM kahevAyuM nathI te have A sUgasaMdarbhathI kahe che. jema AcArAMgamAM pahelA zrutaskaMdhamAM je na kahyuM te bIjAmAM cUlikA vaDe kaheluM, vaidhaka zAstramAM paNa saMhitA ane cikitsA kalAmAM na kahela pachI juduM kahyuM che, tevuM anyatra paNa jovA maLe che. tema ahIM paNa je pahelA na kahevAyu te A uttarasUjhathI kahe che. je vijJAna dvArathI puruSo vaDe zodhAya, te puruSavijaya ke puruSavijaya. keTalAMka aAsatvavALA te jJAnathI - x - jitAya che. te vibhaMgAna, je avadhijJAnano malina aMza che, tema lokone ThagavA jJAnano durupayoga te puruSa vicaya vibhaMga che. AvA jJAnavizeSane huM kahIza. - X * A manuSya kSetramAM athavA siddhAMtamAM vicitra kSayopazamathI jenA vaDe jJAna thAya te prajJA. te aneka prakAranI che, tenA vaDe a5, apatara, aAtama buddhivALAnA cha bheda paDe [apAdi-3, vizeSAdi-3]. - chaMda eTale abhiprAya, te vividha che. zIla-AcAra paNa judA judA che. tathA daSTi-dharma saMbaMdhI mata vividha che, je - 363 - bhedamAM batAvela che. e rIte raci paNa judI judI hoya che. jemake - AhAra, vihAra, zayana, Asana, AcchAdana, AbharaNa, yAna, vAhana, gIta, vAjiMtra AdimAM badhAMnI ruci judA judA prakAranI hoya che. te rIte AraMbho-khetI, pazupAlana, dukAna, zilAkaLA, sevA AdimAMnA koIpaNa AraMbhamAM judApaNuM hoya che. te ja rIte adhyavasAyomAM judA-judApaNuM hoya che. jemake zubha, azubha ayavasAyavALA che. A badhAM mAtra AlokanI AsakitavALA ane paralokamAM mAruM zuM thaze tenI ciMtA vagaranA che. viSaya-tRSNAvALA A badhAMne judA judA pApakRtanAM adhyayana hoya che. jemake bhUmi saMbaMdhI - nighata ke bhUkaMpAdi utpAta - vAMdarAnuM hasavuM vagere, svapna * hAthI - baLada - siMha vagerenA. aMtarikSa - amogha Adi. AMkha - hAya AdinA phakavArUpa aMgasaMbaMdhI. svara - kAMgaDA ke ghuvaDa Adino avAja. lakSaNa-java, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/662 matsya, paDA, zaMkha, cakra, zrIvatsa Adi. vyaMjana-tala, masA Adi. strI lakSaNa - lAla hAtha, paga. A pramANe puruSa lakSaNathI laIne kAkiNIratna paryantanA lakSaNa pratipAdaka zAstrane jANavuM. tathA maMtra vizeSarUpa - vidhA -jemake durbhAgane subhaga kare te subhagAkarA. subhagane durbhAga kare te durbhagAkarA. garbhAdhAnanI vidhA te garbhakarA. mohanakarA eTale vyAmoha ke vedodaya karAvavo. AyarvaNI - jaldI anartha karanArI. pAkazAsanI - indrajALa nAmanI vidhA. dravyahoma - puSpa, ghI, madha Adi vaDe athavA uccATanAdi kArya mATe havana karavo. kSatriya vidhA - dhanurveda Adi athavA vaMsa paraMparAmAM AvelI, te zIkhIne prayoje. 131 vividha prakAre jyotiSa bhaNIne je pravRtti kare te kahe che - caMdranuM carita-tenA varNa, saMsthAna, pramANa, prabhA, nakSatra yoga, rAhu grahAdi, sUrya carita A pramANe - sUryanA maMDalanuM parimANa, rAziparibhoga, udyota, avakAza, rAhu-uparAga Adi. zukracAra-vIthItrayacAra Adi bRhaspatiyA- [e badhAnuM zubhAzubha phaLa kathana, saMvatsara phaLa, rAziphaLa ityAdi. ulkApAta, digdAha - vAyavyAdi maMDaLamAM thatAM zastra, agni, bhUkha Adi pIDA kare. mRgacakra - haraNa, zIyALa AdinA ToLAne grAma-nagara praveza vakhate jue ke tenA zabdo sAMbhaLI zubhAzubha kahe te. kAgaDA Adi pakSIone je dizAmAM rahe - jAya ke avAja kare, tenuM zubhAzubha phaLa kahe te vAyasa parimaMDala. tathA dhruvI-vALamAMsa-lohI AdinI vRSTinA aniSTa phaLa je rIte zAstramAM kahyA hoya te batAve. vividha prakAranA kSudra karmakAriNI, te A pramANe - vaitAlIvidhA je niyata akSara pratibaddha che, teno keTaloka jApa karavAthI daMDa ubho thAya che. avitAlI - tenA jApathI daMDa upazAMta thAya che. tathA avasvApinI, tAla udghATanI, zvapAkI, zAMbarI tathA bIjI - drAviDI, kAliMgI, gaurI, gAMdhArI, avapatanI, utpatanI, vRMbhaNI, staMbhanI, zleSaNI, AmacakaraNI, vizalya karaNI, prakrAmaNi, aMtardhAnakaraNI Adi vidhA bhaNe. A vidhAono artha saMjJA vaDe jANavo. vizeSa e ke zAMbarI, drAviDI, kAliMgI te-te dezamAM udbhavela, te-te bhASA nibaddhA, vividha phaLadAyI che. avapatanInA jApathI te nIce paDe che. utpatanathI uMce uDe che. A vidhA AdinA grahaNathI prajJapti Adi vidhAne grahaNa karavI. A vidhAo pAkhaMDIo, paramArthane na jANanArA gRhastho ke mAtra dravyathI vezadhArI svacUthanA sAdhuo anna-pAnAdi arthe prayoje che. tathA bIjA ucca-nIca zabdAdi kAmabhogone meLavavA prayoje che. sAmAnyathI vidhAnuM sevana aniSTakArI che te darzAve che - tii ananukUla, sadanuSThAna pratighAtaka te anAryo lokaniMdha vidhA seve che. teo jo ke kSetrArya, bhASArya che to paNa mithyAtvathI haNAyela buddhithI anAryakarmakArI hovAthI anAryo ja jANavA. teo potAnuM Ayu kSaya thatAM mRtyu kALe mRtyu pAmIne kadAya devalokamAM sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 utpanna thAya to paNa / koI AsurikamAM kilbivikAdi sthAnomAM utpanna thaze. tyAMthI AvIne kadAca manuSyapaNe utpanna thAya to paNa tyAM bAkI rahelA pApakarmone kAraNe eDamUkatva, avyaktabhASI, janmAMdha ke janmamUkapaNAne pAme che. tyAMthI paNa vividha prakAranA yAtanA sthAnarUpa naska, tiryaMca AdimAM utpanna thAya che - have gRhastha Azrita adharmapakSa kahe che- 132 * sUtra-663 - koI pApI manuSya potAne mATe, jJAtijana ke svajana mATe, ghara ke parivAra mATe athavA nAyaka ke sahavAsInI nizrAe AvA pApakarmanA AcaraNa karanArA thAya che. jemake - 1-anugAmika, 2-upAka, 3-prAtipArthika, 4-saMdhicchedaka, 5graMthichaidaka, 6-aurabrika, 7-zaukarika, 8-vANuki, "zAkunika, 10-mAsika, 11-goghAtaka, 12-gopAlaka, 13-pAlaka athavA 14-zauvAMtika [AmAMnuM kaMIpaNa bAnIne pApakarma Acare che.] [] anugAmika-koI pApI puruSa teno pIcho karavAnI niyatathI tenI pAchaLa pAchaLa cAle che, pachI tene haNIne, chedIne, bhedIne, vRMpana-viluMpana karIne, mArI nAMkhIne tenA dhanane luMTIne potAnI AjIvikA calAve che. e rIte te mahAn pApakarmathI potAne pApIrUpe prasiddha kare che. [2] upayaska koI pApI upacaka-sevaka vRtti svIkArIne te zeThane haNIne, chedIne yAvat mArI nAMkhIne, tenuM dhana lUMTIne potAnI AjIvikA calAve che. e rIte te mahA pApakarmathI potAne prasiddha kare che. [3] prAtipathika - koI pApI dhanika pathikane sAme Avato joIne prAtipathika banIne te ja pratipathamAM rahelAne haNIne, chedIne yAvat mArI nAMkhIne potAnI AjIvikA calAvato mahApApakarmathI potAne oLakhAve che. [4] saMdhicchedaka - koI pApI saMdhi chaMdakabhAva dhAraNa karIne te dhanikano saMdhi chaMda karI yAvat mahApApa karmothI potAne prasiddha kare che. [5] graMthichedaka koI pApI graMthi chedaka banIne dhanikono graMthi cheda karIne, haNIne yAvat mahApApakarmathI potAne prasiddha kare che. [6] aurabhika - koI pApI gheTAno pALanAra banIne te gheTAne ke bIjA prANIone mArIne yAvat svayaM mahApApI nAme prasiddha thAya che. [9] zaukaki - koI pApI kasAI bhAva dharIne bheMsa ke bIjA trA pANIne mArIne yAvat mahApApI banIne prasiddha thAya che. [8] vAjhuki - koI vAgharI banIne mRga ke bIjA trasa prANIne haNe che... [9] zAkunika - koI zikArI banIne pakSI ke bIjA trasa pANIne haNa che. [10] mAyika - koI mAchImArIno dhaMdho karI mAchalI Adine haNe che... [11] goghAtaka - koI gAyanA ghAtaka banIne gAya Adine haNe che.... [12] gopAlaka - koI gopAlanano dhaMdho karI, temAMthI gAya ke vAchaDAnA - Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/663 ToLAmAMthI eka-ekane bahAra kADhIne haNe che cAvava prasiddha thAya che. [13] pAlaka - koI kUtarA pakaDIne kUtarA ke bIjI prANIne haNe che... [14] zauvaMtika - koI zikArI kUtarA rAkhI, pasAra thanArA manuSya ke anya prANI upara choDIne temane haNe che. yAvatu potAnI AjIvikA calAve che. e rIte te mahApApa karmathI potAne mahApApI rUpe prasiddha kare che. * vivecana-663 : gRhasthomAM je jIvahiMsaka che temAMno koI eka kadAca nirdaya hoya, te A lokanA sukhanI apekSAthI, paralokanA du:khane visarIne karmane vaza banI bhoganI lipsAthI saMsAnA svabhAvane anuvartIne ke potAnA mATe have kahevAze te cauda asadu anuSThAnone Adare tathA svajanone nimite, gharanA saMskaraNa mATe ke kuTuMba athavA parivAranA nimite, dAsa-dAsI-nokara Adine mATe ke paricitone uddezIne tathA sahavAsIne mATe bdha kaQAnAra pApa ke ekRtyo kare, tene darzAvavA mATe kahe che * x ". [1] koI jato hoya, tene anusare, te anugAmuka che. te kAryanA bhAvathI vivakSita sthAna, kALa Adi apekSAthI virUpa kartavya karavAne mATe tenI pAchaLa jAya che. [2] tenuM bagADavAno avasara zodhavA upacaraka thAya che. arthAt lAga joIne teno badalo laI zake. [3] athavA sAme Avato joIne zaguno badalo le. [4] athavA sagAvahAlA mATe saMdhino cheda kare - ityAdi * x * x * caude sthAnone saMkSiptamAM (sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba jANavA. [1] koI eka mANasa potAnA ke bIjAnA mATe koI anya gAme jato hoya, te koI bIjo jANe tyAre tenI pAchaLa javA mATe mitrabhAva karIne taka maLe to ThagavAno upAya joto pAchaLa cAle, abhyatyAna-vinayAdi paNa sAcave. avasara maLatAM te puruSane daMDa vaDe haNe, khagrAdithI hAtha-paga chede, muThThI mArIne bhede, mAthAnA vALa Adi kheMcIne kadarthanA kare, cAbukAdinA prahArothI du:kha upajAve tathA jIvitane paNa harI le. evuM karIne AjIvikA calAve tenA sAra e ke - koI dhanavAnane bIje gAma jato joIne koI gaLuM kApanAra te dhanikane vizvAsa pamADIne bhogano arthI banI, mohAMdha thaI, AlokanA sukhane ja mAnanAro AvA apakRtya thakI AhAradi bhoga bhogave che. te mahA pApakRtyo - krUra karmAnuSThAna karIne, tIvra anubhAvathI, dIsthitika kama bAMdhIne potAne mahApApIrUpe lokamAM prakhyAta kare che. athavA ATha prakAranA karmo vaDe AtmAne bAMdhe che. pachI tenA vipAkathI pAmelI avasthA vizeSathI lokamAM bhamatA nAraka-tiryayAdirUpe khyAta bane. | ]i koIka kaMIka kartavya kasvA mATe bIjAno sevaka banIne te ghanikane ThagavAne mATe upayaka (sevaka) bhAva dhAraNa kare, pachI teno vividha rIte vinaya karIne rahe, tene vizvAsamAM pADI tenuM dhana levA. tene haNe, chede, bhede cAvatuM mArI nAMkhe, e rIte te ghaNAM pApakarmathI khyAti pAme. [] bIjo koI mArgamAM sAme AvIne prAtipathika bhAvane dhAraNa karIne 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda bIjAnA dhanane mATe - x* mArgamAM rahIne te dhanikane vizvAsa pamADIne tene haNIne, chedIne, cAvatuM mArIne, potAne mahApApIrUpe oLakhAve che. [4] cotho koI virUpa karma vaDe jIvitArthI banI khAtara pADavAne AvA upAyothI huM kAtara mArIza evI pratijJA karIne te dhaMdho kare che. A saMdhi chedaka prANIone haNIne yAvatuM prANa laI potAnI AjIvikA calAve che. upalakSaNathI bIjA kAmabhogone pote bhogave che, bIjA svajanAdine pALe che. e rIte A puruSa mahApApa karma vaDe potAne prakhyAta kare che. [5] koI kArya kad - x - graMthi chedaka bhAva svIkArI, bAkI pUrvavatuM. [6] koI adharma pravRttivALo gheTA pALanAra banI tenA una ke mAMsathI AjIvikA kare che - x * svamAMsapuSTi arthe trasAdi prANine mAre che. bAkI pUrvavatuM. [] have saukarika padanI vyAkhyA svabuddhithI karavI. saukarika - cAMDAla. [8] koI drasava vArika bhAvane svIkArIne vAgharI haraNa ke bIjA koI kasa prANIne - x - svajanAdi arthe mAre che. - x - zeSa pUrvavatuM. [9] koI adhama upAyajIvI zakuna, lAvaka AdithI peTa bhare che. zikArI te bhAva svIkArI, mAMsAdi mATe pakSI Adine haNe che. bAkI - x * pUrvavatu. [10] koI adhamAdhama mAsmikabhAva svIkArIne matsya ke jalacara prANIne haNavA Adi kriyA kare che. zeSa pUrvavatuM. [11] koI govALa banIne koI koI gAyane judA pADI hananAdi kare che. | [12] koI krara karmakArI goghAtaka banIne gAya ke basa prANIne mAre che. [13] koI jaghanya karmakArI zikArI kUtarA pALIne - x * tenA vaDe mRgasUkara Adi basa prAptinuM hanana-Adi kare che. zeSa pUrvavata. | [14] koI anArya, avivekI kUtarA vaDe nibhAva kare che te zauvanika. te ghAtakI kUtarA vaDe - x * koI manuSya, abhyAgata, mRgAdi trasa prANIne haNe che. - * * * * * * e rIte mahA kUkarmakArI, mahApApI banI potAne oLakhAve che. pApavRttithI AjIvikA karanArane kahyA. have teno abhyapagama sUtra-664 - [1] koI dAmAM ubho thaI pratijJA re - "huM A prANIne mArIza." pachI te tItara, bataka, lAvaka, kabUtara, kapijala ke anya koI trasa jIvane haNIne yAvatuM mahApApI rUpe prasiddha thAya che. - ]i koI puruSa saDeluM anna maLavAthI ke bIjI koI abhiSTa arthanI siddhi na thavAthI viruddha thaIne te gRhapatinA ke tenA putronA khaLAmAM rahela dhAnyAdine, pote Aga lagAvI bhALI nAMkhe, bIja pAse baLAvI nAMkhe, te bALanAranI anumodanA kare. AvA mahApApakamoMthI potAne oLakhAve che - [3] - koI puruSa apamAnAdi pratikULa zavadAdi kAraNathI, saDela awAdi maLatA ke iSTa lAbha na thatAM gRhapati ke tenA putronA UMTo, gAya, ghoDA ke gadheDAnI aMgone jAte kApe, bIjI pAse kapAve, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/664 te kApanArane anumode e rIte yAvat mahApApI thAya. [4] koI puruSa koI apamAnAdi zabdonA kAraNe athavA saDelA annAdi maLatA ke iSTAdi lAbha na maLatAM gRhapati ke tenA putronI uMTazALA, gozALA, azvazALA ke gabhazALAne kAMTAthI DhAMkIne svayaM agni vaDe bALI de che, bIjA pAse baLAve che, bALanAranI anumodanA kare che sAtat prakhyAta thAya che. [5] koI puruSa pratikULa zabdAdi Adi ukta kAraNothI kuddha thaI gAthApati ke tenA putronA kuMDala, maNi ke motI svayaM harI le, bIjA pAse haraNa karAve ke haraNa karanArane anumode tethI te mahApApIrUpe prakhyAta thAya che. 135 [6] koI puruSa - zramaNa ke mAhaNanA bhakta pAsethI saDela Adi anna maLe ityAdi ukta kAraNe te zramaNa ke mAhana upara kuddha thaIne tenA chatra, daMDa, upakaraNa, mAtraka, lAThI, Asana, vastra, cilimili, samacchedanaka ke carmakozanuM svayaM haraNa kare - karAve ke anumode, te mahApApI rUpe prakhyAta thAya che. [9] koI-koI evuM vicAratA nathI ke te gAthApati ke gAthApati putronA anna Adine akAraNa ja svayaM Aga lagADI bharama kare che - 4 - karAve che - x - anumode che. e rIte te mahApApI rUpe jagatamAM vikhyAta thAya che. [8] koI-koI evuM vicAratA nathI ke te akAraNa ja gAthapati ke tenA putronA uMTa, baLada, ghoDA ke gadheDAnA aMgone svayaM kAre che - kapAve che - anumode che te sAvat mahApApIrUpe prakhyAta thAya che. [9] koI-koI evuM vicAratA nathI ke te akAraNa ja gAthapati ke tenA putronI uMTazALA yAvat gabhazALA yAvartI saLagAve che, zeSa pUrvavat. [10] koI-koI evuM vicAratA nathI ke te akAraNa ja gAthApati ke tenA putronA kuMDala, maNi, motI core che, corAve che ke coranArane anumode che.... [11] koI-koI vicAryA vinA ja zramaNa ke mAhanA chatra, daMDa yAvat samacchedanaka hare che - harAve che - anumode che cAvat mahApApIrUpe oLakhAya che. koI puruSa zramaNa ke mAhaNane joIne temanI sAthe vividharUpe pApakarma karIne potAne prakhyAta kare che athavA capaTI vagADe che. kaThora vacano kahe che. bhikSAkALe sAdhu gaucarI mATe Ave to paNa azana-pAna yAvat ApatA nathI ane kahe che ke - A sAdhuo to bhAravahana karatA nIca che, ALasu che, zudra che, daridra che mATe dIkSA le che tevA sAdhu drohInuM jIvana dhikkArane pAtra che chatAM te potAnA jIvanane uttama mAne che. paNa paraloka vize vicAratA nathI. AvA puruSo - duHkha, zoka, niMdA, tApa, pIDA ane paritApa pAme che. teo A duHkha, zoka AdithI vadha, baMdhana, kalezAdi kyAreya nivRtta thatA nathI. te mahA-AraMbha, samAraMbha, AraMbha samAraMbhathI vividha pApakarmo karatA udAra evA manuSyasaMbaMdhI bhogopabhogane bhogavatA rahe che. te A pramANe-- AhAkALe AhAra, pAnakALe pAna, vastrakALavA, AvAsakALe AvAsa, 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zayanakALe zayanane bhogave che. teo nAhIne, bAlikarma karIne, kautuka-maMgalaprAyazcitta karIne, mastakasahita snAna karI, kaMThamAM mALA pahere che, maNi-suvarNa paherI, mALAyukata mugaTa pahere che. pratibaddha zarIrI hoya che. kamare kaMdoro ane chAtIe phUlamALA pahere che. navA vo paherI, caMdanano lepa karIne, susajjita vizALa prAsAdamAM bhavya siMhAsane besI strIo vaDe parivRtta thaI, AkhI rAtri jyotinA jhagamagATamAM bhavya nAca-gAna-vAjiMtra-taMtra-tAla-tala-zruti-mRdaMganA dhvaniAhita udAra mAnuSI bhogopabhogane bhogavatA vicare che. te eka nokarane bolAve tyAM cAra-pAMca jaNA hAjara thAya che. he devAnupiyA ame zuM karIe? zuM lAvIe? zuM bheTa karIe? Apane zuM hitakara che? tema pUche che. tene AvA sukhamAM magna joIne anAryo ema kahe che A puruSa to deva che, devothI paNa zreSTha che, devo jevuM jIve che, temanA Azraye bIjA paNa jIve che. paNa tene joIne Arya puruSa kahe che ke A puruSa ati krUkarmI, ati dhUrta, zarIrano rakSaka, dakSiNagAmI nairayika, kRSNapAkSika ane bhAvimAM durlabha - bodhi thaze. koI mUDha jIva mokSane mATe udhata thaIne paNa AvA sthAnane icche che, ke je sthAna gRhastho icche che. A sthAna anArya, jJAnarahita, apUrNa, anyAyika, asaMzuddha, azakataka, asiddhimArga, amuktimArga, anivArNamArga, anirmANa mArga, sarvaduHkha pakSINa mArga, ekAMta mithyA, asAdhu che. A rIte prathama adhapakSa sthAnanuM kathana karyuM. * vivecana-664 : ahIM prathama sUtrathI vizeSa e che ke - pUrve AjIvikA athavA gupta jIvahiMsA kare te kahyuM. ahIM koI nimitathI sAkSAt loko madhye jIva hatyAnI pratijJA karI udham thAya te kahe che. jemake koI mAMsAhAra icchAthI, TevathI ke krIDA mATe kopAyamAna thayelo sabhAmAM ubho thaI pratijJA kare ke huM A prANIne haNIza, bhedIza, chedIza yAvat pApakarma rUpe prakhyAta thAya. A sUtramAM adharmapakSe cAlanArA badhAM prANidroha karanArAnuM kaMIka varNana karavAnuM che - temAM pahelA sUtramAM bIjAnA aparAdha vinA kuddha thayelA batAvyA, have bIjAnA aparAdhathI dudha thayelAne batAve che-- koI svabhAvathI ja krodhI, asahiSNutAthI bIjAnA zabdAdi kAraNe sAmevALAno zatru banIne bIjAnuM bagADe, 'zabda' levAthI koI dvArA AkRSTa, niMdita ke vacanathI virodha kare, to tenuM bagADe. 'rUpa' levAthI koI bIbhatsane joIne apazukana mAnIne kope. 'gaMdha-rasa'nuM grahaNa sUtra vaDe ja kahe che-- koI temane saDelI vastu Ape athavA alpa dhAnyAdi dAna Ape tenAthI kopAyamAna thAya, abhiSTa vastu na Ape, te vivakSita lAbhanA abhAve kopAyamAna thaIne gRhapati AdinA khaLAmAM rahela cokhA-ghauM Adi pote bALI nAMkhe, bIjA pAse Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22-664 133 138 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda baLAve ke bALanAranI anumodanA kare e rIte mahApApakarmathI potAne prakhyAta kare. dhe bIjA prakAre pApanuM grahaNa batAve che - kyAreka koI saDela dhAnya Adi Ape tyAre gRhastha Adi para kopAyamAna thaIne tenA uMTa AdinA jAMgha, chAtI Adi pote ja chedI nAMkhe, bIjA pAse chedAve ke chedanAranI anumodanA karI potAne pApakarmarUpe prakhyAta kare. vaLI koI kaMIka nimittathI gRhapati Adi para kupita thaIne temanI uMTa AdinI zALAne kAMTAthI DhAMkI daIne pote ja agnithI bALI de - ityAdi. vaLI koI kaMIka kAraNe kopIne gRhapati AdinA kuMDalAdine harI le. have pAkhaMDI upara kopAyamAna thaIne zuM kare te batAve che - koI svadarzananA anurAgathI ke vAdamAM bIjAthI parAjita thaIne koI nimittathI kopAyamAna thaIne zuM kare te kahe che . zramane sahana kare te zramaNa, tene ke tevA bIjA koIne koI kAraNathI kupita thaI daMDa Adi upakaraNone harI le, harAvI le, haranArane anumode ityAdi pUrvavat jANavuM. e rIte bIjAne duzmana mAnIne pApa karanArA kahyA. have te sivAyanA bIjAne batAve che. * have koI daDhamUDhatAthI vicAre nahIM ke AvA pApakarmathI mane bhaviSyamAM zuM phaLa maLaze? mAruM A anuSThAna pApAnubaMdhI che tema na vicAre. tethI te AbhavaparabhavamAM duHkhadAyI kriyA kare, te kahe che- | gRhastha AdinA zAli-ghauM Adi dhAnyane kAraNa vinA ja pote ja agni vaDe bALe, bIjA pAse baLAve ke bALanAranI anumodanA kare. tathA Aloka ke paralokanA doSonI vicAraNA na karanAro gRhapati Adi saMbaMdhI uMTa vagerenA jAMgha Adi avayavone chede...uMTazALAdi bALe...temanA kuMDala Adi harI le...zramaNa-brAhmaNAdinA daMDAdi upakaraNo harI le; ityAdi AlAvA pUrve krodhanA nimitte kahyA, te ja ahIM krodhanA abhAve arthAta ninimita samajI levA. have viparIta dRSTi - AgADha mithyAdeSTio batAve che koI abhigRhIta mithyArdaSTi, abhadraka sAdhunA veSane kAraNe zramaNa AdinA nirgamana ke praveza vakhate jAte vividha pApA-upAdAnarUpa kamoM vaDe bIjAne pIDA ApIne pote mahApApI rUpe prakhyAta thAya, te kahe che koI sAdhune joIne mithyAtvathI haNAyela daiSTivALo. apazukana mAnIne sAdhune AMkha sAmethI khaseDavA, sAdhune uddezIne capaTI vagADe athavA tene tiraskAravA kaThora vayano kahe, jemake - o muMDIyA! nirarthaka kAyakaleza parAyaNa ! rbaddhi ! ahIMthI dUra thA. pachI bhRkuTI caDAvIne asatya bole. bhikSAkALe paNa te sAdhu bIjA bhikSuonI pAchaLa praveze tyAre atyaMta duSTatAthI aAdi na Ape, bIjo dAna deto hoya to tene paNa roke ane sAdhuno dveSa karato A pramANe bole A pAkhaMDIo che, te AvA hoya che - jemake - teo ghera ghAsa ke kASThano bhAra vahana karavAnuM adhama karma kare che, tathA kuTuMbanA bhArathI ke poTalA uMcakavAnA bhArathI kaMTALI, bhAMgI paDIne sukhanI lAlasAthI, A ALasuo potAnA kuTuMbanuM pAlana kasvA asamartha AvA pAkhaMDa kare che. kahyuM che ke - gRhasthAzrama jevo dharma thayo nathI - thaze nahIM, tene je pALe che, te dhanya che, [bAkI] kAyaro che te pAkhaMDano Azraya le che. ityAdi. vRSatra - adhama - zuddha jAtinA, bIjAnI sevA karanAra ke vastIva - namAlA loko dIkSA laI sAdhu thAya che. have gRhasthonA asad vartanane kahe che- ukta sAdhu niMdako, dharmanA zatruo A rIte bIjAnA doSo ughADIne jIvanArA phakata sAdhuonI niMdAmAM parAyaNa rahIne kutsita jIvana jIve che. e rIte teo asad AcArI jIvitane prazaMse che. te A lokanA sukhamAM Asakta, sAdhuniMdAthI jIvatA mohAMdho sAghane tiraskAre che, paslokanA kalyANa mATe koI anuSThAnano Azraya karatA nathI. phakta teo sAdhuone niMdakavacana pravRttithI pIDA pahoMcADe che, pote ane bIjA duHkhI thAya che. ajJAnathI aMdha teo evuM kare che jethI temane zoka thAya che ane bIjAne paNa duSTa vacanAdi kahIne zoka utpanna karAve che - tathA teo bIjAnI nahIM kare che, potAne ane bIjAne sukhathI vaMcita kare che. te rAMkaDA dharmanA sparza vinAnA asad anuSThAnothI potAne ane bIjAne pIDe che. tathA pApakarmathI paritApa pAmI potAne ane bIjAne bALe che. AvI asavRttithI du:kha, zoka ane phlezathI kadI dUra thatAM nathI. AvA hovAthI teo jIvahiMsArUpa mahA AraMbhathI tathA prANione paritApa ApavArUpa mahA samAraMbhathI tathA AraMbha-samAraMbhathI baMnethI vividha prakAranA sAvadha anuSThAna-pApakarmakRtyothI atyaMta ubhaTa samagra sAmagrI - madha - dAru - mAMsayukata manuSyabhava yogya bhogo vaDe utkaTa bhogo bhogavatA sAvadha anuSThAnane karanArA thAya che. e ja darzAvatA kahe che teo pApakRtyathI bhojanakALe iSTa anna meLave che, te ja rIte pAna, vastra, zayana, Asana Adi meLave che. sarva vastu savAra-sAMja meLavI le che athavA savArasAMjanA kRtyo kare che. athavA savAre snAna karIne - x * vilepana-bhojanAdi kare che. te saMpUrvapad jANavuM. eTale ke je jyAre icche che tyAre prApta kare che. iSTa vastunI prAptine kiMcit dazavi che- vaibhavI snAna karIne devatAdi nimite balikarma kare che, avatAraNaka pAdi kautuka, suvarNa-caMdana-dahIM-akSata-durvA-sarasava-darpaNa-sparza Adi maMgala tathA duHsvapnonA nivAraNArthe prAyazcita kare che - phUlonI mALA sahitano mugaTa pahere che. deDha zarIrIyuvAna rahe che. tathA lAMbA kaMdorA, phUlanI mALA pahere che. evo te mATe nAhIne vividha vilopano karIne, kaMThamAM mALA dhAraNa karI, bIjA AbhuSaNo paherI, uMcAvizALa prAsAdamAM vizALa bhadrAsane bese che. strI varga sAthe parivarelo te ghaNAM ja nATaka, gIta, vAjiMtra, vINA AdinA nAda sahita udAra manuSyabhogo bhogave che. tene jo koI kAma paDe to - eka mANasane bolAvatA cAra-pAMca puraSa hAjara Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/664 thaI jAya che. teo zuM kare che ? te kahe che - he svAmI ! AjJA karo, ame dhanya chIe ke Ape amane bolAvyA. zuM karIe ? vagere sugama che cAvat ApanA hRdayane zuM iSTa che. ApanA mukhane zuM svAdu lAge che ? athavA ApanA mukhethI nIkaLatuM vacana ame pALavA taiyAra chIe. 139 te rAjAne te rIte vilasatA joIne bIjA anAryo ema kahe che - kharekhara, A puruSa deva che. devomAM zreSTha ane ghaNAMnI AjIvikAno pUraka che. te ja vartamAna sukhane mATe asad anuSThAyIne joIne Aryo-sadAcAravAn, vivekI puruSa ema kahe che - A puruSa kharekhara kruSkarmonI hada vaTI gayo che, arthAt hiMsAdi kriyApravRtta che. vAyaro retIne bhamAve tema saMsAra cakravAle bhamanAra che. sArI rIte ATha karmone bhegA karanAra atidhUta che. aghora pApo karIne potAnI rakSA karanAro che. dakSiNa dizAmAM janAro che arthAt je krura karyo kArI che, sAdhu niMdA parAyaNa ane temane dAna devAno niSedha kare che, te dakSiNagAmuka-nakAdi cAre gatimAM utpanna thanAra che - kugatigAmI che. narakamAM jAya te nAraka, kRSNapakSavALo hovAthI kRSNapAkSika tathA bhAvi kALe naskamAMthI nIkaLI durlabhabodhi thavA saMbhava che. kahe che ke - dizAomAM dakSiNa dizA niMdanIya che. gatimAM nakagati, pakSomAM kRSNa pakSa niMdanIya che. tethI je viSayAMdha ane indriyone vaza varte che, paralokanA phaLane bhUle che, sAdhuno dveSI ane dAnAMtarAya karanAro che. tene niMdanIya sthAno batAvyA che. bIjA tiryaMcagati Adi ane bodhilAbharahitatA che, te vicArI levA. tethI viparIta viSayothI nispRha, indriyone vaza karanAra, paralokabhIru sAdhuno prazaMsaka, sadanuSThAnarata che te sugatimAM janAra, sudevatva, zuklapAkSikatva, sumAnuSatva, sulabhabodhitva saddharma anuSThAyItAne pAme che - have upasaMhAra kare che-- A pUrvokta sthAna, aizvaryalakSaNa, zrRMgAramUla, sAMsAski tyAganI buddhi vaDe tyAga karyA pachI paNa paramArtha na jANavAthI pAkhaMDIpaNe udhata thaIne mukhyatve lobhavaza thAya che. tathA keTalAMka sAMprata sukhane jonArA te sthAna na choDatA gRhasthapaNe ja rahIne tRSNAtura banIne dhana mATe ja phAMphA mAre che. tethI teo uttama puruSe AcarelA mArgane svIkAratA nathI, teo anArya sthAnamAM paDI rahe che, je azuddha ja che. tathA sAmAnya puruSe Acarela hovAthI te saMsAravRSTa aparipUrNa che - sadguNa abhAve tuccha che. vaLI nyAya vaDe navicaratA te mArga anyAyika che. indriyone saMvaravArUpa saMyama te sallaga, tethI viruddha te asalaga - asaMyama che athavA zalya mAphaka tRSNA che - temAM mAyA karavI te zalyaga, tenuM parijJAna na hovuM te azalyaga che. akArya AdaravAthI tene siddhi mArga maLato nathI. sarvakarma kSayarUpa muktino mArga-samyag darzanajJAnacAstriAtmaka-te maLato nathI. Atma svAsthyarUpa mArga te parinivRtti te na maLe te aparinirvANamArga che. tathA jyAMthI pharI nIkaLavAnuM nathI te nirmANa mArga maLato nathI. sarva duHkhonA kSayarUpa mArga, te paNa tene na maLe. tene mokSa kema na maLe ? ekAMta mithyAtvayukta buddhi hovAthI te asad sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 AcaraNathI asAdhu che. A viSayAMdho satpuruSa sevita mArge vicaratA nathI. [mATe mokSa na maLe.] A rIte prathama adharmapakSa sthAnanA pApaupAdAnarUpa vibhAganuM svarUpa kahyuM. have bIjuM dharmanA upAdAna bhUta pakSane AzrIne kahe che- - sUtra-665 : have bIjA sthAna dharmapakSano vibhAga kahe che - A manuSyalokamAM pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizAmAM aneka prakAranA manuSyo rahe che. jemake - koI Arya ke anArya, koI uccagotrIya ke nIcagotrIya, koI mahAkAya ke laghukAya, koI su-varNA ke kuvA, koI surUpa ke kadarUpa. temane kSetra ke makAnano parigraha hoya che A Akho AlAvo "poDarIka' adhyayanathI jANavo. te AlAvAthI cAvat sarva upazAMta - x - parinivRtta thAya che, tema huM kahuM chuM. A sthAna Arya, kevalapAptinuM kAraNa yAvat sarva duHkhane kSINa karavAno mArga che, ekAMta samyak ane uttama che. A pramANe dharmapakSa nAmaka bIjA sthAnano vibhAga kahyo. * vivecana-665 : have adharmapAkSika sthAna pachI bIjuM sthAna dharmapAkSika-punyanA upAdAnabhUta vibhAganuM svarUpa sArI rIte kahe che. jemake - pUrvAdi cAre dizAone AzrIne keTalAMka kalyANanI paraMparAne bhajanArA manuSyo che, je have kahevAnAra svabhAvavALA hoya che. koI AryadezamAM utpanna Arya, koI zaka-cavana-barbarAdi anArya ityAdi "pauMDarIkaadhyayana'' mujaba badhuM ja ahIM kahevuM. temAM dharmI jIvo badhAM pApasthAnothI upazAMta thayela, tethI sarva saMsAra baMdhanathI chUTe che, tema huM kahuM chuM. A rIte A sthAna pratipUrNa, naiyAyika ityAdi che, te pUrvavat jANavuM - cAvat - bIjA sthAna dharmapakSanuM svarUpa kahyuM. have dharmAdharmayukta trIjuM sthAna kahe che-- 140 sUtra-666 H have trIjuM "mizrasthAna"no vibhAga kahe che - je A vanavAsI, kuTiravAsI, gAma-nikaTavAsI, gupta anuSThAnakartA - yAvat - tyAMthI cyavIne pharI muMgA ke AMdhaLArUpe janma le che. A sthAna anArya che, kevala yAvat sarvaduHkhanA kSayanA mArgathI rahita, ekAMta mizrA, asAdhu che. A rIte A trIjA mizra sthAnano vibhAga kahyo. * vivecana-666 :- [vizeSa khulAsA mATe sU4-671 jovuM.] have trIjA mizranAmaka sthAnanA vibhAganuM svarUpa kahe che. ahIM dharmapakSa adharmapakSathI yukta che, mATe mizra kahe che. temAM adharmanuM bahupaNuM hovAthI A adharmapakSa ja jANavo. kahe che ke - jo ke mithyAdRSTio kaMIka aMze prANAtipAtAdithI nivRtta hoya che. to paNa Azaya azuddha hovAthI jema pitta vadhu caDela hoya tyAre sAkaravALuM dUdha pAvA chatAM pitta zAMta na thAya tema - 4 - mithyAtva dUra na thAya to badhuM nirthaka che. tethI mithyAtva saMbaMdhI mitra pakSane adharma ja kahyo che. te darzAve che-- je vanamAM caranArA ArayikA - kaMda, mULa, phaLa khAnAra tApasAdi, makAna Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/666 141 142 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kuTIra bAMdhIne rahetA Avasayiko- teo paNa pApasthAnathI kaMIka nivRta chatAM prabaLa mithyAtvathI haNAyela buddhivALA che, teo upavAsAdi mahA kAyakalezathI kadAca devagati pAme, to paNa Asurika sthAnamAM kibiSikarUpe utpanna thAya che. ityAdi badhuM pUrvavat kahevuM - cAvatuM - tyAMthI avIne manuSyabhava pAmIne paNa janmamUka ke jamAMdha thAya che. A rIte A sthAna anArya, apUrNa, anaiyAyika cAvatuM ekAMta mithyA ane sarvathA asAdhu che. trIjA mizrasthAnanuM svarUpa kahyuM. adharma-dharmarUpa mizrasthAna kahyuM, have tenA Azrita 'sthAnI'ne kahe che athavA pUrvano viSaya vizeSa khulAsAthI kahe che * sUtra-667 - have prathama sthAna dharmapakSano vicAra karIe chIe - A lokamAM pUvada cAre dizAmAM keTalAMye manuSyo rahe che. jeo gRhastha che, mahAicchA, mahAAraMbha, mahA-parigrahayukta che, adhArmika, AdhamanujJA, dharmiSTha, adharma kahenArA, adhamapAyaH-jIvikAvALA, dharmapralokI, adharma pAchaLa janArA, dharmazIlasamudAya-cArI, adharmathI ja AjIvikA prApta karI vicare che. | haNo, chedo, bhedo, cAmaDuM ukheDI che [ema kahenArA, katathI kharaDAyela hAthavALA, caMDa, rudra, zuddha, sAhasika, prANIne uchALIne zULa para jhIlanArA, mAyA-kapaTI, duHelIlA, durvatA, duhAtyAnaMdI, khoTA tolamApa rAkhanArA evA teo asAdhu che, sarvathA prANAtipAta yAvata sarvathA parigrahaNI avirata sarva krodha cAvat mizrAdana-zalyathI avirata che. teo sarvA nAna, maIna, varNa, gaMdha, vilepana karanArA, zabda-rUparasa-gaMdhasparza bhogavanArA, mALA-alaMkAra dhAraNa karanArA yAvatu jAvajIva sarvathA gADI-patha-zvAna-puNya-mili-thili-Adi vAhanomAM savArI karanArA, zasyA-Asana-nyAna-vAhana-bhoga-bhojana AdinI vidhithI avirata hoya che. navajIva sarvathA kraya-vikraya-mAzA-ardhamAzatola Adi vyavahArothI nivRtta thatAM nathI. sarva hiraNaya-suvaNa-dhana-dhAnya-maNi-motI-zaMkha-zilA-pravAlathI zavAjIva nivRtta thatA nathI. saI khoTA tola-mApaNI navajIva nivRtta thatAM nathI. - ravajIvane mATe : sarve AraMbha-nsamAraMbhathI avirata, sarve [sAvadha) karaNa-karAvaNathI avirata, sarve pacana-pAcanathI avirata, sarve kuNa-pijhaNatarjana-tADana-vadha-baMdha-parikalezathI avirata, A tathA AvA prakAranI sAvadha kama karanArA, abodhika, kamati bIja prANIne saMtApa denArA je karmo anAryo kare che ane jAvajIva tenAthI nivRtta thatAM nathI. jema koI atyaMta krUra puruSa cokhA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, cA, Aliidaka, parimaMthaka adine vyartha ja daMDa Ape che. tema tevA prakAranA kura puraSo tItara, bataka, lAvaka, kabUtara, kapila, mRga, bheMsa, suvara, grAha, godho, kAcabo, sarIsarpa Adine vyartha ja De che. tenI je bAhya parSadA che. jemake - dAsa, dUd-nokara rojamadAra bhAgIyA, kamara, bhogapaSa AdimAMthI koI kaMIpaNa cAparAdha kare to savarDa bhAre daMDa Ape che. jemake . Ane daMDo-maMDotarjanA karo * tADana karo - hAtha bAMdhI do * beDI paherAvo - heDamAM nAMkho - kArAgAramAM nAMkho - aMgo maraDI nAMkho. tenA hAtha-paga-kAna-nAka-hoTha-mastaka-mukhane chedI nAMkho, teno khaMbho cIro, cAmaDI utaraDo, kaleju phADI do, AMkho kheMcI lo. tenA dAMta-aMDakoza-jIbha kheMcI kADho, ulaTo laTakAvI do, ghasITo, DUbADI do, zULImAM parovo, bhAlA bhoMko, aMgo chedIne kSAra bharI che, mArI nAMkho, siMha ke baLadanA pUchaDA sAthe bAMdhI do, dAAnimAM pheMko, tenuM mAMsa kADhI kAgaDAne khavaDAvI , bhojana-pANI baMdha karI do, jAvajIva vadha-baMdhana karo AmAMnA koIpaNa zubha-kumArathI mAro. tenI je abhyatara paHdA hoya che. jemake - mAtA, pitA, bhAI, bahena, panI, yuma, yumI, putravadhU, temAMno koI nAno paNa aparAdha kare che svayaM ja bhAre daMDa kare che. jemake - ThaMDImAM ThaMDA pANImAM jhaboLe che, yAvatuM mitradoSahatyayika kriyAmAM je kahyuM che te badhuM kahevuM - cAva4 - te paralokanuM ahita kare che. te aMte duHkha-zoka-pazcAttA-pIDA-saMtApa Adi pAme che. te du:kha, zoka Adi tathA vadha, baMdha, kalezathI nivRtta thato nathI. e rIte te AdhArmika puruSa strIsaMbaMdhI kAmabhogomAM mUrzita-mRddha-gaNitaati Asakta thaIne - yAvatu - cAra pAMca, cha dazakAmAM alpa ke adhika kALa rindAdij bhoga bhogavIne, prANIo sAthe vaira paraMparA vadhArIne, ghaNAM pApakarmono saMcaya karIne pApakarmanA bhArathI evo dabAI jAya che, jema koI loDhA ke pattharano goLo pANImAM paDe tyAre pANInA taLane atikramaNa karIne nIce bhUmitala para besI jAya che. A pramANe tevA prakAranA phura puraSa kamanI bahulatA ane pracuratAthI pApa-vaira-pati-daMbha-mAyAnI bahulatAthI bheLaseLa karanAro, ati apayazavALo tathA trasa prANIono ghAtaka banI mRtyu kALe maraNa pAmIne pRvItalane atikramIne nIce nakadlamAM jaIne sthita thAya che. * vivecana-667 : have pahelA sthAna adharmapakSanA vibhAganuM svarUpa kahe che : i jItu Adi sugama che - cAvatu - manuSyo AvA svabhAvanA hoya che. teo prAye gRhastho ja hoya che. te batAve che chA - mane sarva zreSTha rAjya-vaibhava-parivArAdi maLe tevI aMta:karaNanI apekSA. mahArAga - vAhana, uMTamaMDaLI, gADI-gADAM pherave che, khetI mATe sAMDhAdi poSavA te. mahApafuda - dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada, vAstu, kSetrAdi rAkhanArA ane tenAthI kadI nivRta na thanArA. adharmathI cAlanAra, dharmiSTha, adharmabahulA, dhamakavyamAM anumodana ApanArA, dharmanuM ja varNana karanArA, pAye adharmamAM ja jIvanArA, aghamane ja Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/667 zodhanArA te adharmapravilokI, adharmaprAya karmamAM prakarSathI rakta, - 4 - adharmazIla - adharma svabhAvavALA tathA jenA koIpaNa anuSThAna adharmAtmaka te tathA adharmasAvadhAnuSThAnathI DAma devA - aMkana - nilAMchanAdi karmathI AjIvikA calAve che. have tenA pApAnuSThAnanuM kaMIka varNana kare che - pote ja hanana Adi kriyA karatA, bIjAne paNa pApopadeza Ape che. daMDa vaDe mAravuM, kAna vagere chaMdavA, zUlAdithI bhedavA, prANInA cAmaDA utAravA, tethI lohIyukta hAthavALA tathA raudra, kSudrakarma karanAra, vaNavicArye kAma karanArA tathA zUlAdi AropaNa mATe taMtra race, vaMcana-jema abhayakumArane pradhotanI gaNikAe Thagyo, mAyA-vaMcanabuddhi, prAye vANiyAmAM hoya che. nikRti-bagalA vRtti - x - deza, bhASA, veza badalIne Thage te kapaTa, jema aSADhAbhUtie naTapaNe vividha veza kADhI - x - koI gherathI cAra lADu prApta karyA. kUDa-tolamApane nyUnAdhika karI bIjAne ThagavA, A badhAM utkaMcana vagere upAyomAM tatpara che athavA kastUrI Adi moMghI vastumAM banAvaTI vastu meLavavI te sAti saMprayoga. kahyuM che ke - sAtiyoga eTale dravyane halakA dravyothI AcchAdita kare, doSane guNa kahe, mULa vastunA viSayane badalI nAMkhe. A utkaMcana Adi zabdo mAyAnA paryAyo che - 4 - temAM kiMcit kriyA bheda che. 143 teo duSTa zIlavALA, dIrdhakAlIna mitra hoya to paNa jaldIthI amitra banI jAya che. - 4 - dAruNa svabhAvavALA che. tathA duSTAtavALA che, jema mAMsabhakSaNano vratakALa pUro thatAM ghaNAM jIvono ghAta karIne mAMsanI lhANI kare che, rAtri bhojanane teo duSTavrata mAne che. keTalAMka ajJAnadazAthI A bhavamAM te vastunuM khAvAnuM vrata le che, jethI AvatA bhave madha-mAMsAdi vadhAre khAIza. duHkhe karIne AnaMda pAme che. sArAMza e ke - teNe koInuM bhaluM karyu hoya, te teno badalo vALavA icche to pote garvamAM AvIne tene tuccha gaNe che. pote AnaMdita thavAne badale tenA upakArane badale tenA doSo ja jue che. - 4 - A pramANe pApakRtya karanArA asAdhu jIvanaparyanta sarvathA jIva hiMsAthI avirata rahI, lokaniMdanIya chatAM brahmahatyAdithI avirata Adi badhuM grahaNa karavuM e rIte sarva kUTasAkSI AdithI avirata, strI-bAlAdinA dravyanA apaharaNathI avirata tathA sarvathA parastrI gamanAdi maithunathI avirata ane sarva parigrahathI ane yoni poSakatvathI avirata rahe che. e pramANe sarva krodha-mAna-mAyA-lobhathI paNa avirata tathA prema-dveSa-kalahaabhyAkhyAna-zaizunya-paraparivAda-aratikRti-mAyA-mRSAvAda-mithyAdarzanazalyAdi pApothI AjIvana avirata rahe che. tathA sarva snAna, ummardana, varNaka, vilepana, zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza, mALA, alaMkArarUpa kAmAMga-mohajanita bhogathI jAvajIva avita rahe che. ahIM varNakathI logha Adi grahaNa karavA tathA sarvathA gADA, sthAdi, yAna vizeSAdi roja vadhAratA teo parigrahathI avirata rahe che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ahIM yAna te zakaTa-thAdi, yugdha eTale pAlakhI, gilli te be puruSa dvArA upADAtI jhoLI, cili eTale bagI, saMdamANiya te zibikA, e rIte bIjA paNa vastrAdi parigrahathI upakaraNothI avita tathA sarva kraya-vikrayanA karaNabhUta je mApaka, adharmamASakarUpa tola mApa vaDe vepAra karavAnA vyavahArathI jAvajjIva avirata rahe che. 144 tathA sarve hiraNya, suvarNAdi pradhAna parigrahathI avirata tathA khoTA tolamApathI avita, sarve kRSi-pazupAlananA karaNa-karAvaNathI avirata, pacana-pAcanathI tathA khAMDavuM, kuTavuM, pITavuM, tarjana-tADana karavuM, vadha-baMdhanAdi vaDe je prANIne kaleza Apavo tenAthI avirata rahe che - arthAt aTakatA nathI. have upasaMhAra kare che-- vaLI je bIjA parapIDAkArI sAvadha karmasamAraMbho kare che, te bodhino abhAva karanArA che, tathA bIjAnA prANane paritApa karanArA-gAya Adi pakaDavA, grAmaghAtarUpa je anAryo vaDe kukarmo karAya che tenAthI A adhArmiko jIvanaparyanta chUTatAM nathI. have bIjI ghaNI rIte adhArmika pada batAvavA kahe che. jemake - - x - A vicitra saMsAramAM keTalAMka evA puruSo che je cokhA, masUra Adi rAMdhavA-dhAvavAmAM, potAnA tathA bIjA mATe ajayaNAthI kArya karAvatA nirdaya, krura mithyA daMDa prayoje che. niraparAdhIne doSanuM AropaNa karI daMDa devo te mithyAdaMDa kahevAya che. e ja rIte prayojana vinA tevA puruSane nirdayapaNe jIvopaghAtamAM kta banIne tItara, bataka, lAvaka Adi jIvanapriya prANIne te krukarmI mithyAdaMDa Ape che. te krurabuddhino parivAra paNa - 4 - tenA jevo hoya che, te darzAve che- tenI je bAhya paryAdA che. jemake - dAsIputra, mokalavA yogya nokara, vetanathI pANI Adi laI AvanAra, khetI AdimAM chaThTho bhAga laI kAma karanAra, cAkara, nAyaka Azrita bhogapuruSa, A badhAM dAsAdi bIjAnA thoDA aparAdhamAM paNa bhAre daMDa denAra hoya che. te nAyaka tenA bApadAbhUta mAMnA koI dAsa Adine thoDo paNa aparAdha thAya tyAre mahAdaMDa kare che, tene kahe che. te A pramANe - A dAsa, nokara AdinuM sarvasva harI laI tame daMDa Apo ityAdi sUtrasiddha che. [je ame sUtrArthamAM noMdhela che] yAvat tene mArI nAMkho. have je te kukarmakartAnI atyaMtara parSadA che jemake - mAtA, pitAdi, mitradoSa-pratyayika-kriyAsthAna mujaba jANavuM - cAvat - A lokamAM ahitakAka thAya che, paralokamAM paNa AtmAne apacyakArI thAya che. e rIte teo mAtApitAdinA svalpa aparAdha hovA chatAM ati bhAre daMDa ApIne duHkha utpanna kare che, tathA vividha upAyothI teone zoka utpAdana kare che. e rIte te prANIone ghaNAM prakAre pIDA ApIne yAvat - vadha, baMdha, parikalezathI aTakatA nathI. teo viSayAsakta banIne je kare che, te batAve che - A rIte pUrvokta svabhAvavALA teo nirdaya, dIrghakALa krodha rAkhanArA bAhya ane atyaMtara 5ryAdAne 5Na kAna-nAka kApavA dvArA daMDa devAnA svabhAvavALA, strIbhoga lolupI athavA strIomAM kAmaviSayarUpa-zabdAdi ane icchAkAmamAM mUrchita, mRddha, grathita, Asakta rahe che. A Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2/2-667 145 badhAM zabdo zaka-puraMdara Adi mAphaka paryAyavAcI che. temAM kathaMcita bheda che. teo bhogAsana, paralokanA phaLane bhUlI gayelA che, - cAvatuM - cAra, pAMca, cha, sAta dAyakA alAkALa ke dIrdhakALa indriyAnukUla bhogo bhogavIne madhu-mAMsa-parastrInA sevanarUpa bhogAsatapaNAthI bIjAne pIDA ApIne vairAnubaMdha vadhAre che. tathA dIrdhakALanI sthitivALA kukarmo ekaThAM karIne narakAdi yAtanA sthAnomAM jAya che. tyAM cIrAvuM-phaDAvuM-zAlinA dhAravALA pAMdaDA nIce besavAnuM, uSNa sIsAno sa pIvAno ityAdi. A rIte ATha prakAranA karmo baddha-skRSTa-nidhad-nikAsanArUpe bAMdhIne te karmonA bhArathI athavA te bhAre karmothI prerAIne nakanA tala sudhI pahoMce che - x * A arthane batAvavA sarvaloka pratIta daSTAMta kahe che - jema koI loDhAno goLo ke pattharano goLo pANImAM pheMkato pANInA talane ulaMghIne dharaNItale bese che. A deTAMtano bodha Ape che - jema A goLo vRtavane lIdhe jaldI nIce jAya che, tema *x - vaja jevA bhAre karma ane tenA pracUra bhArathI tathA pUrvanA ekaThAM karelA pracUra karI, tathA pAparUpa paMkanI bahulatAthI pracura vairAnubaMdha vaDe duSTadhyAna pradhAna, mAyA vaDe bIjAne ThaganAra, veza-bhASA badalIne vRtti meLavanAra, paddhohabuddhirata, sAtibakula-potAnuM dravya yArthIne bIjAnuM dravya luMTanAra, potAnA kharAba kRtyothI niMdA karAvato arthAta bIjAne apakArarUpa karmAnuSThAnathI temanA-manA hAtha-paga chedavAthI ayazano bhAgI thAya che. Avo puruSa mRtya kALe marIne svAyuSa kSaya thatAM ratnaprabhAdi pRthvImAM hajAro yojana parimANa ullaMghIne nakanA taLe jaIne vase che. have nakanuM nirupaNa kare che- * sUtra-668 te nakko aMdarathI goLa, bahArathI catuSkoNa che, nIce tarAnI dhAra samAna tIkSaNa, nitya ghora aMdhakAra, graha-caMdra-sUryana-jyotiSa prabhAthI rahita che. tenuM bhUmitala bheda-carmImAMsa-lohIsIpaTalanA kIcaDathI lipta che. te naka saDelA mAMsa, Azuci yukata pama dudhavALI, kALI, anivarNa samAnakaThora rapayuikta ane dusahya che. A rIte A nasko azubha ane azubha vedanAvALI che tyAM rahetA nairayikane nidrA sukha nathI, bhAgI zakatA nathI, temane zruti, rati, dhRti ke mati prApta thatI nathI. nAsko tyAM kaThoTa, vipula, gADha, kuTuka, karkaza, caMDa, duHkhada, durgama, tIkha ane dusaha vedanA anubhavatA vicare che. * vivecana-668 - te sImaMtaka vagere nasko bahulatAe madhyamAM goLAkAra, bahArathI cokhaMDA, nIce akhA AkAre rahelA che. A saMsthAna pupAvakIrNane AzrIne kahyA, kemake te ghaNI saMkhyAmAM che, AvalikAmAM rahetA naka sthAno goLa, trikoNa ane cokhuNIyA che. te sthAno nitya gADha aMdhakAravALA che athavA dhummasathI bharelA dhArAvALA rasthAna che. jema varasAdI vAdaLAthI vyApta AkAza aMdhArIyuM hoya, kRSNa pakSanI sani hoya tema ahIM aMdhakAra vyApta hoya che. vaLI graha, caMdra, sUrya, nakSatranI jyotino abhAva hoya che. pharI paNa aniTa sthiti batAve che - dukRta karmakArI te narako utpanna du:khathI [4/10] AvA prakAranA thAya che - jemake , meda, carabI, mAMsa, lohI, strInA samUhathI lipta, saDelA zarIrathI gaMdhAtA lAge tevA bibhatsa dekhAva yukta taLIyAvALI, viThA-pezAba Adi azucithI bharelI, sarvatra saDelA-kohavAyelA gaMdhAtA mAMsa jevA kAdavathI lipta, ziyALanA kohavAyelA kalevarathI asahya durgadhayukta tathA rUpathI agninA kALA dhumADAnI AbhAvALI sparzathI vajakaMTaka karatA adhika kaThina sparzavALI, tyAM nAko ghaNuM ja du:kha sahana kare che - kema ? - pAMce indriyonA azubha viSayothI. tyAM azubhakarma karanArA jIvo ugra daMDa ane vaja jevI pracura ane tIvra atIva du:saha zArIrika vedanA bhogave che. A vedanAthI abhibhUta tenArako nakamAM AMkha pharake eTalo kALa paNa nidrA laI zakatA nathI ke beThA hoya ityAdi avasthAmAM paNa teTalI nidrA pAmatA nathI. AvI vedanAne kAraNe - utkaTa, vipula Adi - vedanAthI kSaNavAra sukha na pAme. ahIM loDhAnA ke pASANanA goLAnuM daSTAMta ApI jaldIthI jIva nIce nakamAM jAya te batAvyuM che. have te mATe bIjuM daSTAMta Ape che- * sUtra-669 : jema koI vRkSa parvatanA mULamAM utpanna thAya, tenuM mULa chedatAM AgaLathI bhAre thaI je rIte nIce jaya ane viSama dugamAM paDe, tema tevo paNa garbhathI garbha, janmathI janma maraNathI maraNa, narakathI naska tathA eka duHkhathI bIju du:kha pAme che. te dakSiNagAmI, nairayika, kuNapAkSika, bhAvimAM durlabhabodhi thAya che. A aidharmapakSa] sthAna anArya, apUrNa yAvat asadu:kha pakSiNa mArga che, te ekAMta mithyA ane asAdhu che. enA prathama adharmapakSa sthAnano vibhAga kaho. * vivecana-669 - jema koI vRkSa parvatanA eka bhAga hoya, tenuM mULa chedAtAM jaldIthI te nIce paDe che, tema A pApakarmI puraSa te kamarUpI vAyuthI ghasaDAIne jaldI narakamAM jAya che. tyAMthI nIkaLIne paNa eka garbhathI bIjA garbhamAM avazya jAya che. tyAM koI rakSaNa thatuM nathI. cAvatu AgAmI kALe paNa tene dharmanI prApti durlabha thAya che. have upasaMhAra kare che. A sthAna pApAnuSThAnarUpa hovAthI anArya sAva ekAMta misyArUpa, kharAba che. A rIte pahelA adharmapakSa sthAnano vibhAga-svarUpa kahyuM. * sUtra-670 : have bIjuM dhamapakSa sthAnane kahe che. A manuSyalokamAM pUvadi dizAomAM keTalAMka manuSyo rahe che. jemake anAraMbhI, aparigrahI, dhArmika, dhamaniga, gharmiSTha yAvat dharma vaDe ja potAnuM jIvana vItAve che teo suzIla, suvatI, supatyAnaMdI, susAdhu, navajIva sarvathA prANAtipAtathI viramelA cAvatuM tevA prakAranA sAvadha-abodhika-bIjAnA prANane paritApa karanArA karmothI yAvatu jAvajIva virata rahe che. tevA anagAra bhagavaMto isimita, bhASAsamita, auSaNAsamita, AdAna Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2I-I630 143 bhAMDa mA nikSepa samita, uccAra prasavaNa khela siMdhANa jala ariSThApanikA samita, mana samita, vacana samita, kAya samita, manogupta, vacanagupta, kAyagupta, gupta guplendriya, gupta brahmacArI, krodhI, amAnI, amArI, lobhI, zAMta, prazAMta, uparAMta, parinivRtta, anAzvavI, agraMthi, chinnazoka, nirupalema, kAMsyapapx va4, mukatatoya, zaMkhavatuM niraMjana, jIva mAphaka Apatietagati, gaganatalava4 nirAlaMbana, vAyu mAphaka Apatibaddha, zAradasalilavatu zuddha hRdayI, puSkara jema nirUpalepa, kumavata guptendriya, pakSIvata vipamukta, geMDAnA sIMgaDA jema ekajAta, bhAraMDapakSI mAphaka apamatta, hAthI jevA zUravIra, vRSabha jevA bhAravAhI, siMha jevA dudhaI, mera jevA Apakapa, sAgara jevA gaMbhIra, caMdra jevA saumya verAya, sUrya jevA dIta teja jAya kaMcanavatu jAnyarUpa, pRnI jevA sarva sparza sahenArA, sArI rIte homa karAyelA agni jevA jAjavalyamAna che. te bhagavaMtone koI sthAna pratibaMdha nathI. A pratibaMdha cAra prakAre kahyo che. te A pramANe - aMDaja potaja, avagrahika ane aupagrahika. teo jeje dizAmAM vicaravA Icche, te te dizAmAM Apatibaddha, cibhUta ane laghubhUta thaI prazirahita, saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatA vicare che. te bhagavaMtone AvA prakAre saMyama nihArthe AjIvikA hoya che jemake * cothabhakata, chaThThabhakata, aSTamabhakta, dazama-bhAsa-caudazabhakata, amiAsika ke mAsika bhakta, be-traNacApAMca ke chamAsI ti5] te sivAya [koI koI zramaNa] ukSitacArI, niticArI, ukSipta-nikSiptacArI, aMtacaka, prAMtacaraka, rAcaska, samudAnacaka, saMskRSTa ke arasaMskRSTa caka, vajAta saMsRSTacaraka, diSTaadiSTa-pRSTa-ApRSTa-bhikSa ke abhiHlAbhI, ajJAtacaka, upanihita saMkhAdatika, parimita-piMDavAtika, zudvaiSaNika, AMta-pAMta-arasa-virajUkSa ke tuccha AhArI, ta ke pAMtajIvI, AyaMbila-pumi-nirvigaI karanArA, mImAMsa na khAnAra, nikAmarasabhojI, sthAnAtika, pratimAsthAnAtika, uTakAsana - 4 - vIrAsana, daMDAyatika, lagaMDazAyI, apAvRta, agataka, akaMDUka, anikRSTa ityAdi uvavAd sUtra mujaba jANavuM. vaLI te vALa, dADhI, mUcha, roma, nakha Adi sarva zarIra saMskArothI rahita hoya che. te bhagavaMto AvA vihAra vaDe viharatA gha va zramaNapayayi pALIne, temane koI bAdhA utpanna thAya ke na thAya to paNa ghaNo samaya bhakta pracakraNa karIne, ghaNAM samaya anazana vaDe bhojanane tyAgIne, je hetu mATe naganabhAva, muMDabhAva, ananibhAva, adatapovana, AchAka, anupAnaha, bhUmizapyA, phalakazayyA, kASThazayyA, kezaloya, brahmacaryavasa, paragRhapraveza [bhiArthe dhAraNa karelA che. tathA jenA mATe - mAna, apamAna, helaNA, nidA, hiMsA, gaha, tarjanA, tADanA, uccanIca vacanAdi bAvIza parIkSaNo ane upara sahana karI rahyA che, te ane ArAdhe che, ArAdhIne chellA zvAsocchavAse anaMta, anuttara, 148 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nighiAta, nirAvaraNa, saMpUrNa, patipUrNa, zreSTha kevalajJAna dana upArjita re che. pachI siddha-buddha-mukata thaIne parinirvANa pAmIne sarve duHkhono aMta kare che. koI aNagAra] eka ja bhavamAM saMsArano aMta kare che, bIjI koI pUrvakama zeSa rahevAthI mRtyakALe marIne koI devalokamAM devatArUpe utpanna thAya che. te A pramANe - mahAkahita, mahAdhuti, mahAparAkrama, mahAyaza, mahAbhala, mahAnubhAva, mahAsukhayukata devalokamAM. tyAM mahAkaddhivALA, mahAdyutivALA yAvatuM mahAsukhavALA deva thAya che. te hAra vaDe suzobhita kaTaka ane kuTita vaDe khaMbhita bhUjAvALA, aMgada-kuMDalathI yukta kapola ane kAnavALA, vicitra AbhuSaNothI yukata hAthavALA, vicitra mALAthI maMDita mugaTavALA, kalyANakArI, sugaMdhI varuone dhAraNa karanArA, kalyANa-pravara mALA ane lepana dhAraNa karanArA, jhagamagatA zarIravALA, lAMbI vanamALA dhAraNa karelA, divya evA rUpa-vagaMdha -saMghAta-saMsthAna-Rddhi-ghuti-prabhA-chAyA-aca-teja-leyA vaDe yukata, daze dizAone udhotIta ane prakAzita karatA, kalyANakArI gati ane sthitivALA, bhAvimAM paNa kalyANa pAmanArA deva thAya che. A sthAna Arya yAvata sarvadu:kha kSayano mArga che, ekAMta samyapha ane uttama che. bIjuM dharmapakSanAmaka sthAna kahyuM. * vivecana-630 : have bIjA sthAnanuM svarUpa AvI rIte batAve che - jemake - pUviida dizA maLe evA manuSyo paNa hoya che. jemake - temane sAvadha AraMbha nathI, nikiMcana che, dharma vaDe cAlatA hovAthI dhArmika che yAvat dharma vaDe ja potAnuM jIvana gujAre che tathA sazIla, suvatI, supatyAnaMdI, saMsAdhu, sarvathA prANAtipAta yAvatu pariNathI vimelA che tathA tevA bIjA prakAranA sAvadha AraMbha yAvat abodhikAraNa, te sarvethI virata che. pharI bIjA prakAre sAdhunA guNone darzAvatA kahe che- keTalAMka uttama saMtanana, dhRti, baLayukta ANagAra bhagavaMto hoya che. teo pAMca samitio vaDe samita hoya che ityAdi varNana AcArAMga sUtra saMbaMdhI pahelA upAMga satra "uvavAImAM varNavela che. te ahIM paNa te ja kramathI jANI levuM. * * *x - sarva zarIra parikarmathI vipamukta arthAta nipratikarmazarIra ti sAdhI rahe che. te ugravihArI, pradjyA paryAyane pALIne, abAdhArUpa rogAtaMka utpanna thAya ke na thAya to paNa] bhakta pratyAkhyAna kare che. vadhu keTaluM kahIe ? je kAraNathI loDhAnA goLA mA nirAsavAda che, talavAranI dhAra mAphaka kaThina che, tevA zramaNabhAvanuM anupAlana kare. te mATe samyagadarzana, jJAna, cAtri nAmaka (mokSamALI ArAdhIne avyAhata, eka, anaMta mokSanA kAraNarUpa kevalajJAnane pAme che. kevalajJAna pAmIne sarva du:khathI muktirUpa evA mokSane prApta kare che. keTalAMka sAdhu eka ja aca-zarIra vaDe eka ja bhavamAM siddhimAM janArA hoya che. bIjAo tevA prakAranA karmo bAkI hovAthI te karmavaza kALa karIne koIpaNa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-/670 vaimAnika devomAM utpanna thAya che, tyAM indra-sAmAnika-prAyazriMzat-lokapAlaAtmarakSaka-paryAdA-prakIrNa evI vividha samRddhine pAme che. Abhiyogika ke kilbiSikAdimAM utpanna thatA nathI. tethI kahyuM che ke - x - mahARddhi Adi sahita devalokamAM utpanna thAya che te devo AvA prakAranA thAya che, te darzAve che- 149 te devo vividha tapa-caraNAdi upArjelA zubhakarmo vaDe mahARddhi Adi guNoyukta hoya che, ityAdi sAmAnya guNa varNana che. temAM hArathI zobhatuM vakSasthaLa ityAdi, AbharaNa-vastra-puSpa-varNaka, pharI atizaya batAvavA mATe divyarUpAdinA pratipAdana karatA kahe che - divyarUpavALA cAvat divya dravyalezyAyukta daze dizAmAM udhota karatAM tathA prabhAsita karatA devalokarUpa zubha gati vaDe zIghrarUpa ke prazasta vihAyogatirUpa kalyANakArI gati ane utkRSTa ke madhyama sthitivALA hoya che. tathA AgAmI bhave bhadraka, zobhana manuSyabhavarUpa saMpadA pAmIne tathA saddharma pAmIne mokSe janArA thAya che. A sthAna Arya, ekAMte samyag rUpa-susAdhu che e rIte bIjA dharmapakSa sthAnane kahyo. * sUtra-671 H have trIjA mizraNa sthAnano vibhAga kahe che. A manuSyalokamAM pUrvAdi dizAmAM keTalAMka manuSyo rahe che. jevA ke - alpecchAvALA, alpAraMbhI, alpa parigrahI, dhArmika, dhamarniMga yAvat dharma vaDe ja jIvana gujAranArA hoya che. teo suzIla, suvatI, supratyAnaMdI, sAdhu hoya che. eka tapha teo jAvajIva prANAtipAtathI virata, bIjI tarapha avirata yAvat je tevA prakAranA sAvadha, abaudhika, bIjAnA prANone paritApakartA che mATe teo kiMcit pativirata che [arthAt dezavirata-dezaavirata che.] keTalAMka zramaNopAsako jIva-jIva svarUpanA jJAtA, puNya-pApane jANatA, Asava-saMva-vedanA-nirjarA-kriyA-adhikaraNa-baMdha-mokSanA jJAnamAM kuzaLa hoya che. teo asahAya hovA chatAM deva, asura, nAga, suvarNa, yakSa, rAkSasa, kinara, kiMpuruSa, garuDa, gaMdharva, mahoga Adi devagaNothI teo nigrantha pravacanathI calita karAvAI zakAtA nathI. te zrAvako nirgundha pavanamAM niHzaMkita, niSkAMkSita, nirticikitsa hoya che. teo labdhArtha, gRhitArtha, pucchitAtha, vinizcitArtha, abhigatArtha, asthimajjAvat dharmAnurAgI hoya che. teo kahe che - A nirprantha pravacana ja sArthaka, paramArtha che, bAkI anarthaka che. teo sphaTikavat svaccha hoya che. temanA dvAra khullA rahe che, aMtapura ke paragRha pravezanA tyAgI che, caudaza-AThama-pUnama-amAsamAM pratipUrNa pauSadhane samyak pALanArA, zramaNa-nirgone pAka eSaNIya azana, pAna, khAdha, svArtha vaDe, vastra, pAtra, kaMbala, pAdochanaka, auSadha, bheMsaja, pIThalaka, zayyA, saMsthAraga vaDe tilAbhita karatA ghaNAM zIla-vrata-guNa-tyAga-pacakakhANa-pauSadhopavAsa vaDe svIkRta tapakarma vaDe AtmAne bhAvatA vicare che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 teo AvA prakAranuM jIvana jIvatA ghaNAM varSo zrAvakapayi pALe che, pALIne abAdhA utpanna thAya ke na thAya ghaNAM bhakataparakakhANa kare che, karIne anazana vaDe ghaNAM bhojanano cheda kare che. chedIne AlocanA tathA pratikramaNathI samAdhi pAmIne mRtyu avasare marIne koI devalokamAM devatApaNe utpanna thAya che. te A rIte - mahARddhi, mahAdhuti yAvat mahAsukha pAme che. yAvat badhuM pUrvavat jANavuM. A sthAna Arya yAvat ekAMta zreSTha che. A trIjA mizrasthAnano vibhAga kahyo. 150 aviratine AzrIne 'bAla' kahe che, virati Azrita 'paMDita' kahevAya che. viratAvirata Azrita 'bAlapaMDita' kahevAya che. temAM je sarvathA avirati che, te sthAna AraMbhasthAna, anArya, yAvata asarvaduHkha pakSINamArga che, ekAMtamithyA, azobhana che. temAM je sarvathA pApothI vita che te sthAna anAraMbha, Arya yAvat sarva du:kha kSayano mArga che, ekAMta samyak che. temAM je vitAvirata [dezavirata] sthAna che te AraMbha-noAraMbha sthAna che, A sthAna paNa Arya che yAvat sarva duHkha sUcano mArga che te ekAMta samyak ane uttama che. * vivecana-671 : have trIjA 'mizra' nAmanA sthAnano vibhAga kahe che - ahIM jo ke mizrapaNAne kAraNe dharma-adharma baMneno samAveza che, to paNa dharmanA vizeSapaNAthI dhArmikapakSamAM teno samAveza thAya che. [sUtra-666 karatA A vyAkhyA bhinna jaNAya che, te vicAravuM.] kemake jemAM ghaNAM guNo che, temAM alpa doSa hoya to badhAMne dUSita karI zakato nathI. jema caMdranI cAMdanImAM kalaMka vighna karatuM nathI, ghaNAM pANI madhya mRcchaka pANIne kaluSita nathI karato tema adharma paNa [thoDo hoya to] dharmapakSa duSita na thAya, A jagatamAM pUrvAdi dizAmAM keTalAka zubhakarmI manuSyo che. jevA ke - jemane thoDA parigraha-AraMbhamAM aMtaHkaraNanI pravRtti che, tevA dhArmikavRttivALA prAyaH suzIla, suvatI, supratyAnaMdI, sAdhu hoya che. teo sthULano saMkalpa laI pratinivRtta thAya che ane sUkSma AraMbha AdithI avirata rahe che. A rIte badhAM vrato samajI levA. [jemake * sthULa prANAtipAta viramaNavrata ityAdi]. A rIte sAmAnyathI nivRtta kahyA tenA vizeSa guNo kahe che - koI sAvadhanakAdigamana heturUpa karmasamAraMbhothI, koI yaMtrapIlana, nirlAchana, khetI AdithI nivRtta ane kraya-vikrayathI anivRtta hoya che. tene vizeSathI darzAvavA kahe che. jeo viziSTa upadezArthe zramaNonI upAsanA kare che, te zramaNopAsaka che, teo zramaNonI upAsanAthI jIva-ajIva svabhAvanA jJAtA tathA punya-pApanuM svarUpa samajanArA che. [ahIM sUtranI pratimAM vividha sUmo dekhAya che, pUrvanI TIkA sAthe maLatA badhAM sUtra pATho na hovAthI ame eka sUtrapAThane AdhAre TIkA lakhI che - tema TIkAkAra zIlAMkAcAryajI jaNAve che. te zrAvako baMdha-mokSanA svarUpanA jJAtA hovAthI dharmathI calita na thatAM, meru jevA nizcala ane Arhat darzanamAM dRDha hatA. A viSaya sahelAIthI samajAya te mATe Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2-631 151 daTAMta-kathA kahe che. rAjagRha nagaramAM koI eka parivrAjaka vidhA-maMtra-auSadhithI kArya siddha karato hato. te vidhAdi baLathI zaheramAM pharatA je-je rUpALI strIne joto tenuM-tenuM apaharaNa karato. tethI nagarajanoe rAjAne kahyuM - he deva! roja nagaramAM koI corI kare che, sarvasArabhUta strIne laI jAya che. te tamane khabara nathI mATe jaNAvIe chIe. he deva! kRpA karIne te cora ane amArI strIne zodhI kADho. rAjAe temane AzvAsana ApI kahyuM, tame jAo, huM avazya te durAtmAne pakaDI laIza. jo pAMcacha divasamAM cora nahIM maLe to huM jIvato baLI marIza. rAjAnI A pratijJA sAMbhaLI tene namIne nAgariko cAlyA gayA. sajAe vizeSa koTavALo goThavyA ane pote ekalo paNa talavAra laIne zodhavA lAgyo. cora maLato nathI. rAjAe hoMziyArIthI zodhatA pAMcame divase bhojana, tAMbula, gaMdha, mALA Adi laIne rAtrinA nIkaLela te parivrAjakane joyo. tenI pAchaLa jaIne vRkSanA thaDanA polANamAM thaIne guphAmAM pravezelA tene mArI nAMkhyo, badhI strIone choDAvI. - temAM eka yuvAna strIne te parivrAjake auSadhithI evI paravaza karelI ke te potAnI patine icchatI na hatI. tenA patie upAya pUchatAM jANakAroe kahyuM ke parivrAjakanA hADakAM dUdha sAthe ghasIne te strIne pADe to teno Agraha A strI choDI deze. tenA svajanoe tema karyuM. jema jema upAya karatA gayA tema-tema teNIno sneha dUra thato gayo. pachI potAnA patimAM pharI rAmavALI banI. tema parivrAjaka paratve ati anurakata te strI jema bIjAne icchatI na hatI. tema zrAvakajana paNa sArI rIte potAnA AtmAne jainazAsanamAM bhAvita kare to tene pheravI zakAto nathI. kemake te samyakatvarUpI auSadhathI atyaMta vAsita thayelo hoya che. pharI paNa te zrAvakanA guNo kahe che - sphaTika jevA nirmaLa aMta:karaNavALA evA tathA jainadarzana pAmavAthI saMtuSTa thayelA matavALA, jemanA dvArA khulA che tevA tathA badhA darzanavALA mATe paNa jemaNe potAnA daravAjA khullA rAkhelA che. tevA ane ajANyA dhaSiIonA gharano tyAga karelA, jema aMtaHpuramAM bIjuM koI na praveze tema zrAvakonA hRdayamAM moha ke pApa na praveze tevA. udhakta vihArI sAdhune nirdoSa, eSaNIya azanAdi vaDe tathA pIThaphalaka-zaccA-saMyAra vaDe nitya pratilAbhatA ane ghaNAM varSo sudhI zIlavata, guNavata, pauSadha, pratyAkhyAnAdi karatA rahe che. AvA te paramazrAvako lAMbo kALa aNuvrata, guNavata, zikSAvratane AdhitA, sAdhane auSadha, vastra, pAnAdithI dAna karatA, yathokata saMthAzakti sadanuSThAna karIne rogAdi kAraNa hoya ke na hoya to paNa bhatpratyAkhyAna karI, AlocanA-pratikramaNa thakI samAdhi prApta karIne mRtyu avasare maraNa pAmIne devalokamAM utpanna thAya che. - ahIM jIva-jIvAdinA jJAtA kahyuM, temAM hetu ane hetuvALA batAvyA che. jemake - jIva, ajIva jANe te puNya-pApa jANe puNya-pApa jANe te Azrava-saMvara 15ra sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra jANe. e rIte AgaLa AgaLa * x - jANavuM. tene koI pUche ke na pUche te zrAvako Ama kahe ke - A jainadarzana ja mokSa sAdhaka che, bAkI anarthaka che. A pramANe svIkArIne temanuM mana dharma mATe utsAhI ane pachI sAdhudharma ane zrAvakadharma jANIne * x * vizeSathI agiyAra pratimAne pALato AThama-caudaza AdimAM pauSadhopavAsa pUrvaka vicare. sAdhune nirdoSa AhAra Ape. chevaTanA kALe kAyAnI saMlekhanA karI saMthArAmAM zramaNabhAva dhAraNa karIne bhakta pratyAkhyAna svIkArI AyuphAya thatAM devarUpe utpanna thAya. tyAMthI cyavane sAro manuSyabhava pAmIne, te ja bhave ke utkRSTathI sAta-ATha bhavomAM mokSe jAya. mATe A sthAna kalyANa paraMparAthI sukhanuM kAraNa che. Arya che. e rIte trIjuM 'mizra' sthAna kahyuM. dhArmika, adhAmika, tadubhayarUpa sthAno kahyA. have A traNe sthAnone upasaMhAradvArathI saMkSepamAM jaNAvatA kahe che - je avirati-asaMyamarUpa, samyakatva abhAvathI mithyAdaSTinI dravyathI virati che te avirati ja che. kemake temAM sArAmAThAno viveka nathI. mATe te kRtya bALakanA jevuM che. tathA 'virati'-pApathI dUra rahenAra paMDita ke paramArthano jJAtA gaNAya che ane viratAvirata te bAlapaMDita jevo che. te badhuM pUrvavat kahevuM- - bAla ane paMDita paraspara viruddha che, chatAM sAthe kema kahyAM ? * x - jemanAmAM sarvathA aviratinA pariNAmano abhAva che. A sthAna sAvadha-AraMbha sthAna zrita hovAthI sarve akAryo kare che. tethI te anArya sthAna che yAvatuM * * * * * ekAMta misyArUpa che. temAM je samyakatvapUrvakanI virati che te sAvadha AraMbhathI nivRtta anAraMbha saMyamarUpa che - X * te Arya che, sarva duHkhanA kSayano mArga che. tathA ekAMta samyagu bhUta che. te sAghabhUta hovAthI sAdhu che. tethI A vistAvirata nAmaka mizra sthAnavALAne AraMbha-anAsaMmarUpa hovAthI teo paNa karthagituM 'Arya' ja che. paraMparA sarva du:khanA kSayano mArga che, tethI ekAMta samyagubhUta ane zobhana che. A pramANe * x * adharmapakSa, dharmapakSa tathA mizrapakSa saMkSepathI traNe pAno Azraya laIne kahyo. have A mizrapakSa dharma ane adharma baMne sAthe levAthI tenI madhyamAM varte che, te dazavi che * sUga-6ra : e rIte samyagra vicAratA A pakSo ne sthAnamAM ja samAviSTa thAya che. dharma ane adhama, upazAMta ane anuparAMta. temAM paheluM sthAna 'adharmapakSano vibhAga kahyo, temAM A 363-vAdIo che. ema kahyuM che. te A pramANe - kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI. teo paNa parinivaNinuM pratipAdana kare che, mokSane kahe che, teo paNa potAnA zrAvakone upadeza kare che, teo paNa dharma saMbhaLAve che. * vivecana-62 :A pramANamAM saMkSepathI kahetA-samyam grahaNa karatAM badhAM dharma-adharma be Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/-672 153 sthAnamAM samAI jAya che. kemake je upazAMta sthAna te dharmapAsthAna che ane anupazAMta sthAna te adharma pakSasthAna che. temAM je adharmapakSa prathama sthAna che, temAM 363vAdIo che, tema pUrvAcAryoe kahyuM che. tene sAmAnyathI dazavi che :- kriyA-jJAnAdilita ekalI kriyAthI svarga tathA mokSa maLe tema kahenArA te kiyAvAdI. te phakta dIkSAthI mokSa maLe che, tema kahe che, tenA ghaNAM ja bhedo che. tathA akriyAvAdI kahe che - kiyA vinA ja paraloka sAdhI zakAya che. ajJAnavAdI kahe che - ajJAna ja zreSTha che. vinayavAdI kahe che - vinaya ja paraloka sAdhavA mATenuM pradhAna kAraNa che. ahIM sarvatra chaThI bahuvacanathI evuM jaNAve che ke - kriyAvAdInA 180-bheda, akriyAvAdInA-84, ajJAnInA-67, vinayavAdInA-32 bheda che. temAM A badhAM mULa utpAdako tathA temanA ziSyo bolavAmAM vAcALa hovAthI vAdI kahyA che. teonuM bheda saMkhyAdi jJAna AcArAMgathI jANavuM. te badhAM jainadharma mAphaka mokSa mAnela che. bAkInA rAga-dveSAdi dvaddha zAMta thavAthI varNa-gaMdha-rasa-sparzanA svabhAvathI dUraparamArtha sthAna "brahmapada' nAmaka abAdhArUpa paramAnaMda sukha svarUpa kahyuM che-tathA te vAdIo paNa saMsArabaMdhanathI chUTavA rUpa mokSane mAne che. nirUpAdhirUpa kAryane nirvANa kahe che. tenAthI mokSanuM kAraNa upAdhika kahyuM. have jeo AtmA nathI mAnatA, jJAnasaMtativAdI che, saMsAranA nibaMdhanarUpa karmasaMtatinA abhAve mokSAno viccheda thAya che, to paNa teo mAne che ke upAdAna kAraNanA kSayathI ane navuM na utpanna thatAM saMtati cheda thAya te ja mokSa che. jema tela vATane pahoMce tyAM sudhI dIvo baLe, paNa tenA abhAve dIvo bujhAya tema nivaNa che. teo kahe che - jJAnasaMtAna ke kSaNa pappAne kaMI thatuM nathI. phakta na thavuM e mokSa che. jainAcArya kahe che - temanuM Ama kahevuM e mahAmohodaya che karma che, tenuM phaLa che, paNa te karmanA kata ke bhoktAne mAnatA nathI. A rIte AbhA na mAnavA chatAM saMsAra ane mokSane mAne che A temanI buddhinuM kevuM aMdhapaNuM che ? sAMkhyamatavALA kahe che prakRtinA vikArano viyoga te ja mokSa che. ityAdi - X - X - A pramANe taiyAyika, vaizeSikAdi saMsArano abhAva icchavA chatAM mukta thatAM nathI kemake teo samyagadarzanAdine mAnatA nathI. ahIM temanA mata saMbaMdhI zaMkAsamAna vRttimAM ApelA che, paNa te amAruM kAryakSetra na hovAthI noMdhyA nathI, maw "modedI mayitA e prastuta TIkAno viSaya hovAthI tene noMdhela che.) A rIte - X* taiyAyika, vaizeSika, "x- zAkyo -x* sAMkhyo -x - vaidiko * x * Adi * x * ahiMsAne mokSanA mukhya aMgapaNe mAnatA nathI, te vAta have khulAsAthI kahe che-- * sUtra-693 : te badhAM pAvAduko - vAdIo [va-sva] dharmanA Adikara che, vividha prakAranI buddhi-abhipAya-zIla-daiSTi-ruci-AraMbha ane adhyavasAya yukta che. 154 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda teo eka moTA maMDalIbaMdha sthAnamAM bhegA thaIne rahyA hoya, tyAM koI puruSa AganA aMgArAthI pUrNa bharela patrane loDhAnI sANasIthI pakaDIne lAve ane te vividha prakAranI prajJA yAvatu vividha prakAranA AdadhyavasAya yukata [potapotAnA dharmanA Adikara vAdIne A pramANe kahe ke - he pAvAduko. tame A bhaLatAM aMgArAvALuM pAtra eka-eka muhUrta hAthamAM pakaDI rAkho, sANasI hAthamAM na lezo, Agane bujhAvazo nahIM ke ochI na karazo, sAdharmiko ane paradharmIonI vaiyAvacca karazo nahIM [arthAta temanI sevA lezo nahIM, paraMtu saraLa ane mokSArAdhaka banIne, mAyA karyA vinA tamArA hAtha dhasAro. Ama kahIne te puruSa AganA aMgArothI purI bharelI pAmIne loDhAnI sANasIthI pakaDIne te pAvAduko-vAdInA hAtha para rAkhe. te samaye te [potapotAnA dharmanA Adira pAvAduko yAvata vividha prakAranI prajJA yAvata vividha adhyavasAyayukata che, teo potAnA hAtha pAchA kheMcI leze. tyAre te puruSa te sarve pAvAduko ke je dharmanA Adi# cAvatuM vividha adhyavasAyothI yukta che, temane A pramANe kaheze - are o pAvAduko. dharmanA Adikara vAva vividha evA adhyavasAyathI yukato tame tamArA hAtha pAchA kema kheco cho? hAtha na do te mATen tche to zuM thAya? du:kha thaze tema mAnI hAtha pAchA kheMco cho? A ja vAta badhAM prANI mATe samAna che, pramANa che, samosaraNa che. A ja vAta pratyekane mATe tulya, pratyekane mATe pramANa ane Ane ja pratyekane mATe samosaraNasararUpa samaje. tethI je zramaNa, mAhaNa A pramANe kahe che yAvatuM parUpe che ke - sarve pANI yAvatuM sarve savone haNavA joIe, AjJApita karavA joIe, grahaNa karavA joIe, paritApavAnkalezita karavA - upadravita karavA joIe. teo bhaviSyamAM chedana-bhedana pAmaze yAvatuM bhaviSyamAM janma-jarA-maraNa-yonibhamaNa, pharI saMsAramAM janma-gabhavAya-bhavapapaMcamAM paDI mahAkaTanA bhAgI banaze. temaja teo - ghaNAM ja daMDana-muMDana-djI-tADana-dubaMdhana-jAva4-dholaNanI bhAgI thaze, temaja mAtA-pitA-bhAI-bahena-5nI-putra-putrI-putravadhUnA maraNanuM du:kha bhogavaze. teo dAriddha, daubhagya, piya sAthe saMvAsa, piyano viyoga ane ghaNAM du:kha-daumanasyanA bhAgI thaze. teo Adi-aMta rahita-dIrdhakAlika-catugatika saMsAra kAMtAramAM vAraMvAra paribhramaNa karaze, teo siddhi nahIM pAme, bodha nahIM pAme rAvata sarva duHkhono aMta nahIM kare. [kathana badhAM mATe tulya, pramANa ane sArabhUta che. pratyeka mATe tulya-pramANasArabhUta che. temAM je zramaNa, mAhaNa ema kahe che - yAvata : parUpe che ke - sarve pANI, sarve bhUta, sarve jIva, sarve savone haNavA nahIM, AjJAmAM na rAkhavA, grahaNa na karavA, upadravita na karavA [ pramANe kahenArA dharmI] bhaviSyamAM chedana-bhedanayAva4-janma, jarA, maraNa, yonibhramaNa, saMsAmAM pharI Agamana, gabhaviAsa, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2/2/-/633 155 bhavapAMcamAM paDIne mahAkaTanA bhAgI banaze nahIM. teo ghaNAM daMDana-muMDana vAvata duHkha daumanasyanA bhAgI nahIM thAya. anAdi-anaMta, dIrdhakAlika, caturaMta saMsAra kAMtAmAM vAraMvAra paribhramaNa nahIM kare, teo siddha thaze yAvat sarve duHkhono aMta karaze. * vivecana-673 - bolavAmAM cAlAka te pAvAdaka [vAdI], teo 363-bheda vALA che, potAnA dharmanA Adikara che, te ane teonA ziSyo badhAM judA jugha jJAnavALA che. ArakSara eTale svarucithI dharma batAvanArA che, anAdinA pravAhavALA nathI. - prazna - arihaMtone paNa Adikara kahyA che. tenuM zuM? - uttara - satya che, paNa anAdi hetunI paraMparAthI anAdiva ja che. anyadharmIo sarvajJapaNIta Agamano Azraya na levAthI badhAnI mati asamAna che, tethI temanA jJAnamAM bhinnatA che. tethI temanA abhiprAyomAM paNa bhinnatA che. kemake utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka vastumAM sAMkhyamatavALA pragaTa ane gupta bhAvano Azraya laIne mukhya padArthane satyapaNe mAnIne teoe nitya pakSa svIkAryo, zAkyone - x *x - kSaNivAda svIkAryo, tethI anitya pakSa mAnyo. taiyAyika, vaizeSike * x * ekAMta nitya - x * ekAMta anitya baMne mAnyA * x * ityAdi. te anyatIrthiko vivigha zIla-vratavALA hovAthI temanA anubhavo bhinna che, te rIte temanA darzana (mata] mAM, rucimAM ane adhyavasAya-aMtaHkaraNa pravRttimAM paNa bheda che. ahiMsA je dharmanuM praghAna aMga che, te temanA abhiprAya bhedane kAraNe eka samAna nathI, sUkAra tenuM prAdhAnya darzAvavA kahe che - te sarve vAdIo potAnA matanuM sthApana karavA eka pradezamAM maMDalIMbaMdharUpe beThA che. AvI maMDaLI pAse koI puruSa jaIne temane bodha karAvavA mATe baLatA aMgArAnI bharelI loDhAnI pAkIne loDhAnI sANasIthI pakaDIne temanI sAme mUDIne kahe che - o vAdIo ! x - A aMgArA bhareluM paNa ekaika muharta upADo. tene sANasAthI na pakaDazo, agninuM staMbhana na karazo. tamArA sAdharmika ke anyadharmane agnidAha upazamana mATe madada na karazo. mAyA na karIne hAtha pasArI, teo hAtha pasAre, tyAre A puruSa temanA hAthamAM te pAtrI mUke tyAre dajhavAnA bhaye teo hAtha pAcho kheMcI leze. tyAre A puruSa teone kaheze ke - tame tamArA hAtha kema pAchA kheMcI lo cho ? teo kaheze ke dajhavAnA bhaye. teno paramArtha e che ke * avazya agnithI dajhavAnA bhaye koI agni pAse hAtha na laI jAya, ti vAdIne pUcho ke hAya dajhe to tamane zuM thAya? - duHkha thAya. jo tame dAhanA du:khathI Daro cho ane sukha iccho cho, tema saMsAramAM rahelAM badhAM prANIo paNa ema ja icche che tyAM Atmatulya gaNI vicAro ke jema mane du:kha priya nathI tema badhAM prANIne duHkha piya nathI. Ave samajIne ahiMsAne dharmamAM pradhAna mAnavI. A ja pramANa-yukti che - sarva jIvone potA samAna mAne te paMDita. A ja samavasaraNa-dharma vicAra che ke jayAM saMpUrNa ahiMsA che te ja paramArthathI dharma che A pramANe jANavA chatAM keTalAMka zramaNa, brAhmaNo paramArthane jANatA nathI, teo bole che, bIjAne ThasAve che, tathA AvA dharmanI prajJApanA kare che, prANIne pIDA karavAnA prakAro vaDe dharma batAve che ke - sarve prANIne daMDa Adi vaDe haNavA, paritApavA, dhamane mATe koza calAvavA tathA zrAddha kArya karavA *x mATe basta Adi lAvavA, e rIte je zramaNAdi prANI-hiMsaka bhASA bole che teo bhaviSyakALa ghaNAM jIvonA zarIra chedana-bhedanano upadeza karaze tathA te sAvadhabhASI thaI bhaviSyamAM ghaNAM janma-maraNAdi pAmaze. tathA aneka vakhata garbhamAM utpanna thaI yoni dvArA janmavuM paDaze. tathA saMsAranA prapaMcamAM - x * ucca goga vamIne, nIca gotra kalaMka bhAvavALA thAya che. ane bhaviSyamAM thaze. tathA teone daMDAdi vaDe ghaNAM zarIra saMbaMdhI du:kho bhogavavA paDaze te kahe che - daMDa Adi mAra vaDe zArIrika du:kha, tathA te nirvivekIne mAtRvadhAdi mAnasika du:kho tathA bIjA-apriyano saMyoga, priyano viyoga, dhananAza Adi du:khadaurmanasyano bhAgI jAya che. vadhu keTaluM kahevuM? upasaMhAra karatA ati bhAre anartha saMbaMdhane darzAvavA kahe che - jenI Adi nathI te anAdi eTale saMsAra. - X - X - jeno cheDo nathI te aparyata - X - X - AvA anAdi aparyA, dIrdha-anaMta jugala parAvartarUpa kALanI sthiti. jenI cAra gati che te cAtugatika. tevA saMsArarUpI aTavImAM - nirjaLa, bhayayukta-prANarahita araNapradeza te kAMtAra, AvA saMsAra kAMtAramAM vAraMvAra parAvartana thatA temAM ja bhamato raheze. tethI kahe che - je kAraNathI te prANInA haNanArA, koI evA sAvadha upadezathI * x - ozikAdi AhAra-paribhoganI anujJAthI ema jANavuM ke te kapAvayaniko lokanA agrabhAga rUpe-mokSane prApta karaze nahIM tathA teo sarva padArthone jANavArUpa kevaLajJAna pAmaze nahIM, AnA dvArA jJAnAtizayano abhAva dazavyio. tathA ATha prakAranA karmothI mukta thatA nathI. enA dvArA asiddhi-akaivavAnuM kAraNa kahyuM. parinirvANa-AnaMda, sukhanI prApti tene na pAme. enA dvArA sukhAtizayano abhAva darzAvyo tathA teo zarIra-mananA du:khono AtyaMtika aMta karI zake nahIM, enA dvArA apAya atizayano abhAva darzAvyo. A rIte vicAravuM ke jema sAvadhAnuSThAna parAyaNa, sAvadhabhASI kupAvacanikA mokSe jatAM nathI, tema svayucanA jainasAdhu paNa zikAdi paribhogathI mokSe jatA nathI. tenuM pramANa pratyakSa-anumAna Adi che. jemake pratyakSa pramANa-jIvahiMsA karanAra, cora Adi baMdhanathI mukata thato nathI. tema bIjA paNa duHkhI thAya che. anumAnAdi paNa e rIte vicAravuM. tathA A ja samavasaraNa-Agama vicArarUpa che. te pratyeka jIvane AzrIne ghaTAvavuM, dareka matavALAe samajavuM ane bIjAne samajAvavuM ke hiMsA karavAthI du:kha pAmaze. jeo tatvanA jANakAra che, teo potAnA AtmAtulya sarve jIvone mAnIne ahiMsA pAlana karatA A pramANe bole che ke - badhAM jIvo du:khanA hepI ane sukhanI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra che zrutaskaMdha-2 adhyayana-3 AhAra parijJA che. - X - X - X X --X --X - X = 2-63 icachAvALA che, mATe temane haNavA nahIM ityAdi. temane pUrvokta daMDana Adi bhogavavA na paDe. cAvatu teone saMsAra kAMtAramAM bhaTakavuM paDatuM nathI. A rIte kicAcAno kahyA. have upasaMhAra karavA mATe pUrvokta kathana saMkSepamAM kahe che* sUjha-634 - A bAra kiyAsthAnomAM vatA jIvo siddha-bu-mukata-parinivaNi rAvatuM sarva du:khano aMta karyo nathI . karatA nathI - karaze nahIM paraMtu A teramAM kizAsthAnamAM vartatA jIvo atIta-vartamAna ke anAgatamAM siddha thayA che, buddha thayA che, mukata thayA che, parinirvANa pAme che cAva4 sarva duHkhono aMta kare che. e rIte te bhikSu AtmANI, Atmahitakara, Atmagupta, AtmayogI, AtmapAkamI, AtmarakSaka, AtmAnukaMpaka, AtmaniphphaTaka, AtmA dvArA ja samasta pApothI nivRtta thAya che, * tema huM kahuM chuM. * vivecana A bAra kiyAsthAnomAM anupazamarUpa - adharmapakSa gaNela che. tethI temAM vartatA jIvo pUrva kALe siddha thayA nathI, vartamAnamAM thatA nathI ane bhAvimAM thaze nahIM. tathA bodha pAmyA nathI, pAmatA nathI - pAmaze nahIM, mukta thayA nathI - thatA nathI - thaze nahIM, nirvANa pAmyA nathI * pAmatA nathI - pAmaze nahIM, du:khono aMta karyo nathI - karatA nathI - karaze nahIM. have tame kriyAsthAna 'dharmapakSa' kahe che. A temAM phiyAsthAnamAM vartatA jIvo mokSe gayA che - jAya che . jaze cAvatu sarva duHkhono aMta karyo che - kare che. karaze. je bhikSu pauMDarIka adhyayanamAM kahyo che te bAra kiyAsthAna varjaka, dharmapAanupazamano tyAgI, dharmapaNe sthitaAtmA vaDe ke AtmAthI upazAMta thayelo che. je bIja apAyothI AbhAne rahyo che te AtmArthI-AmavAnuM kahevAya che. ahita AcAsvALA, cora Adi AtmavaMta thatA nathI je A loka paralokanA apAyothI Dare che te Amahita kata che. jeno AtmAgupta che te arthAt svayaM ja te saMyama anuSThAnamAM parAkrama kare che. AtmayogI te AtmAnA kuzala manapavRttirUpa che * * * sadA dharmadhyAne sthita che. tathA je AtmAne pApI, durgatigamanAdithI je rakSe te AtmakSita. durgatigamana hetu choDanAra * sAvadhAnuSThAnathI nivRtta. AtmA dvArA ja anartha parihAra vaDe anukaMpA kare - zubha anuSThAna vaDe sadgatimAM janAro, AtmAne samyagudarzanAdi anuSThAna vaDe saMsArarUpa kedamAMthI choDAve che. tathA AtmAne anarNabhUta bAra kiyAsthAno thakI dUra rahe athavA AtmAne sarva apAyothI dUra rAkhe - sarve anarthothI nivRta thAya. A guNo mahApuruSomAM saMbhave che. zeSa pUrvavata, nayonI vyAkhyA pahelAM pramANe jANavI. zrutaskaMdhara : adhyayana-ra- "kriyAsthAna"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * bhUmikA : bIjuM adhyayana kahyuM, have trIjuM AraMbhe che. teno saMbaMdha A che - karmakSayArce udhata sAdhue bAra kiyAsthAna choDIne teramuM kiyAsthAna sevIne haMmezAM "AhANupta" thavuM. dharmanA AdhArabhUta zarIrano AdhAra AhAra che. te mumukSue uddezakAdi doSarahita levo, A AhAra haMmezA joIe, A saMbaMdhathI "AhAraparijJA' adhyayana AvyuM. tenA cAra anuyoga dvArA che, temAM A adhyayana pUrvAnupUrvIthI trIjuM ane pAnupUrvamAM pAMcame che, anAnapavarI aniyata che. ahIM athiidhakAre hAra zraddhA che ke azuddha te batAvaze. nikSepa traNa prakAre che : temAM oghaniSa niphope adhyayana che, nAmaniSa niphope AhAraparijJA evuM be-padanuM nAma che, temAM AhAra padanA niNopA mATe niyuktikAra kahe che [ni.169 thI 12] 169 thI 1 nimukitkho saMyukad vRjya AhAra padano nikopa pAMca prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, homa, bhAva. temAM nAma, sthApanAne choDIne 'dravya-AhAra' kahe che. dravya AhAra-sayid, Adi traNa bhede che. temAM sacitadravyAhAra pRthvIkAyAdi cha bhede che. temAM saciva pRthvIkAya-mIThuM vagere rUpa che, akAya te pANI ityAdi, A pramANe mizra ane acita paNa samajI levuM. vizeSa e ke - prAyaH ayita agnikAya manuSya AhAramAM le che - garama bhAta vagere rUpe jANavA. kSetra-AhAra-je phogamAM AhAra karAya, utpanna thAya ke vyAkhyAna thAya te athavA naganA je dezamAMthI dhAnya, iMdhanAdino upabhoga thAya che. jema ke - mathurAnI nIkaTathI khAvAnI vastu maLe te mayurA AhAra ityAdi * x ". bhAva-AhAra-bhUkha lAge tyAre bhakSya AhAranI vastu khavAya te bhAvAhAra. temAM paNa pAye AhArano viSaya jIbhane Adhina che. tethI tIkho, kaDavo, kaSAyelo, khATo, khAro, mITho e cha rasa jANavA. kahyuM che ke - rAtribhojana te tikho yAvatu madhura ityAdi jamavo. prasaMge bIjuM paNa le che . "kharavizada' bhakSya che. temAM paNa garama bhAta yogya che. ThaMDA nahIM. pANI ThaMDu ja levAya. zItaLatA e pANIno mukhya guNa che. dravyane AzrIne bhAva AhAra kahyo. have AhArane AzrIne bhAvAhA... bhAvAtAra traNa prakAre thAya. AhAka prANI traNa prakAre AhAra le che. jemake * onahA-aujasa zarIra, kAmaNa zarIra sAthe rahIne je AhAra le che, tenA vinA dAkiAdi zarIra utpanna na thAya. kahyuM che. * taijasa, kAmaNazarIra vaDe jIvo AhAra le pachI ja yAvatu zarIranI niSpatti thAya. tayA ojAhArI sarve jIvo aparyAptA che. lomAhAra zarIra pati thayA pachInA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23/bhUmikA 159 kALe bAhya tvacAnI romarAjI vaDe levAto AhAra che. moDhA vaDe khavAya te kavalAhAra che. te vedanIyanA udaya vaDe cAra sthAno vaDe AhAra saMjJA udbhave che - kahyuM che - cAra rasthAne AhAra saMjJA upaje. DAbA koThAthI, dhAvedanIya karmodayathI, mati [icchA thI ane te viSayanA upayogathI. A traNenuM eka ja gAyA vaDe vyAkhyAna kare che - taijasa ane kAmaNa zarIra vaDe audAkiAdi zarIra thAya ane mizrapaNe je AhAra le te ojAhAra che. koI AcArya kahe che - dArikAdi zarIra pati vaDe thayela paNa indriya, AnapAna, bhASA, mana:5yatithI aparyAptaka hoya ane zarIra vaDe AhAra le te ojAhAra che. tyArapachI tvacA-sparzanendriya vaDe je AhAra levAya te lomAhAra che. prakSepAhAra to mukhamAM koLIyo levo te prasiddha che. - have A AhAra tenA svAmI vizeSathI kahe che - pUrvokta zarIra vaDe je ojAhAra le che, te sarve aparyAptaka jIvo jANavA arthAta tenI badhI pati pUrNa thaI nathI tema jANavuM. bIjI gatimAM jAya tyAre prathama utpatti vigraha gatimAM hoya ke na hoya to paNa utpati deze taijasa kAmaNa zarIra vaDe jema garama ghI-telamAM paDelo loTa ghI pIe tema jIva pudgalone grahaNa kare che. te samayathI pati purI thAya tyAM sudhI ojAhAra kare che. patika jIvomAM koI indriya patithI pati kahe che. koI zarIra payatithI paryAptaka kahe che, tenAthI lomAhAra le che. temAM sparzanendriya vaDe taDakA vaDe ke ThaMDA vAyu athavA pANI vaDe garbhamAM jIva poSAya che, te lokAhAra, prakSepa AhAra to mukhethI khavAya tyAre propAhAra, bAkInA samaye te na hoya. paNa lomAhAra to vAyu AdinA sparzathI sarvadA hoya. te lomAhAra cakSu vaDe dekhAto nathI. te prAyaH pratisamaya vartI che. propAhAra to prAyaH dekhAya che. te niyatakAlika che. jemake devakura-utarakuramAM aSTamabhakAdi AhAra che. paNa saMkhyaya varSa AyuvALAne propAhAra aniyatakAlika che. have propa AhAra koNa kare te kahe che - phakta sparzanendriyavALA pRthvIkAyAdi ane deva, nAkone prakSepAhAra nathI. teo pati purI thatAM sparzanendriya vaDe AhAra kare che, mATe lomAhAsa che. temAM devo manacI kathita zubha pudgalo badhI kAyA vaDe levAya che. nArakone azubha ja Ave che. bAkInA dArika zarIravALA beindriyAdi tiryaMca ane manuSyone prakSepAhAra che. teo saMsAmAM rahelAne prakSepAhAra vinA nibhAva na thAya. kavala AhAra jIbhathI thAya che. bIjA AcArya kahe che. jIbha vaDe je sthULa zarIramAM khavAya te prakSepAhAra che. paNa je nAka, AMkha, kAna vaDe prApta thAya te ghAtarUpe pariName te jahAra che. phakata sparzendriya vaDe laI dhAtarUpe thAya te lomAhAra che. have kALa vizeSane AzrIne 'anAhArakatA" jaNAve che | vigrahagatimAM rahelA, kevalI samuddhAta katAM, ayogI, siddho e aNAhAraka che, bAkInA AhAraka che. teno kiMcit artha A pramANe - utpattikALe vigrahagatimAM, kevaLIne lokapUraNakALe samuThThAta avasthAmAM, ayogIne zailezI avasthAmAM ane siddhone ANAhArakatva hoya che. zeSa jIvo AhAka che. temAM samazreNimAM bhavAMtaramAM 160 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jAya to anAhAraka nathI. jo eka samaya vakazreNimAM rahe to prathama samaye pUrvazarIramAM rahIne AhAra le, bIjA samaye bIjA sthaLe AhAra le, dvirasamaya vakragatimAM traNa samaye utpatti che, temAM madhyama samaye anAhAraka, bIjA samaye AhAraka. traNa samaya vakragatimAM cothA samaye utpattimAM vaccenA be samaya anAhAka, catusamaya utpatti kaI rIte? - x " prathama samaye basanADImAM praveze, bIjA samaye upara ke nIce gamata, bIjA samaye bahAra nIkaLe, cothA samaye vidizAmAM utpanna thAya. pAMca samaya utpattimAM vaccenA traNa samaya anAyAska che, AdhA samaye AhAraka che-x - kevalI samaaAtamAM paNa kAmaNazarIrathI bIjA, cothA, pAMcamAM samaye anAhIka che, bAkInA samaye audAki zarIra sAthe mizra che mATe AhAka. * x * kevalI potAnA AyukSaye sarva yoga nirodha kare tyAre pAMca hUvAkSara bolAya teTalo mAtra kALa che, te anAhAka che. siddha jIvo to zailezI avasthAnA Adi kALathI anaMtakALa paryanta anAhAraka che. have ravAnI vizeSa AzrayI vadhu khulAso kare che - kevalI sivAyanA saMsArI jIvo vigrahagatimAM eka ke be samaya anAhAraka hoya che. ityAdi * x * dvArtha sUkAre adhyAya-2 sUtra-31mAM vilo traNa samaya anAhAka kahyA che. AnupUrvIno udaya paNa utkRSTathI vigrahagatimAM cAra samaya kahyo che. te pAMca samayanI utpattimAM ja thAya. bhavastha kevaLIne samuThThAta vakhate -x * misamaya anAhAka kahyA. siddhane AzrIne anAhAkava-teo zailezI avasthAthI AraMbhIne saMpUrNa siddhakALa paryata anAhAka hovAthI sAdi anaMtakALa anAhAraka kahyA. [ahIM keack-wahAra saMbaMdhI zaMkA-samAdhana vRttikAre noMdhad che, ane teno saMpa karela che, vizeSa jANavA ftvArya TIkA joI zakAya.) 0 zaMkA-kevaLIne ghAtakarma kSaya thavAthI anaMtavIryavathI kavaLa AhAra nA hoya kemake AhAra levA mATenA vedanAdi eke kAraNa temane na hoya, jemake temane vedanIyakarmanI pIDA nathI, vaiyAvacca karavAnI nathI, kevaLI hovAthI Iyapatha doSa nathI, saMyama yayAkhyAta cAstrivALuM che, AyukSayano bhaya nathI, dharmaciMtA karavAnI nathI pachI kavalAhAranI jarUra zI? o samAdhAna-tame Agama jANatA nathI, tatva vicAryuM nathI. AhAranuM nimitta vedanIya karma temane che ja, zuM temanuM zarIra badalAI jAya che ? kevalI AhAra kare kemake - paryAptapaNuM che, vedanIya udaya che, AhAra pacAvavA mATe taijasa zarIra che, AyuSya che * x * ghAtikarma kSayathI jJAna thAya che te sAcuM paNa te jJAna vedanIyathI utpanna bhUkhane kaI rIte roke ? ke jethI bhUkha na lAge. vaLI anaMtavIrya hovA chatAM AdhA vedanIyathI utpanna pIDA to rahe che. AhAra levAthI kaMI bagaDatuM nathI ! A AhAra AsaktithI nahIM, paNa AtmazaktinA AvikaraNa mATe che. kevalIne sAtA udaya mAphaka asAtA udayanuM nivAraNa paNa nathI, te to aMtarmuha badalAtI rahe che. vaLI tIrthakarane nAmakarma bAMdhela devane cha mAsa sudhI atyaMta sAtA vedanIyano udaya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/3/bhUmikA 161 che, te jema bAdhAne mATe nathI tema kevalIne khAvAnuM paNa nivAraNa thAya tema nathI. vaLI bhUkha lAgavI te mohanIyakarmano vipAka nathI, paNa bhUkhanA vipAkanA pratipakSanI nivRtti che. - 4 - 4 - 4 - 4 - 4 - kSudhA vedanIya to roga, ThaMDI, tApanI mAphaka jIva pudgala vipAkIpaNAthI vAsanA dUra karavA mAtrathI bhUkha dUra na thAya kemake bhUkha mohasaMbaMdhI vipAka nathI. "jagat upakArI tIrthaMkarane anaMtavIrya hovAthI tRSNArahita thayA pachI khAvAnI zuM jarUra che ?' evo prazna ja nirarthaka che. chadmastha avasthAmAM paNa tIrthaMkara viziSTa vIryavAn ja hoya chatAM khAya ja che ne ? te AhAra dIrdhakALanuM Ayu che mATe zarIranA rakSaNArthe ja levAno che. A uparAMta kevalIne vedanIyakarmanA udayamAM agiyAra parISaho to hoya ja che. bAkInA agiyAra jJAnAvaraNIya Adi janita ja dUra thayA che. te mujaba kevalIne AhAra levAnuM siddha thAya che. A parISahomAM bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, DAMsa macchara, nagnatA, arati, strI, caryA, niSadhA, zayyA, Akrosa, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, satkAra-puraskAra, prajJA, ajJAna ane darzana e bAvIza parISaho mumukSue sahana karavAnA che. temAM jJAnAvaraNathI utpanna te prajJA, ajJAna che. darzana mohanIyathI darzana che, aMtarAyathI alAbha parISaha che. cAstri mohanIyathI nagnatA, arati, strI, niSadhA, Akroza, yAcanA ane satkArapuraskAra che. A agiyAra parISaho kevaLIne na hoya kemake tenA kAraNabhUta karmono kSaya thayo che. kAraNanA abhAvamAM kAryanI utpatti na hoya. paNa bAkInA 11-parISaho vedanIyakarma hovAthI vidhamAna che. te A pramANe - bhUkha, tarasa, ThaMDI, tApa, DAMsamacchara, carcA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane mala. A agiyAra kevalIne paNa vidhamAna che tethI kevalIne bhUkha saMbhave che. mAtra anaMtavIryapaNAthI teo AkuLavyAkuLa na thAya. vaLI A niSThitAryA niSpayojana ja pIDA sahetA nathI. temaja "kevaLI hovAthI temane bhUkhathI pIDA bAdhA na kare" ema bolavuM paNa yogya nathI. - 4 - 4 - jema kevalajJAna utpatti pUrve khAvAnuM svIkAryu che, tema kevaLajJAna thayA pachI paNa te ja audArika zarIra AhArAdi vaDe poSavA yogya che. pahelA tIrthaMkaranI apekSAe deza uNa pUrvakoTikALa kevaLInI sthiti kahI che. to tevAne saMbhavita AyukALamAM audAki zarIranA nibhAva mATe prakSepAhAra paNa hovo joIe. kahe che ke - taijasa zarIra vaDe mRdu karela levA yogya dravyane svaparyApti vaDe pariNamAvelAne pariNAmanA krama vaDe audArika zarIranuM baMdhAraNa thAya che, te nibhAvavA vedanIya karmodayathI bhUkha lAge che. A badhI sAmagrI kevalImAM saMbhave che. to pachI te kema AhAra na le? - 4 - vaLI ghAtIkarma sAthe bhUkhane saMbaMdha nathI -x-x - A rIte saMsAramAM rahelA jIvo vigrahagatimAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI traNa samaya, bhavastha kevalI samudghAtamAM traNa samaya ane zailezI avasthAmAM aMtarmuhUrta anAhAraka hoya che. siddhanA jIvo sAdi anaMtakALa anAhAka che. have prathama AhAra kayA zarIra vaDe kare che, te kahe che - teja ke tejamAM thayela te taijasa 4/11 162 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ane kArpaNa zarIrathI AhAra kare che. A taijasa-kAryaNa zarIra saMsArabhramaNa paryanta jIvane kAyama rahe che. A be zarIro vaDe bIjI gatimAM jatA jIvo prathama AhAra kare che. pachI audArika mizra ke vaikriyamizra je zarIra racAya tenA vaDe AhAra kare che. pachI audArika ke vaikriya zarIra vaDe AhAra kare che. [ni.178-] have 'parijJA' padano nikSepa kare che. temAM nAma, sthApanA, dravya ane bhAva cAra bhede parijJA kahI che. temAM paNa nAma, sthApanA gauNa hovAthI tene choDIne dravya pratijJA batAve che - dravyanI ke dravyathI parijJA te dravya parijJA. te mukhyatAe saciva, acita, mizrabhede traNa prakAre che. bhAva parijJAmAM be bhede-jJaparijJA ane pratyAkhyAna parijJA. bAkInA noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIra, tadbatirikta bhedo "zastraparijJA" adhyayana [AcArAMgamAM che te] mujaba jANavA. - have - x sUtra kahe che-- - sUtra-675 H- [sUtra-675 thI 687nI vRtti sAthe che. meM sAMbhaLela che, te AyuSyamAna bhagavaMte Ama kahyuM che - A pravacanamAM "AhAraparijJA" nAmaka adhyayana che. teno artha A che - A lokamAM pUrvAdi dizAmAM sarvatra cAra prakAranA bIjakAyavALA jIvo hoya che - jemake - agrabIja, mUlabIja, parvabIja, skaMdhabIja. te bIjakAyika jIvomAM je jevA prakAranA bIjathI, je-je avakAzathI utpanna thavA yogya che, te-te rIte utpanna thAya che. e rIte keTalAMka bIjakAyika jIva pRthvIyonika, pRthvI saMbhava, pRthvI vyutkrama che. tadyonika, tAMbhavA, tadnukrama jIva karmavaza thaI karmanA nidAnathI tyAMja vRddhigata thaI, vividha yonivALI pRthvImAM vRkSapaNe utpanna thAya che. te jIvo te vividhayonika pRthvInI cikAzano AhAra kare che. te jIvo pRthvI-ad-teu-vAyu-vanaspati zarIrano AhAra kare che. te jIva vividha prakAranA prasa-sthAvara jIvonA zarIrane citta kare che. te pUrve AhArita te zarIrane vidhvasta karIne tvacA vaDe AhAra karIne svazarIrarUpe pariNamAve che. te pRthvIyonika vRkSanA bIjA zarIro paNa vividha prakAranA - varNa-gaMdha-rasa-sparza-saMsthAna saMsthita tathA anekavidha pudgalonA banelA hoya che. te jIvo karyodaya mujaba utpanna thAya che, ema kahyuM che. * sUtra-66 :- [sUtra-65 thI 687 vRtti sAthe che.] have tIrthaMkarathI kahe che ke - koI jIva vRkSonika, vRkSamAM sthita, vRkSamAM vRddhi pAme che. e rIte temAM utpanna, temAM sthita, temAM vRddhigata jIvo karmane vaza thaI, karmanA kAraNe ja tyAM vRddhi pAmI pRthvIyonika vRkSomAM vRkSarUpe utpanna thAya che. te jIvo te pRthvIyonika vRkSonA rasano AhAra kare che. te jIvo pRthvIad-teu-vAyu-vanaspati zarIrano AhAra kare che. te vividha trA-sthAvara jIvonA zarIrane acita kare che. teo dhvasta karelA, pUrve AhArita tathA tvacAthI AhArita zarIrane vipariNAmita karIne potAnA samAna svarUpamAM pariNata kare che. te vRkSayonika vRkSonA aneka prakAranA varNa-gaMdha-rasa-sparza-vividha saMsthAna Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2|3|-I676 163 saMsthita bIja zarIra paNa hoya che, je aneka prakAranA zarIra pagalothI vikurvita hoya che. te jIva kamane vaza thaIne utpanna thAya che, tema kahyuM che. * sUtra-637 :- sU635 thI 683nI vRtti sAthe che.) have tIrSakazrI kahe che ke - keTalAMka jIvo vRkSayonika, vRkSamAM sthita, vRkSAmAM vRddhi pAme che. te vRkSamAM utpanna, vRkSamAM sthita, vRkSamAM vRddhigata jIvo kamavaza thaI, kamanA kAraNe vRkSAmAM utpanna thaIne vRkSAyonikamAM vRkSapaNe utpanna thAya che. te jIvo te vRAyonika vRkSonA rasano AhAra kare che. te jIvo pRthvIAy-vAyu-du-vanaspati zarIrano AhAra kare che. basa-sthAvara prANInA zarIrane acitta kare che, parividhvasta tathA pUrve AhArid, vacAthI AhAsti zarIrone cAvIne potAnA rUpe pariNata kare che. te vRkSayonika vRkSonA zarIra vividha varNavALA yAvata te jIvo karmone vaza thaIne utpanna thAya che, ema kahyuM che.. * sU-638 - sima-675 thI 687nI vRtti sAthe che. have tIkarI vanaspati jIvonA bIjA bheda paNa kahe che - keTalAMka jIva vAyonika, vRkSAmAM sthita, vRkSamAM vRddhi pAme che. te vRkSamAM utpanna, vRkSamAM sthita, vRkSamAM vRddhigata jIvo karmane vaza, karmonA kAraNe temAM utpanna thaIne vRAyonika vRkSomAM mULa-kaMdaskaMdha-tvacA-zAkhA-pravAla-pa-pupa-phaLa-bIjarUpe utpanna thAya che. te jIvo te vRkSonika vRkSonA sano AhAra kare che, te jIvo pRdI yAva4 vanaspati zarIrano AhAra kare che. anekavidha saMsthAvara prANInA zarIrane acitta kare che. pariviMA zarIrane yAvatu potAnA samAna parINamAvIne te vRAyonikanA mUla-kaMda cAvatu bIjonA bIja paNa zarIra banAve che, je vividha varNa-gaMdha yAvata vividha zarIra pudgalathI banelA hoya che. te jIvo kamane vaza tyAM utpanna thAya che, tema kahyuM che. * sUtra-679 :- sUma-635 thI 68NanI vRtti sAthe che.] have tIrthakarazI vanaspatinA bIja bheda paNa kahe che - keTalAMka jIvo vRkSayonika, nRsthita, vRkSAmAM vRddhi pAme che. te vRkSamAM utpanna, vRkSamAM sthita, vRkSAmAM vRddhigata jIvo kamane vaza, karmonA kAraNe temAM utpanna thaIne vRkSayonika vRkSomAM "adhyArUha"rUpe utpanna thAya che. te jIvo te vRkSayonika vRkSonA rasano AhAra kare che. te jIvo pRedI AdinA zarIrano AhAra karI cAvatu potAnArUpe paNimAve che. te vRkSayonika adhyArUhanA bIjA paNa zarIro vividha vaNavALA cAvat kahelA che. * sUjha-68o - sima-65 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.] have tIrSakazrI kahe che : keTalAMka jIvo adhyArUha yonika, adhyArUha sthita, adhyArUhamAM ja vRddhi pAme che. yAvata karmonA kAraNe tyAM utpanna thaI vRkSayonika adhyArUmAM dayArUe vRkSarUpe utpanna thAya che. te jIvo te vRkSonika AdhyAhanA sano AhAra kare che. te jIvo pRnI Adi zarIrane mAvaThuM svarUpe 164 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra pariNAve che. te vRkSayonika adhyArUhanA bIja paNa zarIro vividha varNavALA cAvat kahelA che. * sUtra-681 - sujha-675 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.] have tIrSakazrI kahe che ke ahIM keTalAka jIvo adhyArUha vRkSayonika adhyArohamAM sthita yAvat karmonA kAraNe tyAM utpanna thaIne AdayArUha vRkSayonikamAM adhyArUDhapaNe utpanna thAya che. te jIvo te adhyArUhayonikanA adhyArUhanA rasano AhAra kare che. te jIvo pratI, apa Adi zarIrano AhAra karIne yAvatuM svarUpe parisamAve che. bIjI paNa te adhyArUhayonika dayArUhanA vividha varNavALa zarIra yAdd kahyA che. * sUtra-682 - sima-635 thI 68eetii vRtti sAthe Apela che.] have tIrthakarazrI kahe che - keTalAMka jIvo adhyArUhayonika, AdhyArUha saMbhava yAva4 kamoMnA kAraNe temAM utpanna thaIne AdayArUha yonikamAM adhyArUha mula yAvatu bIjarUpe unna thAya che. te jIvo adhyArUhayonika adhyArUha vRkSanA sano AhAra kare che yAvatu bIjA paNa te adhyArUhayonika mUla yAvat bIja AdinA zarIro yAvat kahyA che. * sUtra-683 :- sU 75 thI 68.7nI vRtti sAthe Apela che.] have tIkI kahe che . keTalAMka jIvo pReNIyonika, pRSImAM sthita yAvat vividha yonika pradImAM tRNapaNe unna thAya che. te jIvo vividha yonika pRedInA sAno AhAra kare che. yAvata te jIvo kamane vaza utpanna thAya che, tema kahyuM che. * sUtra-684 :- sima-65 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.) A pramANe keTalAMka jIva tRNomAM tRNarUpe utpanna thAya che, vagere. * sUtra-685 - sijha65 thI 683nI vRtti sAthe Apela che.) e pramANe tRNonikamAM vRNapaNe utpanna thAya che. tRNayonika vraNa zarIrano AhAra kare che. cAvatuM ema kahyuM che. tathA tRNayonika tRNamAM mULa yAva4 bIjapaNe utpanna thAya che. yAvatu ema kahyuM che. e rIte auSadhinA paNa cara AlApako che, haritanA paNa cAra AlApaka kahelA che. * sUga-686 : have tIrthakarazI kahe che . A jagatamAM keTalAMka jIvo pRvIyonika, pRdhImAM sthita, pRadImAM vRddhi pAme che. jIvata karmonA kAraNe tyAM utpanna thAya che. te vividha yonika mRtImAM Aya-vAya-kAya-kUhaNa-kaMduka-upehaNI-nirveeNI-sacchachaga-svAsaNika ane kura nAmaka vanaspatirUpe utpanna thAya che. te jIvo te vividha yonika pRaNInA stano AhAra kare che. te jIvo pRdI Adi zarIrano AhAra kare che. yAvata bIja paNa te pRvIyonika Aya yAvata krura vanaspati zarIra je nAnA vaniALA yAvata kahyA che. A eka ja AlAno che, bIjI traNa nathI have evuM kahe che. keTalAMka jIvo udakaunika, udaka sthita yAvat karmonA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2|3|-I686 165 kAraNe tyAM utpanna thaIne vividha yonika udakamAM vRkSarUpe utpanna thAya che. te jIvo te vividhayonika udakanA rasano AhAra kare che. te jIvo pRnI Adi zarIrano AhAra kare che yAvata bIja paNa te udakayonika vRkSa zarIro vividha vaNanA cAvatu kahyA che. jema pRedIyonika vRkSAnA cAra bheda che tema AdhyArUhanA, tRNanA, auSadhinA, haritanA pratyekanA cAra-cAra AlApako kahevA. have kahe che ke - keTalAMka jIvo udayaunika, udakasthita yAvata karmonA kAraNe tyAM utpanna thaIne vividha yonika udakamAM udaka-avaka-inagovALa-kauMbukahaDakaseraga-kacchabhANitaka-utpala-paSI-kumuda-nalina-subha-saugaMdhika-pauMDarIkamahApoMDarIka-zatatra-saharA-hA-koMkaNaaraviMda-tAmasa-bhisamuNA-puraprA#ibhagarUpe utpanna thAya che. te jIvo tyAM vividhonika udakanA rasano AhAra kare che, te jIvo pradI Adi zarIrano AhAra kare che yAvatuM bIja paNa te udakaronika udaka-cAvata pukarAkSibhaga vividha varNAdi zarIra cAvata kahyA che. * sUtra-687 :- -67pa thI 68nI vRtti sAthe che.) have pachI kahe che ke A lokamAM keTalAMka jIvo-pRvIyonika vRkSomAM, vRkSayonika vRkSomAM, vRkSayonika mULa cAvatu bIjomAM, vRkSayonika adhyArUhamAM, adhyArUhayonika adhyArUhomAM, adhyArUhayonika mUla yAvatu bIjomAM, pRthvIyonika tRNomAM, vRSayonika tRNomAM tRNayonika mUla yAvatu bhIjomAM, e rIte auSadhinA ane haritanA traNa-traNa alAvA che. pRedIyonika aya, kAya cAvatu kramAM, udaka yonika vRkSomAM, vRkSAyonika vRkSomAM, vRkSonika mUla cAvatuM bhIjomAM, e rIte azarUhanA, tRNanA, auSadhinA, haritanA traNa-traNa AlAvA che. udakonika udaka-avaka cAvata mukararakSibhagomAM basa-prANarUpe utpanna thAya che. jIvo te pRetI-uda-vRkSa-AdhyArUha-tRNa-auSadhi ane haritayonika vRkSomAM vRkSa, AdhyArUha, vraNa, auSadhi, harita, mUla, cAvatuM bIja, ya-kAya rAvatuM phUra udaka-jAvaka yAvata purAkSibhaNa vanaspatinA rasano AhAra kare che, te jIvo pRadI AdinA zarIrano AhAra kare che, yAvatu bIja paNa te mU-kaMda vAva bIja yonika, Aya-kAya yAvatakUsyonika, udaka-avaka yAvata pukAThThibhaga yonika trasajIvonA nInA varNAdi zarIra cAvata [tI ivavilA che. - vivecana-635 thI 687 : sudhamasviAmI jaMbusvAmIne uddezIne kahe che - te AyuSyamAna bhagavaMte A kahyuM che, te meM sAMbhaLela che jemake - A "AhAparijJA" adhyayana che, teno A artha che - pUvadi dizAmAM, uMca-nIce ane khUNAmAM ema sarvalokamAM rahenArane AzrIne bhAvadizAonA AdhArarUpa A loka che. temAM cAra 'bIja' e ja kAya che, te bIjanA samutpatti bheda cAra che. te A pramANe - jenA agra bhAge bIja utpanna thAya te - tala, tAlI, sahakArAdi ke zAlI Adi athavA agrabhAga te utpatinA 166 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kAraNarUpe che koraMTa Adi apUbIja che. tathA mUlabIja te Adu vagere che, paIbIja te zeraDI Adi che, skaMdhabIja te salakI Adi che. nAgArjanIyA kahe che - vanaspatikAyane pAMca prakAre bIjotpatti che. te A rIte - agra, mUla, poraDakha, gaMdha, bIraha. A sivAya chaTho yokendriya samRddhima bIja paNa kahyo che. jema vanamAM vividha harita udabhave che. taLAvamAM kamaLo thAya che. [have mULasUtramAM AgaLa kahe che-]. te cAra prakAranI vanaspatikAyanA utpatikAraNa je bIja che, teno te bIja sAtheno saMbaMdha che. sArAMza e ke - zAlinA aMkurAnuM utpatti kAraNa zAlibIja che. e pramANe bIje paNa jANavuM. bIja je sthAne vAve te utpatti sthAna che, athavA bhUmipANI-kALa-AkAza-bIjano saMyoga avakAzAnusAra grahaNa karavo. e rIte bIja ane avakAza pramANe A jagatamAM je koI satva che, te tathAvidha kamoMdayathI vanaspatimAM utpanna thAya che te vanaspatimAM utpanna thAya to paNa pRvIyonika che. ahIM pRthvIne kAraNarUpe kahI kemake jo pRthvIno AdhAra na hoya to bIja ugI ja na zake. jema zevALa AdinuM utpatti sthAna pANI che, tema vanaspatinA bIjane pRthvIno AdhAra che, pRthvImAM utpati saMbhave che. evuM kahevA mAMge che ke - te temAM utpanna thAya che, tema nahIM temAM rahe paNa che. tathA pRthvImAM ja tenuM phelAvuM te pRthvI-culkama che arthAt pRthvImAM ja tenI uMce javArUpa vRddhi thAya che. A pramANe tenI utpatti, saMbhava ane vRddhi batAvIne bIjuM kahe che - tevuM vanaspatikAyamAM utpanna thavAnA karmathI prerAIne te ja vanaspatimAM - te ja pRthvImAM jAya che te vapana kahevAya. te-te karmane vaza thaI vanaspatimAM janmIne pharI te ja vanaspatimAM utpanna thAya che. bIje sthAne vAvIne koI bIjA sthAne utpanna na thAya. - X - X - vaLI te jIvo karmanA kAraNe kheMcAyelA te pRthvImAM athavA vanaspatikAyamAM utpanna thaIne vividha yonimAM pRthvImAM ke chakAyomAM utpatti sthAnarUpa sacita, acita ke mizramAM che. temAM koI zeta, kRNAdi varNa, tikatAdi se, surabhi Adi gaMdha, mRdukarkazAdi sparza ityAdi ghaNAM prakAranI bhUmimAM vRkSarUpe vividha rIte utpanna thAya che. vanaspatikAyanA jIvo tyAM utpanna thaIne pRthvInI bhInAzane cuse che, te ja temano AhAra che, te pRthvIzarIrano AhAra karatA pRthvIne pIDA ApatAM nathI. e rIte apa-du-vAyu-vanaspatikAyamAM paNa jANavuM. ahIM pIDA anutpAdane A daTAMta che , jema aMDaja jIvo mAtAnI uNatAthI vadhe ane garbhamAM AhAra levA chatAM mAtAne bahu pIDA karatA nathI. ema A vanaspatikAyika pRthvInI bhInAza cUsavA chatAM, pote utpanna thavA chatAM bahu pIDA karatA nathI. utpanna thaIne vRddhi pAmatA asadeza varNa, rasAdi yukta hovAthI thoDI bAdhAM utpanna paNa kare che. e rIte jamIna ke AkAzamAM rahela pANIne pIe che, tathA agninI bhasmAdi le che, vAyu paNa grahaNa kare che. vadhuM zuM kahIe ? vivigha basa-sthAvara prANInA je Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2|3|-I675 thI 687 163 168 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zarIra, tyAM utpanna thatAM potAnI kAyA vaDe tene acita kare che. athavA jIrNa thayela pRthvIkAyAdi zarIrane kaMIka acita ane kaMIka paritApita kare che. te vanaspatikAyanA jIvo A pRthvIkAyAdinA te zarIrane pote upayogamAM le che, te pRthvIkAyAdi vaDe utpatti samaye svakAyarUpe pariNamAvela che, te vanaspatijIva tyAM utpanna thatA ke utpanna thaIne tvacA vaDe AhAra le che, pachI sva zarIrape pariNAve che, pachI te zarIrane svakAma sAthe sva-rUpe meLavI de che. bIjA zarIro paNa mULa, zAkhA, prazAkhA, patra, puSpa, phaLAdi che, te pRvIyonika vRkSo vividha varNanA che, jemake - skaMdhano varNa judo, mUlano judo e rIte che. A pramANe vibhinna zarIra pudgala grahaNathI thAya che. tethI vividha rasonA vIrya vipAkavALA judA judA pudgalo laIne surupa-kurUpa saMsthAnavALA, daMDha ke DhIluM saMhanana, kRza ke skUla skaMdha thAya che. A pramANe judA judA zarIro vikrvIne rahe che. keTalAMka zAyAdi vanaspati Adi jIvo nathI tema kahe che, tenA niSedha mATe kahe che, te vanaspatimAM utpanna jIvo che - jIva nathI. kemake upayoga jIvonuM lakSaNa che, temanAmAM paNa AzrayathI uMce javuM AdimAM upayoga dekhAya che. tathA viziSTa AhArathI tenA zarIranI vRddhinahAni dekhAya che - x - chedelI vadhavAthI, chAla ukheDatA nAza thavAthI, AdithI vanaspati jIva che, te siddha che. * * * * * arihaMtanA matane mAnanAro vanaspatinA jIvavano asvIkAra na kare. - x * te jIvo vanaspatimAM tevA karmone lIdhe utpanna thAya che. te A pramANe - ekendriya jAti, sthAvara nAma, vanaspati yogya Ayu vagere. te karmodayathI tyAM utpanna thayelA kahevAya che, kALa ke Izvare mokalela nahIM, ema tIrthaMkare kahela che. A rIte pRthvIyonika vRkSo kA, have temAM bIjA jIvo utpanna thAya che, te kahe che tIrthakaroe AvuM kahyuM che athavA te vanaspati saMbaMdhe bIjuM paNa AvuM kahyuM che ke, A jagatamAM keTalAMka jIvo tevA karmonA udaye vanaspati yonimAM janme che, ahIM je pRthvIyonika vRkSomAM kahyuM, te ahIM vRkSayonika vanaspatimAM paNa badhuM kahevuM - yAvat - tIrthakare kahela che. ( dhe vanaspatinA avayavone AzrIne kahe che - have pachI je kahyuM te dazavi che - A jagatmAM koIka tevA karmodayavartI vRkSayonika jIvo hoya che. tenA avayavanA Azrita hovAthI te paNa vanaspatirUpe bIjA jIvo ja gaNAya che tathA mukhya eka vanaspatijIva AkhA vRkSane vyApIne rahelo che, tenA bIjA avayavomAM mULa, kaMda, skaMdha, chAla, DALI, pravAla, patra, puSpa, phaLa, bIjarUpa daza sthAnomAM jIvo utpanna thAya che, te tyAM utpanna thatAM vRkSayonika, vRkSodbhava, vRkSamAM bukramelA kahevAya che. bAkI pUrvavat jANavuM. ahIM pUrve cAra so kahelAM che, te satro A pramANe jANavA - [1] vanaspati pRthvI Azrita che, [2] tenuM zarIra akAyAdi zarIsto AhAra kare che. [3] te vadhIne AhAra kareluM zarIra acita ane nAza karIne potAnArUpe banAve che. [4] bIjA paNa pRthvIyonika vanaspatinA zarIro pote mULa, kaMda, skaMdha Adi judA judA varNavALA thAya che. tema ahIM paNa vanaspatiyonika vanaspatinA evA ja viSaya batAvanArA cAra prakAranA sUtro yAvat - X - kamoMpannaka che, sudhI samajavA. have vRkSo para utpanna vRkSone AzrIne kahe che - A paNa tIrthakare kaheluM che - keTalAMka jIvo vRkSayonika hoya che je pRthvIyonika vRkSo jyAM che, te vRkSAnA bhAgarUpe bIjA vRkSo utpanna thAya che, te eka vanaspatinA mULathI AraMbha ane upacayanuM kAraNa hovAthI te vRkSayonika kahevAya che athavA je pUrve mULa-vRMda Adi daza sthAnavardhI kahyA te vRkSa yonika jANavA. * x * kapAdAne kAraNe upara-upara vadhe che, te adhyArUhavRkSa upara thayelA vRkSo kahevAya che. jemake vRkSa paranI vela Adi- x ", tene AzrIne bIjA vanaspatikAya jIvo te vRkSayonika vRkSomAM utpanna thAya che. ahIM paNa pUrvavat cAra sUtro jANavA - [1] vRkSayonika vRkSomAM bIjAM adhyArUho utpanna thAya, [] te tyAM utpanna thaIne svayonibhUta vanaspatino AhAra kare, tathA pRthvI Adi zarIrano AhAra kare, [3] AhArita zarIrane acitta, vidhvasta karI svakAyarUpe pariNamA), [4] temAM rahelA bIjA avayavone vividharUpe banAve. A badhAM jIvo tyAM svakRta kamapapannA che tema kahyuM che, A paheluM . bIjuM A che - pUrvokta vRkSayonika vRkSomAM adhyArUha kahyA. tenA dareka bhAgamAM vadhIne puSTi karanArA vRkSo para ugelI vanaspatirUpe je utpanna thAya che te jIvo vayonibhata zarIrano AhAra kare che. tyAM bIjA paNa pRthvI Adi zarIno AhA kare che. bIjA adhyArUhasaMbhavA, adhyArUha jIvonAM vividha varNa dinA zarIro bane che. trIjuM sUtra A pramANe - x * kaTalAMka jIvo adhyArUha saMbhavamAM adhyArUha thaIne adhyArUhANe utpanna thAya che. te adhyArUhayonika adhyArUha je zarIro che tene khAya che bIjA sugamAM vRkSayonika adhyArUhanA je zarIre che tene bIjA adhyArUla jIvo khAya che. trIjA sUtramAM adhyArUhayonika adhyArUha jIvonA zarIro samajAvA eTaluM vizeSa che. A cothuM sUtra A pramANe - *x - keTalAMka jIvo adhyArUhayonika adhyArUha vRkSomAM mULa, kaMda, skaMdha Adi dazarUpe utpanna thAya che. te tevA prakAranA karmovALA che tema kahyuM - * -- have vRkSa vyatirikta zeSa vanaspatikAyane AzrIne kahe che - x * keTalAMka jIvo pRthvImAM utpanna thaI, pRthvImAM sthira thaI, pRthvImAM vadhe che, vagere jema vRkSAmAM cAra AlAvA kahyA, tema tRNamAM paNa jANavA. te A che - vividha pRthvIyonimAM tRNapaNe utpanna thAya che, pRthvI zarIrane khAya che, bIjuM pRthvIyonikamAM tRNamAM utpanna thaI, tRNa zarIrane khAya che. bIjuM vRNayonika tRNamAM utpanna thaI tRNayonika vRNa zarIrane khAya che. coyuM tRNayonika tRNa avayavomAM mULa Adi daza prakAre utpanna thaI tRNa zarIrane khAya che. A rIte auSadhi Azrita cAra AlAvA kahevA. vizeSa ke tyAM "auSadhi' zabda kahevo. e rIte 'harita' Azrita cAra AlAvA kahevA. 'kuhaNa'mAM eka AlAvo Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2|3|-I675 thI 687 169 kahevo, kemake kuhaNa yonimAM bIja jIvonI utpatino abhAva che. ahIM A vanaspati vizeSane loka vyavahArathI jANavA athavA 'pratApanA' sUtrathI jANavA. ahIM badhAM bhedo pRthvIyonikavaNI pRthvIne AzrIne kahyA. sthAvakAsamAM vanaspatinuM spaSTa caitanyalakSaNa hovAthI pahelA batAvyA. have kAyika vanaspatinuM svarUpa kahe che- jinezvare kahela che ke - keTalAMka jIvo tevA karmonA udayathI jemanI yoni udaka [pANI] che, temAM utpanna thAya che, temAM sthira thAya che cAvat karmanA kAraNe tenI vRddhi thAya che. te karmavaza vividha udakayonimAM vRkSarUpe utpanna thAya che. je jIvo udakayonika vRkSarUpe utpanna thAya te udaka zarIrane khAya che. te sivAya pRthvIkAyAdi zarIrane khAya che. bAkI pUrvavatu. jema pRvIyonika vRkSonA cAra AlAvA che, tema udakayonika vRkSonA paNa cAra AlAvA che. paNa te vRkSo para utpanna vRkSano eka ja AlAvo jANavo. kemake udakAkRti vanaspati zevALa Adi para bIjA vRkSa ugavA asaMbhava che. A udakAzrita vanaspatimAM kalaMbuka, haDa Adi lokavyavahArathI jANavA. have bIjA prakAre vanaspati AzrIne traNa AlAvA kahe che-- - pRthvIyonika vRkSo, vRkSayonika vRkSo tathA vRkSayonika mUla Adi thakI je utpanna vanaspatikAyika jIva jANavA. A pramANe vRkSAyonimAM adhyArUha tathA adhyArUhayonika mUla vagerethI jIvo utpanna thAya che A rIte anya tRNa Adi ane udakayonika paNa jANavA. A rIte pRthvIyonika ane udakayonika vanaspatinA bhedone batAvIne tenA anuvAda vaDe upasaMhAra karatA kahe che te vanaspatikamAM utpanna jIvo pRthvIyonika tathA udakavRkSa adhyArUha tRNa auSadhi harita yonika vRkSo vAvata je cIkAzano AhAra kare che tema kahyuM che. tathA basa pANInA zarIrane khAya che, te paNa kahyuM. e rIte vanaspatikAyikanuM caitanya svarUpa batAvyuM. bAkI pRthvIkAyAdi cAra ekendriya have anukrame kaheze. paNa vacce trasakAyane kahe che. te nAka Adi cAra bhede che. temAM nAko anumAnathI svIkAravA. jema-dukRta karmanA phaLa bhogavanArA keTalAMka che, te grahaNa karavA. nArakono AhAra ekAMta azubha pudgalathI banelo che, teo ojAhAra kare che, prakSepAhAra nahIM. devo paNa bAhulyana anumAnagaNya che. teono AhAra zubha, ekAMta ojAhAra che. te Abhoga-anAbhoga baMne rUpe hoya. anAbhogakRta pratisamayavartI che, AbhogakRta jaghanyathI ekAMtare, utkRSTathI 33,000 varSa che. have manuSyono AhAra kahe che * sUtra-688 - have tIrthasthI kahe che ke - manuSyo aneka prakAranI che. jemake - karmabhUmija akarmabhUmija, aMtadvapa tathA Arya, maheccha. teo yathAbIja, yA avakAza strI-puruSanA kavi me-gunanimittathI yonimAM saMyogAnusAra um thAya che. tyAM te baMnenA rasano AhAra kare che. tyAM te jIva mI, puraSa ke napuMsakapaNe utaer thAya che. te jIvo mAtAnI ja ane pitAnuM vIrya, te baMne paraspara maLavAthI malina ane dhRNita che, teno pahelA AhAra kare che. tyArapachI mAtA je anekavidha vastuno AhAra kare che tenA ekadezarUpa ojAhAra kare che. kramazaH vRddhi pAmI paripakava banI, mAtAnI kAyAthI nIkaLatA [janmai] koI bI, koI purai, koI napuMsakapaNe janme che. te jIva bALakarUpe mAtAnA dUdha ane ghIno AhAra kare che. anakame vRddhi pAmIne bhAta-aDada tathA gasa-sthAvara prANIno AhAra kare che. te jIva pRvIzarIra dine yAvatu potAnA rUpe pariNamAve che. te karmabhUmija Adi manuSyonA zarIra aneka vAkya hoya che. ema kahyuM che. * vivecana-688 : pUrve kahyuM che - jemake - Aryo, anAryo ane karmabhUmija, akarmabhUmija Adi manuSyonI vividha yonikanA svarUpane have batAve che - temanA strI, puSa, napuMsaka evA traNa bhedo che. je temanuM bIja-strInuM lohI ane puruSanuM vIrya, te baMne paNa avidhvasta hoya, vIrya vadhu hoya to puruSarUpe ane lohI vadhu hoya to rumIrUpe ane baMne samAna hoya to napuMsakarUpe bALaka janme che. tathA je jeno avakAza-mAtAnI kukSiudara Adi che. temAM paNa DAbe paDakhe strI ane jamaNe paDakhe purapa tathA ubhayAzrita hoya to napuMsaka thAya che. ahIM avivasva yoni, avidhvastabIja e cAra bhAMgA che. temAM pahelAM bhAMge ja bALakanI utpattino avakAza che, bIjA traNamAM nathI. ahIM strI-puruSane vedodaya thatAM, pUrva kana ilIdhe samAgamano abhilASa-maithunano udaya thatAM * x * paraspara saMyogathI te zaka ane lohI ekaThAM thatAM tyAM aneka jaMtuo jasa-kArpaNa zarIra sAthe - X* AvIne tyAM utpanna thAya che. - x *x - zrInI uMmara-55-varSanI ane puruSanI-33-catAM temanI zakti nAza pAme che. tathA 12-muharta sudhI lohI ane vIrya sacita rahe che, pachI nAza pAme che. - x - tyArapachI jIvo mAtA-pitAnA rasano AhAra karI, svakarma vipAkathI strI, puraNa ke napuMsaka bhAve utpanna thAya che. strInI kukSimAM pravezIne uttakAle strIe karela AhArano rasa khAya che. * x - e rIte te jIvanI anukrame niSpatti thAya che. * x * A kramathI mAtAno AhAra ane ojathI mizra evo lomAhAra kare che. e rIte anukrame vRddhi pAmIne garbha paripakava thatAM mAtAnI kAyAthI chuTo paDIne yoni vATe bahAra nIkaLe che. te tathAvidha karmodayathI koI strIpaNe, koI puruSapaNe, koI napuMsakapaNe utpanna thAya che. kahe che ke - strI, puruSa ke napuMsaka bhAva prANInA vakRta karma nivartita che. je jevA A bhave che, te tevo ja thAya tevo niyama nathI. te tAjo janmelo bALa pUrvabhavanA abhyAsathI AhArecchAthI mAtAnA stananuM dUdha pIe che. te AhAracI vRddhi pAmIne - X - mAkhaNa, dahIM, bhAta cAvat aDada khAya che. tathA moTA thatAM [koI] basa-sthAvara prANIno paNa AhAra kare che. tathA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/3/-/688 vividha pRthvI zarIra evA sayita ke acitta lavaNAdine khAya che. tene svarUpe pariNamAvIne rasa, lohI, mAMsa Adi sAta dhAturUpe sthApe che. bIjA paNa vividha manuSya zarIro vividha varNAdinA hoya che. te tadyonika vividha varNanA zarIno AhAra kare che. ema kahyuM che. A rIte garbhavyutkrAMti ja manuSyo kahyA. have saMmUrchanaja manuSyo kahevA joIe. paNa vacce jaLacara jIvo kahe che- 171 * sUtra-689 H have tIrthaMkarathI kahe che - paMcendriya ticiyonika jalacara kahe che - jemake - matsya yAvat suMsumAra. te jIva potAnA bIja ane avakAza mujaba sIpuruSanA saMyogathI yAvat te ojAhAra kare che. anukrame vRddhi pAmI, parIpakva thatA kAyAthI chUTA paDIne koI aMDarUpe, koI potarUpe janme che. jyAre te ThaMDu phUTe tyAre te jIva strI, puruSa ke napuMsakarUpe janme che. te jIva bALapaNe pANIno AhAra kare che. anukrame vRddhi pAmI te jalacara vanaspatikAya tathA trAsthAvara jIvono AhAra kare che sAvat pRthvI Adi zarIra khAya che. te jalacara paMcendriya tiryaMca jIvonA bIjA paNa vividha vadivALA zarIro hoya che, tema kahyuM che. have - 4 - vividha Atupada sthalacara paMcendriya tioinikane kahe che. jevA ke - ekapura, dviSura, gaMDIpada, sanakhapada. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba strI-puruSanA karmathI yAvat maithuna nimitta saMyogathI utpanna thAya che. te baMnenA rasano AhAra kare che. tyAM jIva strI, puruSa ke napuMsakapaNe yAvat utpanna thAya che. te jIvo mAtAnI raja ane pitAnuM zuka khAIne yAvat strI, puruSa, napuMsakapaNe janme che. te jIva bALapaNe mAtAnuM dUdha pIe che, anukrame vRddhi pAmI vanaspatikAya ane trasa-sthAvara jIvone khAya che. pRthvI Adi zarIrane khAya che. te catuSpada sthalara paMcendriya ticayonika eka khura yAvat sanakhapada jIvonA vividha vadi hoya che, tema kahyuM che. have - x uraparisarpa sthalacara paMcendriya ticiyonikane kahe che, te A pramANe - sarpa, ajagara, AzAlika, mahoraga. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba strI-puruSanA yAvat maithunathI utpanna thAya che. zeSa pUrvavat. koI aMDarUpe, koI potarUpe janme che. te ThaMDu phuTe tyAre koI strI, puruSa ke napuMsakarUpe janme che. te jIvo bALarUpe vAyukAyano AhAra kare che. anukrame moTA thatAM vanaspatikAya, prasa-sthAvarajIvone khAya che. pRthvI Adi zarIra khAya che. yAvat te uraparisarpa sthalayara paMcendriya tiryaMcayonika sarpa cAvat mahoganA zarIra vividha varNanA kahyA che. have - 4 - bhuja parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. te A pramANe - gho, noLIyo, siMha, saDa, salaka, sarava, khara, gRhakokIla, vizvabhara, mUSaka, maMgusa, padalAtika, biDAla, jodha ane catuSpada. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba strI-puruSanA saMyogathI yAvat uparisarpa mujaba jANavuM. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 yAvat sva-rUpe parINamAve che. bIjA paNa tevA bhuja parisarpa paMcendriya sthalacara tiryaMca gho Adi yAvat kahela che. have - x - khecara paMcendriya tiryaMcayonika kahe che. te A pramANe - rAmapakSI, romapI, sAmudgapakSI, vitatapakSI. teo potAnA bIja ane avakAza mujaba yAvat uraparisarca mujaba badhuM jANavuM. te jIvo bALarUpe mAtAnA zarIranA rasano AhAra kare che. anukrame moTA thaIne vanaspatikAya ane prasasthAvara prANIne khAya che. pRthvI Adi zarIrane khAya che - yAvat - bIjA paNa tevA aneka khecara paMcendriya tisayonika - 4 - kahyA che. 172 * vivecana-689 - have pachI kahe che - 4 - te A pramANe - vividha prakAre jalacara paMcendriya tiryaMca yonikamAMnA keTalAMkanA nAmo kahe che - jemake matsya yAvat suMsumAra ityAdi, te mAchalA, kAcabA, magara, grAha, suMsumAra Adi che. te darekamAM je jaLacaranuM bIja hoya tathA jenA udaramAM jeTalo avakAza hoya te pramANe strI ane puruSanA pUrvakarmanA saMbaMdhe yonimAM upaje che. te tyAM rahIne mAtAnA AhArathI moTo thaIne strI, puruSa, napuMsakamAMthI koI prakAre utpanna thAya che. te jalacara jIvo garbhathI nIkaLe tyArapachI - cAvat - nAno hoya tyAre aTkAyano AhAra kare che. kramathI moTo thaIne vanaspatikAya tathA bIjA trasa-sthAvarano AhAra kare che. cAvat paMcendriyano paNa AhAra kare che - x - tathA te jIvo kAdava svarUpa pRthvI zarIno AhAra karI anukrame moTA thAya che. te AhAti dravyane potAnA svarUpe pariNamAve che. bAkI sugama che. yAvat ema kaheluM che. have sthalacarane AzrIne kahe che - have pachI A kahyuM che ke vividha prakAranA catuSpada che te A pramANe - azva-gadheDA Adi ekamuvALA tathA gAya-bheMsa Adi dvikhuravALA, hAthI-geMDo Adi gaMDIpada tathA siMha-vAgha Adi sa-nakhapadavALA. te puruSanA bIja ane mAtAnA udaranA avakAza mujaba sarva paryApta pAmIne utpanna thAya che. utpanna thaIne mAtAnuM dUdha pIe che, krame moTA thatAM bIjAnA zarIrano paNa AhAra kare che. bAkI sugama che. yAvat karma-upagata thAya che. have uraH parisarpane AzrIne kahe che - je chAtI vaDe cAle tevA jIvo te uparisarpa ghaNAM prakAre che. te A pramANe - sarpa, ajagara Adi. teo bIja ane avakAza vaDe utpanna thaI aMDaja ke potaja rUpe garbhathI nIkaLe che. te nIkaLIne mAtAnI uSmA ane vAyuno AhAra kare che. teo jAtipratyaya thakI te ja AhAra vaDe dUdha Adi vaDe vRddhi pAme che. zeSa sugama che. have bhujapasirpane AzrIne kahe che - je bhujA vaDe sarake che, te bhujaparisarpa vividha prakAre che. te A pramANe - gho, nakulAdi potAnA karmothI bIja ane avakAza mujaba utpanna thAya che. teo aMDaja ke potaja rUpe utpanna thaIne mAtAnI uSmA ane vAyuno AhAra karIne moTA thAya che. bAkI sugama che. yAvat - Ama jinezvare kahyuM che. have khecarane uddezIne kahe che - vividha prakAranA khecaronI utpatti e rIte Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2|3|-I689 13 134 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 jANavI. te A pramANe - carmapakSI te camakITa, valgarI vagere tathA sArasa, rAjahaMsa, kAgaDA, bagalA Adi roma pakSI tathA samupakSI, vitatapakSI je baMne bahIdvIpavartI che. teo bIja ane avakAza mujaba utpanna thaIne AhAra kriyA karatA utpanna thAya che. te A rIte - te pakSiNI te iMDAne potAnI pAMkhothI DhAMkIne tyAM sudhI bese che. cAvatu te iMDu te umAnA AhArathI vRddhine na pAme ane kalala avasthA choDIne cAMca vagere AkAravALA baccArUpe bahAra na Ave, tyArapachI paNa mAtra cAMca vaDe khavaDAvatA AhArathI vRddhi pAme che. bAkI pUrvavat. paMcendriya manuSya ane tiryayo kA. te baMneno AhAra be bheda che . Abhoga ane anAbhoga nivartita. temAM anAbhoga nivartita pratikSaNa bhAvI che, Abhoganivartita te yathA sva sudhAvedanIyanA udaya mujaba che. have vikasendriya kahe che * sUjha-690 - have pachI tIkarI kahe che - jagatamAM keTalAMka jIvo vividha prakAranI yoniomAM utpanna thAya che, sthita rahe che ane vRddhi pAme che. temAM ug sthita ane vRddhigata jIva potAnA pUrvakRta kamanisara, karmonA kAraNothI te yoniomAM unna thaIne, vividha prakAranA basa ane sthAvara pagalonA sacitta ke acitta zarIromAM utpanna thAya che. te jIvo anekavidha prasasthAvara prANIonA rasano AhAra kare che, te jIvo pratI Adino AhAra kare che vAvata bIja paNa gasa-sthAvara yonika ane tenA Azrita vividha vaNadivALA zarIro hoya che. ema kahyuM che. e ja pramANe temAM durUpa jIvo sthita hoya che, carmakITaka hoya che. * vivecana-690 - have A pramANe kahe che - A saMsAramAM tevA karmanA udayathI keTalAMka vividhayonika jIvo potAnA karmonA kAraNe te utpattisthAnamAM AvIne anekavidha basa-sthAvara saciva, acita zarIromAM bIjA zarIranA Azrita thaIne utpanna thAya che. te jIvo vikalendriya che, sacittamAM manuSya Adi zarIromAM jU, lIkha Adi rUpe utpanna thAya che, tathA manuSya dvArA vaparAtA palaMga AdimAM mAMkaDa Adi thAya che ane ayitamAM manuSyAditA maDadAmAM athavA vikalaeNndriyanA zarIromAM te jIvo paranizrAthI kami Adi rUpe utpanna thAya che. vaLI keTalAMka agnikAyAdi sayitamAM 'maSika' Adi rUpe thAya che. "jyAM agni tyAM vAyu" eTale te vAyumAM paNa utpaNa samajavA - tathA pRthvIne Azraye varSARtumAM garamIthI saMkveda thakI kuMthuA, kIDI Adi thAya che. pANImAM posa, DolaNaka, bhamarikA, chedanaka Adi utpanna thAya che. vanaspatikAyamAM bhramara Adi janme che. ukta sarve jIvo te sva-yoni zarIrano AhAra kare che, tema kahyuM che. have paMcendriyanA maLa-majhamAM upajatA jIvo batAve che - pUrvokta rIte sacita, acita zarIra nizrAe vilendriyo upaje che tathA te maLa, mUtra, ulaTI AdimAM bIjA jaMtuo janme che, te kRmyAdi virupa hovAthI "durUpa" kahyA che. tevA kamoMthI tyAM upaje che. temAM viSThAdimAM utpanna thanArA ke thatA jIvo zarIramAMthI nIkaLe ke tyAM ja rahe, teo potAnA sthAnamAM viSThAdino AhAra kare che. bAkI pUrvavatu jANavuM. have sacitta zarIra Azrita jIvone batAve che - jema mUtra, viSThAdimAM jIvo upaje che tema tiryaMconA zarIramAM carmakITakapaNe jIvo upaje che. evuM kahevA mAMge che ke - jIvAtA gAya, bheMsAdinA cAmaDImAM mUrNima jIvo thAya che, te tyAM ja mAMsa, cAmaDAnuM bhakSaNa kare che. gAmaDAmAM kANAM pADe che, temAMthI nIkaLatA lohIne temAM ja rahIne pIe che, tathA acita [mRta gAya AdinA zarIramAM paNa [kIDA paDe che] sacita-asita vanaspati zarIramAM paNa dhuNa-kITako utpanna thAya che. te tyAM tenA zarIrano AhAra kare che. have kAyane batAvavA tenA kAraNabhUta vAyune paNa batAve che- * sUtra-691 - have pachI kahe che - A jagatamAM keTalAMka anekavidha yonika jIvo cAvatuM kanA nimittathI tyAM utpanna thAya che. te prasasthAvara prANInA sacitta ke citta zarIromAM, akAya rUpe utpanna thAya che. te zarIra vAyuthI banela, vAyuthI saMgrahita ke vAyuthI parigrahita hoya che. te vAyu udvAyu hoya to utdbhAgI, adhovAyu hoya to dhobhAgI ane tichavAyu ticha jAya che. te AkAya jIvo A pramANe che : osa, hima, dhummasa, karA, haradNu ane zuddhodaka. te jIvo tyAM anekavidha prasasthAvara prANInA rasano AhAra kare che, pRedI Adi zarIra paNa khAya che. yAvatuM A pramANe tIrthakaroe kahyuM che. have batAve che ke - A jagatamAM keTalAMka jIvo udakyonika, udaka sthita cAva karmanA kAraNe tyAM tra-sthAvara onakonA udakamAM udakapaNe jiLarUpe utpanna thAya che. te jIvo te sasthAvara yonikanA udakanI cIkAzane khAya che. te jIvo pratI Adi zarIrone khAya che yAvata svarUpe pariNamAve che. te traNa sthAvaraconika udakonA aneka vaNadi bIja zarIra paNa hoya che - ema tIroe kahyuM che. have batAve che ke - A jagatamAM keTalAMka udAyonika jIvo - yAvatuM - kamanA prabhAvathI udakonika udakamAM ukapaNe utpanna thAya che. te jIvo te udakonika udakanA rasano AhAra kare che. te jIvo pratI zarIrano AhAra re che yA bIja paNa udakayonika udaka vividhata zarIravALa hoya che. tema kahyuM che. have batAve che ke - A jagatamAM udakonika jIvo cAvat karmanA kAraNe temAM janme che. udakaunika udakamAM kasa-jIvara utpanna thAya che. te jIvo udakonika udakanI cIkAzano AhAra kare che. te jIvo pRthvI Adi zarIra khAya che. yAvatu bIja paNa udakonika trasa jIvo vividhavarNa zarIravALA hoya che. tema kahyuM che. * vivecana-691 - have A kahevAnAra pUrve jinezvaroe kaheluM che. A jagamAM keTalAMka jIvo tevA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2|3|-I691 15 karmodayathI vividha yoniomAM cAvat karmanidAnane lIdhe vAyu yonivALA akAyamAM AvIne aneka prakAranAM deDakAdi trasa tathA harita, lavaNa Adi sthAvara jIvomAM saciva, acita Adi bheTavALA zarIro dhAraNa kare che. vAtayonika apakAyamAM vAyu vaDe upAdAna kAraNathI apukAya jIvo sArI rIte utpanna thAya che. tathA vAyu vaDe samyagRhIta vAdaLAmAM rahe che, vAya vaDe jyonya pAchaLa cAlanAra che. utvagata vAyu hoya to aykAya uMce jAya che, AkAzamAM gayela vAyunA vazI pANI tyAM rahe che. adhogata vAyumAM akAya jila] nIce jatu hoya che. tathA ticha jatA vAyuthI akAya paNa tichuM jAya che arthAta vAtayonikapaNAthI pANI jyAM jyAM vAyu pariName tyAM tyAM tenA kAryabhUta evuM jaLa paNa raheluM hoya che. have tenA bhedono nAmanirdeza kare che- osa-jhAkaLa, hima-ThaMDI RtumAM vAyuthI AvatA himakaNa, mahikA eTale dhummasa, karA, ghAsanA agrabhAge rahelA jaLakaNa, zuddhajaLa. A udakanA vicAramAM keTalAMka jIvo tyAM upaje che. potAnA kamane vaza tyAM upajelA te jIvo vividha traNa-sthAvaronA potAne AdhArarUpa zarIronI bhInAzano AhAra kare che. te jIvo tenA zarIrano AhAra kare che. anAhAraka hotA nathI. bAkI sugama che, pUrva mAphaka kaheluM jANavuM. - A rIte vAtayonika apakAya batAvIne have pANImAM upajatAM pANInA jIvone batAve che. jinezvare kahyuM che ke A jagatamAM udakanA adhikAramAM keTalAMka jIvo tevA kamoMdayane vaza thaI basa-sthAvara zarIranA AdhArarUpa udakayonimAM janme che. tyAM sthira thAya che - vAva karmanA kAraNe tyAM utpanna thaIne basasthAvara yonika udakamAM bIjA udakarUpe utpanna thAya che. te udaka jIvo te basasthAvara yonika udakanI bhInAza khAya che. bIjA paNa pRthvI Adi zarIrane khAya che. te pRthvI Adi zarIrane khAIne svarUpe pariNamAvIne AtmasAta kare che. bIjA paNa basa sthAvara zarIro race che. te udakayonika udakonA anekavidha zarIro che - tema kahyuM che. A pramANe traNa sthAvara zarIra sthita udakayoniva vaDe batAvIne have badhAM prakAranA akAyamAM utpanna kAyane kahe che - x * A lokamAM udaka adhikAramAM keTalAMka jIvo svakarmanA udayathI udakayonimAM utpanna thAya che. te udaka sthita udaka jIvonA AdhArabhUta zarIrono AhAra kare che. bAkI sugama che. cAvata pUrve kahevAyuM che. have udakanA AdhAre thatAM porA vagere trasa jIvone kahe che - x - keTalAMka jIvo udakamAM ke udakayoninA udakamAM traNa prANIpaNe posa AdipaNe upaje che. te utpanna thanArA ke utpanna thayelA te udakayonika udakanI bhInAzane khAya che. bAkI sugama che. * x * have 'teukAya" kahe che- * sUtra-692 - have AgaLa kahe che - A jagatamAM keTalAMka jIva vividhayonika che yAvatuM pUrva karmanA kAraNe temAM AvIne anekavidha prasasthAvara jIvonI sacitta ke citta zarIromAM nikAya pe utpanna thAya che. te jIvo te vividha prasasthAvara jIvonI 136 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda bhInAzane khAya che. te jIvo pRvIzarIra AhAre che. yAvata parINamAve che. te basasthAvara yonika anikAyanA vividha vAdiyukata bIja paNa zarIro kA che. bAkInA traNa lAvA udakanA AlAvAvatuM paNada. have AgaLa kahe che - A jagatamAM keTalAMka jIvo vividhayonika che. yAva4 pUvakamanA udayathI temAM AvIne anekavidha trasa sthAvara jIvonA sacitta ke amita zarIramAM vAyukAyarUpe utpanna thAya che. bAkInuM varNana anikAyanA cAra AlAvA mujaba jaNAvuM. * vivecana-692 - have pachI kahe che - A saMsAramAM keTalAMka jIvo tevA prakAranA karmodayathI vibhinna yonivALA pUrvajanmanA karmane lIdhe, te karmanA prabhAvathI anekavidha vasa sthAvara jIvonA sacitta-acitta zarIromAM agnijIvarUpe upaje che. jemake - paMcendriya tiryaMca hAthI ke pADAnA paraspara yuddhamAM dAMta ke sIMgaDA athaDAtA agni jhare che, e rIte acita hADakAMnA saMgharSathI agni pragaTe che. te bendriyAdinA zarIromAM paNa yathA saMbhava yojavuM. sthAvaromAM paNa vanaspati-upalAdimAM sacita ayita agni jIvo utpanna thAya che te agnijIvo tyAM upajIne tyAM vibhig basa sthAvara jIvonI bhInAza khAya che. bAkI sugama che. bAkInA traNe AlAvA pUrvavat jANavA. - X - have vAyukAya - X - agnikAyanA AlAvA mujaba jANavuM. have badhAM jIvonA AdhArarUpa pRthvIkAyane kahe che* sUtra-693 thI 698 : 6i93] have pachI ema kahyuM che . A jagatamAM keTalAMka jIvo vividhayonika che. yAvata karmanA prabhAvathI tyAM AvIne anekavidha kasa sthAvara jIvonA saciva ke acitta zarIromAM pRthvI-zarkarA-vAlukA [Adi rUpe utpanna thAya che.) te nIcenI gAthAthI jANavuM 6i94] pRthvI, zarkarA, vAlukA, patthara, zilA, lavaNa, loDhuM, kalaI, prabhu, sIsu, yu, suvarNa ane vaja. * [695] - haDatAla, hiMgaloka, manasila, sAyaka, aMjana, pravAla, abhipaTala, abhatAluka ane badhAM bAdarakAya maNio. * 6i96) - gomeda, rUcaka, aMka, sphaTika, lohitAkSa, marakata, masAramalla, bhujamocaka ane IndranIla e badhAM reno - [69] - caMdana, geraka, haMsagarbha, pulAka, saugaMdhika, caMdraprabha, vairya, jalakAMta, suryakAMta. 6i8] A ukta gAthAo yAvatuM sUryakAMta sudhI kahI, temAM te jIvo Ave che. te jIvo tyAM anekavidha traNa sthAvara pANInA stano AhAra kare che. te jIvo pRedIzarIra khAIne yAvana sva-rUpe parINamAve che. bIjI paNa te basa sthAvara yonikonA prajI yAvatu suryakAMta zarIra vividha varSa AdivALA yAvatuM kahyA che. bAkI AlAla udaka mujaba che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/3/-/693 thI 698 * vivecana-693 thI 698H have bIjuM je pUrve kahyuM che te - keTalAMka jIvo pUrve anekavidha yonika che, te svakRt karmane vaza vibhinna trasa sthAvaronA sacitta ke acitta zarIromAM pRthvI jIvarUpe utpanna thAya che. jemake - sarpanA mastakano maNi, hAthI dAMtamAM motI, vikalendriyomAM chIpa AdimAM motI, sthAvaramAM veNu AdimAM te ja hoya che. tathA acittamAM ukhabhUmimAM lavaNarUpe utpanna thAya che. A pramANe pRthvIkAyiko anekavidha pRthvIomAM zarkarA, vAlukA, patthara Adi rUpe tathA gomeda Adi ratnarUpe, bAdara maNirUpe utpanna thAya che. bAkI sugama che. cAre AlAvA udaka mujaba che. have upasaMhAra karatA sarva jIvone sAmAnyathI kahe che- 177 * sUtra-699 - have pachI kahyuM che - sarve pANI, sarve bhUto, sarve jIvo, sarve satvo vividha yoniomAM utpanna - sthita - vRddhigata rahe che. teo zarIramAM ja utpanna-sthitavRddhigata thAya che. zarIrano AhAra kare che. te jIvo kamanuiga, kanidAnA, karmagatika, kamasthitika che ane karmane kAraNe vividha avasthA pAme che. [he ziSyo ! tame] e pramANe jANo, jANIne AhAra gupta, jJAnAdi sahita, samita, sadA saMta bano. tema kahuM chuM. * vivecana-699 H have bIju A kahe che ke - A badhAM prANIo, ahIM prANI-bhUta-jIva zabdo samAnArthI jANavA. kathaMcit bheda jANavo. te anekavidha yoniko vibhinna yoniomAM utpanna thAya che. kemake nAraka-tiryaMca-manuSya-devamAM paraspara gamana thAya che. te jyAM jyAM utpanna thAya, tyAM te-te zarIrano AhAra kare che. te AhAra karatAM tyAM agupta thaI, navA karmo bAMdhIne te karmane vaza thaIne nakAdi gatimAM jaghanya, madhyama, utkRSTa AyuvALA thAya che. AthI ema kahe che - "je A bhave jevo hoya tevo para bhave thAya" te matanuM khaMDana thayuM. paraMtu karma pAchaLa janArA, karma vaza thaIne, karma mujaba gatimAM janArA thAya che. tathA te ja karmothI sukhanA icchuka hovA chatAM ulaTA duHkhane pAme che. have adhyayana samApta karavA kahe che A je meM zarUAtathI kahyuM, te A rIte - te jyAM utpanna thAya te tyAM tevA zarIrano AhAska thAya. AhAramAM agupta rahevAthI karmo bAMdhe. karmo vaDe anekavidha yonimAM kuvAnI reMTanA nyAye punaH punaH bhaTake che, ema tame jANo. nahIM samajo to duHkhI thazo. AvuM jANIne sArA-narasAno vivekI AhAragupta, pAMca samitithI samita athavA samyak jJAnAdi mArge jato - samita tathA hita sAthe vartato sadA zvAsa cAle tyAM sudhI A saMyamAnuSThAnamAM prayatnavAna thAya. bAkI pUrvavat jANavuM. 4/12 zrutaskaMdha-2 - adhyayana-3 - 'AhAraparijJA'no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa 138 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 zrutaskaMdha-2 adhyayana-4 pratyAkhyAna kriyA cha -- -- -- -- -- x -- x -- * -- * bhUmikA : trIjA adhyayana pachI cothuM AraMbhe che - teno saMbaMdha A che - adhyayana3-mAM AhAragupta na hoya tene karmabaMdha kahyo. ahIM pratyAkhyAna batAve che. athavA uttaraguNa prApti mATe zuddha-azuddha AhAranA viveka mATe AhAra parijJA batAvI, te uttaraguNarUpa pratyAkhyAnakriyA yukta thAya. tethI AhAraparijJA pachI pratyAkhyAnakriyA adhyayana kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA upakramAdi cAra anuyogadvAro che. temAM upakramamAM adhikAra A che - karma upAdAnarUpa azubhanuM pratyAkhyAna karavuM. have nikSepa-temAM oghaniSpakSamAM adhyayana, nAmaniSpannamAM pratyAkhyAnakriyA evuM be-padavALuM nAma che. temAM pratyAkhyAna padano nikSepo kahe che- [ni.179,180-] pratyAkhyAnanA cha nikSepa che - nAma, sthApanA, dravya, aditsA, pratiSedha ane bhAva. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravyanuM, dravya thakI, dravyathI, dravyamAM ke dravyarUpa pratyAkhyAna te dravya pratyAkhyAna. temAM sacita, acitta, mizra bhedavALA dravyano tyAga te dravya pratyAkhyAna athavA dravya [dhana] nuM pratyAkhyAna. e rIte bIjA kArako cojavA. denAranI icchA te ditsA, ditsA na hovI te aditsA. te na levI, te aditsApratyAkhyAna. denAra chatI vastu na Ape - 4 - to na vAparavI. pratiSedha vyAkhyAna-vivakSita dravyanA abhAve ke te vastu ApanAra na hoya to ApanAnI icchA chatAM nA pADe te pratiSedha pratyAkhyAna. bhAva pratyAkhyAna be prakAre - aMtaHkaraNa zuddha sAdhu ke zrAvakanA mUlaguNa pratyAkhyAna ane uttaraguNa pratyAkhyAna. = zabdathI baMne noAgama bhAva pratyAkhyAna jANavA. bIjA nahIM - have 'kriyA' padano nikSepo - te 'kriyAsthAna' adhyayanamAM pUrve kahela che, mATe pharI kahetA nathI. ahIM bhAvapratyAkhyAnano adhikAra che. te kahe che - mULaguNa te prANAtipAta viramaNAdi - jIvahiMsAdino tyAga karavo. te ahIM pratyAkhyAna kriyA adhyayane adhikAra che. jo mUlaguNa pratyAkhyAna na karIe to tenA abhAve - x - apaccakkhANa kriyA - sAvadhAnuSThAna kriyA, tenA nimitte karmabaMdha, tethI saMsArabhramaNa thAya. tethI mumukSu e pratyAkhyAnakriyA karavI joIe. nAma nikSepo gayo. - 4 - have sUtra kahe che- * sUtra-700 : meM sAMbhaLela che ke te AyuSyamAnU bhagavaMte Ama kahyuM che pravacanamAM pratyAkhyAnakriyA nAme adhyAna che. teno A artha kahyo che apatyAkhyAnI paNa hoya che, AtmA akriyAkuzala paNa hoya che, AtmA mithyAtva - A Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24/soo 139 saMsthita paNa hoya che, AtmA ekAMta daMDadAyI - ekAMta mAla ekAMta sudmana, vacana, kAyAthI vakra Apatieta ane pratyAkhyAna pApakama paNa hoya che. A jIvane bhagavate asaMyata, avirata, pApakarmano ghAta ane pratyAkhyAna na karela, sakriya saMvRtta, ekAMta daMDadANI, ekAMta bAla, ekAMta supta kahela che. te ajJAnI mana, vacana, kAyathI vakra ane avicArI, svapnamAM paNa na joyela hoya tevA pApakarmo kare che. * vivecana-900 - A sUtrano anaMtaparaMpara sUtra sAthe saMbaMdha kahe che. gata adhyayanane aMte sUNa hatuM - "AhAra gupta, samita, sahita sadA yatna kare" AyuSyamAn bhagavaMte Ama kahyuM te meM sAMbhaLela che. A ja rIte paraMpara sUtra sAthe paNa saMbaMdha vicAravo. A pravacana ke sUyagaDAMgamAM pratyAkhyAna kiyA nAmaka adhyayana che. teno viSaya A che . je bhame te jIva-prANI che, te anAdi mithyAtva-avirati-pramAdakaSAya-yogane vaza thaIne svabhAvathI ja apratyAkhyAnI hoya che. Apa zabdathI koI nimite pratyAkhyAnI paNa hoya. ahIM "Atma' zabdanuM grahaNa bIjA matonA khaMDana mATe che. jemake - sAMgo piyuta-anutpanna-sthireka svabhAvI AbhA mAne che - X - AtmA akiMcikara hovAthI pratyAkhyAna kriyA mATe lAyaka nathI. bauddho paNa AtmAno abhAva mAne che - x* tyAM pratyAkhyAna kriyA kyAMthI saMbhave ? vaLI AtmA sadanuSThAna kriyAmAM kuzaLa na hovAthI akriyAkuzaLa kahyo che. AtmA mithyAtvanA udayamAM paNa sthita hoya che. vaLI AtmA ekAMte bIjA prANIne daMDa denAra paNa hoya che, tathA asAratA prApta, rAga-dveSanA AkuLapaNAthI AtmA bALavatu ajJAnI hoya che. tathA sutelA mANasanI jema AtmA-sapta hoya che. jema dravyathI sutelo zabdAdi viSayone jANatA nathI, hita-prApti ane ahita-tyAgane paNa na jANe, tema bhAvasupta AtmA paNa evo ja hoya che. temaja avicAraNIya-anirUpaNIya-apalocita mana, vacana, kAyAthI kRtyo kare che. temAM mana te aMtaHkaraNa, vI - vANI, va - deha. A traNe padano artha sAthe batAvanAra eka vAkya che. prazna pahelAM vA zabdathI 'vAkya' artha AvI gayo, pharI 'vAkya' zabda kema mUkyo ? te mATe jaNAve che ke - ahIM vA-vyApAranI pradhAnatA jaNAve che, kemake prAyaH tenI ja pravRtti hoya che. tene joIne bIjA paNa tevA kAryamAM pravarte. A pramANe apratyAkhyAna-akriya thayelA AtmA avicArita mana-vacana-kAyAvALo thAya che. tathA pratikhalita pratyAkhyAta arthAt virati laIne sad anuSThAna dUra karyA che, te susAdhu che. A AmA Apatita pApakarmavALo che. A pramANe [bhagavaMta pharI kahe che-]. - pUrvokta jIva asaMyata, avirata, apratihata pratyAkhyAta pApakarmI, sakriya, sAvadha anuSThAnavALo, tevo asaMvRta, mana-vacana-kAyAthI gupta ane gupta 180 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra hovAthI potAne tathA bIjAne daMDa denAro, ekAMte bALa jevo ajJAnI, sutelA jevo supta ane e rIte bALa-suptatAthI avicArI, - X* paramArtha vicAraNA ke yuktithI jenA mana-vacana-kAya vAkya avicArita che tevo, athavA pArakA saMbaMdhi avicArita mana-vacana-kAya vAkyavALo banIne kriyAmAM pravarte che. Avo mUrkha nirvivekathI sArA jJAnarahita svapna paNa na jANato hoya, tevA - x * pApakarma bAMdhe che. evA avyakta vijJAnathI pApa karma kare che, ema jANavuM. AvuM sAMbhaLIne zrotA vaktAne pUche che- 4 - * sutra-301 - A viSayamAM prerake parUpakane Ama kahyuM - pApayukta mana, pApayukta vayana, pApayukata kAyA na hoya ane je prANIone na ho, hiMsAnA vicArasahita mana, vacana, kAyA ane vAkya bolavAmAM paNa hiMsAthI rahita che, je pApakarma karavAnuM svAne paNa vicAratuM nathI. evA jIvane pApakarmano baMdha thato nathI. [ rUpake tene pUchayuM-] tene pApakarma baMdha kema na thAya? preraka kahe che - pApayukta mana hoya to mana nimite pApakarma thAya, pApayukta vayana hoya to vacanayukata pApakarma thAya. pApayukta kAyA hoya to kAyA nimitta pApakarma thAya. hA samanane savicAra mana-tucakAyA ane vAkyaprayoga karatA, vana paNa jotA, A prakAranA guNothI yukta jIva pApakarma kare che, preka AgaLa kahe che - jeo ema kahe che - pApayukata mana, vacana, kAyA na hovA chatAM, hiMsA na karavA chatAM, manarahita hovA chatAM, mana-vacakAyAthI paNa vAkyarahita hoya, svapna jeTalI paNa cetanA na hoya, to paNa te pApa-karma kare che - evuM kahevuM mithyA che. tyAre prarUpaka prekane uttara Ape che . meM je pUrve kahyuM. te yathArtha che. mana-vacana-kAyA bhale pApayukta na hoya, koIne haNe nahIM, amana hoya, mana-vacana-kAyA ane vANIno samajIne prayoga na karato hoya, svapna paNa na gaNavA chatAM evo jIva pApa karma kare che. e ja vAta satya che. kemake - AcArya kahe che ke, A viSayamAM tIrthakara bhagavaMte cha avanikAyane kamabaMdhanA hetu rUpe batAvyA che. te A pramANe - pRvIkAyika yAvatu prasakAyika. A cha javanikAyanI hiMsAthI thatAM pApakarmanuM jeNe paccakkhANa karela nathI, te hiMsAthI thatAM pApane rokela nathI, nitya nidhuratApUrvaka prANI ghAtamAM citta rAkhI, temane daMDa Ape che . te A pramANe - prANAtipAta yAvata parigraha ane krodha yAvatu miyAdarzana zalya pitta pApane seve che.) AcArya pharI kahe che . bhagavaMte viSayamAM vadhakanuM draSTAMta kahyuM che - koI vadha karanAra gAthApati ke gAthApatiyugano, rAja ke rAjapuraSano vadha karavA icche, avasara pAmIne tenA gharamAM pravezIne, taka maLatAM tene prahAra karI mArI nAkhIza, A rIte koI vadhaka gAthApati yAvat rAjapurano vadha karavAnI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/4/-/01 181 182 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vicArathI divase ke ro, sutA ke jAgatA nitya te ja vicAromAM aTavAyelo rahe che. * te amixbhUta, mithyAtva saMsthita, nitya hiMsaka cittavRttiyukata evAne vadha karanAra mAnavo ke nahIM? tyAre prerake [praznakatae) samatAthI kahyuM - ha te vadhaka ja che. AcArya kahe che - jema te vadhaka te gAthApati ke gAthApati putra, rAja ke rAjapuraSane samaya maLatAM tenA makAnamAM pravezIne, taka maLatAM ja prahAra karIne tene mArI nAMkhIza. AvuM te rakhe-divase, sutA-jAgatA amitra banIne, mistrAva sthita thaIne, temanA patine mATe zaThatApUrvaka ducitte vicArato hoya che. evI rIte ajJAnI jIva sarve pANI pAvatu sarve satvone divase ke rame, sutA ke jagatAM amijha thaIne, mithyAtva sthita rahIne nitya, zaThatApUrvaka ghAta karavAno vicAra cittamAM rAkhI mUke che tethI prANAtipAtathI misAdanizalya sudhInA aDhAre pApasthAnako tene che. A rIte bhagavaMte tenA jIvone asaMyata, avirata, pApakarmano nAza ane pratyAkhyAna na karanAra, sakriya, asaMvRtta, ekAMta daMDadAyI, ekAMta supta kahA che. te jJAnI mana-vacana-kAya vAkya vicArapUrvaka na prayoje, ana paNa na jovA chatAM, te pApakarma kare che. jevI rIte te vadhaka te gRhapati cAvat rAjapuruSanI pratyekanI hatyA karavAno vicAra citamAM laIne sutA ke jAgatA teno zatru banIne rahe, mithyAtva sthita rahe, nitya zaThatApUrvaka pANidaMDanI bhAvanA rAkhe che, evI rIte ajJAnI jIva sarva jIvo yAvat sarve satvone pratyeka pati cittamAM niraMtara hiMsAbhAva rAkhI, rame-divase sutA ke jAgatA mitra banI, mithyAtva sthita thaI, zaThatApUrvaka hiMsAmaya vitavALo bane che. [A rIte te ajJAnI jIva pratyAkhyAna kare tyAM sudhI pApakarmabaMdha kare che.) vivecana-701 : asatu-avidhamAna ke apavRta mana vaDe tathA vANI ane kAyAthI jIvane nA haNato tathA amanakapaNe - avicAra-mana-vaca-kAya vAkyathI svapna paNa na joto * * * navuM karma na bAMdhe, e pramANe avyakta vijJAnavALA pApakarma na bAMdhe, evo avAjJAnavALo pApakarma na kare. [vAdI] pUche che ke - kayA hetu ke kAraNathI tene pApakarma baMdhAya che ? kemake ahIM avyakta vijJAnane kAraNe koI pApakarma baMdhano hetu nathI. e rIte preraka [vAdI] ja sva abhiprAyathI pApakarmabaMdhano hetu kahe che - kamazriyadvAra rUpa mana, vacana, kAyAthI karelAM kRtyo vaDe karma baMdhAya che, te batAve che - koIpaNa liSTa prANAtipAtAdi pravRttithI mana-vacana-kAyA vaDe tene tasaMbaMdhI karma baMdhAya che. A ja vAta vadhu spaSTa kare che - jIvone haNavA samanaka, savicAra mana-vacana-kAya vAkyathI svatane paNa joto praspaTa-vijJAnavALo hoya - AvA badhAM guNo bhegA thAya to ja pApakarma baMdhAya che. paNa ekendriya ke vikalendriyane pApakarma saMbhava nathI, kemake te jIvone mana-vacana-kAyAnA vyApArano abhAva che. vaLI jo AvA vyApAra vinA paNa tame karmabaMdha mAnazo, to mukta jIvone paNa karmabaMdha thaze, paNa te tame mAnatA nathI. tethI asvapnathI mAMDI avijJane karmabaMdha nathI. A ja pramANe - X - jeo ema kahe che ke azubha yoga vidhamAna na hoya to paNa pApakarma baMdhAya che, te kahenAra mithyA che. tyAre prajJApaka (AcAryuM te preraka [vAdI] ne uttara Ape che - 4 - ame je pUrve kahyuM, te satya che ke - aspaSTa, avyakta yoga hoya to paNa karma baMdhAya che, te samyakra-yukti saMgata che. tyAre vAdI pUche che ke - kayA kAraNe tame samyak kaho cho - tyAre AcArya jaNAve che - bhagavaMte che jIvanikAya karmabaMdhanA heturUpe kahyA che. jemake pRthvIkAya cAvat sakAya. A cha jIvanikAyo karmabaMdhanA kAraNa kaI rIte che ? te jaNAve che - A che jIvanikAyone na haNavAnuM paccakhANa jeNe nathI karyuM, te pApI AtmAne haMmezA A cha jIvanikAyane haNavAnI icchA rahe che. te prakarSa zaTha tathA tenuM citta sadA jIvahiMsAmaya rahe che, potAne ane parane daMDano hetu che. Avo prazaTha vyatipAtacitadaMDa, tene batAvatA kahe che - jema prazaTha vyatipAta citadaMDa prANAtipAta mATe kahyo, tema mRSAvAdathI mithyAtvazalya paryanta jANavo. temane A ekendriya, vikalendriyAdinI hiMsAthI anivRta hovAthI mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga lAgelA che. te doSonA sabhAvamAM tene kema prANAtipAtAdi doSa na lAge? prANAtipAta Adi doSavALAne avyakta vijJAna ane asvapnAdi avasthA hoya to paNa teo karmabaMdhaka thAya che. A rIte vAdInA matanuM nirasana karyuM. have AcArya svapakSa siddhi mATe deTAMta Ape che - x * zvayiida guNayukta ane 34-atizayayukta tIrthakare 'vadhaka"nuM dRSTAMta kahyuM. jema koI hatyAro hoya, koI kAraNe kopelo hoya, koInA vadhanA pariNAmavALo koI puraSa hoya, A vadhakane vizeSathI batAve che - koI gRhastha ke teno putra hoya, tenA vaDe sAmAnya puraSa batAvyo. tenA upara koI nimittathI vadhaka, te vadhapariNAmathI koI kSaNe A pApakArIne mArI nAMkhIza tema vicAre tathA sajA ke tenA putra upara kopAyamAna thaIne vicAre ke avasara maLe tyAre tenA gharamAM ke nagaramAM pravezIza tathA avasa-chidrAdi maLatA turaMta tene haNI nAkhIza ema nizcaya kare. - ahIM evuM kahe che ke - gRhapati, sAmAnya puruSa ke rAjAmAMnA koIne paNa * x * mAravA icche, paraMtu lAga maLe tyAre bIjA kAryamAM hoya tyAre chidrane ane avasarane jonAro kiMcit kAla tyAM rahe, tyAM udAsInatA dharato, bIjA kAmamAM vyagracita thaI te avasare vadha pratye aspaSTa vijJAna hoya che. Avo te vadhya prati nitya pra-zaTha vyatipAta cita daMDa thAya che. eTale avidhamAna pApavALo chatAM caka azubha yogo vaDe ekendriya, vikasendriyAdi aspaSTa vijJAnavALo chatAM mithyAtva Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/4/-|201 183 avirati-pramAda-kaSAya-yoga lAgelA hovAthI prANAtipAtAdi doSavALo thAya che. avasarane jonArA udAsI chatAM avairI nathI. e rIte aspaSTa vijJAnavALA paNa avairI hotA nathI. ahIM vadha-vadhakanA kSaNane AzrIne cAra bhaMgo thAya che. jemake - [1] vadhyano anavasara [2] vadhakano anavasara, [3] baMnene anavasara, [4] baMnene avasara. nAgArjunIyA kahe che - potAne ke maranArane mAravAno avasara na maLatA mAre nahIM, paNa vicAre ke mAre lAga Ave tenuM chidra joI te puruSane avazya mArI nAMkhIza. AvuM mAravAnuM jenuM mana hoya ityAdi. have AcArya potAno mata, bIjAne prazna pUchavApUrvaka batAve che - AcArya - 4 - vAdIne pUche che - tra - zuM A vadhapuruSa, avasarane joto avasara vicArIne nitya sutA ke jAgatA gRhapati ke rAjAne mAvAne amitra banI, mithyAtvamAM rahIne nitya zaTha banI, kalaMkita daMDa denAro hiMsaka bane che ke nahIM ? ema pUchatA samatAthI, mAdhyasthabhAva dhAraNa karI yathAvasthita ja jANIne kahe che - hA, te amitrAdi bane che. have A dRSTAMtano bodha kahe che - A pramANe jema A vadhaka takanI rAha joto vadhyane Apatti na karavA chatAM amitrabhUta thAya che. tema A bAla-aspaSTa vijJAnavALo amitra Adi thAya che. [pratyAkhyAnapUrvaka] tyAganA abhAve badhAM prANIno hiMsaka cAvat mithyAdarzana zalyayukta bane che. ahIM evuM kahe che ke - bhale te koI nimittathI abhyudAnAdi vinaya kare - 4 - paNa te aMtarathI duSTa ja hoya. nitya prazaTha vyatipAta citta daMDathI jema parasurAme kRtavIryane mAryA pachI, pRthvIne sAta vakhata niHkSatriya karI. kahyuM che ke - apakArIne mArIne zaktimAn puruSane saMtoSa thato nathI, paNa tenA pakSanAne paNa mArI nAMkhe che. A pramANe A amitra banI, mithyA vinIta thAya che. have upasaMhAra karatAM kahe che- jema A vadhaka sva-para avasarane jonAro thAya, tema [apratyAkhyAnI jIva anivRttatvathI doSa duSTa ghAtaka thAya che. e rIte A paNa ekendriyAdi aspaSTa vijJAnavALo paNa tevI rIte avista-apratihatapratyAkhyAtA asat kriyAdi doSa duSTa che. bAkI sugama che yAvat pApakarma kare che. che A rIte dRSTAMta ane bodha jaNAvIne, pUrvapAdita arthanuM nigamana karIne have pratyeka prANIno duSTa AtmA che, te batAvavA kahe che - jema A vadhaka sva-para avasarane jonAro te gRhapati ke tenA putrane ke rAjAdi ane tenA putrane pRthak pRthak badhAMno vadha karavA ghAtakacitta dhAraNa karIne prApta avasare huM A bairIne mane AdhIna karI mArI nAkhIza, evI pratijJA sutA-jAgatA, divase-rAtre vicArato, badhAMno vadha karavA pratyekano pairI banI, avasarane joto na mAravA chatAM mithyAtva saMsthita thaI, nitya prazaTha-vyatipAta cittadaMDa thAya che. tema rAgadveSathI AkuLa, ajJAnI ekendriyAdi badhAM prANInI viratinA abhAvathI - 4 - pratyekanA vadha mATe ghAtakacitta dharIne nitya "prazaTha vyatipAta cittadaMDa''vALo thAya che. sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 evuM kahevA mAMge che ke - jema A te gRhapatyAdinA ghAtathI anupazAMta auravALo samaya joto vadha na karavA chatAM aviratine lIdhe vairathI nivRtta na thaI teno zatru banIne karma bAMdhe che tema te paNa ekendriyAdino zatru banIne karma bAMdhe che. e pramANe mRSAvAdAdimAM paNa pratijJA, hetu, dRSTAMta, upanaya, nigamana batAvIne pAMca avayavatva samajavA. A pAMca avayavonA vAkyano sUtrono vibhAga batAvyo. te A pramANe 184 AvA apannavALI thI me napha e pratijJA che. - 4 - 4 - tattva nu maLavA thI miAyaMsa mane e hetu che. - x - tatha cattu maLavA thI paremALe ti e dRSTAMta che, - 4 - 4 - jahA se vahae thI cittadaMDeti x evameva vAle thI nma jannati sudhI upanaya che. pachI - 4 - 4 - nA me va thI cittavuMatti nigamana karyuM che. A rIte pratijJA, hetu, dRSTAMta, upanaya, nigamana sudhI sUtra vibhAga batAvIne prayoga batAve che - apratihata pratyAkhyAta kriyAvALo AtmA pApAnubaMdhI che, te pratijJA che, sadA cha jIvanikAyomAM prazaTha vyatipAta cittadaMDavALo hovAthI te hetu che. sva-para avasarane jonArA koI divasa na mAre to paNa rAjAdinA hatyArA e dRSTAMta che. jema A vadhapariNAmathI anivRttatvathI vadhyanA amitrarUpa che, AtmA paNa viratinA abhAvathI sarve satvo prati nitya prazaThavyatipAtacitadaMDa hoya te upanaya che. te kAraNe te pApAnubaMdhI che, te nigamana che. A pramANe mRSAvAda AdimAM paNa paMca avayavatva yojavuM. - 4 - prazaTha pachI vyatipAtane badale mRSAvAda Adi zabdo yojavA - 4 - A rIte sarvAtmanA cha jIvanikAyamAM pratyekanA amitrarUpe pApAnubaMdhIpaNuM siddha karyu, tethI 'vAdI' AcAryanA vacananA doSa batAve che-- * sUtra-702 : praznana kartA [preska] kahe che - A artha barAbara nathI. A jagamAM evA ghaNAM pANI che, temanA zarIranuM pramANa kadi joyuM ke sAMbhaLeluM na hoya. te jIvo ApaNane iSTa ke jJAta na hoya. tethI AvA prANI pratye hiMsAmaya citta rAkhI dina-rAta, sutA-jAgatA amitra thaI, mithyAtva sthita rahI, nitya prazaTha vyatipAta cittadaMDa-prANAtipAtAdi kaI rIte saMbhare? * vivecana-702 : vAdI kahe che - ApanuM kahevuM svIkAravA yogya nathI. jemake - badhAM prANI badhAM jIvonA pratyekanA zatrurUpa che. te potAnA pakSanI siddhi mATe amitranA abhAvanuM kAraNa kahe che - A cauda rAjalokamAM anaMtA jIvo sUkSma, bAdara, paryApta, aparyAptakAdi bheda-bhinna hoya che. - x - teo deza, kALa, svabhAvathI viprakRSTA che. te jIvo sUkSma viprakRSTAdi avasthAvALA che. A zarIranA samucchaya vaDe-alpajJAna vaDe - x - x - tevA sUkSma jIvo kadI joyA ke sAMbhaLelA nathI. vizeSathI te iSTa nathI, potAnI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/4-302 185 tINa buddhi vaDe prasiddha nathI ke tenA upara zatrubhAva thAya. AthI e siddha thayuM ke evA ApaNAthI taddana ajANyA jIvo paratve zatru bhAva kema thAya ? tema e jIvo upara koIpaNa jIva azaTha bhAve hepI daMDa denAro kema thAya ? bAkI sugama che. Ama hovAthI sarve jIvone ne haNavAnA paccakhANa karavAnI jarUra nathI. * sUjha-903 - AcArya kahe che - ahIM bhagavaMte be TAMto kahyA che. saMjJI TAMta ane asaMjJI TAMta. saMjJI TAMta A pramANe - je A saMjJI paMcendriya paryAptaka jIva che, koI paNa temAMthI-pRthvIkAyathI trasakArya paryantanA cha javanikAcamAMthI pRthavIkAya dvArA potAnuM kArya kare che ke karAve che, tyAre tene ema thAya che ke huM pRthvIkAyathI kArya karuM chuM ane karAvuM chuM. tene tyAre ema thatuM nathI ke te ke te pRetIkAyathI kArya kare - karAve che. tethI te puruSa pRthvIkAyano asaMyata-avirata-apatieta pratyAkhyAna pApakama thAya che. A pramANe trasakAya paryanta kahevuM joIe. je koI puruSa cha kAyanA jIvothI kArya kare : karAve che, tene ema thAya che ke huM cha ivanikAyathI kArya zuM - karAvuM chuM, paNa tene ema nathI thatuM ke A ke te jIvothI kArya kare - karAve che. kemake te cha e avakAyathI kArya kare - karAve che. tethI te cha avanikAyano asaMyata, avirata, apatihad paccakakhAya pApakamAM che ane prANAtipAta yAvata mithyAdanizalya pone seve che. A rIte bhagavaMte asaMyata, avirata, pApakarmono nAza ane pratyAkhyAna na karanAra kahyo. svapna paNa na jANato pApakarmo kare che. * saMjJIdaSTAMta. have saMjJInuM TAMta kahe che - pRvIkAyika cAva4 vanaspatikAyika ane basasaMjJaka amanaka jIva che te saMjJI che. teomAM tarka-saMjJA-prajJA-mana ke vANI kaMI nathI. teo varSa karatA nathI, bIjA pAse kaMI karAvatA nathI ke karanArane anumodatA nathI. to paNa te ajJAnI sarva jIvo yAvat sarve satvonA dina-rAta, sutA-jAgatA bu banI rahe che, mizrAva sthita rahe che. nitya pATha-vyatipAta citadaMDa thaI prANAtipAtathI mithyAdazanazacanA pApomAM pravRtta rahe che. A rIte temane mana nathI, vacana nathI to paNa te sarve pANI lAvavuM savone du:kha-zoka-vitA-pizNa ane paritApa ApIne teo du:kha-zoka cAvatuM paritApa, vadha, baMdhana, parikalezathI avirata hoya che. I m kAraNathI teo asaMjJI hovA chatAM rAta-dina prANAtipAta yAvatuM parigraha temaja mithyAdarzana sudhInA pApomAM rata rahe che. sarve yonionA prANI saMjJI thaIne asaMjJI ane asaMjJI thaIne saMjJA thAya che. te saMjJI ke saMjJI banIne ahIM pApakarmone potAnAthI alaga na karIne, na khaMkherIne, na chedIne teno pazcAttApa na karIne te asaMjJI kAyathI saMjJIkAmAM ke saMjJIkAyathI asaMjJIkAmAM ke saMjJIkAyathI saMjJIkAyamAM ke asaMtIkAyathI asaMjJIkAyamAM saMkrame che. je A saMjJI ke asaMjJI che te badhAM 186 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAcArI, sadaiva zaThApUrvaka hiMsAtmaka cittavALA thaIne prANAtipAtathI mithyAdazanazalya sudhInA pAponuM sevana kare che. A kAraNathI bhagavaMte temane asaMyata, avirata, patyAkhyAta pApakarma, sakriya, asaMvRtta, ekAMta daMDavALA, ekAMta bALa, ekAMta supta kahyA che. te ajJAnI jIva bhale mana-vacana-kAyAno prayoga vicArapUrvaka karatA nathI tathA [hiMsAnI svapna paNa jotA nathI, to paNa pApakarma kare che. * vivecana-903 : ukata vAta kahI AcArya batAve che ke - bhale badhAM jIvo deza-kAla-svabhAva AdithI dUra rahIne vadhanI ciMtAmAM na hoya, to paNa teo avirati nimite vairabhAvathI mukta nathI. A viSayane sukhethI jANavA tIrthakara bhagavaMte be daSTAMta kahyA che. saMjJI deTAMta ane asaMjJI daSTAMta. 0 saMdeTAMta - je A pratyakSa dekhAtA cha payaktivALA, ihAnApohavimarzarUpa saMjJAvALA te saMjJI. pAMca indriyavALA, karaNa patika jIvo che. temAMthI koI eka cha javanikAyone uddezIne evI pratijJA kare ke - huM cha javanikAyamAMthI eka pRthvIkAya-vAlukA, zilA, patthara, lavaNAdithI kArya kahIza. te kRtapatijJa tenAthItemAM tenA vaDe kare - karAve. huM bIjA kAyothI nivRtta chuM. tevAne evo vicAra rahe ke - huM pRthvIkAya vaDe ja kAryo karuM - karAvuM chuM. te pRthvIkAyathI anivRta, apatied pratyAkhyAta pApakarmI thAya che. temAM khodavuM, rahevuM, besavuM, suvuM, maLa-mUtrAdi karaNanI kriyA saMbhave che. A pramANe - X - apakAya vaDe snAna, pAna, avagAhana, bhAMDa-upakaraNane dhovA vagere kriyA apakAyanA niyamavALo kare che. teukAya vaDe pacana-pAcana, tApanaprakAzanAdi teukAyapratijJA kare che. vAyu vaDe paMkho, viMjhaNo, nAvamAM saDha calAvavuM Adi vAyakAya pratijJA kare che. vanaspati vaDe kaMda, mUla, puSpa, phaLa, paga, chAla, zAkhAdino upayoga kare che. e rIte anya jIvomAM jANavuM. tathA koI ja jIvanikAyomAM avirata, asaMyata thaIne tenA vaDe sAvadhAnuSThAna svayaM kare che ke karAve che. tene koI pratijJA nathI. tene jovo vicAra thAya che ke huM cha e jIvanikAyo vaDe sAmAnyathI kArya karuM chuM. * x * te te che jIvanikAyomAM asaMyata, avirata, apratihata pratyAkhyAta pApakarmavALo thAya che. A pramANe mRSAvAdamAM paNa jANavuM ke - meM A jUThuM kahyuM. mAre AvuM bolavuM na joIe te mRSAvAdathI anivRta hovAthI asaMyata thAya che. e rIte adattAdAnane AzrIne -x - maithuna ane parigrahanA viSayamAM tathA krodhAdi kaSAyonA viSayamAM paNa jANavuM. te rIte te hiMsAdi na karato hoya to paNa avirata hovAthI tenA nimitano kamazriva thAya che. te aviratinA kAraNe karmo ekaThA kare che, e rIte deza-kAlasvabhAva vaDe vipakRSTa hovA chatAM te badhAM jIvone zagurUpa che. te nimitanA kamoM bAMdhe che. A saMjJI dRSTAMta kahyuM. te kadAca eka pRthvIkAyane ja haNe, bIjAthI nivRtta rahe. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/4/-/303 183 188 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda koI be-traNa cAvat cha-kAyane haNe. te A rIte badhAMnA haNanArA gaNAya che kemake sarva viSayAraMbhamAM pravRta che. tenI pravRtti e temanI anivRtti ja che. jema koI grAmaghAtAdimAM pravRtta hoya, teo te samaye amuka puraSone na jue to paNa * x* temanA ghAtaka ja gaNAya. A badhuM daSTAMtanA bodhamAM paNa jANavuM. o asaMjJI deTAMta - jene saMjJA che, te saMjJI, saMjJA vagaranA te asaMjJI, jene manathI dravyatAno abhAva che, vadhu-vadhu vicAravAnI zakti nathI, jema koI uMghatA ke mUrNita hoya tema, A asaMjJI pRvIkAyikathI vanaspatikAyika che tathA chaThThA viklendriya ane saMmUrNima paMcendriyo che. te sarve asaMjJIne vicAra-mImAMsA-takadi hotA nathI. jema koI saMjJIne maMda-maMda prakAzamAM kaMI dekhAtA tarka thAya ke zuM A ThuMThuM che ke puruSa che? tevI tarkasaMjJA asaMjJIne na hoya. tathA saMjJI-pUrve joyela viSayanI tenA uttaSkALe vicAraNA thAya, prajJA-svabuddhithI nirNaya kare ke A vastu che. mananA karavuM te mati- e avagrahAdi rUpa che. tathA spaSTa bhASA A badhuM jene hotuM nathI te. jo ke beindriyAdine jIbha, gaLuM Adi che, paNa temane spaSTa vANI nathI. tethI temane huM pApa-hiMsAdi karu - karAvuM nahIM tevI nizcayapUrvakanI vANI nathI, tathA karuM - karAvuM nahIM, tevA adhyavasAyo nathI. AvA asaMjJIo bALaka jevA, badhAM prANInA ghAtanI nivRtinA abhAvathI tathA ghAtakapaNAnA yogathI ghAtaka che - jemake beindriyAdi jIvo bIjAnA upaghAtamAM pravarte che, kemake teo bIjA jIvonuM bhakSaNa kare che, aviratithI temane mRSAvAda paNa che, mAtra karmaparataMtratAthI temane vANI nathI. dahIM Adi khAvAthI spaSTa adattAdAna che ja. kemake tene A mAruM che ke pAraku tenuM jJAna nathI. tIvra napuMsaka vedodayathI, maithuna viratinA abhAve maithuna che, zanAdi sthApanAthI parigraha che. krodhAdithI mithyAdarzanazalyano sadbhAva paNa jANavo. A badhAM pAponI vidhamAnatAthI sate-divase, sutA-jAgatA nitya prazaTha vyatipAtacita daMDavALA che, te dazavi che - te asaMjJIo thoDI paNa nivRttinA abhAve te nimittathI karmabaMdha karanAra che. te A pramANe - prANAtipAta yAvata mithyAdarzana zacavALA thAya che. jo ke te jIvo viziSTa matavacana vyApArarahita che, to paNa badhAM prANIne du:kha utpAdanathI, zokanA utpAdanathI, vayanI hAni karavAthI tathA manavacana-kAyAnA patanathI tripAtana bhAva vaDe athavA kheda upajAvavAthI tathA muThI, phAdithI prahAra vaDe ke tevo bAghAMtara pIDA vaDe te asaMjJIo paNa deza-kALasvabhAvathI dura evA baghAM jIvone pIDatAM nathI, to paNa viratinA abhAve - x - du:kha, paritApa, kalezAdithI apativirata hoya che. du:kha devAno guNa sattAmAM hovAthI tenA nimitanA karmo baMdhAya che. A pramANe vipakRSTa dUravartI] jIvo saMbaMdhI karmabaMdha batAvIne have upasaMhAra kare che - x- zuM vizeSatA batAve che ? je A pRthvIkAyAdi asaMjJI jIvo che, temane tarka, saMjJA, prajJA tathA mana-vacananI kiraNa svayaM karavA, bIjA pAse karAvavA ke karanArane anumodavAnI pravRtti nathI. teo nitya zatrupaNe, mithyAtvamAM rahI prazaTha vyatipAta cita daMDavALA du:kha utpAdanathI laIne pariphlezAdi pApothI mukta nA hovAthI asaMjJI hovA chatAM, sarvakAla hiMsA mATe ayogya hovA chatAM teo hiMsA na kare to paNa - x * jIvahiMsA karanArA che. cAvatuM mithyAdarzana zalyanA pApo karanArA che eTale ke pApa karavA samartha na hovA chatAM nivRtti abhAve A kahyuM. - A rIte be daTAMta kahyA. temAM rahelA bAkInA arthane batAvavA praznarUpe kahe che - tame batAvela saMjJI-saMjJI jIvo bhava-bhavavat niyata che ke saMjJI thaI aiI ke asaMjJI thaI saMjJI paNa thAya ? AcArya kahe che - sarva yoni - saMvRta, vivRta AdimAM rahelA jIvo ke je nArakAdi koI paNa viziSTa yonika hoya - teo janma apekSAe badhI yonivALA jIvo manaHpayapti na pAme tyAM sudhI asaMjJI che ane karaNathI paryAti purI thatAM te ja janmamAM saMjJI gaNAya che. bIjA janmanI apekSAe to ekendriyAdi rUpe utpanna thaI, pachInA bhavomAM tevA karma pariNAmathI manuSyAdi rUpe paNa janma le, to asaMjJI paNa saMjJI thAya. temAM bhavya-bhavyad mAphaka niyama nathI ke na ja badalAya - - karmane vaza jIva saMjJI thaIne aiI paNa thAya ane asaMjJI thaIne saMjJI paNa thAya. vedAMtavAdI matamAM to pratyakSa ja doSa dekhAya che. jemake - saMjJI mUcha AdithI asaMjJI bane che, mUchadi dUra thatAM saMjJI bane che. janmAMtare to temAM jarUra doSa Avaze. A rIte saMjJI-asIpaNuM karmane kAraNe badalAya che, temAM doSa nathI. jema jAgato suve paNa che ane sutelo jAge paNa che. e rIte suvA-jAgavAnI avasthA mAphaka saMjJI-saMjJIpaNuM badalAya che. temAM pUrve karela karma je udayamAM AvyuM ane je bAMdhyuM che, tene pRca karyA vinA, chedhA vinA, dUra karyA vinA, tapAvyA vinA [cAre zabdo ekAryaka che, kiMcit bheda che] asaMjJIomAMthI saMjJI, saMjJImAMthI asaMjJI, saMjJImAMthI saMjJI ke asaMjJImAMthI asaMjJIpaNe saMkrame - x *x - e caubhaMgI sugamAM batAvI che. have upasaMhAra kare che - x- ukta labdhi ane karaNa paryAptithI paryApta ane te sivAyanA aparyAptA anyonya saMkramacI saMjJI ke asaMjJI thanArA te badhAM apratyAkhyAnapaNAthI mithyAcAravALA che. tathA badhAM jIvomAM paNa haMmezAM duSTa citapaNuM rahe che. * x - tethI prANAtipAtAdi aDhAre AzravahAromAM jIvo varte che. A rIte vAdIe je kahyuM hatuM - x * tenuM khaMDana thayuM ane batAvyuM ke - viratinA abhAve ane pApakarmanI yogyatAthI pApakarmano sabhAva batAvyo che - A rIte tIrthakara bhagavaMte pUrve kahelane pharI kahI batAve che, yAvatu pApakarma kare che. A rIte pratyAkhyAnIne karmanA saMbhava cakI pApano saMbhava hovAthI nAkAdi lakSaNa saMsArane samajIne vairAgya thavAthI te praNavacita [vAdI] AcAryane pUche che * sUtra-304 : peka pinakataf] kahe che - manuSya zuM karatA-karAvatA saMyata, virata, pApakarmano pratighAta ane pratyAkhyAna karanArA thAya che ? AcAryae kahyuM ke - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CE 2/4/-/304 te mATe bhagavate pRvIkAyathI trasakAya paryanta cha avanikAyane kAraNarUpa kahA che. jema koI vyakti dvArA daMDa asthi-muSTi-DhephA-ThIkarA dithI mane koi tADana kare yAvatuM pIDita kare yAvatuM maruM eka vADu paNa kheMce to mane hiMsAjanita duHkha ane bhaya anubhavuM chuM. e rIte te jANa ke sarve pANI pAvata sarve satvo daMDa yAva4 ThIkarA vaDe mArIne, tarjanA ke tADanA karIne vAvata rUMvADu paNa ukheDatA hiMsAkAra duHkha ane bhayane anubhave che. ema gaNIne sarve prANI cAvatuM sarve savone na haNavA yAvatu na pIDA. A dharma ja ghanitya-zawad che. tathA lokasvabhAva samyakrapaNe jANIne khedajJa tIre pratidita karyo che. rIte te bisa pANAtipAtanI miyAdanAtha prayatna virata thAya, te dAMta sApha na kare, jana na Aje, vamana na kare, vAdine dhUpita na kare. te mikSa akriya, ahiMsaka, akolI cAva4 alobhI, upattta ane parinivRtta thAya. AvA prityAkhyAnI) ne bhagavaMte saMta, virad, pApakarmonA nAzaka ane pratyAkhyAna kadI akiya, saMvRtta, ekAMta paMDita thAya, tema kahyuM che. * tema huM kahuM chuM. vivecana-304 - (vAdI pUche che) amAre zuM karavuM ? kaI rIte saMyata, vita, pratihata pratyAkhyAtA pApakamAM jIva thAya ? saMyatane ja viratinA sadabhAvathI sAvaghakriyA nivRtti ane kaztA karmanA saMcayano abhAva thAya che ane tethI nAradAdi gati abhAva thAya che. AvuM pUchyuM tyAre AcArya kahe che - te saMyamanA sadbhAve chakAya jIvane bhagavaMte heturUpe jaNAvyA che. jema pratyAkhyAnarahita chakAya jIvo saMsAra gatinA mukhya kAraNarUpa kahyA, tema tenA pratyAkhyAna karanArane te mokSanA heturUpa thAya. kahyuM che ke . je jeTalA hetuo saMsAranA che, te teTalAM ja hetu mokSanA che. gaNanAthI - * * baMne tulya che ityAdi. evuM kahe che ke - jema ApaNane koI daMDAdithI mAre to du:kha thAya che, tema badhAM prANIne ApaNI jema ja du:kha thAya mATe hiMsAthI aTakavuM. A dharma-sarvapAyamAM rakSaNarUpa; ghavapaTyuta, anuuat, sthira svabhAva; nitya-pariNAmathI anityatA pAme chatAM svarUpathI cyavato nathI tathA sUryanA ugavA mAphaka zAzvata; bIjA dvArA akhalita, yuktithI siddha che. Avo dharma samajIne cauda rAjalote jANatAM sarvajJoe kahyo che. A rIte te bhikSu sarva Azrava dvArothI nivRtta thaI, daMta prakSAlanAdi kiyA na kastA, sAvAkiyAnA abhAvanI akiya che, akiyAthI prANIono avyApaka ni haNanAro yAvatu ekAMta paMDita thAya che.* * * sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra che zrutaskaMdha-2 adhyayana-5 "AcArazruta" -X - X - X - X - X - X -x - * bhUmikA : have pAMcamuM adhyayana kahe che, teno saMbaMdha A che : gata adhyayanamAM pratyAkhyAta kiyA batAvI. te AcAramAM rahelA sAdhune hoya. tethI have "AcArayuta" adhyayana kahIe chIe. athavA anAyAra choDavAthI samyaka akhalita pratyAkhyAtA thAya che. mATe "anAcArayuta" adhyayana kahIe chIe. athavA pratyAkhyAnayukta hoya te AcAQALo thAya che, tethI pratyAkhyAna kiyA pachI "AcArakRta" adhyayana athavA tenA pratipakSarUpa anAcArayuta adhyayana kahe che. e saMbaMdhathI AvelA A adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakamamAM A adhikAra che - anAcArano niSedha karI sAdhuno AcAra batAve che. nAmaniSa niopamAM "AcArayuta''e dvipada nAma che. tenA nikSepArthe niyaMtikAra kahe che [ti.181 thI 183-] 'AyAra' nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra bhede che. e rIte mRtanA paNa cAra bheda che. A baMne bIje sthAne kahevAyA che. tethI ahIM saMkSepamAM kahe che - AcAra ane zruta te AcArazruta, bhegA kahA che. temAM AcAra kSullikAcAra"mAM [dazavaikAlikamAM] kahela che. zrata "vinayakRta"mAM kahela che. teno bhAvArtha e che ke " sAdhue anAcAra sarvakAla jIvana paryanta varjavo joIe. tene gItAryo samyaga jANatA nathI. tethI tene virAdhanA thAya che. * x * virAdhanA abahuzrutane thAya, gItAni nahIM, tethI sadAcAra ane tenA parijJAnamAM vana kaQo. jema mArgajJa pathika kumAni choDavAthI bhUlo na paDe ane unmArganA doSa na lAge. e rIte anAyAnA varjanathI AyAsvALo thAya che, paNa anAyAnA doSo na lAge. tethI tenA pratipada mATe kahe che - anAcAra sarva doSonuM sthAna che. duganigamanano hetu che, te dUra karI sadAcAra pALavo * te viSaya A adhyayanamAM jANavo. te paramArthathI agA-kAraNa che, tethI keTalAMkanA mate A AyayanuM nAma aNagAradyuta che. nAmanipan nikSepo kaho. * * * have suNa kahe che * sUtra-705 : mANapajJa paNa A adhyayananA vAkya tathA brAyani dhAraNa karIne A dharmamAM anAcAranuM AcaraNa kadApI na kare * vivecana-305 - A sUtrano anaMtapaspara sUtra sAthe saMbaMdha kahevo. anaMtara sukha sAthe A saMbaMdha che - te sAdhu ekAMta paMDita thAya. kaI rIte ? brahmacarya pALIne. paraspara sUtra saMbaMdha A che - bodha pAme, baMdhana toDe. kaI rIte ? brahmacarya pAmIne. A rIte bIjA sUtro sAthe saMbaMdha joDavo. arya kahe che A vAva - grahaNa karIne. zuM? rAva - satya, tapa, bhUtadayA, indriyanirodha lakSaNa, temAM je care [pAchaLa]. evuM jina-pravacana te bAyarya kahevAya che. te pAmIne zrutaskaMdha-ra, adhyayana-4 - pratyAkhyAnakriyAno muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5/-/705 paTupajJa-sArA mAThA vivekano jJAtA. - 4 - 4 - brahmacarya pALIne A sarvajJapaNita dharmamAM rahIne sAvadha anuSThAnarUpa anAcAra na Ayare. - 4 - athavA azuprajJa sarvajJa prati samaya kevalajJAnadarzana upayogavALA hovAthI, temanA kahelA dharmamAM rahIne have pachI kahevAnAra vANI ane anAcAra kadApI na Ayare. 191 ahIM anAcAra na Acare tema kahyuM. anAcAra jina pravacanathI viruddha che. jina-pravacana mokSamArgahetuthI samyak darzanajJAna cAstriAtmaka che. samyagdarzana tatvArtha zraddhAnarUpa che, tatva-jIva, ajIva, punya, pApa, Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA, mokSarUpa che. tathA dharma, adharma, AkAza, pudgala, jIva, kALa e cha dravyo che, te nityaanityarUpe che. sAmAnya-vizeSarUpa anAdi anaMta cauda rAjalokarUpa loka tatva che. jJAnamati, zruta, avadhi, mana:paryAya, kevala svarUpa che. cAstri-sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya, yathAkhyAta pAMca bhede che athavA mULa-uttaraguNa bhede aneka prakAre che. - x - 4 - anAdi anaMtalokamAM darzanAcAra-pratipakSabhUta-anAcAra batAvavA mATe AcArya cacAvasthita lokasvarUpane batAvatA kahe che- . sUtra-706,707 : A lokane anAdi anaMta jANIne vivekI lokane ekAMta nitya ke ekAMta anitya che, tema na mAne...A baMne pakSothI vyavahAra cAlato nathI. tethI A baMne pakSono ekAMta Azrava anAcAra jANavo. * vivecana-706,707 : [706] A cauda rAja pramANa loka athavA dharma-adharmAdi dravyanI Adiutpatti nathI, tethI anAdi che, tema pramANathI samajIne tathA anaMta che, tema jANIne - 4 - ekAMta nayadRSTithI avadhAratA anAcAra thAya che, te darzAve che - zAzvata eTale nitya, sAMkhyamatavALA mAne che - x - jainadarzana sAmAnya aMzarUpe dharma, adharmAdimAM anAdi anaMtatva jANIne A badhuM zAzvata che, tevI dRSTi na rAkhe. tathA vizeSa pakSane AzrIne 'vartamAna nAskI cyavI jaze'' AvuM sUtra sAMbhaLIne bauddha mata mujaba badhuM ja ekAMta anitya che, evI ekAMta rdaSTi na dhAraNa karavI. [29] prazna-zA mATe ekAMta nitya ke anitya buddhi na rAkhavI? badhuM nitya che ke anitya che evA be sthAna vaDe - 4 - Aloka ke paraloka saMbaMdhI kAryanI pravRtti ke nivRttirUpa vyavahAra cAlato nathI. tethI kahyuM che ke - aprayuta, anutpanna, sthira, ekasvabhAva, sarva nitya che ema na kahevAya. kemake ApaNe pratyakSa ja navA-jUnA rUpo dhvaMsa thayA vinA dekhAya che, lokamAM tevI pravRtti paNa che. vaLI AtmAne nitya mAnatA baMdha-mokSAdi abhAva thatA dIkSA, yama, niyamAdi nirthaka thAya. tathA ekAMta anitya mAnatA loko bhaviSyamAM kAma lAge tema mAnI dhanadhAnyAdino saMgraha na kare. AtmAne kSaNika mAnatA dikSA vagerenI pravRtti paNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nirarthaka thAya. tethI nitya-anitya evA be mArgamAM syAdvAdanI sarva vyavahAra pravRtti che. tethI nitya ke anityane ekAMta mAne tene Aloka tathA paraloka saMbaMdhI kAryanA vidhvaMsarUpa anAcAra jANavo. ke je jinAgama bAhmarUpa che. kathaMcit nitya-anityarUpe vyavahAra thAya te kahe che- 192 tethI sAmAnyane AzrIne kathaMcit nitya che - x - vizeSathI kSaNe kSaNe badalAtA kathaMcit anitya che. jinadarzanamAM kahyA mujaba utpAda-vyaya-dhrauvya yukta dravya che jema - 4 - koInA mRtyuthI zoka thAya, bIje janme tyAM AnaMda thAya, mATe yogI mAdhyastha bhAva rAkhe. tethI ekAMta nitya ke anitya vyavahAra thato nathI, te baMnemAM anAcAra jANavo.- 4 - * sUtra-08,709 : "sarve bhavya jIvo mukta thaze, sarve jIvo paraspara virAza che, teo baddha raheze-zAzvata raheze.' - AvA vacana na bole...kemake A baMne pakSothI vyavahAra na thaI zake, A baMne ekAMta pakSonuM grahaNa anAsara jANa. * vivecana-708,709 : [28] badhAM kSaya pAmaze, badhAM siddhi pAmaze. - koNa? tIrthaMkara athavA sarvajJanA zAsanane mAnanArA. sarve siddhigamana yogya bhavyo. pachI jagamAM abhavya raheze. [tevuM na bole]. zuSkatarkavAdI kahe che - vidhamAna jIvomAM navA bhavyo AvatA nathI, abhavyo siddha thavAnA nathI. tethI anaMta kAle bhavyo mokSe jatAM, koI bhavya nahIM rahe - AvuM na bolavuM. vaLI badhAM prANI paraspara vilakSaNa che. temAM koI sAdRzya nathI, tema ekAMte na kahevuM. athavA badhAM bhaLyo mokSe jatAM - 4 - saMsAramAM abhavyo ja raheze, tema na kahevuM. * x - x - badhAM prANI karmothI baMdhAyelA ja raheze, tema na kahevuM. sArAMza e ke - badhAM prANI mokSe jaze ke karmabaMdhane baMdhAyelA raheze tevuM ekapakSIya vacana na na bole athavA karmanI gAMTha choDavAmAM azakta hoya evA jIvo ja raheze, tema na kahe. tIrthaMkaro sadAkALa raheze tema paNa na kahe. [709] darzanAcAra viSayamAM ekAMtavAdano niSedha vacana mAtrathI batAvI, have tenI yukti kahe che - ukta baMne sthAnamAM - jemake - tIrthaMkarono kSaya thaze ke zAzvata raheze athavA tIrthaMkaranuM darzana pAmelA mokSe jaze ke zAzvata raheze. athavA sarve jIvo visardeza ke sardeza che, tathA karmagraMthi yukta ke rahita raheze evuM ekAMta vacana na bole, kemake te yuktisiddha nathI. tethI kahe che - badhAM tIrthaMkaro kSaya pAmaze, tema kahevuM ayukta che. kemake kSayanibaMdhana karmanA abhAve siddhonA kSayano abhAva che. jo bhavastha kevalI apekSAe Ama kahe, to te paNa siddha nahIM thAya. kemake pravAha apekSAe kevalIo anAdi anaMta che. tethI teno abhAva na thAya. vAdI je kahe che ke - "navA bhavyono abhAva che, eka-eka mokSe jatAM chelle jagat bhavyajIva rahita thaI jaze." e paNa siddhAMtano paramArtha na jANanAranuM vayana Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5/-/so8,709 193 che, kemake bhavyarAzinuM anaMtapaNuM kALanA anaMtapaNA jeTaluM ja che, tethI kALa cAlu che, tema bhavyanI saMkhyA paNa kAyama che. vaLI avazya badhAM ja bhavyanuM siddhigamana na vicAravuM. paNa bhavyo anaMta che, teo sAmagrI abhAve, - X - badhAM bhavya mokSa na jAya, tema haMmezAM teo zAzvata ahIM ja raheze tema paNa nahIM (sAmagrI maLe tematema mokSe jaze.] bhavastha kevalI ane tIrthakarono mokSa thato hovAthI pravAha apekSAe koI aMze zAzvata ane kathaMcit azAzvata che. badhAM prANIo vi0i karmanA sadbhAvanI vividha gati-jAti-zIra-gopAMgAdimAM bheda paDavAthI temAM visardezatA hoya, tema upayoga asaMgeya pradezava, mUrtatvAdi dharmothI kathaMcita sadeza hoya. ullasita vIrya thakI koI graMthi bhede, koI tevA pariNAma abhAve graMthi na bhede. tethI ekAMte ekAMta pakSano niSedha karyo. e rIte koI eka pakSa mAnavo te anAcAra che. vaLI AgamamAM anaMtAnaMta utsarpiNI-avasarpiNImAM bhavya jIvonA anaMta bhAge ja moho jaze evuM kahe che. jo A rIte anaMtapaNuM hoya to teno kSaya kyAMthI thAya? mukti ane saMsAra saMbaMdhI zabda che, mukti saMsArI jIvanI ja thAya, tema mukti vinA saMsArI jIvana na kahevAya. tethI bhavyano uccheda thatAM saMsArano ja abhAva thAya. tethI vyavahAra ja na cAle - have cAsTiAcAra kahe che-- * sUtra-710,311 - je kSadra prANI che athavA mahAkAya che, temanI sAthe samAna vaira ja thAya athavA na thAya" * tevuM na kahevuM...kemake A baMne sthAno ekAMta gaNatA vyavahAra na cAle. tethI baMne ekAMtavayana anAcAra che. * vivecana-710,311 - [31] je koI ekendriya, beindriya ke aAkAya paMcendriya kSaddha prANI che athavA koI mahAkAya hoya. te kaMtha Adi apakAya ke hAthI Adi mahAkAyane hasatAM sarakhuM vaira baMdhAya kemake tulya pradezavathI badhAM jIvo sarakhAM che, tevuM ekAMta vacana na bole. - x + teomAM indriya, vijJAna, kAyAdinI asaIzatA hovAthI ochuM-vadhu vaira baMdhAya tema paNa na kahe jo maNa vadhya apekSAe ja karmabaMdha che, to sAdezya ke asArdazya kahI zakAya, paNa karmabaMdha mATe to adhyavasAya paNa kAraNarUpa che. tethI tIvra adhyavasAyathI alakAya jIvane mAratA paNa mahAvaira baMdhAya ane na chUTake mahAkAyane mAratA paNa avaira baMdhAya. [911] ukta vAta sUgathI kahe che - ukta baMne sthAnamAM mahAkAya ke alakAya jIva mAratAM sadeza ke visardeza karmabaMdha thAya, tema kahevuM yuktithI na ghaTe. tethI kahe che - vadhyanA sadaizava-asadezava te eka ja karmabaMdhanuM kAraNa nathI, paNa vadhakanA tIvrabhAva ke maMdabhAva, jJAnabhAva ke ajJAnabhAva, mahAvIrya ke abhavIrya paNa saMbaMdha rAkhe che. A rIte vadhya-vaghakanA vizeSapaNAthI karmabaMdhamAM ochA-vatApaNuM che. tethI mAtra vadhyane AzrIne sardeza ke asadeza pApa vyavahAra na thAya. je koI A be sthAnamAM vartI ekAMta vacana bole to anAcAra che. 4/13] 194 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra je vAdI jIvanA sAmyapaNAthI karmabaMdhanuM sadaizava kahe che, te khoTuM che. kemake jIvanI vyApatimAM hiMsA kahetA nathI. jIva zAzvato hovAthI tene mAravo zakya nathI. tethI indriya vyApati che, te mATe kahyuM che ke - pAMca indriya, traNa baLa, zvAsocchavAsa, Ayu - A daza prANa che, tene jIvathI judA karavA, te hiMsA che. vaLI bhAvane AzrIne hiMsA kahevI yukata che. jema * x* sApanI buddhio doraDAne haNe to bhAvadoSathI - hiMsA na hovA chatAM karmabaMdha che. paNa jo malina bhAva na hoya to doSa nathI. AgamamAM paNa kahyuM che ke - sAdhu upayogathI cAle tyAre jIva haNavAnI buddhi na hovA chatAM koI jIva ajANatA dabAI jAya, to tene doSa nathI, ulaTuM taMdalIyo masya kaMI na karavA chatAM bhAvadoSathI sAtamI narake jAya che. A pramANe vadhya-qdhaka bhAvanI apekSAe sadaizava thAya ke sardezava nA thAya, evuM na mAnavuM te anAcAra che. pharI cA>>ine AzrIne AcAra-anAcAra batAve che-- * sUma-712, 13 - AdhAkarma doSayukata AhArAdi je bhogave che te sAdhu paraspara kamathI lipta thAya che ke lipta thatA nathI evuM ekAMta vacana na kahe...kemake A baMne ekAMta vacanathI vyavahAra cAlato nathI, A baMne ekAMta matano Azraya levo te anAcAra che, tema tuM jANa. * vivecana-712,713 : [12] sAdhune AzrIne thayela vastra, bhojana, vasati Adi, te AdhAkamadi, tene je bhogave, te paraspara, te potAnA karmacI lepAyelA che athavA lepAyelA nathI, tevA ekAMta vacana na bole. sArAMza e ke AdhAkarmI paNa zAstra mujaba zuddha karIne vApare to kamathI lepAtA nathI. mATe avazya karmabaMdha thAya tema na kahevuM. tathA zAstrokta vidhi vinA AhAra lAlasAcI AdhAkarmI khAya to te nimite karmabaMdha thAya che. mATe tene karmabaMdha nathI, tema paNa na bolavuM. jaina Agama jANanAro ema bole ke AdhAkarmanA upabhogathI karmabaMdha thAya paNa kharo ane na paNa thAya. * * - ityAdi - 4 - syAdvAdathI have teno uttara Ape che [13] A be sthAnono Azraya laI koI kahe ke AdhAkarmInA upabhogathI karmabaMdha thaze ja ke nahIM ja thAya, to vyavahAra na cAle. jo AdhAkamathI ekAMta karmabaMdha thato hoya to AhAranA abhAve kyAreka anarthano udaya thAya. jemake bhUkhathI pIDita barAbara isamiti na pALe, cAlatA prANInI hiMsA kare, mUchadithI paDI jAya to trasAdi jIvono vyAghAta ane akALamaraNa thaze, aviratipaNe utpanna thAya ane ArtadhyAnathI maratA tiryaMca gatimAM jAya. * x - AtmarakSaNAdi kAryo AdhAkarmI vAparavA chatAM karmabaMdha na thAya. vaLI AdhAkamadinA niSpAdanamAM cha javanikAyano vadha thAya, tenA vagharI karmabaMdha thAya te spaSTa ja che. mATe baMne sthAne ekAMta Azrita vyavahAra na karavo. jo ekAMta pakSano Azraya le to anAyAra thAya, te tuM jANa. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 2/5/-/12,313 have bIjI rIte vANIno anAcAra batAve che- satra-14,715 - je A audArika, AhAraka, kAmaNa zarIra che, te badhAM eka ja che, ke ekAMte bhinna nathI, tathA sarvemAM zakti vidhamAna che ke nathI. tevA ekAMta vacana na bolavA. kemake A baMne sthAne ekAMta vicArothI vyavahAra cAlato nathI. A baMne ekAMta sthAnane tuM anAcAra jaNa. * vivecana-714,715 - gata sUtramAM AhAra kahyo, te zarIra hoya to thAya. A zarIra pAMca prakAre che . audArika Adi. temAM bheda ke abheda batAvavA pUrva pakSa kahe che. badhAM lokone pratyakSa dekhAtuM, udAra pudgalothI nIpajela te dArika athavA niHsAra hovAthI urAla che, te tiryaMca ane manuSyone hoya che. tathA caudapUrvI kadI saMzaya paDatA hatA kare te AhAka. tenA grahaNathI vaikriya paNa jANI levuM. e ja rIte kArpaNa ane taijasa paNa levuM. audArikAdi pAMce sAthe rahetA hovAthI koIne zaMkA thAya ke A zarIro ekameka che ke tahna bhinna che ? te kahe che * x * A zarIro samAna che ke taddana bhinna che, tevI ekAMta mAnyatA nA karavI. * x * jo ApaNe ekAMta abheda mAnIe to A dArika zarIra udAra pudgalonuM baneluM ane karmathI baneluM te kArmaNa je A saMsArabhramaNanA kAraNarUpa che. tejasu dravyothI baneluM te taijasa je AhAra pacAvavA ke taijasalabdhi nimitaka che covI bheda saMjJAthI kArya na thAya, AvuM jANIne koI kahe ke te taddana bhinna che - to te ayukta che. tema haMmezAM sAthe ja hoya tevuM paNa nathI. AvI vyavasthA hovAthI badhAM zarIro koI aMze abheda che ane saMjJA bhedathI bheda che. A rIte dArikAdI zarIronA bheda-abheda batAvIne have badhAM dravyonA bheda-abheda batAvavA -x* kahe che. "badhuM badhe che". ema sAMkhya matanA abhiprAyathI sava-jasa-tamokSa pradhAnanA ekavathI ane badhAnuM kAraNa mAnI badhaM badhAmAM ekarUpa che, e pramANe vyavasthA mAnatAM ghaTa-paTa AdimAM vyasta zakti che - 4 ityAdi mAna che. [vAdone amArA A kAryakSetrathI bAkAta rAkhelA che, tethI jijJAsuoe mULavRtti jovI - samajavI.] sAMkhyonI A vAta na mAnavI, tenuM kAraNa batAve che sAMgonA abhiprAya mujaba badhuM badhAnA ekarUpe che. ityAdi kahevuM ayukta che. kemake sukha-du:kha, jIvita-maraNa, dUra-najIka, sUkSma-bAdara, surUpa-kurUpa Adi saMsAra vaividhya AMkha sAme dekhAya che. A badhAMne tame paNa khoTuM kahI zakazo nahIM. misyA che tema paNa nahIM kahevAya. jo ema mAnazo to dekhAtAno nAza ane nA dekhAtAnI kalAnA karavAno doSa Avaze. vaLI badhuM eka mAnatA saMsAra tathA mokSAnA abhAvathI karelAM kRtyono nAza ane na karelAMnI prApti baLajabarIthI mAnavI paDe che. mATe tamArI kalpanA mujaba satva, raja ane temanI sAmya avasthA Adi sarve - x * vayano ayukta che. * * * * *. 196 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda - x* AcArya kahe che - x - jo sarvayA kAraNamAM kArya che, to taiyAra thayelA ghaDAnA utpAdananI peThe kAraNamAM kArya siddhi thAya, paraMtu * x * ghaDAnA kAraNarUpa mATInA pIMDamAM ghI ke pANI bharAtuM nathI. kemake karmaguNano vyapadeza thato nathI, mATe kAraNamAM kArya nathI. [ityAdi aneka dalIlo vRttikAre noMdhI che, jijJAsuoe koI tajajJa pAse samajavuM, mAtra anuvAdathI hetu siddha thaze nahIM. sarve padArthomAM satva, Droyatva, prameyava Adi dharmo vaDe koI aMze ekatva che, tema pratiniyata padArthanA kAryapaNe je artha kriyAkArI te ja paramArthathI sata che, mATe kathaMcita bheda che. tethI sAmAnyavizeSAtmaka vastu che, ema nakkI thayuM. AnA dvArA thAt apti, thAt nAta e be bhaMga vaDe bADI bhAMgA paNa jANavA, tethI sarva vastu saptabhaMgI vALI che. te kahe che - sva dravya-phoga-kALa-bhAva apekSAe kiMcita che, para dravyAdi apekSAe kiMcita nathI. - x * x - x- ityAdi saptabhaMgI vRittimAM jovI.] A rIte sAmAnyathI sarva vastuno bheda-abheda batAvIne have sarva zUnyavAdI matanuM khaMDana karIne loalokano vibhAga pADIne astitva batAvavA kahe che - athavA sama vIrya che athavA sarvatra vIrya nathI. vIrya zabdathI sAmAnyathI vastunuM satA kahyuM. * * * * * paNa sarvatra prati evI saMjJA na dhAravI, tema saba nApti evI saMjJA paNa na dhAsvI. AvuM kahIne sAmAnya vastunuM astitva sAdhyuM. have te ja vastunuM kiMcit vizeSitatvathI lokAloka svarUpacI astitva sAdhavA mATe sUpkAra kahe che * sUtra-216,217 : loka nathI ke aloka nathI, evI saMjJA na karavI, paNa loka che ane aloka che - evI saMjJA rAkhavI joIe...jIva ke ajIva nathI evI saMjJA na rAkhavI, paNa jIva ane ajIva che, evI saMjJA rAkhavI joIe.. * vivecana-216,313 : [16] caudarAja pramANa athavA dharma-adharma-AkAzAdi paMcAstikAyarUpa te loka, A loka nathI evI saMjJA na rAkhe. AkAzAstikAya mAtra AkAza che, te vidhamAna nathI, tevI saMjJA na rAkhe. A lokAlokanA abhAvane batAvavA [vAdI] kahe che-A vastu dekhAya che te avayava dvArathI ke avayavI dvArathI dekhAya che ? jo avayava dvArA dekhAya che tema kaho to temAM sUkSma paramANuo dekhAvAno saMbhava che * * * * * tema avayavI dvArA paNa dekhAya nahIM, kemake vikatAmAna avayavIno ja abhAva che ityAdi - x * x - A badhuM mAyA, svapnAdi jevuM lokAlokanuM svarUpa che. * x * x * vastuno abhAva thavAthI lokAlokano abhAva siddha thaze. jaiinAcArya kahe che-] AvuM khoTuM tatva na mAnIza. kemake loka che. te urvaagho-ticharUipe vaizAkha sthAnamAM sthita keDe be bAju hAtha rAkhIne ubhelA pura jevo che athavA paMcAstikAya rUpa che tethI viruddha loka paNa che. jo aloka na mAnIe to lokanI vyavasthA siddha na thAya. jo vAdInA mata mujaba badhuM ja nathI, to temAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5//716,717 niSedha karanAra paNa nathI, to pachI niSedhanA abhAvamAM vastu siddha thaze - x -. jo tame badhAM padArthano abhAva mAno cho, to yuktino abhAva thatAM tamArI vAta ayuktivALI thaze. jo tame yukti sAcI mAno to te yukti ja amAruM tatva che. te siddha thatAM badhuM sat thaze ityAdi. - x - jaina mata mujaba ekAMtathI na avayava che, na ekAMtathI avayavI. ahIM syAdvAd mata svIkAravAthI tamAro vikalpa doSa dUra thaze. tethI kaMI aMze loka che, tema kaMI aMze aloka paNa che. [17] e rIte loka-alokanuM astitva siddha karIne have temAM vizeSarUpe jIvaajIvanuM astitatva pratipAdana karavA kahe che - upayoga lakSaNavALA jIva-saMsArI ke mukta nathI, dharma-adharma-AkAza-pudgala-kALa te anukrame gati-sthiti-avagAhadAnachAyA A tapa Adi - vartanA lakSaNa vidhamAna nathI, evI khoTI kalpanA na kare. te 197 kuvAdI nAstitvane A pramANe siddha kare che, jIvo arUpI hovAthI pratyakSa dekhAtA nathI, paNa kAyArUpe pariNata pAMca bhUto ja doDavuM, kudavuM Adi kriyA kare che. tathA AtmA advaitamata mujaba puruSa te ja AtmA sarvagata che. - X - jIva nathI tema ajIva paNa nathI. eka ja AtmA sarve cetana-acetana zuM, kAraNarUpa che. - jainAcArya kahe che - AvI koI vAta mAnavI nahIM. paNa jIva che. A sarvanA sukha-duHkho vagerenA nibaMdhanarUpa che, huM pIDAuM chuM vagere bolatA saMbhaLAya che. e jIvathI judA dharmaadharma-AkAza-pudgala vagere vidhamAna che, pratyakSa pramANathI tenA guNo anubhavAya che. jaiinAcArya bhUtavAdIne pUche che-] tamArAM mAnelA pAMca bhUto nitya che ke anitya? jo nitya hoya to - x - kAyAkAre pariName nahIM. pUrve caitanyathI teno sadbhAva mAno to nityatvanI hAni thaze. have jo anitya mAno to pUchIe ke te caitanya avidhamAna hoya tyAre caitanya utpanna thAya ke vidhamAna hoya tyAre. jo vidhamAna mAne to jIvatatva siddha thaze, jo avidhamAna mAno to tamAro mata jUTho paDaze. A rIte AtmA advaitavAdIne pUchavuM ke jo puruSa e ja badhuM che, to ghaDA AdimAM jIvatatva kema nathI dekhAtuM ? - X - x + e rIte ekAMtathI jIva-ajIvano abhAva nathI. sarve padArthomAM syAdvAdano Azraya levAthI jIva che te jIva thaze ane pudgala apekSAe ajIva paNa thaze. ityAdi - x - 4 - jANavuM. jIvanuM astitva siddha karIne temAM rahela sat-asat kriyAdvAre dharma-adharmanuM astitva kahe che. * sUtra-718,719 : dharma-adharma nathI ema na vicAravuM, paNa dharma-adharma che tema mAnavuM...baMdhamokSa nathI tema na mAnavuM, paNa te che tema mAnavuM. * vivecana-718,719 : [18] zruta-cAstriAtmaka jIvanA Atma pariNAma, je karmakSayanuM kAraNa che te dharma che. adharma e mithyAtva-avirati-pramAda-kaSAya-yogarUpa je karmabaMdhanuM kAraNa che, te Atma pariNAma che. A dharma-adharma baMne kALa-svabhAva-niyatI-IzvarAdi matathI sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nathI. AvI saMjJA na rAkhavI. - x - kemake te ekalA kAraNa rUpe nathI. badhAM bhegA thAya tyAre kAraNarUpa bane che. kahyuM che ke - ekalA kALa vagerethI koI kArya na thAya, maga rAMdhavAnI mAphaka A badhAM samuditapaNe kAraNarUpa che. dharma-adharma vinA saMsAranuM vaicitrya na ghaTe. mATe samyagdarzana Adi rUpa dharma che ane mithyAtvAdi rUpa adharma che, tema mAne. 198 [19] dharma-adharmanA hovAthI baMdha ane mokSano paNa sadbhAva che, te darzAva che - baMdha eTale prakRti, sthiti, anubhAva, pradezAtmaka karma pudgalono jIva vaDe svavyApArathI svIkaraNa. ahIM evuM na mAne ke amUrta AtmAne rUpIkarma na lAge tathA tenA abhAve mokSano paNa abhAve che, tevuM na mAne. G to kevI saMjJA dhAraNa kare? te kahe che-- jIvano karma pudgala sAthe baMdha che, evuM mAne. vAdI pUche che - amUrta AtmA sAthe mUrta karmano saMbaMdha kevI rIte thAya ? [jainAcArya kahe che] A vAta yogya nathI. AkAzanuM sarvavyApIpaNuM pudgala sAthe saMbaMdha na mAne to siddha na thAya. - x - vaLI jJAnasvarUpa AtmAne madirApAnathI vikAra utpanna thAya che. te jIva-ajIvanA saMbaMdha vinA zakya nathI. saMsArI jIvone sadA taijasa-kAryaNa zarIranA sadbhAve ekAMta amUrtatva na hoya. tema baMdhanA pratipakSa rUpa mokSa paNa che. tenA abhAve baMdhano paNa abhAva che. A rIte sarva baMdhanA nAza svabhAvavALo mokSa paNa che evI saMjJA dhAre. baMdhano sadbhAva mAnatA punya-pApano sadbhAva thaze te kahe che- * sUtra-720,721 : putra-pApa nathI, tevuM na mAne, paNa punya-pApa che tevuM mAne...AzratasaMvara nathI, tevuM na mAne paNa Azcata-saMvara che tema mAne. * vivecana-720,721 : [720] zubha prakRtirUpa puNya ke azubha prakRtirUpa nathI, tevuM na vicAravuM. [vAdI] punya-pApano abhAva jaNAvavA kahe che - keTalAMkanA mate puNya nathI, pApa ja tenI utkRSTa avasthA che, te ja sukhaduHkhanuM nibaMdhana che. bIjA kahe che - pApa nathI, puNya ghaTatAM jIva pApa kare che. keTalAMka baMneno niSedha kare che. saMsAranuM vaicitrya niyati svabhAvAdi kRta che. A badhAnuM kahevuM ayukta che. kemake punya-pApa e baMne saMbaMdhI zabdo che. - 4 - tethI koI ekanI sattA che athavA baMneno abhAva che tema kahI zakAya nahIM. kemake tevA kAraNa vinA jaganI vicitratA na saMbhave. kyAMya kAraNa vinA kArya na thAya, niyati-svabhAvAdi vAda - 4 - mAnIe to saMsAramAM thatI badhI kriyAo vyartha thAya. tethI sarva kAryanI utpatimAM punya-pApa che, tevI saMjJA dhAravI joIe. punya-pApanuM svarUpa AvuM che - zubha karma pudgalo te punya ane azubha karma pudgala te pApa, tema jinazAsanamAM sarvajJoe kahyuM che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5/- 20,321 19 200 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 [21] kAraNa vinA kAryanI utpatti na thAya. tethI pUrvokta punya-pApanA kAraNabhUta Azrava ane teno pratiSedha te saMvara tene batAve che - jenAthI karma praveze te prANAtipAtAdi Azrava che - te kamapAdAnanuM kAraNa che. teno virodha te saMvara che. tethI "A baMne nathI" . tema kahevuM nahIM. tenA abhAva mATe vAdIo kahe che . "kAyA-vAyA-mananI pravRtti te karma che, te Azrava che" evuM tame kaho cho, tema evuM paNa kaho cho ke - "isamiti zodhatA sAdhune cAlavA mATe paNa ucakatA koI jIva marI jAya to paNa zuddha manavALAne hiMsA nathI" - tevI kAyAdi pravRttithI karmabaMdha na thAya. have vAdI pUche che] A Azrava AtmAthI judo che ke abheda che? jo bhinna hoya to te Azrava nathI, jo abheda che to siddhone paNa Azrava thAya, mATe Azravava ghaTI na zake. AzravanA abhAve saMvarano abhAva che. jaiinAcArya kahe che) vAdInuM A kathana mAnavuM. kemake anekAMta mArgathI koI aMze upayogavaMta sAdhune Azrava na thAya, temAM ame saMmata chIe. kemake ame paNa tevA upayogavaMtane karmabaMdha mAnatA nathI. paNa upayoga hitane to avazya karmabaMdha che. bheda-abheda ubhaya pakSane AzrIne ekapakSa Azrita doSano abhAva thatAM Azravano sadbhAva che, teno virodha te saMvara che. kahyuM che ke zubha yoga te punyAzrava ane azubha yoga te pApAzrava che. vacana-kAyA-mananI gati te Azrava na hovAthI saMvara che. A rIte Azrava-saMvara che, tema vicAravuM. Azrava-saMvara che mATe vedanA-nirjasa paNa che- * sUtra-72,323 - vedanA-nirjarA nathI tema na mAnavuM, vedanA-nirjI che tema mAnavuM....kriyAakriyA nathI tema na mAnavuM, kriyA-akriyA che tema mAnavuM.. * vivecana-322,723 - [22] vedanA-karmano anubhava. nirjarA-karma pudgalonuM kharI javuM. A be nathI, tema na vicAre. teno abhAva che tevI AzaMkAnuM A kAraNa che - seMkaDo palyopama, sAgaropame bhogavavAnuM karma aMtarmuhUrtamAM kSaya pAme che, tema kaho cho - jemake - je karma ajJAnI karoDo varSa khapAve, tene traNa gupti vaDe guptajJAnI zvAsocchavAsa mAtramAM khapAve che. kSapaka zreNimAM jIva kamane jaldIthI bALI nAMkhe che. tethI je krame karmo bAMdhyA te pramANe anubhave nahIM mATe vedanAno abhAva che, vedanA abhAve nirjarA abhAva che. jainAcArya kahe che] AvI khoTI zaMkA ayukta che. kemake koIkanuM karma ja ukata rIte tapa vaDe khape che. kamapadeza to udaya-udIraNAthI badhAM bhogave ja che, mATe vedanA che. Agama paNa kahe che ke - pUrve ekaThAM karelA pAponuM puruM prAyazcitta na karyuM hoya, te karmo vedavAthI mokSa thAya che. vedhA vinA nahIM, ityAdi. tethI vedanA siddha thaI. vedanA siddha thatAM nirjarA paNa siddha che, mATe vedanA ane nirjarA che evuM mAne. [23] vedanA-nirjarA e kriyA-akriyAno AdhIna che. te batAve che - paripada [hAlavuM-cAlavuM] te kriyA, tethI viparIta te kiyA. A baMne nathI tema na vicAravuM. sAMkhyamatIo-AtmA sarvavyApI hovAthI kriyAne mAnatA nathI, zAkyobadhAM padArthone kSaNika mAnatA hovAthI - x - akriyA nathI tema kahe che. * * * * - AvI khoTI saMjJA na dhAravI. | (jainAcArya kahe che] - "kriyA che, akriyA paNa che" tema mAnavuM joIe. zarIradhArI AtmAnI eka dezathI bIjA dezamAM javAnI kriyA pratyakSa che. AtmAne sarvathA akriya mAnatA AtmAno baMdha ane mokSa siddha na thAya. te daiTa-iSTanuM bAghaka che. vaLI zAkyo prati kSaNe utpatti mAne che te ja kriyA che, to kriyAno abhAva kema kahevAya? vaLI ekAMte kiyAno abhAva mAnatAM saMsAccI mokSano abhAva thaze. mATe "kriyA" che ja. tethI vipakSI "akriyA" paNa che ja. have sakriya AtmAmAM krodhAdino sabhAva kahe che- * sUtra-724 thI 326 - krodha-mAna nathI tema na vicAravuM, paNa krodha-mAna che tema mAnavuM...mAyAlobha nathI tema na vicAravuM. paNa mAyA-lobha che tema mAnavuM...rAga-dveSa nathI tema na vicAravuM paNa rA+hela che, tema mAnavuM.. * vivecana-724 thI 26 : [24] potAne ke bIjAne je apIti thAya te krodha. tenA cAra bheda che - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjvalana. e rIte mAna ati garvanA AvA cAra bheda che. A krodha-mAna nathI tevuM na mAne. keTalAMka evuM mAne che ke mAnano aMza e ja 'abhimAna' tenAthI gherAyelAnuM apamAna thatAM krodhano udaya thAya che. kSapaka zreNimAM krodhane alaga TrAya dekhADela nathI. vaLI te vAdI pUche che ke - A krodha AtmAno dharma che ke karmano ? jo Atmaghama mAno to siddhone paNa krodhodaya thaze. jo karmano dharma mAno to anya kaSAyanA udaye paNa teno udaya prasaMga Avaze, karma mUrta hoya to ghaDA mAphaka teno AkAra dekhAvo joIe. jo bIjAno dharma mAno to te kazuM karI zake nahIM, mATe krodha nathI. e rIte mAnano abhAva paNa jANavo, jaiinAcArya kahe che AvuM na mAnavuM. kAraNa - kaSAya karmodayavartI jIva hoTha pIsato, bhRkuTI caDAvato, lAlacoLa mukha, parasevo Tapakato krodhathI baLato dekhAya che. A siho mAnano aMza nathI, te mAnanuM kArya karato nathI. bIjAnA nimitte uThela che. vaLI A dharma jIva tathA karmano sAthe che. baMneno bhego mAnatA judA judA mAnavAnA doSa na Ave. saMsArI jIvo karmathI judA na thaI zake. *x - krodha AtmA ane karma bhegA mAnatAM siddha thAya. e rIte mAna paNa che. [25] have mAyA-lobhanuM astitva batAve che - ahIM paNa krodha ane mAna mAphaka - x * lobha ane mAyAnuM astitva batAvavuM. [26] have A krodhAdinuM TUMkamAM astitva batAve che - prIti te prema, putra, patnI, dhana, dhAnyAdi potAnA hoya, tenA upara rAga thavo ane tenAthI viruddha Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5/-/724 thI 726 potAnI vastunA ghAtaka prati aprIti te dveSa. keTalAMka mAne che - A baMne nathI. mAyA ane lobha be avayavo che, tenA samudAyarUpa 'rAga' avayavI nathI. tema krodha-mAna che, paNa tenA samudAyarUpa 'dveSa' avayavI nathI. jo avayavothI avayavI abhinna hoya to te siddha na thAya. jo bhinna mAno to ghaTa-paTa mAphaka judo dekhAvo joIe. [jainAcArya kahe che-] ukta abhiprAya na mAnavo. avayava-avayavI baMnemAM kathaMcit bheda mAnavAthI bhedAbhedarUpa trIjA pakSanA AzrayathI pratyeka pakSa Azrita doSa nahIM lAge. tethI prema-dveSa che, tevuM mAnavuM. have kaSAya sadbhAva siddha thatAM saMsArano sadbhAva kahe che- * sUtra-727,728 : cAra gativALo saMsAra nathI ema na mAnavuM, paNa te che tema mAnavuM....devadevI nathI tema na vicAravuM, paNa deva-devI che, tema mAnavuM. * vivecana-727,728 : 201 jenA cAra gatirUpa bhedo che - naska, tiryaMca, manuSya, deva, te caturaMta saMsAra. A saMsAra bhayano eka hetu hovAthI te saMsAra kAMtAra che. "A saMsAra cAra bhede nathI, paNa jIvonA bhramaNarUpa tathA karmabaMdhanarUpathI duHkhano hetu hovAthI eka prakAre ja che. athavA nAskI ane devatA dekhAtA nathI. tiryaMca ane manuSyarUpa - 4 - be prakAre saMsAra che. paryAyane AzrIne anekavidha che. paNa cAra prakAra to koI rIte nathI.'' - AvuM na vicAravuM. paNa cAturaMta saMsAra che ema ja mAnavuM. vAdI ekavidha saMsAra kahe che, te siddha thatuM nathI kemake pratyakSa tiryaMca-manuSya bheda dekhAya che. - x >> saMbhava-anumAnathI nAka-devanuM astitatva svIkAratA be bheda paNa na manAya. punya-pApanuM madhyama phaLa bhogavanAra tiryaMca-manuSya che, tema prakRSTa phala bhokatA deva-nAkI paNa saMbhave che. vaLI jyotip devo pratyakSa dekhAya che. - 4 - deva vimAna che to upabhoktA paNa hovAnA ja. graho pAse varadAna pAmanArA paNa che. jema adhika puNya phaLa bhokatA devo che, tema prakRSTa pApa bhoktA nArakI paNa vicArI levA A rIte saMsAra cAra prakAre siddha thAya che. paryAyAzrita anekavidhatAnuM kathana paNa ayukta che. jema sAta nAskImAM samAna jAti Azrita jIvo eka prakAranA gaNAya, sarve tirthayo ekendriyAdi eka prakAranA gaNAya, bhavanapatyAdi cAre devonI eka jAti gaNAya - x - X - ityAdi. e rIte saMsAranuM cAturvidhya jANavuM. - 4 - [728] deva-devI che tema mAnavuM. [vRttikAre-kaMI vizeSa kahyuM nathI.] saMsAra che tema kahyuM, tethI teno pratipakSa mokSa paNa che te kahe che- * sUtra-729,730 - siddhi ke asiddhi nathI tema na mAnavuM, paNa te che tema mAnavuM...siddhi, jIvanuM nija sthAna nathI tema na mAnavuM, nijasthAna che tema mAnavuM. 202 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 * vivecana-729,730 : [729] sarve karmono kSaya te siddhi, tethI ulaTuM te asiddhi, te nathI tema na mAne. pUrva gAthAmAM caturgati saMsAra kahyo, - 4 - mATe saMsAranuM astitva prasiddha che. tethI viparIta te - 4 - siddhi paNa anivAsti-satya che. mATe siddhi-asiddhi che, tema mAnavuM. samyagdarzanAdi mokSamArganA sadbhAvathI ane karmakSayathI - 4 - siddhi maLe che. kahyuM che ke - mohanIya Adi doSa ane jJAnAdi AvaraNonI saMpUrNa hAni te ja siddhi che - 4 - e rIte sarvajJano sadbhAva paNa saMbhave che. jema - abhyAsa vaDe prajJAnI - x - - vRddhi thatAM prajJAtizaya dekhAya che. tema koIne atyaMta atizaya prApta thatAM sarvajJatva thAya te saMbhava anumAna. paNa koI yuktithI - 4 - 4 - sarvajJatva prApti na thAya tema kahe, to te na mAnavuM. [jainAcArya kahe che-] tamArI yukti-dRSTAMtanuM amArA kathana sAthe sAmyapaNuM nathI - 4 - 4 - prajJAnI vRddhimAM bAdhakapaNAno abhAva hovAthI sarvajJanI prApti che. [vAdI kahe che-] aMjana bharelA dAbaDA mAphaka AkhuM jagat sarvatra jIvothI bhareluM che, tethI hiMsA durnivArya hovAthI siddhino abhAva che. jemake - jaLa, sthaLa, AkAza badhe jIvo che, loka jIvAkula che, to bhikSu ahiMsaka kaI rIte thAya? hiMsAnA abhAve siddhino abhAva che. [jainAcArya kahe che-] tamAruM mAnavuM ayukta che. sadA upayogavaMta Azrava rokelo, pAMca samitithI samita, traNa guptithI gupta, sarvathA nivadha anuSThAna karanAro, 42-doSarahita bhikSA karanAro, irca samitane kadAcid dravyathI jIva-hiMsA thaI jAya to paNa tenAthI karmabaMdha thato nathI. kemake te sarvathA anavadha che - x - e rIte karmabaMdha abhAvathI siddhino sadbhAva vAMdhArahita che. e rIte sAmagrInA abhAve asiddhi paNa che tema mAno. [30] have siddhonA sthAnanuM nirUpaNa kare che - sarva karmakSaya lakSaNarUpa siddhi [siddhonuM nija sthAna-ISat prAgabhArA nAmaka vyavahArathI che, nizcayathI to tenA upara yojana krozano chaThTho bhAga [yojanano 24-mo bhAga-333 pUrNAMka eka tRtIyAMza dhanuSu pramANa] che. tenA pratipAdaka pramANanA abhAva hovAthI siddhi sthAna nathI tevI zaMkA na karavI. siddhi sthAnanA bAdhaka pramANano abhAva hovAthI ane tenA sAdhaka AgamanA sadbhAvathI siddhi sthAna che [te mAnavuM.] vaLI badhAM karmamaLa dUra thavAthI siddhonuM koI viziSTa sthAna hovuM joIe. te cauda rAjalokanA sauthI uMce che. [jainAcArya kahe che-] siddhone AkAza mAphaka sarvavyApI na jANavA, kAraNa ke AkAza lokAloka vyApI che, alokamAM bIjA dravyano saMbhava nathI. te mAtra AkAzarUpa che. lokamAtramAM paNa siddho vyApelA nathI. kemake tevo vikalpa utpanna thato nathI. te kahe che - 4 - siddha avasthAmAM to sarvavyApI nathI, tenA vyApIpaNAmAM kaMIpaNa nimittano abhAva che. siddhAvasthA pUrve paNa sarvavyApI nathI, anyathA saMsArI jIvane sukha-duHkhano anubhava na thAya. vaLI jIvane zarIrathI bahAra rahevA yogya sthAna nathI - 4 - tethI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5/-/29,730 203 204 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda siddhanuM sarvavyApIva yukti yukta nathI. lokANe ja siddhonuM sthAna che. siddhonI gati - karma mukta jIvonI urdhva gati che. te ja kahyuM che ke - tuMbaDu, eraMDaphaLa, agni, dhuMvADo ke dhanuSathI choDela bANa uMce jAya che tema pUrvapayogathI siddhanA jIvonI uMcI gati che. tethI siddhinuM potAnuM sthAna che, tevI saMjJA dhAraNa kare. have siddhimAM janArA sAdhu tathA tenA pratipakSabhUta asAdhunuM astitva batAvatA kahe che * sUtra-731,732 - sAdhu, asAdhu nathI tema na vicAravuM, paNa sAdhu ane asAdhu che tema mAnavuM...kalyANa ke pApa nathI tema na vicAravuM, paNa te che tema mAnavuM. vivecana-331,32 : [31] "jJAna, darzana, cAtri kriyAyukta mokSamArge janAra sAdhu nathI, kemake saMpUrNa ratnatraya anuSThAnano abhAva che, tenA abhAve asAdhuno paNa abhAva che. paraspara apekSAe ekano abhAva thatAM bIjAno paNa abhAva thaze" - A pramANenI saMjJA dhAraNa na karavI. paNa sAdhu che. jaiinAcArya kahe che-] pUrve siddhine siddha karI, A siddhi sAdhunA abhAve siddha na thAya. tethI 'sAdhu siddha thAya che. tenA pratipakSa asAdhu paNa siddha thAya che. 'saMpUrNa ratnatrayanA anuSThAnano abhAva" kahyo te paNa siddhAMtano abhiprAya jANyA vinA ja che. kahe che ke - samyam daSTi, upayogavaMta, rAga-dveSa sahita, sArA saMyamavaMta, kRtAnusAra AhArAdine zuddha buddhie letAM kavacit aneaNIya grahaNa thAya to paNa satata upayogathI saMpUrNa ratnatraya anuSThAna [sAdhune che ja. | [vAdI kahe che-] A bhaya ke abhakSya che, A gamya ke agamya che, A prAsuka eSaNIya che ke viparIta che, evA rAga-dveSano saMbhava hovAthI samabhAvarUpa sAmAyikano abhAva che. jaiinAcArya kahe che-] tamAruM kathana ajJAna che, kemake sAmAyikavaMta sAdhune rAgadveSathI bhakSyAbhaDhya Adi viveka nathI, paNa mokSanA pradhAna aMga-cAstrinI sAdhanA mATe che, vaLI mitra ke bhu paratve samabhAva te sAmAyika che. bhakSyAbhaDhyanI samavRti thakI nahIM. A rIte muktimArga pravRttane 'sAdhutva' che, bAkInAne 'asAdhutva' che, tema batAvI have kalyANa ane pApane kahe che [32] je iSTa phaLanI saMprApti te 'kalyANa'. te nathI. kemake bauddho kahe che. - badhAM padArtho azuci che mATe kalyANa nathI tenA abhAve koI kalyANavaMta paNa nathI. AtmA advaitavAdInA mate puruSa ja badhuM che, mATe pApa ke pApavALo paNa koI nathI. mATe baMneno abhAva che. * AvI kalyANa ane pApanA bhAvarUpa saMjJA dhAraNa na kare. jainAcArya kahe che-] kalyANa ane kalyANavaMta che ane pApa tathA pApavALA paNa che, tevI saMjJA dhAraNa kare. bauddhonA mate badhuM azuci hoya to buddhane paNa azuciva lAguM paDaze. x - sva dravya-phona-kAla-bhAva apekSAe sarva padArtho vidyamAna che, parabhAdi vaDe nathI. kemake dareka vastu sAsarUpe che. * x - AtmAnA advaitabhAvanA abhAvathI pApano abhAva nathI. advaitabhAvamAM sukhI-du:khI, rogI-nIrogI, surupa-kurUpa, durbhaga-subhaga - X - ityAdi jaga vaicitrya siddha na thAya. vaLI je brAhmaNa cAMDALamAM samadarzIpaNuM kahyuM, te saune samAna pIDA thAya che. tethI brAhANa-cAMDALamAM vicitrapaNuM nathI ema na samajavuM. tethI ekAMte kalyANa ke pApa nathI. kemake kevalIne ghanaghAti karma catuSTaya naSTa thavA chatAM paNa sAtAasAtAno udaya hoya che. tathA nArakone paNa paMcendriyapaNe, viziSTa jJAnAdi hovAthI teo ekAMte pApI nathI. tethI jIvone kathaMcita kalyANa ane kaIMcita pApa vidhamAna che. A rIte kalyANa-pApanuM anekAMtapaNuM kahI ekAMtanA doSa kahe che* sUtra-933 thI 35 - koI ekAMta kalyANavata ke ekAMta pApI che, tevo vyavahAra thato nathI. potAne zamaNa mAnatA bAlapaMDita karmabaMdhane jANatA nathI...jagaqnA padArtho ekAMta nitya ke anitya che, jagata duHkharUpa che, aparAdhI pANI vadhya ke avadhya che, evuM kathana sAdhu na kare...samita AcarI, nidaoNSa bhikSAjavI sAdhu dekhAya che, teo miTayA jIve che tema na mAnavuM. * vivecana-833 thI 335 : [33] sukha ke ArogyanuM zobhanapaNuM ANe te kalyANa. te jene che te kalyANI-kacANavAnuM. e ja rIte pApa-pApI jANavA. koI sarvathA punyavAnuM ke sarvathA pApI che, tevo vyavahAra nathI. kemake tevA ekAMtapaNAno abhAva che. badhI vastune anekAMtathI ame pUrve siddha karI che. A vyavahAra badhe yojavo. - jemake-rokAMte sarvatra vIrya che ke nathI tevo ekAMta vyavahAra na cAle. tema loka ke aloka nathI, jIva ke ajIva nathI evo ekAMta vyavahAra nathI. e rIte kyAMya ekAMta vacana nA cAle. "vera-virodha, te bIjAne pIDA karavAthI thAya che." tevuM rAgadveSayukta jJAnI potAne paMDita mAnanArA - X - jANatA nathI paramArtharU5 ahiMsA lakSaNa dharma ke anekAMta pakSano teo Azraya letA nathI. athavA "je paira che tene te bAlapaMDita zramaNo jANatA nathI" evuM paNa ekAMte na bolavuM, kemake teo paNa kaMIka jANe ja che. vaLI temane "tame nathI jANatA" evuM kahevAthI te nimite krodha utapanna thAya che, mATe na bolavuM. kahyuM che ke - je bolavAthI bIjAne apIti ke krodha thAya, tevI ahita karanArI bhASA sarvathA sAdhu na bole. [34] vANInA saMyamane AzrIne kahe che - sa - saMpUrNa. sAMkhya mata mujaba nitya che evuM na bole kemake pratyeka samaye badhI vastumAM juduM-juduM rUpa dekhAya che. te A ja che." evuM ekatva sAdhaka vacana khoTuM che - x * tathA mafpa zabdathI "ekAMta kSaNika che." tema paNa na bolavuM. kemake sarvathA kSaNika bolatA pUrvanuM sarvathA nAza thAya, to pachI je navuM thAya, te nirdetuka thayuM kahevAya. je nitya che, te sAcuM ke khoTuM che bolIe to hetu vinA anyonya apekSaNA thAya. tathA "sarva jagatu du:kharUpa che" tema Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/5/1/733 thI 735 paNa na kahevuM. kemake samyak darzanAdibhAvathI sukharUpa paNa dekhAya che. kahyuM che ke - tRNa saMcAre besela, rAga-mada-moha naSTa thayA che tevA munivara je mukti sukha anubhave, tevuM sukha cakravartIne paNa kyAMthI hoya? tathA cora laphaMgAne mArI nAMkhavA joIe evuM na bolavuM ane na mAravA joIe tema paNa na kahevuM kemake tethI hiMsA athavA caurAdinI anumodanA thAya. - 4 - siMha, vAgha Adi bIjA jIvone mArI nAMkhe che te joIne mAdhyasthabhAva rAkhavo, paNa tene mArI nAMkho ke na mAro tevuM sAdhu na bole. - 4 - e rIte bIjo paNa vAyama pALavo. jemake - A baLada Adi vahana karavA yogya che ke nathI, vRkSAdi chedavA yogya che ke nathI, evA vacana na bolavA. 205 [735] vaLI A vAkyama aMtaHkaraNa zuddhine AzrIne batAve che - A5NA zAstramAM kahyA mujaba jeno AtmA saMyata che, te nibhRta AtmAvALA che. [Avo kyAMka pATha che.] ApaNA zAstramAM kahyA mujaba barobara AcAra pALanArA te "samyag AcAravALA' che. athavA je samyak AcAravALA che. te samitAcArI che. ke jeo bhikSAvRttithI jIvana gujAre che, tathA sAdhunI vidhie jIve che. tethI kahe che ke - teo uparodha vidhAnathI jIvatA nathI. temaja kSAMta, dAMta, jItakrodhI, satyasaMdhI, dRDhavI, yugAMtara mAtra dRSTithI cAlanArA, parimitapANI pInArA, maunI, sadA jIvarakSaka, vivikta ekAMta dhyAna karanAra, kutuhalarahita evA guNavALA sarAgI hovA chatAM vItarAgI mAphaka varte che, evuM mAnIne A mithyAtvathI jIve che tema na vicAravuM, evuM manamAM paNa na vicAravuM, evuM vANIthI paNa na bolavuM ke A mithyA-upacAra pravRtta mAyAvI che. A kapaTI che ke saraLa che tevo nizcaya chAstha, sAmAnya jJAnavALo karI na zake. te sAdhu jaina hoya ke anyadharmI, paNa sAdhu AvuM vacana na bole. kahyuM che ke bIjAnA guNa ke doSa vicAravA karatA teTalo vakhata zuddha dhyAnamAM manane doravuM. - vaLI - - sUtra-736,737 : "amuka pAsethI dAna maLe che ke nathI maLatuM" evuM vacana medhAvI sAdhu na bole. paNa zAMti mArganI vRddhi thAya tevuM vacana kahe...ahIM kahelA jinopadiSTa sthAno vaDe potAne saMyamamAM sthApita karI sAdhu mokSaparyanta saMyamAnuSThAnamAM rahe. * tema huM kahuM chuM. - * vivecana-736,737 : dAna-dakSiNA. tenI prApti te dAnalAbha, A gRhasthAdithI thaze ke nahIM thAya, tevuM vacana medhAvI-maryAdA vyavasthita sAdhu na bole. athavA potAnA ke anyadarzanI sAdhune dAna devA ke levAmAM je lAbha che te ekAMte saMbhave che athavA nathI saMbhavato tevuM ekAMta vacana na bole, kemake tenAthI devAmAM ke levAmAM niSedha doSanI utpatti che. te ja kahe che - te dAnanA niSedhathI dAnAMtarAya ane sAmAne kaleza thaI zake. te dAnanI anumatithI AraMbhano doSa lAge. tethI dAna ApavA - na ApavAnuM ekAMta vacana na bole. to zuM bole? te darzAve che - zAMti eTale mokSa, teno mArga te samyag sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 darzana-jJAna-cAstrirUpa che, tenI vRddhi karo, jema mokSamArganI abhivRddhi thAya tevuM bole. sArAMza e ke - koI pUche to koI vidhi-niSedha sivAya devA-levA saMbaMdhI nisvadha vacana bole. 206 e rIte bIjuM paNa vividha dezanA avasare samajI levuM. kahyuM che ke - je sAvadha ke nivadha vacana jANato nathI - te mauna rahe athavA vicArIne bole, ityAdi. have adhyayana samApti karatA kahe che- [37] A rIte ekAMta vacanano niSedha karIne anekAMtamaya sthApana karanArA vacano, je vANInA saMyamapradhAna ane samasta adhyayanamAM kahelA che, te rAga-dveparahita jino vaDe kahevAyA che. huM mArA svamati viklpothI kaheto nathI. tene hRdayamAM dhArato saMyamavaMta muni, A sthAno vaDe AtmabhAvamAM vartato mokSaparyanta-sarvakarmanA kSayarUpa mokSa sudhI saMpUrNatayA saMyamAnuSThAnamAM varte e pramANeno upadeza jANavo. kRti - parisamApti mATe che. vImi - pUrvavat jANavuM. * x - zrutaskaMgha-2 aghyayana-5 "AyArazruta''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0e 26/bhUmikA che zrutaskaMdha-2 adhyayana-6 "AdrakIya" che. - x- x - x-x-x-x-x * bhUmikA : pAMcamuM adhyayana kahIne have chaThuM kahe che. teno saMbaMdha A che . gata adhyayanamAM "AcAra'' ane anAyArano tyAga batAvyo. te jeNe Acaryo ane anAyAsa choDayo che, te have kahe che : sAyavA gata adhyayanamAM AyA-anAcAra svarUpa batAvyuM, te* x* jeNe pALela che, tevA TAMtarUpa "AdrakakumAra"ne kahe che. athavA anAyAnuM phaLa nAkhIne sadAcAre prayana kampo, je rIte ArvakakumAre karyo. te darzAvavA A adhyayana che, tenA upakramAdi cAra anuyogadvAro jANavA. temAM upakamamAM adhikAra A che - "ArvakakumAra'nI kathA. jema abhayakumAre pratimA mokalatA bodha pAmyo. te badhuM ahIM kahe che niphopa traNa prakAre - ogha niphopAmAM adhyayana, nAma nikSepomAM "AdrakIya" nAma che. temAM "A4'' padano nikSepo kahe che [ni.184 thI 189-] saMkalita vRjyano sAra A pramANe che 'A4' zabadanA nAma, sthApanA, dravya ane bhedathI cAra nikSepA che, temAM nAma, sthApanAne choDIne bhAddhane kahe che. dravyAddha-be rIte - AgamathI ane noAgamathI. AgamathI jJAtA hoya paNa upayogavALo na hoya. noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIra, taduvyatirita e traNa bhedavyatirikatamAM - je pANI vaDe mATI Adine bhInA karIe te udakAddha che. je bahArathI sukuM paNa aMdara bhInuM te sAddha che. jema zrIphaLa. chaviAdra * snigdha cAmaDIvALuM dravya, jemake sAyu motI vagere. vasAcabIthI lIpala, bleSAddha-vajavepAdithI lIdhela, thAMbhalo Adi. ukata udakAdi pAMce dravyAddha che. bhAvArta-rAga, snehAdithI je jIvadravya bhIMjAya te bhAvAddha kahevAya. have ArtakumAra'ne AzrIne bIjI rIte dravyAddha batAve che - eka bhavamAM je jIva svargathI AvIne AdrakumArapaNe utpanna thaze, te baddhAyuka, abhimukha nAmagotra, anaMtara samaye 'A4' nAme utpanna thanAra te dravyAIka jANavA. have bhAvArdhaka kahe che * ArvakanuM Ayu-nAma-goma anubhave che te. jo ke Aduno paNa Arvaka saMjJA vyavahAra che, paNa teno ahIM adhikAra nathI. A adhyayana ArtakumAra aNagAne AzrIne che. Adrakapura nagare sarvaka nAme sajA hato, tenA putranuM nAma paNa ArvakakumAra hatuM. te saMvRta sAdhu thayA. mahAvIra svAmInA samavasaraNamAM gozALA tathA hastitApasa sAthe vAda thayo. teo parAjaya pAmyA, te A adhyayananA upacAsathI jANavuM. tethI AdrakakumAracI A adhyayana thayuM. AdrakakumAra caDhi AgaLa che. 0 zaMkA- dvAdazAMgI to zAzvata che, jyAre ArtakakumAra to mahAvIra svAmInA 208 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra tIrthamAM cayA, to dvAdazAMgI zAzvata kaI rIte jANavI ? o samAdhAna - tamAruM kahevuM iSTa che. dvAdazAMgI nitya, zAzvata, mahAprabhAvI che. badhAM adhyayano AvA ja che. dravyArca te zAkAta ja che, to paNa koI viSaya te TogamAM, te samayamAM "Arvaka Adi" hoya ane dAkhala karela hoya. tyAM pUrve tevo ja viSaya batAvanAra anya muninuM TAMta hoya che, mATe ame A svIkArIe chIe. jema gasfuta mAM jhAjhAna mAM pUrvanA daSTAMtane badale navA daSTAMto kahyAM che. [ni.10 thI 20 - saMkalita pRthartha ahIM rajU karela che. Arya Adrake samosaraNa tarapha jatAM gozALA nAmaka bhikSu tathA brahmavartI gidaMDI hastitApasone kahela tava A adhyayanano mukhya viSaya che, te sUga vaDe kahevAze. have ArvakanuM kacAnaka ahIM kahe che magagha janapadamAM vasaMtapura nAme gAma hatuM. tyAM 'sAmAyika' nAme kuTuMbI vase che. teNe saMsAranA bhayathI kheda pAmIne dharmaghoSa AcArya pAse dharma sAMbhaLIne panIrahita dIkSA lIdhI. te sadAcAra-rata, saMvipna sAdhu sAthe vicAre che. tenI patnI sALI sAthe viyare che. koI vakhate potAnA patnI sALIne gaucarI jatAM joyA. sAmAyika sAdhune tevA karmanA udayathI pUjaDA yAda AvatA teNImAM sagI thayo. potAno abhiprAya sAthenA sAdhune kahyo. teNe mukhya sAdhIne kahyuM, mukhya sAdhvIe te strI sAdhIne kahyuM. te sAdhvIe kahyuM ke have mAre rokAkI vicaravuM yogya nathI. mArA pati sAdhu mAro moha choDaze nahIM, mATe mAre bhaktapratyAkhyAna anazana karavuM yogya che. te anazana karI devaloke devI thaI. sAmAyika sAdhue A vRttAMta sAMbhaLI, saMvega pAmI, vicAryuM ke teNIe mAre kAraNe anazana karyuM. tethI teNe paNa bhakta pratyAkhyAna karyuM. te pama saMvega pAmelo paNa prAyazcitta karyA vinA mAyAzAyukata bhakata pratyAkhyAna karyuM, devaloke deva thayo. tyAMthI cyavI ArvakumAra nAme utpanna thayo. tenI patnI sAvI devalokazI vI vasaMtapure zreSThI pugI thaI. ArvakakumAra yuvAna thayo. koI vakhate Arvaka rAjAe rAjagRhInagare zreNika rAjane prIti vadhAsvA moTuM bheTamuM mokalyuM. ArvakakumAre maMtrIne pUchayuM - AvAM mahAha bhaTaNAM mArA pitA kone mokale che ? teNe kahyuM ke AdizamAM tamArA pitAnA paramamitra zreNika sajAne. AdrakakumAre pUchayuM, tene koI mAre maitrI yogya putra che ? maMtrI kahe che. Ake tene ApavA potAnA taraphathI paNa bheTa mokalI ane kahevaDAvyuM ke AkakumAra tamArA tarapha ghaNo sneha dharAve che. strIe sagRhI Ine zreNika rAjAne tathA * x * x * abhayakumArane te bheTaNAo bheTa karyA. abhayakumAre pAriNAmika buddhithI vicAryuM ke- A bhavya jIva - [ArvakakumAra) thoDAM vakhatamAM mukti janAra che. tethI mArI sAthe prIti icche che. tene A AdivAsa prabhunI pratimAnA darzanathI lAbha thAya tevo anugraha karuM. ema vicArI tema karyuM tathA mahAha bheTamuM mokalyuM ane abhayakumAre maMtrIne kahyuM ke * mAruM A bheTayuM mAsa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26/bhUmikA 209 mitrane ekAMtamAM Apajo. te maMtrI paNa saMmata thayA. Arvakapure jaIne rAjAne bheTayuM sajAne ApyuM. bIje divase AkakumArane abhayakumAranI bheTa ane saMdezo Apyo. ArvakakumAre ekAMtamAM jaIne te pratimAne sthApI. tene sthApatA ihA-apohavimarzathI jAtismaraNa jJAna thayuM. tene thayuM ke abhayakumAre mArA upara mahAn upakAra karyo ke mane saddharmano bodha pamADyo. vaLI te jAtismaraNathI teNe vicAryuM ke - mane devalokanA bhogothI vRpti na thaI, to have A aAkAlIna tuccha manuSya bhogomAM kyAMthI vRddhi thaze ? AvuM vicArI kAmabhogathI kheda pAmIne, yathocita paribhoga karato na hato. rAjAne bhaya lAgyo ke A kyAMka bhAgI jaze, tethI 500 rAjaputrone tenI rakSA mATe mUkyA. ArvakakumAre ghoDA khelavavAnA bahAne teone vizvAsamAM lIdhA. pachI sArA ghoDA para besI bhAgI gayo. pachI jyAre viya pravajyA lIdhA, te vakhate devIe [AkAzavANI] karI ke - tane upasarga thaze, mATe hAla dIkSA na le. AThe vicAryuM ke huM rAjya nahIM karuM, mane choDIne bIjI koNa dIkSA leze? ema nizcaya karI, te devIne avagaNIne dIkSA lIdhI. vicaratA-vicaratA koI vakhate te vasaMtapure kAyotsarga dhyAne koI pratijJA svIkArI rahyA. tenA pUrvabhavanA patnI sALI devalokathI cyavI tyAM zreSThI putrIrUpe utpanna thayelI. bIjI sakhIo sAthe ramatAM AdramuninA [paga pakaDI] A mArA pati che, tema kahyuM tyAre nIkaTavartI devIe 12 karoDa suvarNanI vRSTi karI kahyuM ke - A kanyAe sAro vara pasaMda karyo. rAjA te dhana levA Avyo tyAre devIe kahyuM - A dhana A bAlikAnuM che, tenA para bIjAno hakka nathI. tethI kanyAnA pitAe te dhana thApaNarUpe svIkAryuM. Arvaka muni tene anukUla upasarga mAnI turaMta tyAMthI bIje cAlyA gayA. samaya jatAM te kanyAne paraNavA aneka 'kumAro' AvyA. tyAre mAtA-pitAne kanyAo pUchayuM ke A kumAronA AgamananuM prayojana zuM che? temaNe kahyuM ke tArI sAthe lagna karavA. kanyAe kahyuM - kanyA ekane apAya che, anekane nahIM. tame jenuM dhana lIdhuM che, tene huM paraNelI chuM. tyAre pitAe kahyuM - tuM tene kevI rIte oLakhIza ? kanyAe kahyuM ke - tenA paganA cinho uparathI huM tene oLakhIza. pitAe teNIne badhAM bhikSane dAna devAnuM kArya soMpyuM. pachI bAra varSa gayA. koI vakhate Adrakamuni bhavitavyatA yoge vihAra karatAM tyAM AvyA. paganA cihathI kanyAe temane jANyA. tyAre te kanyA potAnA parivAra sAthe temanI pAchaLa tyAM AvI. Addhaka munine paNa devInuM vacana yAda AvyuM. pUrva karmanA udayathI ane avasthaMbhAvi bhavitavyatA yogathI pratibhagna thaIne te kanyA sAthe bhoga bhogavavA mAMDyA. putra thayo. AdrakumAre te strIne kahyuM, have A putra tAro bIjo AghAra thayo che, tethI huM mAruM dIkSA-kArya sAdhuM. te strIe putrane vyutpAdita karavA rUnI puNI kAMtavAnuM zarU karyuM. puge pUchayuM - A garIbane yogya kArya tuM kema kare che ? teNI bolI tArA pitA dIkSA levA icche che, tuM nAno che. asamartha che. tArA pAlana-poSaNa [4/14 210 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mATe A kArya karuM chuM. te bALake autpAtikI buddhi vaDe te kAMtelA sUtane laIne tenA pitA AdrakumArane vIMTI dIdhA, have tame kyAM jazo ? AdrakumAre vicAryuM ke A sUtanA jeTalA AMTA hoya teTalA varSa mATe ahIM rahevuM. te tAMtaNA bAra hatAM. tethI bAra varSa gharamAM rahyA. pachI ghesTI nIkaLI dIkSA lIdhI. te sUtrArtha nipajJa Adraka muni ekAkI vicaratA rAjagRhI prati cAlyA. rastAmAM tene tenA pitAe nImela 5oo aMgarakSako maLyA. jeo rAjAnA bhayathI pAchA gayA na hatA. aTavImAM corI-lUMTathI peTa bharatA hatA. * x - AdrakamuninA vacanathI teo bodha pAmyA, dIkSA lIdhI. rAjagRha nagaranA praveza vakhate temaNe gozAlaka, hastitApasa ane brAhmaNone vAdamAM harAvyA. temanA darzanathI hAthI baMdhana toDIne bhAgyo. AAkamunithI pratibodha pAmI hastitApasAdie dIkSA lIdhI. vismaya pAmelA rAjAe pUchyuM ke - tamArA darzanathI hAthI kema bhAgyo-saMvRta thayo ? tyAre Adraka munie kahyuM - A hAthInuM mANasoe vanamAM bAMdhela baMdhana toDavuM dukara na hatuM. paNa mane mAre puge tAMtaNAthI bAMdhela te toDavA dukara hatA. arthAta lohasAMkaLa karatA tehanA taMtuo prANI mATe toDavA vadhu dukara che. Arvaka kathA purI thaI. * x * have sUtra kahe che - 4 - * sUtra-738 thI 340 pUrvArdha - [gozAlake kahyuM- he Adraka ! A sAMbhaLa, zramaNa mahAvIra pahelA ekAMtacArI zramaNa hatA. have te aneka bhikSuone sAthe laI, judI judI rIte vistArathI upadeza Ape che... asthira mahAvIre tene AjIvikA banAvI che, sabhAmAM jaIne aneka bhikSa maLe, ghaNAM lokone upadeza de che, teno vyavahAra pUrvanA vyavahAra sAthe meLa nathI khAto...A rIte temanuM ekAMta vicaraNa kAM to yogya hatuM athavA vartamAna vyAvahAra yogya che paNa baMne paraspara viruddha AcaraNa sArA na hoI zake. * vivecana-738 thI 340 pUrvArdha : [38] gozAlakano Adraka sAthe thayela vAda, A adhyayanamAM kahe che - te pratyeka buddha Arvamunine bhagavaMta pAse AvatA joIne gozALo bolyo - he AdrakA tuM sAMbhaLa, tArA A tIrthakare pahelAM zuM karyu? teo ekAMtajanahita pradezamAM vicaratA ekAMtacArI hatA tathA zrama pAme te zramaNatapa, caraNamAM ughukta hatA. have te ugra tapayAtrithI hArIne, mane choDIne devAdi maLe jaIne dharma kahe che. tathA ghaNAM ziSyothI parivarIne tArA jevA bhoLA jIvone have judI-judI rIte vistArathI dharma kahe che. [39] gozALo pharI kahe che - tArA gurue ghaNAM loko vacce dhamadizanA AraMbhI che, te AjIvikA mATe sthApI che, ekalA hovAthI loko vaDe parAbhava thAya ema mAnIne teNe moTo parivAra banAvyo che. kahe che - chatra, ziNa, pAtra, vastra, lAThI Adi veza ane parivAra vinA koI bhikSA paNa na Ape. A badho daMbha mahAvIre AjIvikA mATe karyo che, te asthira che, pahelAM mArA sAthe ekalo tAprAMta azana Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26-038 thI 340 211 vaDe, zUnyagRhAdimAM AjIvikA karato hato. tevuM kaThina anuSThAna cAva:jIva karavA azakata thayo, tethI mane choDI ghaNAM ziSyono ADaMbara karI vicare che. teNe pUrvacaryA tyAgIne have A DhIlo mArga lIdho che. deva-manuSyanI sabhAmAM bese che. ghaNAM sAghanI vacce bese che. ghaNAM lokonA hitane mATe upadeza de che. pahelAnA tenA kRtya sAthe Ano meLa nathI. te hAla traNa vRta prakAranA siMhAsana, azokavRkSa, bhAmaMDala, cAmarAdi bhogave che. jo te mokSanuM aMga hoya to pUrve ekalA pharI kaSTa bhogavyuM te kalezane mATe ja thayuM jo te paramArtharUpa karmanirbhara hetuka hatI to vartamAna avasthA bIjAne ThagavA daMbharUpa che. pahelAM maunavatI hato have upadeza de che. te kevuM? [340 pUrvAddha) vaLI, je pUrve Acarya, te ekAMtacArI zobhana hatuM. to te nipekSapaNe karavuM joIe. jo hAla mahAparivAravRtta sAruM mAne che, to pUrve ja AcaryuM hota. A baMne AcaraNa chAyA-Atapa mAphaka atyaMta virodhI che, te sAthe na rahe. jo maunamAM dharma che, to A moTI dezanA zA mATe ? jo A dharma che, to pUrve mauna kema rAkhyuM ? te pUvapiramAM virodha che. have Adrakamuni gozALAne uttara Ape che. * sUtra-34. uttarArdhathI 43 : haii gozAlakA bhagavata mahAvIra] pUrve hAla ke bhAvimAM haMmezA ekAMtane ja anubhave che...lokane jANIne garama-sthAvarone kalyANakArI evA zramaNa-mahaNa bhagavaMta hajAro loko vacce ma kahetA paNa ekAMtane ja sAdhe che. kemake temanI cittavRtti ja evI che...dharma kahetA paNa temane doSa nathI. kemake teo kSAMta, dAMta, jitendriya, bhASAnA doSone varjanAra che, tethI bhagavaMtane bhASAnuM sevana guNa ja che...kamathI dUra rahenAra bhagavaMte zramaNo mATe pAMca mahAvrato, zAka mATe pAMca ANavo, pAMca Azrava ane saMvara tathA viratinI zikSA pAme che. tiveji. vivecana-740 uttarArdhathI 943 - he gozAlaka !] bhagavata pahelAM maunI ke chokacArI hatAM te ghAtikamanA kSayArthe hatA. have je dezanA Ape che te bhavopagrAhI karmonA phAya mATe, vizeSathI tIrthakara nAmakarmanA vedanArthe che * x * tathA anya zubhakarmo bhogavavAne che. athavA traNe kALamAM rAgadveSarahitapaNe, ekatva bhAvanA na choDavAthI ekavane ja seve che. bhagavaMta sarvajananA hitArthe dharma kahI pUrvApara karaNIne sAMdhe che. pUvapira kriyA AzaMsArahita karavAthI bheda nathI. tethI pUrvAparanA virodhanI tamArI zaMkA dUra thAya che. [41] jIvone dhamapadeza dAnathI thato upakAra kahe che - kevalajJAnathI cha dravyAtmaka lokanuM svarUpa jANIne - samajIne beindriyAdi basa tathA pRthvI Adi sthAvara jIvone zAMti-rakSaNa karanArA che, bAra prakAranA tapathI tapta dehavALA, koIne na haNo tevI pravRtti hovAthI mAhaNa ke brAhmaNa evA bhagavaMta rAgadveSarahita, prANinI hitArthe-potAnA lAbha, khyAti mATe nahIM, dharma kahetA paNa pUrvenA maunavrata mAphaka vAsaMyamI ja che. divya jJAna utpanna thatAM bhASAnA guNa-doSane jANIne bole che, divyajJAna pUrve teo maunavratI hoya che. devAdinI sabhA mathe bese chatAM kamaLanI jema 212 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 nirlepa rahe. AzaMsArahita hovAthI ekAMtane ja sAdhe che. 0 zaMkA - ekAkI ane parivArasahita baMne pratyakSa judA che, te kema ? o samAdhAna - satya che, paNa te bAhyathI, saMtasthI koI bheda nathI, te kahe che - te bhagavaMta zukladhyAnarUpa lezyAvALA che athavA temanuM zarIra pUrvavat che, te kahe che - teo azokavRkSAdi aSTa prAtihAryayukta chatAM te garvISTha nathI. pUrvavat zarIra saMskAra karatA nathI. rAga-dveSarahita bhagavaMta ekalA hoya ke parivAravALA, chatAM ekalA ja che. temane baMne avasthAmAM koI bheda nathI. kahyuM che ke rAga-dveSa jItyA pachI vanamAM vasavAthI zuM ? - x - bAhya bheda hovA chatAM kaSAyajaya Adi kAraNe aMtarathI bheda nathI. [42] rAgadveSa rahitatAthI bolavA chatAM doSano abhAva che, te kahe che - te bhagavaMtane ghAtika dUra thatAM, badhAM padArthonuM jJAna thayuM che, jagat uddhAra karavA ane parahita pravRtane svArtha na hovAthI dharma kahevA chatAM doSa nathI. teo kSamA pradhAna hovAthI krodharahita che. upazAMtatAthI mAnarahita che, sva-viSaya pravRtti niSedhathI indriyone jItI che, vaccendriyatAthI lobha nivAya che, lobhatyAgathI mAyAtyAga thayo. kemake mAyA lobhanuM mULa che. asatyA, satyAmRSA, karkaza zabdo Adi bhASAnA doSane choDelA che. bhASAnA guNo - hita, mita, dezakAloyita, asaMdigdhAdi bolavuM Adi guNavAnane bolavA chatAM doSa nathI. chAsthAne mauna-kevalIne bhASaNa guNakArI che. [34]] bhagavaMta kevo dharma kahe che - sAdhune mATe prANAtipAtAdithI viramavuM te pAMca mahAvrata kahyA. tenI apekSAe laghu-ANavaMta zrAvakone mATe kahyA. hiMsA Adi pAMca Azravo, teno saMvara, 13-prakAre saMyama kahyo. saMvavALAne ja viratI che, tethI viratI batAvI. 'tra' zabdathI tenA phaLarUpa nirjarA ane mokSa batAvyA. A pravacanamAM ke lokamAM brAmaNa te saMpUrNa saMyama che, temAM karavA yogya mahAvata-aNuvratarUpa mUlaguNo tathA saMvaravirati Adi rUpa uttaraguNo pUrNa saMyamamAM AdaravA. evuM prajJAvAne kahyuM che. te bhagavaMta mahAvIra kamane dUra karanArA, tapa-caraNayukta zramaNa che, tema huM kahuM chuM. bhagavaMta svayaM paMca mahAvratayukta, indriya ane manathI gupta, virata, karma dUra karanArA thaI bIjAne tevo upadeza Apyo. athavA Adraka muninA vacana sAMbhaLIne gozAlake kahyuM tame je kahyuM teno pratipakSa huM kahuM chuM te sAMbhaLa. * sUtra-344 thI 947 : [gozAlaka- amArA matamAM ThaMDu pANI, bIjakAya, AdhAkarma ane strI sevanamAM paNa ekAMtacArI tapIne pa mAnela nathI... drika- sacitta pANI, bIjakAya, aAdhAkarma ane strI AnuM sevana karanArA gRhastha che, zramaNa nathI... saciva bIja-pANI ane strInuM sevana karanArA paNa zramaNa mAnIe to gRhastha paNa zramaNa manAze. kemake teo paNa temanuM sevana kare che...je sAdhu thaIne paNa bIja ane sacitta pANIno bhogI che, te jIvitArthe ja bhikSAvRtti kare che. te jJAti saMyoga choDI kAyAne hoya che, aMtara na bane. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26/-/944 thI 44 263 * vivecana-344 thI 347 : [44] he AdrakA tame (mahAvIra vize kaho cho ke - bIjAne mATe azokavRkSAdi prAtihAryano parigraha tathA ziSyAdi parivAra karyo che, dharmadezanA temanA doSane mATe nathI, tema amArA siddhAMtamAM paNa ATalA kAryo doSa mATe thatA nathI - sacita pANIno paribhoga, bIjakAya upabhoga, strIno saMsarga karavA vaDe sva-spara upakAra thAya. amArA dharmamAM vartatA bagIcA, udhAnAdimAM ekalA vicaratA, tapasvIne azubha karmono baMdha thato nathI. sArAMza e ke A sayita jaLa vagere jo ke kiMcit karmabaMdha mATe che, to paNa dharmanA AdhArarUpa zarIranuM pAlana karatA ekAMtacArI tapasvIne karmano baMdha thato nathI. - tyAre Artakamati tenuM khaMDana karatA kahe che [345 sacita pANI vagereno paribhoga Adi karanAra gRhastha che, dIkSA lIdhelA nahIM. zramaNanA lakSaNa che - ahiMsA, satya, corI, brahmacarya, nilabhatA. temane sayita pANI, bIja, AdhAkarma, strIpasimoNa na hoya. tethI teo nAma ane veza mAtrathI zramaNa kahevAya, paramArtha-anuSThAnathI zramaNa nathI. [346] Adraka muni AgaLa kahe che - e kadAca tamAro mata che - ekAMtacArI, bhUkha-tarasa Adi pradhAna tapacADhi pAlana, teTalAthI te sAdhu kema na kahevAya ? teno khulAso sAMbhaLo - jo bIjAdi upabhogI paNa tamArA mate zramaNa kahevAya to gRhastho paNa zramaNa kahevAze. temane paNa dezika avasthAmAM AzaMsA hoya, paisA kamAvA ekalA bhaTakavuM, bhUkha-tarasa sahevAnuM saMbhave che * * * * * [9] Arvaka muni pharI bInadi upabhogInA doSo jaNAve che - jeo dIkSA laIne sacita bIja ane jaLa AdinA bhogI thaIne dravyathI brahmacArI che ane bhiA mATe phare che, te jIvitArthI che. tevAo svajana saMbaMdha choDIne kAyAmAM varte che. teo AraMbhamAM pravRtta thaI jIvahiMsA kare che, saMsArano aMta karatA nathI. sArAMza e ke - teoe mAtra dravyathI strI paribhoga tajela che, te sivAya bIjAdinA upabhogathI gRhastha jevA ja che. je bhikSAbhamaNa kahyuM, te to keTalAMka gRhasthone paNa saMbhave che. eTalA mAtrathI teo sAdhu banI jatAM nathI. AvuM sAMbhaLIne gozAlaka bIjo uttara ApavAM asamartha hovAthI bIjA matavALAnI sahAya laIne avivekanAM asAra vacano kahe che * sUjha-948 thI 3pa1 : hiM addhika che ema kahIne te badhAM pravAdIonI niMdA kare che. badhAM pravAdIo potAnA siddhAMtane pRthaka pragaTa karI pradarzanane zreSTha kahe che...ddhika muni kahe che - te zramaNa-brAhmaNa paraspara niMdA karIne svadati siddhi, paradati siddhi batAve che. huM tenA darzanane niMdu chuM bIjuM kaMI niMdato nathI...ame koInA rUpa-vezane niMdatA nathI, paNa mArA darzanane pragaTa karIe chIe, A maM anuttara che, Arya paraSoe tene nidoMSa kaho che...udad-dho-tirthI dizAmAM je tra-sthAvara prANI che, temanI hiMsAnI dhRNA karanArA saMyamI pharaja 214 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra A lokamAM koInI niMdA karatA nathI. * vivecana-748 thI 351 - [48] he AdrakA AvA vacanothI tame badhAM matavALAne niMdo cho. kemake badhAM anyatIthiMko bIjodaka bhojI hovA chatAM saMsAranA chedamAM pravRtta che. paNa tame te svIkAratA nathI. te matavALA pota-potAnA darzanane pragaTa kare che. zlokano pazcAddha AdrakumAra kahe che - badhAM darzanavALA potAno mata pragaTa kare che ane siddha kare che, tema ame paNa amAruM darzana batAvIe chIe. sacita bIja ane pANIthI kamabaMdha ja thAya, saMsAra uccheda na thAya. A amAruM darzana che, temAM bIjAnI niMdA ke amAru abhimAna kyAM che? [49] te dareka matavALA zramaNa-brAhmaNAdi svadarzananI pratiSThA mATe bIjAnA darzanane niMdatA, svadarzananA guNo kahe che. - X - badhAM svapakSanuM samarthana ane parapakSanuM niMdana kare che - te pazcAIthI batAve che - svapakSa svIkArI kriyA kare to ja punya thAya ane svarga-mokSa maLe, bIjAno mata svIkAratA punya Adi kazuM nathI, ema dareka pakSavALA paraspara khaMDana kare che. tethI ame paNa yathAvasthita tava prarUpaNA karI, ekAMtardaSTi yutirahita che, mATe niMdIe chIe. * x * ame anekAMta mArga batAvatA koIne niMdavA nathI - ke "tuM kANo che" vagere. ame mAtra sva-para darzana svarUpa batAvyuM, vastu svarUpa batAvavAthI niMdA thatI nathI. kahe che ke - nema vaDe kAMya, sAdine joIne DAhyo bIjA mArge jAya tema kujJAna, kumAryAdine sakhya rIte vicAratA bIjAnI niMdA kaI rIte thAya? athavA ekAMtavAdIo mAtra asti-nAsti, nitya-anitya, sAmAnya-vizeSa evuM ekAMta mAne to paraspara gaha doSa thAya. amane anekAMtavAdIne badhAMnA sa0asatano kathaMcita svIkAra che. * * * sva dravya-kSetra-kALa-bhAvathI badhAM dravyo 'mati' che, para dravyAdithI nAta che. tethI ame bIjAnA ekAMtavAdanI bhUlo batAvIe, paNa rAgadveSa na karIe, mATe koIne na niMdIe. [50] A vAta vadhu spaSTa kahe che - koI zramaNa-brAhmaNanA aMganI khoDa kADhIne, jAti-liMganA doSa ughADIne niMdAnI buddhithI kazuM kahetA nathI. mAtra amAruM darzana pragaTa karIe chIe. jemake - brahmAnuM mAthuM kapAyuM, hari akSirogI thayo, mahAdevanuM liMga kapAyu, " X caMdramAM kalaMka che, indra paNa niMdanIya zarIra karAyo vagere. sanmArganA khalanathI moTA puruSo paNa pIDA pAmyA. AvuM teo potAnA zAstromAM kahe che, ame to phakta zrotA chIe. - AdrakumAra have svapakSa siddha karavA aDadhA zlokamAM kahe che. samyagdarzanAdi mArga AyoMe varNavyo che. Arya eTale adharmane dUrathI choDanArA sarvajJa. tenAthI bIjo koI zreSTha mArga nathI. pUvapira khalanA na pAmI yathAvasthita jIvAdi padArthanuM svarUpa batAvyuM che. A AyoM sapuruSo che, 34-atizayayukata che. sarva padArtha AvirbhAvaka divyajJAnI che. te mArga paNa nirdoSa hovAthI pragaTa che, Rju che kemake Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/6-/948 thI 351 265 ekAMta kuTilamArgano tyAga karyo che. | [51] pharI saddharma batAvatA kahe che - prajJApaka apekSAe udarva-adho-tIrtho dizAmAM athavA bhAvadizAnI apekSAe je koI kasa-sthAvara jIvo che, * * * * * teno nirNaya karIne prANAtipAtAdine niMdato, gaheto athavA jIvo mavAnI AzaMkAthI sarva sAvadha anuSThAnone niMdato bIjA koIne saMyamI sAdhu niMdato nathI. e rIte ragadveSarahita thaI vasta svarUpa dekhADatA koInI gaha thatI nathI. mAtra agni-uSNa, jaLa-ThaMDu e pramANe vastu svarUpa kahe che. A pramANe gozAlaka matanuM samAdhAna karyuM, have bIjI rIte kahe che- * sUtra-kapara thI pa5 : gozAlake kahyuM - tamArA zramaNa Darapoka che, tethI pathigRha, ArAmagRhamAM vasatA nathI, tyAM ghaNAM manuSyo cunAdhika vAcALa ke maunI hoya che...koI meghAvI, zikSita, buddhimAna, sUtra-artha vaDe nizcayajJa hoya che, teo mane kaMI pUchaze evI zaMkAthI tyAM jatA nathI... [addhakamunie kahyuM teo kAmakArI nathI ane bhAlakAryakArI nathI, temane rAjAbhiyoga nathI, to bhaya zeno ? teo pananA uttara Ape che ane nathI paNa ApatA, teo Aryo mATe sakAmakArI che...teo tyAM jaIne ke na jaIne samabhAvathI dharmopadeza kare che, anAryo darzanabhraSTa hovAthI temanI pAse jatA nathI. * vivecana-752 thI 55 - [52] te hArelo Adrakamunine kahe che - tamArA je tIrthakara che, te rAgadveSabhaya yukta che. tethI musApharakhAnuM, dharmazALAdimAM tamArA tIrthakara DarelA hovAthI, apamAna bhaye jatAM nathI. tyAM sthAna, zayanAdi kriyA karatA nathI. teo kema Dare che, te kahe che - tyAM nipuNa, zAstra vizArada ghaNAM manuSyo hoya che. tenAthI DarIne tamArA tIrthakara tyAM rahetA nathI. te manuSyo jAtyAdithI hIna che, temanAthI parAjaya pAme to moTo apayaza thAya. te manuSyo vAyALa, DAMDI pITAvIne aneka tarka dvArA bIjAne harAvanArA che tathA maunavratI paNa che athavA guTikAdiyukta che. jenAthI yogya viSayanI vAyA paNa na nIkaLe, tethI temanA bhayathI tamArA tIrthakara dharmazALAdimAM rahetA nathI. [53] gozAlaka kahe che - grahaNa-dhAraNa samartha medhAvI, AcAyadi pAse zikSA lIdhelAM, autpAtikI Adi cAre buddhivALA, sUtra ane arcanA viSayamAM nizayajJa-yathAvasthita sUtrArtha jJAtA che. tevA koI aNagAra mane sUtrArtha viSayamAM prazna pUchaze to ? evI bIkathI, temanI vacce jatAM nathI. tethI mArgI nathI paNa Darapoka che. vaLI mleccha dezomAM jaIne dhamadizanA karatA nathI, AryadizomAM paNa kyAMka ja jAya che. teo viSamadaSTi hovAthI rAga-dveSa vALA che - AvA gozALAnA matanuM khaMDana karatA Adrakamuni kahe che- [54] te bhagavata vicArapUrvaka kAmakRtya karatA nathI - X - anicchAkArI che. tema jANavuM, je vicArIne nathI vartatA, te sva-para AtmAnuM nirarthaka kRtya paNa 216 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra kare, bhagavaMta sarvajJa, sarvadarzI, parahitamAM rata hovAthI te bIjAnuM ke potAnuM bagaDe tevA kRtyo na kare. - x * teo bALakanI jema vicAryA vinA bolanArA nathI. bIjAnA AgrahathI ke mAna meLavavA dhamadizanA ApatA nathI, paNa koI bhayajIvanA upakArane mATe bola che anyathA nathI bolatA. rAjAbhiyogathI dharmopadeza karatA nathI, to pachI temane zeno bhaya hoya? koI vakhate koI prazna pUche to tenA hitamAM uttara Ape che, ahitakArI hoya to uttara ApatA nathI athavA anudvAsI devo ke mana:paryAya jJAnIne dravya manathI ja uttara Ape che paNa bolatA nathI. te vItarAga che chatAM tIrthakara nAma kama khapAvavA svecchAthI dharmopadeza kare. teo aglAnapaNe A jagatamAM athavA AIphonamAM upakAra cogyane-Aryone ghamadazanA Ape che. | [55] parahitamAM karata evA te bhagavaMta ziya-vinayInI pAse jaIne ke. na jaIne paNa bhavya jIvane jema upakAra thAya tema anta bhagavaMta dhamadizanA Ape che. upakAra thato hoya to jaIne paNa Ape, na thato hoya to jyAM hoya tyAM paNa na Ape. temanAmAM rAga-dveSa saMbhavato nathI. sarvajJa samadaSTithI cakravartI ke garIbane pUche ke na pUche to paNa dharma kahe. * x - anAryo kSetra-bhASA-karma vaDe darzanI bhraSTa che tethI tyAM jatA nathI, kemake teone zraddhA paNa thavI durlabha che. athavA teo vartamAnane jonArA zaka, yavanAdi dIrdhadarza hotA nathI. teo mAtra takALa sukha mATe ja pravarte che, paraloka sukhArthe nahIM teo saddharmathI vimukha che, mATe bhagavaMta jatA nathI, nahIM ke temanA pratye dveSa che mATe. vaLI tame kahyuM ke bIjA aneka zAstravizArada AdinA bhayathI te samAjamAM jatA nathI e badho bALakano babaDATa che. kemake sarvajJa bhagavaMta sAme badhAM vAdI bhegA thAya to paNa temano tApa na jIvI zake, to vAda ke parAjaya kyAM thavAno ? - x - gozAlaka pharI kahe che * satra-756 thI 362 - [gozAlaka kare tyAre te mane lAge che ke, jema koI vaNika lAbhanI icchAthI saMga re tema tamAma jJAtaputra paNa tevA ja che...[addhakamUnio kad bhagavata navA karma bAMdhatA nathI, jUnAno kSaya kare che, pANi kumati choDIne ja mokSa pAme che, pramANe mokSanuM vrata karyuM che, bhagavaMta AvA mokSanA icchuka che - tema huM kahuM chuM....vaNiko to jIvono AraMbha kare che, parigrahanuM mamatva kare che, svajanono saMga choDyA vinA, lAbha nimitte bIjAno saMga kare che...vaNiko. dhananA anaveSI, mayunAsakata bhojanArthe bhaTake che, ame temane kAmAsakad, premarasamAM mRddha anAryo kahIe chIe...vaNiko AraMbha-parigrahane na choDatA, temAM baddha rahIne AtmAne daMDe che, tame jene temano udaya kaho cho, te cAtugati anaMta du:khane mATe thAya che...te vaNikono lAbha ekAMta ke AtyaMtika nathI, temAM koI paNa nathI, bhagavaMtane prApta udaya sAdi anaMta che, bIjAne tenA lAbha mATe upadeza de che...bhagavaMta ahiMsaka, safpanukaMpI, dharmasthita, karmIviveka hetu che, temane AtmadaMDI vaNika jevA kahevA te tamArA jJAnane anurUpa che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/6/-[756 thI 762 217 * vivecana-756 thI 762: [56] jema vaNik koI lAbhano arthI vepAra yogya mAla-kapUra, agaru, kasturI, aMbarAdi laIne dezAMtara jaIne vece che tathA lAbhane mATe mahAjanano saMga kare che, tema tamAro tIrthaMkara jJAtaputra mahAvIra paNa tevo ja che, evuM mane lAge che. gozAlake Ama kahetA Ardraka muni kahe che [57] tame je dRSTAMta kahyuM te sarvathI kahyuM ke dezathI ? jo dezathI upamA hoya to amane koI vAMdho nathI. jemake vaNik lAbha dekhe tyAM vepAra kare. game tyAM nahIM - ATaluM sarakhApaNuM yogya che, paNa jo sarvathA sarakhApaNuM kahetA ho-to te yogya nathI. kemake bhagavaMta sarvajJa hovAthI sAvadha-anuSThAnarahita che, te navA karmo na bAMdhe, je bhavopagrAhI karma bAMdhyA che, tene dUra kare tathA vimati tajIne sarva jIvonuM rakSaNa karanArA che. - 4 - athavA mokSamAM janArA che. - 4 - te bhagavaMte ja kahyuM che - vimati tyAgathI mokSagamanazIla thAya che. A saMdarbhathI mokSanuM vrata brahmavrata kahyuM che. temAM kahelA arthamAM anuSThAna karatA tenA udayano-lAbhano arthI zramaNa che, ema huM kahuM chuM. vaNiko AvA nathI te darzAve che-- [58] te vaNiko cauda prakAranA jIva samUhanA nAzanI kriyAmAM pravarte che. kraya-vikrayArthe gADAM, pAlakhI, vAhana, uMTa vagere rAkhe che, dvipada-catuSpada, dhana dhAnyAdi parigraha-mamatva kare che. te vaNiko svajanono saMyoga tajyA vinA lAbha nimitte bIjA sAthe saMbaMdha kare che jyAre bhagavAna to cha kAya jIvanI rakSA mATe parigraha ane svajanone tajIne sarvatra pratibaMdha rahita dharma lAbhane zodhatA vihAra karI dharma kahe che. tethI vaNikanI sAthe temanI sarvathA samAnatA siddha na thAya. pharI paNa vaNiA doSa batAve che. [59] vaNiko dhanane zodhanArA vittecchu che. tathA strI saMganA rAgI che. tathA AhAra mATe teo ahIM-tahIM bhaTake che ke bole che. ame te vaNik mATe kahIe chIe ke - teo kAmAsakta, anArya karma karanArA anAryo che, sAtA gauravAdimAM mUrchita che, paNa arihaMta bhagavaMta tevA nathI teomAM sAmya nathI. [760] vaLI sAvadhaanuSThAna tathA parigrahane tajyA vinA te ja kraya-vikraya, pacana-pAyanAdi AraMbhamAM tathA dhana, dhAnya, hiraNya, suvarNa, dvipada, catuSpadAdi parigrahamAM vaNiko baMdhArolA che, AtmAne A kArya vaDe daMDe che, asadAcAra pravRttithI AtmadaMDavALA che. AraMbhI-parigrahI vaNikone AvA bhAvathI anaMta bhavabhramaNarUpa caturgatika saMsArano lAbha thAya che - 4 - tathA aMte duHkhI thAya che. ekAMte te pravRttithI mokSa na pAme.-- [761] e ja batAvavA kahe che - ekAMtathI tene vepAramAM lAbha ja thAya tevuM nathI, tethI viparIta paNa thAya. te lAbha AtyaMtika ane sarvakAlIna nathI, teno kSaya paNa thAya che. teno lAbha anaikAMtika, anAsyaMtika che tema vidvAno kahe che. te baMne bhAva paNa vigata guNodaya thAya che. sArAMza e ke - je anaikAMtika, anAtyaMtika sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 ane anarthane mATe che tevA lAbhathI zuM phAyado ? bhagavaMtane to divyajJAnanI prAptino lAbha thayo che athavA dharmadezanAthI nirjarArUpa lAbha che, te Adi anaMta che. Avo lAbha prApta karela bhagavaMta bIjAne paNa tevo lAbha kahe che ke batAve che - bhagavaMta kevA che ? - X - bhagavaMta mokSa prati gamanazIla che athavA trAyI-nikaTabhavI bhavyone rakSaNarUpa che tathA jJAtakSatriyo ke jJAta-vastu jANanArA samasta vastunA jJAtA che. AvA bhagavaMtanI te vaNik sAthe tulanA kema thAya? [62] have devakRta samosaraNa, kamalazreNi, devachaMdaka, siMhAsanAdi upabhoga karavA chatAM AdhAkarmI vasati bhogavavAthI sAdhune doSa lAge to tenI anumatithI bhagavaMta karmathI kema na lepAya? tevI gozAlakanI zaMkAne dUra karavA kahe che. bhagavaMta samavasaraNAdi upabhoga karavA chatAM ahiMsaka rahIne upabhoga kare che. sArAMza e ke 218 - te bhagavaMtane temAM thoDI paNa AzaMsA ke pratibaMdha nathI. teo tRNa ke maNi, DhekuM ke suvarNamAM samadRSTi paNa samavasaraNAdinA upabhogamAM pravRtta che. devo paNa pravacana zravaNArthe Avela bhavyonI dharmAbhimukha pravRtti sukhethI thAya te mATe ane AtmalAbhArthe samosaraNAdi race che, tethI bhagavaMta ahiMsaka che. tathA badhAM jIvonI anukaMpAthI, temane saMsAbhramaNathI mukAvavA bhagavaMta upadeza Ape che. AvA bhagavaMtane vaNik sAthe sarakhAvatAM be bhavamAM ahita thAya tevuM AtmAne daMDarUpa AcaraNa tame karo cho. te ajJAnarUpa che. eka to jAte kumArgamAM pravartavuM, bIjuM jagadha, sarvAtizaya nidhAnarUpa bhagavaMtane vaNik sAthe sarakhAvavA te baMne ajJAna che. - x - ArdrakumAra bhagavaMta pAse jatA hatAM tyAM mArgamAM zAkyabhikSue A kahyuM * sUtra-763 thI 765 : [zAkyo kahe che-] koI puruSa khoLanA piMDane "A puruSa che." tema mAnI zULathI viMdhI pakAve ke tuMbaDAne kumAra mAnI pakAve to amArA mate te pANivadhanA pApathI lepAya che...athavA mlecchane khoLanI buddhi e viMdhe ke kumArane tuMbaDu mAnI mAre to prANivadhanuM pApa na lAge...koI puruSa manuSya ke bALakane khoLano piMDa mAnI zULathI vIMdhe ke AgamAM pakAve, to [te pavitra che] buddhone pAraNA mATe yogya che. * viverAna-763 thI 765 : [63] zAkyo kahe che- A vaNik dRSTAMta dUSaNa vaDe tame bAhya anuSThAna dUSita karyu, te sAruM karyu. kemake bAhya anuSThAna vyartha prAya che. aMtaranuM anuSThAna saMsAramokSanuM pradhAna aMga che. amArA siddhAMtamAM te ja tatva batAvyuM che, he ArdrakumAra rAjaputra ! tuM sthira thaIne sAMbhaLa, sAMbhaLIne avadhAra. ema kahIne te bhikSuo aMtar anuSThAna samarthaka svasiddhAMta batAvavA Ama bolyA-khoLano piMDa je acetana che, te laIne koI jato hato, tyAM mlecchAdinA dezamAM nAsatA teNe khoLa upara kapaDuM DhAMkyu, tenI pAchaLa mleccha zodhavA Avyo. khoLanA piMDane puruSa mAnIne uMcakyo, tene zULamAM parovI agnimAM pakAvyo. tuMbaDAne A kumAra che, tema mAnI agnimAM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/6/-/363 thI 365 219 pakAvyo. amArA mate, te cittanI duSTatAthI prANivadha janita pApathI lepAya che. kemake zabhAzubha baMdhanuM maLa citta che. A rIte akuzaLa citathI jIvahiMsA na karanAro paNa prANighAtanA phaLathI lepAya che. [64] A ja dRSTAMta viparItapaNe kahe che - koI puruSane khaLo mAnIne koI pleccha zULamAM parovI, agnimAM pakAve tathA kumArane tuMbaDu mAnI agnimAM pakAve, tene prANihatyAnuM pApa na lAge. [65] puruSa ke kumArane zULamAM viMdhI pakAve ke khoLano piMDa mAnIne agnimAM nAMkhe, te sAruM che. te buddhone bhojana mATe kahyuM che, to bIjA mATe zuM kahevuM ? ema savavisthAmAM mana vaDe saMkalpa na karela hoya to karma na baMdhAya, te amAro siddhAMto che. * X - X - zAkyone dAnanuM phaLa kahe che * sUtra-766 thI 373 : je paNa roja 2ooo snAtaka bhikSune bhojana karAve che, te mahAna putyarAzi bhego karIne Aropya nAme mahAsanI deva bane che...[addhaka munie temane kahyuM Apano mata saMyata mATe ayogya rUpa che, te pANIno ghAta karIne pApano abhAva batAve che. je AvuM kahe ke sAMbhaLe che te ajJAnavaki ane akalyANakara che...uddha-adho-ticha dizAmAM trasa sthAvaronuM cinha jANIne jIvahiMsAnI AzaMkAthI tenI dhRNA karI vicArIne bole ke kArya kare to tene paNa kema lAge?..khoLanA piMDamAM puranI pratIti ke paraNamAM khoLanI pratIti kaI rIte saMbhave evI pratIti thavI tema kahenAra anArya ane asatyavAdI che...je vacana bolavAthI pApa lAge tevuM vacana bolavuM na joIe. A vacano guNonuM sthAna nathI, tethI dIkSita AvA nisara vacana na bole...aho! tame e ja dArtho prApta karyA che, jIvonuM karmaphaLa sArI rIte vicAryuM che, pUrvathI pazcima sudhI tamAro yaza che, hathelImAM rAkhela vastu jema tame jagatane joyuM che...jIvonI pIDA sArI rIte vicArI, vidhithI zuddha hAra kare kapaTa jIvikAcakata vacana na bole. jainazAsanamAM saMyatano A ja dharma che...je paraSa raooo nAtakane nitya bhojana karAve che, te asaMyamI taraMjita hAthavALo che, te lokamAM niMdApAtra thAya che. * vivecana-366 thI 333 : [66] snAtaka-bodhisatvo, paMcazikSApadikAdi bhaNelA 20oo bhikSuone jamADe, te zApujhIya dharmamAM sthita koI upAsaka rAMdhI ke ghAvI temAM mAMsa, goLa, dADamathI iSTa bhojanathI jamADe, te puruSo, mahAsavI, zraddhALuo mahApunyaskaMdhathI Aropya nAmaka deva thaIne AkAzanI upamAvALI sarvottama devagatine pAme che. (] e rIte buddha dAnamUla, zIlamUla dharma batAvyo che mATe Avo ane tame bauddha siddhAMta svIkAro. e pramANe bhikSuoe kahetA Adrake anAkula dRSTithI teone Ama kahyuM - tamArA zAkyamate je bhikSu svarUpa batAvyuM, te taddana ayogya che. ahiMsA dharma mATe utthita traNa guptithI gupta, pAMca samitithI samita, dIkSitane 220 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 samyagRjJAna pUrvakanI kriyA karatA bhAvazuddhi phaLavALI thAya che, tethI ulaTuM jJAnAvarIta mativALA, mahAmohathI AkuLa thayela aMtarAtmavALAne khoLa-purapano viveka nathI tevAne bhAvazuddhi kyAMthI hoya? - x - je khoLanI buddhie purUSane zULamAM parovIpakAvI khAvuM ane buddhane khavaDAvavuM temAM temanI anumati che. A ja vAta dazavi che - prANono nAza karIne nize pApa karIne sasAtAgausvAdimAM gRddha banIne teno abhAva varNave che. A temanuM pApanA bhAvanuM varNana te baMnene abodhinA lAbha mATe thAya che. tethI A asAdhu che - te baMne koNa ? jeo pinAka buddhie puruSane rAMdhatA pApano abhAva che, tema bole che ane je temane sAMbhaLe che, te baMne asAdhu che. ajJAnI-maDhane bhAvazuddhithI zaddhi na thAya. jo thatI hoya to saMsApoSakane tethI karmavimokSa thAya. tethI ekalI bhAvazuddhi mAnanArA tamane mAthu-dADhInuM muMDana, bhikSAcaya, caityakamadi anuSThAna nirarthaka thaze. tethI AvI bhAvazuddhithI zuddhi na thAya, te siddha thayuM. [68] e rIte parapakSanA doSa batAvI Adraka muni svapakSane batAve che - prajJApaka apekSAe udarva-adho-tirthI e sarve dizAmAM traNa-sthAvara prANInuM je jIvaliMgacalana, spaMdana, aMkurodbhava, chedatA myAnava jANIne, temAM jIva hiMsAdi thaze, evI buddhithI tevA badhAM anuSThAna karatA ke kahetA amArA pakSamAM tame kahela doSa kema saMbhave? [69] have khoLamAM purapa buddhino asaMbhava ja batAve che - khoLanA piMDamAM A puraSa che, tevI mati atyaMta jaDane paNa na thAya. tethI AvuM bolanAra ke anumati ApanAra anArya ja che, je puruSane paNa A khoLa che, ema mAnIne haNatA doSa nathI evuM kahe che, khoLanA piMDamAM parapanI buddhi saMbhave ja kaI rIte? A vANI ja jIvanI ghAtaka hovAthI asatya che. tethI niHzaMka banI, vicAryA vinA prahAra karanAro nirvikapaNe pApathI baMdhAya che. tethI khoLa-kASThAdimAM paNa vartatA jIvo na haNAya te mATe pApabhIruoe temAM jayaNAthI vartavuM. [999] vaLI vANI vaDe thatAM abhiyogathI paNa pApakarma thAya che, mATe vivekIbhASA guNa-doSajJa tevI bhASA na bole - x- yathAvasthita artha abhighAyI pravajita AvI parizUla, nissAra, nirupatika vacana na bole. jemake - khoLapiMDa te puraSa, puruSa te khoLapiMDa tathA tuMbaDu te bALaka ane bALaka te tuMbaDu che-have Ardaka muni A rIte te bhikSane yuktithI parAjita karIne vadhu samajAvavA kahe che [39] aho ! Ape khUba sAro artha ane yathAvasthita tatvajJAna meLavela che ! jIvone karmano vipAka-pIDA paNa tame sArI rIte vicArIne jANI che ! AvA vijJAnathI tamAro yaza samudranA pUrvathI pazcima cheDA sudhI vistaryo che ! tathA Ape AvA vijJAna-avalokana vaDe hatheLImAM [phaLa mAphaka lokane joyo che! aho, zuM tamAro jJAnAtizaya che, jenAthI tame khoLa ane purapamAM tathA tuMbaDA ane bALakamAM kaMI bheda na jaNAyAthI pApakarmano Avo bhAva-abhAva pUrve kolo che ! Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/6/1/766 thI 773 [32] A rIte parapakSanA doSo batAvI svapakSa sthApavAne kahe che--jainazAsana mAnanArA, sarvajJokta mArgAnusArI jIvonI avasthA vizeSa ke teno pIDavAthI thatAM duHkho sArI rIte vicAratA, annavidhimAM zuddhi svIkAratA 42-doSarahita zuddha AhAra vaDe AhAra karanArA che, paNa tamArI mAphaka mAMsa pAtramAM paDela hoya, to paNa doSa na lAge tema mAnanArA nathI. tathA mAyA vaDe na jIvavuM - 4 - evo anudharma tIrthaMkare kahyo, Acaryo - 4 - ane batAvyu ke A rIte temanI pachInA sAdhue ke, jainazAsanamAM rahenArAoe Acavo. paNa tamArA bhikSu jevo nahIM. vaLI tame odana Adine prANIonA aMga samAna gaNI mAMsAdi sAthe 221 sarakhAvo cho, te lokamAM anya matono jANyA vinA bolo cho. jemake - gAyanuM dUdha ane lohImAM bhaTThAbhaDhya vyavasthA che. vaLI samAna strItva chatAM patnI ane bahenamAM gamyAgamyanI vyavasthA che. tema zuSkatarka dRSTithI prANInuM aMga hovAthI mAMsa khavAya kemake cokhA paNa ekendriyanuM aMga che, chatAM khavAya che. A siddhAMta aaikAMtika, asiddha, viruddha doSa duSTa hovAthI sAMbhaLavA yogya nathI. - te kahe che- vastunA niraMzapaNAthI "te ja mAMsa te ja prANInuM aMga'' AvI pratijJA eka deza hovAthI asiddha che. jema nitya zabda nityapaNAthI che, tema bhinna prANi-aMga vyadhikaraNapaNAthI asiddha ja che - x - x - 4 - ityAdi - 4 - x - [vRttithI jANavuM] A pramANe buddhane mATe paNa te khAvA yogya che, te kathana asatya che. have te bhikSukonA bIjA kathana paNa khoTA che, tenA doSo ArkTaka muni batAve che [373] snAtako-bodhisatvI bhikSuone je 2000nI saMkhyAmAM nitya jamADe evuM je pUrve kahyuM teno doSa batAve che - asaMyata thaIne lohIvALA hAtha karela anArya mAphaka A lokamAM sAdhujananI niMdA yogya padavIne nizcayathI pAme che, paraloke paNa anArya yogya gatimAM jAya che. A pramANe sAvadha anuSThAnone AdaranAra apAtrone je dAna devuM te karmabaMdhane mATe che, tema kahyuM. - vaLI - * sUtra-774 thI 779 : [guddha matAnuyAyI] puruSa moTA sthULa gheTAne mArIne bauddha bhikSuonA bhojananA uddezyathI vicArIne tene mIThuM ane tela sAthe pakAve, pachI pIpaLa Adi masAlAthI vadhAre che...nA, ajJAnI, samRddha bauddhabhikSu ghaNuM mAMsa khAvA chatAM kahe che ke ame pApakarmathI lepAtA nathI...jeo A rIte mAMsanuM sevana kare che. teo ajJAnapaNAthI pApane seve che. je kuzala puruSa che. te AvuM mAMsa khAvAnI icchA karatA nathI, vacanathI paNa mAMsabhakSaNane mithyA kahe che...sarve jIvonI dayAne mATe, sAvadhadoSane tajanArA, sAvadha zaMkI, jJAtaputrIya RSigaNa uddiSTa bhaktano tyAga kare che...pANI hatyAnI AsaMkAthI sAvadha kAryanI durgaMchA karanArA zramaNa sarve prANIone daMDa devAnuM choDIne Avo AhAra khAtA nathI. amArA darzanamAM saMyatono A ja dharma che...A nirjhAnya dharmamAM sthita jJAnI ane zIlasaMpanna muni pUrvokta samAdhimAM sthira rahIne mAyArahita banI saMyama 222 anuSThAna karatAM atyaMta prazaMsA pAme che. * vivecana-774 thI 779 : sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 bharela [34] Ardraka muni temanA matanA doSo batAve che - sthUla mAMsa lohIthI puSTa gheTAne zAkya bhikSu saMghane jamADavAne bahAne mArIne tathA uddiSTabhakta mATe te gheTAnA TukaDA karI, tenA mAMsane mIThuM ane tela vaDe rAMdhI, temAM pIpara Adi masAlo nAMkhI svAdiSTa khAvA yogya mAMsane taiyAra kare che. [75] saMskArelA mAMsanuM zuM kare te kahe che - te vIrya, lohIthI bharelA mAMsane khAtA ghaNAM pApakarmathI ame lepAtA nathI - evuM dhRSTatAthI bole che. jemano anArya jevo svabhAva che teo tathA anArya karma karavAthI anArya ane vivekarahita evA bAla, te mAMsAdi rasamAM Asakta rahe che. [36] temanuM A kRtya mahA anarthane mATe thAya che, te batAve che - te rasa gauravamAM vRddha zAkyanA upadezavartI tevA prakAranA gheTAnuM ghI ane mIThAthI vadhArela mAMsa khAya che. te anAryo pApane na jANanArA, avivekI che. kahyuM che ke - hiMsAnu mUla, rodradhyAnane prApta karAvanAra, bIbhatsa, lohIthI vyApta, kRmigRha, durgaMdhI paru-vIrya-lohIthI thayela nitAMta malina mAMsane sadA niMdha kahyuM che, Atmadroha karI, rAkSasa jevo banI, naska mATe tene koNa khAya ? vaLI kahyuM che - je mane A bhavamAM khAya che, tenuM mAMsa huM paralokamAM khAuM chuM. - x - je mANasa bIjA prANInuM mAMsa khAya che, tene kSaNika tRpti thAya, paNa bIjo to prANa gumAve che. A rIte mAMsAhArathI thatAM doSo mAnIne zuM karavuM? te kahe che - mAMsAhAranA doSa, tenA kaTu phala ane na khAvAthI thatAM guNo jANIne nipuNa puruSo mAMsAhAranI abhilASA paNa na kare. vacanathI 5Na na bole ke tenI anumodanA paNa na kare. tenAthI nivRtta thanAranI anupama prazaMsA thAya che ane paralokamAM paNa svarga-mokSane pAme che. dIrdhAyu, nirogIpaNuM pAme che vagere. mAtra mAMsa ja nahIM, mumukSuo bIjuM zuM choDavuM te kahe che-- [73] sarve jIvo prANanA arthI che. ahIM phakta paMcendriyonuM ja grahaNa na karavuM paNa sarva jIvonuM grahaNa karavuM. dayA nimitte sAvadhAraMbhanA mahA doSa jANIne sAdhu tene choDe. AraMbha potAne lAge tevI zaMkAthI mahAmunio, bhagavaMta mahAvIranA ziSyo sAdhune uddezIne banela AhAra-pAna paNa taje. [38] vaLI jIvonI pIDAnI AzaMkAthI sAvadha anuSThAnano tyAga karatA, badhAM prANIne daMDa devArUpa upatApane tajIne samyak cAstri pALatA sAdhuo tevA doSita AhArane na khAya, evo saMyatono dharma amArA siddhAMtamAM che. anu eTale tIrthaMkara Ayare pachI sAdhu te rIte Acare athavA thoDo paNa aticAra lAgatAM temanuM hRdaya DaMkhe [mATe jarA paNa doSa na lagADe.] [339] amArA jaina dharma mujaba - jene bAhya-atyaMtara parigraha nathI te nirpranga che. tevo A nirNatva dharma zruta-cAritrarUpa ke kSAMtyAdi rUpa che, je sarvajJoe Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/6-/994 thI 079 223 224 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kahela che. AvA dharmamAM rahelo samAdhi pAmIne, A azuddha AhAra parihArarUpa samAdhimAM atizaya sthira thaIne mAyArahita thaI athavA parISahocI na kaMTALato athavA snehabaMdhana rahita thaIne saMyamAnuSThAna kare. tathA tavane jANatA muni, traNa kALane jANIne krodhAdi upazamarUpa zIla tathA mUla-uttaraguNa yukta thayelo evo guNavAnuM sarvaguNothI caDe tevA sarve rAga-dveSanA vaMdvathI rahita saMtoSa rUpa prazaMsA loka-lokottaramAM pAme. kahyuM che - saMtoSI purapa rAjAne taNakhalAM samAna mAne che, zakra para tene Adara nathI, dhana upArjana ke rakSaNa mATe te vedanA pAmato nathI. saMsAramAM dehadhArI chatAM mukta mAphaka nirbhaya che, surendrapUjita te jaldI mokSa pAme. A rIte Adraka munie gozAlakanA AjIvaka ane bauddhamatanI samIkSA karI, have brAhmaNo bolyA ke - he AdrakumAra ! tame sAru karyuM ke A vedabAhya baMne matonuM nirasana karyuM. A arihaMta darzana paNa vedabAhya che, tamArA jevAe teno paNa Azraya karavo yogya nathI. tame kSatriyomAM uttama cho, kSatriyoe sarva varNamAM uttama brAhmaNonI ja upAsanA karavI-zudronI nahIM. tethI yAgAdi vidhi vaDe brAhmaNone sevavI. have te batAve che * sUtra-380 thI 383 : veidavAdI kahe che- je haMmezAM rahaoo snAtaka brAhmaNone bhojana karAve che, te punyano samUha ekaTho karIne deva thAya che, ema vedanuM kathana che...[addhake ka-1 bhojana mATe kSaziyAdi phulomAM bhaTakatA 2ooo snAtakone nitya bhojana karAvanAra mAMyalolupI prANIthI vyApta nakkamAM jaIne tyAM tIva paritApa pAme che...dayApaghAna dharmanI niMdA ane hiMsAmaya dharmanI prazaMsA karanAra rAja, eka paNa kuzIla brAhmaNane jamADe, to aMdhakAramaya narakamAM jAya che pachI devomAM javAnI to vAta ja kyAM rahI .[ekadaMDI kahevA lAgyA tame ane ame baMne dhamamAM samyaka rIte usthita chIe. traNe kALa dharmamAM sthita chIe. AcArazIla puruSane jJAnI kahIe chIe, baMnenA manamAM koI bheda nathI. * vivecana-380 thI 383 : [380] cha karmamAM rata veda adhyApako, zaucAcAranI dRDhatAthI nitya nAnA karanArA brahAyArI snAtako che, temAMnA 2000ne je nitya icchita bhojana karAve che, te puNyasamUhanuM upArjana karIne svarge jAya che, tema vedavAda che. - have Akamuni tenA dUSaNo batAve che- (a81] nitya 2000 snAtakone je jamADe - kevA snAtaka ? kulATa-jeo mAMsanA arthI banIne kuLomAM bhaTake che. bIlADAnI jema bhamatAM brAhmaNo athavA kSatriyAdinA gharomAM nitya bhojana zodhatA, pAskAno Azraya zodhatA kulAlayo che, tevA niMdha-jIvikAvALA evA 2000 snAtakone jamADavA, te asatu pAtramAM ApelA dAnathI bahu vedanAvALI gatimAM jAya che. mAMsAsaktithI sa-sAtAgAravayukta ane jilaeNndriya vazakathI vyApta athavA mAMsAhaka jIvothI vyApta evI narakamAM jAya che. A narakAbhisevI dAtA tyAM jaIne asahya abhitApa-karavatathI verAvuM, kuMbhImAM pakAvuM, garama sIsAnuM sapAna, zAbhalInuM AliMgana AdirUpa * x * evI vedanAthI du:kho bhogavatAM tyAM 33-sAgaropama sudhI apratiSThAna nakAvAsamAM rahe che. [a82] prANI mAtra para dayA rAkhanAro zreSTha dharma, te dharmane niMdatA tathA prANI vadhane cAhe tevA dharmane prazaMsatA, eka paNa vrata na pALatA, tevA durAcArIne chakAya jIvane pIDA karIne je jamADe. te jamADanAra rAjA hoya ke koI mUDha mati potAne dhArmika mAnanAro hoya, te bIyAro rAtri jevA aMdhakAramaya nakabhUmimAM jAya che. tevAne adhama devapaNAnI prApti paNa kyAMthI thAya? tathA karmana vaza jIvone vicitra jAtigamanathI, azAzvata evI A jAtino mada na karavo joIe. jemake koI kahe che . brAhmaNo brahmAnA mukhamAMthI nIkaLelA che - x - ityAdi. mATe brAhmaNo zreSTha che. A vacana pramANa hovAnI nirarthaka che. kadAca svIkAroto paNa teTalA mAtrathI kaMI vizeSa varNavALA thaI na jAya kemake jema eka vRkSamAMthI janmela thaDa, zAkhA, prazAkhA AdinA agrabhUta phaNasa urdubarAdi kuLamAM kaMI vizeSatA hotI nathI. brahmAnA mukhAdi avayavomAMthI cAra varSanI prApti thaI [to tenA pagamAMthI zudro utpanna thatA zudravatu pagavALA thayA ityAdi tamane paNa ITa nahIM hoya. vaLI jo brAhmaNo brahmAnA mukhamAMthI nIkaLyA hoya to have kema janmatA nathI ? jo ema kahezo ke yuganI AdimAM evuM hatuM, to deTahAni - adaTa kalAnA thaze. vaLI - * * * * * * jAtinuM anityava to tamArA siddhAMtamAM ja svIkArela che. jemake viTA sahita baLe te marIne zIyALa thAya." vaLI tame kaho cho - je brAhmaNa dUdha viketA che, te traNa dinamAM zudrapaNuM prApta kare che, paNa jo lAkha, luNa ke mAMsa vece to turta patita thAya che. A rIte paralokamAM avazya jAti badalAya che, te ja kahyuM che - je mANasa kAyAthI kukarma kare, te marIne sthAvara thAya che, vacananA dopo lagADe to pakSI ke mRgapaNuM pAme che, paNa je mananA doSa lagADe che, te marIne aMtyaja thAya che. vaLI AvA guNothI paNa brAhmaNatva na zobhe - jemake - azvamedha yajJanI vidhi mujaba vacalA divase pa93 pazu homavA ityAdi. kadAca tame ema kaho ke vedokta hovAthI temAM doSa na lAge, to zaMkA thaze ke tame ja kaho cho ke - "koI prANIne na mAro." tenAthI pUrvApara virodha Avaze. vaLI tame kaho cho ke - hatyAro vedAMtano pAragAmI hoya, to paNa raNa saMgrAmamAM te ghA kare, to tene haNatAM te kRtya vaDe brahmahatyA na lAge. vaLI kaho cho ke zudrane mArIne prANAyama karavo - x - asthihita jaMtune gADuM bharIne mArIne paNa brAhmaNane jamADavA. AvA maMtavyo vidvAnonA mananuM raMjana na karI zake. tethI ja tamAruM maMtavya ayogya lAge che. A pramANe AdrakumAre brAhmaNonA vivAdanuM nirAkaraNa karyuM. pachI temane bhagavaMta pAse jatAM joIne ekadaMDI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26/-/80 thI 083 26 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ sAdhu bocA o AdrakumAra ! tame sAru karyuM ke - A savaribha pravRta gRhastho, zabdAdi viSaya parAyaNa - mAMsabhakSI brAhmaNone bolatA baMdha karyA. have tame amAro siddhAMta sAMbhaLo ane avadhAro. sava, jasu, tamasa e traNe sAmyavasthAmAM prakRttithI mahAnuM thAya - cAvatu temAMthI caitanya thAya. puruSanuM A svarUpa AhaMtu matane paNa mAnya che. - X - AthI amAro siddhAMta ja zreSTha che, bIjo nahIM. tamAro jaina siddhAMta amArAthI judo nathI te kahe che [38]] je amAro dharma ane tamAro jaina dharma, te ubhayarUpe kaMIka samAna che. jemake-tamArAmAM paNa jIvonuM astitva hovAthI puca-pApa-baMdha-mokSano sadbhAva che, je nAstiko - x * tathA bauddho - x * nathI mAnatA. amArAMmAM paNa ahiMsAdi pAMca yamo che, te tamArAmAM pAMca mahAvrata rUpe che tathA indriya ane manane vaza rAkhavuM, te paNa baMnemAM tulya che. ema ApaNA baMnenA dharmamAM ghaNI samAnatA che. tame ane ame dharmamAM sArI rIte sthita chIe. pUrve-hAlake bhAvimAM ApaNe lIdhelI pratijJA pALanArA chIe. bIjA tevA nathI - x * x * vaLI jJAna mokSanuM aMga che, tema kahyuM che, te zrutajJAna, kevalajJAna jevuM che, tevuM ApaNA baMnenA maMtavyomAM kahyuM che. svakarma vaDe prANI jemAM bhame che, te saMsAra paNa ApaNA baMnemAM sarakho che. * x * anekAMtava * x* baMnemAM che. dravyapaNe nityatva tame paNa svIkAryuM che. utpAda ane vinAza tamane paNa mAnanIya che - x - pharI paNa ekadaMDI tulanA karatA kahe che * sUtra-384,385 - A paraSa-jIvAtmA avyakatarUpa che, sanAtana, ya, avyaya che. caMdranA tArAo sAthenA saMpUrNa saMbaMdha mAphaka jIvAtmA sarvabhUtomAM saMpUrNarUpe rahe che...ddhika kahyuM-1 A pramANe mAnavANI saMgati thatI nathI ane jIvanuM saMsaraNa paNa siddha thatuM nathI. brAhmaNa-kSatriya-vaizya-pedhyarUpa bheda siddha thatAM nathI. kIDA-pakSIsarIsRpa yoni ke devaloka siddha thato nathI. vivecana-384,385 - zarIramAM rahe te puruSa-jIva. te jema tema mAno cho, tema ame mAnIe chIe. te vizeSathI kahe che - amUrta hovAthI avyaktarUpa che. hAtha-paga-mastaka-Doka Adi avayavothI pote anavasthAna che, tathA lokavyApI, zAzvata dravyArthathI nitya che. vividha gatino saMbhava chatAM caitanya lakSaNa je AtmAnuM mULarUpa che, tene mUkato nathI. te aNAya che teno koIpaNa dezano judo bhAga karavo azakya che. te avyaya che - anaMtakALe paNa teno eke pradeza ocho thato nathI. kAyAkAra pariNamelA badhAM bhUtomAM dareka zarIramAM pUrNa rUpe nivazaMsapaNe te AtmA saMbhave che konI mAphaka? caMdra jema azvinI Adi nakSatro vaDe saMbaMdha dharAve che, tema AtmA pratyeka zarIra sAthe saMpUrNa saMbaMdha dharAve che. A pramANe ekadaMDI potAnuM maMtavya jaina mata sAthe meLavIne potAnA darzanamAM tene meLavavA Adrakane sUcavyuM ke tame amArAM kahelA [4/15 dharmasaMsAnA upayogI tatvo jemAM che, te tamArA jevA vidvAne svIkAravo joIe. tamArA Ahata tavamAM keTaluMka maLatApaNuM chatAM AvA upayogI tevo amAre tyAM ja che. tethI tamAre amAre darzana svIkAravuM joIe. AdrakumAra teno uttara Ape che | [85] ** eka ja avyakata puruSa AtmA moTo, AkAzanI peThe sarvavyApI, sanAtana, anaMta, akSaya, avyaya sarve cetana-ayetana bhUtomAM sarva AtmarUpe rahelo che - A pramANe mAnanArA che. jema badhAM tArAmAM eka caMdra rahelo che, tema eka AtmA sarvemAM saMbaMdha dharAve che. - A badhAMno uttara ApavA mATe kahe che jo tamArA darzanamAM tamArA kahevA pramANe ekAMtathI nitya avikArI AtmA svIkAro to sarve padArtho nitya thaze, pachI baMdha-mokSano sadbhAva kyAMthI thaze? baMdhanA abhAve nAkAdi caturgatika saMsAra thaze nahIM, tathA mokSanA abhAve tamAruM vratagrahaNa nirarthaka thaze. pAMca rAtrino batAvela yama-niyamAdino svIkAra zA mATe? tame ApaNA baMneno dharma tulya kaho cho, te khoTuM che. tathA saMsAranA padArthomAM sAmya nathI. tamArA jevA dravyamAM ekava mAnanArAne badhuM pradhAnathI abhinna hovAthI te ja pradhAna kAraNa mukhya che. kArya-kAraNathI abhinna hovAthI tyAM sarva AtmA vaDe che. amArAmAM to dravya ane paryAya baMne mAnanArAne kAraNamAM kArya dravyarUpe che, paryAyarUpe nahIM. amAre to utpAda, vaya, ghuva yukta te ja sat che. tamArAmAM to ghuva yukata ja sat che - x * x * tamAre amAre Aloka-paraloka saMbaMdhI tatva vicAratA kaMI sAmya nathI. | sarvavyApIpaNuM mAnatAM, AbhAmAM avikArIpaNuM mAnatAM, AtmAnuM advaitapaNuM svIkAratA nArakAdi bhede, bAla-kumAra-subhaga-durbhagAdi bhede oLakhAvavuM na joIe. svakamathI vividha gatimAM jatA nahIM manAya. kemake AtmA sarvavyApI ke eka che. te pramANe brAhamaNAdi koI nahIM kahevAya. kIDA-pakSI Adi bheda nahIM thAya, mANaso ke devaloka bhedo nahIM bolAya. A badhuM pratyakSa hovAthI AtmA sarvavyApI nathI. AtmAno advaitavAda sAro nathI kemake pratyeka jIvane sukha-du:kha pratyakSa anubhavAya che, zarIra-tvacA paryanta mAtra AtmA che. tyAM ja tenA guNa vijJAnanI prApti che, ema nakkI thayuM. tethI tamArA Agama yathArtha kahenAruM nathI. kemake te asarvajJa praNita che. tenuM asarvajJatva to tame ekAMta pakSa svIkAravAthI pratyakSa che. asarvajJamArganA doSo kahe che- * sUtra-386,787 : A lokane kevalajJAna dvArA na jANIne je anabhijJa puraSa dharmanuM kathana kare che. te A anAdi-apara ghora saMsAramAM svayaM nAza pAme che ane bIjAno paNa nAza kare che...paNa je samAdhiyukta che, kevaLajJAna dvArA pUrNa lokane jANe che. te samasta dhamane kahe che, pote tare che ane bIjAne paNa tare che. * vivecana-386,783 - [386] cauda rAja pramANa ke carAcara evo je loka che tene divya jJAnanA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/6/-/86 thI 28 223 228 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avabhAsa vaDe je jANatA nathI, A jagatamAM tevA anyatIthiMko - avidvAno durgatigamana mArganI argalArUpa dharmane kahe che. teo pote nAza pAme che ane bIjano paNa nAza kare che . kyAM ? bhayAnaka saMsAra sAgara je anAdi anaMta che. tevA saMsAramAM AtmAne pheMke che. [8] have samyagrajJAnI upadezakanA guNo pragaTa karavA kahe che - caudarAja pramANa lokamAM kevaLajJAna vaDe kevalI A jagatamAM aneka prakAre jANe che, prakarSathI jANe che athavA punyanA heturUpa hovAthI puNya che, tevA sArA jJAna ane samAdhi vaDe yakta prapo samasta bhUta-gArirUpa dharmane, pArakAnA hita irachatAM kahe che. te mahApuraSo svayaM saMsArasAgara taryA che ane sadupadeza dAnathI bIjAne paNa tAre che. kevalajJAna vaDe lokone jANe che ema kahyA pachI pharI "jJAna vaDe" ema kahyuM te bauddha matano uccheda kasvA ane jJAnanA AdhArarUpa AtmA che, te jaNAvavA kahyuM che. sArAMza e ke samyak mArgajJa upadezadAtA AtmAne ane bIjAne - je te upadezamAM varte tene mahA araNyathI vivakSita dezamAM pahoMcADe tema kevalI paNa AtmAne saMsAkAMtAramAMthI nikhAra kare che. pharI AdrakumAra kahe che * sUtra-388,389 : he AyuSyamAna ! je nidita sthAnonuM sevana kare che ane je A lokamAM cAritrayukata che, tene je vamatithI samAna gaNe che, te viparIta prarUpaNa kare che...[hastitApaso kahe che-1 ame badhAM jIvonI dayA mATe varSamAM eka vakhata moTA hAthIne bANa vaDe mArIne varSabhara amArI AjIvikA calAvIe chIe. * vivecana-388,389 :| [388] asarvajJanI prarUpaNA AvI hoya che. jemake - je koI saMsAramAM azubha karmavALA tenA vipAkathI niMdita-juguNita-nirvivekI janAcarita sthAnane kamanuSThAna rUpe A jagatamAM jIvikA hetu mATe Acare che tathA je sadupadezavartI A jagatamAM virati pariNAma vaDe yukta che, te baMnenA anuSThAnomAM zobhana-azobhanapaNuM che, tene asarvajJoe tulya kahyuM che. te temano potAno abhiprAya che, yathAvasthita padArthanuM nirUpaNa nathI. athavA he AyuSyamAn ! ekadaMDI! te viparIta ja kahyuM che. sarvajJa che te viSayAbhAsa kaheze, sarvajJa yathAvasthita ja kaheze. athavA vipasa e madonmatanA pralApa jevuM che. A rIte ekadaMDIne niruttara karyo. [89] AdrakumAra bhagavaMta pAse jatA hatA, tyAM mArgamAM hastitApaso maLyA, teo temane vIMTaLAIne ema bolyA, hAthIne mArIne AjIvikA calAve te hastitApasamAMthI koI bolyuM ke he AdrakumAra ! tamAre sArI rIte sAMbhaLIne pApanuM alA-bahatva vicAravuM joIe. A je tApaso kaMda-mUla-phaLane khAnArA ghaNAM sthAvara jIvo tathA udaMbAdimAM trasa jIvonA upaghAtane mATe varte che, je bhikSA vaDe AjIvikA kare che, te AzaMsAdoSathI dUSita che. vaLI ahIM-tahIM bhaTakatA teo kIDI Adi jaMtuno ghAta kare che. ame varSe ke cha mAse eka-eka mahAkAya hAthIne bANa vaDe mArIne, bAkInA jIvonI dayA pALatA AjIvikA karavA tenA mAMsa vaDe calAvIe chIe. A rIte ame thoDA jIvanA ghAta vaDe ghaNAM jIvonI rakSA karIe chIe. * sUtra-70 thI 32 : je varSamAM eka vakhata ja prANIne mAre, te paNa doSothI nivRtta nathI. kemake bAkInA jIvonA vadhamAM pravRtta na hoya tevA gRhasthane paNa doSarahita kema na mAnavA ?..je puraSa zramaNautI thaI varSamAM eka-eka ja prANIne mAre che, te puraSa anArya kahevAya che, temane kevalajJAna thatuM nathI...jJAnI prabhunI AjJAthI A samAdhiyukata dharma svIkArI, sthira thaI, traNa karaNathI virata mahAna saMsAra samudra tarI jAya, te mATe AdAna dharma kahevo * tema huM kahuM chuM. * vivecana-30 thI 32 - [9] varSe ekaika prANIne haNato paNa prANAtipAtAdi doSathI chuTato nathI, tamane paMcendriya mahAkAya sava vadha parAyaNatAnA ati duSTa doSanI AzaMsA rahe che. sAdhue sUryanA kiraNothI prakAzita mArgamAM yugamaga daiSTithI jatAM i simiti vaDe samita rahIne, 4-doSarahita AhAra zodhatAM ane lAbhAlAbhamAM samavRttithI AzaMsAdoSa kema lAge? athavA kIDI vagereno ghAta kyAMthI thAya? have tame thoDA jIvonA upaghAtathI doSano abhAva mAno cho. to gRhastho paNa potAnA kSetramAM ja AraMbha karIne prANIne haNe che, bAkInA phona-kALamAM rahelA prANIne tamArA mate haNatAM nathI, to tene paNa tamArI mAphaka apa jIva ghAtathI doSarahita gaNavA joIe. [391] dhe AdrakumAra hastitApasonA upadeTAnA doSo batAve che . jeo zramaNonA vratamAM rahelA che, teo varSe eka-eka jIvane haNavAno upadeza Ape che te anArya che, kemake asatkarma Acare che. teo potAnuM ane paranuM ahita karanArA che. tevAo kevalajJAnI thaI na zake. tethI kahe che - eka prANIno varSe ekavakhata ghAta karanArA, tenA mAMsanA Azraye rahelA ke te mAMsane rAMdhatA traNa sthAvara badhAM jIvono nAza kare che. tene tamArA upadezaka jotA nathI. teo niravadha upAyathI mAdhukarI vRtivALA che temane paNa jANatA nathI. tethI teo mAtra akevalI ja nahIM paNa viziSTa vivekathI paNa rahita che.. A rIte hastitApasone samajAvIne bhagavaMta pAse jaI rahelA AndrakumArane moTA kolAhalathI lokoe svavyA. te sAMbhaLIne navo pakaDelo sarva lakSaNa saMpanna vanya hAthI, viveka utpanna thavAthI vicAravA lAgyo ke - jema A ArvakakumAre anyatIrthikone samajAvI, vinarahita thaI sarvajJa prabhunA caraNamAM vaMdanArthe jAya che, tema huM paNa saMpUrNa baMdhanarahita cAuM. A mahApuruSa AdrakumAre pratibodhelA pano cora tathA aneka vAdi gaNa sahita parama bhaktithI temanI pAse jaIne vaMdana karuM. A pramANe vicAratAM ja te hAthInA badhAM baMdhano tuTI gayA. te AdrakumAra sanmukha kAnane halAvato ane sTane uMcI karIne doDyo. tethI lokomAM hAhAkAra thaI gayo ke dhikkAra che A hAthIne ke je AvA maharSi mahApurane haNavA doDe che. tema barADatA loko ahIM-tahIM nAsavA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26-/90 thI 12 26 lAgyA. A vanati AdrakumAra pAse Avyo. bhaktithI mastaka namAvyuM, aDadho namyo, kAna sthira karyA, traNa pradakSiNA karI, jamIna para dAMtanA agrabhAga namAvI, muninA caraNamAM namana karI sArI rIte sthira thaIne vana tarapha gayo. - A rIte ArtakumAra tapanA prabhAvathI baMdhanamukta mahArAjanuM vRttAMta nagarajana pAsethI jANIne zreNikarAjA AdrakumAra maharSinA tapasvabhAvane abhinaMdI, abhinaMdIne bolyA-bhagavad A Azcarya che ke A vanahastI AvI sAMkaLonA baMdhanane ApanA prabhAvathI toDIne mukta thayo, A kharekhara dukara kArya thayuM. tyAre Arvake kahyuM - are ! zreNika mahArAjA A vanahati je baMdhanathI mukta thayo te dukara nathI, paNa je tehanA baMdhanathI mukta thavuM te duSkara che. mANase bAMdhelA baMdhanathI mata hAthIne choDAvavo dukara nathI, sajA ! paNa kAcA sutaranA tAMtaNA meM toDyA te duSkara hatuM. A pramANe rAjAne bodha pamADI tIrthaMkara pAse jaIne, vaMdIne, bhakitabhArathI prabhu pAse jaIne beThA, bhagavaMte paNa tenA pratibodhela 500 corone dIkSA ApI. tenA ziSya banAvyA. dhe upasaMhAra kare che [92] tavane jANanAra sarvajJa vIra vardhamAna svAmI, temanA Agama vaDe A saddharma pArUi5 samAdhi pAmIne jIvo A samAdhimAM mana-vacact-kAyAthI sArI rIte sthira thaIne, sArI rIte indriyone vaza karIne mithyArdaSTine na svIkAre, kevala tenA AvaraNanI mana-vacana-kAyAthI niMdA kare. Avo AmA sva ane parano rAka bane athavA mokSa prati gamanazIla bane. samudra taravA jevuM dustara mahAbhavasamudrane tarIne sAdhu-samyak darzana-jJAna-gArirUpa mokSanuM AdAna-svIkAra kare. A samyagdarzana vaDe padIyikanA tapasamRddhi Adi darzanathI jinezvaradarzanathI aivita na thAya. sakhyaNuM jJAna vaDe yathAvasthita prarUpaNAthI badhAM vAdInuM nirAkaraNa karIne bIjAne paNa mokSamArganuM svarUpa batAve che, samyaka cA ivaDe badhAM jIvonA hitasvI banIne, AzravadvAno nirodha karIne, tapa vizeSathI aneka bhava upArjita karmanI nirbhara kare che. bIjAne paNa Avo dharma kahe che : batAve che A pramANe kahuM chuM.- x * x . zrutaskaMdha-ra adhyayana-6 "AtaMkIya"no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra @ zrutaskaMdha-2 adhyayana-7 "nAlaMdaya" che. -x -x -x -x -x -X - X -- * bhUmikA : chaThuM adhyayana kahyuM, have sAtamuM kahe che. teno saMbaMdha A che * pUrve kahela saMpUrNa sUtrakRtAMga vaDe sva-para siddhAMta prarUpaNA dvAra vaDe prAyaH sAdhunA AcAro kahyA. A adhyayanamAM zrAvakonI vidhi kahe che yavA gata adhyayanamAM para-vAdanuM nirAkaraNa karyuM ane sAdhu AcAranA upadezaka udAharaNa vaDe dazavyiA. ahIM zrAvakAmanA upadezakatani udAharaNa vaDe ja kahe che, athavA gata adhyayanamAM pastIcika sAthe vAda batAvyo. ahIM jaina sAdhu sAthenI carcA che. A saMbaMdha vaDe AvelA A adhyayananA upakamAdi cAra anuyogadvAro kahevA joIe. temAM nAma nipajJa niphopamAM A adhyayananuM "nAlaMdIya'' nAma che. te A pramANe thayuM che-- pratiSedha karanAra 7-kAra zabda sAthe ane zabda maLatA nA dhAtuno artha dAna karatA nArnA zabda banyo. sArAMza e ke - pratiSedhano pratiSedha karavA vaDe dhAtunA arcathI * x * sadA arthIone abhilASA mujaba Ape che, te rAjagRha nagaranI bahArano vibhAga te "nAlaMdA', tyAM thayela te "nAlaMdIya' evuM A adhyayana. A kahevAthI badho upodbhAta-upakama kahelo jANavo. tenuM svarUpa aMte niyukitakAra pote pAvajo Adi gAthAthI kaheze. have banne zabdano Ino nAlaMdAmAMthI ja ane 2 choDIne kahe che- [ni.201 thI 04-] saMyukad batAve che vyAkaraNamAM , , nA, nA zabdo pratiSedha vAcaka che. jemake * apaTa ahIM OM kAra dravyano niSedha batAve che. eTale mane vAna sAthe e prayogano abhAva che. 'mAzabda bhaviSyanI kriyAno niSedha karaze. jemake nA marif karazo mAM-ityAdi niSedha thayo. no kAra deza ke sarva niSedhamAM varte che jemake ne paTa * ghaDAno eka bhAga nathI. nauHTya - kapAya monIyanA ekadezarUpa che. - kAra-samasta dravyakriyA pratiSedhavAyI che. jemake - 1 , 1 vagere.* * * * * * A badhAmAM na-kAra pratiSedha vidhAyaka che. 'mana' zabda paNa che ke pati , vAraNa, bhUSaNa gaNa arthomAM che. paNa ahIM to mane no artha pratiSedha vAcaka na nA sAhacaryathI pratiSedhA ja grahaNa thayo. temAM ane zabdanA nAma, sthApanA, dravya, bhAvathI cAra be gAya. temAM nAmaauM, koI cetana ke acetananuM ' ane ' nAma karAya. sthApanA-alaM-jemake koI citra ke pustakAdimAM pApano niSedha karato sAdhu svApIe. dravya niSedhamAM noAgamacI jJazarIra, bhavyasarIte choDIne vaLatirikta dravyanA-coTa Adie lAvela A lokanA apAyabhayathI je viSedha karAya te dravya niSedha che. A pramANe * dravya vaDe, dravyathI ke dravyamAM niSedha karIe te badhA dravya-alaM che. bhAvaniSedha mATe niyuktikAra pote anne zabdanA saMbhavita artho dazavivA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JbhUmikA 231 232 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 kahe che * payapti bhAva-sAmarthya, temAM manaM zabda vaparAya che. mAtra eTale samartha. lokotaramAM paNa nAnaM te tai4 - X - HTTU te tane zaraNa ApavA samartha nathI. tema kahyuM. anyo paNa kahe che mULa dravyane samajavuM, e ja ratha para caDhelo, vastumAM thatA pheraphAra rUpa payarayo samajavA. yuktio samajavI. tevo vAdI bIjA kuvAdIone jItavA samartha thAya che. A ma<< zabdano pahelo artha kahyo. mane no bIjo artha alaMkAra-AbhUSaNa thAya che. - X - X - trIjo artha-34nne zabda 'pratiSedha' arthamAM jANavo. jemake - anna che davAna have mAre gharamAM rahevuM nathI - x * vagere. vaLI kahyuM che- kutIrthonI sevanA nathI karavI, mATe tenuM prayojana nathI. kAmaguNonuM sevana karavuM nathI. ahIM mULa zlokamAM traNa vakhata a<< zabda che. A adhyayanamAM A trIjA pratiSedha vAsI 'mana' zabdano adhikAra che, te kahe che - anne zabdanA traNa artha chatAM -kArane AdhIna ma<< zabda hovAthI pratiSedha artha ja levAno che. tenA nirukta vidhAnathI A artha che. thayAta * jyAM mAMgeluM ApavAmAM niSedha nathI te - "nAlaMdA". nAlaMdA zabdathI "bahArano bhAga" te jANItuM che. te sadA Aloka, paralokanA sukhahetu hovAthI sukhapada che. rAjagRhI nagaranI bAhiskiA dhana-kanakanA samRddhatvathI ane sArA sAdhunA samAgamathI sarva kAmaprada che. have pratyayano artha batAvavA kahe che. nAlaMdAnI najIka manoratha nAmaka udhAnamAM indrabhUti gaNaghare udaka nAmanA nirmaLe pUchela teinA uttaro ApyA tethI ja A adhyayana che. te nAlaMdAmAM kahyuM mATe nAlaMdIya che. jema A adhyayana nAlaMdAmAM thayuM tema AgaLa pAsAvaMtrana ityAdi sUtra spezika gAthA batAvaze. have sUkAtugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che * sUtra-393,794 apUrNa-- te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM, te Rddha-sviminsamRddhacAva-pratirUpa hatuM. te rAjagRha nagaranI bahAra izAna khUNAmAM nAlaMdA nAmanI bAhikkiA-upanagarI hatI. te anekazata bhavanothI cAyelI yAvatu pratirUpa hatI. te nAlaMdA bAhirikAmAM lepa nAme gAthApati hato. te dhanIka, dipta, prasiddha hato. vistIrNa vipula bhavana-zayana-Asana-dhyAna-vAhanathI paripUrNa hato. tenI pAse ghaNAM dhana-sonuM-cAMdI hatA. te dhananA arjananA upAyono jJAtA ane aneka prayogomAM kuzaLa hato. tene tyAM lokone ghaNAM H-pANI apAtA hatA. te ghaNAM dAsa-dAsI-gAya-bheMsa-gheTAno svAmI hato. ghaNAM lokothI parAbhava pAmato na hato. * vivecana-793,794-apUrNa [963] A sUtrano anaMtara-paraMpara sUtra sAthe saMbaMdha kahevo. gata adhyayananuM chelluM sUtra A hatuM - AdAnavAnuM dharma kahe che. dharmanA be bheda - sAdhuno, zrAvakano. pUrvokata baMne aMga sUtromAM prAyaH sAdhuno AcAra kahyo. ahIM zrAvakAcAra kahe che. paraMpara sUtra saMbaMdha A pramANe- bodha pAme. zuM bodha pAme ? te ahIM kahe che. have sUtrArtha je kALe je avasare rAjagRha nagara cokta vizeSaNa viziSTa hatuM, te kALa * te samaye A kahe che. rAjagRha nagarImAM moTA prAsAdo hatA. te prAsAdita ke AbhogavALuM hatuM. tethI dRSTi sukhanA heturUpa darzana yogya hatuM. tenuM rUpa AMkha kheMce tevuM * abhirUpa hatuM. ananya sardeza-pratirUpa hatuM. athavA svarganA pratibiMba jevuM hatuM. AvuM rAjagRha nagara hatuM. te rAjagRhanI bahAra izAna khUNAmAM nAlaMdA nAme bAhikiA hatI. te aneka zata bhavana vaDe sanniviSNa-saMkIrNa hatI. [94-apUNa] te nAlaMdAmAM lepa nAmano kauTuMbika hato. te haddhivALo, tejasvI, sarvajana vikhyAta, vistIrNa vipula zayana AsanAdi vaDe yukta, dhana kamAvavA mATe sAnaparA, uMTamaMDaLI Adi tathA prayojana-prayoga-Ayoga-prayoga vaDe yukata tathA ahIM-tahIM vikSipta prayura bhojana-pAna ane ghamAM dAsa-dAsIthI parivarela hato. ghaNAM lokomAM mAnanIya hato. A rIte tenI A lokamAM aneka guNayukta dravya saMpadA batAvI. have paralokanA guNo batAvIne bhAvasaMpadA kahe che * sUtra-794 [zeSa bhAgI te lepa nAmaka gAthApati zramaNopAsaka paNa hato. te jIva-jIvAdino jJAtA thaI cAva4 vicarato hato. te nirgastha pravacanamAM ni:zaMkita nikAMkSita, nirvicikitsa, labdhArtha, gRhitArtha, pucchitArtha, vinizcita-Artha, abhigRhitArtha, asthi-majAvatuM dhamanuirAgarad hato. [koI pUche to kaheto he AyuSyamAna ! A nirgastha pravacana ja satya che, paramArtha che, bAkI badhuM anartha che. phaTikamaya yazavALuM che tenA dvAra sadA khulA rahetA, tapura praveza tene mATe khullo hato. te caudaza-AThama-pUnama-amAsamAM patipUrNa pauSadhanuM samyaka anupAlana karato hato. zramaNa- nine tathAvidha eSaNIya arAna-pAna-khAdima-svAdima vaDe pratilAbhita karato, ghaNAM zIla-qta-guNa-viramaNa-pratyAkhyAna-pauSadhopavAsa vaDe potAnA AtmAne bhAvita karato vicarato hato. * vivecana-794 [zeSa bhAga. te lepa nAmaka gRhastha sAdhune nitya sevato zramaNopAsaka hato. A vizeSaNathI tenI jIvAdi padArtha AvirbhAvaka zrutasaMpadA jaNAvI che, te ja dazavei che - jIva ajIvAdine jANato hato. deva-asurAdi devagaNa vaDe hAre nahIM ane dharmathI Tyuta na thAya tevo hato. A vizeSaNasamUha vaDe tenuM samyajJAAna batAvyuM. have tenuM viziSTa samyagadarzanitva batAvavA kahe che - AraMtu pravacanamAM te dezI ke sarvathI zaMkArahita evo niHzaMka hato. je jine kahyuM te niHzaMka satya che, tema mAnato. tathA anyAnya darzana grahaNarUpa kAMkSAthI rahita-nirAkAMkSa hato, yitamAM vihuti ke vidvAnanI gupsAthI hita nirvicikisa hato. tethI paramApa ane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/el-jae4 233 prApta-dva jANanAra hato, mokSamArgarUpa arthane svIkAryo hato, vizeSathI anei pUchela-pRSTArtha, tenAthI vinizcitArtha hato. artha samajIne pratIti karavAthI abhigatArtha hato. tathA tenA hADa-mAMsa maLe dharmano rAga hato - atyaMta samyakatva vAsita aMta:karaNavALo hato. - A viSaya vistArathI kahe che - teno koI dharma vize pUche to kaheto te A pramANe - he AyuSyamAna ! A nirguntha-jainapravacana sAyI prarUpaNA vaDe sabhUta arthasatya che. A ja paramArtha che. kemake kaSa-tApa-chaMdanI kasoTIthI zuddha che, bAkInuM badhuM laukika tIrthikoe parikalpita narya che. A rIte teNe vizeSathI samyakatvaguNa AvikRta karelo. have te samyagadarzana-jJAna vaDe zuM guNa thayo te batAve che - prakhyAta * phiTaka jevo nirmala yaza jeno che tevo tathA jenA gharanA dvAra khullA che tevo - AMtu tenA ghera AvIne paratIrthika paNa je dharma kahe. te kahevAthI tenA parijano paNa samyakatvathI calita na thaI zake tathA rAjAne vallabha evA aMtaHpura dvAromAM teno praveza khullo raheto eTale ke jyAM anya lokono praveza niSedha hato, tevA sthAno-khajAnAgRha ke saNIvAsa AdimAM paNa A prakhyAta zrAvakane tenA guNone kAraNe teno praveza akhalita-mukta hato. tathA te caudaza-AThama Adi tithiomAM, tathA tIrthakaronA kalyANaka saMbaMdhI puNyatithirUpe khyAta dinomAM tathA pUrNimA ane traNe comAsI tithi (caudazo mAM, AvA dharma divasomAM atizayathI pratipUrNa je pauSadha-vrata abhigraha vizeSane pratipUrNaAhAra, zarIra-satkAra, brahmacarya, avyApArarUpa pauSadhane pALato saMpUrNa zrAvakadhamani Acarato hato. A vizeSa guNathI viziSTa dezacAritra kahyuM. have tenA uttaraguNa kahIne dAna dharmane AzrIne kahe che - zramaNone pratilAbhita karato ityAdi sugama che. have tenA zIla-tapa-bhAvanAtmaka dhamane batAve che - ghaNAM zIla, vrata, guNa, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadha-upavAsa grahaNa karIne tapokama vaDe AtmAne bhAvita karato hato. A rIte dharmanuM Acarato raheto hato. * sUjha-795,396 - te lepa gAthapatine nAlaMdA bAhiskiAnA izAnakhUNAmAM zeSadvavyA nAmaka udakazALA hatI. te aneka zata staMbho para rahelI hatIprAsAdIya yAvatuM pratirUpa, hatI. te zeSaddhabhA udaka zALAnA izAna khUNAmAM hastiyAma nAme eka vanakhaMDa hatuM. te vanakhaMDa kRSNavaNaya hatuM. " te vanakhaMDanA gRhapravezamAM bhagavaMta gautama vicAratA hatA. teo tyAM nIce bagIcAmAM hatA. te samaye bhagavaMta pAzavapicIya udaka peDhAlaputra nigathi je metArtha gonIya hatA, te bhagavana gautama pAse AvyA. AvIne bhagavanuM gautamane A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna gautama! mAre Apane keTalAMka prazno pUchavA che. he AyuSyamAna ! Ape jevuM sAMbhaLela, joyela hoya tevuM ja mane 234 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 vizeSa vAdapUrvaka kaho. bhagavaMta gautame udaka peTAlapune Ama kahyuM ke - he AyuSyamAna ! Apano prazna sAMbhaLI, vicArIne huM je jANato hoIza tema vAda sahita kahIza. udaka peDhAla gautamane Ama kahyuM * vivecana-395,396 : [95] te evA lepa upAsaka gRhaspatinI nAlaMdAnA izAna khUNAmAM zeSadravya nAmaka-ghara upayogI zeSadravyathI banAvela hovAthI zeSadravyA-udakazAlA hatI. te anekazata staMbha para cAyelI, prAsAdIyA, darzanIyA, abhirUpA, pratirUpA hatI. tenA izAnakhUNAmAM hastiyAma nAme vanakhaMDa hatuM, te kRNa jevA AbhAsa ItyAdi varSanuM hatuM. [B96] te vanakhaMDa gRhapradezamAM bhagavaMta vardhamAna svAmInA gaNadhara gautamasvAmI vicaratA hatA. pachI bhagavad gautamasvAmI tenA bagIcAmAM sAdhuo sAthe rahelA hatA. tyAM bhagavaMta pArtha svAmInA ziyanA ziSya nirNavya udaka peDhAlaputra ke je medAya gotrIya hatA, teo je dizAmAM ke je pradezamAM bhagavanuM gautama svAmI hatA te dizA ke te pradezamAM AvyA ane have kahevAze tema bolyA. niyukitakAra tenuM tAtparya kahe che [ni.205-] pArzvanAthanA udaka nAmanA praziSyae Arya gautamane pUchayuM zuM ? zrAvaka viSaya prazna. te A pramANe - he indrabhUti! sAdhu zrAvakane aNuvrata uccarAve tyAre sthUla prANAtipAtAdi viSayamAM bIjA sUkSmabAdara pANIno upaghAta thatAM AraMbhajanita karmamAM temanI anumatijanita karmabaMdha kema na thAya? tathA zUla prANAtipAta viramaNa vratIne te ja paryAyamAM rahela jIvone mAratA, nAgarika baMdha nivRtane te ja nagaranI bahAra hoya to haze tema te vratabhaMga janita karmabaMdha kema na thAya? -x-x* te praznanA gautama svAmIno uttara sAMbhaLIne saMdeha nivRta udaka sAdhu saMtuSTa thayA. have sUtranI vRtti kahe che udake gautama svAmI pAse AvIne A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna gautama ! mAre keTalAMka saMdeho-prazno pUchavAnA che. tenA yathAzruta, cayA bhagavaMte kahyuM che, te rIte mane kaho athavA vAda sahita ke vAcA sahita - zobhana vANIthI prazna pUchyo. udaka peDhAlaputrane Ama kahyuM - he AyuSyamanuM udaka ! ApanA prazna sAMbhaLI, samajIne, guNa-doSa vicArI huM sabhya prakAre jANato hoIza, te kahIza. svAbhipAyathI nahIM. tyAre * x * udaka peDhAlapune bhagavad gautamane A pramANe kahyuM * sUtra-797 thI 9 : [9] he AyuSyamAna gautama ! kumAraputra nAme zramaNa nirthIi che, je pravacananI prarUpaNA kare che. teo koI gRhastha zramaNopAsaka Ave to A pramANe paccakakhANa karAve che - abhiyoga sivAya gAthapati cora-grahaNa vimokSaNa nyAye basa pANInI hiMsAno tyAga che. A rIte paccakakhANa duwtyAkhyAna zaya che. AvuM paccakkhANa karAvavuM te hupatyAkhyAna karAvyuM kahevAya, A rIte paccakhANa karAvatA pratijJAnuM ullaMghana Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 2| -697 thI 399 235 kare che. tenuM zuM kAraNa che? badhAM prANI saMsaraNazIla che. sthAvara prANI trasarUpe ukta thAya che, jhasa paNa sthAvara utpanna thAya che. jyAre sthAvarakAyika vyavIne sakAyapaNe utAkya thAya ane trasakAyika marIne sthAvaphAyamAM utpanna thAya che. teo sthAvarakAyane hatAM [jhasakAyamAM utpanna thanAra hovAthI temane haNe che. [9] je A pramANe pratyAkhyAna kare te supratyAkhyAna thAya che. A rIte paccakakhANa karAve supatyAkhyAna karAve che. A rIte te bIjAne paccakkhANa karAvatA va pratijJA ullaMghatA nathI. tei pramANe- koI abhiyoga vinA gRhapati cora grahaNa-vimokSaNa jAye-trasabhUta prANIonI hiMsA karavAno tyAga kare. AvA bhASA parAkramanI vidhamAnatA thakI jeo krodha ke lobha vaza bhIjAne phakhANa karAve kisa AgaLa bhUta zabda na joDI teo potAnI pratijJAno bhaMga kare che ane nyAyayukata paNa nathI. he gautama ! tamane paNa Tue che? [] bhagavaMta gautame sa-vAda udaya peDhAlapumane pramANe kahyuM - he AyuSyamAna udaka! mane A vAta na cI. je zramaNa ke mAhaNa Ama kahe che yAvata parUpe che, te zramaNa nigrantha yathArtha bolatA nathI, teo anutApinI bhASA bole che, teo zramaNo ane zramaNopAsako para misyA doSAropaNa kare che. je loko anya jIva, prANa, bhUta, satvonA viSayamAM saMyama kare - karAve che, tenA para paNa teo vyartha doSAropaNa kare che. tenuM zuM kAraNa? masta prANI parivartanazIla che. jhasa paNI sthAvara upaje che, sthAvo paNa kasapaNe upaje che. trasakAyika marIne sthAvara kAyama upaje che, sthAvakAyika cyavIne trasakAyamAM upaje che. teo trasakAyama upaje tyAre pratyAkhyAnakata mATe hanana yogya nathI. * vivecana-397 thI 39 : [9] he AyuSyamAn gautama ! kumAraputro nAmaka nirgunho ApanuM pravacana bole che. te A pramANe - gRhaspati zramaNopAsaka niyama levAne mATe tatpara thaIne Avyo. tene paccakhANa karAvyuM. te A rIte - sthUla prANI jenAthI daMDAya te daMDa - prANIne pIDavA, tene tajIne prANAtipAtanI nivRtti kare che. temAM paNa A apavAda che . potAnI buddhithI na mAguM, rAjAdinA abhiyogathI je jIvahiMsA thAya tenAthI nivRta thato nathI. temAM skUla prANI vizeSaNathI temane anumati pratyaya doSa lAge, evI AzaMkA thakI kahe che - teno artha AgaLa batAvIzuM. [8] je abhiprAyathI udakane samajAvyA tene have jaNAve che-- A rIte basapANI vizeSaNavavI ane traNabhUta vizeSaNa rahitapaNe pratyAkhyAna grahaNa karatAM zrAvakone duSapratyAkhyAna thAya che. pratyAkhyAna bhaMga thavA saMbhava che. A rIte pratyAkhyAna karAvatA sAdhune daSTa pratyAkhyAna dAna [no doSa lAge che - kema?. te kahe che - A rIte te zrAvakone pratyAkhyAna karatA ane sAdhuone karAvatA potAnI pratijJAnuM ullaMghana thAya che. te pratijJA bhaMganuM kAraNa kahe che- pANI-teu-vAyu-vanaspati che, teo tavAvidha karmodayathI beindriyAdi kasabhAve upaje che. tathA trasa paNa sthAvara thAya che. e rIte paraspara gamana hovAthI avazya pratijJA bhaMga thAya che. jema koI nagaramAM rahenAro mAre na haNavo tevI pratijJA kare, AvI pratijJA karanAra bahAra bagIcA AdimAM rahela nagarajanane mAre, to tene pratijJA bhaMgano doSa lAge ke nahIM? tema ahIM paNa jeNe basa vadha nivRtti karI che, te jo te ja basa prANIne sthAvarakAyamAM gayelo hoya ane mAre to tene pratijJA bhaMga kema na thAya? at thAya ja. A pramANe basasthAvara kAyamAM utpanna trasa jIvonuM je asAdhAraNa cinha hoya to te trasa jIvone sthAvapaNe utpanna thAya to bacAvavA zakya che, paNa tevuM cinha nathI, te darzAvavA kahe che - sthAvarakAyathI aneka prakAre sthAvarakAyanA AyuSya vaDe, tene yogya bIjA karmo vaDe trasakAyamAM utpanna thAya che. tathA trasakAyamAMthI paNa tevA karma vaDe sthAvakAsamAM utpanna thAya che. tyAM utpanna thayelAne tevA vyasabhUta liMganA abhAvathI pratijJA lopa thAya, te A sUtra vaDe dazavi che- te basa jIvo sthAvarakAyamAM utpanna thatAM, jemaNe trasakAyane na mAravAnI pratijJA lIdhI che, te zrAvakane paNa AraMbhamAM pravartatA e sthAvara jIvo haNavAM paDe, kAraNa ke sthAvara hatyAthI anivRta che. Ama vyavasthAthI nAgarikanA dRSTAMtathI trasa jIva ja sthAvaratva pAmatAM tenI hatyAthI pratijJAno avazya bhaMga thayo. tethI mArI yukti mujaba pratyAkhyAna karatAM supratyAkhyAta thAya che. karAvanAra paNa supratyAkhyApita thAya che. e rIte te pratijJA bhaMga karato nathI, te dazavi che te gRhapati A rIte pratyAkhyAna kare - vartamAnakALe basapaNe utpanna te pANI hiMsAne haM tajIza ema pratyAkhyAna kare. e rIte "basa" sAthe tAva vizeSaNathI sthAvara paryAyapAmelAno vagha thatAM pratijJAno bhaMga nahIM thAya. tathA rAjAdi abhiyoga sivAya A pratyAkhyAna kare. vaLI "gRhapati cora vimokSaNa" nyAya Ape sAro kahyo. temAM paNa sabhUtatva evuM pUta vizeSaNa lagAvavuM. Ama svIkAravAthI jema dUdha vigaInA pratyAkhyAnIne dahIMbhANamAM pratijJA bhaMga na thAya, tema sabhUta jIvone na haNavAnA pratijJAvaMtane sthAvara hiMsAthI aticAra na lAge. AvI pratyAkhyAna bhASAmAM bhUta vizeSaNathI doSa parihAra sAmarthya che. A rIte pUrvokata nItithI doSa parihAraNa upAyathI je koI krodha ke lobhathI zrAvakAdine vizeSa bhAMgA vinA jema tema vrata uccarAve che, tene pratyAkhyAna ApatAM mRSAvAda lAge che ane lenArane paNa avazya vratabhaMga thAya che. paNa amArA upadezane svIkAratA-mUtava vizeSaNa viziSTa pakSa Apane nyAyayukta lAge che ke nahIM? arthAt bhUtatva vizeSaNathI ja basone sthAvaramAM utpanna thayA pachI haze to pratijJAatiyAra na lAge. he AyuSyamAn ! tamane paNa rUce che ke nahIM ? [399] udakanI vAta sAMbhaLI gautame sa-vAda, sa-vAya te udakane Ama kahyuM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra/ga-Ja97 thI 099 233 he AyuSyamAna udaka ! tame je kahyuM te mane rUcela nathI. evuM kahe che ke - A trasakAyaviratimAM bhUta vizeSaNa karavuM te nirarthaka che, tethI amane catuM nathI. e rIte o udaka! je te zramaNa-brAhmaNo A rIte bhUtazabda vizeSaNavathI pratyAkhyAna kahe che, bIjA pUche tyAre te rIte ja pratyAkhyAna kahe. pote kare ane karAve tyAre bhUtatva vizeSaNa vAparavAthI nizcayathI te zramaNa-nirgunho yathArtha bhASA vAparatA nathI, paNa te tApa karanArI anutApikA bhASAne bole che. kemake koI ajANyo viparIta bole to tene sAMbhaLIne paNa sAcuM jANanArAne anutApa thAya. vaLI te bhUtatva vizeSaNapUrvaka je paccakakhANa Ape che, tenA doSo batAve che . jeo A pramANe paccakhANa Ape che, tevA sAdhuone tathA tenuM paccakhANa lenArA zrAvakone abhUta doSobhAvathI abhyAkhyAna Ape che . vaLI - jeo bIjA prANI-bhUta-jIva-savanA viSayomAM vizeSatA batAvI je saMyama kare che. jemake mAre brAhmaNane na haNavo. AvuM kahetA te jyAre varNAnamAM ke tiryaMcamAM jAya tyAre tenA vadhamAM brAhmaNa vadha thAya. e rIte te vizeSavatomAM - "mAre Dukkara na haNavA" temAM bhUta zabda umeratAM paccakhANa dUSita kare che - zA mATe ? * kayA hetuthI temAM dUSaNa lAge che ? je kAraNe saMsArI prANIo paraspara jAti saMkramaNavALA che, kemake traNa sthAvara thAya che ane sthAvaro rAsa thAya che. trasakAyathI sarvathA traNAyune tajIne sthAvakAsamAM tene yogya karmopadAnathI upaje che tathA sthAvara kAyathI tenA AyuSyAdi karmothI mukta thaIne trasakAyamAM upaje che. tenA trasakAyamAM utpanna thavAthI trasakAya sthAna ghAta yogya thAya. te zrAvake basane uddezIne sthUla prANAtipAta viramaNa karela che. kemake tene tIva adhyavasAya utpanna thayA che ane lokamAM te garNita che. tethI te sthalaprANAtipAtacI nivRta thayo. te nivRttithI tene basa sthAna ghATya thayuM. paNa sthAvakAyathI anivRta hovAthI te sthAna ghAtya che. have tamArAkahevA pramANe viziSTa savanA uddezathI paNa prANAtipAta nivRta karatAM apara paryAyamAM jatA pANIne mAratAM vrata bhaMga thAya che, tethI koIne sakhyaNa vrata pAlana na thAya, tene Apa asadabhUta doSa mAno cho. jo ke Apa vartamAnakALa vizeSaNatvathI A bhUta zabda kaho cho. te kevaLa vyAmohane mATe thAya che. kemake bhUta zabda upamAnamAM paNa varte che jemake - A nagara devalokabhUta che. devaloka nahIM. to ahIM nasabhUta-sasardeza jIvonI prANAtipAta nivRtti thaze. basonI nahIM. vaLI jo kahezo bhUta zabda te ja arthe che. jemake zItIbhata pANI eTale zIta thAya, tema trasambhata te basava prApta. to basa zabdathI artha sarato hovAthI punarukti doSa lAge. tethI bhUta zabdathI ati prasaMga Ave. jemake - kSIrabhUta vigaItuM huM pratyAkhyAna karuM chuM. mane dhRtabhUta Apo ityAdi bolavuM paDe. A rIte bhUta zabda khaMDana thatA udaka kahe che- * sUtra-8eo udaka peDhAlapurAe vAda sahita bhagavad gautama svAmIne A pramANe kahyuM 238 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 - he AyuSyamAna gautamAM te prANI kayA che jene tame kasa kaho cho ? tame kasa prANIne ja kasa kaho cho ke bIjAne? bhagavana gautame paNa vAdasahita udaka peDhAlapune A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna udaka! je prANIne tame nasabhuta basa kaho cho tene ja ame trasa pANI kahIe chIe. jene ame masANI kahIe chIe tene tame kasabUta pANI kaho cho. baMne sthAno tulya ane ekAka che. he AyuSyamAna ! kayA kAraNathI tame "jhasabhUta" basa kahevAnuM yuniyukata mAno cho ane ame basapANIne trasa kahyuM yukitayukta mAnatA nathI ? he AyuSyamAna ! tame ekanI niMdA karo cho ane ekanuM abhinaMdana karo cho ? tamAro pUrvokta bheda nyAya saMgata nathI. vaLI gautamasvAmI kahe che - he udakA jagatamAM evA paNa manuSyo hoya che, je sAdhu pAse AvIne pahelA kahe che - ame muMDita thaine, ghara choDIne aNagAra thavA mATe samartha nathI. zrAvaka thaIne ame anukrame sAdhutva aMgIkAra karIzuM. teo A pramANe manamAM nizcaya kare che, Avo ja vicAra rajU kare che. pachI rAjAdi abhiyogano AgAra rAkhIne gRhapati cora grahaNa vimokSaNa nyAye basa pANInI hiMsAno tyAga kare che. ATalo bhAga paNa temane mATe kalyANakArI thAya che. - vivecana-800 : gautama svAmIne sadvAda ane sadghANI pUrvaka udaka peDhAlapue kahyuM - he AyuSyamAnuM gautama! keTalA prANIone tame basa kaho cho, je basa prANIo che, temane ja ke bIjAne paNa ? evuM pUchatAM bhagavAn gautame te udakane sadghANIthI A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna udaka! te prANIone tame nasabhUta kaho cho, basapaNe pragaTa dekhAya che te, bhUta-bhAvinA nahIM paraMtu vartamAnakALamAM basarUpe hoya tene ja ame basa kahIe chIe, basapaNuM pAmelA, te kALamAM gasapaNe vartatA hoya tene. have te ja vyatya vaDe kahe che. jene ame basa jIvo dekhIe chIe te rasa che tene tame kasabhata kaho cho. A rIte hovAthI A anaMtarokata baMne sthAno ekAryaka - tulya che. temAM artha bheda nathI. bIje kaMIka zabda bheda hoI zake che. AvuM hovA chatAM, he AyuSyamAn ! - tamane A pakSa yuktiyukta lAge che ke - nasabhUta prANI e ja basa bhUta che? ane A pakSa yuktiyukta lAgato nathI ke - trasa prANI e ja basa che. A pramANe ekAtvi hovA chatAM tamane A kayo vyAmoha che? jethI zabda bheda mAne AzrIne tame eka pakSano Akroza karo cho ane bIjAnI prazaMsA karo cho. te rIte A pramANe tuca artha hovA chatAM eka pakSane niMdavo ane bIjA savizeSaNa pakSane prazaMsavuM. AvA doSano svIkAra tamane nyAyayukta nathI. kemake baMne pakSa samAna che. phakta tamArA pakSamAM bhUta zabda vizeSaNarUpa levAthI mota thAya che ke * tamAro pakSa sAro che tethI ja tame amArA pakSamAM doSa batAvyo ke trasa jIvonA vadhanI nivRttimAM sAdhune bIjA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/ga-I800 239 jIvonA vadhanI anumati che. tathA bhUta zabda na vadhAravAthI je trasa jIva sthAvara paryAya pAme pachI mAratAM tene vratabhaMgano doSa lAge. tene dUra karavA gautama kahe che- keTalAMka laghukarmI manuSyo dIkSA levA asamartha che. teo bIjA dharmane svIkAravA icche che. tevA adhyavasAyavALAne sAdhu dhamapadeza Ape, tyAre gRhastho pahelAthI ja kahI de che ke - o sAdhuo ! ame muMDita thaI - dIkSA laI, ghara choDI sAdhu bhAva svIkAravA asamartha chIe. ame to anukrame te sAdhupaNuM ane sAdhubhAvane AtmA vaDe bheTIzuM. arthAt pUrve dezaviratirUpa zrAvaka dharma-gRhasthane yogya dharma nirmaLa rIte pALIzuM. tyAra pachI anukrame zramaNadharma pALazuM. AvI vyavasthA pratyAkhyAna karatAM bole, pote AkhAra rAkhe ke rAjA-gaNa-baladevanA abhiyoga ke guruno nigraha ityAdi abhiyogathI trasa jIvonI hiMsA thAya to vratabhaMga nathI. sUtramAM "gRhapati cora vimokSaNa" nyAya Ave che, teno artha A che * koI gRhasthane cha bo hatA. temane krame karIne dAdA-pitAnuM ghaNuM dhana AvyuM. paNa zubhakarmanA udayathI rAjAnA bhaMDAramAMthI corI karI. bhavitavyatAnA yoge rAjapuNyoe pakaDyA. evuM eka AcArya kahe che, bIjA A daSTAMta bIjI rIte kahe che ratnApure ranazekhara rAjA hato. teNe khuza thaIne ranamAlA paTTarANI Adi aMtaHpurano kaumudI mahotsava svIkAryo. te jANIne nagarajanoe paNa rAjAnI anumatithI potAnA strI vargane te rIte krIDA mATe anumati ApI. rAjAe nagaramAM DAMDI pITAvI ke - saMdhyAkALa pachI kaumudI mahotsavamAM jo koI puruSa nagaramAM dekhAze, tene mArI naMkhAze. AvI vyavasthA pachI eka vaNikanA cha putro kraya-vikrayamAM vyagra hovAthI kaumudI dine sUryAsta thayo tyAM sudhI tyAM rahyA. pachI nagaranA dvAro baMdha thayA. tethI pelA cha pago bahAra nIkaLI na zakyA. tethI teo bhayathI kaMpatA nagaramadaye ja potAne chupAvIne rahyA. tyAre rAjAe kaimudI mahotsava zarU thatAM rAjarakSakone bolAvIne AjJA karI ke - tame barobara tapAsa karo ke kaumudIcAramAM kayo mANasa zaheramAMthI bahAra nathI nIkaLyo? te rAjarakSakoe barobara tapAsa karatAM cha vaNika putro maLyA. teno vRttAMta yathAvasthita ja rAjAne kahyo. rAjAe AjJAbhaMgathI kopAyamAna thaIne te che enA vAno Adeza Apyo. tyAre temanA pitA potAnA cha puNonA vaghanA Adeza sAMbhaLIne zoka vihvaLa thaIne ekAMDe AvI paDela kuLakSayanA du:khathI bhayabhrAMta loyanavALo banI have zuM karyuM ? ema mUDha thaI gaNatarImAM lAbha ke khoTano vicAra karyA vinA rAjA pAse AvIne ubho ane gadgad vANIthI kahevA lAgyo ke amArA kuLano kSaya na karo. tame amArA kuLakramathI Avela ane svabaLathI upArjita prabhUta dravya che, te laI lo, paNa amArA A cha putrone choDI do. A vacana sAMbhaLIne rAjAe pharIthI chaene mAravAno hukama karyo. tyAre vaNIke cha nA mavAnA bhayathI DarIne kahyuM ke Apa cha ne na bacAvo to kRpA karIne pAMcane mukata karo. to paNa sajA saMmata na thayo tyAre cAra putrone choDavA vinaMtI 240 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 karI, to paNa rAjAe teno anAdara karyo ane kopathI mukha pheravIne ubho rahyo. tyAre traNa putrone mukta karavA tenA pitAe Adara pUrvaka vinaMtI karI. rAjA-tene mukta karavA paNa taiyAra na thayo tyAre bene bacAvavA prArthanA karI. tyAre paNa rAjAne avajJApradhAna jANIne, moTA nagaravAsIne laIne rAjAne vinaMtI karI ke - he devI! akAMDa ja amArA kuLano kSaya Avyo che. have Apa ja trANarUpa cho. have eka putrane mukta karavAnI Apa kRpA karo ema kahIne nagarajano sahita rAjAne page paDyo. sajAe paNa anukaMpAvI tenA moTA mane mukta karyo. A dRSTAMtano bodha A rIte levo - te A pramANe - sAdhu koIne samyakatva pAmelo jANIne zrAvakane sarva prANAtipAta virati grahaNa karavA preraNA kare, paNa te sarva prANAtipAta virati svIkAsvA asamartha hoya to, jema A vaNike rAjAne prArthanA karavA chatAM cha putrone mukta karyA nahIM, pAMca-cAra-traNa ke be putrone paNa na choDyA. tyAre ekane choDAvIne potAne kRtArtha mAnato rahyo. A pramANe sAdhue paNa zrAvakane yathAzakti vrata grahaNa karatAM tene anurUpa vrata uccarAvavuM te yogya che. jema te vaNike bAkInA putronA vadha mATe lezamAtra anumati Apela na hatI, tema sAdhune paNa bAkInA pANInA vadhanI anumati nimite karmabaMdha thato nathI. - zA mATe ? je rIte vrata grahaNa karIne je bAdara jIvonA saMkalAjanita prANI vadha nivRti karI, gRhasthone te dezavirati kuzalAnubaMdhI ja che, tema sUtra vaDe je dazavi ce - trAsa pAme te trasa - beindriyAdi che. te dhyAnamAM rAkhIne - te choDIne daMDa devo arthAta trasajIvone bacAvavAnI virati levI. gRhasthone te dezavirati kuzaLa hetu hovAthI lAbhadAyI ja che. have basajIva sthAvaspaNuM pAmatA, bahAra rahelA nagarajanane mAratAM avazya vratabhaMga thAya tevAM dRSTAMtano parihAra karatAM kahe che * sUtra-801 : - basa jIva paNa trasa saMbhAravRta karmane kAraNe trasa kahevAya che, teo kasanAma kamIne kAraNe traNanAma dhAraNa kare che. temanuM basa Ayu kSINa thAya tathA trasakAya sthitika karma paNa kSINa thAya tyAre te AyuSyane choDI de che. teo kasAya choDIne sthAvarapaNe utpanna thAya che. sthAvaro paNa sthAvara kamIne kAraNe sthAvara kahevAya che ane sthAvaranAmakarma dhAraNa kare che. sthAvara A kSINa thAya che tathA sthAvaskAya sthitika pUrNa thatAM sthAvara Ayune choDe che. te Ayu choDIne punaH prabhAvane pAme che. te jIva pANI paNa kahevAya che ane trasa paNa kahevAya che. te mahAkAya-cirasthitaka hoya che. * vivecana-801 - beindriyAdi jIvo paNa trasa ja kahevAya che. teo basapaNAno karmasamUha ekaTho karavAthI utpanna thA che. saMbhAranAma avazya karmano vipAka vedavo paDe. te ahIM basa, pratyeka vagere nAma karmanI prakRti svIkArelI che. basapaNe je Ayu bAMdhyuM teno udaya thAya che. tyAre trasakarmanA samUharzI trasa tarIke bolAya che, te vakhate teno koI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/ga-801 241 242 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 aMze sthAvara kahetA nathI. paNa jyAre temanuM Ayu saMpUrNa kSaya thAya che, basamAyika sthitinuM karma kSINa thAya che te jaghanyathI aMtarmuharta ane utkRSTathI 2000 sAgaropamacI thoDuM vadhAre che. te trasakAya sthitinA abhAve te Ayuno tyAga kare che. tenI sAthe rahenArA bIjA karmone paNa choDe che ane sthAvarapaNuM pAme che. sthAvarajIvo paNa sthAvara karmanA samUhathI tyAM upaje che, sthAvara Adi nAma karmo paNa svIkAre che, bIjI paNa tenI sAthe rahenArI kamaprakRti choDIne basapaNuM badalIne sthAvarapaNe udayamAM Ave che. AvuM hovAthI sthAvaskAyanI hiMsA karatA, trasakAyane na mAravAnI pratijJA lIdhI che, te zrAvakane vratabhaMga kevI rIte thAya? vaLI jyAre tenuM sthAvara Ayu kSINa thAya che, sthAvarakAya sthiti kSINa thAya che ke je jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI anaMtakALa, asaMkhyAta pudgala parAvarte che. te kAyasthiti abhAve te Ayuno tyAga karIne pharI paNa pAralaukika paNe sthAvarakAya sthitinA abhAve kasapaNe sAmarthyane pAme che. have te kasa thayelAnA eka arthavALA nAmo kahe che, te prANI paNa kahevAya che. te trasakAyanA saMbhArarUpa karmathI utpanna thayelAnI sAmAnya saMjJA prANI paNa che. tathA vizeSathI je bhaya pAme ke cAle trasa jIvo che. tathA jemanI kAyA moTI che, te mahAkAya-lAkha yojana pramANa zarIra vikrvavA thakI che tathA cirasthitika paNa kahevAya che, bhavasthiti apekSAe 33-sAgaropamanuM AyuM che. te basa paryAyamAM rahelA jIvonuM paccakhANa karela che. sthAvarakAyapaNe rahelA jIvonuM nahIM. tame je nagarajananuM daSTAMta Apela te daTAMta ane tenA bodhamAM paNa maLatApaNuM nathI. tame gurukuLa vAsIpaNuM sevyuM nathI, te pragaTa thAya che - te sAMbhaLo - nagara dharmathI yukta te nAgarika. te mAre na haNavo, AvI pratijJA karIne jo te bahAra rahelAne mAre, to tene vrata bhaMga thAya, e tamAro pakSa che, te paNa ghaTato nathI, kAraNa ke nagaradharmathI yukta te bahAra rahelo hoya to paNa te nAgarika che, tethI tene bahAra rahela evuM vizeSaNa lAguM na paDe. jo te samastapaNe nagaradharmane choDIne varte to tene A vizeSaNa lAguM paDe. e rIte trasa sarva rIte prasava choDIne je sthAvaramAM upaje che to pUrva paryAyanA parityAgathI, bIjo paryAya pAmIne te basa ja raheto nathI. jema nAgarika pallImAM jAya ane corIno dhaMdho zIkhe tyAre ja te nAgarika kahevAto nathI. - pharI udaka bIjI rIte pUrva pakSa kahe che * sUtra-802 - udaka peDhAlapue vAda sahita bhagatanuM gautamane A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna gautama! Avo eka paNa payaya nathI ke jene na mArIne zrAvaka eka jIvanI paNa hiMsA virati rAkhI zake. tenuM zuM kAraNa che ? prANIo saMsaraNa-zIla che. sthAvara prANI kasapaNe upaje che, trasa pANI paNa sthAvarapaNe upaje che. sthAvakAsa choDIne badhAM trasakAyamAM upaje che, trasakAyapaNuM choDIne badhAM sthAvakAsamAM upaje che tyAre sthAvarakAyamAM ury wva zrAvako mATe [416. vAtane yogya bane che. bhagavana gautame udaka peDhAlaputrane vAda sahita A pramANe kahyuM - he AyuSyamAna ! amAsa vakatavya pramANe to tamAruM kathana siddha thatuM nathI, paNa tamArA mate te prazna uThe che. tamArA siddhAMta mujaba te pacayino avazya saMbhava che. jemAM zramaNopAsaka sarva prANo-bhUto-jIvo-satvonA ghAtano tyAga karI zake che - tenuM zuM kAraNa? - sAMbhaLo. prANI mAtra parivartanazIla che. basa pANI paNa sthAvarapaNe upaje che, sthAvo paNa kasapaNe upaje che. trasakAyane choDIne badhAM sthAvarakAyamAM upaje che. sthAvakAsa choDIne badhAM trasakAyAM upaje che. tyAre te sthAna zrAvako mATe aghatyi hoya che. te prANI paNa kahevAya ane trasa paNa kahevAya. teo mahAkAya, cirasthitika paNa hoya, tevA ghaNAM pANI che, jemAM zrAvakane paccakakhANa supaccakakhANa hoya che. tevAM jIvo alAtara hoya che jemAM zrAvakanuM pramANa apAyaphakhANa hoya che. tevAM jIvo aAtara hoya che jemAM zrAvakanuM paccakkhANa apaccakakhANa thAya che. A pramANe zrAvaka mahAna trasakAyanI hiMsAthI upazAMta, upasthita ane prativirata thAya che. tethI tame ane bIjA je ema kahe che evo koI pacayi nathI jemAM zrAvaka eka paNa prANInI hiMsA thakI virad na thaI zake. ApanuM kathana nyAyayukta nathI. * vivecana-802 - savAya ke savAda udaka peDhAlaputrane bhagavaMta gautamane kahyuM - he AyuSyamAnuM gautama! evo koI paryAyi nathI, jemAM eka prANAtipANa viramaNamAM paNa zrAvakane viziSTa viSayanI prANAtipAtanI virati karatAM prANInI hiMsAno tyAga je pUrve karyo che, te na thAya. sArAMza e ke - zrAvake basa paryAyane AzrIne prANAtipAta virati vrata lIdhuM. saMsArI jIvonuM paraspara gamana saMbhave che, tethI sarve baso sthAvarapaNuM pAme, tethI trasonA abhAve temanuM pratyAkhyAna nirviSaya che. A ja vAta praznapUrvaka dazavi che- temAM kayo hetu che? saMsArI prANI paraspara saMsaraNazIla che, tethI sAmAnyathI sthAvaro basapaNe upaje che, baso paNa sthAvarapaNe upaje che. A rIte saMsArIonuM paspara gamana darzAvIne have bIjuM zuM kahe che te batAve che - sthAvarakAyathI potAnuM AyuSya tenI sAthe vartatA karmo sAthe choDIne niravazeSa trasakAyamAM utpanna thAya che. trasakAyo paNa temanuM Ayu kSaya thatAM badhAM sthAvaskAyamAM upaje che. te badhAM baso sthAvarakAyamAM upajatAM te sthAnaghAta karavA yogya banaze. kemake zrAvaka sthAvakAsanA vadhathI anivRta thayela nathI. tethI badhAM trasakAyano sthAvakAryamAM utpattimAM sAmAnyathI te zrAvakane gaNavadhanI nivRtiSpa pratyAkhyAna thAya che. jemake koIe vrata lIdhuM ke mAre nagaravAsIne na haNavo, te nagara ujaDI gayuM, tethI tene te pratyAkhyAna nirviSayanakAmuM thayuM. tema ahIM paNa badhAM trasajIvonA abhAve te pratyAkhyAna viviSaya thayuM. A pramANe udake kahyuM tyAre gautama svAmI tenA manamAM dUSaNa batAve che - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/ga- 2 343 savAda ke savAya te udaka peDhAlaputrane gautamasvAmIe kahyuM ke - he AyuSyamAnuM udaka! amArA saMbaMdhI tame je kahyuM te azobhana che. - zA mATe ? tamArA kahevA vaDe te azobhana che. ahIM evuM kahe che ke - amAsa kahevAthI A preraNA udabhavatI nathI. kemake - evuM koI divasa banyuM nathI, banatuM nathI ke banaze nahIM ke badhAM sthAvaro nirlepa thaI trasavane pAme, kemake sthAvaronI saMkhyA anaMta che, basonI saMkhyA asaMkhya che. tethI ekamekanA AdhAranI prApti na thAya te abhiprAya che. tathA baso paNa badhAM sthAvaravane pAmyA nathI, pAmatA nathI ane pAmaze nahIM. sArAMza e ke vivakSita kALavartI keTalAMka basa jIvo kAlaparyAya vaDe sthAvarakAyapaNe jaze. to paNa bIjA navA basajIvonI utpatti thavAthI basajIvono uccheda nahIM thAya, saMsAra kadApI trasakAyazUnya thato nathI. A rIte tamAro mata amane lAgyuM na paDe. tamAro pakSa tamArA mate svIkArI levAthI tamAruM ja khaMDana thaze - te para abhipAyathI parihare che - A paryAya A pramANe che - tamArA abhiprAya mujaba badhAM sthAvaro trasava pAme che, je payayimAM zrAvakane basa prANAtipAtanI nivRtti karI hovAthI tamArA mate trasavamAM sarva prANInI utpatti thatA, te badhAM prANI trasapaNe thatAM te jIvo saMbaMdhI ha tyAgela che - teno sAra e che ke jo badhAM sthAvaro basapaNe upaje che, tyAre sarva prANi viSayaka pratyAkhyAna zrAvakane na thAya. A ja vAta praznapUrvaka kahe che - kayo hetu che ? ityAdi sugama che. yAvat trasakAyamAM utpanna thatAM A sthAna aghAtya che. kemake tenI viratino sadbhAva hovAthI A abhiprAya che. te vaso naraka, tiryaca, manuSya, deva gativALA sAmAnyasaMjJAthI prANI kahevAya che. tathA vizeSasaMjJAthI bhaya-calanayukta hovAthI trasa kahevAya che. tathA mahAnuM kAyAvALA - vaikriyazarIranuM lAkha yojana pramANa hovAthI-che tathA 33-sAgaropama parimANa bhavasthitithI cirasthitika che. vaLI te jIvo basapaNe sauthI vadha thaI javAthI. je jIvo vaDe ahiMsApa virati thavAthI te zrAvakanuM vrata supatyAkhyAna thayuM. kemake teNe trasa jIvonuM pratyAkhyAna karyuM che. tamAruM kahevuM mAnI sarve sthAvara jIvo kasapaNe utpanna thatAM bAkI sthAvara jIvo ati aA rahyA, ke jenuM paccakhANa lIdhuM nathI. teno sAra e ke - alA zabdano artha abhAvavAcI che, tethI teno artha e che ke jenuM pratyAkhyAna nathI, te jIvo rahyA nathI. ethI pUrve kahelI nIti vaDe te zrAvakane mahAkAyavALA trasa jIvonI nivRtti che, tethI supatyAkhyAna thayuM. je tame kaho cho ke * tene hiMsA thavAthI doSa lAgaze, te vacananyAyI nathI. dhe trasajIvo je sthAvarapaNuM pAmyA che, temane mAravAthI paNa vrata bhaMga nathI, te samajAvavA traNa daSTAMta Ape che- * sUtra-803 - bhagavana gautama kahe che ke mAre nigranthone pUchavuM che ke - he AyuSyamAna nibhyo ! A jagatamAM evA keTalAMka manuSyo che, jeo AvI pratijJA kare che 244 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda ke . jeo A muMDa thaIne, ghara choDI anagArika pravajyA le che, temane AmaraNa daMDa devAno huM tyAga karuM chuM. je A gRhavAse rahyA che, temane AmaraNa daMDa devAno huM tyAga karato nathI. huM pUchuM chuM ke - A zramaNomAMthI koI cA-pAMcache ke daza varSo [dAyakA sudhI thoDA ke vadhu dezomAM vicArIne pharI gRhavAsamAM jAya kharA? [ nikzoe kahyuM ke hA, jAya. (gautama temane te gRhasthanI hatyAthI te paccakakhANa bhAMge ? [ nintha nA, A vAta barobara nathI. (gautama) A ja rIte zrAvake jhasa pANInI hatyAno tyAga karyo che, sthAvara prANInI hatyAno nahIM te rIte te sthAvaskAyanA vadhathI tenA pratyAkhyAnano bhaMga thato nathI. te nigrantho ! A rIte ja samaje. bhagavana gautame pharI nigranthone pUchayuM ke - he AyuSyamAna niLyio ! A rIte gRhapati ke gRhapati putra tevA prakAranA uttama kuLomAM janmIne dhamajhavaNa mATe sAdhu pAse AvI zake? nirgasthoe kahyuM - hA, AvI zake. zuM teone tevA prakArano dharma kahevo ? nibhyoe kahyuM - hA, kahevo. zuM che tevA dhamane sAMbhaLI-samajIne evuM kahI zake ke - A ninja pravacana satya, anuttara, kaivalika, patipUrNa, saMzuddha, naiyAyika, zalyakartaka, siddhi-mukti-niyaNa ke nivaNino mArga, avitatha, saMdeharahita ke sarvadu:khanA kSayano mArga che. temAM sthita jIvo siddha-buddha ke mukata thaIne parinivaNi pAmI badhAM duHkhono aMta kare che. ame have dharmanI AjJA mujaba cAlaze, rahIzuM, besIzuM, suIzuM, khAIzuM ane uThIzuM tathA uThIne pANa-bhUta-jIvansatvonI rakSA mATe saMyama dhAraNa karIzuM ? nigranthoe kahyuM - hA, teo ema karI zake che - zuM temane svajita karavA kahyuM che? - hA, kahyuM che. - zuM temane muMDita karavA kahyuM? * hA, kahyuM * zuM temane zikSA devI kahyuM? hA, kahyuM - zuM temane upasthApita karavA kahyuM? - hA, kahyuM. - teoe te prakAre safunNo yAvat sarva-satnono daMDa choDyo che? - choDyo che. te AvA uttama saMyamane pALatA sAdhu yAvatu cAra, pAMca, cha, daza varSa sudhI thoDo ke ghaNo kALa vItyA pachI temAMthI koI phrI gRhastha thAya kharo? - hA, thAya paNa kharA. gRhastha thayA pachI pUrvanI mAphaka te sarve prANo cAvatuM sarve savonI hiMsA choDe kharA? - nA te vAta barobara nathI. te ja te jIva che ke jeNe pUrve sarve pANI pAvata sarve satvonI hiMsA choDI nahotI tyAre te asaMmata hato, pachI teNe sarve hiMsA choDI tyAre te saMyata hato vaLI teNe hAla hiMsA na choDI [AraMbhI] kemake hAla pharI te asaMgata che. * A rIte jema asaMyatane sarva prANI yAvatu sarve satvonI hiMsA na chUTe. tema ahIM paNa jANo ke kasanI hiMsA choDanArane varane haNatAM vrata bhaMga na thAya ? : he nikaLyo ! e pramANe ja jANo ane ema ja jANavuM joIe. vaLI gautamasvAmI nibhyone pharI pUche che ke - he AyuSyamAna nigaLyo ! Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eI-I803 45 ahIM koI parivrAjaka ke paritAjikAo, athavA temAMthI koI bIja matavALAmAMthI AvIne dharma zravaNa mATe upasthita thAya kharo? : hA, upasthita thAya. * zuM temane AvA prakArano dharma kahevo? hA, kahevo. * zuM teone upasthApita karavA yAvatuM kare ? : hA, kalo. - zuM teo Ano uttama saMyama pALavA chatAM yAvatuM pharI vaira jaya kharA? hA, pharI gRhastha thAya paNa kharA. * tevA sAthe pachI gIyarI karavI ko? : nA, te vAta barobara nathI. A rIte nakkI thayuM ke - sAdhu thayA pahelAM temanI sAthe gaucarI na thAya, sAdhu thayA pachI ko ane sAdhupaNuM mUkyA pachI sAthe gaucarI na kaze. e pramANe trasajIvo sthAvara thAya pachI tene vrata bhaMga na thAya. te nibhyo ! A pramANe ja jANo. * vivecana-803 : pharI paNa bhaNavAnu gautama svAmIe kahyuM. ApanA vAtanA parihAra mATe ane bIjA paNa sthavIronI sAkSI karavA mATe kahe che - tamArA sthavIrone pUchavuM joIe, jemake - he AyuSyamAnuM nirmantho ! tamAre paNa A vAta svIkAravA yogya che ke nahIM, te sAMbhaLIne-avadhArIne javAba Apo. kAraNa ke je huM boluM chuM te tamane anukULa che. upazama, tenAthI pradhAna keTalAka manuSyo che, temAM nAcchI-tiryaMca-devo na levA. phikta manuSyo ja tene yogya che.] te manuSyomAM paNa karmabhUmimAM janmelA na levA. pleccha ke anAryo paNa na levA. temAM AdizamAM utpanna thayelA ane upazamAdhAna che temane AzrIne kahyuM che. teomAM ja AvA vratagrahaNano viSaya che. jemake - A AvA muMDita thaIne gharathI nIkaLIne anaNAratva svIkAre - dIkSA le. tevA sAdhune AmaraNAMta mAre daMDa na Apavo (haNavA nahIM evuM kahevA mAMge che ke - koI tevA prakAranA manuSya sAdhune AzrIne vrata grahaNa kare ke - mAre mAvajIva sAdhuone na haNavA. tathA je A gharamAM vase che . gRhastha che. temanI hiMsAno bAdha nathI. A rIte koI vrata grahaNa vizeSa laIne have kahe che ke - temAM keTalAMka zramaNo dIkSAmAM rahyA. keTaloka kALa pravajyA paryAya pALyo. te kALa vizeSa dazavi ce - cAra, pAMca, cha ke daza varSa ahIM upalakSaNathI anya paNa kAla vizeSa jANavo. te ja kahe che - thoDo kALa ke vadhu kALa sAdhuvezamAM vicaryA. koI tevA karmodayathI tathAvidha pariNata sAdhu pharI gRhavAsamAM Ave gRhastha thaI jAya. to AvuM bane ke nahIM? A pramANe nirNanyone pUchyuM. " hA, gRhavAse vase paNa kharA. have jeNe sAghane na haNavAno niyama lIdho che, tevo gRhastha jo temane haze to tene vrata bhaMga thAya ke na thAya? - na thAya. basa, e ja rIte zrAvakane basanI hiMsA na karavI tema paccakhANa che, sthAvaronuM nahIM. tethI trasa jyAre sthAvara paryAya pAme tyAre tene haNatAM pratyAkhyAna bhaMga thato nathI. pharI paNa paryAya badalelAne batAvavA bIjuM daSTAMta pratyAkhyAna ApanArane AzrIne darzAvavA kahe che-bhagavaMta gautamasvAmIe kahyuM-gRhastho sAdhunI pAse AvIne 46 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 dharma sAMbhaLIne samyakatva pAmIne pachInA kALe vairAgya utpanna thatAM pravajyA grahaNa karIne pharI tevA karmono udaya thatA dIkSAno tyAga kare che. teo pUrve gRhastho hatA, sarva AraMbhamAM pravRtta hatA, te choDIne dIkSA laIne jIvahiMsAno tyAga karyo. pharI dIkSA choDIne hiMsAno tyAga na karyo. evA te pratyAkhyAna karanArane jema traNe avasthAmAM judA-judApaNuM che, tema basa-sthAvaromAM paNa jANavuM. A rIte bhagavad gautame kahyuM tyAMthI AraMbhIne aMta sudhI - "A pramANe samajo' kahyuM tyAM sudhInuM tAtparya jANavuM. svabuddhithI samajavuM. e pramANe bIjuM dRSTAMta batAvIne have trIjuM daTAMta paratIrthikane AzrIne batAvatA kahe che - bhagavad gautame kahyuM ityAdi - cAvata - "te A pramANe ja samajo" tyAM sudhI jANavuM. tAtparya A che - pUrve pavriAjaka Adi sAdhune asaMbhogya hatA. pachI zrAmANya grahaNa karIne sAdhune mATe teo saMbhogya banyA. pharI brAmaNava choDatAM teo asaMbhogya thayA. A rIte paryAya badalAtAM basa-sthAvaromAM paNa jANavuM. A rIte traNa dRSTAMtamAM prathama dehAMta-haMtavya viSayabhUta ati-gRhasthabhAvathI paryAya bheda batAvyo. bIjA dehAMtamAM pratyAkhyAtA viSayagata gRhastha-sAdhu-pharI gRhasthabhedathI paryAya bheda darzAvyo. trIjA TAMtamAM paratIrthika-sAdhubhAva-pharI pAchA javuM nA bhedathI saMbhoga-asaMbhogadvArathI paryAyabheda batAvyo. A rIte daTAMta pracuratAthI nirdoSa dezavirati siddha karIne pharI zrAvakanA vratamAM rahelA vicAro pragaTa karatAM kahe che- * sUtra-804 : bhagavana gautamasvAmI kahe che - keTalAMka evA zrAvako hoya che ke - jeo pUrve evuM kahe che ke - ame muMDa thaIne, ghara choDIne aNagAskipaNe pravajita thavA asamartha chIe. ame caudaza, AThama, pUrNimA, amAsanA dine pratipUrNa pauSadhane samyapha prakAre anupAlana karatA vicarIzuM. tathA ame pUla prANAtipAta, bhUla mRSAvAda, sthUla adattAdAna, sthUla maithuna ane pUla parigrahanA pratyAkhyAna karIzuM. icchAnuM parimANa karIzuM. ame A pratyAkhyAna be karaNa ane maNa sogathI karIzuM. mAsa mATe kaMI karavuM ke karAvavuM nahIM tevA paNa pratyAkhyAna karIzuM. pauSadha sthita te zrAvako khAdhA ke pIdhA vinA, nAna na karIne, saMratAraka upara sthita thaIne te ja avasthAmAM kALa kare to tenA vize zuM kahevuM ? temane samyapha kAlagata kahevA joIe ? hA, kahevA joIe. teo trasa paNa kahevAya ane pANI paNa kahevAya. teo mahAkAya ane cirasthitaka che. tevA prANI saMkhyAmAM ghaNAM che, jenA viSayamAM zrAvakane supratyAkhyAna thAya che. tevA prANI ghaNAM Abha che, jenA viSayamAM zrAvakone apatyAkhyAna thAya che. A rIte te mahAtu trasakAya-hiMsAthI nivRtta che. to paNa tame evuM kaho cho ke tenuM pratyAkhyAna nirviSaya che. cAvata tamAruM zani gaiAyika nathI. pharI bhagavanuM gautama kahe che . evA keTalAMka zrAvako hoya che. jeo pUrve Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 22 -804 243 evuM kahe che ke - ame muMDa thaIne cAvata dIkSA levA samartha nathI. tathA caudaza, AThama, pUnama, amAsamAM yAvatu pauSadha dratAne pALatA vicarA paNa samartha nathI. ame apazcima maraNAMtika lekhanAnuM sevana karIne bhojana-pAnano tyAga karIne cAvatuM kALanI apekSA rAkhyA vinA vicArIzuM. ame traNe karaNa ane traNe yogathI savathiA prANAtipAta yAvatuM savA parigrahano tyAga karIzuM. mArA mATe kaMIpaNa karavuM-karAvavuM nahIM yAvata saMthArAmAM rahIne teo je kALa kare to tame tene samyaka kALagata kahezo? hA tema kahevAya. teo pANI paNa kahevAya - vAva - zrAvakanA vratane nirviSaya batAvavAno tamAro mata nyAya saMgata nathI. bhagavata gautame pharI kahyuM - keTalAMka evA manuSyo hoya che . jevA ke - mahAna icchAvALA mahAraMbhI, mahAparigrahI, adhArmikA yAvatu duutyAnaMdA yAvatu navajIva sarvathA parigrahathI ApatIvirata. zrAvakanA vrata grahaNathI mRtyuparyA temanI hiMsAno tyAga hoya che. te adhArmika puruSa AyuSya choDIne, potAnA pApakarma sAthe dugatimAM jAya che. te pANI paNa kahevAya ane basa paNa kahevAya che. te mahAkAya, cirasthitika hoya che, teo saMkhyAmAM ghaNAM hoya che, zrAvakane vratagrahaNathI maraNaparyanta temane na haNavAno niyama che, tethI zrAvaka mahAna pANIdaMDathI virata thayelA che. mATe tenA vratane nirviSaya kahevuM nyAyI nathI. bhagavaMta gautama kahe che . keTalAMka manuSyo hoya che. jemake - AraMbha ane parigrahathI rahita, dhArmika, dhamanujJa yAvatu jAvajIva savA parigrahathI prativirata hoya che. jemanI hiMsAno zrAvakone batAhaNathI maraNaparyanta bhAga hoya che tevA dhArmika paraya kALa avasare kALa karIne puNacakarma sahita svarge jAya che. teo prANI paNa kahevAya che. yAvata tamaruM tenA pratAnA viSayamAM kathana taiyAcika nathI. bhagavana gautama kahe che ke evA keTalAMka manuSyo hoya che, jemake alpa icchAvALA, alAraMbhI, aRI parigrahI, dhArmika, dhamanujJa vAvatu teo prANAtitathI parigrahaparcata dezathI virata hoya che. jemane zrAvaka vratagrahaNathI maraNaparyanta daMDa devAno bhAga che. te tyAMnuM AvuM choDIne vImAna Ayu bhogavIne, pucakarma sAthe zubhagatimAM jAya che. teo pANI paNa kahevAya che * cAvatu - tamAro mata nyAyasaMgata nathI. bhagavad gautama kahe che - keTalAMka manuSyo evA hoya che - vanavAsI, grAmabAhavAsI, gAmanikaTavAsI, gupta rAhacika. zrAvake temane daMDa devAno tyAga karela che. teo bahu saMyata nathI ke prANI, bhUta, jIva, satvonI hiMsAthI bahu viratuM nathI. potAnI meLe sAcuM-jUhuM kahe che. jemake mane na haNo, bIjAne haNo : yAvata : kALa mAse kALa karIne anyatara Asurika kibiSikapaNe rAvata utpanna thAya che. tyAMthI satIne vAraMvAra janmamUka ke janmAMdharUpe utpanna thAya che. teo prANI paNa kahevAya che yAvatuM tamAruM kathana nyAyayukata nathI. bhagavaMta gautama kahe che - keTalAMka prANI dIdhayuika hoya che. jemanA viSayamAM zrAvakane vratagrahaNathI jIvanaparyanta rAvata daMDa na devAnuM paccakhANa hoya che. teo pUrve ja kALa karIne paralokamAM jAya che. tevA jIvo pANI paNa kahevAya che, trasa paNa kahevAya che te mahAkAya, cirasthitika, dIdhayuiSkA che. AvA prANInI saMkhyA ghaNI che. temanA viSayamAM zrAvakanuM pratyAkhyAna zobhana hoya che yAvatu tame nyAyI nathI. bhagavana gautama kahe che . keTalAMka prANI samAyuka hoya che. jemanA viSayamAM zrAvakane jIvanaparyanta cAva4 hiMsA na karavAno niyama che. teo ApameLe kALa karIne paraloke jAya che. teo prANI kahevAya che ane traNa paNa kahevAya che. te mahAkAyA, samAyukA ghaNI saMkhyAmAM che, jenA viSayamAM zrAvakane supratyAkhyAna hoya che. cAvatuM ApanuM kathana nyAyasaMgata nathI. bhagavAna gautame kahyuM - keTalAMka prANI ghAyu hoya che. jemane zrAvako jIvanaparyanta daMDa detA nathI. te pUrve ja kALa karIne paralokamAM jAya che. te pANI paNa kahevAya * kasa paNa kahevAya che. te mahAkAya, aAya prANI ghaNI saMkhyAmAM che, jemanA viSayamAM zrAvakonuM supatyAkhyAna thAya che cAva4 ApanuM kathana naiyAyika nathI. bhagavana gautama kahe che - evA keTalAMka zrAvako hoya che, teoe pUrve evuM kahyuM che ke - ame muMDa thaIne cAvata dIkSA levA samartha nathI. ame caudazaAThama-pUnama-amAsamAM patipUrNa pauSadha pALavAne paNa samartha nathI. ame apazcima mAraNAMtika saMlekhanA karavA paNa samartha nathI. ame to sAmAyika, dezAvakAsika grahaNa karIne roja pUrva-pazcima-uttara-dakSiNa dizAmAM javA-AvavAnI maryAdita karIne yAvatuM sarva prANothI sarva savonA daMDano tyAga karIzuM. sarva prANa-bhUtajIva-nsavone kSemaMkara thaIzuM. vrata grahaNanA samayathI je masa pANIne daMDa ApavAnuM zrAvake jIvanaparyA choDI dIdhela che. teo A pUrNa karIne maryAdita bhUminI bahAra trasarUpe utpanna thAya che. yAvatu temanA viSayamAM paNa zrAvakanuM pratyAkhyAna supratyAkhyAna hoya che. teo pANI paNa kahevAya che. yAvatuM zrAvakonA vatane nirviSaNa batAvavuM te nyAyayukta nathI. vivecana-804 - pharI gautama svAmI udakane kahe che - ghaNAM prakAre basajIvono sadbhAva saMbhave che. saMsAra tenA vinAno khAlI nathI. te khAlI na hovAthI zrAvakane gasa-vadha nivRttirUpa pratyAkhyAna nirviSaya nathI. have ghaNAM prakAre basanA saMbhava vaDe saMsAranI azUnyatA darzAve che. gautamasvAmIe kahyuM - keTalAMka zrAvako zAMtipradhAna hoya che. teo AvuM kahe te saMbhave che - zrAvakone AvA vacanano saMbhava che - ame dIkSA levA samartha nathI, paNa ame caudazaAThama-pUnama-amAsamAM saMpUrNa pauSadha - AhAratyAga, zarIra sakAra tyAga, hAcarya, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 -804 249 raSao sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 avyApArarUpa pauSadha samyak rIte pAlana karatAM vicarIzuM. tathA sthUla prANAtipAtamRSAvAda-adattAdAna-maithuna-parigrahanuM pratyAkhyAna karIzuM. te karavuM-karAvavuM be prakAre che, kemake zrAvakane anumatino pratiSedha che. tathA mana-vacana-kAyA vaDe tenuM pAlana karIzuM. 'mA' zabda niSedha arthamAM che. ame pauSadhamAM hoIe tyAre amArA mATe rAMdhavuM-raMdhAvavuM Adi kaMI karazo nahIM, bIjA pAse karAvazo nahIM. temAM anumati sarvathA je asaMbhava che, tethI be prakAre paccakakhANa karIzuM. teo AvI pratijJA karIne zrAvako khAvA-pIvA-nahAvAno tyAga karIne pauSadhayukta thaI palaMga, pIThikAthI utarIne samyaka pauSadha grahaNa karIne kALa kare, te rIte kALa karatA, tathA prakAre kALa karelA zuM samyak kALa karelA kahevAya ke nahIM ? kaI rIte vakatavya thAya? AvuM pUchatAM nirmabhyoe kahyuM. avazya samyam kALa karelo kahevAya. A rIte kALa karIne teo avazya devaloke utpanna thatAM basa ja che. tethI zrAvakanuM pratyAkhyAna niviSaya kema thAya ? pharI bIjI rIte zrAvakane uddezIne ja pratyAkhyAna viSaya batAve che - jemake - keTalAMka zramaNopAsako che. teo pUrve AvuM kahe che. jemake - ame dIkSA levA samartha nathI. caudaza AdimAM sabhya pauSadha karavA samartha nathI. ame apazcima saMlekhanakSapaNAthI athavA kSapitakaravA saMlekhanA joSaNAne sevatA uttamArcaguNothI Avo thaIne bhojanapAna paccakhANa karIne dIrdhakAla kAMkSA rAkhyA vinA vicArIzuM. arthAt ame dIrdhakALa pauSadhAdi vratane pALavAne samartha nathI. paraMtu ame sarvathA prANAtipAtAdinuM paccakhANa karIne saMlekhanA vaDe kAyAne saMlekhIne cAra AhArano tyAga karIne jIvIti parityajIzuM - A vAta sUjha vaDe dazavi che sarva prANAtipAta Adi sugama che. yAvatu teo kALa kare che. teo samyaka saMlekhanA vaDe jo kALa kare to avazya koI devalokamAM utpanna thaze. tyAM utpanna thayelAne jo ke haNavA zakya nathI, to paNa basapaNe hovAthI trasavA nivRtano viSaya banaze. pharI paNa bIjI rIte pratyAkhyAnano viSaya batAvatA kahe che - keTalAMka manuSyo AvA prakAranA che - jemake mahAicchAvALA, mahAparigrahI, mahAraMbhI ityAdi sugama che. jyAM sudhI - jethI - ke jemAM zrAvaka Ave te AdAna : pahelAM vratanuM grahaNa. tyAMthI AraMbhIne AmaraNAMta daMDa [hiMsAno tyAga che. teo teo tevA prakAre - te bhavathI kALa vItatA potAnuM Ayu pUrNa kare che. trasajIvita tajIne teo punaHsvakarmathI DibiSikapaNuM pAmIne dagatigAmI thAya che. arthAta mahAraMbha-parigrahavathI teo marIne koI pRthvImAM nAkakasapaNe upaje che. te sAmAnya saMjJAthI prANI ane vizeSa saMjJAthI traNa mahAkAya, cirasthitika ityAdi pUrvavatu. pharI teo anya prakAre pratyAkhyAna viSaya darzAvatA kahe che - gautama svAmIe kahyuM - jemake - pUrvokta mahAbha parigrahI AdithI viparyasta suzIla, suvatI, supatyAnaMdI sAdhu ityAdi sugama che cAvat tamAruM vacana nyAyayukta nathI. AvA sAmAnya zrAvako che. teo paNa rasapaNe koI devalokamAM utpanna thAya che. tethI paNa pratyAkhyAna nirviSaya thatuM nathI. vaLI gautamasvAmI kahe che. ityAdi sugama che cAvatuM nyAyayukta nathI. A abhecchAdi vizeSaNa viziSTa avazya prakRtibhadrakatAthI sadgatigAmI vathI trasakAyamAM upaje che, tema jANavuM. vaLI gautamasvAmI pratyAkhyAnanA viSayane darzAvavA kahe che - keTalAMka manuSyo evA hoya che - jemake araNyamAM rahe te AraNyaka-cAnyatIthiMka vizeSa tathA Avasayika-anyatIthiMka vizeSa tathA grAmanimaMtrika tathA koI kAryamAM rahasyavALA. A badhAM anyatIrcika vizeSa che. teo hAtha-paga Adi kriyAmAM bahusaMyata hotA nathI. tathA jJAnAvaraNIyathI AvatA hovAthI bahavirata hotA nathI. - sarvaprANabhUta jIva satvathI temanA svarUpanA parijJAnanA abhAve temanA vadhathI avirata hoya che. te anyatIrthiko ghaNAM asaMyata svataH avirata, potAnI meLe satyAmRSA vAkayo have kahevAtAra rIte yoje che kyAMka bIjo pATha che teno A artha che - AvI rIte bIjAne jaNAve che. te AvA prakAranA vAkyo kahe che. jemake - mane na haNo, bIjAne haNo. mane AjJA na karo, bIjAne AjJApita karo. ityAdi upadeza vAkyo kahe che. te Avo upadeza denArA strI ane kAmamAM mUrNita-gRddha-adhyapapanna. teo cAra-pAMca ke cha-daza varSo [dAyakAo] alAtara ke prabhUtatara kALa bhogavIne utkaTa bhogo bhogavatA te tathAbhUta kiMcita ajJAnatapakArI kALamAse kALa karIne koI AsurIka sthAnamAM kibiSamAM asuradevamAM adhama sthAnomAM utpanna thAya che. athavA prANInA upaghAtano upadeza ApIne bhogAbhilASuko nitya aMdhakAravALA kibiSapradhAna naraka sthAnomAM utpanna thAya che. te deva ke nAka traNatvane choDatA nathI. teomAM jo ke dravyathI prANAtipAta saMbhavato nathI, to paNa te bhAvathI je prANAtipAtanI viratinA viSaya svIkAre che. pachI paNa te devalokathI cyavIne ke narakathI nIkaLIne kliSTa tiryaMca paMcendriyamAM ke tathAvidha manuSyomAM bakarA jevo maka thaIne ke aMdha-badhipaNe te utpanna thAya che. ubhaya avasthAmAM te prasavane choDatA nathI. tethI temanuM pratyAkhyAna nirviSaNa nathI. temane dravyathI prANAtipAta saMbhave che. have pratyakSasiddha evA viratinA viSayane darzAvatA kahe che - gautama svAmIe kahyuM - jenuM pratyAkhyAna grahaNa karela che, temAM dIghayuikA prANI paNa hoya, teo nAraka, manuSya, deva, be-traNa-cAra-paMcendriya jIvo paNa saMbhave che. pachI te pratyAkhyAna nirviSaya kaI rIte thAya? bAkI sugama che - cAvat - ApanuM kathana nyAyI nathI. A pramANe AgaLa tuca-Ayu viSayane samAna yoga kSemavathI kahevA. tathA apAyuvALuM x paNa ati spaSTa hovAthI siddha ja che. eTaluM vizeSa che ke jyAM sudhI marato nathI. tyAM sudhI pratyAkhyAta viSaya basomAM utpanna thayelo viSayane svIkAre che. have zrAvakonA divrata AzrayI pratyAkhyAnano viSaya dazavi che - bhagavanuM gautama Adi sugama che. cAvat sAmAyika, dezAvakAzika grahaNa karaze. dezathI avakAza Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/ga-804 251 rakSara te dezAvakAza, temAM thAya te dezAvakAsika atui pUrvagRhIta digRvaMtanA 100 yojanAdikane je pratidina sopIne yojana-gAva-pATaNa-gRha maryAdAdi pariNAma karavuM te, dezAvakAzika kahevAya. te ja dazavi che - roja savAre pratyAkhyAna avasare dizAne AzrIne AvA prakAre pratyAkhyAna kare ke - pUrvAbhimukha, pUrva dizAmAM mAre ATaluM javuM tathA pazcima dizAmAM ATaluM javuM ityAdi cAre dizAno niyama kare. jemake Aje mAtra pAMcayojana javuM ke eka gAu javuM evo niyata roja kare. AvA dezavakAsikathI te zrAvakane sarva prANInA gRhIta parimANathI bahAra hiMsAno tyAga thAya che. tethI A zrAvaka sarva prANI-bhUta-jIva-sarvemAM huM kSemaMkara chuM e pramANe adhyavasAyI thAya che. tevA gRhita parimANamAM -x - trasa, prANanA viSayamAM zrAvaka vratanA grahaNathI AmIne maraNaparyanta hiMsAno tyAga karanAra thAya che. te baso ane prANIo potAnuM Ayu tajIne tyAM ja gRhIta parimANa dezamAM ja yojanAdi dezamAM basa ke prANo che temAM utpanna thAya che. arthAta gRhIta parimANa dezamAM kasANa tajIne basamAM ja utpanna thAya che. tethI te zrAvakanuM pratyAkhyAna supratyAkhyAna thAya che. kemake baMnemAM trasavano sadbhAva che. bAkI sugama che. cAvatu nyAyayukta nathI. * sUtra-805 - samIpa kSetramAM je traNa prANI che, temanI hiMsA karavAno zrAvake vrata grahaNanA samayathI maraNaparyanta tyAga karelo che. te tyAM Ayuno kSaya kare che, kSaya karIne samIpa bhUmimAM cAvat sthAvara pANIrUpe utpanna thAya che. jemanI nizvayojana hiMsAno tyAga karyo che, paNa sahayojana hiMsAno tyAga nathI, temAM vata dezamAM utpanna thAya che. te zrAvakone adiMDanI hiMsAno tyAga nathI, anarthadaMDa hiMsAno tyAga kare che. teo prANI paNa kahevAya che ane trasa paNa. te cirasthitika cAvatu nyAyayukta nathI. tyAM je samIpa dezamAM rahelA asa prANI che, jene zrAvake vratagrahaNathI AmaraNAMta hiMsAno tyAga karyo che. tyAMthI Ayu pUrNa karIne tyAMthI dUra je traNa sthAvara prANI che jeno zrAvake pratagrahaNathI AjIvana hiMsAno tyAga kayo temA utpanna thAya che. te zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. te pANI paNa kahevAya che yAvatu nyAyayukta nathI. tyAM samIpa kSetramAM je sthAvara prANI che. jeone zrAvakane daMDa devAno tyAga nathI, anadiMDa devAno tyAga che, te tyAM Ayuno tyAga kare che, karIne tyAM samIpamAM je trasadhANI che jeno zrAvakane vrata grahaNathI AjIvana bhAga che, temAM upaje che. te zrAvakone supratyAkhyAna thAya che. teo pANI paNa che cAvatuM tamAruM kathana nyAyI nathI. tyAM samIpamAM je sthAvara prANI che, jeno zrAvake daMDano tyAga karyo nathI, anaDino tyAga karyo che. te tyAM Ayu pUrNa karIne je sthAvara prANI jeno zrAvake adiDane vasyo che. anadiMDane nahIM temAM utpanna thAya che. te sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/ra zrAvakane aNathiI ke anathiI te pANIne paNa * cAva4 - A rIte tamAruM kathana nyAyayukta nathI. tyAM samIpamAM je sthAvara prANI che, jeno zrAvake adiMDanA tyAga nathI karyo anarthadaMDano tyAga karyo che tyAM Aya pUrNa karIne tyAMthI dUravartI je basasthAvara prANI jeno zrAvake vratagrahaNathI AjIvana tyAga karyo che, temAM utpanna thAya che, tethI te zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. te pANI paNa che yAvatu A rIte te nyAyasaMgata nathI. tyAM je dUravata mAM prayAvara pakSI chejeno zrAvake vratagrahaNathI AjIvana tyAga karyo che. te tyAM Ayu pUrNa karIne tyAM samIpa kSetramAM trasa pANI che, jeno zrAvake vratagrahaNathI AjIvana tyAga karyo che, temAM utpanna thAya che. te zrAvakanuM supratyAkhyAna thAya che. teo pANI paNa che cAvatuM tamAruM kathana nyAyayuktanathI. tyAM je daravata kSetramAM trasa sthAvara prANI che, jenuM zrAvake vrata grahaNathI AjIvana pratyAkhyAna karela che, te tyAM Ayu pUrNa kare che. pUrNa karIne tyAM samIpavata kSetramAM je sthAvara prANI che jeno zrAvake artha daMDano tyAga nathI karyo, paNa anadiMDano tyAga karyo che. temAM utpanna thAya che. jeno zrAvake artha daMDano tyAga karyo che, anarthadaMDano tyAga nathI karyo yAvat te pANI paNa che cAvatuM te nyAyI nathI. tyAM duravata kSetramAM je trasathAvara prANI che, jeno zrAvake vrata grahaNathI AjIvana tyAga karyo che. te tyAM Ayu pUrNa kare che, pUrNa karIne te tyAM dUravartI evA trAsthAvara prANI, jenA zrAvake vratagrahaNathI AjIvana pratyAkhyAna kacara che, temAM utpanna thAya che. tethI zrAvakanuM supatyAkhyAna thAya che. teo prANI paNa che yAvatu te nyAyI nathI. bhagavAna gautame kahyuM - evuM kadApi thayuM nathI, thatuM nathI ke thaze paNa nahIM ke je A sarve sapANIno uccheda thaI jAya ane badhAM prANI sthAvara thaI jaze. athavA badhAM sthAvara prANI viccheda pAmaze ke trasa pANI thaI jaze. traNa ane sthAvara pANIno sarvathA uccheda thato nathI, tethI je tame ke bIja ema kaho cho ke * evo koI pacayi nathI ke jene laIne zrAvakanuM supAkhyAna zAya cAvatuM te nyAya yukta nathI. vivecana-805 - A rIte anya paNa ATha sUtro batAvyA che - temAM pahelA sUtramAM je vyAkhyAta che, te A pramANe che, jemake - gRhIta pariNAmavALA kSetramAM je vaso che te gRhIta parimANa dezamAM rahIne te ja basamAM upaje che. bIjA sUtramAM samIpavartI kSetramAM rahela trasa samIpavartI sthAvaramAM utpanna thAya che -0- chaThA sUramAM bIjA kSetravartI je sthAvaro che, te gRhIta parimANa [paradezavartI] Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 -805 53 kSetramAM basasthAvaramAM upaje che -0- sAtamAM sUtramAM - para-dezavartI je basa-sthAvara che, te samIpavartI kSetramAM basamAM upaje che -0- AThamAM sUtramAM para-dezavartI je basa sthAvara che te samIpavartI kSetramAM sthAvaramAM utpanna thAya che -0- navamAM sUtramAM te paradezIvartI je basa-sthAvara che te para-dezavartI gasa sthAvaramAM upaje che. A prakriyA vaDe nave go kahevA - vicAravA. temAM jyAM jyAM "gasa' kahyAM tyAM vratagrahaNanI AdithI laIne zrAvakane AmaraNAMta hiMsAno tyAga karyo che, e pramANe yojavuM. jyAM 'sthAvara' kahyA tyAM arthadaMDano tyAga nathI karyo, anarthadaMDano tyAga karyo che. bAkInI akSaraghaTanA svabuddhithI jANavI. A pramANe ghaNAM daTAMtothI zrAvaka pratyAkhyAnanI saviSayatA sAdhIne have prerakanI atyaMta asaMbaddhatA sutra vaDe kahe che bhagavAna gautamasvAmIe udakane kahyuM ke - AvuM anAdi kALamAM pUrve thayuM nathI, vartamAnakALe catuM nathI, AgAmI anaMtakALe paNa banaze nahIM ke je A basapANI sarvathA svajAtino uccheda pAmaze ke sthAvara thaI jaze. tathA sthAvara prANI traNa kALamAM paNa samuccheda nahIM pAme, ke trasa banI jAya. jo ke teomAM paraspara saMkramathI gamana thAya che. to paNa sarvathA eka-mekamAM temano sadbhAva che. tethI kahe che ke AvA prakArano koI saMbhava nathI ke mAtra eka pratyAkhyAnakatani choDIne bIjA badhAM nATako, beindriyAdi tiryaMco, manuSya ane devono sarvathA paNa abhAva thAya ane trasaviSaya pratyAkhyAna nirviSaya thAya ane te pratyAkhyAnInA jIvatA badhAM ja nAka Adi vaso samuccheda pAme. Avo koI saMbhava ja nathI te nyAya kahyo che. sthAvaronA anaMtapaNAthI asaMkhya trasamAM utpAda thaI ja na zake, te supatIta che. A pramANe trasa ane sthAvarano cheda thavAnuM ApanuM ke anyanuM kathana ayogya che ane evo koI paryAya nathI ke jemAM zrAvakane eka paNa basa viSayanA daMDano tyAga na thAya tema kahyuM, te ukta nItithI badhuM ja azobhana che. have upasaMhAra karatA kahe che * sUtra-806 bhagavatu gautame kahaf * he AyuSyamAna udakaje zramaNa ke mAhaNanI niMdA kare che te sAdhu sAthe bhale maitrI rAkhato hoya, te jJAna-dani-cAaine pAmIne pApakarma na karavAne mATe pravRtta hoya, paNa te paralokano vighAta karato rahe che. je zramaNa ke mAhaNanI niMdA nathI karatA paNa maitrI sAthe che tathA jJAnadarzanacA>>ine pAmIne karmonA vinAza mATe pravRtta thayelA che, te manuSya nizcayathI paralokanI vizaddhi mATe sthita che. tyAre te udaka peDhAlaputra gautama svAmIno Adara karatAM je dizAthI AvyA hatA, te dizAmAM javA mATe tatpara thayA. tyAre bhagavAna gautame kahyuM - he AyuSyamAna uMdakI je puruSa tathAbhUta zramaNa ke mAhaNa pAse eka paNa Arya dhArmika suvacana sAMbhaLI - samajIne potAnI sUkSma buddhithI vicAre che ke teNe mane anuttara kalyANapadane prApta karAvyuM che, teno Adara kare che, upakArI mAne 254 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 che, temane vaMdana-namaskAra kare che, sakAra-sanmAna kare che. yAvata kalyANamaMgala-devaka-caityaka mAnIne tenI paUpAsanA kare che. tyAre udaya peDhAlapura gautama svAmIne kahyuM he bhadatA pado pUrve meM jANela nahIM sAMbhaLela nahIM samajela nahIM hadayaMgama na karyo, tethI te pado mArA mATe adaiSTa-Azuta-amuka-vijJAtaanupadhArita-anigUDha-avicchinna-nikRSTa-anivRDha-anivahita hatA. tethI A anI zraddhAna karI, pati na karI, ruci na karI. he pUjyA A pado have meM jANyA-sAMbhaLyAsamajyA yAvata teno nizcaya karyo che. A AInI have zraddhA karuM chuM. prIti karuM chuM, ruci karuM chuM. te ema ja che je pramANe tame kahA che. tyAre gautamasvAmIe tene kahyuM AyuSyamAna uMdakI he Arya! je pramANe ame kai che, te pramANe tenI zraddhA karo, pIti karo, ruci karo. tyAre te udaka peDhAlapune bhagavAna gautamane A pramANe kahyuM : he bhadatA huM tamArI pAse catuyami dharmane choDIne paMcamahattatika sapratikramaNa dharma svIkArIne vicAravA icchuM chuM. tyAre te bhagavAna gautame udaka peDhAlaputrane laIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA tyAM gayA, jaIne te udaka peDhAlapu. zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karIne vaMdana-namaskAra karyo, vaMdana-namaskAra karIne kahyuM he bhagavana! ApanI pAse huM cayami dharma choDIne paMcamahAvatavALo sapatikamaNa dharma aMgIkAra karIne vicAravA icchuM chuM. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra udakane A pramANe kahyuM - jema sukha upaje tema karo paNa pratibaMdha na karo. tyAre te udaka peDhAlapuge zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse catuma dhamane badale paMca mahadvALo sapatikramaNa dhamani aMgIkAra karI vicaravA lAgyA - tema huM kahuM chuM. * vivecana-806 : gautama svAmI bolyA - he AyuSyamAnu udakA je A zramaNa ke yayotakArI mahANa-hAcaryayuktane maitrI mAnatA hovA chatAM niMde che tathA samyagRjJAna-darzana-vyAtri pAmIne, pApane na karavA mATe udhata thAya che. te laghupakRti, potAne paMDita mAnatA, sumati lakSaNa pazloka athavA tenA kAraNarUpa satsayamano vighAta karatA rahe che. paraMtu je mahAsatatvavALA, samudra jevA gaMbhIra che, zramaNone niMdatA nathI, teo sAthe pama maitrI mAne che. samyak darzana-jJAna-cAri pAmIne pApakarmonA na karavA mATe usthita thayA che, te paralokanI vizuddhi mATe sthita thAya che. A paniMdA varjana dvArA yathAvasthita artha-svarUpa darzanathI gautamasvAmIe potAnuM uddhatapaNuM choDela che. e rIte yathA-avasthita ane gautamasvAmIe ApavA chatAM udaka peDhAlama jyAre bhagavanuM gautamano Adara karyA vinA je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM javAne mATe vicAra karavA lAgyA, udakano Avo abhiprAya jANIne bhagavana gautama svAmIe kahyuM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 he AyuSyamAna udaka! je tathAbhUta zramaNa ke brAhmaNa pAse eka paNa yogomane mATe pada sAMbhaLe, je Arya anuSThAnanA hetutvathI Arya che, tathA ghArmika, suvacana, sadgatinA heturUpa, AvA padane sAMbhaLIne-samajIne sUma-kuzala buddhithI vicAre ke - AmaNe mane anuttara vacana kaheluM che, te prApta karIne, te bodha ApanArano Adara laukikamAM paNa kare che tathA kalyANa, maMgala, devatA mAphaka stuti kare che, paryApAsanA kare che jo ke pUjanIya kaMI paNa na icche, to paNa temane tenA paramArthathI upakArI mAnI yathAzakti bahumAna kare. A pramANe gautamasvAmIe kahetA, te udake kahyuM - A pado pUrve meM ajJAnatAthI sAMbhaLela- samajela na hatA. caityAdi vizeSaNa samUha vaDe tenI zraddhA na karelI. have ApanI pAse jANIne A arcanI huM zraddhA karuM chuM. A sAMbhaLIne gautamasvAmIe udakane kahyuM sarvajJa anyathA nathI kahyuM, tema A arthamAM zraddhA karo. pharI paNa udake A pramANe kahyuM - mane te iSTa che. paNa have huM catumi dharmane badale paMcayAmika dharma, pratikramaNa sahita svIkArI viharavA icchuM chuM tyAre gautama svAmI tene tIrthaMkara pAse lAvyA. udake paNa bhagavaMtane vaMdana karIne paMcayAmika dharmagrahaNa karavA tatparatA batAvI. bhagavaMte paNa tene sapratikamaNa paMcayAma dharmanI anujJA karI. te tathAbhUta dharma aMgIkAra karI vicAravA lAgyA. fsa - parisamApti arthe che. bravIki - pUrvavatu. sudhamasviAmIe svaziSyone A kahyuM. jemake . meM bhagavaMta pAse je sAMbhaLela te huM tamane kahuM chuM - anugama puro thayo zrutaskaMdha-2 adhyayana-7 "nAlaMdIya"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * have nayo kahe che - nayo sAta che - naigama, saMgraha, vyavahAra, jumUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta. temAM taigamAdi cAra nayo arthanaya che. artha ja pradhAna hovAthI zabdanuM upasarjana icche che. zabdAdi traNe zabdanayo che te zabdanI pradhAnatAthI ane icche che. temAM taigamanuM svakSa A che - jemake sAmAnya vizeSAbhaka vastuno eka prakAre bodha na mAne te nigama. temAM thavAthI taigama. athavA jemAM eka gama nathI te naigama. mahA sAmAnya maLe je sAmAnya-vizeSanA paricchedaka che, temAM mahAsAmAnya sarva padArtha anuyAyinI sattA che. temAM apAMtarAla sAmAnya te dravyava-jIvavAdi che. vizeSa che paramANu AdimAM zuklAdaya guNo che. A traNene taigamanaya mAne che. - X - X - A taigama - sAmAnya vizeSAtmaka vastune mAne che, to paNa te samyagudRSTi nathI. kemake te mAtra bheda rUpe ja sAmAnya-vizeSane mAne che. saMgrahanayanuM svarUpa Ave che - samyak padArthonuM sAmAnya AkApaNe grahaNa te saMgraha. sAmAnya-vizeSAtmaka vastunA sAmAnya aMzano ja Azraya karavAthI te 256 sUtrakRtAMgasUtra saTIkaanuvAda/2 mithyAdRSTi che. * x - vyavahAranaya - jema loka mAne te pramANe vastu che. paNa zuka tArkikoe sva abhiprAyakRta lakSaNoe vastu mAnI hoya chatAM te tevI na hoya. kemake arthono Atmabheda dareka lakSaNamAM judo hoto nathI. * * * * * bAjusUganayanane vinaTa anutpanna vakapaNuM choDIne vartamAnakALe vartatA kSaNamAtranA padArthane mAne che. - X - X - X - X - zabdanaya - zabda vaDe ja teNe A arthanI pratIti svIkAravAthI liMga, vacana, sAdhana, upagraha, kAla ane bhedathI abhihita vastune bhinna ja icche che. * * * * * X - X - X - X - X - samabhirUDha naya - judA judA paryAyonA judA judA arthathI te pramANe mAne che samabhirUDha naya che. A ghaTa vagerananA paryAyone eka arthamAM leto nathI. jemake - ghaDavAthI ghaDo, kuTavAthI kuTa - X - X - X - 4 - evaMbhUtanaya - jyAre zabda pravRtti nimitta ceSTA vagere. te ghaTa vagere vastumAM hoya, tyAre ja A vastu mAne. jemake pANI bharanArInA mAthA upara pANIthI bharelo ghaDo ghaTaghaTa avAja karanAro hoya tyAre te ghaDo mAne che. paNa kriyA na kare tyAM sudhI na mAne - X - X - X - X - upasaMhAra - A badhA nayone jJAna-kriyA vaDe mokSamAM sahAyaka mAnI sAte nayane temAM potAnI buddhi vaDe utAravA.- x * x * x * temAM paNa jJAna vaDe kiyA ke kriyA vaDe jJAnane uDADavuM nahIM. paramArthathI to jJAna ane kriyA - x * baMne vaDe ja icchita phaLa-mokSanI siddhi mATe samartha che. A baMne mAnanAro sAdhu abhipreta phaLane sAdhe che. kahyuM che ke - badhAM nayonuM ghaNI jAtanuM kahevuM sAMbhaLI, vicArI, badhAM nayomAM vizuddha tava jJAna ane vizuddha cAstri svIkAre. - - X - X - X - X - A TIkA vAharI gaNi sahAyathI zIlAcArye meM] purI karI che. | zrutaskaMdha-2 TIkAsahita anuvAda pUrNa ka * X - X - X - sUyagaDAMga sUtra - ciraMgasUtra-2 Agama-2] no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa bhAga-cotho puro thayo Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.