Ukti Vyakti Prakarana

Author(s): Damodar Pandit
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 165

5
10
15
20
25
30
४२
दामोदरविरचितं
- इर्चे ।
'जांतं प्रेर’- जा (या)न्तं प्रेरयति, प्रेरति वा । ईर प्रेरणे । अन्यत्र -
'घिउ विलव' - घृतं विलीनयर्ति, विलाप (यः) यति । ली. द्रवीकरणे । अन्यत्र - विलीयते,
w
विलिनाति ।
'छूति वर्ज' - छुप्तिं वर्जयति, वर्जति वा । वृजी वर्जने । अन्यत्र - वृक्ते, वृणक्ति ।
'ऋण शेष' - ऋणं शेषयति, शेषति वा । सि (शि) ष असर्वोपयोगे । अन्यत्र - त्र - विशिनष्टि । 'आपण काजु विशेरीं' - आत्मनः कार्यं विशेषयति, विशेषति वा । विपूर्वो अतिशये । अन्यत्र - विशिनष्टि ।
[ कारिका २९.
‘पितर तर्प्प' – पितॄंस्तर्पयति, तर्पति वा । तृप प्रीणने । अन्यत्र - तृप्यति, तृप्नोति । '' घर छाअ' - गृहं छादयति, [ प० ४७-१] छदति वा । छद अपवारणे । अन्यत्र
छादयत्येव ।
B
'पडिआर खाँड माअ' - परिवाके (?) ष(ख) गो माययति, मयति वा । मी गतौ । अन्यत्र - मीनाति, मिमी (मीनी ) ।
'दूठ' हींस' - दुष्टो हिंसयति, हिंसति वा । अन्यत्र - हिनस्ति ।
'निधि आसाद' – निधिमासादयति, आसदति वा । प्राप्नोत्यर्थे । आङः सद [ : ] पद्यर्थे । अन्यंत्र – आसीदति ।
'परा वस्तु आप ' - परस्य वस्तु आपयति, आपति वा । आप्ल लंभने । अन्यत्र - आमोति । 'जेवडि ताण' – युग्वर्त्तिं तानयति, तनति वा । तनु सु (शु) द्धोपतापयोः । अन्यत्र - तनोति । 'लेख वाच' - लेख वाचयति, वचति वा । वच संदेस (श) ने । अन्यत्र - वक्ति ।
'काजु भाव' – कार्यं भावयते, भवते वा । भू प्राप्तावात्मनेपदी । अन्यत्र - भवति ।
'गौरवै मान' – गौरवितान् मानयति, मानति वा । मान पूजायाम् । अन्यत्र - मीमांसते । 'भांडे मांज' – भांडानि मार्जयति, मार्जति वा । मृजू सौ (शौ) चालंकारयोः । अन्यत्र -
मार्ष्टि ।
C
'फुडाव' - स्फुटापयति [ स्फुट भेदने ] | सत्यापयति । सत्यार्थवेदानामाप् । कारादीनामापामिमाहुः । कारापयति, वर्णापयति, कथापयतीयादि ॥ [ ५० ४७-२ ]
- एवमादधः खार्थे नन्ताः सकर्मका लोकोक्त्यनुगता यथागममन्येऽप्यूयाः ॥ छ ॥
Fo
'जूठ खा' - उच्छिष्टं' खादति । खाद्य भक्षणे ।
'' दूजण सवहि नींद' - दुर्जनः सर्वान् निन्दति । णिदि कुत्सायाम् ।
-
अथानिनन्ताः सकर्मका यथा
'मीठ जेवण मांग' - मिष्टं जिंवितुं मंगति । अगि मगि स्वगि - इत्यादि दण्डके, अनेकार्थत्वात् ।