Trishashtishalakapurushcharitammahakavyam Parva 2 3 4

Author(s): Hemchandracharya, Punyavijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 220

तृतीयः सर्गः ]
त्रिषष्टिशलाका पुरुष चरितमहाकाव्यम् ।
१६७ ॥
१६८ ॥
१६९ ।।
१७० ॥
15
शार्ङ्गपाणेरुरःपीठं तेनाजने चपेटया । कांस्यतालं कांस्यतालेनेव प्रास्फलता दृढम् ॥ १५७ ॥ चक्रतुम्बाग्रघातेन स्वयम्भूस्तेन मूच्छितः । पपात स्यन्दनोत्सङ्गे क्षीबैवत् तरलेक्षणः ॥ १५८ ॥ दधार च तमुत्सङ्गे मुशली प्रियबान्धवः । वैत्साश्वसिद्याश्वसिहीत्युच्चरन् साश्रुलोचनः ॥ १५९ ॥ तैरेवाथुजलैर्भ्रातुः सिक्तो वक्षसि शार्ङ्गभृत् । लब्धसंज्ञः समुत्तस्थौ तिष्ठ तिष्ठेत्यरिं वदन् ॥ १६० ॥ उत्थायादाय तच्चक्रं कालचक्रमिव द्विषाम् । हरिर्मेरकमित्यूचे दृष्टः स्मेरेक्षणैर्निजैः ।। १६१ ॥ इदं सर्वा सर्वस्वं जीवितव्यमिदं च ते । तद्गतं पश्यतोऽप्यद्य शिरोरत्नमहेरिव ॥ १६२ ॥ कस्य तिष्ठस्वष्टम्भाद् गच्छ गच्छाधुना ननु । हन्ति स्वयम्भूर्न परान् समरादपगच्छतः ॥ १६३ ॥ मेरकोऽप्यब्रवीन्मुञ्च पश्यौजोऽस्य स्वमप्यहो ! । नाभूत् पत्युः कलत्रं या सा स्यादुपपतेः कथम् १ ॥ १६४ ॥ इत्युक्तः शार्ङ्गभृचक्रं भ्रमयित्वा मुमोच तत् । लीलया मौलिकमलं मेरकस्य चकर्त च ।। १६५ ।। स्वयम्भुवश्चोपरिष्टात् पुष्पवृष्टिर्दिवोऽपतत् । तथैव पृथिवीपृष्ठे कंबन्धो मेरकस्य च ॥ १६६ ॥ नृपैश्च मेरकायत्तैः स्वयम्भूः शिश्रिये क्षणात् । जन्ययात्रा हि सैवाभूत् परमन्यतरो वरः ॥ ततश्च साधयामास भरतार्थं सदक्षिणम् । दधद् दक्षिणपाणिस्थं चक्रं दिक्चक्रजित्वरम् ॥ दिग्यात्राया न्यवर्तिष्ट स्वयम्भूर्भूर्जयश्रियः । भरतार्धश्रिया स्वैरं रममाणो नवोढया ।। गच्छन् मार्गे शार्ङ्गपाणिर्मगधेषु ददर्श च । शिलां कोटिनरोत्पाट्यां कपालपुटवद् भुवः ॥ वामेनोत्पाटयामास बाहुना तामंधोक्षजः । लीलयाऽपि वसुमतीमधिभूः फणिनामिव ॥ १७१ ॥ शिलां तां न्यस्य तत्रैव दोष्मतां चित्रमादधत् । ययौ दिनैः कतिपयैः पुरीं द्वारवतीं हरिः ॥ १७२ ॥ तत्र रुद्रेण भद्रेण पार्थिवैरपरैरपि । स्वयम्भुवोऽर्धचक्रित्वाभिषेकोऽकारि सोत्सवैः ॥ १७३ ॥ वर्षद्वितयं छद्मस्थो विमलप्रभुः । विहृत्य दीक्षोपवनं सहस्राम्रवणं ययौ ॥ १७४ ॥ तत्र जम्बूले भर्तुरपूर्वकरणक्रमात् । क्षपकश्रेण्यारूढस्य घातिकर्माणि तुत्रुदुः ॥ १७५ ॥ षष्ट्यां सितायां पौषस्योत्तरभद्रपदासु भे । उदभूत् केवलज्ञानं षष्ठेन तपसा प्रभोः ॥ १७६ ॥ दिव्ये समवसरणे विदधे देशनां विभुः । गणेशाः सप्तपञ्चाशच्चाभूवन् मन्दरादयः ॥ १७७ ॥ तत्तीर्थेऽभूत् षण्मुखाख्यो यक्षः शिखिरथः सितः । दक्षिणैः फलचक्रेषुखङ्गपाशाक्षसूत्रिभिः ॥ १७८ ॥ वामैः सनकुलचक्रकोदण्डफलकांशुकैः । अभीदेन च दोर्दण्डैर्भर्तुः शासनदेवता ॥ १७९ ॥ तथोत्पन्ना विदिताख्या हरितालसमद्युतिः । पद्मारूढा वाणपाशधरदक्षिणपाणिका ॥ १८० ॥ कोदण्डनागसंयुक्तदक्षिणेतरबाहुका । श्रीमद्विमलनाथस्य जज्ञे शासनदेवता ॥। १८१ ॥ ताभ्याममुक्तसां निध्यस्ततः स्थानाज्जगद्गुरुः । विहरन्नन्यदा द्वारवत्याः परिसरं ययौ ।। १८२ ॥ शक्राद्यैस्तत्र समवसरणं विदधेऽमरैः । विंशत्यग्रधनुः सप्तशतोच्चाशोकपादपम् ।। १८३ ॥ तत्र प्रविश्य प्राग्द्वारा भगवां चैत्यपादपम् । त्रिः प्रदक्षिणयामास पालयन्नाहतीं स्थितिम् ॥ १८४ ॥ 'तीर्थाय नमः' इत्युक्त्वा पूर्वाशाभिमुखं ततः । सिंहासनमलञ्चङ्के धर्मचक्री त्रयोदशः ।। १८५ ।। यथाद्वारं प्रविविशुर्यथास्थानं स्थितिं व्यधुः । साधवोऽथार्थिका देवा देव्यो नार्यो नरा अपि ॥ १८६ ॥ 30 तदा च द्वारकां गत्वा त्वरितं राजपूरुषाः । स्वामिनं समवसृतं शशंसुः शार्ङ्गपाणये ॥ १८७ ॥ स्वाम्यागमनशंसिभ्यः स्वयम्भूः पारितोषिके । सार्धा द्वादश रूप्यस्य कोटीः प्रमुदितो ददौ ।। १८८ ॥ स्वयम्भूः सह भद्रेण भद्राणामेककारणम् । शीघ्रं समवसरणं जगाम प्रविवेश च ॥ १८९ ॥ १ 'खडतालां' इति भाषायाम् । २ स्यन्दनो रथः । ३ क्षीबो मत्तः । ४ वत्स ! आश्वसिहि आश्वसिहि इति ५ आलम्बनात् । ६ जारस्य । ७ 'घड' इति भाषायाम् । ८ जम्यम् - युद्धम् । ९ स्थानं जयलक्ष्म्याः । * श्च मासद्धि" का० ॥ १२ मयूरवाहनः । १३ अभयदेन ।
चरन् - इति १० इन्द्रः ।
विभागः । ११ स्वामी ।
३६१
5
10
20
25