________________
अष्टम अधिकार ( मोक्षतका वर्णन )
मङ्गलाचरण
अनन्त केवल ज्योतिःप्रकाशितजगत्त्रयान् प्रणिपत्य जिनान्मूर्ध्ना मोक्षतचं प्ररूप्यते ॥ १ ॥
अर्थ - अनन्त केवलज्ञानरूपी ज्योतिके द्वारा तीनों जगत्को प्रकाशित करनेवाले अरहन्तोंको शिरसे नमस्कारकर मोक्षतत्त्वका निरूपण किया जाता है ॥ १ ॥
मोक्षका लक्षण अभावादन्धहेतूनां बद्धनिर्जरया तथा । कृत्स्नकर्मप्रमोक्षो हि मोक्ष इत्यभिधीयते ॥ २ ॥
अर्थ - बन्धके कारणोंका अभाव तथा पूर्वबद्धकर्मोकी निर्जरासे समस्त कमका सदा के लिये छूट जाना मोक्ष कहलाता है ॥ २ ॥
मोक्ष किस प्रकार होता है ?
बध्नाति कर्म सद्वेद्यं सयोगः केवली विदुः । योगाभावादयोगस्य कर्मबन्धो न विद्यते ॥ ३ ॥ निजीर्ण निःशेष पूर्व सश्चितकर्मणः ।
ततो
आत्मनः स्वात्मसंप्राप्तिर्मोक्षः सद्योऽवसीयते ॥ ४ ॥
अर्थ - ऐसा जानना चाहिये कि सयोगकेवली सातावेदनीयकर्मका बन्ध करते हैं परन्तु योगका अभाव हो जानेसे आगे आयोग केबलीके कर्मबन्ध नहीं होता है । तदनन्तर जिसके पूर्व संचित समस्त कर्मोकी निर्जरा हो चुकी है ऐसे जीवके स्वात्मोपलब्धिरूप मोक्ष शीघ्र हो जाता है । ३-४ ॥
मोक्षमें किन किन भावोंका अभाव तथा सद्भाव रहता है ? तथौपशमिकादीनां भव्यत्वस्य च संक्षयात् । मोक्षः सिद्धस्वसम्यक्त्वज्ञानदर्शनशालिनः ॥ ५ ॥