Sramana 1994 04

Author(s): Ashok Kumar Singh
Publisher: Parshvanath Vidhyashram Varanasi

Page 31

157
जैनधर्म और सामाजिक समता
अतः
दिद्यमाणुसतेरिच्छं, जो न सेवइ मेहुणं । मणसा कायवक्केणं, तं वयं बूम माहणं ।। जहा पोमं जले जायं, नोवलिप्पइ वारिणा । एवं अलित्तं कामेहिं, तं वयं बूम माहणं ।। अलोलुयं मुहाजीविं, अणगारं अकिंचणं। असंसत्तं गिहत्थेसु तं वयं बूम माहणं ।। जहित्ता पुव्वसंजोगं, नाइसंगे य बन्धवे। जो न सज्जइ भोगेसुं, तं वयं बूम माहणं ।।
__ - उत्तराध्ययनसूत्र, संपादक-- साध्वी चंदना 25/19-29 वारिपोक्खरपत्ते व आरग्गेरिव सासपो। यो न लिप्पति कामेसु तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं ।। यो दुक्खस्स पजानाति इधेव खयमत्तनो। पन्नभारं विस त्तं तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं ।। गम्भीर पञ्च मेधावि मग्गामग्गस्स कोविदं। उत्तमत्थं अनुप्पत्तं तमहं ब्रूमि ब्राहमणं।।
___ - धम्मपद, ब्राह्मणवर्ग 401-403, सम्पादक भिक्षुधर्मरक्षित, 1983 7. शूद्रोऽपि शीलसंपन्नो गुणवान् ब्राह्मणो भवेत्। ब्राह्मणोऽपि क्रियाहीनः शूद्रापत्यसमो भवेत्।।
. सर्वजातिषु चाण्डालाः सर्वजातिषु ब्राह्मणाः । ब्राहमणेष्वपि चाण्डालाः चाण्डालेष्वपि ब्राहमणाः ।। कृषि-वाणिज्य-गोरक्षां राजसेवामकिंचनाः । ये च विप्राः प्रकुर्वन्ति न ते कौन्तेय ! ब्राह्मणाः ।।3।। हिंसकोऽनृतवादी च चौर्ययाभिरतश्च यः । परदारोपसेवी च सर्वे ते पतिता द्विजाः ।। ब्रह्मचर्यतपोयुक्ताः समानलोष्टकांचनाः । सर्वभूतदयावन्तो ब्राह्मणाः सर्वजातिषु।। क्षान्त्यादिकगुणैर्युक्तो व्यस्तदण्डो निरामिषः । न हन्ति सर्वभूतानि प्रथमं ब्रह्मलक्षणम् ।। सदा सर्वानृतं त्यक्त्वा मिथ्यावादाद् विरच्यते। नानृतं च वदेद् वाक्यं द्वितीयं ब्रह्मलक्षणम् ।। सदा सर्वं परद्रव्यं बहिर्वा यदि वा गृहे। अदत्तं नैव गृण्हाति तृतीयं ब्रह्मलक्षणम्।। देवासुरमनुष्येषु तिर्यग्योनिगतेषु च । न सेवते मैथुनं यश्चतुर्थं ब्रह्मलक्षणम् ।। त्यक्त्वा कुटुम्बवासं तु निर्ममो निः परिग्रहः । युक्तश्चरति निःसङ्गः पंचमं ब्रह्मलक्षणम्।। पंचलक्षणसंपूर्ण ईशो यो भवेद् द्विजः । महान्तं ब्राह्मणं मन्ये शेषाः शूद्रा युधिष्ठिर! ।। कैवर्तीगर्भसम्भूतो व्यासो नाम महामुनिः । तपसा ब्राह्मणो जातस्तस्माज्जातिरकारणम्।। हरिणीगर्भसम्भूतो ऋषिश्रृंङ्गो महामुनिः । तप।। शुनकीगर्भसम्भूतः शुको नाम मुनिस्तथा। तप।। मण्डूकीगर्भसम्भूतो माण्डव्यश्च महामुनिः ।तप।। उर्वशीगर्भसम्भूतो वशिष्ठस्तु महामुनिः । तप।। न तेषां ब्राह्मणी माता संस्कारश्च न विद्यते। तप।। यद्रत्काष्ठमयो हस्ती यश्च्चर्ममयो मृगः । ब्राह्मणस्तु कियाहीनस्त्रयस्ते नामधारकाः ।।