Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 333

३१६
[ क्नोपे: ] क्नोपि पञ्चमी ङसि ।
[ चेलक्नोपं वृष्टो मेघ: ] चेलं 'क्नूयैङ् शब्दोन्दनयो:' (८०२) क्नूय् । क्नूयमानं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृ ' ० ( ३।४।२०) णिग्प्र० । 'अर्त्ति - री - व्ली' ० (४।२।२१) पोऽन्तः । 'य्वोः प्वय्व्यञ्जने लुक्' (४|४|१२१) यलुक् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । चेलस्य क्नोपनं = चेलक्नोपम् । अनेन णम्प्र० अम् । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लुक् ।
[ वस्त्रक्नोपं वृष्टो मेघः ] वस्त्र 'क्नूयैङ् शब्दोन्दनयोः' (८०२) क्नूय् । क्नूयमानं प्रयुङ्क्ते । शेषं पूर्ववत् । वस्त्रस्य क्नोपनं = वस्त्रक्नोपम् । अनेन णम्प्र० अम् । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लुक् ।
[ वसनक्नोपं वृष्टो मेघ: ] वसन 'क्नूयैङ् शब्दोन्दनयोः' (८०२) क्नूय् । क्नूयमानं प्रयुङ्क्ते । शेषं पूर्ववत् । वसनस्य क्नोपनं वसनक्नोपम् । अनेन णम्प्र० अम् । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लुक् । यावता चेलं क्नूयते - आर्द्रीभवति तावद् वृष्ट इत्यर्थः ।
अर्थग्रहणादत्र स्वरूप- पर्याय-विशेषाणां त्रयाणामपि
[ पटिकाक्नोपं वृष्टो मेघ: ] पटिकायाः क्नोपनं [ कम्बलक्नोपं वृष्टो मेघ: ] कम्बलस्य क्नोपनं
भवति ।
=
अयमप्यप्राक्काले विधिः ॥छा |
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां ।
ग्रहणम्, तेन -
पटिकाक्नोपम् । अनेन णम्प्र०
अम् । कम्बलक्नोपम् । अनेन णम्प्र०, इत्यादौ चेलविशेषादपि
=
=
गात्र- पुरुषात् स्नः ।। ५।४ । ५९ ।।
[ गात्रपुरुषात् ] गात्रश्च पुरुषश्च = गात्रपुरुषम्, तस्मात् ।
[स्नः ] स्ना पञ्चमी ङसि । 'लुगाऽऽतोऽनापः ' (२।१।१०७) आलुक् ।
[ गात्रस्नायं वृष्टो मेघः ] गात्र 'ष्णांक् शौचे' (१०६४ ) ष्णा । 'षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्ना । गात्रस्य स्नानं = गात्रस्नायम् । अनेन णम्प्र० अम् । 'आत ऐः कृञ्ञौ' (४।३।५३) आ० ऐ० । 'एदैतोऽयाय् '
(१।२।२३) आय् ।
[ पुरुषस्नायं वृष्टो मेघः ] पुरुष 'ष्णांक् शौचे' (१०६४ ) ष्णा । ' षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव ष्वष्कः' (२|३|९८) स्ना । पुरुषस्य स्नानं = पुरुषस्नायम् । अनेन णम्प्र० अम् । 'आत ऐः कृञ्ञ' (४।३।५३) आ० (१।२।२३) आय् । यावता गात्रं पुरुषश्च स्नाप्यते तावद् वृष्ट इत्यर्थः ॥छ ।
ऐ० । 'एदैतोऽयाय् '
शुष्क- चूर्ण- रूक्षात् पिषस्तस्यैव || ५|४|६० ॥
[ शुष्कचूर्णरूक्षात् ] शुष्कश्च चूर्णश्च रूक्षश्च = शुष्कचूर्णरूक्षम्, तस्मात् ।
[ पिषः ] पिष् पञ्चमी ङसि ।
[ तस्य ] तद् षष्ठी ङस् ।
[ एव ] एव प्रथमा सि ।
पिषस्यैव इत्यर्थः ।
[ शुष्कपेषं पिनष्टि ] 'पिष्लृप् संचूर्णने' (१४९३) पिष् । शुष्कस्य पेषणं = शुष्कपेषम् । अनेन णम्प्र० 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए । शुष्कं पिनष्टीत्यर्थः ।
For Private
Personal Use Only
→ अम् ।