Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 340

पञ्चमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ।।
३२३
[एकाप्यात् ] एकमाप्यं-कर्म यस्य सः = एकाप्यस्तस्मात् ।
हिंसा - प्राणिघातस्तदर्थात् ।।
[दण्डेनोपघातं, दण्डोपघातं गाः सादयति ] उप 'हनंक हिंसा-गत्योः' (११००) हन् । दण्डेनोपहत्य = दण्डेनोपघातं - दण्डोपघातम् । अनेन णम्प्र० → अम् । 'ञ्णिति घात्' (४।३।१००) घात् ।
गो द्वितीया शस् । 'आ अम्-शसोऽता' (१।४।७५) गाः ।
'षद्लं विशरण-गत्यवसादनेषु' (९६६) षद् । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव'० (२।३।९८) सद् । सीदतीः प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृ'० (३।४।२०) णिगप्र० । 'णिति घात्' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । वर्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनदभ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो'० (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[खड्गेन प्रहारं खड्गप्रहारं शत्रून् विजयते ] 'हंग् हरणे'(८८५) हृ, प्रपूर्व० । खड्गेन प्रहृत्य = खड्गेन प्रहारंखड्गप्रहारम् । अनेन णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलि-हलिः' (४।३।५१) वृ० आर् ।
[दण्डेनाताडं, दण्डाताडं गाः कलयति] 'तडण आघाते' (१६२६) तड्, आपूर्व० । दण्डेनाताड्य = दण्डेनाताडं - दण्डाताडम् । अनेन णम्प्र० → अम् । 'णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
गो द्वितीया शस् । 'आ अम्-शसोऽता' (१।४।७५) गाः ।
'कलण् रक्षणे (संख्यान-गत्योः') (१९१२) कल । 'चुरादि'० (३।४।१७) णिचप्र० । वर्त० तिव् । 'कर्तर्यनदभ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो'० (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
पक्षे - [ दण्डेनोपहत्य गाः कलयति ] उपहननं पूर्वं = उपहत्य । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । 'अनञः क्त्वो यप्' (३।२।१५४) यप् । 'यपि' (४।२।५६) पञ्चमलोपे 'हुस्वस्य०' (४|४|११३) तोऽन्तः ।
[चन्दनेनानुलिप्य जिनं पूजयन्ति ] चन्दनेन अनु 'लिपीत् उपदेहे' (१३२४) लिप् । अनुलेपनं पूर्वं = अनुलिप्य । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । 'अनञः क्त्वो यप्'(३।२।१५४) यप् । जिन द्वितीया अम् । 'पूजण पूजायाम्' (१५८६) पूज् । 'चुरादि'. (३।४।१७) णिच्प्र० । वर्त० अन्ति । 'कर्त्तर्य'. (३।४।७१) शव् । 'नामिनो'० (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् । __ [दण्डेनाहत्य चौ(चो )रं गोपालको गाः खेटयति ] 'हनंक हिंसा-गत्योः' (११००) हन्, आयूर्व० । आहननं पूर्वं = आहत्य । 'यपि' (४।२।५६) नलुक् । चोर द्वितीया अम् । किट (१७७) - खिट उत्तासे (१७८) खिट् । खेटन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृ'० (३।४।२०) णिग्प्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए । वर्त० तिव् । 'नामिनो' ० (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ॥छ।।
उपपीड-रुध-कर्षस्तत्सप्तम्या ॥ ५।४।७५ ॥ . [उपपीडरुधकर्षः] पीडश्च रुधश्च कर्षश्च = पीडरुधकर्षम् । उपात् पीडरुधकर्ष = उपपीडरुधकर्षम्, अत एवं निर्देशात् सूत्रत्वात् कर्षस्य अकारलोपः ।
[तत्सप्तम्या ] तया-तृतीयया युक्ता सप्तमी = तत्सप्तमी, तया ।
[पार्वाभ्यामुपपीडं, पाश्र्वोपपीडं शेते ] 'पीडण् गहने' (१६२५) पीड्, उपपूर्व० । 'चुरादि'० (३।४।१७) णिचप्र० । पार्वाभ्यामुपपीडं(पीड्य) = पाश्वोपपीडम् । अनेन णम्प्र० → अम्, शेते ।