________________
૪૪ : શ્રીમદ્દ અને ગાંધીજી
છોડી કર્મ પ્રમાણે જનાવરમાં અવતરે, પથરે પણ થાય, ઝાડ પણ થાય; આ બરાબર છે?
ઉ–દેહ છડી ઉપાર્જિત કર્મ પ્રમાણે જીવની ગતી થાય છે, તેથી તે તિર્યંચ (જનાવર) પણ થાય છે, અને પૃથ્વીકાય એટલે પૃથ્વીરૂપ શરીર ધારણ કરી, બાકીની બીજી ચાર ઇન્દ્રિય વિના કમ ભેગ. વવાને જીવને પ્રસંગ પણ આવે છે તથાપિ તે કેવળ પત્થર કે પૃથ્વી થઈ જાય છે, એવું કાંઈ નથી. પત્થરરૂપ કાયા ધારણ કરે, અને તેમાં પણ અવ્યક્તપણે જીવ જીવપણે જ હોય છે. બીજી ચાર ઈન્દ્રિયેનું ત્યાં અવ્યક્ત (અપ્રગટ) પણું હેવાથી, પૃથ્વીકાયરૂપ જીવ કહેવા ગ્ય છે. અનુકમે તે કર્મ ભેગવી જીવ નિવૃત્ત થાય છે ત્યારે ફક્ત પત્થરનું દળ પરમાણુરૂપે રહે છે, પણ જીવ તેના સંબંધથી ચાલ્યા જવાથી આહારાદિ સંજ્ઞા તેને હેતી નથી. અર્થાત કેવળ જડ એ પત્થર જીવ થાય છે એવું નથી. કર્મના વિષમપણાથી ચાર ઇન્દ્રિયોને પ્રસંગ અવ્યકત થઈ ફક્ત એક સ્પશેન્દ્રિયપણે દેહને પ્રસંગ જીવને જે કર્મથી
Jain Education InternationaFor Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
