________________
સ્યાદ્વાદ કાર્યસાધક છે.
આગળ જણાવી ગયા છીએ કે, પ્રત્યેક વસ્તુ સદસય છેએટલે તે સ્વદ્રવ્ય, સ્વક્ષેત્ર સ્વકાળ અને સ્વભાવે કરીને સત્ છે અને પરદ્રવ્ય, પરક્ષેત્ર, પરકાળ અને પરભાવે કરીને અસત્ છે. આવી રીતે સ્યાદ્વાદ દરેક વસ્તુને દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવથી માપે છે. તેમ શાસ્ત્રમાં પણ આજ્ઞા છે કે દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ પ્રમાણે ચાલવું. આથી પરિણામ એ આવે છે કે, કોઈ પણ વ્યક્તિ આ પ્રમાણે વિચાર કરીને ચાલે છે તો તે અવશ્ય તેના કાર્યમાં સફળતા મેળવે છે.
દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવથી ચાલવું એટલે આર્યક્ષેત્ર, આર્યકુળ, આર્યધર્મ દ્વારા સભાવથી કરેલી સુકૃત કમાઈનો સદુપયોગ કરી આધ્યાત્મિક જીવન જીવવું. વ્યાવહારિક જીવનમાં પણ આ ભાવોથી જીવીએ તો જીવન સુકતદાયી બની રહે. દાખલા તરીકે, એક માણસે મિલ કરવાનો મનસૂબો કર્યો. હવે તે દ્રવ્યથી વિચારે કે મિલ કરવા માટે તેમ જ તેને પહોંચી વળવા માટે મારી પાસે પૂરતાં નાણાંનો જોગ છે કે કેમ? વળી ક્ષેત્રથી વિચાર કરે છે, તેને માટે આ ક્ષેત્ર અનુકૂળ છે કે કેમ? ભાવથી વિચાર કરે કે, હું તેમાં દઢ રહી શકીશ કે કેમ? તેમ વાતાવરણ અને આગળ-પાછળના સંજોગો અનુકૂળ છે કે કેમ? વગેરે પરિપક્વ વિચાર કરીને બધી રીતે અનુકૂળતા લાગે અને મિલ કરે તો તે અવશ્ય તેના કામમાં સફળતા મેળવે છે. દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવથી વિચારી કામ કરનાર કદી પણ સાહસિક કે આંધળું પગલું ભરતો નથી અને પુખ્ત વિચાર કરી કામ કરે છે, જેથી તેને ભવિષ્યમાં કદી પણ પશ્ચાત્તાપ કરવાનો વખત આવતો નથી. તેમ તે કદી પણ નાઉમેદ કે નાહિંમત કે નિરુત્સાહી થતો નથી. તેમ તે હરેક કામમાં વિજયવંત થાય છે. ત્રીજા વિષયમાં જે “વ્યક્તિવિશિષ્ટતા”નો વિષય વર્ણવ્યો છે તેની ખિલવણીમાં પણ તે એક અજોડચાવીરૂપ છે. આથી પરિણામ એ આવે છે કે મનુષ્યને દિનપરદિન તેના કામમાં સફળતા મળવાથી તે પોતાના કામમાં હમેશાં ઉદ્યમી, પરાક્રમી અને પ્રગતિશીલ થાય છે.
પ્રગતિશીલ વ્યક્તિએતો, હંમેશાં પોતાના રોજિંદા કામમાં પણ તેનો ઉપયોગ કરી ચાલવું તે જડહાપણભર્યું છે, કારણ કે માનવ જીવનમાં તે સુખસંપત્તિની ચાવીરૂપ છે. ૐ શાંતિઃ
